EnRoute. Routeverkorting: Cowboys in Mongolië. Vaarwel 11, hallo Dreamliner. Oktober 2012

EnRoute Oktober 2012

Routeverkorting: Cowboys in Mongolië

Vaarwel 11, hallo Dreamliner

Safety firSt

Dat geldt ook voor De Jager De Looff & Partners. Wij bieden hypotheekadvies aan verkeersvliegers voor de eigen woning, de woning in het buitenland en beleggingspanden. Zekerheid en Veiligheid. Wij bedenken hypotheek­ constructies die veilig en zeker zijn. Herkent u dit: een beleggingshypotheek met variabele rente? Hoeveel risico kunt u aan? Wij sturen heel sterk op een voortdurend afgestemde balans tussen schuld en inkomen. Veilig. Zeker. Volledig maatwerk. Onze adviezen zijn niet gericht op de laagste maandlast nu, maar zijn maatwerk

voor de lange termijn. Wij kennen de pensioen­ regeling, aanvullende voorzieningen en loopbanen van verkeersvliegers. U bent gewend dat deze zaken perfect geregeld zijn. Wij stemmen de hypotheek­ constructie helemaal af op deze regelingen. Dus ook perfect geregeld, op maat. Daarom hebben wij zelfs speciale afspraken met verzekeraars voor verkeers­ vliegers: op maat gemaakte verzekeringen. Veilig. Maar niet onbelangrijk: uitzonderlijk lage hypotheek­ rentes. Omdat wij uw wereld goed kennen, houden wij rekening met alle details en dat is wel zo’n veilig gevoel. Neem direct contact op met Henk Terlouw of zijn collega’s op 0343 ­ 448810 / [email protected].

www. jager lo of f.n l / v er k eersv l i eg ers

02-03

Tragedie

Column Michiel van Dorst

Allereerst wil ik stilstaan bij het tragische ongeval dat KLS in september is overkomen in Phoenix, waarbij KLS leerling Lucas Westenberg, oud-KLM collega en KLS-examinator Rob van den Heuvel en de Amerikaanse safety pilot Taylor Bennel zijn omgekomen. Ik heb de KLS bezocht, zowel in Groningen als in Phoenix, en ben bij de herdenkingen geweest. Dan word je eens te meer geconfronteerd met het intense verdriet van de nabestaanden. Het ongeval en verlies heeft mij persoonlijk geraakt en mijn gedachten gaan uit naar de families en nabestaanden.

EnRoute

Helaas hebben we kort na het ongeval te maken gehad met een tweede incident waarbij gelukkig geen slachtoffers vielen. KLM volgt het onderzoek naar beide incidenten nauwgezet en onderteunt de KLS met een eigen onderzoek naar de situatie van de school.

Minder Kosten Voor je ligt de eerste EnRoute die (bijna) niks kost. Want ook bij de EnRoute kijken we hoe we tegen minder kosten het blad kunnen blijven uitgeven. Met ingang van deze editie hebben we dan ook besloten om advertenties op te nemen en zijn we erin geslaagd de kosten van dit blad aanzienlijk te verminderen.

Verderop in deze Enroute lees je over de Safety F@cts, een e-learning over safety cultuur die binnenkort live gaat. Dit is een serie filmpjes waarbij 'veiligheid' steeds op een andere manier wordt belicht. Safety F@cts is bedoeld om alle KLM'ers nog meer bewust te maken van het belang van veilig werken, niet alleen aan boord, ook op de grond. Via een email met link zijn de filmpjes eenvoudig en in vijf minuten te bekijken. Ik nodig jullie uit dit ook te doen en Safety F@cts te bespreken met collega's. Juist omdat het thema vanuit een andere invalshoek wordt belicht, is het ook voor vliegers interessant.

Verder wil ik bij een belangrijke mijlpaal stilstaan: zoals het er nu naar uitziet, gaat in het eerste weekend van november iCrew live. Dit betekent een grote, veelomvattende change en het einde van het dertigjarige INCRA tijdperk. Hieraan is een tijdrovend en miljoenenkostend project vooraf gegaan. Vele collega’s hebben jarenlang keihard gewerkt en vele tegenslagen moeten overwinnen om dit voor elkaar te krijgen, waarvoor dank. Ik ga er dan ook vanuit dat het goed zal lopen. Dit betekent echter nog niet dat de overgang naar zo’n nieuw en complex systeem naadloos zal verlopen. In de uitvoering en ondersteuning is de kans reëel dat Indelers, planners en andere collega’s te kampen krijgen met diverse issues. Ook zal het even tijd nodig hebben voordat mensen echt ‘los’ zijn met het werken met iCrew: het is nieuw en dus even wennen. Daarom doe ik graag een beroep op alle vliegers. Als je de komende periode problemen ondervindt, houdt dan rekening met de geschetste situatie en wees coulant. Je begrip zal eraan bijdragen de overgang naar iCrew zo goed mogelijk te laten verlopen.

03 Column Michiel van Dorst

12 Safety F@cts

04 Wat zegt dit getal?

14 Helder over fuelkeuzes

06 Nieuwsflits

16 Vaarwel 11, hallo Dreamliner

07 More Energy

18 Colofon

08 Paperless cockpit komt dichterbij

19 Personalia

10 Snellere routes

Guido van Burgeler

Ruud Visser

Profit en loss figures op het vliegplan:

Wat

Op elk vliegplan wordt een getal vermeld dat aangeeft of het meenemen van extra brandstof tot een profit of loss leidt. Maar waardoor wordt dit bepaald? Wij vroegen Guido van Burgeler, fuel analyst bij Air Traffic Management, om een toelichting.

Guido: “Het getal dat op het vliegplan te zien is, bestaat uit variabelen die samen bepalen of de uitkomst een profit of een loss is voor een bepaalde vlucht. De voornaamste variabele is de prijs van de brandstof. Deze prijs fluctueert per dag. De brandstofprijzen worden bijgehouden in het Fuel Plus systeem en via dit systeem lopen elke nacht de prijzen door in Lido. Bepalend voor een vlucht is dan ook het prijsverschil van de brandstof tussen vertrek en aankomststation. Daarnaast is ook de Zero Fuel Weight factor (ZFW factor) bepalend. Dat is een vast getal per aircraft type, gebaseerd op het ‘transport loss’ per uur per 1000 kg brandstof. Een derde variabele die het getal bepaalt, is de triptijd. Die triptijd verschilt per vlucht, afhankelijk van aircraft type, route en wind condities. Doordat deze variabelen per dag wisselen, is ook de uitkomst op het vliegplan elke keer verschillend.”

