ELEMENTEN VAN HET NETTOBEDRIJFSKAPITAAL • Voorraden en bestellingen in uitvoering • Vorderingen op ten hoogste één jaar • Geldbeleggingen • Liquide middelen • Schulden op ten hoogste één jaar • Overlopende rekeningen van het actief en van het passief
HOOFDSTUK 1 Voorraden en bestellingen in uitvoering Blz. 357 tot 392
1
ACTIVA
BALANS per --/--/--
I. OPRICHTINGSKOSTEN 20 II. IMMATERIËLE VASTE ACTIVA 21 III. MATERIËLE VASTE ACTIVA A. Terreinen en gebouwen 22 B. Installaties, machines en uitrusting 23 C. Meubilair en rollend materieel 24 D. Leasing en soortgelijke rechten 25 E. Overige MVA 26 F. Activa in aanbouw en vooruitbetalingen 27 IV. FINANCIËLE VASTE ACTIVA 28 A. Verbonden ondernemingen 1. Deelnemingen 280 2. Vorderingen 281 B. Onderneming waarmee een deelnemingsverhouding bestaat 1. Deelnemingen 282 2. Vorderingen 283 C. Andere FVA 1. Aandelen 284 2. Vorderingen en borgtochten in contanten 285
ACTIVA
I. KAPITAAL A. Geplaatst kapitaal B. Niet-Opgevraagd kapitaal (-) II. UITGIFTEPREMIES III. HERWAARDERINGSMEERWAARDEN IV. RESERVES A. Wettelijke reserves B. Onbeschikbare reserves 1. voor eigen aandelen 2. andere C. Belastingsvrije reserves D. Beschikbare reserves V. OVERGEDRAGEN WINST VERLIES VI. KAPITAALSUBSIDIES
10 100 101 11 12 13 130 131 1310 1311 132 133 14 15
VII.A. VOORZIENINGEN VOOR RISICO’S EN KOSTEN 16 A. Pens. en soortgel. verpl. 160 B. Belastingen 161 C. Grote herst. en onderh. 162 D. Ov. risico’s en kosten 163/165 B. UITGESTELDE BELAST. 168
BALANS per --/--/--
V. VORDERINGEN OP > 1 JAAR 29 A. Handelsvorderingen 290 B. Overige vorderingen 291 VI. VOORRADEN EN BIU A. Voorraden 1. Grond- en hulpstoffen 30/1 2. Goederen in bewerking 32 3. Gereed product 33 4. Handelsgoederen 34 5. O.G. bestemd vr. verkoop 35 6. Vooruitbetalingen 36 B. Bestellingen in uitvoering 37
PASSIVA
PASSIVA
VIII. SCHULDEN OP > 1 JAAR A. Financiële schulden 1. Achtergestelde leningen 2. Niet-achtergestelde leningen 3. Leasingschulden en soortgelijke schulden 4. Kredietinstellingen 5. Overige leningen B. Handelsschulden 1. Leveranciers 2. Te betalen wissels C. Ontvangen vooruitbetalingen op bestellingen D. Overige schulden
17 170/4 170 171 172 173 174 175 1750 1751 176 178/9
IX. SCHULDEN OP < 1 JAAR 42/48 A. Schulden op méér dan één jaar die binnen het jaar vervallen 42
2
VOORRADEN en BIU •
Zie boek 1 voor de behandeling van de voorraadwijzigingen
Definities •
Onderscheid: voorraden
bestellingen in uitvoering.
1) VOORRADEN - diverse soorten goederen, hetzij aangekocht, hetzij zelf geproduceerd - goederen zijn gestandardiseerd - niet specifiek naar de wensen van de afnemer geproduceerd; ze kunnen dus aan verschillende klanten aangeboden worden. - Soorten: * grondstoffen: belangrijk element van een transformatie- of productieproces * hulpstoffen: bijkomstige elementen in het productieproces * goederen in bewerking: grond-, hulpstoffen en andere kosten van het productieproces geaccumuleerd gedurende de periode tot inventarisopmaak voor goederen of prestaties die nog niet afgewerkt zijn * handelsgoederen: goederen die in voorraad gehouden worden, die geen (fundamentele) transformatie moeten ondergaan, om aan klanten verkocht te worden. * O.G., bestemd voor verkoop: zelfgebouwd of gekochte onroerende goederen, met de bedoeling ze opnieuw te verkopen * Vooruitbetalingen op voorraadinkopen: alle vooruitbetalingen die men heeft moeten doen om van de levering verzekerd te zijn; betalingen gedaan voor ontvangst.
