Energetische renovatie van gebouwen

25/03/2014

Met de steun van de Technologische Dienstverlening “Ecobouwen en Duurzame ontwikkeling” in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest gesubsidieerd door het Brussels Instituut voor Onderzoek en Innovatie (InnovIRIS)

Energetische renovatie van gebouwen Technische installaties

Christophe Delmotte, Ir Labo Luchtkwaliteit en ventilatie WTCB – Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf

Maart 2014 - Pagina 1

WTCB

Technologische Dienstverlening Duurzaam Bouwen en Duurzame Ontwikkeling in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest Prioritaire thema’s: • • • • • • • •

Energie en gebouwen Renovatie en onderhoud van muren en gevels Akoestisch comfort Toegankelijkheid van gebouwen Duurzaam materiaalgebruik Innovatieve prospectie Technology watch (in samenwerking met SIRRIS) Duurzame houtbouw en (groen)daken

Missie:

• Rechtstreekse en multidisciplinaire technische ondersteuning • Informatie en collectieve vorming • Marktverkenning, informatieverspreiding en innovatiestimulering

Doelgroep: Alle Brusselse ondernemingen actief in de bouwsector In samenwerking met de Confederatie Bouw Brussel Hoofdstad

Poincarélaan 79 1060 Brussel

Gesubsidieerd door het Brussels Hoofdstedelijk Gewest via InnovIRIS

[email protected] www.wtcb.be\go\td-duurzaambouwen

 +32 (0)2 529 81 06  +32 (0)2Maart 653 07 29- Pagina 2 2014

1

25/03/2014

Wat is energetische renovatie? Renovatie  Kleinere aanpassingen, doorgedreven renovatie

Energetisch  Met betrekking tot energie  Thermische isolatie, luchtdichtheid…  Installaties voor verwarming, SWW productie, ventilatie…

Met als doel de energetische prestaties van een gebouw te verbeteren Maart 2014 - Pagina 3

Algemeen principe We kunnen niet ieder aspect afzonderlijk bekijken  Bv. wanneer men een dak wil vervangen en zonthermische panelen wil plaatsen doet men dat best in de juiste volgorde.


2

25/03/2014

Een dirigent is noodzakelijk Voor een energetische renovatie is een dirigent nodig  Erkende energieauditeur  Architect  …


Een dirigent is noodzakelijk Hij is eveneens een gids  Op het vlak van reglementering  Op het vlak van premies


3

25/03/2014

Er moet een renavatieplan opgesteld worden Doelstellingen vastleggen Prioritaire acties bepalen De volgorde van de acties vastleggen De verschillende betrokken partijen informeren


Waarover gaan we het vanavond hebben?

Verwarming Sanitair Warm Water (SWW) Ventilatie


4

25/03/2014

Waarover gaan we het vanavond hebben?

Analyse van de installatie Nodige info Uit te voeren berekeningen Bestaande technieken


Verwarming


5

25/03/2014

Analyse van de bestaande installatie Eigenschappen van de warmteopwekking  Soort, vermogen…

In welke staat?  Relatief nieuw  Volledig verouderd…

Zijn er specifieke problemen?  Te vervuilende verbranding  Geen luchttoevoer in de stookplaats… Maart 2014 - Pagina 11

Analyse van de bestaande installatie Distributiesysteem  Leidingen…

Afgiftesysteem  Radiatoren, vloerverwarming…

Regelingssyteem  Thermostaat, circulatiepomp, kranen…


6

25/03/2014

Referentienorm NBN EN 15378 : 2007 Verwarmingssystemen in gebouwen Inspectie van ketels en verwarmingssystemen


Op basis van de analyse Bepalen van de noodzakelijke acties  De ketel is defect, een nieuwe ketel is noodzakelijk

Bepalen van de wenselijke acties  De ketel is niet erg performant, het is wenselijk om hem te vervangen

Bepalen van de mogelijke acties  De radiatoren zijn overgedimensioneerd, een ketel op lage temperatuur of een warmtepomp zou geplaatst kunnen worden Maart 2014 - Pagina 14

7

25/03/2014

Op basis van de andere voorziene acties Bepalen van de noodzakelijke acties  Het huis zal beter geïsoleerd worden en de luchtdichtheid verbeterd, waardoor de kolenkachel zonder luchttoevoer niet meer zal kunnen werken

Bepalen van de wenselijke acties  Het vermogen van de nieuwe ketel zou kunnen aangepast worden aan de nieuwe isolatie.

