Enhancing ethical practice and critical reflection by the sTimul experience in a care-ethics lab
sTimul Care Ethics Lab Handleiding
Ten geleide Het INTERREG IVA 2 Zeeën project 'Dignity in Care' werd opgestart op 24 oktober 2011 in Moorsele (Vlaanderen). Gedurende een periode van 3 jaar (juli 2011 - september 2014) beoogt het project een verbetering in de kwaliteit van de algemene en sociale gezondheidszorg met het accent op meer waardigheid voor de zorgvrager en een op de patiënt gericht zorgaanbod in de INTERREG IVA 2 "Mers Seas Zeeën" regio. Hiertoe werken partners uit Rijsel, Dorset, Zeeland en Vlaanderen samen. Samen willen ze de deskundigheid in ethische reflectie en praktijk bevorderen bij studenten en zorgverleners in de grensoverschrijdende regio door middel van ervaringsgericht leren in het zorg-ethisch lab sTimul Moorsele en sTimul Terneuzen. Het zorg-ethisch lab voorziet een volledig ingerichte zorgomgeving waar zorgverleners en studenten gedurende 2 dagen en 1 nacht in levende lijve kunnen ervaren wat zorgverlening inhoudt door de rol van zorgontvangers (care-professionals) en zorggevers (care-receivers) op te nemen. Nadien bespreken ze in groep hun sTimul ervaringen onder leiding van een ethicus. Deze handleiding is geschreven voor scholen en zorginstellingen die van plan zijn een sTimul zorgethisch lab op te richten. sTimul zorgethisch lab is een gedeponeerde naam en een beschermde werkwijze. sTimul Moorsele is eigenaar van de naam en de werkwijze. Het opzetten van een sTimul lab kan dan ook alleen indien dit lab een eenmalige fee betaalt aan sTimul Moorsele voor het gebruik van de naam en de werkwijze. De sTimul labs werken met elkaar samen en wanneer een nieuw lab opent wordt de werking en de implementatie van het concept, tegen vergoeding van de kosten, door één van de bestaande labs enige tijd ondersteund. Het eerste sTimul zorgethisch lab opende in 2008 zijn deuren in Moorsele in België. Vier jaar later opende het tweede sTimul zorgethisch lab in Terneuzen in Nederland. Het derde lab opende in 2013 in Lubbeek in België In alle labs werken scholen en zorginstellingen samen aan betere zorg. Door de samenwerking tussen meerdere scholen en zorginstellingen kan de opgedane kennis over veel organisaties worden verspreid, zodat enerzijds de opleidingen voor verpleging en verzorging beter worden en meer gericht raken op de ethische kant van de zorg, anderzijds verspreidt deze kennis zich door de zorginstellingen. sTimul zorgethische lab’s zijn sterk verankerd in de regio. Lokale kennis en aanpassingen aan de lokale gebruiken maken alle sTimul locaties uniek. Door blijvende samenwerking zorgen we er voor dat het gedachtegoed en de werkwijze wel gelijk zijn aan elkaar.
Handleiding sTimul lab - Finale versie September2014
2
Inleiding Een sTimul zorgethisch lab wordt opgericht om de zorg beter te maken, via het verhogen van de ethische reflectie van zorgverleners. Zorginstellingen staan blijvend voor de vraag hoe zo goed mogelijk zorg te leveren. De leidende gedachte in de meeste zorginstellingen is dat wanneer de cliënt centraal staat, de zorg het beste geleverd kan worden. Het gaat daarbij om aandacht voor de cliënt, meebewegen met de vraag van de cliënt en het inleven in de ander. In de realiteit zien we echter dat zorgverleners in de loop der tijd hun eigen manier van zorgen ontwikkelen. Die is zorgtechnisch oké en meestal gericht op het zo effectief en efficiënt mogelijk helpen van de zorgvrager. Zorgverleners zijn zo gewend de dingen op een bepaalde manier te doen, dat zij vaak niet meer zien dat het ook anders kan. Het aansluiten bij de cliënt is dan moeilijk. Het daadwerkelijk centraal stellen van de cliënt en zijn of haar vraag, vraagt een wezenlijk andere manier van zorg verlenen. Zonder deze