IP/04/350 Brussel, 16 maart 2004
Europa neemt het voortouw bij onderzoek naar zonne-energie, golfslagenergie en geothermische energie Vandaag heeft de Europese Commissie op de “Solar platform” -testlocatie in Almeria (Spanje) een overzicht gegeven van de stand van zaken in verband met haar onderzoekprogramma’s naar alternatieve energiebronnen, waaronder thermische zonne-energie, golfslag- en geothermische energie. Het wereldenergieverbruik zal de komende 50 jaar verdubbelen en momenteel is Europa sterk afhankelijk van buitenlandse energiebronnen. Nu is het aandeel van olie in het EU-energieverbruik 41%, gevolgd door gas (23%), steenkool (15%), kernenergie (15%) en hernieuwbare energiebronnen slechts 6%. De bedreiging van een algemene klimaatverandering en de waarschuwingen omtrent energiezekerheid zullen Europa tot drastische verandering dwingen en tot diversificatie van zijn voorzieningsbronnen, waarbij meer en meer een beroep wordt gedaan op hernieuwbare energie. De EU heeft een strategie uitgestippeld om het aandeel van de hernieuwbare energie te verdubbelen, van de huidige 6% tot 12% tegen 2010. Binnen haar 6e kaderprogramma voor onderzoek (KP6 2003-2006) zal de EU 810 miljoen euro aan hernieuwbare energiebronnen besteden. Tot de projecten die vandaag zijn gepresenteerd, behoren “European Hot Dry Rock” met gebruikmaking van geothermische energie, “Wave Dragon” met gebruikmaking van golfslagenergie, en “Sol Air” met gebruikmaking van thermische zonne-energie. “Hoewel onze voorraad aan fossiele brandstoffen nog lang niet is uitgeput, moeten we alternatieve energiebronnen ontwikkelen om de economische groei van Europa werkelijk duurzaam te maken,” zei Europees Onderzoekscommissaris Philippe Busquin. “Golfslag-, geothermische en zonne-energie zijn veelbelovend maar vertegenwoordigen nog steeds een relatief klein aandeel van de algemene energiebalans. Er is meer onderzoek nodig om ze werkelijk kostenefficiënt te maken en de introductie ervan naast andere alternatieve energiebronnen te stimuleren. De projecten die vandaag door de Commissie worden voorgesteld, tonen aan dat dit uitvoerbaar is. Meer onderzoek, gekoppeld aan andere stimulansen zoals belastingverlagingen en betere toegang tot kapitaal, kunnen het gebruik ervan bevorderen en Europa niet alleen schoner, maar ook meer concurrentieel maken.”
Talrijke alternatieven voor Europa Tot nog toe voert de EU onderzoek en technologische ontwikkeling uit met betrekking tot verschillende hernieuwbare energie-technologieën zoals wind, biomassa, fotovoltaïsche zonne-energie, geconcentreerde thermische zonneenergie, oceaanenergie (golfslag-, getijdenenergie en osmose) en geothermische energie.
De presentatie van vandaag toont aan dat Europa aan de spits staat in ontwikkeling en toepassing van baanbrekend onderzoek en technologie-overdracht op het gebied van geothermische energie, geconcentreerde thermische zonne-energie en golfslagenergie.