VOORRADEN en BIU 2) BESTELLINGEN IN UITVOERING - alle prestaties van diensten of producten van goederen die een onderneming verricht, op specificatie van de klant, buiten de normale serieproductie. - voorbeelden: * onderhanden werk dat voor rekening van derden op bestelling wordt uitgevoerd en waarvoor nog geen oplevering is gebeurd (bvb. bouwprojecten,..) * goederen in bewerking die voor rekening van een derde op bestelling worden gemaakt (dus geen serieproductie) en die nog niet afgeleverd zijn (bvb. treinstellen, …) * dienstenprestaties die voor rekening van derden op bestelling worden uitgevoerd, geen standaardtype van prestatie uitmaken en nog niet geleverd werden. (bvb. researchprojecten, …)
3
VOORRADEN en BIU 3) Verschilpunten tussen voorraden en BIU - BIU: * karakteristieken volledig door de koper vastgelegd * behoren niet tot het courante productengamma * commerciële aspecten reeds volledig vastgelegd (bestelling en prijs liggen vast) * ondernemingsrisico = produceren binnen vastgestelde prijs * risico van niet-afname is tot 0 herleid. - Voorraden: * commerciële aspecten liggen nog niet vast op moment van productie * typegoederen * er gaat geen bestelling aan vooraf, anticipatie op de verkoop * bij niet-verkoop: opname in magazijn * commercieel risico: risico dat de goederen niet zullen afgenomen worden
VOORRADEN en BIU Waardering: •
tegen aanschaffingswaarde
•
goederen bij derden aangekocht: * aanschaffingswaarde = aanschaffingsprijs aankoopprijs, vermeerderd met bijkomende kosten * indien achteraf de marktprijs < aanschaffingsprijs, moet gewaardeerd worden tegen de marktprijs (principe lower or cost of market). * marktprijs = normale aanschaffingswaarde op de markt waar de onderneming gewoonlijk inkoopt. * eventueel moeten waardecorrecties geboekt worden bvb. wegens lagere verkoopprijs of om rekening te houden met specifieke kenmerken van het product * afwijking: stelsel van de «oorspronkelijk constant blijvende waarde» of «het ijzeren voorraad stelsel» als: - goederen bestendig vernieuwd worden - waarde te verwaarlozen is in het balanstotaal - hoeveelheid, prijs en kenmerken veranderen niet aanzienlijk Voorraden worden dan gewaardeerd op de balans tegen eerste aanschaffingswaarde. Alle nieuwe aankopen komen rechtstreeks ten laste van het resultaat
4
VOORRADEN en BIU •
zelf geproduceerde goederen: vervaardigingprijs som van alle kosten die men heeft moeten maken om het goed te produceren
•
* soorten kosten (cfr. cursus 2° kan.) - directe kosten: causaal verband tussen productie en kost - indirecte kosten: kosten worden over de volledige productie verdeeld o.b.v. verdeelsleutels bijzondere regels * rechtstreekse aanpassing van de vervaardigingsprijs: als marktprijs lager is. Hoe marktprijs bepalen? er is niet altijd een referentieprijs omdat de goederen niet beschikbaar zijn op de markt. Wel mogelijk: verkoopprijs - alle nog te maken kosten * afwijkingsmogelijkheid: waarderen tegen “direct costing” (geen rekening houden met het evenredig deel van indirecte productiekosten) * incorporatie rente in vervaardigingsprijs (vermelding in Toelichting) * waardeverminderingen: - GIB: indien de vervaardigingsprijs + de nog te maken kosten hoger is dan de nettoverkoopprijs op inventarisdatum - Gereed product: rekening houden met: . evolutie realisatiewaarde . risico’s verbonden aan goederen
VOORRADEN en BIU •
Bestellingen in uitvoering: vervaardigingsprijs (cf. hoger) - evt. ook rekening houden met de rente op de financiering van dit actief - men mag rekening houden met het reeds gerealiseerde winstdeel, voor zover dit met zekerheid vaststaat. Dit moet in de toelichting vermeld worden. In dat geval spreken we van “percentage of clompletion method”; doen we dat niet en wachten om de winst te nemen tot de bestelling wordt opgeleverd, dan spreken we van de “completed contract method” (IAS 11). - waardeverminderingen: als vervaardigingsprijs + nog te maken kosten > bedongen prijs. - aanvullende waardeverminderingen: negatieve evolutie realisatiewaarde, risico’s - voorzieningen: voor risico’s en kosten verbonden aan de uitvoering van de BIU en als deze risico’s niet gedekt zijn door waardeverminderingen.