Drempelwaarde “Regelmatig krijgen wij bij Dispatch vragen over deze getallen,” vertelt Ruud Visser, Flight Dispatcher. “Vooral als een vlieger bijvoorbeeld ’s ochtends naar Parijs vliegt en het vliegplan economisch getankt is doordat het een profit aangeeft. En ’s middags naar dezelfde bestemming vliegt en een vliegplan krijgt dat een loss aangeeft. Of in een ander geval: het vliegplan wel een ‘kleine’ profit aangeeft, maar dat er toch niet is opgetankt.” “Een advies voor economisch tanken wordt in Lido voor de dispatcher pas gegeven bij een bepaalde drempelwaarde,” vervolgt Guido. “Die drempelwaarde is bepaald op vijf euro per ton (OM Part A 8.1-7.4). Momenteel onderzoeken we of deze drempelwaarde nog voldoet en of deze moet worden bijgesteld. Zo zijn in dit getal bijvoorbeeld niet de kosten voor het Emission Trading Scheme (ETS) meegerekend en ook niet de penalty die wij moeten betalen voor een kleine fuel uplift.” Savings “Daarnaast zien dispatchers in het vliegplansysteem een ander getal verschijnen met de

04-05

Morten Bjerre-Nielsen

zegt dit getal? benaming ‘savings’, vertelt Guido. “Dit is een getal dat niet terugkomt op het uiteindelijke vliegplan, maar in de planningsfase aangeeft of er economisch getankt kan worden of niet. Dit savingsgetal is een veel nauwkeuriger getal dan het profit/loss getal op het vliegplan en bevat veel meer fuel factoren. Zo kan in dit getal veel preciezer de transport loss worden berekend. In tegenstelling tot het savingsgetal is het profit/loss getal op het vliegplan meer een indicatief getal voor de vliegers. Dit heeft als doel inzicht te geven als men om welke reden dan ook meer fuel wil, wat de kosten daarvan zijn en of er mogelijk een economisch voordeel te behalen is.” Ook kan het voorkomen dat er ondanks een positief savingsgetal in Lido, de vlucht toch niet economisch wordt getankt of juist wel met een negatief savingsgetal. Guido: “Dit kan dan bijvoorbeeld te maken hebben met afgesproken contracting regels op een bepaald station. Ook dit is verwerkt in de tankering functionaliteit in Lido. Het profit/ loss savingsgetal en saving kun je daarom niet 1 op 1 met elkaar vergelijken.

De vlieger Morten Bjerre-Nielsen, gezagvoerder B737, legt het perspectief van de vlieger uit: “Het is inderdaad niet altijd even duidelijk voor de vlieger hoe de dispatcher tot een negatief tankering advies is gekomen als er een positief profit/loss getal op het OFP verschijnt. In dat geval neem ik altijd de moeite even de dispatcher te bellen om haar/zijn redenering te bespreken. Vaak ligt het uiteraard aan een verschil in de beschikbare data. Echter, het besluit kan ook op één van de ‘tankering restrictions’ in het OM part C1 (3.2.-13.4) gebaseerd zijn. De vleugel van de B737 is relatief gevoelig voor de zogenaamde ‘fuel induced ice’ en de economische tankering wordt daarom op velden met beperkt of zeer kostbare de-icing faciliteiten gelimiteerd tot drie ton. De essentie van het gesprek met de dispatcher is dat ik zijn verhaal kan vergelijken met mijn operationele kennis en actuele informatie van de bestemming.

Zodoende komen we gezamenlijk tot een nog scherper afgestemde conclusie en valt er wellicht toch nog wat extra brandstof­ kosten te besparen. Een voorbeeld hiervan is Rome (FCO) op een zomerse dag met 32 graden en strakblauwe hemel op het gehele traject. Op zo'n dag kies ik onder bepaalde voorwaarden bij een profit - ondanks de genoemde tankering restrictie- meestal voor vice versa tankering.” Morten concludeert: “Elke vlucht is wat dat betreft uniek en juist daarom is het uitwisselen van informatie tussen dispatcher en vlieger belangrijk voor een optimaal resultaat.”

Fuel formule profit/loss getal Prijsverschil = fuelprijs DEST – fuelprijs DEP Vervoerscorrectie = (ZFW factor * fuelprijs DEST) *TRIP/60 Totaal = prijsverschil – vervoerscorrectie per ton = Totaal * 1000 Afgerond naar boven geeft dit het profit/loss getal op het vliegplan

Nieuws

flits

Nieuwe training Outstations Vanaf oktober introduceert KLM een nieuwe e-learning module voor operations coördinators op de buitenstations. Deze functionaris moet ervoor zorgen dat er volgens planning wordt beladen en hij communiceert hierover met loadcontrol en indien nodig met cockpit en ATM. Op sommige stations voert een Ground Handler deze werkzaamheden uit en op andere stations doen KLM- of Air Francemedewerkers dat. Weight & Balance, Dangerous Goods en Incident Reporting zijn onderdeel van deze e-learning. Voorheen werd deze groep klassikaal getraind in Amsterdam. Uit logistieke- en kostenoverwegingen is dit nu verpakt in een e-learning training. Daarnaast krijgen de operations coördinators training ‘on the job’ om de geleerde theorie in de praktijk te brengen. In deze praktijktraining staat de communicatie met de medewerkers van Loadcontrol centraal, zoals de kwaliteit en het gebruik van de radio-telefonie, het telexverkeer en het duidelijk doorgeven van wijzigingen. De combinatie van beide trainingen moet leiden tot minder loading incidenten.

KLM’ers winnen op Aerobatics

‘Smooth’ safety aan boord ‘Never compromise on safety!’ Dat is de kern van het veiligheidsbeleid van KLM. De safety resultaten zijn goed dankzij de focus die jullie er continu op hebben. Toch blijven we altijd op zoek naar verdere verbetering en staan we met elkaar voor de uitdaging continu scherp te blijven. Als waardering voor deze inzet wordt vanaf 1 tot en met 15 november op alle vluchten een extra pak smoothie in de crew trolley gecatered, inclusief speciale bekers met een safety slogan. Hiermee willen een aanzet geven om met elkaar over safety te blijven praten. Om organisatorische redenen worden de smoothie en de bekers alleen vanaf Schiphol gecatered.

Van 31 augustus tot en met 2 september werd het twaalfde Dutch Open National Aerobatic Championship (DONAC) op vliegveld Lelystad gehouden. Een aerobatic wedstrijd is opgedeeld in klassen en elke klas strijdt om de eerste plaats. De winnaar van de hoogste klas (Advanced) wordt uitgeroepen tot Nederlands kampioen. De nieuwe Nederlands aerobatic kampioen komt uit onze eigen organisatie: namelijk Ringo Massa (first officer B747, zie foto). René Kamphues (gezagvoerder B777) werd derde in de Advanced klas en Stephen van Dijck (gezagvoerder B747) werd eerste in de Intermediate klas. Allen, gefeliciteerd!