Bepalen van de mogelijke acties  Het is voorzien op de vloer uit tegels te vervangen, waardoor vloerverwarming een mogelijke keuze wordt Maart 2014 - Pagina 15

Nodige informatie Plannen van het gebouw  Geometrie, afmetingen, bestemming van de ruimtes

Thermische eigenschappen van de wanden  Warmtetransmissiecoefficiënten of samenstelling  Luchtdichtheidsniveau

Eigenschappen van het ventilatiesysteem  Type (natuurlijk, mechanisch), luchtdebieten… Maart 2014 - Pagina 16

8

25/03/2014

Nodige informatie Beschikbare energie  Mazout, gas, hout, elektriciteit…  Beschikbaarheid groot terrein (koudebron WP)

Wensen van de klant  comforttemperatuur…

Systemen gelinkt aan verwarming  SWW boiler…


Uit te voeren berekeningen Warmteverliezen van het gebouw  Norm NBN B 62-003  Zal vervangen worden door NBN EN 12831

Vermogen nodig voor SWW ▪ Zie verder

Vermogen nodig voor de warmteopwekker


9

25/03/2014

Warmteverliezen Verminderde verliezen door transmissie Verminderde verliezen door infiltratie Verminderde eventuele ventilatieverliezen  Mechanische ventilatie met warmterecuperatie  Mechanische ventialtie met enkelvoudige stroom  Natuurlijke ventilatie

Opwermingsvermogen Maart 2014 - Pagina 19

Opwarmingsvermogen Vermogen nodig om het gebouw op te warmen na een periode met verminderde temperatuur  vb. ‘s nachts voor een woning  vb. het weekend voor een school

Afhankelijk van  De thermische massa van het gebouw  Het goed te maken teperatuursverschil  De aanvaardbare tijdsduur voor de heropwarming Maart 2014 - Pagina 20

10

25/03/2014

Opwarmingsvermogen Vereenvoudigde berekening

 Af,i : grondoppervlak [m²]  fRH,i :opwarmingsfactor [W/m²]


Welk verwarmingssysteem gebruiken? Verschillende mogelijkheden  Centrale of decentrale systemen  Fossiele of hernieuwbare energie  Eenvoudige of complexe systemen

Altijd een kritische ingesteldheid aanhouden en goed vergelijken Maart 2014 - Pagina 22

11

25/03/2014

Centrale warmteproductie Vereiste verwarmingsvermogen Plus eventueel:  Productie van sanitair warm water ▪ Geen beperkingen door EPB Regendouches, bubbelbaden…  Bijkomende circuits ▪ Heteluchtbatterij, zwembad…


Centrale warmteproductie Beschikbaarheid van opwekkers met laag vermogen?  Gas – Modulerende ketel vanaf 2 kW  Stookolie – Ketels vanaf 12 kW  Hout – Modulerende ketel vanaf 4 kW  Warmtepomp vanaf 3 kW


12

25/03/2014

Centrale warmteproductie Mogelijk om te werken met opwekkers met hoog vermogen (in verhouding tot de verwarmingsbehoefte)

 Gebruik van een boiler


Ketels met gesloten verbrandingskamer Vergelijkbaar productieprincipe als bij ketels met open verbrandingskamer Geen opening meer nodig in de stookplaats voor de verbrandingslucht Concentrisch rookgasafvoerkanaal met beperkte diameter  Verschillende uitlaatmogelijkheden  Niet nodig om de oude schoorsteen te gebruiken Maart 2014 - Pagina 26

13

25/03/2014

Radiator Nieuwe radiatoren zijn over het algemeen performanter dan oudere  Calorische afgifte

Verschillende designs beschikbaar


Convectoren Mogelijkheid om het vermogen van bepaalde convectoren te verhogen


14

25/03/2014

Vloerverwarming Klassieke systemen Systemen met beperkte dikte Vermogen beperkt tot  100 W/m² in verblijfszone  175 W/m² andere zones


Regeling Centraal beheer Programeerbare thermostaten Elektronische circulatoren


15

25/03/2014

Condenserende ketels Beter rendement dan klassieke ketels Belangrijke punten  Afvoer van het condensaat  Rookgasafvoer  Bij voorkeur werken op lage temperatuur


Aggregatietoestanden water


16

25/03/2014

Verandering aggregatietoestand water


Verandering aggregatietoestand water Om water te verwarmen is nodig:  4.19 kJ/kg.K – Voelbare warmte  Deze warmte verandert de temperatuur van het water

Om water te verdampen is nodig::  2258 kJ/kg – Latente warmte  Deze warmte verdandert de aggregatietoestand

Om waterdamp te verwarmen is nodig:  1.9 kJ/kg.K – Voelbare warmte  Deze warmte verandert de temperatuur van de waterdamp Maart 2014 - Pagina 34

