Eigenwijzer met grijs

Vissers over Jezus

Eigenwijzer met grijs

Geloof in kern radicaal

2

4

7

BLAD VOOR KERK, CULTUUR EN SAM ENLEVING

SEPTEMBER 2015 ✖ PROTESTANTSAMSTERDAM.NL

KERK IN MOKUM ‘Niet omhoog kijken, maar elkaar zien’ Cabaretier en schrijver Vincent Bijlo doet mee aan Preek van de Leek

Tirza van der Graaf Vincent Bijlo is een duizendpoot. Hij treedt op als cabaretier, is muzikant en schreef een aantal boeken. In zijn woonplaats Bunnik is hij actief in het bestuur van de lokale partij P21, een samenwerkingsverband tussen GroenLinks en de PvdA. Ook schrijft hij drie keer in de week een column in het Algemeen Dagblad. Aankomende herfst beklimt Bijlo, samen met drie anderen, de preekstoel in de Singelkerk voor de zevende editie van de Preek van de Leek. Maar zelfs dat heeft hij al een keer gedaan. ‘In de remonstrantse Geertekerk in Utrecht doen ze iets soortgelijks als de Preek van de Leek. Daar noemen ze het “sermoenen”. Ik heb twee keer ge-

preekt tijdens zo’n sermoen.’ De opzet van het sermoen was iets anders dan die van de Preek van de Leek. ‘Ik mocht de hele liturgie zelf bedenken en hoefde bijvoorbeeld geen Bijbeltekst als aanleiding te nemen. En ik had zelf allerlei Bijbelboeken verzonnen. Moderne Bijbelboeken, waarin mensen in cabrio’s rondreden in plaats van op ezels. Dat kon toen allemaal.’

Ik hou van moraliseren Godsdienst- of domineestrauma Een directe relatie met het christelijk geloof heeft Bijlo niet. ‘Ik ben heel soft katholiek opgevoed, echt van dat jaren zeventig katholicisme. Mijn eerste communie heb ik nog gedaan,

maar verder was het een lief geloofje. Samenzijn met andere mensen, soms een kaarsje branden.’ In een God geloven doet Bijlo niet. ‘Niet in de zin dat het een concreet Opperwezen zou zijn. Ik zie het meer in andere mensen, in de manier waarop die met elkaar omgaan. Het goddelijke zit volgens mij dus in de mens zelf. Iemand die ergens anders iets stuurt, aan de touwtjes trekt… nee, dat geloof ik niet. Je moet niet omhoog kijken, naar een eventuele hemel of hel, maar je moet elkaar zien.’ Toch zei hij ja op het verzoek om te preken. ‘Ik hou van moraliseren. Op een cabaretpodium kun je dat moeilijk kwijt. Dat vinden mensen doorgaans niet leuk. In Nederland heerst een soort godsdienst- of domineestrauma. Mensen zijn al woedend als er ook maar iets van in de buurt komt.’ lees verder op pagina 6

foto: urjen Alkema

Cabaretier, schrijver en columnist Vincent Bijlo (1965) is een van de deelnemers aan de nieuwe editie van de Preek van de Leek dit najaar. Waarom koos hij ervoor mee te doen? En wat is zijn doel met de preek?

‘Voor mij is alles inspiratie voor de preek: wat ik meemaak, hoor en voel, boeken, kranten.

BIJBELTEKST VAN EEN AMSTERDAMMER

De klaar-met-leven wet is aangenomen

foto: Annaleen Louwes

Schrijfster Vonne van der Meer

Schrijfster Vonne van der Meer: ‘Aangeraakt worden is net zo belangrijk als ademen of eten.’

Guido Attema

haal. Misschien wilde ik daarom wel schrijver worden.’

‘Een Bijbelverhaal dat me mijn hele leven is bijgebleven, hoorde ik toen ik een jaar of zeven was. Op de openbare school las de juf dit verhaal uit Exodus voor: over de keuze waar de moeder van Mozes voor staat. Ze wil haar kind redden, maar dat kan alleen door hem los te laten. Hartverscheurend.

Aangeraakt worden Vonne van der Meer is net terug van Vlieland waar ze heeft zitten schrijven. Haar nieuwe roman Winter in Gloster Huis is alweer een poosje geleden ingeleverd bij de uitgeverij. Het boek speelt tien jaar na nu. De zorg is grotendeels overgenomen door robots. De klaar-met-leven wet is aangenomen. Met een pilletje kun je beslissen uit het leven te stappen. De aanleiding voor het boek ontstond door de ontwikkelingen in het Nederlandse zorgstelsel. ‘Het lijkt wel alsof we als maatschappij de zorg voor ouderen steeds minder belangrijk vinden. De verzorgers krijgen nauwelijks tijd echt aandacht te besteden aan de mensen. Een beetje kletsen, even iemands

Aan de ene kant is de moeder heel praktisch, door het mandje met pek in te smeren, en aan de andere kant moet ze afscheid nemen en maar vertrouwen dat het goed komt. Ook de rol van het zusje; het wordt allemaal zo beeldend omschreven in het ver-

hand vastpakken zit er niet meer in. Terwijl aangeraakt worden net zo belangrijk is als ademen of eten.’ In een ander licht Deze tendens en de dagelijkse krantenberichten dat ons land te stellen krijgt met een groot bejaarden-probleem, baart Van der Meer zorgen.

De zorg is grotendeels overgenomen door robots ‘In mijn boek zegt een personage: “Als je maar vaak genoeg hoort dat je deel uitmaakt van een plaag, ga je dromen van je eigen uitroeiing.” Als je maar blijft herhalen hoe groot het probleem is, is het moeilijk te zien dat de situatie er ook beter op kan worden. Je wordt er wanhopig van. Wat mijn boek gemeen heeft met de gekozen Bijbel-

tekst, is “vertrouwen”. Er kan altijd iets gebeuren waardoor de dingen in een ander licht komen te staan.’

Bijbeltekst Maar langer kon ze hem niet verborgen houden; daarom nam ze voor hem een biezen kistje, bestreek het met asfalt en pek, legde het kind erin en zette het in het riet aan de oever van de

Nijl.

(Exodus 2:3, NBG Vertaling)

Winter in Gloster Huis verschijnt in oktober 2015 bij uitgeverij AtlasContact, atlascontact.nl

2 KERK in MOKUM

september 2015

Wie in hemelsnaam is Jezus?

Foto: Maartje Geels

Stadsdominee Rob Visser en dominee van de Noorderkerk Paul Visser in debat

Paul Visser (l) en Rob Visser in gesprek over Jezus.

Ferdinand Borger Op 1 oktober gaan ze met elkaar in gesprek over Jezus: stadsdominee Rob Visser en collega predikant Paul Visser van de Noorderkerk. Beiden hopen op een pittig debat, omdat het daar in de kerk vaak aan ontbreekt. Ter voorbereiding kregen ze afzonderlijk vier dezelfde vragen voorgelegd. Wie is Jezus? Rob Visser: Ik geloof in Jezus als de gekruisigde God. God die het lijden van de mens tot op het bot heeft gedeeld en daarin heeft geprobeerd zich staande te houden. Ik geloof niet in de kruisigende God. Daarmee bedoel ik dat God de dood van Christus gewild zou hebben. Dat is voor mij te makkelijk: Jezus neemt onze plaats in en sterft voor ons. Wij kunnen lekker blijven zitten, terwijl Jezus ons wel redt. Met dat beeld van God heb ik mijn hele leven al niet uit de voeten gekund en afgerekend. Ik vind het een verdrietige ontwikkeling dat er op dat plaatsvervangend lijden van Christus weer zoveel nadruk wordt gelegd. Paul Visser: Jezus is de Levende met wie ik elke dag optrek. Ik leef van zijn liefde tot in de dood. Ik zie mijzelf als een mens, die met Jezus is gestorven en opgestaan. Hij heeft tegen mij gezegd: ‘Blijf in mijn liefde, zodat mijn liefde in jou zal blijven’, woorden die te vinden zijn in het evangelie van Johannes. Het is een liefde waar ik iedere keer weer verbaasd over sta. Ik ben gered nog voordat ik iets gedaan heb.

Wat betekent verlossing? Rob Visser: Je leeft als mens in de tragiek van het leven, je weet dat het uitloopt op de dood. Het is een verlossing te weten dat je daarin niet alleen staat. Een kind dat huilt vindt troost wanneer moeder er is. Door haar nabijheid houdt het huilen op, terwijl de pijn blijft. Jezus verlost ons in die zin van de uitzichtloosheid. In Jezus zien wij hoe God deel wordt van onze aardse werkelijkheid. Hij komt naast ons staan en verlost ons door zijn nabijheid. Ik geloof daarbij hartelijk in het verhaal van de opstanding. Daarin zit voor mij óók verlossing. Het verhaal van Christus gaat na de dood door, het loopt niet uit op een einde maar op een nieuw begin. Er is een wereld die gaat komen zonder ebola, zonder financiële crisis. Er is een kracht die dat alles gaat overwinnen. Paul Visser: Je kunt Jezus niet los zien van het Oude Testament, waarin we zien dat God zich voortdurend laat afdanken, negeren en wegzetten. Dat heeft alles te maken met het kwetsbare van zijn liefde, die hij niet met geweld aan de mensen wil opleggen. Ik ben ook degene die God negeert en wegzet. Ook ik moet gered worden. Dat zie ik gebeuren in Jezus. Hij wordt gevangen genomen en de dood ingejaagd door ons, terwijl hij enkel de liefde heeft geleefd. Tegelijk is hij voor ons op dat moment de zondebok. Terwijl wij zouden moeten hangen voor de afwijzing van Gods liefde, hangt hij. Hij offert zich op en staat op uit de dood. Zijn eerste woord na de opstanding is ‘vrede’. Dat ontroert mij elke keer weer. Het hart van het geloof zit voor mij toch in deze merkwaardige ruil. Die wil ik er ook graag inhouden, anders maken we van Jezus een soort moraalridder en daar hebben we er al genoeg van.