Drie jubileum bestemmingen KLM viert dit najaar haar jubileum op drie bestemmingen: • Op 7 oktober vliegen we 65 jaar op Johannesburg •O  p 10 oktober vliegen we 65 jaar op Dammam •O  p 27 oktober vliegen we 60 jaar op Mexico City

MyKLM = voortaan KLM4U.com Begin oktober is www.klm4U.com gelanceerd, als informatieplatform voor alle medewerkers van Flight Operations en Inflight Services en ter vervanging van MyKLM. KLM maakte al gebruik van Google voor ondermeer KLM4U mail en calendar. Met het inrichten van een website zijn de mogelijkheden van Google verder benut. De meeste informatie is voortaan op klm4U.com te vinden via je KLM4U account, met uitzondering van corporate informatie of tools. Vanuit KLM4U kun je naar MyKLM en vice versa. De huidige versie van KLM4U.com is een eerste stap. De komende tijd wordt de opzet en het aanbod verder ontwikkelt, mede aan de hand van feedback van bezoekers. Laat jouw reactie, vragen of suggesties weten via de speciale nieuwsgroep. Daar kom je via de ‘feedback’ link op de landing page van www.klm4U.com

Captain's Choice aan boord De actie Captain's Choice waarbij drie cockpitcollega’s een mogelijk nieuw te introduceren Inflight Sales product aanbevolen op Facebook, was een groot succes. We hebben in totaal ruim 4400 like’s gekregen op deze actie en ruim 1200 reacties waarvan 929 duidelijke stemmen. De winnaar is B777 gezagvoerder Bob de Waal. ‘Zijn’ product, een met iPhone bestuurbare helikopter, mocht rekenen op de meeste Facebook-likes en wordt binnenkort verkocht aan boord. Bob heeft het weekend naar Londen gewonnen!

Start wetenschappelijk onderzoek naar gezondheidsadvies op maat

06-07

Wie doet er mee aan MORE Energy? Het beroep van vlieger vraagt om extra aandacht om fit en gezond te blijven. Het VU Medisch Centrum begint in november in samenwerking met KLM Health Services deze maand begonnen met een wetenschappelijk onderzoek om het effect na te gaan van een persoonlijk gezondheidsadvies via een app: MORE Energy.

“Fit en gezond zijn is een onderwerp waar vliegers beroepsmatig al veel mee bezig zijn”, vertelt promovendus aan het VUMC en uitvoerend onderzoeker Alwin van Drongelen. Een advies in een eigentijds, digitaal jasje zou vliegers op de route en thuis goed kunnen ondersteunen.” Voorafgaand aan dit onderzoek, wat een half jaar gaat lopen, heeft een aantal vliegers de inhoud en vorm van het advies mede bepaald. Ook heeft een groep van 20 vliegers de afgelopen weken de app thuis en op de route al kunnen gebruiken tijdens de testfase. Met de bevindingen die daar uit naar voren kwamen, zijn de laatste zaken aangepast en is de app klaar voor gebruik. Alwin: “De adviezen zijn op meerdere manieren en op verschillende tijdstippen te raadplegen en er is rekening gehouden met het verschil tussen Europa of ICA, aantal te overschrijden tijdzones en duur van het verblijf.” Eye-opener De applicatie werd over het algemeen gewaardeerd door de testgroep, hoewel de adviezen niet meteen een eye-opener waren. “Het is meer een bevestiging van het idee dat ik heb”, zegt een van de vliegers bijvoorbeeld. Toch wordt de meerwaarde gezien: “Omdat je het koppelt aan je specifieke vlucht en de informatie op het juiste moment tot je krijgt, is de kans groter dat je de adviezen toepast”, koppelt een andere vlieger terug. “Gevolg bij mij was in ieder geval een ongelooflijk ontspannen en fitte reis naar Singapore”. Het zou een ”prima hulpmiddel kunnen zijn om vermoeidheid te voorkomen”, zegt een andere vlieger uit de testgroep. ”Maar het vergt nog wel wat inspanning om bijvoorbeeld wat aan je slaapritme te veranderen.”

Gezondheid beïnvloeden Het daadwerkelijke onderzoek onder een grotere groep vliegers moet aantonen of het hulpmiddel de gezondheid van vliegers daadwerkelijk kan beïnvloeden. Hiertoe zijn ongeveer 650 vliegers nodig die willen deelnemen. Van die 650 vrijwilligers krijgt de helft de beschikking over de MORE Energy app. Aan de hand van het invoeren van een vluchtnummer kunnen ze specifieke adviezen opvragen over slapen, voeding en bewegen. De andere helft van de deelnemers wordt ingedeeld in de zogeheten controlegroep en krijgt de app nog niet ter beschikking. Vervolgens worden de groepen gedurende zes maanden met elkaar vergeleken door middel van vragenlijsten. Als de effecten van MORE Energy positief blijken, bestaat de mogelijkheid dat Flight Operations de app gaat aanbieden aan de gehele cockpit-crew en in een later stadium ook aan cabinecrew. Doe mee Lijkt het je wat om mee te doen? Kijk voor meer informatie over het onderzoek op www.more-energy-project.nl of scan de QR code op deze pagina, dan kom je rechtstreeks op de site terecht. Ook ontvang je binnenkort een brief met meer informatie hoe je deel kan nemen aan het onderzoek en zal er begin november een informatiestand van het VUMC in het bemanningencentrum komen te staan.

Paperless cockpit komt steeds dichterbij We kunnen binnen en buiten ons bedrijf niet meer om de digitalisering heen. Voor Flight Operations wordt de richting steeds duidelijker: we willen van papier naar digitaal, zowel in het vliegtuig als thuis, we willen dat crew de benodigde informatie voor de vluchtuitvoering of voor studie thuis snel en eenvoudig kan vinden en dat deze informatie altijd up-to-date is.

08-09

Er zijn verschillende scenario's denkbaar voor het uitrollen van iPad on Board

We willen crew overal snel kunnen bereiken om bijvoorbeeld relevante vluchtinformatie in een vroegtijdig stadium met de crew te delen, maar ook crew beter faciliteren bij zaken als indelingsverzoeken en HRformulieren. Om dit te kunnen realiseren zijn er diverse ontwikkelingen gaande; de introductie van KLM4U als alternatief voor MyKLM; de Slipsite app, digitalisering van HR-processen én de mogelijke uitrol van iPad’s voor cockpitcrew en (senior) pursers. Digitalisering van informatie is, in ieder geval voor Flight Operations, het uitgangspunt voor de uitrol van iPad on board. Met als belangrijkste functionaliteiten: e-Reporting, e-Docs en mobile briefing. Het afgelopen jaar heeft een testgroep van vliegers uitgeprobeerd hoe dit werkt in de praktijk. Jeroen Visser, B777-gezagvoerder en nauw betrokken bij het project iPad on board: “Het is geweldig dat we hier als KLM mee bezig zijn. Het gaat ons in de toekomst zoveel bieden, als het allemaal werkt. Op dit moment lopen we nog tegen aan aantal zaken aan die eerst opgelost moeten worden. Maar er zijn ook ‘lichtpuntjes’ zoals het aanbieden van nieuwe amendments voor de datum dat ze van kracht zijn. Zo kun je je op een wijziging voorbereiden. Op de dag dat het amendment ingaat, wordt deze automatisch de nieuwste versie van het manual.” Enthousiast testpanel Ook andere vliegers uit het testpanel zijn enthousiast over de functionaliteiten. “Ik heb al een paar keer meegemaakt dat ik veel betere afwegingen kan maken wanneer ik ruim van tevoren het vliegplan kan inzien. Dat kan bijvoorbeeld ook betekenen dat ik besluit minder extra fuel te bestellen. Ik heb dit al een paar keer kunnen realiseren op

