Elektronisch betalen en factureren Doel: Inzicht krijgen in recente ontwikkelingen en mogelijkheden in het elektronisch betalingsverkeer in Nederland en België Lees onderstaande managementsamenvattingen en maak de vragen op p. 344 van het boek.
Managementsamenvatting rapport ‘Online betalen 2008. Internetbetalingen in Europa’ (ingekort) Innopay, februari 2008
Op het gebied van e-commerce kunnen we constateren dat de jaarlijkse groei nog steeds in de dubbele cijfers zit. In 2007 gaven Europese consumenten meer dan € 123 miljard uit via internet (een groei van bijna 30% in de laatste 12 maanden), terwijl bedrijven meer dan € 823 miljard online spendeerden1. Hoewel de markt de komende jaren zal blijven groeien, verwachten we dat de groei in West Europa in de komende paar jaar minder sterk zal zijn. De groei van e-commerce wordt gevoed door een aantal onafhankelijke factoren: een groeiend vertrouwen bij consumenten in online winkelen, een groeiend aantal webshops waar zij terechtkunnen, een steeds grotere penetratie van breedband internet en – niet op de laatste plaats – verbeteringen op het gebied van online betaalmiddelen en leveringen. Bij elkaar hebben deze factoren gezorgd voor steeds meer vertrouwen, hetgeen vervolgens heeft gezorgd voor een overstap van fysiek winkelen naar online shoppen. Veranderingen binnen de Europese betaalindustrie gaan onder invloed van SEPA steeds sneller, gesteund door de zelfreguleringsactiviteiten van de European Payment Council (EPC). Als onderdeel van dit initiatief streven de Europese banken ernaar bancaire overboekingen, automatische incasso’s en card-producten binnen de Europese Unie uiteindelijk te harmoniseren. In de visie van SEPA wordt het concept van binnenlandse betalingen binnen de grenzen van de afzonderlijke landen vervangen door dat van een Europa als één grote binnenlandse financiële markt waar elke betaling een binnenlandse betaling is. Iedere burger en ieder bedrijf zou toegang moeten hebben tot dezelfde betaalproducten in heel Europa. Deze visie maakt deel uit van de Lissabon Agenda van de Europese Commissie, die de ambitie heeft van Europa tussen nu en 2010 de meest concurrerende economie ter wereld te maken. Hoewel SEPA officieel pas op 1 januari 2008 van start is gegaan, zal de SEPA Credit Transfer vanaf 28 januari 2008 gefaseerd worden ingevoerd. De SEPA Direct Debit is tot eind 2009 uitgesteld, wat ook de datum is waarop de Payment Services Directive (PSD) die zorgt voor juridische harmonisatie van kracht wordt. SEPA voor cards gaat op 1 januari 2008 van start, echter alleen voor nieuw uitgegeven cards. Het enorme aantal uitgegeven cards zal in de komende jaren worden aangepast aan de nieuwe richtlijnen, terwijl ook de Point of Sale acceptatiepunten zullen worden uitgebreid en worden aangepast met EMV beveiliging (waar nodig).
Een gestroomlijnde SEPA betalingsinfrastructuur vormt de basis van nieuwe op elkaar afgestemde diensten, zoals internetbetalingen en e-invoicing diensten. Met name Europese politici verwachten veel van de maatschappelijke voordelen van de verdere penetratie van internetbetalingen en e-invoicing in de komende jaren (een besparing op jaarbasis van € 243 miljard wordt vaak genoemd). Op grond hiervan roepen politici om maatregelen die nog verder gaan dan SEPA, met als doel het realiseren van nieuwe en gestandaardiseerde electronische diensten bovenop de nieuwe SEPA betalingsstructuur. In 2007 is de European Payment Council begonnen aan twee e-SEPA diensten. De eerste dienst is een model voor e-machtigingen dat als optionele toevoeging aan de SEPA Direct Debit zal worden toegevoegd, met als gevolg dat de processen bij winkeliers, grote bedrijven, overheden en banken nog meer digitaal worden. Het tweede is een raamwerk voor online betaaldiensten op basis van de SEPA Credit Transfer, waarin online bankieren als autorisatiemechanisme kan worden toegepast. Internetbetaalproducten op basis van online bankieren werden vanwege hun succes in bepaalde markten reeds beschreven in de 2007 uitgave van dit rapport. In het afgelopen jaar wist de nieuwe internetbetaaltoepassing iDEAL 20% van het totale aantal ecommerce transacties in Nederland te veroveren. In Duitsland werd in 2006 giropay gelanceerd (goed voor een potentieel van 75% van alle Duitse rekeninghouders), naast de al bestaande schemes in Oostenrijk, Denemarken en Finland. In België werden alle uitgegeven debit cards (Bancontact/Mistercash) geschikt gemaakt voor internetbetalingen, na een paar jaar waarin alleen oplossingen van individuele banken beschikbaar waren. In Polen hebben ook een aantal banken hun eigen oplossingen op de markt gebracht, die bijeen zijn gebracht door de Poolse processor KIR. In de VS lanceerde NACHA, de interbancaire organisatie