Is Jezus uniek? Rob Visser: Het unieke van Jezus vind ik terug in deze woorden uit het evangelie van Matteüs: ‘Deze is de mens in wie Ik mijn welbehagen heb’. Ik zie Jezus als een mens, die zich van ons onderscheidt doordat hij de woorden van God in daden heeft omgezet. Daarbij gaat het er niet om wat Jezus ooit voor ons heeft gedaan. Het gaat om de kracht die hij nu in ons leven kan losmaken om het goede voor de wereld te doen. Die kracht moeten we niet onderschatten. We moeten hem ook niet kapot redeneren. Ik houd daarom van de mystieke traditie van het christendom, waarin het geheim van deze kracht niet wordt ontrafeld maar juist gekoesterd. Jaren geleden kocht ik voor mijn zoon in Japan een robot. Ik vond het een prachtig cadeau. Hij ook, maar hij slaagde er in hem in een paar maanden helemaal te slopen. Toen hij zag dat ik verdrietig was over zijn vernielzucht, lukte het hem de robot weer in elkaar te zetten. Ik was daar blij om. In de theologie halen we Jezus net als deze robot uit elkaar. We redeneren hem kapot. Paul Visser: Ik geloof dat Gods gezicht het helderst oplicht in Jezus. En ik ben blij dat God niet nog een paar andere gezichten heeft. Ik zie in de manier waarop Jezus de weg voor ons is gegaan tot op het kruis, de unieke openbaring van de liefde van God. Dat wil niet zeggen dat die liefde niet door andere mensen heen zichtbaar kan worden. Het lijkt alsof het er in de orthodoxie alleen maar om gaat dat Jezus gestorven zou zijn voor onze zonden, maar dat vind ik een veel te smalle opvatting. Je moet het hele verhaal vertellen. Het gaat erom dat wij door de dood en opstanding heen in de Geest van Jezus leren leven. We worden niet gered om naar de hemel te gaan, maar op te staan in een nieuw leven.

Wie is Jezus voor de stad en voor de wereld? Rob Visser: Jezus is de bron van het diaconaat, van het omzien naar elkaar en van de solidariteit met de kwetsbaren. In het verhaal van de Bergrede van Matteüs vind ik bij uitstek deze onbaatzuchtige dienstbaarheid van Jezus terug. In de lijn van zijn woorden worden wij uitgenodigd dienstbaar te zijn. Dit diaconaat is voor mij de enige reden voor het bestaan van de kerk. Ik heb het al vaker gezegd: ons werk in de kerk is klooien in de marge, het stelt niet zoveel voor. Maar het krijgt betekenis door het feit dat er een nieuwe wereld zal komen. We zullen niet naar de verdommenis gaan. Paul Visser: Jezus is een bron van leven, in elk opzicht. Er is zoveel onrecht, er moet ergens een soort gerechtigheid geschieden, als dat gebeurt dan is dat in het kruis. Dat kruis is een teken dat God de ongerechtigheid heel serieus neemt. Het is ook een teken van verzoening en vrede. De kerk is de gestalte van Christus. Er is een heel mooi woord van Luther: ‘Ik wil Christus voor je zijn in elk opzicht, zijn lichaam, zijn handen, zijn voeten, zijn oren en ogen, zijn mond’. Dat is de roeping van de kerk. Het missionaire, het zichtbaar zijn in de stad en het diaconale, het opkomen voor de ander, gaan voor mij daarbij hand in hand.

Visser en Visser gaan met elkaar in debat over de vraag wie Jezus is. Wilfred Scholten, journalist en programmamaker bij KRONCRV, leidt het debat. Welkom! Wanneer: donderdagavond 1 oktober. Kerk open 19.30 uur, start debat 20.00 uur. Waar: Noorderkerk, Noordermarkt 48.

KERK in MOKUM

september 2015

3

Welke tekst inspireert u? ‘Als mensen om je heen ook bidden, bereik je de stilte eerder’

Gods liefde in kunst en kerk Bert Stilma is actief in de Sloterkerk

Als vrijwilliger bij de Stichting Vrienden van de Sloterkerk organiseert Bert Stilma regelmatig concerten en geeft hij rondleidingen. Kunstwerken laten hem zien dat het christendom een lange en rijke traditie heeft.

God is barmhartig, lankmoedig, genadig, geduldig, liefdevol, trouw en waarheidslievend ‘Gods karakter valt op allerlei manieren weer te geven, bijvoorbeeld in muziek, beeldende kunst en proza. Als fan van Rembrandt zie ik het terug in zijn schilderijen. Sinds ik concerten in de Sloterkerk organiseer, ontdekte ik dat Gods karakter ook prachtig in muziek tot uitdrukking wordt gebracht.’

Gods eigenschappen Een tekst als Exodus 34 vers 6, waarin de eigenschappen van God worden beschreven, vormt volgens Bert Stilma de basis van de kunstzinnige uitingen. ‘Er komt een God vol barmhartigheid en lankmoedigheid in naar voren, die genadig, geduldig, liefdevol, trouw en waarheidlievend is. Zo schetst de tekst in pakweg zes woorden een beeld van de Eeuwige. Al eeuwen proberen christenen die eigenschappen weer te geven.’ Omzien naar elkaar ‘In de Middeleeuwen kwamen ze tot uitdrukking in de beroemde zeven werken van barmhartigheid. De destijds opkomende zorg voor wezen, armen en zieken is een uitwerking van een christelijke kerngedachte: heb God lief boven alles en je naaste als jezelf. Dat laatste doe je door om te zien naar elkaar. In de 21e eeuw is dat van essentieel belang. Enige tijd

geleden bezocht een basisschool de Sloterkerk. Bij de rondleiding liet ik de vaas zien voor de bloemen die iemand elke zondag als groet ontvangt en legde uit dat de gemeente bijdraagt aan een voedselbankproject van onze diaconie. Later hoorde ik dat de school in overleg met de kinderen een inzameling hield!’

Omzien naar elkaar is van essentieel belang Grondtoon Uiteindelijk gaat het Bert Stilma om de band met zijn Schepper. ‘Dat is de grondtoon. Ik word gesteund door de gedachte dat ik niet alleen sta. Al eeuwenlang voelen mensen van over de hele wereld zich geïnspireerd door het evangelie en zien ze om naar elkaar.’

Foto: Jerrit Vellenga

Harmen Brethouwer

Bert Stilma: ‘Gods karakter wordt prachtig in muziek tot uitdrukking gebracht.’

Oordeelt niet

Stilte geeft ruimte

Adrienne Kleywegt is actief in de Nassaukerk

Marleen Stolk is actief in de Elthetokerk

Harmen Brethouwer ‘Oordeelt niet opdat u niet geoordeeld wordt.’ Een korte en krachtige tekst uit Matteüs 7. ‘En een heel moeilijke!’, voegt Adrienne Kleywegt toe. ‘Als tiener was ik er al mee bezig. Ik ging naar mijn vader en vroeg: “Dat kan toch niet, staat daar niet véroordelen?” Ik was me ervan bewust dat je als mens voortdurend in gedachten aan het oordelen bent. Je plakt etiketjes: dat is goed, dat is fout, dat is prettig of onprettig.’

Het belang van een luisterend hart Etiketjes plakken Pas kwam ze diezelfde tekst tegen in een boek over geweldloze communicatie. ‘Dat thema sluit er goed op aan. Als je vol met oordelen zit, sta je niet echt in contact met anderen. Het zou veel lijden schelen - van echtelijke ruzies

tot wereldconflicten - als mensen beter zouden luisteren naar elkaar en naar zichzelf.’ De laatste tijd is Adrienne Kleywegt weer veel met het onderwerp bezig. ‘Als ik druk ben in mijn hoofd, plak ik veel sneller etiketjes. Dan heb ik vaker misverstanden, die ik sneller kan oplossen door rustig te blijven en door te vragen. Omdat ik te veel met mijn eigen verhaal bezig ben, ga ik er te snel vanuit dat ik weet wat een ander bedoelt.’ Meer tijd vrijmaken ‘Dat invullen doen we onwillekeurig, omdat we denken dat oordelen helpt en houvast biedt. Je wilt de situatie “snappen”, maar ondertussen mis je juist heel veel. Pas was er zo’n situatie op mijn werk in de zorg. Een aantal dingen ging niet zoals ik verwachtte. Ik was boos, want het ging ten koste van een cliënt. Achteraf zie ik dat we meer tijd hadden moeten vrijmaken om de afspraken door te spreken en echt naar elkaar te luisteren. Een luisterend hart is ontzettend belangrijk.’

Marleen Stolk: ‘Ik probeer stil te zijn.’

Harmen Brethouwer Zwijgen is heel belangrijk voor het geloofsleven van Marleen Stolk. ‘Mensen die me kennen vinden dat vast erg grappig, want ik ben een ongelooflijke babbelkont. Misschien dat mijn favoriete tekst daarom zo belangrijk voor me is.’ Ze leest Romeinen 8:26 voor: ‘En evenzo komt de Geest onze zwakheid te hulp; want wij weten niet wat wij bidden zullen naar behoren, maar de Geest zelf pleit voor ons met onuitsprekelijke verzuchtingen.’ Naar God wenden ‘Ik probeer stil te zijn en erop te vertrouwen dat de Heilige Geest weet wat ik bid. Tijdens het bidden vind ik het belangrijk om me naar God toe te wenden, want in het leven van alledag sta ik meestal met mijn rug naar Hem toe.’

Amsterdammers hebben hun hart op de tong Adrienne Kleywegt: ‘Een luisterend hart is ontzettend belangrijk.’

‘Ik neem me telkens voor om me ervan bewust te zijn dat Hij elke seconde overal om me heen

is, maar in de praktijk ben ik het na een halve minuut vergeten. Bidden in stilte brengt me terug naar dat besef. Als je je op God richt, kan het helpen om alle dingen die je dwarszitten aan Hem voor te leggen. Zonder ze expliciet te hoeven vragen of te noemen, want we weten zelf vaak niet eens wat er scheelt! De Geest kent onze verzuchtingen.’ Samen bidden ‘Amsterdammers hebben hun hart op de tong, dat heeft z’n waarde en charme. Dat is de natuur, zoals vogeltjes fluiten en hondjes blaffen. Dat zie je ook bij de koffieochtend die ik bij de Elthetokerk verzorg. Maar als het daarbij blijft, kan de Heilige Geest er niet tussen komen.’ Dus roept Marleen Stolk zichzelf soms tot de orde en wordt ze stil. Ze vindt het daarbij heel fijn om in de kerkelijke gemeente te bidden, zegt ze. ‘Als mensen om je heen ook bidden, bereik je de stilte eerder. Zo zit de mens in elkaar.’ Welke Bijbel- of liedtekst inspireert u? Neem contact op met redactie@ protestantsamsterdam.nl of 020 53 53 704.

4 KERK in MOKUM

september 2015

‘Gewone dingen mooiste herinnering’ Opvang alleenstaande moeders in Hilmanhof Jan en Martijne van der Wolf woonden jarenlang als vrijwilligers in de Hilmanhof in het centrum van de stad, een hofje van de Protestantse Diaconie Amsterdam. Hier vangt Stichting Timon alleenstaande moeders op die met hun kinderen in een moeilijke situatie zitten. Inmiddels hebben ze hun werk overgedragen en kijken terug.