payload kritische vluchten uit Cairo en Tel Aviv”, zegt een vlieger uit het testpanel. En: “Super dat alle doc's geüpdate bij elkaar te vinden zijn. Ik zit veel vaker 'in de boeken' dan voorheen. Ook is het opzoeken van documenten veel gemakkelijker, levert het me tijdswinst op en verhoogt het mijn situational awareness met betrekking tot alternates.” Investeren Na een lange proefperiode waarbij collega’s het werken met een iPad aan boord uitprobeerden, zal het binnenkort tijd zijn voor de volgende stap. Deze stap is afhankelijk van een financiële goedkeuringsronde waarin de directie van KLM een ‘go’ geeft voor iPad on board. “Daarna zal duidelijkheid worden hoe en wanneer die volgende stap wordt ingevuld”, zegt Erwin Gabel VP MDA-unit en project eigenaar van iPad on board binnen Flight Operations. “Er zijn verschillende scenario’s en die variëren van het aanbieden van alleen de apps aan crew tot het volledig beschikbaar stellen, inclusief iPad.” “De aankoop van een paar duizend iPad’s is weliswaar een grote investering, maar deze verdient zichzelf razendsnel terug”, vervolgt Erwin. “Op termijn zullen vliegers geen papieren manuals meer ontvangen en gaan alle updates niet meer via de postvakken, maar digitaal naar de iPad’s en de KLM portal. Na toestemming van de Inspectie Luchtvaart en in samenspraak met de Groepscommissie en VNV streven we ernaar dat in de loop van 2013 de iPad gebruikt gaan worden als Electronic Flight Bag (EFB)*. Waarbij het plan is om op de B737, B747 en A330200, iPad-houders met stroomaansluiting te gaan bouwen., zodat binnen twee jaar de iPad ook gebruikt gaat worden tijdens take off en landing. Dit betekent een verdere stap in het van boord halen van

boeken en het versimpelen van back-office processen die resulteren in aanzienlijke kostenbesparingen.” Betere Service Recovery iPad on Board is een gezamenlijk project van Flight Operations, Inflight Services en de afdeling Customer Relationship Management (CRM). Voor cabinecrew betekent de tablet een sterke tool bij het bieden van service naar de passagier toe en kan zij veel beter inspelen op zijn of haar behoeftes. De ePil vermeldt onder meer klachten van passagiers of meldingen van KLM personeel over situaties waar KLM tekort geschoten is. Bijvoorbeeld wanneer er geen maaltijd naar keuze was op de vorige vlucht of bij vertragingen. Met deze informatie kan de crew een passagier persoonlijk benaderen en al een groot deel van de service recovery vorm geven. Met de ePil kan de purser een passagier eenvoudig upgraden met zijn Flying Blue punten of direct een passagier aanmelden voor het Flying Blue programma. Tevens heeft de ePil de mogelijkheid om klachten van passagiers direct te vermelden in de iPad en zodra het vliegtuig is geland, wordt deze informatie verstuurd zodat KLM personeel op de grond maar ook de crew op de doorgaande vlucht deze informatie kan gebruiken voor service recovery. Erwin: “In een tijd van automatisering is de crew en het grondpersoneel bij de gate het enige contactmoment met de passagier. Dankzij de iPad kan crew daarin het verschil maken. Zodat de passagier de volgende keer ook weer met KLM vliegt, en daar doen we het uiteindelijk voor.”

*De B777, A330-300 hebben al een ingebouwde EFB. KLM onderzoekt nu wat de toekomst wordt: doorgaan met deze vaste EFB’s of ook hier vol inzetten op de iPadtechnologie.

Inzet: snellere routes Wisselgeld: kennis en ervaring

De ontwikkeling van nieuwe routes is een proces van de lange adem. Op internationaal niveau moeten veel verschillende partijen een compromis bereiken. Het opbouwen van persoonlijke relaties met lokale autoriteiten is daarbij onontbeerlijk. Met die opdracht gingen Wiedo Mulder, flight support manager bij Air Traffic Management en gezagvoerder en operations manager B747 Tim ten Velde, in gesprek met Mongoolse en Chinese luchtvaartautoriteiten. Het voorlopige resultaat van hun persoonlijke aanpak: 3.000 km nieuwe airways en tien minuten tijdwinst per route.

WiEdo Mulder (links) en Tim ten Velde (tweede van rechts vooraan) temidden van de Chinezen

“Als vlieger en als operations manager van de B747-unit staat efficiënter vliegen hoog op mijn agenda.”, zegt Tim. “Met vier motoren verbruikt de B747 relatief veel brandstof, dus moeten we zo slim mogelijk vliegen. Het programma voor Fuel Awareness en technische verbeteringen hebben al mooie resultaten opgeleverd. Maar met kortere vliegroutes en meerdere opties is zeker nog meer winst te behalen. Op die manier besparen we brandstof, winnen we vliegtijd en vermindert de uitstoot. Dit geldt natuurlijk voor alle toestellen.” Air Traffic Management (ATM) was al sinds 2007 druk bezig, onder andere in IATA-verband, met routeontwikkeling in Azië. Daarom is besloten om dit traject gezamenlijk met de B747-unit op te pakken en verder uit te werken. Stap voor stap Om sneller tot resultaten te kunnen komen, besloten Wiedo en Tim hun plannen zelf bij de luchtvaartautoriteiten in Mongolië en China uit te gaan leggen. “Onze voorstellen voor nieuwe routes waren concreet en goed onderbouwd. We wilden zelf vertellen wat de voordelen van extra airways, exit- en entry points zijn. Niet alleen voor ons als airline, maar bijvoorbeeld ook voor de inkomsten van een arm land als Mongolië.” Wiedo en Tim geven wel aan dat het zeker in het begin niet eenvoudig was om bij de juiste mensen aan tafel te komen. Stapje voor stapje kwamen ze dichterbij de beslissers die ze van de haalbaarheid en het positieve effect van de KLM-plannen konden overtuigen. “In Mongolië voelden we ons in het begin nog wel een soort cowboys. De luchtvaart op zich en de organisaties daarachter zijn toch anders georganiseerd dan bij ons. Dit was geen nadeel omdat wij onze kennis en ervaring als wisselgeld hadden. We hebben bijvoorbeeld flight planning en safetyadviezen gegeven, waardoor het land beter aan internationale eisen voldoet.”

