eindverslag Uit het hoofd en het hart Eindverslag Burgervisitatiecommissie gemeenteraad Leeuwarden
Eindverslag Burgervisitatiecommissie gemeenteraad Leeuwarden
Uit het hoofd en het hart
Januari 2008
Eindverslag Burgervisitatiecommissie gemeenteraad Leeuwarden
Voorwoord
De Burgervisitatiecommissie van de gemeente Leeuwarden heeft zich sinds haar installatie in april 2007
voorwoord
bezig gehouden met een belangrijke vraag: hoe kan de lokale politiek aantrekkelijker en begrijpelijker worden voor burgers?
Om deze vraag te beantwoorden, hebben wij als commissie het functioneren van de gemeenteraad en de raadsleden gevolgd en gekeken hoe dat alles op gewone burgers overkomt. In dit rapport presenteren we onze bevindingen. En gelukkig niet alleen de bevindingen, maar ook de aanbevelingen om het beter te doen. Want er zijn vele grote en kleine maatregelen mogelijk om de politiek interessanter te maken voor gewone burgers.
De burgervisitatiecommissie heeft de afgelopen maanden vele raads-, commissie-, fractievergaderingen en een collegevergadering bijgewoond. Enkelen van ons hebben buiten de stad hun licht opgestoken. Dit verslag is daarnaast gebaseerd op vele interviews en gesprekken tijdens informele bijeenkom-
3
Eindverslag Burgervisitatiecommissie gemeenteraad Leeuwarden
sten, koffiepauzes en de gezellige nazit in het Oranje
in contacten met burgers, bedrijven en instellingen.
Bierhuis.
We wensen de gemeenteraad van Leeuwarden daarbij veel succes en het lef om zaken te veranderen.
Op deze manier heeft de burgervisitatiecommissie
We zijn overigens graag bereid om over een half jaar
een blik mogen werpen in de keuken van de
te evalueren of de raad daadwerkelijk iets aan de
gemeentelijke politiek. Dank daarvoor! We hebben
aanbevelingen en tips van de commissie heeft
kunnen zien en ervaren waar raadsleden in Leeu-
gehad.
warden voor staan en hoe ze werken. We hebben bij hen een enorme gedrevenheid en grote inzet ont-
Voor nu zeggen we:
dekt.
Onze opdracht is gereed, de beurt is nu weer aan jullie!
Dank ook aan de griffie van de gemeente Leeu -
Ús wurk is dien, no binne jim op è nij oan set!
warden; vooral Olaf van Kolck, Sylvia Schut, Bram de
Wij binne der klaer met, nou mutte jum self weer
Groot en, op de achtergrond, Baudewijn Franssen; zij
an ‘e gang!
stonden altijd met raad en daad voor ons klaar.
Wij hopen dat de aanbevelingen en tips uit dit eindverslag de communicatie tussen burgers en gemeen-
JOHAN DALSTR A ,
teraad van Leeuwarden kunnen verhelderen en ver-
Voorzitter Burgervisitatiecommissie
aangenamen. De raad kan daartoe zelf een aantal stappen zetten, te beginnen bij individuele raadsleden, maar ook gezamenlijk als commissie of raad, en
Leeuwarden, januari 2008
4
Eindverslag Burgervisitatiecommissie gemeenteraad Leeuwarden
aanbevelingen
Alle aanbevelingen op een rij
‘Misschien moeten we gewoon maar accepteren dat de burger niet betrokken is, we hebben al zoveel geprobeerd’, verzuchtte een raadslid tijdens een gesprek met een van de leden van de burgervisitatiecommissie.
Dat is nu precies wat de burgervisitatiecommissie van Leeuwarden, een adviescommissie van gewone burgers, níet aanbeveelt te doen. Integendeel: er valt nog zoveel te verbeteren aan de presentatie, de organisatie en de voorbereiding van het politieke proces, dat er alle reden is om te veronderstellen dat het gebrek aan betrokkenheid niet alleen aan de burger maar medeaan de politiek ligt.
De inzet en de betrokkenheid van raadsleden zijn groot, maar tijdens de vergaderingen in commissies en in de raad blijkt er te weinig van. Raadsleden zouden zich beter en eerder moeten voorbereiden, ze moeten eerder stelling nemen, ze zouden elkaar niet moeten herhalen en ze zouden vooral uit het hoofd en uit het hart moeten spreken. En dat zijn nog maar
5
Eindverslag Burgervisitatiecommissie gemeenteraad Leeuwarden
een paar tips die de burgervisitatiecommissie de gemeenteraad wil meegeven.
B. Maak de politieke meningsvorming eerder zichtbaar en doe dat in de commissie
De burgervisitatiecommissie is ervan overtuigd dat
4. Maak in de commissie het (voorlopige) stand-
de lokale politiek aan kwaliteit kan winnen, en daar-
punt van de fractie duidelijk. Op basis hiervan
door een stuk aantrekkelijker en begrijpelijker kan
kan er debat plaatsvinden tussen de fracties. De
worden voor gewone burgers. De kloof kan heus
voorzitter en de commissieleden moeten zich
kleiner. De commissie doet op grond van haar erva-
meer richten op de vraag wie voor en wie tegen
ringen opgedaan in fractie-, commissie-, college- en
een voorstel is
raadsvergaderingen, in interviews en op basis van eigen bevindingen de volgende aanbevelingen:
5. Maak de politieke verschillen duidelijk in de commissie door vooral een debat te voeren tussen de fracties en in mindere mate met de wethouder.