5
VOORRADEN en BIU Voorbeeld bestellingen in uitvoering: De uitvoering van een bouwproject in het buitenland werd afgesloten voor een contractprijs van 1,75 miljoen EUR waarop echter 380 000,00 EUR afleveringscommissie moet vergoed worden. Deze prijs is geïndexeerd voor personeelskosten. De indexaanpassingen mogen integraal op de contractprijs aangerekend worden. De voorcalculatie ziet er als volgt uit: Aanvaardingscommissie Grondstoffen, hulpstoffen Personeelskosten Andere productiekosten
50 000,00 EUR 350 000,00 EUR 300 000,00 EUR 50 000,00 EUR
Totaal directe kosten Kost project financiering Toerekening indirecte kosten
750 000,00 EUR 100 000,00 EUR 150 000,00 EUR
Contractprijs Afleveringscommissie
1 000 000,00 EUR 1 750 000,00 EUR - 380 000,00 EUR
Netto-contractprijs
1 370 000,00 EUR
opslag 33%
37% winstopslag
VOORRADEN en BIU Registratie van de werkelijke kosten na 7 maanden werkelijke registratie raming qua werkelijke afwerking kost Aanvaardingscommissie Grond- en hulpstoffen Personeelskosten Andere productiekosten Totaal directe kosten Toerekening indir. kosten en financieringskost Fabricagekostprijs
100% 30% 50% 0%
33%
flexibel budget
Verschil
60 000,00 170 000,00 210 000,00 -
50 000,00 105 000,00 150 000,00 -
+ 10 000,00 + 65 000,00 + 60 000,00 -
440 000,00
305 000,00 + 135 000,00
140 000,00
100 000,00
+ 40 000,00
580 000,00
405 000,00
175 000,00
Hoeveel winst kan de onderneming toerekenen (en dus opnemen in de AW) [PCM]? •
werkelijkheid vergelijken met de voorcalculatie: voorgecalculeerde kostprijs werkelijke kostprijs nadelig verschil
405 000,00 580 000,00 -175 000,00
6
VOORRADEN en BIU •
Bij verdere analyse van dit verschil stelt de onderneming vast dat het loonniveau met 10% gestegen is, wat de onderneming volgens het contract kan afwentelen. Ofwel 10% van 150 000,00 = 15 000,00 EUR Het nadelig verschil is nu: 160 000,00 EUR • Bij de huidige stand van afwerking is de gerealiseerde winst: de voorgecalculeerde contractprijs x 37% = 149 850,00 EUR • In vergelijking met de voorcalculatie van 160 000,00 EUR is er een negatieve overschrijding. Dit betekent dat aan de bestelling geen winst kan toegevoegd worden. Men zal een waardevermindering boeken van: 160 000,00 - 149 850,00 = 10 150,00 EUR De onderneming moet eveneens nagaan of de huidige vervaardigingsprijs + de nog te maken kosten de contractprijs niet overschrijdt. Huidige vervaardigingsprijs 580 000,00 - geboekte waardevermindering - 10 150,00 569 850,00 nog te maken kosten (schatting): grond- en hulpstoffen (70%) 330 000,00 personeelskosten (50%) 180 000,00 andere productiekosten 60 000,00 toerekening indirecte kosten 150 000,00 1 289 850,00 < contractprijs Netto-contractprijs 1 370 000,00 aanpassing personeelskost 30 000,00 1 400 000,00
VOORRADEN en BIU Waarderingstechnieken: FIFO/LIFO/gemiddelde: zie behandeling boekhoudrecht (voorbeeld met de 10 stylo’s)
7