die 12.000 banken vertegenwoordigt, Secure Vault Payments, waarmee het voor kopers mogelijk werd hun transacties te verifiëren bij hun online bank portal. In China vormen real-time bankoverboekingen (op basis van een debit card) nu al de meest voorkomende betaalmethode, aangeboden door een netwerk van 40 banken. Onderzoeksbedrijf Celent voorspelde in 2006 dat 26% van alle e-commerce transactie over de hele wereld in 2009 zonder card zal worden afgerekend. De Europese ontwikkeling in de richting van een harmonisatie van internetbetalingen, inclusief e-machtigingen, biedt de e-commerce sector grote kansen. In deze ontwikkeling wordt de online bankieromgeving gebruikt als autorisatiemechanisme, en is de verwachting dat er minder fraude zal zijn. Ook card-transacties kunnen minder fraudegevoelig worden gemaakt als extra validatie op basis van online bankieren wordt toegepast (3-D Secure). Identificatiemethodes op basis van online bankieren hebben een grote waarde voor de ecommerce sector en zijn mogelijk zelfs toe te passen op andere identiteitsgevoelige terreinen (binnen de wettelijke privacygrenzen) die te maken hebben met ’distant commerce’. Meer algemeen loopt de e-commerce sector voorop in alles wat efficiencyvoordelen oplevert. Dat biedt op zijn beurt mogelijkheden voor financiële instellingen die betaaldiensten aanbieden. De tijd is rijp voor een dialoog tussen de e-
commerce sector en de bankensector om te zien of zij samen op Europees niveau de beste betaalproducten voor deze sector kunnen ontwikkelen. Tot dusverre zijn initiatieven voor online microbetalingen niet succesvol gebleken. In Nederland heeft alleen MiniTix (alleen Rabobank) een beperkte penetratie en bereik. In Europa staat het in Duitsland gevestigde Firstgate nog steeds aan kop met 7 miljoen rekeninghouders. De belangrijkste drempels als het gaat om microbetalingen zijn de aanmelding en creëren van het tegoed. Wij geloven dat partijen die er in slagen voor deze twee problemen een oplossing te vinden succesvol zullen zijn en dat er voor banken op dit terrein nog steeds kansen liggen, mits ze bereid zijn samen te werken in het uitdenken van een marktpropositie. Historisch gezien zijn microbetalingen het domein van de telecomsector, via SMS en 0900 diensten. Internationale winkeliers profiteren meer van Google en PayPal. Google betrad de betalingsarena in 2006 met een nieuwe betaaldienst. Google – en ook Yahoo! en Baidu – verschillen fundamenteel van PayPal, vanwege het feit dat zij een nieuwe categorie ‘searchto-purchase’ betalingsaanbieders vertegenwoordigen. Veel consumenten rekenen ‘zoeken’ tot hun koopproces en het is op dit punt dat de ‘voorkant’ van de webshop, met inbegrip van de transactiecomponent (uiteindelijk) kan worden uitgeschakeld (gedisintermedieerd). De webshop is dan alleen gericht op het afhandelen van bestellingen. PayPal biedt een vergelijkbare betaaldienst aan (zonder zoekfunctie), maar faciliteert ook kopers die geen PayPal account hebben, door hen de mogelijkheid te bieden (met name) credit card transacties te verrichten. PayPal groeit nog steeds sterk door zich in verschillende landen sterker te profileren. Een andere interessante nieuwe ontwikkeling vanuit de VS is Amazon’s Flexible Payment Service, een betaaldienst gebaseerd op Amazon’s bestaande betaalstructuur. Klanten en nietklanten van Amazon kunnen ook bij andere webshops betalen. Volgens Amazon is deze methode ‘speciaal ontworpen voor ontwikkelaars’ (IT en web developers), waarmee Amazon zich in dezelfde markt bevindt als de Payment Service Providers. RevolutionCard is een andere dienst die recent is gelanceerd. In feite is RevolutionCard een nieuwe kaarttoepassing naast de bestaande card-schemes, met als belangrijkste eigenschappen lage kosten en internetveiligheid. Prepaid cards hebben in 2007 verder aan belangstelling gewonnen. Algemeen gesproken gaat het bij prepaid cards voornamelijk om efficiency van de back office, het beheersen van de kosten, het vergroten van klantentrouw en het feit dat de prepaid card anoniem is. De card wordt op meer en meer verschillende terreinen toegepast, bijvoorbeeld voor uitkeringen, salarisstroken, reizen, jongeren en de cadeaumarkt. Voor wat betreft de ecommerce sector zijn prepaid cards belangrijk voor anonieme en gegarandeerde uitgaven, met name de cards met logos van internationale card-schemes (oa Visa, Mastercard). Wij verwachten dat deze productcategorie zich in 2008 verder zal ontwikkelen. Betalingen via mobiele telefoon vormen nog steeds een belofte. In het afgelopen jaar hebben we een groeiende belangstelling kunnen zien van zowel de telecomsector als de
bankwereld, met als gevolg een aantal publieke aankondigingen van pilots van verschillende omvang en geografische dekking.