A. Begin eerder met informatieverzameling
Stel geen/weinig informatieve vragen! 6. Voer discussies zoveel mogelijk in de binnenring
1. Begin met de voorbereidingen voor de politieke meningsvorming voor de commissievergadering 2. Start vroegtijdig met de informatievergaring over
van de raadzaal 7. Zorg voor weergave van de naam en partij in de commissievergadering
onder werpen die op de commissieagenda
8. Houd commissievergaderingen over voorstellen
komen en wacht niet pas tot de stukken zijn ver-
met omvangrijke gevolgen voor bewoners op
zonden
locatie
3. Stel de commissieagenda’s eerder vast om een langere voorbereidingstijd te genereren
ALLE A ANBEVELINGEN OP EEN RIJ
6
Eindverslag Burgervisitatiecommissie gemeenteraad Leeuwarden
C. Beperk de raadsvergadering tot vlotte besluitvorming én aansprekend debat
12. Stel een debatmicrofoon op midden in de raadszaal, waarbij twee raadsleden met elkaar in debat gaan over een onderwerp
9. Maak de raad aantrekkelijker door korte, duide-
13. Laat voor meer rust en vergaderdiscipline de bode
lijke besluitvorming. Dat is immers de hoofdfunc-
boodschappen bezorgen, bijvoorbeeld in de vorm
tie van de raadsvergadering. Fundamentele
van vierkante papiertjes of memoblaadjes
meningsverschillen horen natuurlijk in de raad te worden uitgewisseld, bij voorkeur in een beperkt debat
D. Begin bij jezelf
10. Schaf het vragenhalfuurtje voor burgers in de raad af. Dit wekt de suggestie alsof burgers nog
14. De verlaging van de drempel tussen burger en
invloed kunnen uitoefenen op de besluitvorming,
politiek begint met de bijdrage van ieder college-
terwijl dat in die fase niet meer het geval is. Het
en raadslid
vragenhalfuurtje wordt bovendien vaak gebruikt door mensen die de aandacht van de media wil-
15. Volg trainingen in debatvaardigheid en presentatie
len trekken. Burgers kunnen vragen of problemen
16. Mijd herhalingen! Doe in de tweede termijn de
beter rechtstreeks bij de burgemeester of de
eerste termijn niet nog eens over, maar voeg
raadsleden aankaarten
alleen iets toe. Focus bij de bespreking van een
11. Laat bij moties en amendementen die door meerdere partijen worden ingediend, één gezamenlijke woordvoerder de wijzigingsvoorstellen
agendapunt op de meest relevante punten 17. De microfoon doet het prima op afstand; volg zo nodig een microfoontraining
toelichten
7
Eindverslag Burgervisitatiecommissie gemeenteraad Leeuwarden
18. De voorzitter/griffier kan voor de vergadering kort kennismaken met de insprekers, zodat zij het gevoel hebben dat hun aanwezigheid wordt gewaardeerd 19. Spreek uit het hoofd en het hart 20. Volg zonodig een cursus presenteren voor raadsleden, voor meer professionaliteit 21. Volg zonodig een cursus debatteren in combinatie met de debatmicrofoon voor meer debatteerkunst
E. Train de voorzitters
22. De voorzitters zouden periodiek training moeten volgen om hun voorzittersvaardigheden te verbeteren 23. De voorzitter dient: a. het onderwerp in te leiden voorafgaand aan de bespreking b. raadsleden niet te laten afdwalen, maar bij de kernpunten te houden die de commissie aandraagt
ALLE A ANBEVELINGEN OP EEN RIJ
8
Eindverslag Burgervisitatiecommissie gemeenteraad Leeuwarden
c. de inspreker gastvrij te ontvangen in de vergade-
F. Hulpmiddelen voor goede communicatie
ring en de commissie te betrekken bij de in spraak
In de raadzaal
d. goed te luisteren en samen te vatten wat er gezegd wordt en vervolgens conclusies te trekken
26. Een goede ontvangst van gasten bij een vergade-
e. aan te geven hoe het verdere verloop van het
ring begint bij binnenkomst aan de balie in het
onderwerp is f.
stadhuis
de commissie en de wethouder te wijzen op de
27. Neem de indeling van de raadzaal en de namen
beperkte rol van de wethouder in de vergadering.
van de raadsleden op in de presentatiemap van
Waar mogelijk uitnodigen of uitdagen tot debat
de raad
tussen de fractievertegenwoordigers g. meer samen te vatten bij vragen in de commissie, voordat het college antwoordt 24. De voorzitter zou de agendapunten meer moeten inleiden en samenvatten voor toehoorders, ook op tv
28. Breng partijlogo, naam en spreektijd in beeld 29. Zorg voor naambordjes tijdens de commissievergaderingen 30. Laat de wethouder tijdens een commissievergadering in de binnenring plaatsnemen 31. Gastvrijheid vraagt om een betere zit en onder-
25. De commissievoorzitters zouden meer moeten
steuning om te kunnen schrijven
rouleren, om tot een eenduidige werkwijze/ver-
32. Versterk het geluid op de tribune
gadervorm te komen
33. Schrijf willekeurige inwoners aan voor het bezoek van een vergadering, en ook mensen die mogelijk in een agendapunt geïnteresseerd zouden kunnen zijn
9
Eindverslag Burgervisitatiecommissie gemeenteraad Leeuwarden
34. Begin niet eerder dan na etenstijd, op z’n vroegst
In de raadstukken
om zeven uur en bevorder een gezellige nazit voor een goede sfeer
39. Nota’s Hondenbeleid en Maatschappelijke opvang dienen als voorbeeld voor goede nota’s
In de publicaties
40. Reactienota’s hebben meerwaarde, omdat burgers daarin zien wat er met de inspraak gebeurt
35. Geef de kennisgevingenpagina van de gemeente
41. Verbeter de lay-out van raadsstukken zodat de
een vaste plek en maak de inhoud toegankelijker
stukken uitnodigen om te lezen. Bijvoorbeeld
door vormgeving en kleur
door de stukken op de website in pdf weer te
36. Maak een poster met daarop de aankondiging van de gemeenteraadvergadering, de agenda en daaronder wat de gemeenteraad is en hoe die
geven 42. Stuur kaarten die onderdeel zijn van de vergaderstukken in kleur mee
werkt. Hang de poster een aantal dagen voor de
43. Bind raadsstukken wat praktischer in, bijvoor-
vergadering op bij het stadhuis en op diverse
beeld als boekwerkje, of met gaatjes om op te
plekken in de stad
bergen in een ordner.
37. Leid elk groot onderwerp in door middel van 2 á 3 sheets zodat iedereen (publiek, tv-kijker en
Op tv en internet
raadsleden) weet waar het over gaat en welke beslissingen moeten worden genomen. 38. Zorg ervoor dat uitnodigingen voor informatiebij-
44. Verbeter de beeld- en geluidskwaliteit van de uitzendingen van de vergaderingen
eenkomsten en commissievergaderingen breed worden verzonden aan betrokkenen
ALLE A ANBEVELINGEN OP EEN RIJ
10
Eindverslag Burgervisitatiecommissie gemeenteraad Leeuwarden
45. Breng voor de kijkers thuis naast de spreker en de partij ook het behandelde agendapunt in beeld 46. Creëer meer publiciteit aan DAG TV 47. Doe een kijk- en luisteronderzoek naar de waardering voor Mercurius / raadsuitzendingen
11
Eindverslag Burgervisitatiecommissie gemeenteraad Leeuwarden
Inhoud
Voorwoord
Alle aanbevelingen op een rij
1 Burgervisitatiecommissie
15
inhoud
de blik van buitenstaanders
2 Werkwijze
17
de rituelen van de raad ontrafeld
3 Bevindingen
21
zoektocht naar het echte debat
4 Conclusies en aanbevelingen
35
hoe politiek interessant wordt voor burgers
Bijlagen
45
13
Eindverslag Burgervisitatiecommissie gemeenteraad Leeuwarden
D E B L I K VA N B U I T E N S TA A N D E R S
14
Eindverslag Burgervisitatiecommissie gemeenteraad Leeuwarden
1 Burgervisitatiecommissie
De burgervisitatiecommissie van Leeuwarden is een uniek verschijnsel in Nederland. De commissie,
de blik van buitenstaanders
bestaand uit ‘gewone’ inwoners van Leeuwarden, heeft enkele maanden lang het functioneren van de gemeenteraad gevolgd. Het doel was om met een advies te komen over de vraag hoe de lokale politiek aantrekkelijker en begrijpelijker kan worden gemaakt voor burgers.
De commissie is in het leven geroepen door de gemeenteraad van Leeuwarden en op 11 april 2007 benoemd door de toenmalige burgemeester Geert Dales. De acht commissieleden zijn geselecteerd uit 100 reacties, volgend op een oproep van de ge meenteraad in de huis-aan-huis-krant van 7 februari 2007. De gemeenteraad meldde op zoek te zijn naar “enthousiaste en kritische burgers voor de burgervisitatiecommissie. De visitatiecommissie adviseert de gemeenteraad over de wijze van debatteren en presentatie van de gemeenteraad, de aantrekkelijkheid van de vergaderingen en de leesbaarheid van de raadsstukken.”