Geothermische energie Geothermische energie maakt gebruik van de natuurlijke aardwarmte, en is derhalve op elk ogenblik van dag of nacht, onafhankelijk van weers- en klimaatsomstandigheden, voor de consumenten beschikbaar. In Europa worden ongeveer 95.000 woningen met geothermische energie verwarmd. Met deze vorm van energie kan ongeveer 1.000 MW elektrische energie worden gegenereerd en de capaciteit is in Europa reeds geïnstalleerd. Het EU-project “European Hot Dry Rock” zal tijdens de presentatie worden voorgesteld. Het project (met partners uit Frankrijk, Duitsland, Italië en Zwitserland) maakt gebruik van uitgebreide natuurlijke breuksystemen en injecteert water onder hoge druk dat dan wordt verwarmd en via verschillende exploitatieboringen terug naar het aardoppervlak wordt gebracht. Een warmtewisselaar brengt de energie over naar een tweede circuit dat een turbinegenerator aandrijft om elektriciteit te produceren. Europa is momenteel wereldleider voor deze technologie. Het Europese testterrein bevindt zich in Soultz-sous-Forêt (FR). Nadere informatie is te vinden op het volgende adres http://www.soultz.net/
Oceaanenergie Oceaanenergie maakt gebruik van getijbewegingen of golfslag om energie te produceren. De Europese teams die installaties voor de omzetting van golfbewegingen ontwikkelen, en die energie extraheren uit de door getijden gegenereerde zeestroming, zijn wereldleiders. Er zijn geen andere ontwikkelaars die verder zijn geraakt dan de tekenplank. Twee systemen, die elk 300kWe produceren, worden thans getest. De teams die golfslagenergie-installaties ontwikkelen, waardoor de golfbewegingen in bruikbare energie worden omgezet, zijn ook wereldleiders op dit gebied. Het EU-onderzoeksproject Wave Dragon, dat tijdens de presentatie zal worden voorgesteld, is ‘s werelds eerste offshore-golfslagenergie-omzetter die energie produceert voor het net in Denemarken. Het projectteam omvat partners uit Oostenrijk, Denemarken, Duitsland, Ierland, Zweden en het VK. Afgemeerd in water, recupereert de 237 ton wegende “Wave Dragon” energie die wordt gegenereerd door ’aanrollende’ golven. Het water wordt eerst in een reservoir opgeslagen en passeert dan door turbines die elektriciteit produceren. Dit prototype heeft een kwart van de omvang van het volledige systeem. In vergelijking met traditionele hydroelektrische elektriciteitscentrales is deze nieuwe technologie concurrentieel. Plannen om elektriciteitsproductie-eenheden elders in de EU te bouwen en te ontwikkelen zijn reeds aan de gang. Nadere informatie is te vinden op het volgende adres http://www.wavedragon.net
2
Geconcentreerde thermische zonne-energie: Geconcentreerde thermische zonne-energie maakt gebruik van optische systemen om direct zonlicht te gebruiken voor het genereren van warmte. Europese consortia nemen het voortouw door nieuwe componenten en nieuwe concepten te ontwikkelen: het Sol Air Project maakt gebruik van spiegels om de energie van de zon om te buigen naar een keramische receptor waarin lucht wordt verwarmd die op zijn beurt wordt gebruikt om water te verwarmen. De stoom van het water activeert dan turbines die elektriciteit produceren. De Europese industrie is nu de eigenaar van deze bijzondere technologie, die wereldwijd uniek is. In de toekomst kan het vermogen van zonne-energiecentrales met gebruik van centrale-torentechnologie van 10MWe tot 100Mwe schommelen, afhankelijk van de vraag en van de beschikbare grond. Het potentieel van deze nieuwe technologie is groot en op de presentatie zal worden getoond wat een actieve ‘solar power station’ (zonne-elektriciteitscentrale) effectief is. Het projectteam bestaat uit partners uit Spanje, Duitsland, Griekenland en Denemarken. Nadere informatie is te vinden op het volgende adres: Solar Platform: http://www.psa.es/webeng/index.html
3
BIJLAGE Contactlijst SOLAIR-projectpartners Solucar S.A. ES De heer Rafael Osuna Inabensa S.A. HelioTech Aps DK De heer Per Stobbe DLR DE Dr. Klaus Hennecke CIEMAT CERTH/CPERI IBERESE S.A.
