Evaluatie Sochi 2014 We winnen veel met sport
Terugblik op Sochi 2014
De Olympische en Paralympische Spelen van Sochi 2014 hebben naar verwachting op meerdere vlakken geschiedenis geschreven. Naast het grote sportieve succes van TeamNL zijn het ook Spelen geweest die in toenemende mate discussies opriepen over de opstelling van Rusland. Eerst vooral wat betreft de homorechten ter plekke, later met name over de opstelling van Rusland in het conflict dat in de Oekraïne is ontstaan. Groot sportief succes
Annexatie van de Krim
Voor Nederland werden het sportief gezien unieke Spelen. Tijdens de Olympische Winterspelen werd een recordaantal van 24 medailles behaald. Bij de Paralympische Spelen werd voor het eerst sinds 2002 op winterspelen weer een (gouden) medaille behaald. De deelnemende sporters hebben ieder voor zich en als totaal TeamNL geweldige prestaties neergezet.
Tijdens de periode tussen de Olympische en Paralympische Spelen (24 februari tot 7 maart) ontstond op de Krim grote spanning tussen een groot deel van de inwoners van de Krim en de Oekraïense regering. Zo namen vanaf 1 maart gewapende groepen op diverse plekken de macht over van de regering.
De gehele Olympische Cyclus van 2010 – 2014, die vooral in het teken heeft gestaan van het via samenwerken optimaliseren en faciliteren van het concurrentiemodel binnen de schaatssport, heeft het mogelijk gemaakt dat deze sporters zich konden focussen op hun eigen prestaties en op het teambelang.
Homorechten In de aanloop naar de Spelen was er forse nationale en internationale aandacht voor de wijze waarop in Rusland met de rechten van homo’s, lesbiennes, biseksuelen en transgenders werd omgegaan. Met name de toen nog recent ingevoerde wet die het verbood om in de nabijheid van minderjarigen positief over homoseksualiteit te spreken, kon op veel kritiek rekenen. NOC*NSF heeft hierover tot kort voor de Spelen met de sporters, begeleiders en sportbonden gesproken en er voor zorggedragen dat zij volledig geïnformeerd waren. Waar gewenst werden leden van Olympic TeamNL Sochi 2014 ondersteund bij hun optreden in de media. NOC*NSF heeft duidelijk aangegeven dat zij de negatieve houding in en van Rusland ten opzichte van homoseksuelen verwerpt. Van het IOC werd de verzekering verkregen dat de deelnemers en toeschouwers van Sochi 2014 van deze negatieve houding en wetgeving geen last zouden ondervinden. Geconcludeerd kan worden dat deze discussies de sportieve voorbereiding van de sporters niet (negatief) heeft beïnvloed en dat vanaf de opening van de Spelen de focus van alle betrokkenen geheel was gericht op de sport en het behalen van prestaties.
2
Tijdens de Paralympische Spelen (7 t/m 16 maart) namen de spanningen op de Krim toe en op de sluitingsdag van deze Spelen vond op de Krim een in de ogen van de regering van Oekraïne onwettig referendum plaats over de toekomst van dit deel van het land. Vanwege de openlijke politieke en veronderstelde militaire steun van Rusland aan de opstandelingen op de Krim, bezocht zowel het kabinet als het Koninklijk Huis deze Paralympische Spelen niet. In Sochi zelf blijken de genoemde internationale spanningen gedurende de Spelen geen invloed op de organisatie en uitvoering van de Spelen te hebben. De situatie werd dagelijks tijdens contacten tussen de betrokken autoriteiten, de teamleiding en NOC*NSF directie en bestuur geëvalueerd. Deze evaluaties betroffen met name de veiligheidssituatie waarin het Paralympic TeamNL zich bevond en de (inter)nationale politieke situatie die mogelijk beide aanleiding hadden kunnen zijn voor vervroegde terugkeer van het Team naar Nederland. Zoals bekend hebben deze evaluaties geen aanleiding gegeven tot het aanpassen van eerdere planningen.
Organisatie van de Spelen De organisatie van zowel de Olympische als Paralympische Spelen was van een zeer hoog niveau. De staf en vrijwilligers van het organisatiecomité waren bijzonder vriendelijk, behulpzaam, internationaal georiënteerd en enthousiast over ‘hun’ evenement. Ook de venues, het Olympisch en Paralympisch dorp, en logistieke organisatie van Sochi waren eveneens van zeer hoog niveau. Zowel in het Coastal Cluster als het Mountain Cluster waren de afstanden van de sportersdorpen tot de venues zeer kort, veelal op loop- en fietsafstand. Belangrijkste kritiekpunt betrof de organisatie, communicatie en gebrekkige afstemming rond de dopingcontroles in Sochi.