Op een mooie zomeravond zitten Jan en Martijne in hun tuin in Baambrugge. Ze zijn na bijna veertig jaar terug op de plek waar ze samen begonnen en waar hun kinderen geboren werden. De laatste zeven jaar woonden ze in Amsterdam in de Hilmanhof. Daarvoor leefden ze ruim twintig jaar in woongroepen waarin jongeren uit de jeugdhulpverlening werden opgevangen. Een medewerker van stichting Timon vroeg hen in 2008 in de Hilmanhof te komen wonen. Ze besloten te gaan en vaste vrijwilligers te worden. Niet in de rol van professionele hulpverleners, maar als goede buren in de hof.

Gezamenlijke maaltijden en feestelijke barbecues

Geestelijke Gezondheidszorg (GGZ) startte ze verschillende begeleid-wonen-projecten op. Het contact met de mensen sprak haar aan. ‘In de hulpverlening is vaak slechts een paar uur per week beschikbaar om mensen te helpen’, vertelt ze. ‘In de Hilmanhof zijn daarnaast vrijwilligers, zoals wij in dit geval, als vaste bewoners dag en nacht aanwezig. Wat wij als zodanig wilden bijdragen, is deze vrouwen bemoedigen en bevestigen. Hen veiligheid bieden, in de hoop dat ze hun leven weer op de rails zouden krijgen.’

Meestal ging ik gewoon op de binnenplaats van het hofje zitten

Mensen in nood Jan van der Wolf: ‘We besloten te stoppen met werken, want we wilden graag samen nog een project doen.’ Dit had er deels mee te maken dat hij samen met zijn vrouw het geloof handen en voeten wilde geven. Ze wilden zich inzetten voor mensen in kwetsbare situaties. ‘In mijn werk als studentenpastor en voorganger realiseerde ik mij dat we in een bevoorrechte situatie leefden. De vraag die ons bezighield, was: houdt ons geloof ook stand als we ons leven daadwerkelijk delen met mensen in nood?’

Opvang De Hilmanhof biedt opvang aan zo’n tien vrouwen, die er ongeveer een jaar kunnen wonen. Ze hebben een eigen woonruimte en krijgen eens in de week begeleiding van een hulpverlener van Timon. Jan en Martijne zagen in deze zeven jaar zo’n 45 vrouwen en 35 kinderen voorbijkomen. Van hen was het merendeel eerste of tweede generatie migrant. Velen kwamen uit landen als Suriname, Marokko of andere delen van Afrika, maar ook uit Oost-Europa. De meeste vrouwen hadden een kind. ‘In hun culturele achtergronden is het voor een vrouw not done alleenstaande moeder te zijn’, zegt Martijne.

Zijn vrouw Martijne had nog andere beweegredenen. Voor haar werk in de

Vertrouwen Wat deden ze zoal in het samenleven

Foto: Tirza van der Graaf

Tirza van der Graaf

Jan en Martijne van der Wolf woonden jarenlang als vrijwilligers in de Hilmanhof.

met de bewoonsters? ‘Meestal ging ik gewoon op de binnenplaats van het hofje zitten’, gaat Martijne verder. ‘Er kwamen dan mensen bij me zitten en soms ontstond een mooi gesprek. Dat was vrijblijvend en bleek goed te werken.’ Maar soms was het ook lastig. ‘Je kon niet altijd even makkelijk contact maken. Sommige vrouwen zaten in heel kwetsbare situaties. Ze hadden te maken gehad met loverboys of kwamen uit gewelddadige relaties.’ Gesprekken met de bewoners leverden soms alleen op dat er een klein venstertje openging. ‘Er is iemand die te vertrouwen is, daarmee konden zij misschien wel verder.’

Cultuurverschillen Jan richtte zich op de meer praktische zaken. ‘Ik was beheerder van de hof en leidde het bewonersoverleg. Dat ging meestal over allerlei dagelijkse dingen. We organiseerden eens in de maand gezamenlijke maaltijden en feestelijke barbecues.’ De cultuurverschillen waren vaak lastig om mee om te gaan. Maar juist rondom die gezamenlijke maaltijden, waar iedereen eigen gerechten uit het land van herkomst meenam, ontstond onderling contact. ‘Hierdoor spreken sommige vrouwen elkaar nog steeds, ook nu ze niet meer in de hof wonen.’

Vijftien jaar op straat Terugkijkend koestert het echtpaar een aantal mooie herinneringen aan hun tijd in de Hilmanhof. ‘Zo was er een vakantie met een groep vrouwen naar Zeeland’, zegt Martijne. ‘Ik bracht een van hen, die drugsverslaafd was geweest en vijftien jaar op straat had geleefd, naar haar kamer. Die was heel groot en mooi en had een prachtig uitzicht. Ze moest huilen van blijdschap, omdat ze niet kon geloven dat zij er mocht slapen. De meest gewone dingen van het samenleven vormen onze mooiste herinneringen. Eigenlijk heel eenvoudig.’ timon.nl

Eigenwijzer met grijs Uitkomsten van het project Wijs met Grijs Ditske Tanja

De afgelopen drie jaar mocht ik mij in opdracht van de Protestantse Kerk Amsterdam bezighouden met de verschillende aspecten van het ouder worden. Dat kwam goed uit. De eindstreep van mijn betaalde baan is bijna in zicht. Regelmatig voel ik aan den lijve dat de jaren gaan tellen. Daarom was het goed, zelfs een cadeautje, om zo werk en bezinning op het leven te combineren. Graag geef ik door wat mij geraakt heeft: • Ouder worden raakt aan veel kanten van het leven. Omdat er binnen en buiten de kerk heel veel door, met

en voor ouderen gebeurt, heb ik het plan om een totaal overzicht te krijgen, snel losgelaten. Wel werd ik vaak vrolijk van de creatieve manier waarop ouder worden aan bod komt.

Ouder worden biedt de gelegenheid te reflecteren op het levensverhaal dat je bent • Ouder worden is ín en iedereen heeft ermee te maken. Maar niet iedereen verstaat de kunst om het goed en opgewekt te doen. Laat staan om zin in de ouderdom te ontdekken. • De transitie in de ouderenzorg bepaalt ons bij de keus voor een leeftijdsbestendig huis; de keus wat een acceptabel levenseinde is; welke zorg daarbij nodig en mogelijk is.

• Ouder worden biedt de gelegenheid om na te denken over verleden, heden en toekomst. Om te reflecteren op het levensverhaal dat je bent en dat je te vertellen hebt. Daar hoort de vraag bij wat je wilt nalaten. • Vragen rond het levenseinde en de (eigen) dood kun je niet goed meer ontlopen. Maar als de rouwpijn steeds erger wordt omdat er mensen om je heen sterven, hoe verdraag je dan al dat verlies en verdriet?

Ik word vrolijk van de creatieve manieren waarop ouder worden aan bod komt in de kerk • Ouder worden kan een andere manier van het beleven van de tijd betekenen. Het houdt ook een zoeken in, hoe om te gaan met de (licha-

melijke en geestelijke) beperkingen die met de ouderdom komen.

Niet iedereen verstaat de kunst om zin in de ouderdam te ontdekken Wijs met Grijs afgerond Het stedelijke project Wijs met Grijs wordt nu afgerond. Dat is niet het einde van kerkelijk ouderenbeleid. Ik hoop op creativiteit binnen onze kerken om vanuit kerkelijk perspectief iets zinnigs en een beetje tegendraads te denken, te zeggen over ouder worden.

Is ouder worden een kwestie van afbraak of ook van rijpen? Is het alleen een kwestie van min-

der worden en afbraak? Of ook van rijpen, van meer mens worden? In praktische zin wordt gewerkt aan een steun- of aanknopingspunt voor de regio’s waarin onze kerken zijn opgedeeld.

Er komt een nieuwsbrief, handreiking en bijeenkomst Er komt een halfjaarlijkse nieuwsbrief. Er komt een handreiking voor ouderenwerk en ouderenbeleid in de kerk. Elk jaar wordt een Wijs met Grijsbijeenkomst georganiseerd. Want het is inspirerend en goed om van elkaar te horen hoe het ouderenwerk en ouderenbeleid loopt. Om zo steeds eigenwijzer met grijs te worden. Ditske Tanja was tot de zomer projectleider ouderenbeleid Wijs met Grijs.

KERK in MOKUM

september 2015

5

KIJK OP KUNST

De taal der vogelen Hendrik Werkman, Chassidische legenden

Peter Idenburg Hendrik Nicolaas Werkman (1882-1945), vooral bekend als boekdrukker in Groningen, was een van de belangrijkste Nederlandse grafisch kunstenaars. Een hoogtepunt in zijn oeuvre is de uitgave, in 1943, van de Chassidische legenden. De teksten en afbeeldingen zijn verhulde daden van verzet tegen de Duitse bezetter en bedoeld om in oorlogstijd mensen een hart onder de riem te steken. Baalsjem Tov Deze legenden zijn optimistische joodse verhalen van de Oost-Europese Chassidische beweging, die boven de uitvoering van de voorschriften van de Thora een leer stelden van hoop, optimisme en vreugde. De verhalen werden opgetekend door Martin Buber. Centraal daarin staat Israël ben Eliëzer, ook genoemd de Baalsjem Tov, de man van goede naam. Een zeer bijzondere leraar voor zijn volgelingen.

Multitasking Een van de twintig verhalen en kleurrijke bladen in de uitgaven van Werkman is die van de Taal der Vogelen. Rabbi Arje had een brandende begeerte naar wijsheid en hoopte die te vinden bij de Baalsjem. Toen hij met hem door een bos reed, waar de vogels vrolijk kwetterden, bemerkte hij dat hij zelfs enkele woorden van hun taal kon verstaan. Hij werd vrolijk en trots en luisterde met het ene oor naar de meester en met het andere naar het gesprek der vogels. De Baalsjem strafte hem voor zijn multitasking: ‘Wee u, vriend, die uw ziel in veelheid en haast rijk wilde maken. Gods wonderen zijn voor hen die zich op een ding kunnen richten en met een ding tevreden kunnen zijn.’ Hendrik Werkman, zelf geen jood, werd op 10 april 1945 door de Duitsers gefusilleerd. De tentoonstelling H.N. Werkman (1882-1945) Leven & Werk is t/m 1 november te zien in het Groninger Museum.

De taal der vogelen (1941), Hendrik Werkman (1882-1945).

L oket L evensvragen

In

de

G loria

Kom, pelgrim en drink

Wacht geduldig

Margrietha Reinders

Guido Attema

De vakantie is voorbij! Tijd voor de reis langs nieuwe doelen en dromen.