15
Eindverslag Burgervisitatiecommissie gemeenteraad Leeuwarden
Bij de selectie is gestreefd naar een representatieve vertegenwoordiging van de bevolking. De burgervisitatiecommissie bestaat uit de volgende personen:
Johan Dalstra (56) (voorzitter) Annet Bakker (45) Petra Boddeüs (39) Mariska Hartendorp (30) Jorrit Holwerda (28) Remco Klinker (24) Ellen Kruisinga-Blikman (31) Frits van der Meer (48)
“Ik hoop vooral dat de raadsleden zich realiseren dat ons rapport en de daarbij behorende aanbevelingen niet alleen bedoeld zijn om de lokale politiek voor burgers interessanter te maken , maar juist ook om hun eigen raadswerk aantrekkelijker te maken.”
D E B L I K VA N B U I T E N S TA A N D E R S
16
Eindverslag Burgervisitatiecommissie gemeenteraad Leeuwarden
2 Werkwijze - de rituelen van de raad ontrafeld
2.1 Beoordeling van vergaderingen
De burgervisitatiecommissie (bvc) is in april 2007 gestart met haar werkzaamheden. Tot aan de zomerperiode heeft de visitatiecommissie een aantal openbare vergaderingen van de gemeenteraad en raadsadviescommissies bijgewoond en beoordeeld. Voor deze beoordeling heeft de bvc een scoreformulier gemaakt ter bevordering van een eenduidige werkwijze (zie bijlage).
Bij de beoordeling van de vergaderingen heeft de bvc gelet op: 1. de wijze van debatteren door de raadsleden 2. de wijze van presenteren door de raadsleden 3. de aantrekkelijkheid van de vergadering 4. de kwaliteit van de stukken
De bvc heeft de bespreking van twee raadsvoorstellen gevolgd in de vergaderingen van de gemeenteraad en de raadsadviescommissies Welzijn en Stadsontwikkeling. Het betrof de voorstellen ‘Locatiekeuze
17
Eindverslag Burgervisitatiecommissie gemeenteraad Leeuwarden
maatschappelijke opvang’ en ‘Hondenbeleid’. De bvc
stand op bij wijkbewoners. Volgens de bvc speelt
was ook aanwezig bij de behandeling van de Ka-
daarbij een belangrijke rol hoe de lokale politiek
derbrief, de behandeling van de procedure voor een
deze besluitvorming voorbereidt en communiceert
nieuwe burgemeester en een aantal andere onder-
met het publiek.
werpen. Naast de behandeling van deze onderwerpen heeft de bvc ook naar de vergaderingen als
De nota Hondenbeleid is behandeld in de commis-
geheel gekeken. Daarbij heeft zij gelet op de rol van
sie Stadsontwikkeling van 30 mei en de gemeente-
de voorzitter, de duidelijkheid van de besluitvorming,
raad van 18 juni. De bvc heeft voor dit onderwerp
de spreektijden, de duur van de vergadering, de
gekozen, omdat het eveneens veel inwoners direct
interactie tussen raadsleden onderling en met de
raakt.
collegeleden, en de omgang met insprekers. De leden van de bvc zijn gedurende het gehele jaar
De bvc heeft behalve de stukken over deze twee
regelmatig op de tribune van de raadzaal te zien
onderwerpen meer stukken ter inzage gekregen en
geweest.
meegenomen in haar bevindingen.
De notitie Locatiekeuze maatschappelijke opvang is behandeld in de commissie Welzijn van 9 mei en de
2.2 Verdieping in achtergronden raadswerk
gemeenteraad van 21 mei 2007. De bvc heeft voor dit onderwerp gekozen, omdat het een zaak is waar-
De bvc heeft niet alleen naar de vergaderingen, maar
voor veel belangstelling bestaat. De locatiekeuzes
ook naar de achtergrond van het raadswerk gekeken.
voor opvangvoorzieningen, zoals de verslaafdenop-
De commissie heeft daartoe de volgende acties
vang/gebruikruimte, roepen doorgaans veel weer-
ondernomen:
D E R I T U E L E N VA N D E R A A D O N T R A F E L D
18
Eindverslag Burgervisitatiecommissie gemeenteraad Leeuwarden
-
een interview met oud-burgemeester Geert
-
Dales -
een gesprek met raadsleden die voor het eerst
Sprenger -
raadslid zijn in de periode 2006 – 2010, en met de raadsleden die in 2004 de werkgroep ‘Jong
bezoek bijeenkomst Doen! in wijkgebouw Willem
volgen van een raadslid bij een aantal andere bijeenkomsten
-
ook is de wijkpanels en wijk- en buurtverenigin-
van Geest’ hebben gevormd en zich toen als
gen gevraagd hoe vaak zij gemeenteraadsleden
‘nieuwelingen’ ook hebben bezig gehouden met
zien op hun bijeenkomsten
de werkwijze van de raad: wat waren hun ambities toen en wat is daar nog van over?
De bvc heeft gepeild hoe raadsleden, collegeleden
-
een gesprek met het voltallige college van B&W
en bezoekers het functioneren van de raad beleven.
-
interviews met een aantal raadsleden afzonder-
Ook heeft zij aandacht besteed aan de wijze waarop
lijk
de gemeenteraad communiceert, door middel van
-
gesprek met de vice-voorzitter van de raad
de aankondigingen van vergaderingen in de huis-
-
werkbezoek aan de politieke markt in Almere
aan-huiskrant, de tv-uitzendingen van de vergaderin-
met raadsleden
gen, DAG TV en de website van de gemeenteraad.
-
werkbezoek aan de gemeenteraad van Groningen (als gast van de raad)
De uitkomsten van deze brede oriëntatie hebben
bezoek aan de fractievergaderingen van de VVD,
waardevolle inzichten opgeleverd in de wijze waarop
PvdA en PAL/GroenLinks
raadsleden hun raadswerk invullen, in het oordeel
-
een digitale enquête onder alle raadsleden
van raadsleden over de huidige werkwijze van de
-
vraaggesprekjes met aanwezigen op de publieke
gemeenteraad en in de wijze waarop de gemeente-
tribune
raad communiceert.
-
19
Eindverslag Burgervisitatiecommissie gemeenteraad Leeuwarden
“Vaak is niet zichtbaar hoe betrokken raadsleden feitelijk zijn. Het komt niet helemaal overeen met het beeld dat ik van te voren had van de politiek: een beetje populistisch en van de korte termijn. Die inzet en betrokkenheid hebben mij als burger verrast.”
D E R I T U E L E N VA N D E R A A D O N T R A F E L D
20
Eindverslag Burgervisitatiecommissie gemeenteraad Leeuwarden
3 Bevindingen – zoektocht naar het echte debat
3.1 Presentatie raadsleden
De bvc heeft een positief beeld van de inzet en gedrevenheid van de raadsleden. Het is van belang om te constateren dat het daarmee wel goed zit. Maar er zijn wel verbeteringen mogelijk als het gaat om de aantrekkelijkheid van de vergaderingen, de kwaliteit van het debat en van de vergaderstukken en de informatievoorziening vanuit de raad.