10-11

Charme offensief De pijlen waren niet alleen op Mongolië gericht. Ook in China is een uitbreiding van het routenetwerk erg welkom. “China is een enorm land met een bijzondere cultuur waar de overheid en het leger de touwtjes strak in handen hebben. Als we ergens een ingang hadden, probeerden we allereerst het vertrouwen te winnen. De eerste contacten waren vooral met de civiele overheid. We merkten dat zij onze voorstellen, achterliggende analyses en ‘airline point of view’ vervolgens gebruikten om de militairen te overtuigen van het belang om het aantal entry- en exit points te vergroten en het aantal airways uit te breiden.” Naast doorzettingsvermogen en tact was ook geluk een belangrijke factor. “Een militaire vertegenwoordiger die we in het begin van het traject spraken is inmiddels gepromoveerd tot generaal. Als je zo iemand kent, gaan deuren toch iets makkelijker open.” 70 nieuwe luchthavens in China China ontwikkelt zich stormachtig en dat geldt zeker voor de luchtvaart. Er zijn de komende jaren zo’n 70 nieuwe luchthavens gepland. “Die ontwikkeling was voor ons een voordeel. De focus van de Chinese luchtvaart ligt bij veiligheid. Maar voor al die luchthavens moeten wel routes en approaches worden ontworpen. Daarbij is het beheren en beheersen van de groeiende hoeveelheid verkeerstromen een flinke uitdaging. Als KLM hebben we op dat gebied veel kennis en ervaring. Door Chinese luchtvaartautoriteiten een blik in onze operatie te gunnen en bijvoorbeeld trainingen aan te bieden, hebben we veel goodwill gekweekt. Die investeringen in een goede relatie hebben meer routes opgeleverd. Zo kunnen we onze passagiers sneller naar hun plaats van bestemming vliegen en besparen we tegelijkertijd op brandstof. Dat is een mooi resultaat.”

Onderhandelen met de Chinezen: naast tact is geluk ook een belangrijke factor

Tien minuten tijdwinst is kassa China is een van de snelst groeiende wereldeconomieën en de tweede intercontinentale markt voor KLM, met 58 wekelijkse vluchten. KLM vliegt als enige Europese airline op de routes Hangzhou, Xiamen en Chengdu. Om dit te bereiken en verder uit te breiden, zijn de relaties en samenwerking met de Chinese autoriteiten en zakenpartners cruciaal. KLM investeert dan ook volop in haar handelsbetrekkingen met China. Een voorbeeld hiervan is het recente optreden van president-directeur Peter Hartman op de ‘EU-China business summit’, een belangrijk platform voor de Europese-Chinese zakenmarkt. Een recent resultaat is de codeshare met Xiamen Airlines, dochtermaatschappij van China Southern. Daarnaast zijn China Eastern, China Southern en China Airlines onze Skyteam partners. Per 1 november zal Xiamen Airlines ook officieel lid zijn van Skyteam. Als Flight Operations leveren wij een belangrijke bijdrage om ons netwerk uit te breiden en de samenwerking te intensiveren. Air Traffic Management zet zich ondermeer in voor voldoende luchtruim- en luchthavencapaciteit die KLM nodig heeft voor haar netwerk. Voor ons netwerk in China zijn extra airways en een optimaal luchtruimtestructuur hard nodig. Tot de voorbereidende stappen om een nieuwe route te kunnen openen, behoort de inpassing ervan in het militaire luchtruim. Civiele luchtvaart mag slechts een kleine 30 % gebruiken. Ook wordt aandacht besteed aan bijvoorbeeld de beschikbaarheid van radar, procedures, contingencies en tot slot de verkrijging van de formele toestemming, de permits.

Ook hiervoor geldt dat samenwerking met de diverse overheden, luchtverkeersleidingsdiensten en militaire instanties, allesbepalend is. Persoonlijk contact tijdens vele werkbezoeken moet dit versterken; ook ontving Flight Operations op Schiphol delegaties van de Chinese Luchtmacht, Air Traffic Management Bureau China en IATA China. Dit alles heeft er mede toe geleid dat KLM sinds september dit jaar via nieuwe en snellere routes door het Chinese en Mongoolse luchtruim naar tal van bestemmingen in deze regio kan vliegen. Met als gevolg een positief effect op onze aankomstpunctualiteit en brandstofverbruik. Van en naar de bestemmingen Chengdu, Hong Kong, Shanghai, Beijing, Hangzhou en Xiamen wordt nu tot tien minuten sneller gevlogen, doordat de routes korter zijn geworden of omdat de jetstream beter wordt benut. Ook kan het versnelde vliegen met een verhoogde cost index vaker worden vermeden en dat levert weer extra brandstofbesparing op. De samenwerking met onder andere de Chinese en Mongoolse luchtvaartautoriteiten wordt voortgezet en zal naar verwachting gaan leiden tot de verdere ontsluiting van het noordoostelijke Chinese luchtruim, ten behoeve van routes naar Tokyo, Osaka en Seoul. Ook de voorziene toevoeging van een belangrijke waypoint op de grens van China en Mongolië is veelbelovend.

12-13

Check Safety F@cts ‘Never compromise on safety’. In onze Flight Operations organisatie in het algemeen en onder onze crew in het bijzonder, is dit al sinds jaar en dag onze tweede natuur en een van de kernwaarden die is vastlegd in onze basic operating philosophy (BOP).

|

Dit motto reikt echter verder dan onze vluchtuitvoering. Voor iedere KLM’er is veiligheid – zowel vliegveiligheid als arbeidsveiligheid – de onvoorwaardelijke basis voor het dagelijkse werk.

UITHOORN BRUINE LIJSTER 47

Vorig jaar is onder alle medewerkers van KLM een Safety Culture Questionnaire gehouden met als doel inzicht te krijgen in de KLM-brede veiligheidscultuur. Hieruit kwam naar voren dat Flight Operations het heel goed doet op het gebied van veiligheid, maar dat ook onze organisatie verbeterpunten heeft.