Wie twijfelt er niet bij tijd en wijle? Het leven is continu aan verandering onderhevig, nooit blijft er iets hetzelfde en dus is er altijd iets om over te piekeren. Over je eigen kunnen, over de toekomst. Blijf ik wel gezond? Komen mijn kinderen goed terecht? Vind ik ooit een leuke baan? Talloze vragen kunnen ons nachtenlang van onze slaap beroven.

Een zomerherinnering valt me in: we lopen langs een smal paadje ergens aan de westkust van Schotland op het piepkleine eilandje Iona. De kinderen huppelen voor ons uit, hun rugzakjes dansen tussen de hoge grassen. Ineens wijzen ze: ‘Kijk, een beker!’ Amper zichtbaar stroomt een dikke straal water uit de bergwand. Ernaast hangt een emaillen drinkbeker aan een touwtje. Het bronnetje heeft een naam, geschreven op een verweerd bord in het Gaelic, de oude taal van Schotland: ‘Kom, pelgrim en drink!’ lijkt het te zeggen. We nemen allemaal een slok: het water is kristalzuiver en fris.

Geduld Giovanca zingt zichzelf en ons niet zozeer moed, maar vooral geduld toe: vertrouw erop dat er altijd situaties kunnen ontstaan die het leven mooi(er) maken. Het is bijna alsof je Jezus hoort zeggen: ‘Maak je dus geen zorgen voor de dag van morgen, want de dag van morgen zorgt wel voor zichzelf. Elke dag heeft genoeg aan zijn eigen last’ (Matteüs 6:34). Guido Attema is medeorganisator van Hart op de Tong, concerten in de Keizersgrachtkerk. Giovanca is een van de singer-songwriters die daar heeft opgetreden. hartopdetong.com

Pelgrims in de lage landen Ik denk eraan hoe ooit de Ierse monnik Columba landde op dit onherbergzame eiland waar het altijd stormt. Hij reisde met een bootje bekleed met dierenvellen en leidde een leven als visser en boer. Aan de woeste kust bouwde hij steen voor steen een klooster van waaruit monniken de zee overstaken naar de Saksen en Friezen in de lage landen. Het waren pelgrims die onze voorouders vertelden over bronnen van levend water. Ze vestigden zich aan de kust en ontgonnen het drasland. Zo kwam het christelijk geloof op zachte voeten ons land binnen.

Reaching for the sun Like half an hour On it’s way to become one Like the early morning Shaking off the dawn You’re the beginning of a very good song Just wait and see Good things are on the way Margrietha Reinders is een van de dominees van het Loket Levensvragen. Deze dominees zijn beschikbaar voor een goed gesprek over lief en leed, geheel belangeloos. Voor meer informatie: loketlevensvragen.nl

Wait patiently And they will come your way Foto: De-Flux pics

In ons mooie Mokum Zou dat niet mooi zijn om nu ook te doen? In ons mooie Mokum belangeloos pelgrimeren met de goede boodschap. Simpel en fris als een beker water aan een touwtje, gratis en voor niets.

Like a little flower

Giovanca

Singer-songwriter Giovanca.

6 KERK in MOKUM

september 2015

Troost voor wie achterblijft Compositie Heet mij Licht over zelfdoding voor een uitvoering in een kerk. ´God is er, ook voor mensen rond zelfdoding. Want Hij is “Ik ben”. Hij komt naar je toe.´

Willemien van Berkum Ongeveer 30 jaar was de Amsterdamse componist Harry Stevens toen hij een vriend verloor aan zelfdoding. Hij ontdekte dat het veel vaker voorkwam dan hij had gedacht. In het muziekstuk Heet mij Licht heeft hij zijn verlies verwerkt. Hij hoopt dat de muziek anderen die hetzelfde doormaken troost kan bieden.

Een motief dat steeds terugkomt, is dat van de vlinder Met het muziekstuk wil Stevens troost bieden aan al die mensen die te maken hebben met verlies. Maar in het bijzonder aan hen die iemand hebben verloren door zelfdoding. Kwetsbare muziek Het is een kwetsbaar onderwerp, dat Stevens aansnijdt. Die kwetsbaarheid

De dissonanten van het leven Foto: Bernice Siewe

Drie jaar heeft het geduurd voor Harry Stevens zijn verlies een beetje verwerkt had. Pas daarna kon hij beginnen met componeren. In zijn muziek verwoordt Stevens wat er is gebeurd. Tegelijk wil hij laten zien hoe mooi een mens is. ´De mens is gewoon heel veel waard. Precies zoals in de Bijbel staat. Elke haar op je hoofd is geteld. Je bent waardevol, ook al voel je dat zelf niet altijd zo. De werkelijkheid is altijd minder pijnlijk dan de vervorming van de werkelijkheid.

Vervolg Stevens durfde al haast niet meer te hopen dat zijn stuk een keer uitgevoerd zou worden. Financieel was het moeilijk rond te krijgen. Toen Stevens vorig jaar een kleine erfenis kreeg, greep hij de kans om zijn stuk eindelijk uit te voeren met beide handen aan. Hij kijkt met een goed gevoel terug op deze uitvoering in De Ontmoeting, een van de kerken van de Protestantse Kerk Amsterdam.

Componist/pianist Harry Stevens: ‘De bezetting is bewust klein gehouden.’

laat hij op allerlei manieren terugkeren in de muziek. Zo is de bezetting bewust heel klein gehouden. Geen groot orkest en koor. Het podium wordt slechts gevuld door een handjevol muzikanten en twaalf zangeressen. Bewust is gekozen voor een vrouwenkoor. Hun gezang doet denken aan engelengezang. Op subtiele manier is in de muziek ook de ervaring verwerkt aan het verlies van zijn vriend Aize. Zo gaat het eerste deel over de zelfdoding

en het tweede deel over de begrafenis. Een motief dat steeds terugkomt is dat van de vlinder. Het muziekstuk doet denken aan een zoektocht naar vrijheid, naar ruimte, naar geluk. Het is kwetsbare muziek, waarin de kwetsbaarheid van de mens een plek krijgt. Heet mij licht De zoektocht naar geluk is ook verwoord in de titel van het muziekstuk Heet mij Licht. Stevens legt uit: ´Het

werkwoord “heten” heeft iets van een vraag in zich. Heet mij Licht is een vraag, een schreeuw om licht. Zo van: het is donker in mij, mag het een beetje licht worden in mij?´Donker en licht, zwaarmoedigheid en lichtvoetigheid. Dat zijn thema´s die elkaar afwisselen in Stevens´ muziek. Het zijn moeilijk te duiden dingen, ze moeten aangevoeld worden. Juist dat maakt muziek een zeer geschikt medium. Het stuk leent zich goed

Mensen konden na afloop met elkaar in gesprek over hun verlies. Het stuk raakte mensen. Stevens kreeg veel positieve reacties. Nu hoopt hij dat het stuk vaker uitgevoerd kan worden. Bijvoorbeeld op andere plekken in Amsterdam. Een combinatie met andere kwetsbare muziek zou mooi zijn, laat de muziek maar voor zich spreken. In Amsterdam zijn zoveel mensen die te maken hebben met het verlies van iemand door ziekte, ongeluk of zelfdoding. Deze muziek kan troost bieden. Ook zijn er plannen om een Troostboek en een cd te realiseren. Dan kunnen veel meer mensen luisteren naar de dissonanten van het leven en zich daarna laten meevoeren in de vrijheid van de vlinder. heetmijlicht.nl

De werkelijkheid kantelen Vervolg van pagina 1 ‘Als je ouders aanspreekt op de opvoeding van hun kinderen, worden ze meestal ontzettend kwaad en mag je daar niets van zeggen. Het is bijna heilig geworden, met het idee: achter de voordeur mag ik zelf weten wat ik doe. Het individu is de maatstaf geworden en iedereen bepaalt zijn eigen moraal. Maar dat kan wel ten koste gaan van hoe mensen met elkaar omgaan.’

Als je mensen wegzet, isoleer je ze Gesprek Bijlo ziet liever dat mensen met elkaar in gesprek blijven. Dat is ook een moraal die hij zou willen meegeven in zijn preek. ‘Zie elkaar en word gezien, daar kom ik in mijn preek denk ik toch wel weer op uit.’ Ook vindt de cabaretier het belangrijk mensen niet op te geven, te veroordelen. ‘Sinds ik columns voor het AD schrijf, mail ik weleens met mensen die PVV gestemd hebben. Als ik maar iets tegen Wilders schrijf, krijg ik meteen woedende mails. Meestal stuur ik dan wat terug en matigen ze toch alweer snel. Je moet ze niet opgeven als zijnde verloren, omdat je jezelf als betere partij ziet, maar met hen in gesprek blijven. Als je mensen wegzet, isoleer je ze en daardoor kunnen ze hun gang blijven gaan.’

Inspiratie Over welke Bijbeltekst zijn preek zal gaan, weet Bijlo nog niet. Ook zal de Bijbel niet zijn enige inspiratiebron voor de rest van de preek zijn. ‘Voor mij is alles inspiratie. Wat ik meemaak, hoor en voel, waar ik ben. Maar ook boeken, tijdschriften en kranten. De preek moet wel toegespitst zijn op de actualiteit van november, vind ik.’ Dat kan ook in de vorm van een diepere laag in de preek. ‘De preek tijdens het sermoen vorig jaar, was vlak na Sint Maarten. Toen heb ik dat verhaal verteld, waarin het ging over delen. Maar ik nam toen ook de problematiek van de bonussen bij banken mee en wat dat te maken heeft met delen.’ Bron Welke Vincent Bijlo gaat de luisteraar bij de Preek van de Leek zien, de cabaretier, schrijver, columnist, of politicus? ‘Alle dingen die ik doe komen voort uit dezelfde bron. Ik ben in mijn columns niet wezenlijk anders dan op het toneel.’ Bijlo wil ‘de lucht in dingen blazen’, in alles wat hij doet. ‘Mensen nemen zichzelf en elkaar veel te serieus. Je moet relativeren, zonder dat het fluttig wordt. Niet in de zin van, ach, nou ja, wat maakt het uit. Relativering is ook te bereiken door dingen vanuit andere gezichtspunten te laten zien. De werkelijkheid kantelen. Dat

doe ik ook in mijn cabaretvoorstellingen. Ik probeer daarin bijvoorbeeld trends te analyseren, maar wel op mijn eigen manier.’ Doorzingen Dat is precies wat Bijlo wil proberen te doen in zijn preek in november. ‘Met mijn cabaretvoorstellingen wil ik dat mensen net iets anders de zaal uitgaan dan dat ze erin kwamen. Ik probeer ze altijd op een bepaalde manier te sterken. Ik vind het ook altijd leuk dat - als ik ergens geweest ben - een voorstelling blijft doorzingen in mijn hoofd, stof geeft tot nadenken.’ Hierbij is het volgens Bijlo onmisbaar om origineel te zijn. ‘Wat je in het cabaret altijd moet hebben, is dat je authentiek bent. Dat geldt ook voor een goede dominee: die preekt op een manier zoals alleen hij of zij dat kan doen. In een persoonlijke stijl en vanuit een eigen zienswijze. Dat is ook wat ik wil met die preek. Iets doen wat alleen ik kan maken.’