De bvc vindt dat de presentatie van de raadsleden in de vergaderingen beter kan, met name op de onderdelen verstaanbaarheid, taalgebruik, het vermogen om de aandacht vast te houden, de betrokkenheid bij vergaderingen, de lichaamstaal en de aandacht voor burgers die inspreken. Hoewel raadsleden doorgaans heel bevlogen zijn, klinkt dat te weinig door in hun betogen.
De bvc heeft maar heel weinig echt debat gehoord en gezien in de commissievergaderingen en raadsvergaderingen. Wel signaleert zij een aantal opmer-
21
Eindverslag Burgervisitatiecommissie gemeenteraad Leeuwarden
kelijke verschillen tussen de raadsvergaderingen en
3.2 Informatievoorziening van de gemeenteraad
de commissies. -
-
-
Voor burgers is een commissievergadering inte-
De burgervisitatiecommissie constateert dat de kwa-
ressanter dan een raadsvergadering omdat in
liteit van de vergaderstukken wisselend is. Stukken
een commissievergadering meer (maar te wei-
zijn soms moeilijk leesbaar, te omvangrijk, te ambte-
nig!) inhoudelijke discussie plaats vindt.
lijk en niet uitnodigend van opmaak. Voor het
Bij raadsvergaderingen staan de standpunten van
publiek zijn ze daardoor ongeschikt. Dat vinden col-
elke partij min of meer vast, in de commissiever-
legeleden en raadsleden zelf trouwens ook: de stuk-
gaderingen nemen partijen nog nauwelijks stel-
ken zijn ook volgens hen vaak onvoldoende leesbaar
ling in.
voor het publiek. De nota’s over het hondenbeleid
De commissievergaderingen zijn anders van
en de locatiekeuze maatschappelijke opvang zijn uit-
sfeer: informeler, geen vaste plaatsen, wethouder
zonderingen die laten zien hoe het zou moeten:
en ambtenaren zitten ook in de ring en minder
goed leesbaar, niet te veel bladzijden en met ruime
deelnemers. Vrijwel alle aanwezigen doen actief
aandacht voor inspraakreacties.
mee, wat lang niet altijd het geval is bij raadsvergaderingen, waar veel raadsleden bezig zijn met
De informatievoorziening van en over de raad kan
bijzaken (heen en weer lopen, sms-en en inter-
volgens de bvc op een aantal punten beter.
netten). Dat is erg storend voor de toehoorders. -
De kennisgevingenpagina van de gemeente in de huis-aan-huiskrant heeft geen vaste plek en is een grijze brei. De publicaties van de vergaderingen springen er niet uit en komen niet uitnodi-
ZO E K TO C H T N A A R H E T E C H T E D E B AT
22
Eindverslag Burgervisitatiecommissie gemeenteraad Leeuwarden
gend over. Een positief punt is dat het bij gevoe-
vergaderingen live worden uitgezonden via de
lige/belangrijke onderwerpen, voor geïnteres-
lokale omroep en internet en dat er achteraf
seerden goed te doen is om via verschillende
beeld- en geluidverslagen worden gemaakt. De
kanalen te weten te komen hoe en wanneer een
burger wordt op deze manier optimaal geïnfor-
onderwerp in de gemeenteraad wordt behan-
meerd. Maar ook hier valt de kwaliteit van beeld
deld.
en geluid nog te verbeteren. Deze verslagen zouden een meer prominente plek op de site mogen
-
De website van de gemeenteraad is een doolhof.
hebben, bijvoorbeeld in de vorm van samenvat-
Bezoekers moeten te lang zoeken en doorklikken
tende fragmenten.
voordat de juiste pagina of de juiste stukken worden gevonden. Eenmaal gevonden, is de weer-
-
De uitzending van de tweewekelijkse politieke
gave niet uitnodigend om verder te lezen. De
talkshow van DAG TV is een goed initiatief. Het is
presentatie van de bijlagen als losse Word-be-
een afwisselend programma over actuele onder-
standen komt rommelig over. De inhoudelijke in-
werpen. De publiciteit rondom dit programma
formatie die over de raad op de website wordt
kan nog wel worden verbeterd, bijvoorbeeld
gepresenteerd is kort, krachtig en toereikend.
door aandacht aan de uitzending te besteden op de gemeentepagina in de huis-aan-huiskrant. De
-
De tv-uitzendingen van de vergaderingen zijn
bvc adviseert een kijk- en luisteronderzoek naar
aanzienlijk verbeterd, maar kunnen nog beter.
de uitzendingen van de vergaderingen en de talk-
Het geluid is nog altijd niet optimaal en het
show van DAG TV.
beeld blijft te vaak hangen bij iemand die niet spreekt. De bvc vindt het een goede zaak dat de
23
Eindverslag Burgervisitatiecommissie gemeenteraad Leeuwarden
ZO E K TO C H T N A A R H E T E C H T E D E B AT
24
Eindverslag Burgervisitatiecommissie gemeenteraad Leeuwarden
3.3 Vergaderingen van de commissies
volgens de bvc niet tot zijn recht. De commissieleden negeren vaak de inbreng van de sprekers en
In de commissievergaderingen vindt weliswaar enige
geven in ieder geval weinig signalen af dat zij de
inhoudelijke uitwisseling van standpunten plaats,
inspreker serieus nemen. Er worden nauwelijks aan-
maar het blijft te vaak bij het oplezen van de eigen
vullende vragen gesteld. De voorzitter speelt daarin
inbreng en veel (technische) vragen aan de wethou-
ook geen sterke rol.
der. De bvc vindt dat raadsleden bovendien vaak in herhaling vallen. Dat is storend, maar vooral ook
De betrokkenheid van raadsleden is bij commissie-
weinig boeiend voor de toehoorders. De acht raads-
vergaderingen sterker dan bij de raadsvergaderingen.
fracties willen natuurlijk allemaal een inbreng leve-
In commissievergaderingen gaat het over het alge-
ren, maar de spreektijd kan vaak wel korter. Zeker als
meen ook iets beter met de presentatie van raadsle-
de leden uitvoerige (technische) vragen gaan stellen.
den, maar ook hier ziet de bvc mogelijkheden tot
Die komen de aantrekkelijkheid van de vergadering
verbetering. Raadsleden zouden minder van papier
bepaald niet ten goede. Door het gebrek aan stel-
moeten oplezen en meer moeten focussen op één
lingname en de vele vragen aan het college komen
of twee aspecten van het betreffende onderwerp.
de (voorlopige) standpunten van de fracties vaak niet duidelijk naar voren, laat staan dat de politieke
De commissievergaderingen eindigen meestal rond
identiteit van de fracties zichtbaar wordt gemaakt
23.00 uur. De bvc ervaart vergaderingen van 3,5 uur
voor het publiek.
als te lang. De wachttijden voor insprekers zijn soms ook veel te lang. Het volgen van een vergadering
De inspraak van burgers in commissievergaderingen
(commissie én raad) vanaf de tribune is sowieso
over onderwerpen die op de agenda staan, komt
25
Eindverslag Burgervisitatiecommissie gemeenteraad Leeuwarden
geen eenvoudige opgave. Het volumeniveau van de
baarheid van de fracties en hun opvattingen in de
geluidsversterking is te laag en de zit is veel te hard.
commissie niet voldoende naar voren komen.
