nieuw
Werken met de Estafettelopers Wat is de Estafetteloper? De Estafetteloper is een werkboek dat hoort bij de methode Estafette Nieuw. De Estafetteloper biedt zowel leerstof voor het onderhoud van de leestechnische vaardigheden als verwerkingsstof voor leesbeleving. In totaal zijn er negen Estafettelopers: voor elk AVI-niveau vanaf AVI M4 is er één Estafetteloper. De Estafettelopers bevatten opdrachten bij zowel het leesboek als de omnibus van één AVI-niveau. Daarnaast staan er opdrachten in bij de overige boeken en teksten die de leerlingen zelf kiezen.
© Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg
Voor wie is de Estafetteloper bedoeld? De Estafettelopers zijn bedoeld voor leerlingen met een vlotte leesontwikkeling. Hiermee bedoelen we leerlingen die een opvallend snelle leesontwikkeling hebben. Zij halen op de Cito-leestoetsen (Leestempotoets en/of DMT en AVI) een A-score en behoren tot de 25 procent van leerlingen met de hoogste toetsscores. Deze leerlingen hebben het vermogen om op eigen kracht nieuwe leesmoeilijkheden te overwinnen. Bij Estafette Nieuw werken deze leerlingen volgens Aanpak . Voor de kinderen met Aanpak en is er een apart werkboek. (Meer informatie over de verschillende aanpakken leest u in de Gebruikswijzer.) 20
Een reis om de wereld
21
Een reis om de wereld
19 Lees bladzijde 38 tot en met 41. Ga daarna door met opdracht 20.
23 Lees het boek nu uit. Ga daarna door met opdracht 24.
20 Kathleen is tegen stierenvechten. Ben jij ook tegen dierenleed? Waartegen zou jij willen protesteren?
24 In Peru hoort Kathleen het verhaal van Pacha en zijn lama. Welke tien dieren zou jij meenemen op je boot als je tien dieren mocht redden? En welke tien dieren zou je zeker niet meenemen?
Niks. De jacht op jonge zeehondjes. De jacht op walvissen. Te kleine kooien voor legkippen.
Te kleine dierenverblijven in de dierentuin.
21 Schrijf een brief naar de baas van het land (de premier) en vertel waarom jij tegen dit dierenleed bent.
Beste premier, Ik ben tegen omdat
.
Omdat u de baas bent, schrijf ik u een brief. Ik zou graag willen dat u Met vriendelijke groeten, 22 Kathleen gaat duiken in Mexico. Teken wat Kathleen onder water zou kunnen zien.
Wel
Niet
1.
1.
2.
2.
3.
3.
4.
4.
5.
5.
6.
6.
7.
7.
8.
8.
9.
9.
10.
10.
1
Oefen het volgende stukje. Probeer het zo leuk mogelijk voor te lezen. Vind je dat je het goed kunt? Laat het dan aan een maatje horen. Jullie denken vast: typisch Kathleen weer. Die gaat alleen maar stoere verhalen vertellen over enge fratsen die ze heeft uitgehaald. Nou mooi niet! Ik heb me heus ook verdiept in interessante dingen, bijvoorbeeld de Eiffeltoren. Vraag me niets over de geschiedenis ervan, dan moet je bij mijn vader wezen. Maarrr ... wist je dat de Eiffeltoren meer dan 10 miljoen kilo weegt? Dat is ruim 224 duizend keer ik!!! (Haha!)
oefenen
oefenen
Oefen het stukje hieronder. Het is een stukje van een verhaal. Probeer het zo mooi mogelijk voor te lezen. Kun je het goed? Laat het dan aan een maatje horen. Op een dag was Pacha weer onderweg, toen hij ineens een stem hoorde: ‘Voorzichtig, Pacha!’ Maar Pacha zag niemand. Hij was toch echt helemaal alleen op de berghelling. Pacha trok aan de teugels van de lama en zei: ‘We gaan naar huis. Loop eens wat harder.’ Maar weer hoorde hij de stem. ‘Er komt een overstroming, Pacha.’ Pacha begreep er niets van. Hij zag echt niemand die dit gezegd kon hebben. Toen keek hij naar zijn lama. ‘Bouw een schip, Pacha,’ zei zijn lama. Pacha wist niet wat hij hoorde. Zijn lama kon praten!