omslag in denken komt de cliënt niet echt centraal te staan. Het doel van een sTimul zorgethisch lab is het verbeteren van de zorgverlening aan (veelal oudere en kwetsbare) cliënten, via het bewust maken van zorgverleners dat zorg geen routine mag zijn, maar constant moet worden aangepast aan de noden van de cliënt. Hierbij wordt een beroep gedaan op het inlevingsvermogen van die zorgverleners. De opleiding in een sTimul zorgethisch lab is erop gericht het inzicht van zorgverleners in het effect van hun handelen te verhogen, via ervaringsgericht leren. De zorgverleners die dit hebben geleerd, vertalen dit vervolgens, samen met hun leidinggevende, naar verbeteringen in de dagelijkse zorgpraktijk en naar de overige medewerkers. Het verhogen van de ethische reflectie betekent dat zorgverleners meer inzicht krijgen in en meer rekening houden met de omstandigheden en waarden en normen van degenen aan wie ze zorg verlenen. Hierdoor wordt de kwaliteit van de geboden zorg verbeterd. Het sTimul zorgethisch lab is geschikt voor zorgverleners uit diverse omgevingen. Door het aanpassen van het leermateriaal kan het lab bijvoorbeeld dienen als kleinschalige woonvorm in de ouderenzorg, psychiatrische intramurale faciliteit, instelling voor verstandelijk beperkten of een herstelafdeling van een ziekenhuis. De kern van een sTimul zorgethisch lab wordt gevormd door de inleefsessies. Daarnaast kunnen workshops, leergangen en trajectbegeleiding worden geboden. De inleefsessies laten zorgverleners daadwerkelijk ervaren hoe het is om verpleegd/verzorgd te worden, waardoor ze zelf ervaren wat er anders kan binnen hun werksituatie. Per inleefsessie ervaring wordt een groep van 8-10 zorgverleners verzorgd door 8-10 studenten, gedurende twee dagen en de tussenliggende nacht. De middag van de tweede dag wordt gebruikt voor ethische reflectie en feedback naar elkaar. Na ongeveer 8 weken volgt een terugkomsessie voor de zorgverleners, waarin wordt ingegaan op de veranderingen die zij hebben bewerkstelligd n.a.v. hun ervaringen. Zorgverleners leven zich twee dagen lijfelijk in via simulatie, in de situatie van een afhankelijke zorgvrager. Zij worden als het ware een afhankelijke cliënt die zorg krijgt van studenten verpleging en/of verzorging. De zorgverleners ervaren wat het is om afhankelijk te zijn van zorg en beleven zelf hoe het is als er wel of niet op jouw behoeften wordt ingespeeld. Zij ervaren hiermee het effect van hun eigen handelen aan den lijve. De zorgverleners krijgen zo nieuwe inzichten, leren zich verplaatsen in de ander en leren luisteren naar de vragen van de cliënt. Leerlingen geven in deze twee dagen zorg, zonder supervisie van zorgverleners of docenten. Doordat zij bij deze zorgverlening niet steeds worden gecorrigeerd als er iets fout gaat, dienen zij zelf ontstane problemen op te lossen en creatief in te spelen op situaties die zich voordoen. Hierdoor worden zij sneller taakvolwassen. De feedback en ethische reflectie aan het einde van de simulatie leidt tot inzichten en voornemens bij beide partijen die, mits uitgevoerd in de echte zorgsituatie, leiden tot meer vraaggerichte en daardoor betere zorg. Ook krijgen zorgverleners handvatten mee om de ervaringen om te zetten naar de dagelijkse praktijk.
Handleiding sTimul lab - Finale versie September2014
3
Leeswijzer In de komende hoofdstukken worden handvatten gegeven voor hen die aan de slag gaan met een nieuwe sTimul locatie. Hoofdstuk 1 handelt over het ondernemersplan, hoofdstuk 2 handelt over de locatie en de benodigde materialen en hoofdstuk 3 over het personeel. In alle gevallen gaat het om suggesties en aanwijzingen. Omdat ieder lab anders is, zal van alles aangepast moeten worden aan de specifieke situatie van het nieuwe lab. De bestaande labs kunnen hierbij helpen.