VOORRADEN en BIU : verpakking Definities: • verpakkingsmaterieel: - element van de «materiële vaste activa», «23000 Installaties, machines en uitrusting» - verpakking is meermaals bruikbaar; gaat na aanwending niet verloren - verpakking wordt aan klant verzonden (evt. met waarborgsom) en de klant stuurt de verpakking terug •
verpakkingsmateriaal: element van «31000 Hulpstoffen» gewoon verbruiksgoed dat in voorraad is na aanwending niet meer bruikbaar kan worden doorgerekend aan de klant
VOORRADEN en BIU : verpakking Voorbeeld verpakkingsmaterieel: - Beginvoorraad verpakkingsmaterieel: 20 000,00 EUR - aankoop verpakkingsmaterieel 10 000,00 + 21% BTW - verkoop goederen 6 000 EUR, verpakking in consignatie 1 000,00 EUR (BTW 21%) - creditnota: klant stuurt de verpakking terug voor een waarde van 500,00 EUR - de klant stuurt de rest van de verpakking niet terug; deze rest had een aanschaffingswaarde van 2 000,00 EUR en is reeds voor 80% afgeschreven. D
70000 verkopen
C
D
6 000,00 (2) 49942 versch. BTW bij verkopen D C 1 260,00 44300 Schuld wgs. in D bewar. verst. verp. mat. C 1 000,00 500,00 500,00 09011 Verpakking, terug te ontv. v. klanten C D 500,00 1 000,00 500,00
44000 leveranciers
C
D
23000 I, M & U 20 000,00
12 100,00 (1)
10 000,00
40000 handelsdebit. C 500,00 8 260,00 (3) 74100 Meerwaarden op D cour. real. van VA C 100,00
C
2 000,00
D 49948 TV BTW bij aank.C
D
2 100,00 23009 geboekte afschr. op I, M & U (-) D C 1 600,00 (4)
09010 Verpakking, in D bew. geg. bij klanten C 500,00 1 000,00 500,00
8
VOORRADEN en BIU : verpakking Voorbeeld verpakkingsmateriaal, verstuurd naar klanten: - beginvoorraad verpakkingsmateriaal: 20 000,00 EUR - aankoop verpakkingsmateriaal: 10 000,00 + 21% BTW - verkoopfactuur: verkopen goederen 6 000,00 EUR, verloren verpakking 200,00 EUR, 21% BTW - eindvoorraad verpakkingsmateriaal: 15 000,00 EUR D 31000 Hulpstoffen 20 000,00
C
D
44000 leveranciers
C
12 100,00
5 000,00 (3)
60910 Voorraadwijzigingen hulpstoffen D C
D
60100 aankopen hulpstoffen C 10 000,00
(1) D
5 000,00
70000 verkopen
C
6 200,00
D
(2) 49942 Versch. BTW bij verkopen C 1 302,00
D
49948 TV BTW bij aankopen C 2 100,00
D40000 handelsdebiteuren C 7 502,00
VOORRADEN en BIU : verpakking Verpakkingsmateriaal, ontvangen van leveranciers wegens aankoop van handelsgoederen geen boeking, vermits de aankoopprijs inclusief verpakking is.
9
VOORRADEN en BIU : commissiehandel Begrippen uit het BTW-stelsel: • de verhandeling van goederen kan gebeuren via een tussenpersoon •
commissionair = tussenpersoon die in eigen naam een overeenkomst sluit en factureert, maar die handelt voor rekening van een koper of verkoper van goederen of diensten
•
verkoopcommissionair handelt in opdracht van een verkoper aankoopcommissionair handelt in opdracht van een koper
•
committent = opdrachtgever
•
Voor BTW-stelsel: commissionair wordt gelijkgesteld met koper of verkoper de commissionair betaalt/int BTW op de volledige prijs van de goederen.