ES GE ES
Dr. Manuel Romero Dr. Ilias Mavroidis De heer Francisco Trascasa
+34 (95) 493 7111
[email protected]
+45 (2087) 0092 +49 (2203) 601.32.13 +34 (91) 346.64.87 +30 (31) 498.196 +34 (944) 804 757
[email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected]
Contactlijst EUROPEAN HOT ROCK-projectpartners Contractant ‘ ‘ FASE 1 (2001-2004) ‘ ‘ EESV* “Heat Mining” F, I, Jörg Baumgärtner (coördinator) D, Het EESV is samengesteld uit NL Electricité de France (EDF), Ente Nazionale per l’Energia Elettrica (ENEL), Pfalzwerke AG, Electricité de Strasbourg, Bestec Gmbh, Shell (for phase 1) Institut für D Reinhard Jung Geowissenschaftliche Gemeinschaftsauftragen (GGA) Bureau de Recherches F Sylvie Gentier Géologiques et Minières (BRGM) Bundesanstalt für D Reinhard Jung Geowissenschaften und Rohstoffe (BGR) Centre National de la F Bertrand Fritz Recherche Scientifique (CNRS) Université de Neuchatel CH François Vuataz Ruhr Universität Bochum D Fritz Rummel FASE 2 (2004-2007) ‘ ‘ EESV “Heat Mining” F, I, Jörg Baumgärtner (coördinator) D Institut für D Gunnar Grecksch Geowissenschaftliche Gemeinschaftsauftragen (GGA) Bureau de Recherches F Sylvie Gentier Géologiques et Minières (BRGM) Bundesanstalt für D Norbert Ochmann Geowissenschaften und Rohstoffe (BGR) Centre National de la F Bertrand Fritz Recherche Scientifique (CNRS) Deep Heat Mining Association CH Robert Hopkirk (DHM)/Univ. de Neuchatel François Vuataz GTC Kappelmeyer GmbH D Jürgen Dornstädter MeSy Geo-Mess-Systeme D Fritz Rummel GmbH Institutt for Energiteknikk N Jiri Muller *EESV: Europees Economisch Samenwerkingsverband
‘ ‘ +33 (3) 8880 9914
‘
[email protected]
+49 (511) 643 2820
[email protected]
+33 (2) 3864 3877
[email protected]
+49 (511) 643 2820
[email protected]
+33 (3) 9024 0412
[email protected]
+41 (32) 718 26 92 +49 (234) 322 7361 ‘ +33 (3) 8880 9914
[email protected] ‘
[email protected]
+49 (511) 643 3540
[email protected]
+33 (2) 3864 3877
[email protected]
+49 (511) 643 2351
[email protected]
+33 (3) 9024 0412
[email protected]
+41 (1) 920 5420 +41 (32) 718 26 92 +49 (721) 60008 +49 (234) 54531
[email protected] [email protected] [email protected] [email protected]
+47 (63) 806 185
[email protected]
[email protected]
Contactlijst Wave Dragon-projectpartners:
Löwenmark FRI
Erik Friis-Madsen
SPOK ApS
Hans Chr. Sorensen
Balslev AS Aalborg University Dept. Civil Eng.
Henrik Rosenberg Jens Peter Kofoed
+45 3537 0211 +45 2810 0830 (mobil) +45 3536 0219 +45 2811 0219 (mobil) +45 7217 7342 +45 9635 8474 +45 2536 3936 (mobil)
DK
DK
[email protected] [email protected]
DK
[email protected]
DK
[email protected]
UK
[email protected]
DK
[email protected]
SE DE
[email protected] [email protected]
Armstrong Technology
Duncan Dunce
Promecon as
Jens Praest
Veteran Kraft AB TU München, LHM
Evald Holmén Wilfried Knapp
+45 3634 3550 +45 2427 7616 (mobil) +46 861 83911 +49 89 289 23808
Kössler Ges.m.b.H.