Vincent Bijlo houdt op zondagmiddag 22 november de Preek van de Leek in de Doopsgezinde Singelkerk, Singel 452, 17.00 uur, kerk open vanaf 16.30 uur. www.preekvandeleek.amsterdam

Meer over de Bijbel Op het gebied van Bijbellezen is de komende weken genoeg te doen in Amsterdam. De Bijbel als Bibliotheek in Waalse Kerk De Waalse Kerk Amsterdam start een cursus van 9 lessen over de betekenis van de Bijbel voor onze kunst en cultuur. De cursus wil kennis overdragen over de diverse boeken en verhalen uit de Bijbel, inzicht bieden in de context waarin deze zijn ontstaan en stilstaan bij de uiteenlopende manieren waarop zij in de latere Europese cultuur zijn doorgegeven en gebruikt. Iedere 2e dinsdag van de maand van 13 okt. t/m 14 juni 2016, Waalse Kerk, Walenpleintje 157-159, 20.00 uur, €10,- per les, info/aanmelden 020-622 65 94, [email protected] Bijbeltafel Nassaukerk Bijbelverhalen lezen als wereldliteratuur onbevangen en zonder claim. Met gelovigen en niet-gelovigen samen. Bezoekers stellen vragen aan de teksten en ontdekken de actuele zeggingskracht ervan. Wo. 30 sep. De Havelaar, Douwes Dekkerstraat 2, 20.00 uur, €5,-, info: ds. Klaas Holwerda 020-684 42 16, [email protected] Kring bijbelen@vrijburg 18-35 jaar Iedereen tussen 18 en 35 jaar die de uitdaging wil aangaan om de Bijbel met nieuwe ogen te leren lezen en zijn actualiteit te ontdekken, is van harte welkom om mee te doen. Duizenden jaren oude woorden onder het stof van eeuwenlange kerkelijke interpretaties vandaan halen en ze opnieuw te bekijken, blijkt mogelijk. Ds. Jessa v.d. Vaart leidt de kring. Vanaf 15 sept. elke 3e dinsdag van de maand, Vrijburg Van Hillekamer, 20.00 uur, info en opgave: [email protected]

KERK in MOKUM

september 2015

7

MENSEN MET EEN MISSIE VOOR MOKUM

‘Christelijk geloof in de kern radicaal’ Pionier Margrietha Reinders geeft het stokje door aan Willemien van Berkum Mirjam Nieboer

Bekeerd van kansel naar kroeg Wat is de succesformule van Heilig Vuur West?

in een groep niet op hun gemak voelen, omdat ze het idee hebben: ik ben anders dan de rest. Bij Heilig Vuur West is iedereen anders en niemand vreemd. We zeggen het met de woorden van Johannes: “Niemand heeft ooit God gezien, maar als wij elkaar liefhebben, wordt hij werkelijkheid”.* Ik merk dat veel mensen die bij ons komen daar behoefte aan hebben. Ze zijn in hun leven al zo vaak veroordeeld. Voor hen is het een verademing om op een plek terecht te komen waar ze liefde ervaren. En waar ze soms, beetje bij beetje, iets

heeft in haar opvolgster. ‘Willemien is heel betrouwbaar, staat stevig in haar schoenen en is, net als ik, van deze gemeenschap gaan houden.’ Margrietha begint dit najaar met het opzetten van een nieuwe pionierplek in Betondorp, in de Watergraafsmeer. De protestantse gemeente De Bron wil haar daarbij ondersteunen. Weer begint ze in haar eentje, met vrijwel niets. Ze heeft er zin in. ‘Ik weet nu dat het mogelijk is!’ Willemien vindt het leuk maar ook spannend om de kar van Heilig Vuur West te gaan trekken.

van zichzelf durven te laten zien.’ Margrietha: ‘Ik ben steeds meer bezield geraakt door het motto dat ik van huis uit heb meegekregen: practice what you preach, doe waar je in gelooft en zoek mensen die met je mee willen doen. Dat zijn ook vaak de mensen in de marge. Je hebt weinig nodig om een gemeenschap te vormen, niet eens een gebouw. Grote moederkerken zullen er altijd zijn en dat is goed. Maar ik ben ervan overtuigd dat kleine, christelijke gemeenschappen ook toekomst hebben.’

‘Margrietha heeft ontzettend veel opgebouwd, dat wil ik natuurlijk niet kapot maken. Maar ik sta er niet alleen voor, ik werk samen met het visieteam, een groep enthousiaste, betrokken mensen, de dragende kern van Heilig Vuur West. Dat geeft me vertrouwen.’ Haar droom voor de toekomst? ‘Ik hoop dat het gemeenschapsgevoel groeit en dat steeds meer mensen er een steentje aan willen bijdragen, zodat we het vuur samen verder kunnen opstoken en uitdragen.’

Foto: Marloes van Doorn

Bidden en Bijbellezen in de kroeg, kan dat? Bij Heilig Vuur West wel. Wat zes jaar geleden vanuit het niets begon, is nu een warme en zeer gemêleerde gemeenschap waar iedereen welkom is voor een viering, een ‘bakkie troost’, een goede film of een kunstzinnige activiteit.

‘Ik was al tijdens mijn studie geïnteresseerd in vormen van kerk die naar buiten gericht zijn. Na mijn studie zocht ik een stageplek en zo kwam ik bij Heilig Vuur West terecht. Ik wist meteen: dit is wat ik zoek. Een plek waar iedereen welkom is, ongeacht afkomst, leeftijd, huidskleur en sociale status. Die diversiteit had ik in de traditionele kerk nog nooit meegemaakt.’

Margrietha Reinders (l) en Willemien van Berkum: twee vurige types.

Vrouw van het eerste uur is Margrietha Reinders. Met veel energie, uithoudingsvermogen en geestkracht blies zij het vuur aan. Maar nu vindt ze het tijd om het stokje over te dragen aan haar opvolgster, Willemien van Berkum. Het is een mooie gelegenheid voor een gesprek met deze twee vurige types.

Bij Heilig Vuur West is iedereen ‘anders’ Groot avontuur Margrietha herinnert zich het begin nog goed. ‘De Nassaukerk wilde iets kerkelijks opzetten in Oud-West en ik werd gevraagd dat te doen. Het was een groot avontuur, want ik kende de wijk niet en was helemaal in mijn eentje. Gelukkig hadden de christelijk gereformeerde en vrijgemaakte kerken al pioniersplekken onder de noemer Amsterdam in Beweging. Zij hebben mij in die begintijd onvoorwaardelijk gesteund.’ Toen het project na drie jaar een officiële pioniersplek van de Protestantse Kerk Amsterdam werd, kreeg het de naam Heilig Vuur West. ‘Dit werk is alleen mogelijk dankzij het vuur van de heilige Geest. Vandaar die naam.’ Willemien kwam erbij nadat ze de studie theologie aan de VU had afgerond.

Margrietha: ‘Je kunt zo’n project alleen maar opzetten vanuit een geloof waar je zelf helemaal voor gaat. Als je niet in je eigen boodschap gelooft, ben je letterlijk niet geloofwaardig. Ik heb me als het ware opnieuw moeten bekeren: van de kerk naar de straat, van de liturgie naar het evangelie en van de kansel naar de kroeg. Het maakte me kwetsbaar, maar het was ook een bevrijding. Door de straat op te gaan, kon ik weer echt radicaal zijn. Ik denk dat het christelijk geloof in de kern radicaal is. De groei van Heilig Vuur West heeft mij laten zien hoe groot de kracht van de heilige Geest is. Die heeft iets in gang gezet dat groter is dan ik ben. Ik moet vaak denken aan de eerste christenen die ook heel klein zijn begonnen. Juist in dat kleine begin zit veel hoop, ook voor de kerk van vandaag.’

Je hebt weinig nodig om een gemeenschap te vormen, niet eens een gebouw Practice what you preach Wat is de kracht van Heilig Vuur West? Willemien: ‘Onvoorwaardelijke aandacht voor en acceptatie van mensen - dat is iets wat ik van Margrietha heb geleerd. We trekken veel mensen aan die zich

Een nieuwe fase op weg naar volwassenheid Met elkaar het vuur opstoken Vanwaar nu een wisseling van de wacht? Margrietha: ‘Al toen ik hieraan begon, was ik ervan overtuigd dat een jonge pionier het op den duur van me over moest nemen. Ik heb me er de afgelopen jaren helemaal aan overgegeven en er heel hard aan getrokken. Dat was ook nodig. Maar Heilig Vuur West gaat nu een nieuwe fase in op weg naar volwassenheid. Het is een emotionele stap, want ik voel me er diep mee verbonden, maar voor de gemeenschap zelf is dit het beste.’ Daarbij komt dat ze het volste vertrouwen

*Bijbeltekst uit de eerste brief van Johannes 4:12

Word vriend van Heilig Vuur West Heilig Vuur West wil een plek zijn in OudWest waar iedereen zich welkom voelt om anderen te ontmoeten, iets van God te ervaren en inspiratie op te doen. Helpt u mee om dit mogelijk te maken? Word vandaag nog Vriend van Heilig Vuur West. Uw bijdrage is welkom op IBAN NL03TRIO 0254690653 t.n.v. Heilig Vuur West, of digitaal via de iDeal-knop op heiligvuurwest.nl. Vermeld bij uw giftaam, postcode en huisnummer. Hartelijk dank!

8 KERK in MOKUM

september 2015

KERK DOORDEWEEKS

NIEUW IN MOKUM

Kerk als ontmoetingsplaats

Koopjesjacht in Elthetokerk

Robert-Jan Nijland, jongerenwerker Keizersgrachtkerk Guido Attema

Waar werk je? Ik werk sinds november 2014 als tienerwerker (12-17 jaar) in de Keizersgrachtkerk. Sinds maart ben ik in deze gemeente ook begonnen als jongerenwerker (17+). Ik geniet enorm van het werk met de tieners en begin steeds meer mijn weg te vinden in de jongerengroep.

Elke laatste zaterdagmiddag van de maand rommelmarkt in de Elthetokerk.