17

25/03/2014

Brandstof + Zuurstof O2 +

Verbranding

Verbranding



Stikstof N2

Warmte + Koolstofdioxide CO2 + Waterdamp H2O +

Stikstof N2 Maart 2014 - Pagina 35

Condenserende ketel De verdamping van vater vergt een grote hoeveelheid energie  Verwarming water: 4.19 kJ/kg  Verdamping water: 2256 kJ/kg

In een klassieke ketel worden waterdamp en rookgassen samen afgevoerd In een condenserende ketel probeert men de verdampingswarmte te recupereren


18

25/03/2014

Lagetemperatuursketels De waterdamp wordt naar buiten afgevoerd


Condenserende ketel De waterdamp wordt gedeeltelijk gecondenseerd in de ketel


19

25/03/2014

Warmteafgifte Aardgas: potentiële winst van 11% Stookolie: potentiële winst van 7%


Werkingsprincipe


20

25/03/2014

Energetische balans 12% 9%

Winst van 2 à 3% zelf zonder codensatie!


Energetische balans


21

25/03/2014

Technologie van een condenserende ketel


Afvoer van het condesaat


22

25/03/2014

Afvoer van het condensaat Ongeveer 1 liter per liter stookolie Ongeveer 1.5 liter per m³ aardgas OK indien het gemengd wordt 1/20 met huishoudelijke afvoer (> 50 000 l/jaar.familie) Indien niet, neutralisatie door middel van een basisch filtrerend milieu  calciumcarbonaat, marmer, dolomiet half gebrand dolomiet, magnesiumhydroxide, ... Maart 2014 - Pagina 45

Rookgasafvoer De bestaande schouw kan hergebruikt worden Te respecteren voorzorgsmaatregelen ▪ Rookgas kouder en zwaarder bij een condenserende ketel  Trek (afmetingen- isolatie)  Condensatie  Corrosie

Tubering nodig in bepaalde gevallen  Traditionele gemetselde schouw  Niet-resistente materialen Maart 2014 - Pagina 46

23

25/03/2014

(4) (5) Tenzij het aangetoond is dat het systeem voeldoet voor deze toepassing Maart 2014 - Pagina 47

Vervanging van bestaande ketels Kiezen voor een condenserende ketel?  Duurder  Aanpassing van de schouw (ook voor lagetemperatuurketels!)  Potentiële energiewinst  Eventueel premies  Technische vragen?  Besparing mogelijk? Maart 2014 - Pagina 48

24

25/03/2014

Retourtemperatuur Retour bij lage temperatuur is nodig om te condenseren  Meestal compatibel met radiatoren (over het algemeen overgedimensioneerd)  Niet altijd compatibel met convectoren (meestal voorzien in de goten)

Menging van vetrek en retourwater te vermijden  Aanpassingen van het hydraulisch schema zijn soms noodzakelijk Maart 2014 - Pagina 49

Bestaande installatie 90/70 Zelfs zonder condensatie zal het rendement van een condenserende ketel beter zijn Het regime 90/70 is voorzien op een buitentemperatuur van -10°C  Wanneer het minder koud is kan de vertrektemperatuur verlaagd worden


25

25/03/2014

Bestaande installatie 90/70


Verdeling van de buitentemperaturen tijdens het stookseizoen 80% 85%


26

25/03/2014





27

25/03/2014

Warmtepompen



28

25/03/2014


Coefficient Of Performance - COP Verhouding tussen het calorisch vermogen en het effectief opgenomen vermogen van het toestel, uitgedrukt in Watt/Watt Koud

7 kW Energie

10 kW Warm

3 kW  COP = 10 kW / 3 kW = 3.33 (totale energie)  COP = 10 kW / (3 kW x 2.5) = 1.33 (primaire energie) Maart 2014 - Pagina 58

29

25/03/2014

Coefficient Of Performance - COP De reële COP hangt af van verschillende factoren  Gedeclareerde COP: 3.18 (lucht +2°C / water 35°C)  COP réel dépend du régime de température


Seasonal Performance Factor - SPF Verhouding van de totale jaarlijkse energie die door de warmtepomp geleverd wordt aan het sub-distributiesysteem voor de verwarming van de ruimtes en/of andere auxiliaire systemen  Bv. Voor de productie van sanitair warm water

tot het totale jaarlijkse elektriciteitsverbruik, met inbegrip van het elektriciteitsverbruik voor de hulpfuncties Maart 2014 - Pagina 60

30

25/03/2014

Lucht als koudebron Statische of dynamische sonde Het rendement en het vermogen van de warmtepomp verhogen bij hogere temperaturen van de buitenlucht