Rol van het college De wethouders zijn in de commissie soms te lang
3.4 Vergaderingen van de gemeenteraad
aan woord. In de interviews geven ze desgevraagd aan dat ze alle vragen van de raadsleden bewust
In de raadsvergadering zijn per onderwerp alleen de
beantwoorden, omdat het hun belang is om het
woordvoerders actief. Uit de gesprekken blijkt dat
voorstel door de raad te loodsen. Veel vragen vanuit
raadsleden zich niet erg betrokken voelen bij de ver-
de commissieleden betekenen dan ook een lange
gadering, tenzij iemand zelf het woord voert over
monoloog van de wethouder. De vragen kunnen
een agendapunt. Raadsleden luisteren nauwelijks
echter vaak ook aan ambtenaren worden gesteld.
naar elkaar. Dat blijkt uit de lichaamstaal, geen oog-
Het grote nadeel van de vele vragen is dat de raads-
contact, afgewend van de spreker en uit bezigheden
leden het stuur op de vergadering en de inhoud uit
zoals internetten, sms-en, krant lezen en onderling
handen geven aan het college.
praten. Het komt op het publiek over als een gebrek aan respect voor de opvattingen van de ander.
Conclusie commissievergaderingen De commissievergaderingen worden door de raads-
De vergaderingen zijn rommelig en rumoerig, wat
leden niet ten volle benut om in de openbaarheid
wordt versterkt door de positie van het spreekge-
met elkaar van gedachten te wisselen over beleids-
stoelte en de medewerkers die daar achterlangs
voorstellen. Het gevolg is dat de politieke herken-
lopen. Dit maakt het voor het publiek lastig om goed
ZO E K TO C H T N A A R H E T E C H T E D E B AT
26
Eindverslag Burgervisitatiecommissie gemeenteraad Leeuwarden
te volgen wat er wordt gezegd. De onrust is ook
duidelijkheid al tijdens de commissievergadering te
scherp zichtbaar in de uitzendingen via internet en
verschaffen, zodat ook de betrokken burgers eerder
televisie.
weten waar de verschillende fracties staan.
De commissie vindt het een groot gemis dat het
Voor het publiek is meestal wel duidelijk wanneer
debat in de raad vrijwel ontbreekt. Een debat wordt
de raad een besluit neemt. Maar als er meerdere
gemaakt door een levendige discussie, waarin argu-
moties of amendementen worden ingediend die
menten worden gebruikt om de ander te overtuigen.
betrekking hebben op hetzelfde besluit, wordt het
De woordvoerders in de raad hebben hun argumen-
voor de toehoorders erg chaotisch. De moties zijn
ten wel op een rij, maar lezen die in veel gevallen
niet vooraf beschikbaar op de tribune en via internet.
op. De interrupties die daarop volgen, leiden zelden
De bvc vindt het storend dat als meerdere fracties
tot een debat. De raadsleden dagen elkaar onvol-
dezelfde motie hebben ingediend, zij daar allemaal
doende uit om in debat te treden.
bij stilstaan en elkaar herhalen, in plaats van een van hen het woord te laten doen.
Tijdens een raadsvergadering veranderen woordvoerders bijna nooit meer van standpunt. Anders gezegd:
Het vragenhalfuurtje voor burgers is een vast agen-
de posities liggen al vast bij aanvang en veranderen
dapunt bij aanvang van de raadsvergadering. Burgers
niet gedurende de raadsvergadering. Het voordeel
kunnen hier alleen spreken over zaken die niet op
hiervan is wel dat in de vergadering van de raad de
de agenda staan. De bvc vindt dit vragenhalfuurtje
meeste standpunten duidelijk naar voren komen. Dit
een schijnvertoning, omdat het de suggestie wekt
maakt de politieke identiteit van de fractie zichtbaar.
alsof burgers de besluitvorming kunnen beïnvloe-
Het zou volgens de bvc echter gewenst zijn om die
den, maar dat is niet het geval. Daar komt bij dat
27
Eindverslag Burgervisitatiecommissie gemeenteraad Leeuwarden
veel van de vragen louter gericht zijn aan het college en over uitvoeringszaken gaan.
De voorzitter van de raad leidt en handhaaft de vergadering over het algemeen goed. Wel mist de bvc inleidende toelichtingen en samenvattingen. Voor het publiek dat meeluistert en kijkt (ook via tv) zou dat een waardevolle aanvulling zijn.
Door de strakke leiding eindigen de raadsvergaderingen meestal niet later dan 23.00 uur. De bvc vindt de vergaderingen van de raad desondanks te lang. Raadsleden zijn vaak te uitvoerig aan het woord. De bvc heeft het gevoel dat dit wel korter kan. Zeker bij de finale besluitvorming in de raad is het beter om de aandacht te richten op 1 of 2 punten waarin fracties van mening verschillen, dan alle aspecten nog eens langs te lopen, terwijl geen enkele fractie meer van standpunt zal wijzigen.
Ook voor de raadsvergaderingen geldt dat het publiek niet gemakkelijk zit op de publieke tribune.
ZO E K TO C H T N A A R H E T E C H T E D E B AT
28
Eindverslag Burgervisitatiecommissie gemeenteraad Leeuwarden
Dat versterkt de beleving dat de vergadering (te)
weet wat de reacties van de raadsleden zullen wor-
lang duren. De bvc mist een ondersteuning op de tri-
den. De vraag is in hoeverre raadsleden en collegele-
bune om op te kunnen schrijven.
den echt naar elkaar luisteren.
De rol van het college
De raads- en collegeleden vinden zelf ook dat de
Het optreden van het college in de raadsvergade-
vergaderingen korter en aantrekkelijker kunnen. Zij
ringen is in de ogen van het de bvc over het alge-
geven aan dat er meer duidelijkheid in de discussies
meen beter dan het optreden van de raadsleden.
kan worden gebracht en dat het debat maar matig
Toch kan ook het college korter en duidelijker
uit de verf komt. Wel zijn zij van mening dat niet elk
reageren. Lange reacties in de raadsvergadering
onderwerp zich leent voor een aansprekende verga-
betekenen dat het onderwerp onvoldoende in de
dering voor het publiek, zoals bijvoorbeeld de begro-
commissie is behandeld.
tingsbehandeling.