Vrijstaande villa (1994) aan beschermd vogelweidegebied rond rivier de Amstel. De villa kent een wijds uitzicht en is gelegen aan de rand van de woonwijk Meerwijk-West, aan de zuidzijde van Uithoorn, op slechts 12 kilometer van Schiphol Airport. Op loopafstand zijn scholen, winkels en bushaltes. De villa kent een hoogwaardige afwerking: ruime woonkeuken (Sneidero) met Italiaanse design inrichting, een royale living met aangrenzende werkkamer, hobbyruimte en panoramische serre, drie slaapkamers, twee badkamers, een bergzolder, een dakterras en een dubbele garage. De tuin op het zuiden is in 2008 geheel opnieuw aangelegd, zoveel mogelijk onderhoudsvrij en gericht op privacy van de bewoners. De villa is bovendien voorzien van vele luxe extra’s waaronder vloerverwarming in de gehele woning, een design open haard (Boley), beveiligingssysteem, onderheid terras, botenhelling, ondergronds irrigatiesysteem, grasmaairobot en een solide sierhekwerk dat op afstand bedienbaar is. Er zijn goede parkeermogelijkheden. Vraagprijs: € 1.195.000,- k.k. Voor meer informatie: EKZ|Makelaars o.g. 0297-567863 [email protected]

De Safety F@cts zijn opgezet met als doel iedere KLM’er aan te spreken, ook degenen die op veiligheidsgebied al een voorsprong hebben. Juist door dit onderwerp eens van een hele andere kant te belichten, kunnen de Safety F@cts stof tot nadenken geven. Aan het eind van elke module zit een feedback mogelijkheid. We zijn benieuwd wat je ervan vindt! Safety principes KLM-breed In de eerste editie van de Safety F@cts worden de 5 KLM-brede safety principes geïntroduceerd. Deze zijn voor vliegers niet nieuw; ze zijn, in soms iets andere bewoordingen, al opgenomen in onze manuals en onderdeel van de safety cultuur in de cockpit. Maar vanwege de samenwerking met alle collega’s buiten de cockpit blijft kennis van deze 5 safety principes ook voor vliegers van belang. 1. Werk veilig 2. Houd je aan de regels 3. Meld ongewenste situaties 4. Help elkaar en spreek elkaar aan 5. Zorg dat je fit ben

www.ekz.nl enroute-ekz 120927.indd 1

Om het KLM-brede veiligheidsbewustzijn verder te vergroten zijn nu de Safety F@cts ontwikkeld, die deze maand worden geïntroduceerd. Dit is een serie van 12 korte e-learning modules die tot doel hebben het veiligheidsbewustzijn van iedere KLM’er verder te verscherpen. De Safety F@cts worden via een link in email verstuurd, zijn met iedere device (met uitzondering van de Black Berry) te bekijken en duren vijf minuten.

27-09-2012 15:21:20

Individuele fuelrapportages:

helder over eigen fuelkeuzes Op 8 oktober was het de ‘Nationale Dag van de Duurzaamheid’. Niet alleen voor KLM, maar ook voor andere grote bedrijven een reden om bij haar duurzame bedrijfsvoering stil te staan.

brandstofverbruik. In 2010 stonden er 336 gezagvoerders op de verzendlijst voor een individueel fuelrapport, in september 2012 waren dat er 366. Ook first-officers kunnen zich opgeven voor een algemene unit fuelrapportage. Niels van den Berg (B747 gezagvoerder en route-inspecteur) is enthousiast over het maandelijkse inzicht wat hij krijgt in zijn fuelverbruik. Ruim twee jaar volgt hij zijn persoonlijk brandstofverbruik en hij ziet daarbij duidelijk het brandstofgebruik van de unit ten opzichte van het operational flight plan (OFP), een overzicht van de kosten aan brandstof per vlucht en hoeveel brandstof er gebruikt is van de extra bestelde brandstof. Ook wordt onder andere de tripfuel deviatie per vlucht weergegeven.

Niels van den Berg, B747 gezag­ voerder, volgt al twee jaar zijn persoonlijke brandstofverbruik.

Binnen Flight Operations dragen we op verschillende manieren bij aan duurzaamheid. Fuel is hiervan een van de meest concrete voorbeelden. Er zijn de afgelopen jaren in 2010-2011 mooie resultaten behaald. Tussen 2009-2011 is 25.024 ton fuel bespaard en 78.876 ton CO2. Hiermee bespaarde KLM ruim 17.4 miljoen euro. De gezamenlijke inspanningen om het brandstofgebruik te verminderen, hebben de afgelopen jaren ook een merkbaar positief effect gehad op de reductie van kosten en CO2-uitstoot. Vliegers hebben direct invloed op efficiënt brandstofgebruik. Om die reden wordt de individuele fuelrapportage aangeboden wanneer een gezagvoerder daarom vraagt. Hiermee krijg je als gezagvoerder inzicht in je persoonlijke

“De rapportage is voor mij een mooie tool om te kijken of een fuel efficiënte vluchtuitvoering ook succes heeft gehad. Uitgangspunt is natuurlijk dat we niet met minder fuel gaan vliegen om het minder fuel vliegen. Fuelbesparing mag immers nooit onze veiligheid in de weg zitten”, aldus Niels. “Echter”, vervolgt hij, “Uit de maandelijkse rapportages blijkt dat van de door vliegers bestelde extra brandstof slechts 3 procent daadwerkelijk gebruikt wordt, 97% wordt ‘voor niets’ meegenomen.” Voor Niels een bewijs dat de KLM fuel planning, waarbij men werkt met contingency fuel, betrouwbaar is. Hij is dan ook van mening dat er slechts extra fuel getankt hoeft te worden als er onvoorziene omstandigheden zijn, die daardoor niet in de statistiek van de contingency fuel-berekening is verwerkt.

14-15

Niet iedereen staat te springen om een persoonlijke rapportage

Division:

Flight Operations

Individuele Fuel Rapportage Per Captain

Object of proces: Fuel & Emission

Unit 777 3 Months Vs 3 Months Previous Year

Air Traffic Management

Owner(s):

Mr. AJ Rombout SPL/OL Source:

Note: See for details page 2 & 3

Percent (%)

90 80 70 60

"Fuel used Vs OFP" & "Summary"

50 40 30 20 10 0

N total: Avg: Max:

-500

165 -455 174

0

500

1000

High Lights Fuel (Euro / Ton)

€ 649

CO2 (Euro / Ton) € 6,05 *

* 1 Ton Fuel produces 3150kg CO2.

Not incl: FOB, ECN, FPC and NID and Nbr. of flights are > 7

500

1

449,9

50,0

€ 292.099

15,25 * 61,51

€ 32.455 € 39.941,14

CO2 emission (Ton

1.420,2

157,8

194,19

CO2 cost (Euro)

€ 8.592

€ 954

€ 1.174,89

Unused Extra: 570 (Ton)

750 1000 1250 1500 1750 2000 2250

N total: 165 Avg: 212 Max: 2121.9

The previous period curve Total: 583(Ton) The previous year curve

Extra Fuel per Flight Captain: xxxxx

100

Percent (%)

Percent (%)

80 70

250

9

Burned Fuel (Ton)

* average flights per Captain.

Used from Extra 2.2%

0

Number of Flights Fuel cost (Euro)

KG

Avg per Avg: Total : Capt.xxxxx Capt.xxxxx Flight Unit

The previous year curve

10 0

KG

01-Feb-10 / 31-May-10

Een fuelrapportage bestaat uit verschillende onderwerpen: highlights van je persoonlijke rapportage, type specifieke fuel fact & figures, persoonlijke gegevens extra tanking en persoonlijke gegevens brandstofverbruik en vluchtdata.