De bodem als koudebron De warmteproductie door de bodem kan met behulp van  Horizontale ingegraven warmtewisselaars ▪ tussen 0.8 m en 2 m  Vertikale warmtewisselaars


31

25/03/2014

Bodemtemperatuur De seizoensvariatie van de bodemtemperatuur neemt af met de diepte


Potentieel voor warmteontrekking Horizontale ingegraven warmtewisselaars  Eenvoudige gevallen (wonigen)  Enkel voor verwarming ▪ Indien SWW dient de werkingsduur in de tabel verhoogd te worden


32

25/03/2014

Potentieel voor warmteontrekking Eéngezinswoning  Warmteverliezen: 10 kW volgens NBN B 62-003  Enkel verwarming  Vochtige cohesieve bodem  10 000 W / 25 W/m² = 400 m²


Regeling van het systeem Het calorisch vermogen van de warmtepomp moet aangepast worden aan de warmtevraag van het gebouw Het maximum aantal opstartcylci per uur moet beperkt worden Verschillende opties:  Zonder regeling van het vermogen van de compressor  Met regeling van het vermogen van de compressor  Warmtepomp met twee trappen Maart 2014 - Pagina 66

33

25/03/2014

WP hoge temperatuur Vertrektemperatuur tot 65 à 80°C  Mogelijk om de oude radiatore te herbruiken  De COP vermindert met de temperatuur


Combinatie ketel en WP Condenserende ketel op gas WP lucht/water of bodem/water Specifieke module voor regeling die de optimale warmtebron selecteerd


34

25/03/2014

Houtkachels Meer en meer houtketels in de handel  Pellets  Houtblokken  Houtafval…

Ook condenserende ketels


Opslag van de pellets Verschillende oplossingen     

Silo’s in stof Silo’s in staal Gemetselde silo’s Ingegraven reservoirs Reservoirs voor buitenopstelling

 Of manueel bijvullen uit zakken Maart 2014 - Pagina 70

35

25/03/2014

Omzettingswaarden


Gecentraliseerde warmteproductie Houtkachels beschikbaar vanaf 5 kW  Openingen nodig om de warmte in de woning te verspreiden  Verwarming van de gehele woning


36

25/03/2014

Houtkachel Aan te bevelen opties  Aansluiting op een buitenluchttoevoer  Gesloten verbrandingskamer


Verbrandingskamers


37

25/03/2014

Massieve houtkachels Beperkte ractiviteit  Nodig om te anticiperen

Verwarmt gedurende meerdere uren  Zelfs indien geen verwarming meer nodig is


Houtkachel als ketel Houtkachel te verbinden met een systeem voor centrale verwarming Moeilijk om een afzonderlijke ruimte te verwarmen zonder de ruimte waarin de kachel staat mee te verwarmen


38

25/03/2014

Decentrale systemen Elektrische verwarming  Weinig interessant op het vlak van primaire energie ▪ Omzettingsfactor 2.5  Te evalueren in funcite van de globale energetische performatie van het gebouw


Verwarming via ventilatie Elektrische naverwarming van de verdeelde lucht bij mechanische ventilatie  Elektrische weerstand  Luchtverdeling enkel in de droge ruimtes  Verwarming van heel het gebouw ▪ Zelfs om de badkamer één uur op te warmen ‘s morgens  De verwarmings- en ventaltiebehoefte vallen niet altijd samen  Niet mogelijk om ventilatie te verminderen tijdens opwarmingsperiode Maart 2014 - Pagina 78

39

25/03/2014

Luchtdichtheid van het gebouw Voorzien hoe doorboringen van de gebouwschil luchtdicht gemaakt zullen worden


Sanitair warm water


40

25/03/2014

Analyse van het bestaande systeem Eigenschappen ogenblikkelijke productie  Vermogen  Energie (propaan, elektriciteit…)

Wat is zijn staat?  Warmwatertoestel van 20 jaar oud…

Zijn er specifieke problemen?  Geen specifieke opening voor luchttoevoer… Maart 2014 - Pagina 81

Analyse van het bestaande systeem Eigenschappen van productie door semi-accumulatie  Volume  Regeling…

Wat is zijn staat?  Oude slecht geïsoleerde boiler…

Zijn er specifieke problemen?  Boiler vol kalk… Maart 2014 - Pagina 82

41

25/03/2014

Analyse van het bestaande systeem Eigenschappen van het distributiesysteem en de regeling Wat is zijn staat?  Niet-geïsoleerd leidingen in opbouw…

Zijn er specifieke problemen?  Kalkafzettingen in de leidingen  Circulator van de circulatieleiding werkt continu… Maart 2014 - Pagina 83