Prestaties Olympisch • Het aantal medailles van 24, waarvan 23 in het langebaanschaatsen, was een extreem hoog aantal. Dit lag fors hoger dan de geformuleerde minimumdoelstelling van 9 (Vancouver plus 1) en zorgde ervoor dat Nederland als 5e eindigde in het medailleklassement. • Nederland behaalde een top 10-klassering met medailles in slechts 2 takken van sport. Met uitzondering van Wit-Rusland (eveneens 2), behalen de overige top 10-landen hun medailles in minimaal 6 takken van sport. De positie van Nederland is in vergelijking met de concurrentie-landen kwetsbaar. (zie tabel) • Eveneens werd aan de doelstelling voldaan om in meerdere sporten een medaille te behalen.
Paralympisch • Nederland behaalde 38 top 8-klasseringen. Dit aantal lag iets boven de verwachting op basis van de WK’s in de periode 2010-2014 (30-36). Het aantal medailles lag echter fors hoger dan op basis van de voorafgaande WK’s verwacht kon worden (15-17). In Sochi was derhalve sprake van een extreem hoge medailleconversie: uit 66 starts werden 24 medailles behaald, een ratio van 36,4%. Dit is een wereldrecord en een verbetering van de prestatie van Nederland in 1998 (24,4%) en Oostenrijk in 2006 (22,3%) • Het aantal starts van 66 was een stijging ten opzichte van Vancouver (53). TeamNL bestond in Sochi uit een recordaantal sporters van 41 (Vancouver 34). • Nederland (+16 medailles) was samen met Rusland (+18) de grote winnaar van Sochi. De grootste verliezers waren Duitsland (-11), Verenigde Staten (-9) en Zuid-Korea (-6).
• Het Paralympisch team bestond uit 7 sporters en was daarmee fors groter dan in Vancouver (1). • Met één gouden medaille eindigde Nederland op de 14e plaats in het medailleklassement. Voor een Top 10-klassering is een 2e gouden medaille benodigd. (zie tabel) • Met de behaalde medaille werd voldaan aan de minimum-doelstelling (Vancouver plus 1). • Op basis van voorafgaande resultaten was de verwachting 2 medailles en 5 top 8-klasseringen. Het aantal top 8-klasseringen is in Sochi behaald, de gewenste en gehoopte 2e medaille helaas niet.
Prestaties Olympisch Positie
Land
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Rusland Noorwegen Canada Verenigde Staten Nederland Duitsland Zwitserland Wit-Rusland Oostenrijk Frankrijk
Goud
Zilver
Brons
Totaal
13 11 10 9 8 8 6 5 4 4
11 5 10 7 7 6 3 0 8 4
9 10 5 12 9 5 2 1 5 7
33 26 25 28 24 19 11 6 17 15
Goud
Zilver
Brons
Totaal
30 9 7 5 5 3 3 2 2 1 1
28 5 2 9 3 2 1 7 5 3 0
22 1 7 11 4 2 2 9 4 2 0
80 15 16 25 12 7 6 18 11 6 1
Prestaties Paralympisch Positie
Land
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 14
Rusland Duitsland Canada Oekraïne Frankrijk Slowakije Japan Verenigde Staten Oostenrijk Groot Brittannië Nederland
Evaluatie Sochi 2014
3
Sporttechnische analyse Langebaanschaatsen
Shorttrack
Snowboard
• Uitstekende sportieve prestaties. 23 van de maximaal 32 mogelijke medailles (72%!) werden behaald. • De selectiemethode (prestatiematrix, één kwalificatietoernooi, afschaffing van nominaties) van het langebaanschaatsen heeft sporters geselecteerd die in vorm waren en in Sochi hun selectie hebben waargemaakt. • In het langebaanschaatsen is in de afgelopen jaren de performanceomgeving geoptimaliseerd. Er zijn meerdere opties (teams) waar op hoogwaardige manier sport wordt bedreven. Deze diversiteit is een kracht van het Nederlandse schaatslandschap. • Talentontwikkeling binnen commerciële schaatsteams, behoud van diversiteit van commerciële schaatsteams (incl. taak- en rolverdeling teams en KNSB), optimalisatie van de trainingsmogelijkheden in Nederland en de continuïteit in de wedstrijdkalender zijn en blijven aandachtspunten. • Het niveau van coaches en begeleiding is hoog, met voldoende aanwas van nieuwe talentvolle coaches. De meervoudige rol van technisch directeur, teammanager en bondscoach teamachtervolging is efficiënt, maar niet altijd effectief.