Werner Panhauser
+43 2742 885272
AT
[email protected]
Nöhrlind Ltd
Taus Nöhrlind
+44 776 542 5066 +45 4016 3218 (mobil)
UK
[email protected]
ESB International
Tommy Bree
+353 1 703 8254
IRL
[email protected]
NIRAS AS
Claus Gormsen
+45 4810 4284
DK
[email protected]
+44 191 257 3300
Niet-hydrografische hernieuwbare energie in de EU-15 (cijfers 2001) Geconcentreerde thermische zonneenergie Oceaan (golfslag-, getijdenenergie) Geothermisch (conventioneel) Windenergie Fotovoltaïsche zonne-energie Vaste biomassa Vast stedelijk afval
Geïnstalleerde generatiecapaciteit (MW) -
Geproduceerde elektriciteit (GWh)
240 587 17136 284 5083 2280
543 4612 27194 217 20785 14221
-
Bron: Internationaal Energie-Agentschap (IEA) Statistieken: Informatie over hernieuwbare energiebronnen 2003
2
Kostenraming elektriciteitsproductie voor geselecteerde hernieuwbare energiebronnen ‘
Huidige kosten elektriciteitsproductie (€/kWh)
Beoogde kosten elektriciteitsproductie (€/kWh) 2010 < 0,10
Beoogde kosten elektriciteitsproductie (€/kWh) 2020 0,05
‘ Geconcentreerde thermische zonne0,16 – 0,20 energie Oceaan (golfslag-, getijdenenergie) ‘ 0,10 – 0,30 0,05 Geothermische energie: Hot-Dry-Rock 0,20 – 0,30 0,08 – 0,15 0,05 Windenergie: onshore 0,04 – 0,09 0,035 in 2008 ‘ Windenergie: offshore 0,07 – 0,12 0,05 in 2008 Geothermische energie: conventioneel 0,05 – 0,09 0,02 – 0,05 ‘ Fotovoltaïsche zonne-energie 0,50 – 1,00 0,20 0,10 in 2015 Vaste biomassa (warmte en vermogen 0,06 – 0,10 0,05 ‘ gecombineerd) Bron: Energy Technology Scientific & Technological References: Indicatoren (EG-voortgangsrapport 2002)
Elektriciteit gegenereerd uit geothermische energie in de EU-15 in 2001: Land Geïnstalleerde capaciteit (MWe) Italië 785 Frankrijk (Guadeloupe) 4 Portugal (Azoren) 16 Totaal EU-15 805 Bron: Lund, GHC Bulletin, juni 2001
Geproduceerde elektriciteit (GWh) 4507 25 94 4626
Geraamde elektriciteit gegenereerd met Hot-Dry-Rock in Soultz-sous-Forêts in 2006: Testterrein Soultz-sous-Forêts Bron: Hot Dry Rock project
Geïnstalleerde energiecapaciteit (MWe) 5-6
Potentiële jaarlijkse elektriciteitsproductie (GWh) 30-40
Geconcentreerde thermische zonne-energie Demonstratiecentrale in planning (Bron: IEA, SolarPACES Jaarverslagen) Spanje: 120MW (4 projecten) Italië: 30MW (1 project) Europese Testfaciliteiten (Bron: IEA, SolarPACES Jaarverslagen) Land Frankrijk Duitsland Spanje ‘ ‘ ‘ ‘ Zwitserland Wth = thermische watt (warmte)
Vermogen 1 MWth 20 kWth 7 MWth 2.5 MWth 1.2 MWth 1.3 MWth 60 kWe 45 kWth
Type concentrator Zonne-oven Zonne-oven Centrale toren Centrale toren Parabolische trog Parabolische trog Parabolische schotels Zonne-oven
Landen met onderzoekteams (Bron: IEA, SolarPACES Jaarverslagen) België, Frankrijk, Duitsland, Italië, Spanje, Zwitserland
3
Oceaanenergie Geïnstalleerde capaciteit (elektriciteitscentrale) (Bron: Internationaal Energie-Agentschap (IEA) Statistieken: Informatie over hernieuwbare energiebronnen 2003) Frankrijk = 240MW, getijden-stuwdam van La Rance In Europa geïnstalleerde prototypes (Bron: European Thematic Network on Wave Energy) Land Denemarken Noorwegen Portugal VK
Elektrische-energiecapaciteit (kW, ontwerp-waarde) 20 300 400 500 300
Type Offshore installatie voor de opwekking van elektriciteit uit golfslag Getijdenstroomturbine Onshore installatie voor de opwekking van elektriciteit uit golfslag Onshore installatie voor de opwekking van elektriciteit uit golfslag Getijdenstroomturbine
Landen met teams die apparatuur ontwerpen (Bron: European Thematic Network on Wave Energy) Denemarken, Frankrijk, Griekenland, Ierland, Italië, Nederland, Noorwegen, Portugal, Zweden, Verenigd Koninkrijk
4