Hoofdstuk 1 - Ondernemersplan Het ondernemersplan plan beschrijft de haalbaarheid van een nieuwe sTimul locatie. Het plan bevat informatie over de volgende onderwerpen: o o o o o o o o
Missie en idee Doelen Mogelijke partners Rechtsvorm Marktonderzoek Financiële haalbaarheid Wettelijke en andere voorwaarden Proefproject
Missie en idee Voordat een ondernemersplan kan worden opgesteld is het noodzakelijk te bedenken waarvoor het lab gaat dienen. Een sTimul lab kan variëren van een lab dat slechts enkele weken per jaar open is (bijvoorbeeld in een tijdelijk afgesloten vleugel van een zorginstelling) tot een lab dat wekelijks inleefsessies verzorgt voor zorginstellingen van verschillende aard, workshops geeft, leergangen verzorgt en aan trajectbegeleiding doet. Tussen deze twee uitersten kunnen nog allerlei vormen voorkomen. Het is daarom van belang vooraf te bedenken hoe het lab gebruikt gaat worden en welke doelgroepen van het lab gebruik kunnen maken. Denk hierbij aan de diverse omgevingen die het lab moet kunnen herbergen (ziekenhuis, ouderenzorg, psychiatrie en/of verstandelijk gehandicapten) en aan de mogelijke doelgroepen als zorgverleners, leidinggevenden, stafmedewerkers, leerlingen, docenten etc.. Wanneer duidelijk is hoe het lab eruit gaat zien en wie daarvan gebruik gaan maken kan de missie worden opgesteld. Deze missie zal uiteraard zijn afgeleid van de basismissie van de sTimul zorg ethische labs : de zorg beter maken, via het verhogen van de ethische reflectie van zorgverleners. Doelen Uit de missie komt voort welke doelen het sTimul lab na kan streven. Dat kunnen bijvoorbeeld onderstaande doelen zijn: Inleefsessies leiden tot een kritische reflectie op de zorgverlening door de zorgverleners. Hierdoor gaan zij de zorg anders en beter geven. Dit leidt dus tot betere zorg voor de doelgroep. Verwacht mag worden dat de ervaringen in een sTimul lab leiden tot het anders en beter geven van de zorg door verzorgenden en verpleegkundigen. Dit heeft naar verwachting een positieve invloed op de tevredenheid van de cliënten en op de kwaliteit van de zorg. Medewerkers krijgen door de ervaring een mogelijkheid om de kwaliteit van zorg bespreekbaar te maken vanuit eigen ervaringen en zo positieve veranderingen weten te bewerkstelligen. De tevredenheid van medewerkers zal toenemen omdat zij in staat zijn zorg van hoge kwaliteit te leveren. Wanneer leidinggevenden als doelgroep worden meegenomen kan van Handleiding sTimul lab - Finale versie September2014
4
leidinggevenden wordt verwacht dat zij de invoering van de wijzigingen n.a.v. sTimul ervaringen ondersteunen en stimuleren. Wanneer leidinggevenden de leergang leiderschap gaan volgen, zullen zij een andere kijk krijgen op hun leiderschap en daardoor meer ruimte creëren voor medewerkers om aan de noden van hun cliënten te voldoen. Als de deelnemende scholen deelname aan het sTimul lab opnemen in het curriculum, krijgen studenten meer aandacht voor zorgethiek en zijn zij beter toegerust voor het werken in de zorg.
Mogelijke partners Een sTimul lab is geen traditioneel vormingsinstituut waar iedereen die een opleiding wil volgen zich kan aanmelden. Medewerkers die naar inleefsessies komen, werken in een instelling die voor deze vorm van opleiden heeft gekozen. Hetzelfde geldt voor leerlingen. Dat betekent dat een sTimul lab al snel te maken krijgt met meerdere partijen. Enerzijds de zorginstellingen die hun medewerkers naar sTimul trainingen willen laten gaan, anderzijds opleidingsinstituten die sTimul willen opnemen in hun curriculum als verplicht onderdeel of als keuzevak. Afhankelijk van de missie en het idee zal het nieuwe lab partners moeten zoeken en aan zich binden. Voor het binden van partners kan simpelweg gebruik worden gemaakt van het marktprincipe: zo lang het sTimul lab meerwaarde biedt zullen zorgverleners en scholen deelnemers naar sTimul sturen en daarvoor een vergoeding betalen. Het voordeel van deze constructie is dat het sTimul lab redelijk autonoom functioneert en dat nieuwe partijen eenvoudig kunnen worden toegelaten. Het nadeel is dat het lab afhankelijk is van de betrokken partijen voor de omzet, zonder dat hierover bindende afspraken kunnen worden gemaakt. Om het hier genoemde nadeel te omzeilen kan een samenwerkingsovereenkomst worden gesloten tussen het sTimul lab en scholen en zorginstellingen. In de samenwerkingsovereenkomst kan dan onder andere worden opgenomen hoeveel leerlingen en zorgverleners jaarlijks naar sTimul komen. Een derde mogelijkheid is het gezamenlijk opzetten van een sTimul lab door meerdere partners. Voor de laatste