© Eliane Duvekot
Eliane Duvekot
Gezinsinterventies Het belang van een focus René Keet, psychiater GGZ Noord Holland Noord AMC
Inhoud presentatie
Psychosociale interventies bij schizofrenie
Gezinsinterventies bij schizofrenie
Motiverende gespreskvoering bij schizofrenie
FMI: Familietraining motiverende en interactievaardigheden
Beschrijving van de trainingsonderdelen
Eerste resultaten
Psychosociale interventies bij schizofrenie (F)ACT Gezinsinterventies Individual Placement and Support Sociale vaardigheidstraining Cognitieve Gedragstherapie Integrated Dual Diagnosis Treatment
Mueser Seminar in Lancet 2004
Effectiviteit familie-interventies bij schizofrenie
Meta-analyse effectiviteit psychosociale interventies voor gezinsleden
Vergelijking: psychosociale gezinsinterventies > 5 zittingen vs. standaardzorg
43 gerandomiseerde trials (N=4124) tussen 1981 en 2005
Uitkomstmaten: reductie terugval en verlagen stress en ‘burden’ bij familieleden
Cochrane Review Pharoah e.a., 2007
Effectiviteit gezinsinterventies bij psychosen In vergelijking met standaardzorg:
Gezinsinterventies stellen terugval uit 12 maanden na begin van de interventie
Gezinsinterventies leiden tot minder heropnames
Gezinsinterventies bevorderen medicatietrouw
Gezinsinterventies verbeteren algeheel soc. functioneren
Gezinsinterventies verlagen expressed emotion bij familieleden
Gezinsinterventies geen effect op uitval of suïcide Cochrane Review Pharoah e.a., 2007
Gezinsinterventies bij dd patienten
25-50% dual diagnosis patienten leven bij ouders, nog meer regelmatig contact (Mueser e.a., 2003 )
Gezinsstress en conflicten ongunstig beloop schizofrenie en toename druggebruik (Barrowclough e.a., 2005)
Behoefte aan informatie bij gezinsleden (Mueser e.a., 2003)
Gezin is beschermende factor Beloop van schizofrenie is milder bij patiënten in contact met de familie. Contact met familie is behandeldoel Effect gezinsinterventies (deels) effect van aspecifieke factor ‘contact met de familie’ Meerwaarde interventie bij duidelijk focus
FMI: Familietraining Motiverende en Interactievaardigheden Een interventie voor familieleden van patiënten met schizofrenie en cannabismisbruik Maarten Smeerdijk, René Keet AMC
Aanleiding
Cannabisgebruik risicofactor voor slechte therapietrouw (Dixon e.a., 1999); lage therapietrouw en slechte behandeluitkomsten bij schizofrenie (Linszen, 2004)
Hoge prevalentie cannabisgebruik behandelpopulatie psychose: 42% ooit gebruik en 34% huidig gebruik (Green e.a. 2005)
Cannabisgebruik bij een psychose gaat gepaard met extra stress en conflicten in het gezin (Barrowclough e.a., 2005)
Gezinsinterventies kunnen de benaderingswijze van familieleden naar de psychose en het cannabisgebruik positief veranderen
© Eliane Duvekot Eliane Duvekot
Effectiviteit Motiverende Gespreksvoering (MGV) bij psychosen (review Barkhof e.a., 2006)
Compliance therapie: 2 van 3 RCT’s significante verbetering compliance met MGV
Comorbide middelenmisbruik: 5 van 7 RCT’s tonen significante afname gebruik met MGV
Kantekeningen onderzoek: kleine samples, verschillende wijzen aanbieden (aantal zittingen, wel/ niet gecombineerd)
Compliance therapy
Compliance therapy
4-6 sessies, n=74
Controle: steunend, structurerend
23% meer verbetering bij MGV
Kemp BMJ 1996, BJP 1998
RCT MGV bij schizofrenie: Drugs
MGV+CGT+familie-interventie, n=36
Intensief programma: 5x MGV, 24x CGT, 10-16 x familie-interventie
Significant meer abstinentie, verbetering algeheel functioneren, reductie terugval en symptomen
Barrowclough AJP 2001;158:1706-13
© Eliane Duvekot Eliane Duvekot
Hypothesen en onderzoeksopzet
Hypothesen:
Ouders van patiënten met schizofrenie en cannabisgebruik zijn trainbaar in beginselen Motiverende gespreksvoering