Op basis van de analyse Bepalen van de noodzakelijke acties  Het warmwatertoestel is te gevaarlijk, een nieuwe SWW productie is noodzakelijk

Bepalen van de wenselijke acties  De SWW-leidingen zijn niet geïsoleerd, het zou wenselijk zijn om ze te isoleren

Bepalen van de mogelijke acties  De afstand tussen de SWW-productie en de verschillende tappunten verminderen (minder distributieverliezen) Maart 2014 - Pagina 84

42

25/03/2014

Op basis van de voorziene acties Bepalen van de noodzakelijke acties  Wanneer we isoleren en het gebouw luchtdicht maken, zal de open baskamergeiser niet meer kunnen werken

Bepalen van de wenselijke acties  We zouden een elektrische boiler kunnen vervangen door een indirect gestookte boiler aangesloten op een nieuwe ketel

Bepalen van de mogelijke acties  Wanneer het dak vervangen wordt zou een zonthermisch systeem geplaatst kunnen worden…


Nodige info Plannen van het gebouw  Geometrie, afmetingen

Eigenschappen van de tappunten  Aantal lavabo’s, douches, baden


43

25/03/2014

Nodige info Beschikbare energie  Stookolie, aardgas, hout, elektriciteit…

Verwarmingssysteem  Mogelijkheid om een boiler toe te voegen…

Wensen van de klant  De 5 bewoners nemen hun bad allen zaterdagavond met 30 min. tussentijd  Men wil kunnen douchen wanneer het bad loopt… Maart 2014 - Pagina 87

Nodige vermogen voor de productie van SWW DHW Ogenblikkelijke productie  Het water wordt verwarmd wanneer men het nodig heeft  Vaak hoge vermogens nodig

Productie met semi-accumulatie  Oplsagvat om het piekdebiet op de vangen  Volledige herlading voor het volgende piekdebiet

Productie met accumulatie  Opslagvat om het dagverbruik te dekken  Volledige herlading tijdens periode met weining verbruik (nacht) Maart 2014 - Pagina 88

44

25/03/2014

Vereenvoudigde methode voor éénsgezinswonigen (3-4 personen)


Vereenvoudigde methode voor éénsgezinswonigen (3-4 personen) badkamer 1: bad met normale douche Keuken: aanrecht


45

25/03/2014

Vereenvoudigde methode voor éénsgezinswonigen (3-4 personen) Badkamer 1: groot bad + douche met 3 jets Badkamer 2: normale douche / Keuken: aanrecht


Toestellen met zeer groot waterverbruik De eenvoudige methode is niet van toepassing voor toestellen met een zeer groot waterverbruik    

Regendouches met 50 cm diameter Laterale jets> 40 litres per minuut Bubbelbaden van 600 l ...

Hier dient men zich te baseren op de eigenschappen van de toestellen Maart 2014 - Pagina 92

46

25/03/2014

Eigenschappen van de toestellen


Bepalingsmethode Bepaling van de energie nodig voor de productie van SWW Bepaling van het vermogen nodig voor de wartewisselaar Grafische voorstelling van de energiebalans Keuze van het volume wan het opslagvat Maart 2014 - Pagina 94

47

25/03/2014

Rekenvoorbeeld Regendouche van 10 minuten (40 l/min) Het bad vullen - 15 minuten (200 liter) Piekperiode gelimiteerd tot 40 minuten  Dus 40 minuten tussen het begin van de douche en het vrijkomen er van voor het volgende gebruik Maart 2014 - Pagina 95

Totale hoeveelheid nodige energie


48

25/03/2014

Vermogen van de warmtewisselaar Moet het opslagvat al dit SWW kunnen bevatten?  Neen, want even na de start van de tapping (bv. 4 min.) zal de ketel al bijkomend water verwarmen

Totaal te leveren vermogen  24360 Wh in 36 minuten (40-4)


Grafische voorstelling Hoeveelheid energie 40 minuten (duur van de piek)

opslagvat

tapping

wisselaar

Tijd in min. Maart 2014 - Pagina 98

49

25/03/2014

Volume van het opslagvat Maximale afstand tussen de geleverde energie door de warmtewisselaar en de getapte energie


Volume van he topslagvat

Waar : Vw,acc = 17052 / [0,8 . 1,16 . 1 . (60‐10)] = 367.5 l

Volume opslagvat: 368 l (minimum) Nuttig vermogen 41 kW (minimum) Maart 2014 - Pagina 100

50

25/03/2014

Boiler aangesloten op een ketel Mogelijk voor elk type ketel  Stookolie, gas, hout, kolen…