Managementsamenvatting rapport ‘Factureren 2007. Factureren in een online wereld’ (ingekort) Innopay 2007
Elektronisch factureren is al ruim 20 jaar een grote belofte. Gezien het grote aantal facturen dat jaarlijks wordt verzonden (ca. 1 miljard in Nederland, ca. 27 miljard in Europa) en de grote aanmaak- en verwerkingskosten bij bedrijven (geschatte kosten per factuur resp. € 1 en € 15 gemiddeld), liggen hier grote mogelijkheden voor besparingen. Mogelijkheden, want tot nu toe is volgens optimistische berekeningen slechts 3-4% van het totale aantal facturen elektronisch. Politici zien daarom in elektronisch factureren een grote bijdrage aan de ‘Lisbon Agenda’ die van Europa per 2010 de meest concurrerende economie ter wereld moet maken. In de business-to-business (B2B) context zijn er al lange tijd vele spelers actief, vaak rondom bepaalde industriëen (automobiel, chemie, elektronica, landbouw), waarbij de macht van de kopende partij de drijvende kracht is voor de acceptatie van bepaalde technische oplossingen (o.a. EDI, industrieportalen) voor elektronische uitwisseling van documenten. Versnippering is het gevolg. Leveranciers die aan verschillende industrieën leveren worden geconfronteerd met de implementatie van diverse technische oplossingen. Daarbij is de wetgeving over Europa heen niet eenduidig, hetgeen tot onduidelijkheid en complexiteit leidt bij de betrokken partijen. Op Europees niveau zijn er meer dan 200 leveranciers actief in de markt van elektronisch factureren. In de business-to-consumer (B2C) context is TNT Post in Nederland al jaren actief. Eerst met Privver en later in combinatie met Rabobank (Notabox). In 2006 is dit met de Standaard Digitale Nota verder gestandaardiseerd met andere grote banken (ABN AMRO en ING/Postbank), zodat het afleveren van facturen in de internetbankieromgeving mogelijk wordt. Ook het emailkanaal wordt voor factureren meer en meer gebruikt door diverse Verzenders (o.a. webwinkeliers, telecom operators). In 2006 startte ook AcceptEmail, een partij die zich richt op email als facturatiekanaal in combinatie met online betaalmethoden. Ook op Europees niveau is er een groei in B2C initiatieven waarneembaar. Deze toenemende marktactiviteit op het gebied van elektronisch factureren is voor Innopay aanleiding geweest dit rapport in eerste editie samen te stellen. Wij hopen hiermee een bijdrage te leveren aan het verder structureren van dit onderwerp zodat beslissers beter de weg kunnen vinden in deze ogenschijnlijk complexe materie en de markt sneller tot ontwikkeling kan komen. Het rapport zal jaarlijks worden bijgewerkt op basis van de laatste inzichten en ontwikkelingen. De kern van onze aanpak is ‘factureren’ allereerst in conceptuele zin te beschouwen,
inclusief de vandaag meest voorkomende facturering op papier en via de post. Elektronisch factureren is ons inziens meer dan het elektronisch maken van bestaande papierstromen, maar (te)veel oplossingen zijn hierop nog gebaseerd. Elektronisch factureren is een netwerkactiviteit, met een (initiërende) verzendende kant en een (reagerende) ontvangende kant en in dat opzicht vergelijkbaar met telecommunicatie of betalingsverkeer. Elektronisch factureren biedt bedrijven de gelegenheid weer kritisch naar hun bedrijfsprocessen te kijken. Hoofdstuk 2 geeft conceptueel theoretische beschouwingen over elektronisch factureren en in hoofdstuk 3 worden belangrijke recente ontwikkelingen beschreven. In hoofdstuk 4 worden factureermethoden in de huidige Nederlandse markt geclassificeerd om in hoofdstuk 5 te besluiten met een overzicht van Billing Service Providers die actief zijn in Nederland.