Werken met de Estafetteloper • www.estafette-lezen.nl
Hoe wordt de Estafetteloper ingezet? De leerlingen kunnen met de Estafetteloper zelfstandig werken. Eens per week bespreekt de leerkracht met de Aanpak -leerlingen de gemaakte opdrachten uit de Estafetteloper. Opbouw in de Estafettelopers Door de jaren heen groeien de Estafettelopers met de kinderen mee, door een opbouw in: • Leesbelevingsvragen De leesbelevingsvragen in de Estafettelopers zijn afgestemd op de leeftijd en de leeservaring van de kinderen. De vragen in het M4-boekje zijn dus van eenvoudigere aard dan de vragen in het E4-boekje, etc. • Verkennen van andere tekstsoorten In de Estafettelopers wordt ook regelmatig aandacht besteed aan andere tekstsoorten zoals informatieve boeken, gedichten en strips. Op deze manier kunnen er opdrachten worden opgenomen die de kinderen begeleiden in het steeds verder verkennen van andere tekstsoorten. In de lagere AVI-niveaus blijven de opdrachten nog wat oppervlakkiger. Maar naarmate het AVI-niveau stijgt, worden de opdrachten uitgebreider en gaan ze meer de diepte in. In het schema op de volgende pagina is te zien dat verschillende tekstsoorten regelmatig terugkomen. • Ontdekken van eigen leesvoorkeuren Kinderen krijgen af en toe de opdracht om stil te staan bij hun eigen leesvoorkeuren. Bijvoorbeeld door middel van de opdracht om een pictogram (griezelen, humor, vriendschap, dieren, etc) te kiezen voor een gelezen boek. Ook ontdekken de leerlingen of ze een voorkeur hebben voor boeken van bepaalde schrijvers of voor bepaalde onderwerpen.
© Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg
Vaste onderdelen in de Estafettelopers Bij de Estafettelopers hanteren we een vaste opbouw van de verschillende onderdelen. Daardoor wordt de herkenbaarheid van de verschillende onderdelen vergroot en kunnen de leerlingen gemakkelijk zelfstandig met de boekjes aan de slag. Deze onderdelen zijn: 1. Opdrachten bij elk leesboek en elke omnibus van de AVI-niveaus M4 tot en met Plus. • De Estafetteloper biedt opdrachten die de leesbeleving van het kind stimuleren. Met opzet hebben we gekozen voor vragen die per definitie geen goed of fout antwoord kennen. Het zijn open vragen, die de kinderen stimuleren om hun leeservaringen te verwoorden. De vragen begeleiden de kinderen naar een volwassen vorm van lezen. Het gaat hierbij niet om de hoeveelheid gelezen pagina’s, maar om de ervaringen die de kinderen hebben tijdens het lezen en de ontdekkingsreis die elk kind maakt naar het vinden van boeken die het best bij hem of haar passen. • Daarnaast zijn er onderhoudsopdrachten opgenomen, die de kinderen op uitdagende wijze ook nog laten oefenen met leestechniek. Op de laagste AVIniveaus oefenen de kinderen met leesmoeilijkheden die specifiek zijn voor dat AVI-niveau. Naarmate het AVI-niveau stijgt, worden deze onderhoudsopdrachten steeds meer toegespitst op het op toon lezen van een tekst. 2. Opdrachten bij leesboeken die de kinderen zelf kiezen • Naast het leesboek en de omnibus van de methode Estafette Nieuw lezen de kinderen zelfgekozen boeken. Het zelfstandig lezen van zelfgekozen boeken is niet voor ieder kind vanzelfsprekend een uitnodigende bezigheid. Door middel van opdrachten die kinderen uitdagen om te verwoorden wat zij ‘beleven’ met boeken, stimuleren we kinderen om telkens weer een nieuw boek te kiezen. Ook laten we kinderen nadenken over de keuzes die zij maken als ze een nieuw boek uitzoeken en dagen we kinderen uit om eens een keuze te maken die afwijkt van hun gebruikelijke keuzes. Daarbij bieden we ook handvatten om die keuze te kunnen maken.