Hoog SWW comfort met een beperkt vermogen


Geiser Gasgeiser Gesloten verbrandingskamer


51

25/03/2014

Afzonderelijke boiler Gasboiler Gesloten verbrandingskamer


Thermodynamisch warmwatertoestel Op omgevingslucht  Afkoeling van de lucht in de woning  Externe luchtinlaat om de afvoer te compenseren  Elektische weerstand indien nodig Maart 2014 - Pagina 104

52

25/03/2014

Thermodynamisch warmwatertoestel Op buitenlucht  COP vermindert met de buitentemperatuur ▪ Voorbeeld: 2.77 bij 7°C


Thermodynamisch warmwatertoestel Op de afgevoerde lucht  Betere COP  Beschikbare lucht is beperkt in hoeveelheid ▪ Weinig compatibel met vraaggestuurde ventilatie


53

25/03/2014

Zonthermisch Productie van SWW op basis van zonneenergie


Le chauffe eau solaire – Samuel Bragard

Zonthermisch


54

25/03/2014

Realiseerbare besparingen De collectoren laten in het algemeen toe om 50 à 60% van de SWW-behoefte van een gezin te dekken.

Het overige dient bijkomend gedekt te worden door:  Gas: 50% x 1 = 50% primaire energie  Elektriciteit: 50% x 2.5 = 125% primaire energie


Noodzaak bijkomende voorziening


55

25/03/2014

Warmterecuperatie 30 à 50% recuperatie Bestaat eveneens in horizontale versie


Ventilatie


56

25/03/2014

Analyse van bestaand systeem Algemene eigenschappen  Geen ventialtiesysteem  Natuurlijke ventilatie  Mechanische ventilatie

Wat is zijn staat? Zijn er specifieke problemen?  Hinderlijke geur in de woning  Schimmelvorming… Maart 2014 - Pagina 113

Analyse van een bestaand systeem Eigenschappen van de verschillende elementen:     

Ventilatieroosters Ventilatoren Leidingen Ventilatieopeningen Regeling


57

25/03/2014

Referentienorm NBN EN 15239 : 2007 Ventilatie van gebouwen - Energieprestatie van gebouwen - Richtlijnen voor de inspectie van ventilatiesystemen


Op basis van de analyse Bepalen van de noodzakelijke acties  Er is geen ventilatiesysteem, er dient één geïnstalleerd te worden…

Bepalen van de wenselijke acties  De warmtewisselaar is niet erg performant, het zou wenselijk zijn om de groep te vervangen…

Bepalen van de mogelijke acties  Er is al extractie voor de WC en de badkamer, maar het circuit zou kunnen uitgebreid worden naar de keuken… Maart 2014 - Pagina 116

58

25/03/2014

Op basis van de andere voorziene acties Bepalen van de noodzakelijke acties  De woning zal geïsoleerd worden en de luchtdichtheid verbeterd, dus wordt een ventilatiesysteem noodzakelijk

Bepalen van de wenselijke acties  De technische schachten worden geopend voor de plaatsing van de verwarmingsleidingen. Men kan tegelijk ook de oude flexibele leidingen vervangen…

Bepalen van de mogelijke acties  Het schrijnwerk wordt vervangen, er kunnen tegelijk ventilatieroosters voorzien worden… Maart 2014 - Pagina 117

Nodige info Plannen van het gebouw  Geometrie, afmetingen, toewijzing van de ruimtes

Eigenschappen van het verwarmingssysteem  Radiatoren onder de ramen…

Wensen van de klant  Geen koude luchtstromen  Design ventilatieopeningen…


59

25/03/2014

Welk systeem installeren? A

B RAO

RAO RTO

droge ruimten

vochtige ruimten

DO

TO vochtige ruimten

droge ruimten

DO

C

D AO

RTO

droge ruimten

vochtige ruimten

DO

AO

TO droge ruimten

vochtige ruimten

DO


Reglementering Reglementering ivm de energieprestatie van gebouwen  Waals Gewest  Brussels Gewest  Vlaams Gewest  Residentiële ventilatie  Niet-residentiële ventilatie  Texten te vinden op: www.normes.be Maart 2014 - Pagina 120

60

25/03/2014

Renovatiewerken


Wijzigingen van bestemming


61

25/03/2014

Renovatiewerken


Uit te voeren berekeningen Nominale luchtdebieten  Norm NBN D 50-001 ▪ Ventilatievoorzieningen in woongebouwen


62

25/03/2014

Berekening debiet - Basisregels Woonkamer

1 l/s per m² vloeroppervlakte (3,6 m³/hm²) met een minimum van 21 l/s (75 m³/h). Men moet de 42 l/s (150 m³/h) niet overschrijden.