De omgang met elkaar is over het algemeen gemoe-
Raadsleden en collegeleden geven aan dat de com-
delijk. Dat geldt voor de raadsleden onderling en
missievergaderingen het meest geschikt zijn om een
ook tussen de raad en het college. Raadsleden en
inhoudelijk en aantrekkelijk debat te voeren.
collegeleden zijn vriendelijk en respectvol wanneer ze het woord tot elkaar richten. Mensen gaan ook
Conclusie raadsvergaderingen
buiten de vergadering wel met elkaar om. De bvc
De raadsvergadering is het sluitstuk van inspraakpro-
vraagt zich af in hoeverre er tijdens vergaderingen
cedures en ontwikkeling van beleid. De verwachtin-
daadwerkelijk meningen worden uitgewisseld, aan-
gen van burgers over het verloop en de uitkomst van
gezien het college vooraf uit de wandelgangen al
de vergaderingen van de gemeenteraad zijn daarom
29
Eindverslag Burgervisitatiecommissie gemeenteraad Leeuwarden
hoog gespannen. Vaak blijkt té hoog. De ervaring is namelijk dat er geen debat plaats vindt in de raad en dat er maar weinig actieve deelnemers zijn. Bovendien zijn de posities en uitkomsten al bekend en blijven die tijdens de vergadering ongewijzigd. Het zou allemaal veel korter kunnen, door het accent op de besluitvorming te leggen, voorafgegaan door een scherp debat op de relevante punten. De rest is hamerslag. De raad zou duidelijker keuzes moeten maken in wat het doel is van de raadsvergaderingen. De inzet van de woordvoerders lijkt teveel op de bühne en de tv gericht, terwijl het publiek het juist daardoor niet meer kan volgen.
ZO E K TO C H T N A A R H E T E C H T E D E B AT
30
Eindverslag Burgervisitatiecommissie gemeenteraad Leeuwarden
Impressie van een vergadering van de gemeen-
antwoord van het college en soms om alsnog ant-
teraad in Groningen
woord op vragen te krijgen.
Twee commissieleden hebben een raadsvergadering in Groningen bijgewoond en deze vergeleken
Het eerste interpellatiepunt over de prachtwijken
met Leeuwarden.
wordt uitvoerig behandeld. Er vindt niet zozeer een debat plaats, maar de situatie wordt geschetst en
Bevindingen
vervolgens worden vragen gesteld. Het debat ein-
De opstelling van de raadzaal in Groningen is zoda-
digt met een onduidelijk besluit.
nig dat de mensen op de publieke tribune niet
Daarna wordt een eetpauze ingelast. Alle raadsle-
tegen ruggen van raadsleden of wethouders aankij-
den en sommige collegeleden eten in hetzelfde,
ken. Het college zit iets hoger dan de raad. Er zijn
externe, restaurant. Dit bevordert de goede sfeer in
comfortabele stoelen, maar dicht naast elkaar. De
de raad en is ook een mooi moment om nog eens te
tribune zit vol bij aanvang. Naast ambtenaren zijn
lobbyen voor een standpunt.
er studenten aanwezig, die tijdens de vergadering
Voor en na de interpellaties wordt gewisseld van
allemaal driftig aantekeningen maken.
voorzitter. Sprekers worden op een scherm geprojecteerd met
Proces in de vergadering
naam en partij. De verschillende fracties herhalen
Op de agenda staan onder meer twee interpellaties.
elkaar niet, maar zeggen bijvoorbeeld:“Ik sluit mij bij
Hierbij is sprake van een spoedbehandeling van een
de vorige spreker aan en wil nog toevoegen dat...”
actueel onderwerp. In de eerste termijn worden mondelinge vragen gesteld. De tweede termijn wordt voornamelijk gebruikt voor een reactie op het
31
Eindverslag Burgervisitatiecommissie gemeenteraad Leeuwarden
Orde
minuten breekt de burgemeester in met een scherpe
Het college bepaalt wie de vragen beantwoordt.
uiteenzetting van de situatie. Daarmee is de discus-
Raadsleden lopen heen en weer tijdens de vergade-
sie snel afgelopen.
ring om te overleggen of om pepernoten (uit krakende zakjes) op te halen. Zes bezoekers (vooral
Conclusies
ambtenaren) verlaten de zaal na de interpellatie
Positief is het zitcomfort op de publieke tribune,
over de prachtwijken. Er heerst over het algemeen
maar er moet ook rekening worden gehouden met
een informele sfeer, wel komt de vergadering heel
de benodigde persoonlijke (been-)ruimte.
professioneel over. De bode brengt eenmalig een
Een etenspauze tussen de vergadering is goed voor
hoge stapel mappen voor de burgemeester. De
de sfeer maar lastig voor burgers, want die gaan
mappen worden aan de hand van de agendapun-
niet mee eten.
ten doorgewerkt. De bode haalt ze vervolgens een
De opstelling van de publieke tribune en het college
voor een weer op.
ten opzicht van raadsleden maakt de vergadering
Tijdens de vergadering brengt de bode kleine vier-
goed te volgen.
kante briefjes die raads- en collegeleden aan elkaar
Hoewel er discussiepunten op de agenda staan,
schrijven. Hiervoor staan vierkante bakjes met
vind er geen discussie plaats.
papier op de tafels. Hier wordt redelijk vaak gebruik
Het systeem van briefjes zorgt voor rust en orde tij-
van gemaakt.
dens de vergadering, mits dit consequent wordt
Veel raadsleden zijn niet op tijd terug na het eten.
gebruikt.
Het laatste agendapunt is een brief van het college.
Behalve de studenten zijn er geen burgers aanwezig
De brief is in strijd met een eerder aangenomen
die de raadsvergadering volgen. Ook hier zitten
motie. Er ontstaat een pittige discussie. Na tien
ZO E K TO C H T N A A R H E T E C H T E D E B AT
32
Eindverslag Burgervisitatiecommissie gemeenteraad Leeuwarden
ambtenaren soms op de publieke tribune, maar die worden niet aangesproken. De vergadering heeft een professioneel karakter door de orde en welbespraaktheid van raadsleden. Standpunten worden uit het hoofd voorgedragen.
“Oppositiepartijen die vaak tegen stemmen, zijn niet geloofwaardig. Ze zouden er beter aan doen met amendementen toch hun punten te scoren. Voor burgers is dat beter te begrijpen.”
33
Eindverslag Burgervisitatiecommissie gemeenteraad Leeuwarden
C O N C LU S I E S E N A A N B E V E L I N G E N
34
Eindverslag Burgervisitatiecommissie gemeenteraad Leeuwarden
4 Conclusies en aanbevelingen
De burgervisitatiecommissie wil op grond van haar bevinden een aantal aanbevelingen doen. Voor de
– hoe politiek interessant
helderheid deelt zij het politieke proces van de gemeenteraad in drie fases in:
wordt voor burgers
I
Informatiefase
II
Meningsvormende fase
III Besluitvormende fase
In elke fase zijn aspecten te onderscheiden die voor de burgers, en ook voor de leden van de raad, belangrijk zijn.
I Informatiefase De informatiefase is cruciaal voor het verwerven van draagvlak voor beslissingen en beleid. In deze fase verdient of verliest de (lokale) overheid haar aanzien onder de burgers.
Deze fase vraagt om: -
heldere, leesbare, makkelijk vindbare stukken
-
duidelijkheid over de gevolgen van een voorstel
35
Eindverslag Burgervisitatiecommissie gemeenteraad Leeuwarden
-
-
tijdige informatie aan burgers en vooral direct
verspreiden. Daardoor kunnen betrokkenen eerder
betrokkenen
bij politici aan de de bel trekken. Raadsleden kun-
informatie over het vervolg van het proces: is er
nen op die manier meer informatie verzamelen door
al een besluit genomen? Wie neemt dat besluit
contacten met mensen, bedrijven en instellingen.
(burgemeester, het college of de raad) en wan-
Dat is voor de burgers van groot belang.
neer vergadert de politiek hierover? Wat gebeurt
-
er na besluitvorming?