Willemien van Berkum Dat er op zondag kerkdiensten in de kerk zijn weten we, maar wat gebeurt er eigenlijk de rest van de week in de kerken in Amsterdam? Willemien van Berkum kijkt voor Kerk in Mokum wat er zoal doordeweeks in kerken gebeurt. Dit keer kwam ze uit bij de Elthetokerk in Amsterdam Oost, waar maandelijks een rommelmarkt wordt georganiseerd. Rommelmarkt De Elthetokerk kent een heel scala aan activiteiten doordeweeks. Denk aan de dagelijkse bidstond en de wekelijkse buurtmaaltijd in Eetlokaal LT. Een activiteit die elke maand terugkeert is de rommelmarkt. Op de laatste zaterdagmiddag van de maand kun je op koopjesjacht in de Eltheto. De kerkzaal wordt dan omgebouwd tot grote markt waar van alles te koop is. Van boeken en cd´s tot kleding, van speelgoed tot serviesgoed, het is op de rommelmarkt te vinden. Voor de hele buurt De rommelmarkt wordt mogelijk gemaakt door enorm veel vrijwilligers. Zij helpen om alle kraampjes klaar te zetten. Ook buurtbewoners bemannen kraampjes en verkopen hun eigen spulletjes. Er is niet alleen van alles te koop, er is ook altijd een act. Een buurtbewoner wordt gevraagd om te musiceren. Soms is er poppentheater of iets anders. Zo is er voor elk wat wils. Natuurlijk

wordt er ook aan de inwendige mens gedacht. In het Eetlokaal worden soep en pannenkoeken verkocht. De rommelmarkt is de ideale gelegenheid om voor een lage prijs spulletjes te scoren. Nog belangrijker: het is een leuke manier om in contact te komen met de buren.

Wat: Rommelmarkt Waar: Elthetokerk, Javastraat 118 Wanneer: Elke laatste zaterdag van de maand (behalve in december) van 12.00 - 15.00 uur elthetokerkamsterdam.nl

Wat is je missie? Dat is een grote vraag. Binnen het werk dat ik doe, probeer ik de begrippen ‘authenticiteit’ en ‘relatie’ een grote rol te laten spelen. Ik denk dat jongeren erg snel doorhebben wanneer mensen zich anders voordoen, dan haken ze snel af. De kerkdienst kan weleens als ‘show’ overkomen, zonder dat duidelijk wordt wat het christelijk leven in de praktijk inhoudt. We moeten zorgen dat wat we uitspreken ook zichtbaar is in onze daden. Wat ook belangrijk is: open zijn over onze zwakheden en over concrete situaties vertellen. Daarnaast geloof ik dat jongeren vooral op zoek zijn naar een plaats waar ze zichzelf mogen zijn, waar ze ruimte hebben om hun verhaal te delen. Een plaats waar ze mogen ‘zijn’, zonder dat er enorm veel van hen verwacht wordt. De kerk is voor mij dan ook een ontmoetingsplaats, waar we elkaar mogen inspireren en

SCHIETGEBEDJE God, gastheer van alle mensen, zegen deze maaltijd. Wees met hen die alleen moeten eten, en met hen die nu geen eten hebben. Open onze ogen en verwarm ons hart, om uw wereld in te richten tot een huis voor alle mensen, een tafel waar niemand wordt geweerd.

Amen

Gebed om aan tafel te bidden

Foto: Eline Stoffer

Wie ben je? Ik ben een vrolijke, openhartige flapuit die soms een tikkeltje naïef is. Ik studeer hbo theologie en had het verlangen een kerkgemeente te starten - een soort pioniersplek, ‘kerk aan de eettafel’ - binnen de Vrije Evangelische stroming waar ik vandaan kom. Maar omdat ik getrouwd ben met een man is er daar helaas weinig ruimte om mijn talenten in te zetten. Door mijn opleiding aan het Windesheim college in Zwolle heb ik geleerd om te gaan met verschillende kerkelijke achtergronden, want je studeert daar met mensen uit allerlei kerkgenootschappen. Sinds kort ben ik werkzaam binnen de Protestantse Kerk Amsterdam. Ik woon in Lelystad, wat ver weg lijkt, maar met de intercity sta ik binnen 40 minuten op Amsterdam Centraal.

Robert-Jan Nijland in trouwpak.

Gods liefde zichtbaar maken naar elkaar toe. Ik hoop mensen binnen de kerk met elkaar te verbinden, zodat er dialoog en relatie ontstaat. Ik geloof dat deze verbinding voor jongeren ook op interkerkelijk niveau moet gaan plaatsvinden. Zo kunnen we aansluiting zoeken bij datgene wat al gedaan wordt in de stad, zonder steeds opnieuw het wiel uit te vinden. Favoriete plek in de stad Voordat ik in Amsterdam werkte, kwam ik soms als bezoeker in de stad om te winkelen of om mijn zus te ontmoeten, zij woont in Amsterdam-Oost. Sinds ik werk aan de Keizersgracht, geniet ik ervan om het Centraal

Colofon Kerk in Mokum maandblad September 2015, jaargang 6, nummer 8 Protestantse Kerk Amsterdam Nieuwe Keizersgracht 1A 1018 DR Amsterdam Hoofdredactie: Hanna van Dorssen Eindredactie agenda: Baukje Bos-Burggraaff Contact: [email protected], 020-53 53 705 Redactie Kerk in Mokum: Guido Attema, Willemien van Berkum, Tirza van der Graaf, Peter Idenburg. Verder werkten mee: Ferdinand Borger, Harmen Brethouwer, Margrietha Reinders Abonnement: Een abonnement opgeven of opzeggen doet u via [email protected]

Station uit te lopen en in de tram te stappen. Mooiste kerk Ik ken nog lang niet alle kerken in Amsterdam, maar ik ben erg onder de indruk van het imposante gebouw van de Oude Kerk. Het formaat en de locatie zijn geweldig, midden op de Wallen, een plaats waar Gods liefde zichtbaar gemaakt kan worden. Qua interieur vind ik de kerk waar ik werkzaam ben het mooist. Ik vind dat de houten kerkzaal van de Keizersgrachtkerk veel warmte uitstraalt, ik voel me daar thuis. keizersgrachtkerk.nl

of 020 53 53 706 (10.00-16.00 uur). Eenmaal per jaar wordt u uitgenodigd een vrijwillige bijdrage te betalen. Rek.nr. NL13 FVLB 0635 8012 21 t.n.v. Protestantse Gemeente te Amsterdam inz. Kerkblad

Verschijningsfrequentie: Kerk in Mokum verschijnt 10x per jaar, 5x als blad van 12 pagina’s en 5x als agenda van 4 pagina’s. Het volgende nummer komt uit op 20 okt. 2015. Bureauredactie: ABC Redactie, Culemborg Vormgeving: Studio Edens, Amsterdam Druk: BDU, Barneveld Protestants020 ProtestantseKerkAmsterdam protestants.amsterdam

KERK IN MOKUM

Agenda

september/oktober 2015

Benedictijnse spiritualiteit

De Benedictijnse spiritualiteit is eenvoudig en biedt verrassende inzichten voor het leven van alledag, de omgang met je tijd en leven vanuit bezieling.

Oudezijds 100 is al zestig jaar een gastvrije plek in hartje Amsterdam. Deze kloostergemeenschap, aan de Oudezijds Achterburgwal 100, probeert in de binnenstad het evangelie van Jezus Christus present te stellen door haar deuren open te stellen voor inloop, maatschappelijke opvang, begeleid wonen en de Kruispost, waar onverzekerden medische zorg kunnen krijgen. Het zestig jarig jubileum wordt zondag 20 september uitbundig gevierd: het stukje gracht aan de Oudezijds Achterburgwal 100 is dan omgetoverd tot ‘Allemansplein’, een klein festivalterrein met eten & drinken, verhalen en het Loket Levensvragen, een initiatief van de Protestantse Kerk Amsterdam, waar Amsterdammers kunnen aankloppen met hun levensvragen. Er is een kinderprogramma en livemuziek van onder andere het Ricciotti ensemble, een orkest van veertig jonge musici dat op bijzondere plekken symfonische muziek laat klinken. Er zijn rondleidingen in Oudezijds 100 en fotoen filmpresentaties in de Kapittelzaal. Wilt u kennismaken met deze bijzondere kloostergemeenschap in de binnenstad? Iedereen is van harte welkom. Zondag 20 september, stukje gracht voor Oudezijds 100, Oudezijds Achterburgwal 100, 13.00-17.00 uur, programma: oudezijds100.nl, facebook.com/oudezijds100, informatie en opgave: [email protected]

Foto: Peter Lowie

Feest: zestig jaar Oudezijds 100

De Allemanskapel van Sint Joris is de huiskapel van de kloostergemeenschap Oudezijds 100.

Souldiva Shirma Rouse Souldiva Shirma Rouse geeft op maandag 21 september een concert in de Keizersgrachtkerk in de serie ‘Hart op de Tong’. Tijdens dit akoestische concert neemt zij de luisteraars mee op een muzikale tocht door haar leven. De oorsprong van haar muziek ligt bij de gospelsongs in de kerk op het eiland Sint Eustatius waar Rouse opgroeide. Via deze muziek en die van de Amerikaanse gospel-, soul- en R&B-zangeres Aretha Franklin ontwikkelde ze haar eigen muziek. Muziek die haar door moeilijke periodes in het leven heen hielp. Van Rouse wordt gezegd dat ze muziek ademt. Ze zong onder andere met rockzangeres Anouk, saxofoniste Candy Dulfer en de Amerikaanse singer-songwriter Chaka Khan. Ook vertolkte ze de rol van Maria in The Passion en was zij finalist bij talentenjacht The Voice of Holland. Hart op de Tong heeft als doel een originele en aantrekkelijke mix te bewerkstelligen van muziekbeleving en zingeving. Tijdens Hart op de Tong staan de songteksten en juist ook de emotie achter de nummers centraal: wat is de drijfveer om deze tekst, deze gedachte muzikaal te vertolken? Na afloop een drankje en gelegenheid om met elkaar en met Rouse na te praten. Maandag 21 september, Keizersgrachtkerk, Keizersgracht 566, 20.00 uur, €12,50, hartopdetong.com, facebook.com/hartopdetong

Vredesweek 2015: Vrede verbindt

Foto: Maurice Giltjes

In het kader van de Vredesweek van 19 tot en met 27 september organiseert de Westerkerk in samenwerking met Amnesty International op donderdag 24 september een gedichtenwedstrijd voor de middelbare scholen in Amsterdam. Het onderwerp van de gedichten is ‘Vrede verbindt’, het thema van de Vredesweek. Elke deelnemende school vaardigt drie dichters af. Met hun klasgenoten luisteren ze naar alle voordrachten afgewisseld door optredens van het Leerorkest Amsterdam. Donderdag 24 september, Westerkerk, Prinsengracht 281, 14.00-16.00 uur Souldiva Shirma Rouse treedt op in de Keizersgrachtkerk.