Total: -1191 (Ton)

100 90

30 20

6/22/2010

Confidental

Fuel Facts & Figures

Capt. xxxxx 01-Feb-10 / 31-May-10

Extra Fuel Unit: B777

60 50 40

Monthly

Use:

100

-1000

VD

Frequency: Issue date:

DWH-Pride

Fuel used vs OFP Unit: B777

-1500

User(s):

Used from Extra 0%

90 80 70 60 50 40 30

FOB

20 10 0

KG

0

500

N total: 9 Avg 54.33 Max: 489

1000

1500

N extra: 1 Total extra: 489 The previous year curve

Prepared by ATM Performance Monitoring Leendert Verweij SPL/OL Tel: 06-20260134 Grip: 81914

2000

Reasons Extra Fuel Thursday Jul/01/2010 9:47

Page: 1 of 3

Vertrouwen Op de route spreekt Niels in zijn rol als route-inspecteur, vaak over de fuelpolicy. “Ik merk dat niet iedereen staat te springen om een persoonlijke fuelrapportage. Het is naar mijn idee een prima middel om feedback te krijgen over je eigen fuelgebruik. Je krijgt

niet alleen te zien of het door het OFP berekende tripfuel voldoende of onvoldoende was op je vlucht, er wordt ook getoond hoeveel van de door jezelf bestelde extra brandstof op je vlucht daadwerkelijk gebruikt is! Wij worden uitgedaagd om bij het meenemen van extra fuel steeds preciezer

Doe vrijblijvend mee! Ben je gezagvoerder en ook geïnteresseerd in een individueel fuelrapport? Je kunt een verzoek indienen bij de operations manager van je eigen unit. Via het klm4U-emailadres krijg je automatisch maandelijks een overzicht van de vluchten die je in de afgelopen drie maanden hebt gevlogen. Als first officer kun je je hiervoor ook een verzoek indienen en krijg je een rapport van het unit gemiddelde inclusief een toelichting op je brandstofverbruik. Om de privacy te waarborgen, maakt ATM alleen rapportages aan die op verzoek van een OM zijn ingediend. Vragen over de fuelrapportages kun je stellen via [email protected].

met veel kennis van zaken en om de juiste redenen fuel mee te nemen. Een fuelrapportage kan de gezagvoerder helder inzicht over en gevoel geven bij zijn fuelkeuzes.”

People, planet, profit Duurzaamheid is meer dan fuel alleen. Het gaat ook om de zogenaamde cirkel van people, planet, profit. KLM en Air France lopen op dit gebied nog steeds voorop. Niet voor niets staat KLM- voor achtereenvolgens de achtste keer- op de eerste plaats van de Dow Jones Sustainability Index. Dat KLM zich nog steeds onderscheidt, noemt KLM president-directeur Hartman in de Wolkenridder van september bijzonder. “Pionier zijn en daarin voorop lopen is in wezen eenvoudiger dan de positie vasthouden, want de wereld om ons heen verandert ook.”

Hallo Dreamliner Crisis of geen crisis, de ontwikkelingen op het gebied van de KLM-vloot staan nooit stil. Om een moderne vloot te houden die het meest efficiënt kan worden ingezet op ons netwerk, moeten we blijven investeren en vernieuwen. Eveneens om de klant het product te bieden dat hij van ons mag verwachten, zoals een lie-flat seat in de business class en een goed Inflight entertainment. Maar ook kan een slimmere configuratie zorgen voor extra verkoopbare stoelen en meer revenues. Onze vlootstrategie maakt dan ook het verschil bij kostenverlaging en winstvergroting.

Beeldbewerking: Luuk Sinke. NB. Dit is een artist impression en nog geen definitief ontwerp.

Hoofd Fleet Services Peter Slobbe vertelt over de ontwikkelingen van de KLM-vloot. Terugblikkend op het afgelopen jaar zijn de elementen ‘modernisering – kosten en efficiency – klantvoorkeur’ goed terug te zien: “Neem de B737-vloot die helemaal is gemoderniseerd. De laatste present generation van de B737 vloot is vorig jaar uit onze vloot gegaan, waarmee de hele vloot nu ‘Next Generation’ (NG) is. We hebben tien B737-700’s en één B737-800 binnengehaald en in 2013 komt er nog een B737-800 bij.” “In het kader van de ‘Securing our future’ kostenbesparingen, staat de Europa-operatie tegelijkertijd extra onder druk: het Europese netwerk moet meer gaan opleveren en minder gaan kosten. Dit kun je onder andere doen door meer stoelen aan boord te verkopen, dus het verhogen van de zogeheten density. Door de coatroom op de B737 weg te halen, kunnen we op iedere vlucht drie extra stoelen verkopen. Ook werken we aan een efficiëntere indeling van galleys, zodat we nog eens zes stoelen extra hebben. Daarnaast gaat het er ook om dat we een aantrekkelijk product bieden aan onze klant, zoals het vernieuwde Europa Business Class product.”

Vernieuwd en uitgebreid De modernisering en uitbreiding zit momenteel vooral ook in de 777 en de Airbus-vloot. Peter: “Dit jaar zijn twee B777-300’s in onze vloot opgenomen en in mei 2013 volgt de derde. De Airbus-vloot is eveneens uitgebreid en vernieuwd met drie A330-300’s in 2012; begin 2013 volgt de vierde. Daarbij verwachten we komend jaar in april de oplevering van de voormalige US Airforce A330-200, die nu voor KLM wordt omgebouwd. Een goede aanschaf omdat de machine slechts twintig vlieguren telt, waardoor het net niet meer nieuw is, dus goedkoper.” Afscheid MD-11 tijdperk “De uitfasering van de MD-11 past ook in het gehele plaatje van modernisering en efficiency”, vervolgt Peter. “De eerste besparing zit al in het afzien van dure externe D-checks; de volgorde van uitfasering is dus gekoppeld aan het voorkomen van deze checks. De KCH en de KCI zijn al weg. Deze toestellen zijn naar de VS, waar ze worden gescrapt; de motoren en een aantal onderdelen worden nog verhandeld en gebruikt; de rest wordt ter recycling aangeboden. Komende periode tot in 2013 jaar gaan er nog drie MD-11’s uit; dit jaar nog de KCF (oktober) en de KCG (november) In 2013 volgt de KCK. We proberen deze ‘vliegend’ te verkopen, maar de markt voor MD-11’s is heel klein. Je verkoopt ze wellicht makkelijker voor de onderdelen. Tot eind 2014 blijven we met nog vijf MD-11’s doorvliegen en dan wordt het ‘Douglas’ tijdperk echt afgesloten voor KLM.”