optie zullen de partners met elkaar moeten kiezen voor een rechtsvorm waaronder het gezamenlijke lab opereert. Het lab kan ondergebracht worden in de organisatie van één van de partners, maar er kan ook gekozen worden voor een zelfstandige rechtsvorm voor het sTimul lab. Rechtsvorm Ieder sTimul lab kiest zijn eigen rechtsvorm. sTimul Moorsele is een vzw waarbij ieder van de partners een afvaardiging heeft in de raad van bestuur. sTimul Terneuzen is onderdeel van een stichting, de zorginstelling ZorgSaam Zeeuws Vlaanderen. De sTimul labs werken zonder winstoogmerk. De te kiezen rechtsvorm dient daar dan ook op te zijn afgestemd. Marktonderzoek Voor ieder sTimul lab dat breder werkt dan binnen één zorginstelling, geldt dat het van belang is om voldoende markt te hebben voor de afzet van de trainingen. Bekijk in het onderzoek wie mogelijke klanten zijn van het nieuwe sTimul lab, in welke trainingen zij geïnteresseerd zijn en hoe ver het lab afstaat van andere sTimul labs. Dit om te voorkomen dat sTimul labs –ongewild- concurrenten van elkaar worden. Denk bij klanten ook aan beide zijden van het spectrum: zowel zorginstellingen als scholen zijn van belang bij het besluit om een lab op te zetten. Neem ook de economische ontwikkelingen mee: als sprake is van grote bezuinigingen op de sector nemen investeringen in opleidingen vaak af, terwijl deze in betere tijden vaak onmisbaar worden geacht. Financiële haalbaarheid Stel een realistische begroting op en bepaal aan de hand daarvan of het sTimul lab zichzelf kan bedruipen of dat tijdelijke of permanente aanvullende financiering nodig is. Al bestaande sTimul labs kunnen hierbij ondersteunen doordat zij inzicht kunnen geven in hun eigen begrotingen. Ook kennen zij diverse subsidiemogelijkheden. Handleiding sTimul lab - Finale versie September2014
5
Wettelijke en andere voorwaarden Onderzoek de wettelijke vereisten waaraan het sTimul zorgethisch lab moet voldoen, zowel ten aanzien van het gebouw (bijv. brandveiligheid en arbotechnische regels) als voor het mogen geven van onderwijs. Beschrijf van welke zaken de opzet van het sTimul lab afhankelijk is (bijvoorbeeld deelname van een minimum aantal instellingen en scholen, of beschikbaar komen van een geschikte ruimte etc.) waaraan het sTimul lab moet voldoen voordat het opgezet kan worden. Beschrijf ook de randvoorwaarden waaraan voldaan moet worden voordat het sTimul lab gestart kan worden. Eventueel kunnen hieronder ook zaken als een tijdspad, verantwoordelijkheden invoeringstraject etc. worden opgenomen. Proefproject Om te onderzoeken of sTimul het juiste antwoord is op de vraag die leeft, is het de moeite waard om een proefproject vooraf te doen. Een dergelijk project kan worden gedaan in een bestaand sTimul gebouw, met de hulp van ervaren sTimul personeel. Een sTimul proefproject bestaat uit een aantal sTimul sessies, bij voorkeur een of twee met leidinggevenden en stafmedewerkers als simulanten en 2-4 sessies met zorgverleners, bij voorkeur uit dezelfde afdeling. Voor de pilot wordt een werkgroep gevormd met medewerkers van de zorginstelling(en) en de betrokken scholen. Het proefproject eindigt met een evaluatie aan de hand waarvan een besluit kan worden genomen om wel of niet een nieuwe sTimul locatie op te zetten. Hoofdstuk 2 - Locatie Omgeving De sTimul inleefsessies vragen om een leeromgeving die er uit ziet als een intramurale zorginstelling. De soort zorginstelling is minder van belang. Wanneer de locatie neutraal gestoffeerd wordt, zonder al te veel verwijzingen naar een specifieke setting, kan de ruimte polyvalent worden gebruikt. Belangrijk voor een goede sTimul locatie is dat de privacy van deelnemers gegarandeerd kan worden. Om vrij hun rol te kunnen spelen is het van belang dat deelnemers niet worden gezien door omstanders of collega´s. Dit betekent niet dat een sTimul locatie altijd een apart gebouw moet zijn, het is denkbaar hiervoor een vleugel van een bestaande instelling te gebruiken. Er zal dan voor gezorgd moeten worden dat deze vleugel niet toegankelijk is voor niet-deelnemers. Omdat studenten zelf zorgen voor de avondmaaltijd en het ontbijt, is het handig als het sTimul lab op loopafstand van een levensmiddelenwinkel staat. Het voordeel daar van is namelijk dat studenten deelnemers mee kunnen nemen naar de winkels, bij wijze van activiteit. Als dit niet tot de mogelijkheden behoort, kunnen boodschappen uiteraard met een auto verder weg worden gehaald. Het verdient aanbeveling de buren van het sTimul lab in te lichten over de activiteiten die daar plaatshebben en dat het hier gaat om serieuze