foto: Jörgen Caris

Foto: iStock

Velen zijn op zoek naar meer rust, bezinning en houvast in hun leven. Daarom weten mensen steeds vaker de weg te vinden naar Benedictijnse spiritualiteit. Deze oude kloosterspiritualiteit, die is gebaseerd op de regel van Benedictus en aan de oorsprong staat van de Benedictijnse kloosterorde, is eenvoudig en biedt verrassende inzichten voor het leven van alledag, de omgang met je tijd en leven vanuit bezieling. In vijf avonden verdiepen deelnemers zich in de Benedictijnse spiritualiteit aan de hand van het boek Een levensregel voor beginners van de filosoof Wil Derkse. Aan de orde komen Benedictijns leiderschap (mensen stimuleren tot groei), leven vanuit je bronnen van inspiratie, en Benedictijns ‘tijdmanagement’. Hoe kun je leven met een volle agenda zonder het druk te hebben? De avonden bieden een afwisseling van oefenen en verdiepen. Aan het begin wordt geoefend in stilte en aandacht in de sfeervolle kapel van de Willem de Zwijgerkerk. Vervolgens bespreken deelnemers het thuis gelezen hoofdstuk uit het boek en gaan daarover in gesprek. Door middel van schrijf- en inspiratieoefeningen wordt stilgestaan bij wat de deelnemers raakt of aanspreekt. Donderdag 24 september, 15 oktober, 5 en 26 november en 10 december, Willem de Zwijgerkerk, Olympiaweg 14, 19.30 uur, €35,-, zininzuid.nl

Hocus pocus

Kinderen gebruiken graag de toverspreuk ‘Hocus pocus pilatus pas’. Klinkt lekker geheimzinnig. Middeleeuwers vonder het er op het altaar in de kerk ook geheimzinnig aan toegaan. Ze vingen flarden op van de Latijnse mis en maakten er neplatijn van. Tot op vandaag noemen we iets dat we niet begrijpen of schimmig vinden ‘hocus pocus’. Die andere woorden ‘pilatus pas’ komen van ‘Passus sub Pontio Pilato’, hij heeft geleden onder Pontius Pilatus. Daarmee zitten we meteen in het hart van een hot issue: wat betekent het lijden en sterven van Christus? Naar aanleiding van deze vraag gaan mijn collega’s Visser en Visser binnenkort in gesprek. Spannend, want over de vraag wie Jezus voor hen is zijn ze het niet meteen eens. Wie is hij toch? Dat vroegen Jezus’ tijdgenoten zich al af. Ze zeiden: Hij spreekt met gezag, zelfs de wind en het water gehoorzamen hem. Wie is hij toch? Tweeduizend jaar later weten we het nog niet precies. Brave borst met het heilig hart, reactionair, revolutionair, pacifist? Als tiener was ik verliefd op de hippie-achtige Jezus uit de film Jesus Christ Superstar. Stel dat Jezus vandaag zou terugkeren op aarde, wat dan? De Grootinquisiteur – uit de fabel van Dostojevski, opgenomen in de roman De gebroeders Karamazov – is boos dat Jezus zijn volk in Sevilla komt bezoeken en weer net zo populair wordt als vroeger. De kerk heeft haar zaakjes prima op orde, en Jezus stuurt de boel in de war met zijn barmhartigheid enzo. Waarom bent u ons komen hinderen? vraagt hij aan Jezus en hij veroordeelt hem subiet tot de brandstapel. Stel dat Jezus vandaag onze kerken zou binnenlopen, wat dan? Zou hij onze woorden en rituelen herkennen als een manier om hem te eren en te dienen? Of zou hij zeggen: lieve mensen, stop onmiddellijk met die hocus pocus! Wie mij wil dienen gaat nú naar buiten, want mijn woorden zijn er om gedaan te worden. Visser en Visser in debat over Jezus vindt plaats op donderdag 1 oktober in de Noorderkerk op de Noordermarkt, kerk open 19.30 uur, aanvang 20.00 uur. Meer informatie op pagina 2 van dit nummer. Ds. Julia van Rijn is scriba van de Protestantse Kerk Amsterdam Reageren? Mail naar redactie@ protestantsamsterdam.nl

Kerkdie nste n se pt e mb e r / o k t o b e r ZONDAG 20 SEPTEMBER Thomaskerk CENTRUM Keizersgrachtkerk

10.30 uur Mw. E. v.d. Panne

Noorderkerk

10.30 uur Ds. R.J. van Zwieten

Vrijburg

10.30 uur Dhr. D. Mook

NOORD De Ark

10.00 uur Cor Ofman

Bethelkerk

10.00 uur Ds. T.H. Hibma

10.00 uur Dr. P.J. Visser 18.30 uur Ds. T. Doornebal Willem de Zwijgerkerk 10.00 uur  Ds. N.G. Scholten

Nieuwendammerkerk

11.00 uur Ds. E. Reefhuis, Ds. E. Idema 18.00 uur Avondgebed anders

OOST De Binnenwaai

Dorpskerk Durgerdam

Oude Lutherse Kerk

De Bron

Oude Kerk

10.30 uur Ds. A.H. Wöhle

Westerkerk

10.30 uur Prof. dr. J. Muis

NOORD De Ark

10.00 uur  Ds. A. van Wijngaarden

Bethelkerk

10.00 uur Ds. S. Rienstra

Nieuwendammerkerk 10.00 uur Ds. G. Scholte

Witte kerkje Ransdorp-Holysloot 10.00 uur Ds. H. van Dorssen

Dorpskerk Zunderdorp 10.00 uur Ds. R.J. van Amstel

WEST Gast-huis

17.00 uur Heilig Vuur West Brandende Stilte

Hebron

13.00 uur Ds. J. de Bruijne

Jeruzalemkerk 10.00 uur Ds. B. v.d. Graaf

Nassaukerk

10.30 uur Ds. P. de Jong

Nieuw-West De Ontmoeting 10.00 uur Ds. T.H. Hibma

De Opgang

10.00 uur Ds. J.S. van Rijn

Regenbooggemeente in: Coffeemania Ottho Heldringstraat 3 10.00 uur  Ds. M. Myburgh

Sloterkerk

10.00 uur Ds. R.J. Bakker

ZUID Oranjekerk

10.00 uur Ds. W. Houweling

Pelgrimskerk 10.00 uur 

Cantatedienst Mw. P.J. Versteeg

11.00 uur Ds. O. van Dongen 10.30 uur  Gezamenlijke voorgangers

Elthetokerk

10.00 uur Ds. M. Blootens

ZUIDOOST De Nieuwe Stad 11.30 uur Ds. J.C.H. Aalders

KERK EN ZORG AMC

10.30 uur Pastor R. Heesters

Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis 10.30 uur Ds. J. v.d. Zaag

Dovenpastoraat in Bethelkerk 10.00 uur Dhr. S. Rienstra

Drugspastoraat Oudezijds Achterburgwal 45 16.30 uur

Onze Lieve Vrouwe Kapel OLVG

10.00 uur Pastor J.H.A. Verhoef

10.00 uur Ds. M. Reinders

10.30 uur Ds. P. Lootsma

Dorpskerk Zunderdorp 10.00 uur Ds. K. Staat

WEST Hebron

10.00 uur   Pastor E. Bras

Zorgcentrum De Poort 10.30 uur Ds. E. Cazemier

Zorgcentrum De Schutse 10.00 uur Ds. A. Hoekstra

ZONDAG 27 SEPTEMBER CENTRUM Keizersgrachtkerk 10.30 uur   Ds. G. Scholte

Noorderkerk

10.00 uur Dr. P.J. Visser 18.30 uur Dr. P.J. Visser

Oude Kerk

11.00 uur Ds. I. Otten 18.00 uur Avondgebed

Oude Lutherse Kerk 10.30 uur  Ds. M.A.J. Brouwer

Westerkerk

Ds. S. Ossewaarde

Nieuw-West De Ontmoeting 10.00 uur Ds. L. Wieringa

De Opgang


Regenbooggemeente in: Coffeemania Ottho Heldringstraat 3 10.00 uur Pastor D. Vonk

Sloterkerk

Pelgrimskerk in: De Goede Herder, Van Boshuizenstr. 420/422, Amsterdam

10.00 uur Ds. J.A. Verkerk

KERK EN ZORG AMC

Nassaukerk

VUmc

Regenbooggemeente in: De Ark

10.30 uur Ds. H. Vlug

Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis 10.30 uur Pastor T. Dunselman

Dovenpastoraat in De Ark 10.00 uur Dhr. W. Pantjes

Drugspastoraat

10.00 uur Ds. D.J. v.d. Berg

VUmc

10.00 uur   Ds. J. Delver

10.00 uur Ds. J.A. Verkerk

ZONDAG 4 OKTOBER CENTRUM Keizersgrachtkerk 10.30 uur   Ds. F. Borger

Noorderkerk

10.00 uur Dr. P.J. Visser 18.30 uur Ds. A. Schroten

Oude Kerk

11.00 uur Ds. E. Reefhuis 18.00 uur Evensong

Oude Lutherse Kerk 10.30 uur Ds. A.H. Wöhle

Westerkerk

Thomaskerk

NOORD De Ark

Vrijburg

10.30 uur Ds. J. de Valk

Willem de Zwijgerkerk 10.00 uur  Oecumenische dienst Raad van Kerken Zuid Drs. H. Steinvoort

OOST De Binnenwaai 11.00 uur Ds. J.S. van Rijn

De Bron

10.00 uur Team De Bron

Elthetokerk 10.00 uur Ds. D.J. Thijs

10.00 uur Ds. G. v.d. Bos

10.00 uur   Ds. N. de Reus

10.30 uur Ds. P. de Jong

10.30 uur Ds. F.W. Oosterwijk

10.00 uur Ds. M. Reinders

Bethelkerk

10.00 uur Ds. K. Holwerda

Nieuwendammerkerk 10.00 uur 

Zorgcentrum De Poort 10.30 uur 

De Opgang

ZUID Zorgcentrum De Schutse Oranjekerk 10.00 uur

Ds. D. Reefhuis

Ds. K. de Lange

10.00 uur Mw. H. Smeulers

Ds. G. van Schuppen

ZONDAG 11 OKTOBER

Regenbooggemeente in: Coffeemania Ottho Heldringstraat 3 10.00 uur Ds. M. Myburgh