• Er werd één unieke medaille gehaald, maar er was sprake van een lagere medailleconversie dan tijdens de voorafgaande WK’s. De valpartijen van de estafetteteams zijn hier mede oorzaak van. • Het niveau van de (nagenoeg dezelfde) groep sporters is ten opzichte van 2010 aanwijsbaar gestegen. De high performance omgeving die vanaf 2006 is ontwikkeld leidt tot resultaten op het hoogste niveau. • De omvang van het takenpakket van de hoofdcoach, continuïteit in het begeleidingsteam en de doorstroom van talenten is voor de komende jaren een aandachtspunt.
• De gouden prestatie in Vancouver heeft in de periode 2011-2014 geen vervolg gekregen (ook niet in top 8-klasseringen). Ten opzichte van selectieprestaties en geformuleerde doelstellingen is ondermaats gepresteerd. • De topsportmindset (vanuit een lifestylecultuur) bij sporters, de kwaliteit van de coachingstaf, de professionaliteit van het programma (centralisatie en bundeling zomeractiviteiten) en de aanwas van talenten dient de komende jaren stevig doorontwikkeld te worden. • De internationale wedstrijdcyclus (FIS), met name bij freestyle, is nog te beperkt en is een bedreiging voor de definitieve stap naar een volwaardige topsportdiscipline (binnen het Olympische programma).
> Uitstekende sportieve prestaties. 23 van de maximaal 32 mogelijke medailles (72%!) werden behaald. <
> De high performance omgeving die vanaf 2006 is ontwikkeld leidt tot resultaten op het hoogste niveau. <
> Positieve ontwikkeling in Paralympisch topsportklimaat en -attitude en toenemende professionalisering. <
4
De mening van sporters en begeleiders Bobslee
Sporters
• De prestaties van de bobsleeteams, met één top 8-klassering, waren in lijn met de prestaties in de voorafgaande seizoenen. • Substantiële investeringen in de afgelopen 8 jaar hebben niet geresulteerd in beoogde effecten op een stabiel topsportprogramma, versterking van de (bonds)topsportorganisatie, het aantal medailles WC’s, WK’s, OS, instroom van nieuwe piloten / remmers en (Nederlandse) coaches op hoogste prestatieniveau. • Er is een relatief grote afstand tussen sporters, (private) teams en bond.
Noot vooraf: de representativiteit van het
Paralympisch
• Er is een groei van instroom en niveau van talenten, door positieve ontwikkeling in topsportklimaat en –attitude en toenemende professionalisering van programma en begeleidingsstaf. • De ploeg kende veel debutanten. Niet iedereen bleek helemaal klaar voor de Spelen (impact, uitzonderlijke omstandigheden, slechte sneeuwcondities) • Samenstelling van de begeleidingsteams in aanloop naar Sochi niet altijd compleet en (mede daardoor) niet optimaal
onderzoek onder de Olympische sporters is beperkt i.v.m. een beperkte respons.
• Met uitzondering van bobslee en Paralympisch is er tevredenheid over normen, limieten en selectieprocedures. Tijdige inspraak en betrokkenheid van sporters is verbeterd, maar blijft een aandachtspunt. Bij enkele sporten wordt veel afstand met de bond / technisch directeur ervaren. • Sporters zijn zeer te spreken over het hoge en professionele serviceniveau en oplossend vermogen van de Chef de Mission, leden van het High Performance Team en de organisatorische staf van NOC*NSF. Aandachtspunt was de kamer-schaarste in het mountaincluster. • De voor sporters georganiseerde bijeenkomsten, zowel voor als na de Spelen, worden gemiddeld hoog gewaardeerd, ondanks dat bijvoorbeeld de teamoverdracht nog wel eens als verplichting wordt ervaren. Het meest positief wordt geoordeeld over het Holland Heineken House / Holland Huiskamer en de Welkom Thuis-bijeenkomsten. • De kleding is een belangrijke factor in het Team(NL)-gevoel. Het pakket was kwalitatief goed, voldoende omvangrijk en representatief. Aandachtspunt is de pasvorm van enkele kledingstukken.
> Tijdige inspraak en betrokkenheid van sporters is verbeterd, maar blijft een aandachtspunt. <
Coaches, TD’s en overige begeleiders
• Veelvuldig wordt de samenwerking (helder, met korte lijnen) tussen NOC*NSF (High Performance Team, hoogwaardige experts) en de technische staf van bonden / merkenteams genoemd. Er is t.o.v. voorgaande jaren veel meer sprake van complementariteit en kennisdeling, vanuit de gezamenlijke waarden respect en excelleren. • De coachreis is hoog gewaardeerd en heeft de voorkeur boven (andere) voorbereidings- en intervisiebijeenkomsten. • De pers- en mediabegeleiding van NOC*NSF wordt als zeer positief ervaren.