2
Werken met de Estafetteloper • www.estafette-lezen.nl
3. Opdrachten bij andere tekstsoorten • In de methode Estafette Nieuw willen we kinderen ook kennis laten maken met andere teksten, zoals informatieve teksten, gedichten, tijdschriften, kranten, etc. Daarom zijn in de Estafetteloper voor deze tekstsoorten specifieke opdrachtpagina’s gemaakt. In het onderstaande schema is te zien aan welke tekstsoorten aandacht besteed wordt in de verschillende Estafettelopers. Tekstsoorten informatieve boeken
M4
E4
M5
E5
M6
E6
M7
E7
Plus
X
X
X
X
X
X
X
X
X
gedichten/liedteksten prentenboeken
X
X
X
X X
strips
X
krantenteksten
X
tijdschriften
X X
X
X X
X
X X
X
X
4. Loopbaan • In alle Estafettelopers staat een zogenaamde Loopbaan. In deze Loopbaan registreren de leerlingen welke bladzijden uit de Estafetteloper zij hebben verwerkt. De leerkracht kan hiermee in één oogopslag zien waar een Aanpak -leerling mee bezig is.
© Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg
5. Stimuleren van lezen buiten schooltijd en in schoolvakanties • Zoals bekend is de zomervakantie voor veel kinderen een tijd waarin ze minder lezen (uitzonderingen daargelaten uiteraard). In onderzoeken wordt dan ook gesproken van een zomervakantiedip en in toetsscores is na de zomervakantie vaak een terugval te zien in het technisch leesniveau. Het is dus van belang kinderen te stimuleren om ook tijdens de zomervakantie te blijven lezen. Hiervoor zijn in de Estafettelopers E4, E5, E6 en E7 bladzijden opgenomen die de leerlingen alvast laten nadenken over activiteiten die zij in de zomervakantie gaan ondernemen. Hierbij is ook een duidelijke plaats ingeruimd voor lezen. Accentverschuivingen van onderbouw naar bovenbouw Tussen de Estafettelopers voor de onderbouw (M4 tot en met E6) en de bovenbouw (M7 tot en met Plus) bestaan een aantal verschillen: • In de bovenbouw is er in de Estafettelopers meer aandacht voor voordrachtslezen. • In de bovenbouw zijn er meer leesbelevingsvragen opgenomen die overeenkomen met de leesbelevingsvragen in de werkboeken. Hierdoor zijn er meer klassikale bespreekmomenten. Plaats van de Estafetteloper in de les Alle kinderen in de groep starten met het lezen in een Estafetteleesboek of -omnibus. De kinderen met Aanpak lezen dit Estafetteboek zelfstandig en in hun eigen tempo door en maken de bijbehorende opdrachten in de Estafetteloper. De kinderen met Aanpak en lezen elke basisles 1 hoofdstuk van het Estafetteboek en maken de opdrachten in het bijbehorende werkboek. De kinderen met Aanpak hebben dit leesboek dus over het algemeen veel sneller uit dan de andere kinderen. De Aanpak -leerlingen gaan daarna níét door met het lezen van het tweede Estafetteboek van hetzelfde AVI-niveau! In plaats daarvan kiezen ze uit de klassenbibliotheek zelf een leesboek, een informatief boek of ze gaan op zoek naar een andere tekstsoort die in hun Estafetteloper staat. Ze maken daarbij de opdrachten in de Estafetteloper die speciaal voor deze boeken en teksten bestemd zijn. Pas op het moment dat de Aanpak - en -leerlingen starten met het tweede
3
Werken met de Estafetteloper • www.estafette-lezen.nl