II Meningsvormende fase
duidelijkheid over medezeggenschap en inspraak.
Voordat de politiek aan zet is in de openbare com-
Waar en hoe kan een burger zijn mening laten
missievergaderingen, moeten de burgers de kans
horen? Kan hij inspreken en wat wordt er meege-
hebben gehad om hun mening te laten horen. Dat
daan?
kan bijvoorbeeld via een bewonersavond, waarvan het verslag wordt bijgevoegd bij de commissiestuk-
De bvc heeft de indruk dat de leden van de raad eer-
ken. Het kan ook via de formele inspraak: beleidswij-
der zouden kunnen beginnen met de voorbereiding
zigingen moeten zes weken ter inzage worden
van onderwerpen die in de commissie worden
gelegd, waarna het college een reactienota aan de
behandeld. Bijvoorbeeld door meer bezoek aan de
definitieve vergaderstukken toevoegt, met zijn reactie
wijk- en buurtverenigingen of door een week of
op de inspraak. En natuurlijk door inspraak in de
twee voor de vergadering een vragenuurtje te orga-
commissie.
niseren. De raadsleden geven zelf ook aan dat ze in de beginfase actiever zouden kunnen zijn. Het infor-
Uitnodigingen voor informatiebijeenkomsten voor
matieproces kan ook vroeger beginnen door eerder
bewoners moeten op tijd worden verzonden. Ook
de agenda bekend te maken en de stukken eerder te
moet iedere burger die het aangaat, hiervoor worden
C O N C LU S I E S E N A A N B E V E L I N G E N
36
Eindverslag Burgervisitatiecommissie gemeenteraad Leeuwarden
uitgenodigd. Dit lijkt niet altijd het geval. De betrok-
Vooraf dient duidelijk te zijn wat in dat geval de
kenheid van de burgers kan worden vergroot door
debatpunten zijn.
een goede aankondiging van dit soort bijeenkomsten in bijvoorbeeld de huis-aan-huiskrant.
De communicatie richting de burger bestaat uit publicatie van de agenda en de stukken, de uitzending
Daarna is de politiek aan zet. De hoofdvraag voor de
van de vergadering via tv en/of internet, en publica-
burgers is welke fracties voor een bepaald voorstel
tie van het beeldverslag achteraf. De publicaties en
zijn en welke fracties tegen en vooral waarom. Daar-
verslagen moeten uitnodigend en toegankelijk zijn,
om dient de (voorlopige) politieke afweging tussen
meer dan nu het geval is.
de fracties in de commissie plaats te vinden. In deze fase dient duidelijk te worden of een fractie mogelijk een wijzigingsvoorstel (amendement) of een motie over het voorstel wil indienen en welke fractie die motie wel of niet ondersteunt.
Besluitvormende fase Deze fase kan heel kort en bondig zijn. Als de standpunten vastliggen, is een debat overbodig en kan worden volstaan met een korte toelichting van de standpunten. Belangrijke onderwerpen, bijvoorbeeld de inrichting van het Wilhelminaplein, verdienen natuurlijk een debat tussen fracties in de raad.
37
Eindverslag Burgervisitatiecommissie gemeenteraad Leeuwarden
Gelet op de verschillende fases en de bijbehorende Stroomschema politiek proces:
kenmerken, komt de burgervisitatiecommissie tot de volgende aanbevelingen:
1 Start de informerende fase niet in de commisInformatie verzamelen
sievergadering, maar eerder
De commissie is dé plek voor openbare meningsvorming van/tussen de fracties. Het stellen van vragen Meningsvorming in de fractie
en het verzamelen van informatie hoort thuis in de informatiefase, buiten de politieke arena. Infor matievergaring vindt plaats via bijvoorbeeld contac-
Politieke meningsvorming in de commissievergadering
ten met betrokkenen, specifieke vragen aan ambtenaren of wethouder, een werkbezoek vanuit fractie of raad of een informatieve bijeenkomst van de commissie met alle betrokkenen.
Fractievergadering bespreken wijzigingsvoorstellen
De raadsleden zouden eerder met de voorbereidingen voor de behandeling van een onderwerp in de commissie moeten beginnen. Vervroegde publicatie van de stukken kan hierbij behulpzaam zijn. Ook in
Besluitvorming in de raadsvergadering
de agendering kan bewust worden gekozen voor een langere voorbereidingstijd voor raadsleden.
C O N C LU S I E S E N A A N B E V E L I N G E N
38
Eindverslag Burgervisitatiecommissie gemeenteraad Leeuwarden
Aanbevelingen:
Aanbevelingen:
a. de voorbereidingen voor de politieke menings-
a. maak in de commissie het voorlopige standpunt
vorming horen niet thuis in de commissieverga-
van de fractie duidelijk. Op basis hiervan kan
dering; die zouden eerder moeten plaatsvinden
een debat plaatsvinden in de commissie. De
b. start vroegtijdig met de informatievergaring over
voorzitter en de commissieleden moeten zich
onderwerpen die op de agenda komen en wacht
meer richten op de vraag wie voor en wie tegen
niet pas tot de agendering
is
c. eerder vaststellen van de commissieagenda’s geeft langere voorbereidingstijd
b. maak de politieke verschillen duidelijk in de commissie door onderling debat te voeren, en in mindere mate ook met de wethouder maar niet
2 Maak de politieke meningsvorming eerder zichtbaar, met name in de commissievergadering
door informatieve vragen! c. voer discussies zoveel mogelijk in de binnenring van de raadzaal d. zorg voor weergave van de naam en partij in de
De meeste fracties komen ergens tussen commissie-
commissie
en raadsvergadering tot een standpunt over een onderwerp, en lijken dat vervolgens niet meer te wil-
3 Beperk de raadsvergadering tot vlotte
len wijzigen. De commissievergaderingen worden
besluitvorming én aansprekend debat
gebruikt om vragen aan het college te stellen en te weinig om elkaar te bevragen op de standpunten.
Commissievergadering worden vaak nog eens dunnetjes overgedaan in de raadsvergadering. Dat is niet nodig. Als er na de commissiebehandeling nog
39
Eindverslag Burgervisitatiecommissie gemeenteraad Leeuwarden
meningsverschillen zijn, en als de raadsleden menen
bij ook aangeeft met wie hij/zij in debat wil en over
dat er nog beïnvloedingsruimte is, dan dienen die in
welk specifiek onderdeel van het betreffende voor-
een debat in de raad te worden besproken. Als er
stel.
geen bewegingsruimte meer is, is het afdoende om de verschillen in standpunten kort en duidelijk uit te
Aanbevelingen:
spreken.
a. maak de raadsvergadering aantrekkelijker door korte, duidelijke besluitvorming. Dat is immers
De betrokken burgers zijn in deze fase alleen toe-
de hoofdfunctie van de raadsvergadering.
hoorders. Om die reden is het belangrijk dat burgers
Fundamentele meningsverschillen dienen in de
weten wanneer een bepaald punt aan de orde is,
raad te worden uitgesproken, bijvoorbeeld in
dat zij kunnen volgen wat er gezegd wordt en weten
een specifiek en beperkt debat á la Almere.
waarom een bepaald besluit wordt genomen.
b. schaf het vragenhalfuurtje voor burgers in de
De rol van de wethouder kan in de raad veel beperk-
raad af. Dit wekt de suggestie alsof burgers
ter zijn. Hij of zij heeft alleen tot taak om de raad
invloed kunnen uitoefenen op de besluitvorming,
voor te houden wat eventuele wijzigingen in een
terwijl dat in die laatste fase van de besluitvor-
voorstel voor gevolgen hebben. Het debat in de raad
ming niet mogelijk is. Burgers kunnen vragen of
vindt plaats tussen de fracties die het collegevoorstel
problemen beter rechtstreeks bij de burgemees-
steunen of niet steunen. Vragenstellen hoort niet
ter of de raadsleden aankaarten.
meer thuis in de raadsvergadering.
c. bij moties en amendementen die door meerdere
De bvc voelt zich aangesproken door het voorbeeld
partijen worden ingediend, kan er één (geza-
van de gemeenteraad in Almere. Hier vindt een
menlijke) woordvoerder zijn die de wijzigings-
debat plaats op aanvraag van een raadslid, die daar-
voorstellen toelicht.