> Er is veel meer sprake van complementariteit en kennisdeling, vanuit de gezamenlijke waarden respect en excelleren. < Evaluatie Sochi 2014
5
De waarde van het Nederlands Olympisch en Paralympisch Team Naast hoogwaardige sportieve prestaties streeft NOC*NSF met de Olympische en Paralympische uitzending ook naar het creëren van een grotere maatschappelijke en commerciële waarde van sport, het merk NOC*NSF en TeamNL.
Enkele feiten en cijfers • Er zijn minder mensen die via TV naar de OS hebben gekeken (69%) dan in 2010 (73%) en 2006 (79%) . • De NOS besteedde voor het eerst ruime aandacht aan de Teamoverdracht (1,4 mio kijkers), naast het Welkom Thuis in Assen (1,8 mio t.o.v. 1.2 mio in 2010) en de huldiging in Den Haag (0,8 mio t.o.v. 1,4 mio in 2010). • De website nocnsf.nl is in de periode van medio januari tot medio maart 2014 bezocht door 658.000 unieke bezoekers. In dezelfde periode in 2010 waren dit er 152.000. • De NOC*NSF TeamNL app werd in deze periode door 230.000 sportfans gedownload die de app zo’n 6 miljoen keer openden. Rond London 2012 waren dat 170.000 downloads van de app die destijds 5,2 mio keer geopend werd. • Sochi in social media genereerde 824 mio mentions in periode januari-maart 2014 in Nederland. Met name Twitter genereerde veel mentions. • 80% van de Nederlanders is trots op de prestaties van TeamNL in Sochi. • Het lespakket Olympische Educatie over de Winterspelen in Sochi bereikte via zo’n 3.000 basisscholen rond de 175.000 leerlingen tussen 10 en 12 jaar. • De Teamoverdracht werd door de bezoekers gewaardeerd met een 7,7. In 2012
werd de Teamoverdracht gewaardeerd met een 8,0. • Het Welkom Thuis in Assen werd bezocht door ongeveer 15.000 bezoekers (opgave politie); in 2010 waren er in Haarlem naar schatting 6.000 bezoekers. • Holland Heineken Huis: de gemiddelde bezoeker waardeert het HHH in Sochi met een 7,6. In 2010 (Vancouver) was dat een waardering van 7,5. • Het HHH in Sochi kende lagere bezoekcijfers dan in Vancouver 2010, waar vele Canadezen met Nederlandse roots tot de gasten behoorden. • De TV-spot werd door het publiek gewaardeerd met een 6,4. In 2012 was dat nog een 6,0. • De TeamNL App is door de gebruikers gewaardeerd met een 7,9 (2012: 6,7). • 35% van de Nederlanders die kennis hebben genomen van de campagne ‘We winnen veel met sport’, heeft actie ondernomen in de vorm van het bekijken van een filmpje, Facebook like of comment geven, poster maken, video insturen etc. • De dagelijkse uitzending van de NOS met Paralympische samenvattingen trok gemiddeld 200.000 kijkers. • De website www.paralympisch.nl had in maart 24.000 unieke bezoekers (in totaal 86.000 pageviews).
Algemeen publiek
Bedrijfspartners
Overige stakeholders
• De waarde vergroting voor sportfans is geslaagd, met name door een intensievere beleving van de Olympische Spelen door de fans en een grotere trots. Naast de prestaties van het team hebben onze events, app en campagne daar aan bijgedragen. • Dit heeft mede geleid tot een groei van de merksterkte van Olympic TeamNL, maar gaat gepaard met een daling van de merksterkte van NOC*NSF. • Aandachtspunt is de daling van het aantal Nederlanders dat de Winterspelen volgt, met name onder jongeren. • De aandacht voor Paralympische Spelen is gestaag groeiende, maar is van een totaal andere (kleinere) omvang dan de Olympische Spelen.