Estafetteboek, gaan de Aanpak -leerlingen ook verder met het tweede boek en maken ze in de Estafetteloper de opdrachten bij dit boek. Op deze manier creëert u in de groep zo veel mogelijk momenten om met alle kinderen gezamenlijk te praten over de Estafetteboeken. Aan het eind van de week is in de toepassingsles tijd ingeruimd om aandacht te besteden aan de opdrachten die de Aanpak -leerlingen gemaakt hebben. Door met de kinderen hun opdrachten (leesbeleving en onderhoud) te bespreken, stimuleert u hen de opdrachten serieus te maken en houdt u een vinger aan de pols bij hun vorderingen. Kinderen die snel door de opdrachten heen gaan, kunnen dan nieuwe opdrachten of taken van de leerkracht krijgen. Vanaf M7 kunt u de leesbelevingsopdrachten met de hele groep bespreken. In de werkboeken voor de kinderen met Aanpak en van de niveaus M7, E7 en Plus, is in ieder hoofdstuk een belevingsvraag opgenomen. Dezelfde belevingsvraag staat ook in de Estafetteloper. Zo kunt u in elke toepassingsles met de hele groep over dezelfde belevingsvragen praten. Aanpak bepalen Tweemaal per jaar gaat u voor iedere leerling na deze nog leest op het juiste leesniveau en met de juiste Aanpak. Sommige kinderen zullen hun hele schoolloopbaan Aanpak volgen. Andere kinderen zullen van Aanpak naar Aanpak doorgroeien. Op elk gewenst moment kan een kind overstappen van het werkboek naar de Estafetteloper. De overstap is voor de kinderen namelijk niet zo groot. In Aanpak zijn de kinderen al gewend om een groot gedeelte van de lestijd zelfstandig te werken tijdens het lezen van de Estafetteboeken en het maken van de opdrachten in het werkboek. In Aanpak werken de kinderen ook met de Estafetteboeken, maar dan met de Estafetteloper. De nadruk komt nu weliswaar te liggen op leesbeleving, maar ook de leestechniek komt nog regelmatig aan de orde.
© Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg
Het begeleiden van kinderen die werken met de Estafettelopers Kinderen met Aanpak werken het grootste deel van de lessen zelfstandig. Maar één maal in de week is er een moment ingeruimd voor hen. Daarnaast is het verstandig deze kinderen regelmatig aandacht te geven in de basislessen. Ook kinderen die een goede leesontwikkeling hebben, willen ‘gezien’ worden door de leerkracht. Op een aantal manieren kunt u ervoor zorgen dat kinderen tijdens de Estafettelessen zelfstandig bezig zijn met lezen: • Begeleid de kinderen bij het kiezen van iets dikkere boeken. • Zorg voor een aantrekkelijk en gevarieerd aanbod van (dikkere) boeken in de schoolbibliotheek. • Zorg dat u eens per week met de Aanpak -leerlingen om tafel kunt zitten om te informeren naar hun leeservaringen. Het mogen vertellen van hun leeservaringen stimuleert het serieus werken in de Estafetteloper. Kinderen op een proefschool reageerden erg positief op deze extra aandacht. • Vraag de kinderen ook tussendoor naar hun werk in de Estafetteloper Estafetteloper, zodat zij aan u kunnen tonen wat zij hebben opgeschreven, getekend en gemaakt. Dit stimuleert niet alleen het serieus werken in de Estafetteloper Estafetteloper, maar op deze manier signaleert u ook op tijd dat kinderen aan het einde van hun Estafetteloper komen en kunt u hier adequaat op inspelen. • Geef de Aanpak -leerlingen ook eens een gekopieerd werkblad uit de Estafetteloper. Met dit werkblad, dat ze al een keer hebben gebruikt bij een zelfgekozen boek, kunnen ze dezelfde opdrachten nogmaals maken, maar nu bij een ander boek. • Lezen hoeft niet altijd gekoppeld te zijn aan het maken van opdrachten. Laat de kinderen ook eens een boek of een andere tekst lezen zonder er opdrachten bij te maken.