trainingen. Dit omdat anders mogelijk allerlei onjuiste verklaringen worden bedacht voor het feit dat gezonde, vaak jonge mensen twee dagen in een rolstoel verblijven en daarna weer lopend naar huis gaan. Ruimten De locatie dient minimaal te zijn voorzien van een leefruimte en een aantal patiëntenkamers met aangrenzende aangepaste badkamer. De leefruimte wordt ingericht met één of meerdere tafels waaraan door 8-10 bewoners gezamenlijk en met hulp van verzorgenden kan worden gegeten. Daarnaast is er een zithoek met banken of (sta-op) stoelen. Wanneer deze ruimte neutraal wordt gehouden qua inrichting kan deze zowel dienen als woonkamer (verzorgingshuis of psychiatrische instelling) als dagopvang (herstelafdeling). De patiëntenkamers bestaan bij voorkeur uit een mix van eenpersoons- en tweepersoonskamers, met in totaal ruimte voor 8-10 simulanten. De patiëntenkamers worden sober ingericht, met een ziekenhuisbed, sobere decoratie en zonder radio en/of televisie. De patiëntenkamer vormt hierdoor een plek voor reflectie i.p.v. ontspanning. Naast deze minimale voorzieningen zijn een keuken, verpleegpost, leslokaal, eventueel een bad- of
Handleiding sTimul lab - Finale versie September2014
6
snoezelkamer en slaapplaatsen voor leraren en studenten gewenst. De keuken wordt in de bestaande sTimul lab´s gebruikt voor het voorbereiden van de ochtend- en avondmaaltijden en voor activiteiten met deelnemers zoals koekjes bakken. Daarnaast vormt de keuken een rustpunt voor de studenten. Ook gebruiken de studenten de keuken als zij met elkaar of de docent willen overleggen. De docent brengt dan ook vaak een groot deel van de dag door in de keuken. Een zusterpost kan handig zijn voor de opslag van materialen, het uitzetten van medicatie en schrijven van dossiers etc. Wanneer er ruimte is voor een leslokaal of conferentieruimte kunnen daar de ontvangst van deelnemers, feedback en ethische reflectie plaatsvinden. Ook kan deze gebruikt worden voor de terugkommomenten, workshops en andere trainingen. Wanneer geen leslokaal beschikbaar is kan hiervoor de woonkamer worden gebruikt, hoewel dit niet ideaal is. Wanneer de mogelijkheid aanwezig is om een badkamer met hoog-laag of kantelbad in te richten, is dit gewenst. Het geeft mogelijkheden voor mensen om in en uit bad getild te worden, volledig te worden gewassen etc. Plaats dit bad dan niet in één van de patiëntenkamers, maar in een aparte ruimte, die eventueel ingericht wordt als snoezelruimte. Omdat de studenten en docenten ook overnachten zijn slaapplaatsen voor twee leraren en 8-10 studenten nodig. Denk hierbij ook aan het eventueel gescheiden kunnen laten overnachten van vrouwelijke en mannelijke docenten en zorg ervoor dat docenten en studenten gescheiden kamers hebben. Als laatste is het erg plezierig om minimaal één kantoor te hebben voor het sTimul personeel. Materialen Naast ruimten zijn ook materialen nodig. Om twee dagen in het huis te verblijven zijn materialen nodig op het gebied van eten en drinken. Koffie en thee faciliteiten, een beperkte keuken inventaris incl. koelkast, voldoende borden en bestek, zo mogelijk een afwasmachine en aangepaste borden en bestek. Warme maaltijden worden bij voorkeur gebracht door een verzorgingstehuis, zodat simulanten ervaren welk eten mensen in verzorgingshuizen krijgen. Denk ook aan een warmhoudwagen voor de warme maaltijd. Voldoende linnengoed en handdoeken voor de deelnemers zijn eveneens van belang. Schaf minimaal twee sets aan per bed, aangezien het bed aan het einde van de sessie schoon moet worden opgemaakt door de studenten. Studenten en leraren kunnen eventueel eigen linnengoed meenemen. Er moet een mogelijkheid zijn om het linnen te wassen of naar een wasserij te brengen. Ook zijn materialen nodig die bij de dagelijkse verzorging van de deelnemers gebruikt worden. Denk in ieder geval aan: tilliften (actief en passief), rolstoelen, rollators, krukken, looprekken, wandelstokken, WC-verhogers, wandbeugels, douchestoelen, beddenpannen, urinalen, wasbekkens en medicijncassettes. Trippelhoezen en fixatievestjes horen tot de mogelijkheden evenals indikmiddel voor dranken en incontinentiemateriaal. Hiernaast zijn hulpmiddelen nodig om deelnemers te helpen hun rol goed te spelen. Oordopjes, speciale brillen met halfzijdig zicht, tunnelzicht en wazig zicht en blinddoeken. Spalken en driekanten doeken om lichaamsdelen te fixeren (bijvoorbeeld bij halfzijdige verlamming) , katoenen handschoenen om lagere gevoeligheid van de vingers te simuleren. En eventueel een ouderdomspak dat het effect geeft dat men vermoeide gewrichten heeft.