Slaapkamer Studeerkamer Speelkamer

1 l/s per m2 vloeroppervlakte (3,6 m³/hm²) met een minimum van 7 l/s (25 m³/h). Men moet de 20 l/s (72 m³/h) niet overschrijden.

Keuken (1) Badkamer Wasplaats, Droogplaats + analoge ruimten

1 l/s per m² vloeroppervlakte (3,6 m³/hm²) met een minimum van 14 l/s (50 m³/h) Men moet de 21 l/s (75 m³/h) niet overschrijden.

WC

7 l/s (25 m³/h).

Gangen, Trapzalen Nacht‐ en daghall en analoge doorgangsruimten

1 l/s per m² vloeroppervlakte (3,6 m³/hm²)

(1) Voor keukens met een open doorgang naar andere kamers of ruimten is het minimaal ventilatiedebiet 21 l/s(75m³/h). Maart 2014 - Pagina 125

Ontwerpdebieten De door de NBN D 50-001 vereiste debieten zijn niet hoger dan deze uit de Europese norm NBN EN 15251


63

25/03/2014

Recyclage In het geval van een systeem D, laat de norm recyclage van lucht naar de leefruimte toe Belangrijke vermindering van het debiet aan buitenlucht


Mechanische ventilatie enkelvoudige stroom door extractie Systeem type C Toevoeropeningen voor buitenlucht in de kamers, het bureau en de leefruimte Extractie van vervuilde lucht vanuit keuken, WC’s en badkamers Maart 2014 - Pagina 128

64

25/03/2014

Toevoeropeningen Basisprincipe  Plaatsing in de gevels


Toevoeropeningen Basisprincipe  Plaatsing in de gevels

In het dak (uitbreiding van de norm)  Indien er geen gevelelement beschibaar is met een hoogte groter dan 2m.  Of indien de plaats van de opening in de gevel afwijkt van andere voorschriften van de Waalse regering. Maart 2014 - Pagina 130

65

25/03/2014

Nominaal debiet van een rooster Debiet dat erdoor stroomt bij een drukverschil van 2 Pa EXEMPLE


Regelbaarheid De roosters moeten  Manueel of automatisch regelbaar zijn  Regelbaar zijn in minstens 3 tussenstanden tusse de posities ‘Gesloten’ en ‘Volledig open’


66

25/03/2014

Acoustische isolatie Binnendringen van buitengeluid Acoustische demping mogelijk


Aanbevelingen De openingen van de toevoeropeningen moeten voldoende klein zijn om het binnendringen van insecten in voldoende mate te verhinderen De toevoeropeningen moeten voldoende waterdicht zijn De onderzijde van de toevoeropeningen moet zich op minstens 1.80 m boven het niveau vand e afgewerkte vloer bevinden Maart 2014 - Pagina 134

67

25/03/2014

Opening van het schrijnwerk Schrijnwerk met kantelstand Nominaal debiet op te geven door de fabrikant  Wanneer het profiel, de dichting, de accessoires, etc., verdanderd, verandert het debiet

Opgelet: grote oppervlaktes van schrijnwerk kunnen het dubbelle van het vereiste nominale debiet hebben Maart 2014 - Pagina 135

Onafhankelijke extractoren Mogelijkheid om onafhankelijke extractoren te installeren Beperkt de ingenomen ruimte door ledingen Geen toegang naar een centraal punt nodig Geluid wordt in de ruimtes geproduceerd Elektische voeding voor iedere extractor Buitenafvoer voor iedere extractor Maart 2014 - Pagina 136

68

25/03/2014

Centrale ventilatoren

Grote inspanning van de industrie om de energetische performantie te verbeteren  DC ventilatoren  Vraaggestuurde regeling


Manuele regeling Beperkt aan te raden  Risco om snel vergeten en zelden gebruikt te worden


69

25/03/2014

Regeling met timer Aanbevolen minimum  Niet nodig om er iedere dag aan te denken  Energiewinst in perdiodes van afwezigheid


Onafhankelijke regeling


70

25/03/2014

Vraaggestuurde regeling Regeling i.f.v.  aanwezigheid  Luchtkwaliteit ▪ Vochtigheid ▪ CO2


Leidingen Gebruik rigide leidingen Geen flexibele leidingen


71

25/03/2014

Het belang van luchtdichtheid Opgenomen in EPB  Mogelijkheid om een goede luchtdichtheid te valoriseren

Accessoires met dichtingen verminderen lekken


Luchtdichtheid van het gebouw Voorzien hoe de verschillende doorboringen van de gebouwschil luchtdicht gemaakt zullen worden