16-17

Vaarwel 11 B747: lie-flat seats De andere klassieke ‘grande dame’ is de B747. Peter: “Die blijft in ieder geval nog enkele jaren in onze vloot. Afhankelijk van de economische situatie en de daaraan gekoppelde groeiscenario’s zullen we kijken hoe snel we deze gaan uitfaseren en vervangen.” Ondanks deze relatief korte termijn, wordt in juni 2013 toch begonnen met het inbouwen van lie-flat seats in de B747, met een doorlooptijd tot in 2014. “We kunnen ons niet permitteren daarmee te wachten; dan verlies je de belangrijke Business Class klant aan de concurrent die deze stoelen wel al biedt op long haul vluchten”, licht Peter toe. “De lie-flat seat is overigens een onderdeel van een totaal vernieuwde World Business Class (WBC), die wordt ontworpen door de Nederlandse topdesigner Hella Jongerius, inclusief de vormgeving van deze stoelen.” Ook voor deze plannen moet elders ruimte worden ingeleverd: om op het B747 upperdeck de passagiers twee toiletten te bieden, wordt hier het cockpit toilet weggehaald. Na de B747 is de B777 (op z’n vroegst vanaf 2014) aan de beurt voor het vernieuwde WBC concept, gevolgd door de Airbus.

Dreamliner In januari dit jaar werd bekend dat Air France en KLM gezamenlijk 25 Dreamliners hebben besteld. Deze moeten de B747 op den duur gaan vervangen. Peter: “De vlootstrategie wordt door Air France en KLM gezamenlijk bepaald, hoewel er wel verschillen zijn: Air France heeft bijvoorbeeld een grotere business class markt. De Dreamliner is onze eerste gezamenlijke aanschaf, waarbij het toestel uitwisselbaar moet zijn voor inzet bij respectievelijk KLM of Air France. Hiertoe worden zoveel mogelijk gemeenschappelijke specificaties opgesteld, voor zowel cockpit als cabine, voor bijvoorbeeld locaties voor emergency equipment, galley posities en toiletten. Met het oog op het eigen merk en concept van beide airlines, blijft er wel ruimte voor eigen invulling. Zo heeft Air France ‘Premium Economy’ daar waar KLM Economy Comfort kent. Maar de basis is erop ingericht dat je het heel snel en gemakkelijk kunt ombouwen. We hebben onderling nog niet definitief afgesproken hoeveel KLM gaat inzetten en hoeveel Air France. Ook kijken we nog naar een eventuele order bij Airbus voor de A350. Naar verwachting kan KLM haar eerste B787 rond oktober 2012 verwekomen.”

Fleet Services zorgt in opdracht van operator KLM voor een veilige, luchtwaardige vloot, die kostenconcurrerend kan opereren en die het product biedt dat de klant van ons verwacht. De afdeling schakelt hiertoe met vele partijen: E&M als uitvoerder, Netwerk als ontwerper van de dienstregeling, Flight Operations voor de cockpit layout, Marketing en Inflight Services voor product en services, Fleet Development voor de vloot aanschaf en met vele externe partijen, van vliegtuigfabrikant tot uiteenlopende leveranciers van bijvoorbeeld motoren of In Flight Entertainment systemen.

Colofon

Redactie Afdeling Communicatie SPL/LE Renée Bakker, Juliette Schneijderberg, Edith Janssen, Simone Devilee, Petrick de Koning Concept & realisatie CMYK commerciële communicatie, Uithoorn. Drukwerkinkoop SUM = Drukkerij Huig Haverlag Fotografie Afdeling Communicatie Flight Operations SPL/LE Advertentieverkoop Bureau van Vliet BV (023-571 47 45)

Kudelstaart | KUDELSTAARTSEWEG 210 Prachtige recent gebouwde vrijstaande villa aan de Westeinderplassen. De villa is gelegen op een ruim perceel en is voorzien van een aanlegsteiger voor een boot c.q. sloep.

oog voor vliegers

Op de begane grond treft u de ruime woonkamer met schuifpuien die toegang geven tot het terras en de tuin, een open keuken met inbouwapparatuur, bijkeuken en een ruime ouderslaapkamer met eigen badkamer. De eerste verdieping is voorzien van twee ruime slaapkamers en een tweede badkamer. De zolderberging is bereikbaar middels vlizotrap.

Van Noort Gassler & Co accountants & adviseurs Bloemendaalseweg 169 2061 CJ Bloemendaal T (023) 526 09 92 E [email protected]

www.noortgassler.nl

Voor meer informatie: EKZ|Makelaars o.g. 0297-567863 [email protected],

De villa is gelegen in het dorpscentrum van Kudelstaart op loopafstand van winkels en restaurants en uitvalswegen naar Amsterdam, Haarlem, Hoofddorp en Schiphol zijn nabij. Vraagprijs € 995.000,- k.k.

www.ekz.nl enroute-ekz 120925.indd 1

27-09-2012 14:18:23

14 december:

Luchtvaart orkest Airchestra in BMC Op vrijdag 14 december 2012 speelt amateur strijkorkest Airchestra een kerstprogramma op Schiphol. Airchestra bestaat voornamelijk uit actieve KLM-leden (waaronder ook enkele vliegers) en enkele buitenleden. Muzikale leiding is in handen van coach/ dirigente Jeannine Caland. Om 11.00 uur zal het luchtvaart orkest de kerstsfeer helpen verhogen op Schiphol Plaza. Vervolgens volgt om 13.00 uur een tweede optreden in het bemanningen centrum. Naast bekende kerstdeuntjes zoals O Come All Ye Faithfull en the First Nowell, zal Airchestra het Concerto Grosso van Corelli opus 6 nr. 8 ten gehore brengen en een modern stuk van Ennio Morricone, Gabriels Oboe, waarin de hobo een hoofdrol speelt. Het programma duurt ongeveer 40 minuten en iedereen die tijd heeft is van harte welkom even te komen luisteren.

Personalia

18-19

september/oktober

Nieuwe medewerkers: Wijziging medewerkers grond Dhr. J.H.C. Meijer

Sr. Manager Strategy & Charges

Vertrek uit Flight Operations Mevr. K. van Wittenhorst Dhr. E.J.M. Willems

Manager Planning & Rotation Medewerker Aeronautical Data Maintenance

Gepensioneerden Dhr. G.L. Engelhardt Dhr. R.C. v.d. Maas Dhr. H.J.P. Steinvoort Dhr. J. Bakker Dhr. M.M.J. v.d. Brand Dhr. L.J. Hartman Dhr. H.D. Iseke Dhr. H.A. Vrijhof Dhr. J.P. Bakker Dhr. J. Lakerveld

Manager Charting Medewerker Onboard Documentation Captain B737 Captain B747-400 Captain B737 Captain A330 Captain B747-400 Captain B747-400 Captain B747-400 First Officer MD-11

De organisatie is overigens nog op zoek naar enthousiaste mensen die viool of cello spelen en zich willen aansluiten bij Airchestra. Voor vragen of aanvullende informatie kun je je richten tot het bestuur van Airchestra via [email protected].

EnRoute Magazine is een uitgave van Flight Operations.

Correspondentieadres KLM Flight Operations Afdeling Communicatie SPL/LE Postbus 7700 1117 ZL Luchthaven Schiphol E-mail: [email protected]