4
Werken met de Estafetteloper • www.estafette-lezen.nl
Sommige kinderen van Aanpak gaan in sneltreinvaart door de Estafetteloper heen. Ook zij hebben extra aandacht nodig! Het snel door de opdrachten heen gaan kan verschillende oorzaken hebben: • In de onderbouw hebben de leesboeken uit de klassenbibliotheek over het algemeen niet heel veel bladzijden. Een kind met een grote leessnelheid kan in één à twee Estafettelessen een boekje lezen en de bijbehorende opdrachten maken. Oplossing: zorg voor voldoende dikkere boeken in de klassen- of schoolbibliotheek. • Er zijn kinderen die altijd boeken van geringe omvang kiezen. Begeleid deze kinderen bij het kiezen van geschikte, wat dikkere boeken. • Sommige kinderen vinden het maken van opdrachten in de Estafetteloper zo leuk dat ze deze invullen, zonder eigenlijk een boek te lezen. Wees hier bij het wekelijkse bespreekmoment alert op en stuur zo nodig bij. Geef de Aanpak -leerlingen af en toe een rol bij het begeleiden van de Aanpak - en -leerlingen. Zij kunnen bijvoorbeeld op zeer zinvolle wijze een leesmaatje zijn. In de werkboeken staan regelmatig opdrachten die nog effectiever worden als ze in tweetallen worden uitgevoerd. Ook in de Estafetteloper zijn onderhoudsopdrachten opgenomen die aan effectiviteit winnen als ze in tweetallen worden uitgevoerd. Bijvoorbeeld lezen met de goede intonatie. Om de beurt kunnen kinderen een stukje tekst voorlezen. Een Aanpak -leerling kan met de wacht-hint-prijs-methodiek een Aanpak -leerling ondersteunen bij het lezen van een tekst. Deze kan op zijn beurt feedback geven op het voorlezen van een Aanpak -leerling. Beide leerlingen zullen deze werkvorm uitdagend en stimulerend vinden. Natuurlijk is het hierbij wel van belang dat u dit lezen met een leesmaatje vooraf met de leerlingen oefent. Ook het samenstellen van de tweetallen zult u goed moeten begeleiden. Alleen als het klikt tussen de leerlingen die elkaars leesmaatje worden, heeft deze werkwijze succes.
© Uitgeverij Zwijsen B.V., Tilburg
5
Tot slot De Estafetteloper biedt dus de mogelijkheid om leerlingen met een vlotte leesontwikkeling met een hoge mate van zelfstandigheid te laten werken aan hun verdere leesontwikkeling. Zij krijgen de vrijheid om op eigen tempo leesboeken en andere tekstsoorten te lezen. Hierdoor blijven deze leerlingen enthousiaste lezers en maken zij tijdens de leeslessen veel leeskilometers. Dit is wat deze leerlingen nodig hebben om hun leesvaardigheid te onderhouden en verder te ontwikkelen. De Estafetteloper begeleidt hen daarbij door uitnodigende leesbelevingsvragen en verwerkingsopdrachten aan te bieden die aansluiten op de leesboeken en andere leesmaterialen die kinderen zelf hebben gekozen. Maar ook al werken de kinderen zelfstandig, het blijft belangrijk om als leerkracht deze Aanpak -leerlingen hierin te begeleiden. We mogen er niet van uitgaan dat kinderen van nature zelfstandig kunnen werken en verder geen aandacht nodig zouden hebben. Het is dus van belang voor deze leerlingen dat de leerkracht met regelmaat met deze leerlingen bespreekt wát ze hebben gedaan in de Estafetteloper en hóé dit is gegaan. Wij adviseren dan ook om in iedere toepassingsles met deze kinderen hun werkzaamheden van die week te evalueren. Zo krijgen ook deze kinderen de aandacht die ze verdienen en houdt u als leerkracht de vinger aan de pols.
Werken met de Estafetteloper • www.estafette-lezen.nl