72

25/03/2014

Belang van drukverliezen Drukverliezen beperken  Om de vereiste debieten mogelijk te houden  Om het energieverbruik te beperken

Ontwerp van luchtkanalen  Luchtsnelheid beperken  Geen flexibles gebruiken  Geen improvisatie op de werf Maart 2014 - Pagina 145

Geluidsdempers Zonder speciale voorzorgen:  Het geluid van de ventilatoren kan zich verspreiden via de kanalen  Geluid (gesprekken, muziek …) kan zich verplaatsen van de ene ruimte naar de andere via de kanalen


73

25/03/2014

Het belang van akoestiek De normen met betrekking tot akoestisch comfort zijn stranger dan vroeger Dit aspect dient meegenomen te worden vanaf het ontwerp  Gebruik van dempers  Beperken van de snelheden Maart 2014 - Pagina 147

Toevoeropeningen Diffusie van de lucht  Luchtstromen vermijden

Regeling  Noodzakelijk om het gewenste debiet te behalen

Estetisch  Zichtbaar deel van de installatie


74

25/03/2014

Het belang van de regeling van de debieten Wordt in rekening gebracht in de EPB  Débieten tussen 100 en 120% van het vereiste debiet

Men moet  Kunnen meten ▪ De manier van meten moet voorzien worden vanaf het ontwerp  Effectief meten  Regelen van de debieten Maart 2014 - Pagina 149

Transfertopeningen In muren of tussenwanden In of onder deuren


75

25/03/2014

Transfertopeningen

Atténuateur acoustique Maart 2014 - Pagina 151

Natuurlijke ventilatie Systeem type A Toevoeropeningen voor buitenlucht in de kamers en de verblijfsruimte Natuurlijke afvoer van de vervuilde lucht in de keuken, de WC’s, de wasruimte en de badkamers Maart 2014 - Pagina 152

76

25/03/2014

Afvoeropeningen Regelbare openingen  5 standen

Nominaal debiet 2 Pa


Afvoeropening - Vereiste 50 cm boven het dak


77

25/03/2014

 = 35°

Afvoeropening - Aanbeveling

b=3m h ≥ 7.26 m

en h ≥ 0.5m


Te vermijden Afvoeropening onderaan het dak  Zone met overdruk ▪ Lucht gaat het gebouw in ipv dat er lucht afgevoerd wordt

Te kleine afvoeropening  Laag luchtdebiet

Flexibele leidingen  Belangrijke drukverliezen Maart 2014 - Pagina 156

78

25/03/2014

Mechanische ventilatie - balansventilatie Systeem type D Toevoer buitenlucht in de kamers, het bureau en de leefruimte Afvoer vervuilde lucht uit de keuken,de WC’s, de wasplaats en de badkamers


Afzondelijke units Een gecentraliseerd systeem is niet nodig Mogelijkheid om onafhankelijke units te installeren Belangrijke parameters  Luchtdebiet  Rendement van de warmtewisselaar  Geluidsniveau  …

Compatibiliteit met de regelgeving na te kijken Maart 2014 - Pagina 158

79

25/03/2014

Mechanische ventilatie - balansventilatie Belangrijke inspanning van de industrie om de energetische efficiëntie te verbeteren  DC ventilatoren  Regeling van de ventilatoren ▪ Debiet of constante druk  Vraaggestuurde regeling  Warmtewisselaars Maart 2014 - Pagina 159

Ventilatiegroep Ventilatoren  Toevoer  Afvoer

Warmtewisselaar Filters Regeling


80

25/03/2014

Warmtewisselaar Recuperatie van een groot deel van de warmte in de afgevoerde lucht  Voorverwarming van de buitenlucht  Energiebesparing  Rendement tot 90%


Thermische isolatie van de leidingen


81

25/03/2014

Filtratie van de buitenlucht


Het belang van hygiëne in de installaties De leidingen proper houden tijdens transport en plaatsing  Opslag in een gepaste omgeving  Afdoppen ter bescherming

Vervangfilters of een onderhoudscontract zijn te voorzien Toegangsopeningen voorzien voor eventueel onderhoud van de leidingen Maart 2014 - Pagina 164

82

25/03/2014

Debietregeling De reglementering laat debietregeling toe. Laat toe de debieten de regelen i.f.v. de behoeften  Aanwezigheid / Afwezigheid  Luchtkwaliteit (CO2, vochtigheid…)

Belangrijk aspect voor de energetische prestaties  Reductiefactor voor vraaggedreven ventilatie


Portaalsite Energie WTCB


83

Energetische renovatie van gebouwen

Recommend Documents