C O N C LU S I E S E N A A N B E V E L I N G E N
40
Eindverslag Burgervisitatiecommissie gemeenteraad Leeuwarden
4 Begin bij jezelf
5 Zorg voor goed toegeruste voorzitters
De helft van de ondervraagde raadsleden erkent dat
De rol van voorzitters is cruciaal om verbeteringen
er een kloof is tussen burger en politiek. De bvc con-
en veranderingen door te voeren. De raad moet dus
cludeert dat alle betrokken het eens zijn als het gaat
zorgen voor goed toegeruste voorzitters.
over de beleving van de vergaderingen en het gebrek aan debat etc. Bovendien is er consensus over de
Aanbevelingen voor de voorzitter:
oplossingen: meer de wijken in, korter vergaderen
a. het onderwerp inleiden voorafgaand aan de
en meer debat bijvoorbeeld. Kortom: de problemen
bespreking
worden gedeeld door raadsleden, collegeleden en
b. raadsleden niet laten afdwalen, maar bij de
omstanders en de oplossingsrichtingen zijn ook al
kernpunten houden die de commissie aandraagt
aangegeven. De bvc raadt het college en de raad aan
c. de inspreker gastvrij ontvangen in de vergade-
bij zichzelf te beginnen, dan komt de rest vanzelf.
ring en de commissie betrekken bij de inspraak d. goed luisteren en samenvatten wat er gezegd
Aanbevelingen: a. de verlaging van de drempel tussen burger en
wordt en conclusies trekken e. aangeven hoe het verdere verloop van het voor-
politiek begint met de bijdrage van ieder raadslid en collegelid. Burgers hebben een eigen ver-
stel is f.
de commissie en de wethouder wijzen op de
antwoordelijkheid voor tijdige deelname aan het
beperkte rol van de wethouder in de vergade-
politieke proces.
ring; waar mogelijk uitnodigen of uitdagen tot debat tussen de fractievertegenwoordigers
41
Eindverslag Burgervisitatiecommissie gemeenteraad Leeuwarden
Deze competenties zijn vanzelfsprekend niet op voorhand bij alle raadsleden aanwezig. Zij kunnen hierin echter wel worden geschoold. Goede voorzitters maken het politieke proces meer transparant en begrijpelijk voor burgers, raadsleden en collegeleden.
6 Verbeter de communicatie vanuit en over de raad
Aanbevelingen: a. maak duidelijk wat de raad is, wie de raadsleden zijn en wat de raad doet b. geef meer en duidelijkere aandacht aan de vergaderingen c. maak de eigen publicaties uitnodigend om te lezen of te bekijken, geef ze een prominente plaats in het stadskantoor, de huis-aan-huiskrant, op de website en Omroep Mercurius.
C O N C LU S I E S E N A A N B E V E L I N G E N
42
Eindverslag Burgervisitatiecommissie gemeenteraad Leeuwarden
Intieme vergaderopstelling Bij een commissievergadering zouden alle woordvoerders plaats kunnen nemen in de binnenring van de raadzaal, inclusief de voorzitter. Dit geeft een bet rokken en meer int ieme v ergadersfeer. Achterover hangen of wegzakken is er dan niet bij. De andere aanwezige raadsleden nemen voor zover mogelijk plaats in de binnenring en anders in de buitenring. Een commissievergadering past meestal wel in de binnenring. Het publiek kan tijdens een commissievergadering plaatsnemen in de buitenring.
43
Eindverslag Burgervisitatiecommissie gemeenteraad Leeuwarden
‘Ik dacht altijd dat je als burger bij een raadsvergadering moest zijn om invloed op een besluit te hebben. Maar nu weet ik dat je bij een commissievergadering moet zijn, en het is nog beter om daarvoor al contact te zoeken met raadsleden. In de beginfase liggen meningen nog open, maar als een voorstel eenmaal in de raad wordt besproken, staan de meningen vast en het besluit dus ook.’
C O N C LU S I E S E N A A N B E V E L I N G E N
44
Eindverslag Burgervisitatiecommissie gemeenteraad Leeuwarden
bijlagen - Kennisgevingen Huis aan huis 7 februari 2007 en website gemeenteraad
45
Eindverslag Burgervisitatiecommissie gemeenteraad Leeuwarden
- Persbericht gemeenteraad van Leeuwarden: 8 maart 2007
De leden van het burgerpanel wonen raads- en commissievergaderingen bij en lezen en beoordelen
Honderd aanmeldingen voor adviespanel
raadsstukken. De commissie schrijft aan het einde
gemeenteraad
van de visitatie een verslag voor de raad met bevindingen en aanbevelingen. De leden van de burgervi-
Onder de inwoners van Leeuwarden is grote belang-
sitatiecommissie krijgen een vergoeding van €
stelling voor deelname aan de burgervisitatiecom-
150,00 bruto per maand.
missie. Er hebben zich honderd kandidaten aangemeld voor het panel dat de gemeenteraad van
De gemeenteraad laat zich door de burgervisitatie-
Leeuwarden gaat adviseren hoe de politieke besluit-
commissie beoordelen op vier punten:
vorming aantrekkelijker en begrijpelijker gemaakt
1. de wijze van debatteren van de raad
kan worden.
2. de wijze van presentatie van de raad 3. de aantrekkelijkheid van de raadsvergadering
De selectiecommissie heeft nu de zware taak om uit
4. de leesbaarheid van de raadsvoorstellen
de honderd aanmeldingen acht geschikte kandidaten te selecteren. De selectiecommissie wordt voor-
De gemeenteraad wil de inwoners van de gemeente
gezeten door burgemeester Geert Dales en bestaat
meer betrekken bij de besluitvorming. De raadsleden
verder uit vicevoorzitter van de gemeenteraad Jan
willen de afstand tot de burger zo klein mogelijk
van Olffen, Henk Drewel en plaatsvervangend griffier
maken en de gemeentepolitiek op een aanspre-
Olaf van Kolck. Eind maart verwacht de selectiecom-
kende manier onder de aandacht brengen.
missie het burgerpanel te kunnen benoemen.
Persbericht
46
Scoreformulier
47
Uitgave gemeente Leeuwarden Januari 2008 Redactie: Corien Lambregtse