Hoofdstuk 3 - Personeel Het aantal benodigde medewerkers is afhankelijk van de activiteiten die door het sTimul lab worden ontplooid. De volgende functies zijn bij de huidige sTimul lab´s bekend: Directeur: De directeur is verantwoordelijk voor de gang van zaken en onderhoudt contacten met zorgverlenende instanties en scholen. De directeur vertegenwoordigt sTimul naar
Handleiding sTimul lab - Finale versie September2014
7
betrokken instanties, geïnteresseerde partijen etc. De directeur pleegt acquisitie met als doel dat de totale capaciteit van het sTimul lab wordt benut. sTimul trainers: sTimul trainers worden ingezet voor de inleefsessies, workshops en trainingen, inclusief het voorbereiden van bijeenkomsten en het ontwikkelen van nieuwe en maatwerk trainingen. Secretarieel medewerker: iemand die de planning verzorgt, afspraken maakt, deelnemers voorziet van materiaal, rekeningen verstuurt, bestellingen doet etc. etc.. Schoonmaakpersoneel: tijdens de sTimul ervaring houden de studenten de ruimten schoon. Het sTimul wordt opgeruimd achtergelaten. Na iedere groep dient het sTimul te worden schoongemaakt en het linnen te worden gewassen. Onderhoudspersoneel: medewerkers beschikbaar voor het opknappen van klusjes aan het gebouw, verhelpen van storingen o.i.d. Zowel schoonmaakpersoneel als onderhoudspersoneel kan in dienst worden genomen of via een bedrijf worden geleverd. Profiel sTimultrainer Een sTimultrainer is enthousiast, gedreven, creatief en heeft ervaring als trainer. sTimul trainers zijn mensen met een passie voor zorg en leren, die het als een uitdaging zien om anderen te helpen groeien én die zichzelf verder willen ontwikkelen. Activiteiten 1. organiseren en geven van trainingen op de terreinen kwaliteit van zorg, belevingsgericht werken en ethiek. 2. begeleiden van sTimul sessies, inclusief voorbereiding en nazorg 3. leiden van groepsgesprekken, intervisie etc. 4. ontwikkelen van trainingen of trainingsonderdelen Competenties 1. leiden van groepen 2. didactische kwaliteiten 3. communicatieve vaardigheden 4. vermogen te reflecteren op het eigen handelen 5. luistervaardigheid 6. omgaan met (groeps-)weerstand Persoonlijkheid Je bent leergierig en creatief en in staat om anderen te enthousiasmeren. Je vindt het leuk om mensen in groepsverband iets te leren. Je bent een gedreven en flexibele persoonlijkheid. Dit laatste komt o.a. tot uiting in flexibiliteit t.a.v. de je taken en werkuren. Opleiding en ervaring Een sTimul trainer heeft tenminste een HBO opleiding en minimaal twee jaar ervaring als trainer, docent of begeleider van groepen. Je bent bereid de interne training te volgen tot sTimul begeleider.
Meer informatie kan u verkrijgen in het sTimul lab in Vlaanderen (Moorsele) www.stimul.be/ En in Nederland via www.stimulnederland.nl/ We wensen u veel geluk!
Handleiding sTimul lab - Finale versie September2014
8