• De meeste bedrijfspartners hebben hun sponsorship rond Sochi naar tevredenheid kunnen activeren, mede door de individuele samenwerking met NOC*NSF en de uitzonderlijke prestaties van TeamNL. Door compliance regelgeving en sterkere focus op sales, verschuift de behoefte van luxe trips naar thuisblijfevents (bijv. Coolste Baan) voor relaties en klanten. • Partners in Sport hebben behoefte aan intensievere activatie in niet-Olympische jaren. • De Toppartners van het IOC activeren in toenemende mate hun sponsorship op de Nederlandse markt. • De mogelijkheden op het gebied van relatiemanagement en gastheerschap van en door NOC*NSF worden nog niet volledig benut. Het betreft o.a. het Holland Heineken House en de inzet van bestuurders en ex-topsporters.
• De interne samenwerking en samen werking met de bonden en rijksoverheid is zeer goed en sterk verbeterd t.o.v. voorgaande Winterspelen. Geconcludeerd mag worden dat m.b.t. de specifieke bijeenkomsten (mensenrechten, top to top-diner, receptie, bezoek Poetin aan HHH) in Sochi de juiste keuzes zijn gemaakt. • De samenwerking en afstemming op het gebied van marketing, communicatie(campagne) en strategische voorbereiding kan en dient eerder gestart te worden.
De (merk)waarde van (Olympic) TeamNL is enorm gestegen en heeft de merkwaarde van NOC*NSF ingehaald. De door NOC*NSF georganiseerde evenementen rond TeamNL zijn goed bezocht en hoog gewaardeerd (stijging t.o.v. 2010). De Olympische Spelen hebben nog steeds een groot bereik onder en grote waarde voor het algemene publiek en bedrijfspartners, maar er zijn wel duidelijke trends en verschuivingen waarneembaar.
6
De opzet van de evaluatie Waarom een evaluatie? De Olympische en Paralympische Spelen (OS en PS) zijn tweejaarlijkse hoogtepunten in de sportwereld. Het is het grootste en belangrijkste sportevenement ter wereld en laat bij uitstek zien waar Nederland staat in de internationale sportwereld. Ook trekken de Spelen dusdanig veel aandacht dat zij in sterke mate bijdragen aan de vergroting van de betrokkenheid bij sport door publiek, politiek, media, sponsors en andere maatschappelijke partners. Het is juist daarom dat NOC*NSF met haar Olympische operatie (‘Olympic Operations’) niet alleen grote topsportprestaties nastreeft, maar (daarmee) ook commerciële en communicatieve doelstellingen wil realiseren. De verbinding tussen de sportieve prestaties en de impact die deze prestaties hebben, passen bij de positionering ‘We winnen veel met sport’. NOC*NSF heeft hiervoor ambities, doelstellingen en uitvoeringsactiviteiten geformuleerd. Deze onderdelen vormen de basis en het hart van een uitgebreide evaluatie.
Het doel van deze evaluatie is tweeledig: • Extern: het afleggen van (bestuurlijke) verantwoording voor de investeringen en activiteiten via en door NOC*NSF • Intern: het optimaliseren van de uitvoering van de activiteiten via en door NOC*NSF: - Doorontwikkeling en verbetering topsportprogramma’s bonden - Optimalisatie rol van NOC*NSF in relatie tot topsportprogramma’s bonden - Verbeteren uitvoering Olympic Operations
Op welke wijze uitgevoerd? Voorafgaand, tijdens en na afloop van Sochi zijn enquêtes, individuele en/of groepsgesprekken afgenomen met: • Sporters • Coaches, technisch directeuren, teammanagers • Leden en staf van het High Performance Team (OS/PS) • Bestuur-, directie en projectmedewerkers NOC*NSF
• Bestuur en directie betrokken sportbonden • Vertegenwoordigers van stakeholders zoals het Koninklijk Huis, Ministerie van VWS en Algemene Zaken • Partners en suppliers NOC*NSF • Vertegenwoordigers van de media • Bezoekers van Holland Heineken House, Teamoverdracht, Welkom Thuis en Golden Clinic Voor een deel van de evaluatie is gebruik gemaakt van onafhankelijke partijen zoals de Universiteit Utrecht (inzake de rol van NOC*NSF), Infostrada Sports (prestatie-analyses) en onderzoeksbureaus zoals Gfk Intomart en Blauw Research. De bovenstaande activiteiten hebben geleid tot een omvangrijke hoeveelheid evaluatiebronnen, die in veel gevallen een vertrouwelijk karakter hebben. Vanuit deze bronnen is een uitgebreide en gedetailleerde interne rapportage door NOC*NSF opgesteld. De highlights van deze interne rapportage zijn tenslotte opgenomen in deze externe en voor iedereen toegankelijke rapportage.
Colofon September 2014 NOC*NSF publicatienummer 770 www.nocnsf.nl/sochi2014 Evaluatie Sochi 2014
7
INTERNET
www.nocnsf.nl