‘Via de band’ leidt dit tot afname cannabisgebruik
De training leidt tot minder stress en verhoogt welbevinden bij familieleden
Randomisatie: familietraining of alleen psycho-educatie (n=60 patiënten, 100-120 ouders)
Trainingsgroep bestaat uit 15 ouders/ verzorgers
Interventie aangeboden door 2 getrainde trainers
Inclusiecriteria
Schizofrenie (diagnose CASH) Schizofrenieforme, schizoaffactieve stoornis
Cannabisgebruik tenminste 2 dagen per week in de 3 maanden voor de assessment
Antipsychotica is voorgeschreven
Tussen 16 en 40 jaar oud
Tenminste 10 uur per week contact met ouders/ verzorgers (mag ook telefonisch zijn)
Interventie-onderdelen FMI
Psycho-educatie (2 zittingen)
Training Interactievaardigheden (6 zittingen)
Training Motiverende gespreksvoering (6 zittingen)
2: Training Interactievaardigheden
Gebaseerd op de communicatietraining van Gordon (1998)
Toegepast over 7 jaar door Ypsilon (vereniging voor ouders van kinderen met een psychose)
Centraal doel: vergroten van weerbaarheid van familieleden en hen vaardig maken in het omgaan met problemen met schizofrenie (‘empowerment’)
Onaanvaardbaar gedrag
Aanvaardbaar gedrag
Aanvaardbaar gedrag
Onaanvaardbaar gedrag
3: Motiverende gespreksvoering
Lekentraining Motiverende Gespreksvoering
Basale kennis over stadia van gedragsverandering
Leren herkennen van deze stadia Handvatten hoe ouders kunnen bijdragen aan gewenste gedragsveranderingen
Wiel van verandering (Prochaska & DiClemente & Norcross, 1992) Permanente uitgang Volhouden Terugvallen
Start Actie
Beslissen
Tussentijdse uitgang
Voorstadium
Twijfelen
Versimpeling wiel van verandering
Terugval
Niet denken
Doen Denken
Inhoud MGV-training
Zitting 1:
Motivatie als toestand die te beïnvloeden is Wiel van verandering Benaderingswijze bij iedere fase uit het wiel Rollenspel: stellen van open vragen
Zitting 2 t/m 5:
Uitlokken en reageren op verandertaal door: Luisteren, Samenvatten en Doorvragen (LSD) Stategieën omgaan met weerstand
Zitting 6: Evaluatie
Implementatie FMI
Train de trainers door gediplomeerde trainers
Voorlichtingsbijeenkomsten voor alle betrokken medewerkers binnen de Adolescentenkliniek
Ontwikkelen behandelprotocol en werkboek
Gebruik PP-sheets ter ondersteuning van de training
Supervisie en boostertrainingen op basis van videoopnamen van pilot-sessies
Resultaten pilot en 1ste training
Feedback van participanten:
FMI leidt tot een andere kijk en een minder emotionele benadering naar negatieve gedragingen Meest waardevol: visualiseringen probleemsituaties op de Mat en wiel van verandering Acceptatie als sleutelwoord van de training
Herziening protocol op basis van de feedback:
Minder en versimpelde theorie MGV-training Meer oefenen met gesprekstechnieken in rollenspel Simplificatie reflecties en strategieën weerstand
Eerste resultaten: mg cannabis 800 700 600 500 voor na
400 300 200 100 0 FMI
Controle
Eerste resultaten: craving 30 25 20 voor na
15 10 5 0 FMI
Controle
Eerste resultaten: ouders 250 200 150 voor na
100 50 0 FMI
Controle
Family Questionnaire
Conclusies Gezinsinterventies bij schizofrenie evidence based maar onderbenut Gezin is beschermende factor Interventies moeten focus hebben Ouders zijn trainbaar in MGV, patiënten hebben daar baat bij. Vooralsnog geen effect op ouders zelf.
Onderzoeksgroep FMI:
Maarten Smeerdijk: onderzoeker Marijke Krikke: trainer alle onderdelen Bas van Raay: trainer Interactievaardigheden Lieuwe de Haan: adviseur Adolescentenkliniek Don Linszen: PI AMC Gerard Schippers: PI AIAR René Keet: projectleider
DANK VOOR UW AANDACHT! Vragen, opmerkingen suggesties of aanmeldingen:
[email protected]