•
vergoeding van de commissionair: * wordt bij de aankoopprijs geteld i.g.v. aankoopcommissietransactie * wordt van de verkoopprijs afgetrokken voor de verkoopcommissietransactie
Boekhoudkundige verwerking: De commissionair werkt niet voor eigen rekening
aankopen & verkopen zijn GEEN kosten & opbrengsten wachtrekening «49983 Exploitatiecommittent»
Commissieloon = opbrengst
VOORRADEN en BIU : aankoopcommissie Boekingen bij de aankoopcommissionair: Voorbeeld: Een committent A geeft opdracht aan een aankoopcommissionair B om een bepaald soort grondstoffen aan te kopen. B koopt de grondstoffen aan bij onderneming C voor 100 000,00 EUR + 21% BTW en rekent daarvoor 4 000,00 EUR commissie aan zijn opdrachtgever aan. De aankoopcommissionair maakt 2 000,00 EUR kosten in verband met deze commissietransactie.De kosten worden op de committent gerecupereerd. D
44000 leveranciers
C
D
121 000,00 2 420,00
49948 TV BTW bij aankopen
C
21 000,00 420,00 (1)
49983 Exploitatiecommittent D C 100 000,00 106 000,00 2 000,00 (3) 4) verkoopfactuur 4 000,00 goederen: 100 000,00 40000 handelsdebiteuren kosten + 2 000,00 committent D C commissieloon + 4 000,00 106 000,00 128 260,00 (4) 21% BTW 22 260,00 128 260,00
1) aankoopfactuur (2) 2) Maken van kosten 3) recht op commissieloon
D
70000 verkopen
C
4 000,00 49942 Versch. BTW bij verkopen D C 22 260,00
10
VOORRADEN en BIU : aankoopcommissie Boekingen bij de committent: zelfde voorbeeld. 44000 Leveranciers D (aankoopcommissionair) C
D
128 260,00
60000 aankopen grondstoffen
C
106 000,00
D
49948 TV BTW bij aankopen
C
22 260,00
Opmerking: indien bestellingen worden geplaatst die niet behoren tot de gewone bedrijfsuitoefening en die het vermogen of resultaat sterk kunnen beïnvloeden, moeten deze via de orderrekeningen bijgehouden worden en in de toelichting vermeld worden
VOORRADEN en BIU : verkoopcommissie Boekingen bij de verkoopcommissionair: Voorbeeld: een committent A geeft opdracht aan een verkoopcommisssionair B om goederen te verkopen. B verkoopt de goederen aan C voor 100 000,00 EUR + 21% BTW en rekent daarvoor 4 000,00 EUR aan. De verkoopcommissionair maakt 2 000,00 EUR kosten in verband met de commissietransactie en rekent deze aan de committent aan.
D 40000 handelsdebiteuren C
D
49983 exploitatiecommittent
121 000,00
100 000,00 (1)
D
C
44000 leveranciers
C
2 420,00 113 740,00
D
70000 verkopen 4 000,00
C
2 000,00 (3) 4 000,00 94 000,00 (2) 49942 versch. BTW bij verkopen D C (1) verkoopfactuur 21 000,00 (2) maken van kosten (3) recht op commissieloon
(4)
D
49948 TV BTW bij aankopen 420,00 19 740,00
C
(4) Goederen kosten commissieloon BTW 21%
100 000,00 - 2 000,00 - 4 000,00 94 000,00 19 740,00 113 740,00
11
VOORRADEN en BIU : verkoopcommissie Boekingen bij de committent: idem vorig voorbeeld
D
70000 Verkopen
C
100 000,00
49942 Versch. BTW bij verkopen D 19 740,00
D
40000 handelsdebiteuren
C
113 740,00
C
61300 Vergoedingen aan derden D
C
6 000,00
12