CENTRUM Keizersgrachtkerk 10.30 uur  

Sloterkerk

Noorderkerk

Ds. G. Scholte


10.00 uur Ds. T.C. Verhoef 18.30 uur Dr. P.J. Visser

ZUID Oranjekerk 10.00 uur 

Oude Kerk

11.00 uur Ds. J.H. Uytenbogaardt 18.00 uur Avondgebed

Pelgrimskerk

16.30 uur Prof. dr. R. Reeling Brouwer


Meer kerkdiensten en adressen: protestants.amsterdam

10.30 uur Ds. A.A. v.d. Berge

NOORD De Ark

Vrijburg

10.30 uur Dhr. D. Mook

10.00 uur Ds. A. Baarslag

Willem de Zwijgerkerk

Bethelkerk

10.00 uur Ds. N.G. Scholten


OOST De Binnenwaai

Nieuwendammerkerk

De Bron

Dorpskerk Durgerdam

10.00 uur Dr. L. Miedema

11.00 uur Ds. R. Visser

10.00 uur Ds. D.J. Thijs

10.30 uur Ds. H. van Dorssen

Elthetokerk 10.00 uur 

Witte kerkje Ransdorp-Holysloot

Ds. M. Blootens

10.00 uur Ds. T.C. Wielsma

Muiderkerk

Dorpskerk Zunderdorp



ZUIDOOST De Drie Stromen KERK EN ZORG AMC

WEST Gast-huis

Westerkerk

Ds. E.J. de Wijer

Witte kerkje Ransdorp-Holysloot

Ds. R.J. van Amstel

Ds. M.A.J. Brouwer

Thomaskerk 10.30 uur 

9.30 uur Ds. J.W. v.d. Meulen

Dorpskerk Zunderdorp 10.00 uur 

Oude Lutherse Kerk 10.30 uur 

10.00 uur Ds. P. Masmijer

Ds. E. Plantier

10.00 uur Ds. C. Koops-Verdoes

10.00 uur Ds. M. Myburgh

Nieuw-West De Ontmoeting 10.00 uur 

Zorgcentrum De Schutse Ds. C. v.d. End

10.30 uur Ds. H.U. de Vries

10.30 uur Ds. E.J. de Wijer

10.00 uur Ds. J.P.G. Dijk

Za. 3 okt. 10.30 uur Pastor P. Schrage

9.30 uur Dhr. A. v.d. Stoel



10.00 uur Pastor J.H.A. Verhoef

Verpleeghuis Slotervaart De Opgang

Jeruzalemkerk

Nassaukerk

13.00 uur Mw. W. van Berkum

Nieuw-West De Ontmoeting

Jeruzalemkerk

13.00 uur Gemeenschapsviering 10.00 uur Ds. B. v.d. Graaf


Hebron

ZUIDOOST De Nieuwe Stad

Oudezijds Achterburgwal 45 16.30 uur

10.00 uur Verpleeghuis Slotervaart Ds. C.J. de Jong 10.30 uur Dhr. D. Wijker ZUID

VUmc

Muiderkerk 10.30 uur  

WEST Gast-huis

10.30 uur Ds. H. Kotzé

10.30 uur Pastor F. Kortekaas

Dovenpastoraat in Bethelkerk

Ds. H.U. de Vries

Thomaskerk

10.30 uur Ds. A.P.J. van Ligten

Vrijburg

10.30 uur Ds. J.J. v.d. Vaart

Willem de Zwijgerkerk 10.00 uur Ds. M. Reinders

OOST De Binnenwaai 11.00 uur Ds. D. Tanja

De Bron

10.00 uur Pastor M. van Gaalen

Elthetokerk

10.00 uur Ds. R. van Essen

Muiderkerk 10.30 uur Ds. W. Veen

ZUIDOOST De Nieuwe Stad

Za. 10 okt. 17.00 uur Ds. J.C.H. Aalders

De Drie Stromen

Zo. 11 okt. 9.30 uur Ds. J.W. v.d. Meulen

KERK EN ZORG AMC 10.30 uur Ds. H. Vlug

Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis 10.30 uur Ds. J. v.d. Zaag

Drugspastoraat

Jeruzalemkerk 10.00 uur 


Nassaukerk 10.30 uur 

VUmc


 met muziek

Pelgrimskerk 10.00 uur 

Hebron

Ds. K. Holwerda

Drugspastoraat

10.00 uur Ds. C. Ravensbergen

Dovenpastoraat in Bethelkerk 10.00 uur 

Ds. B. v.d. Graaf

10.00 uur Ds. F. van Dijke

10.00 uur Drs. H. de Haan

17.00 uur Heilig Vuur West Het Heilig Vuur

13.00 uur Ds. J. de Bruijne

Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis

Sloterkerk

 brood en wijn

Ds. T.H. Hibma


10.00 uur Pastor J.H.A. Verhoef 10.00 uur   Ds. D. Kuiper

Ke r k die nst e n / Agen d a WEST Gast-huis

Zorgcentrum De Schutse Westerkerk 10.00 uur Ds. A. Hoekstra


ZONDAG 18 OKTOBER CENTRUM Keizersgrachtkerk 10.30 uur   Noorderkerk

10.00 uur Ds. J.C. Schuurman 18.30 uur Ds. C. Blenk

Oude Kerk

11.00 uur Ds. E. Reefhuis 18.00 uur Avondgebed anders

Oude Lutherse Kerk

Za. 17 aug. 17.30 uur Ds. M.A.J. Brouwer

17.00 uur Heilig Vuur West Brandende Stilte

NOORD Bethelkerk 10.00 uur Cor Ofman

Hebron

Nieuwendammerkerk 10.00 uur Ds. A. van Wijngaarden, Ds. V.C. Lindenburg

Witte kerkje Ransdorp-Holysloot 10.00 uur Ds. C. Koops-Verdoes

Dorpskerk Zunderdorp 10.00 uur Ds. R.J. van Amstel

ZUIDOOST De Drie Stromen

Verpleeghuis Slotervaart

KERK EN ZORG AMC

VUmc

Ds. N.G. Scholten

10.30 uur Pastor R. Heesters

OOST De Binnenwaai

Zorgcentrum De Poort

Ds. D. Fisser

11.00 uur Mw. A. Verhoef

Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis

ZUID Oranjekerk

De Bron

Dovenpastoraat in Bethelkerk

Zorgcentrum De Schutse

Pelgrimskerk

Elthetokerk

Drugspastoraat



Thomaskerk

Muiderkerk


De Opgang

13.00 uur Ds. E. Holsappel

Jeruzalemkerk 10.00 uur Ds. H. de Leede

Nassaukerk


Nieuw-West De Ontmoeting 10.00 uur Ds. H. Appers

Vrijburg

10.00 uur Ds. J.P.G. Dijk

10.30 uur Ds. J. de Valk

Regenbooggemeente in: De Ark 10.00 uur  Ds. M. Reinders

Sloterkerk 10.00 uur 

10.00 uur Ds. H.U. de Vries


Kerk en Kunst in Westerkerk Dit najaar organiseert de Westerkerk lezingen over het thema Kerk en Kunst in Amsterdam. Tijdens deze lezingen wordt dieper ingegaan op de eeuwenoude relatie tussen kerkbouw en de beeldende kunst. 23 sep: een lezing van Irene Meyjes, zilverdeskundige bij het Rijksbureau voor Kunsthistorische Documentatie. Zij geeft een toelichting op de vervaardiging en het gebruik van avondmaalserviezen en doopstellen voor de Amsterdamse protestantse kerken; 21 okt: lezing in het teken van ‘de geest van de 19e eeuw’. Aan de hand van oude kaarten, Bijbelse en andere voorwerpen neemt Hermine Pool, conservator van het Bijbels Museum, bezoekers mee in de geheimen van de geloofsbeleving en uitingen van het 19e eeuwse christendom. Wo. 23 sep. en 21 okt. Westerkerk, 20.00 uur, €10,-, Stadspas en CJP €5,-

Tentoonstelling Rome in Nieuwe Kerk Tot 7 februari 2016 is een tentoonstelling te bezichtigen waarin de opkomst van het Christendom in het Romeinse Rijk ten tijde van keizer Constantijn centraal staat. Rome, de droom van keizer Constantijn draait om de vraag hoe het christendom uitgroeide tot de dominante godsdienst zoals wij deze nu kennen. Vanaf za. 2 okt. De Nieuwe Kerk op de Dam, dagelijks 10.00-17.00 uur, €16,-

Noord Meditatie vanuit de christelijke traditie Heb je meer behoefte aan stilte dan aan woorden? Even een onderbreking van alles wat maar doorgaat? Luisteren naar de stem van binnen, of naar God die in stilte spreekt? Dan is meditatie vanuit de christelijke traditie misschien iets voor jou. Onder de titel ’Meditatie in het ritme van de seizoenen’ komen de deelnemers eenmaal in de drie weken bij elkaar om te mediteren over verschillende thema’s. 23 sep: oogsten; 14 okt: tot wasdom komen. Wo. 23 sep. 14 okt. De Ark, 20.00 uur, 19.45 uur ontvangst met koffie/thee, neem van tevoren contact op met ds. Annemarie van Wijngaarden of Rob Boersma, 020-490 44 17

West Symposium: Geloof in beeld Geïnteresseerd in de veelkleurige praktijk van kerk en kunst nu? Kom dan op 10 oktober naar het Symposium Geloof in beeld helend en meedelend van het Platform Kerk en Kunst. Met bijzonder hoogleraar theologie en kunst Anne Marijke Spij-

Oost Het spiritueel tegoed van Dorothee Sölle Gespreksgroep over Dorothee Sölle, een theologe die de harten van mensen kon raken met een heldere blik op het leven. Zij had een oog voor de verborgen diepten in het eigen bestaan. Onder begeleiding van ds. Andreas Wöhle lezen deelnemers haar teksten en zoeken samen naar het ‘tegoed’ van haar theologie en levenswijsheid voor onze tijd. Zij proberen haar te leren kennen in verschillende genres van haar denken en schrijven. Do. 8 okt. 12 nov. en 10 dec. Oude Lutherse Kerk, Singel 411, (8 okt. en 10 dec.) Muiderkerk (12 nov.), 19.30 uur, info en aanmelding: Jan Dijkhuizen, 020-622 32 22, [email protected]

Sprekers over passie in de Muiderkerk Theoloog en theatermaker Harry Brandsma organiseert het ‘Broken Tears’ festival. Hij nodigt 45 collega’s (o.a. theologen, muzikanten en kunstenaars) uit Transsylvanië, Zuid-Afrika, Wales, Engeland, België en Nederland uit om drie minuten over hun passie te spreken of te zingen. Na afloop jazzmuziek. In ‘Broken Tears’ ligt de nadruk op het delen van plezier en de schoonheid, die vaak in tranen verborgen liggen. Za. 10 okt. Muiderkerk, 16.00-22.00 uur

Zuid Dichten met Marjolijn van Heemstra Dichteres, schrijfster en theatermaakster Marjolijn van Heemstra geeft een poëzieworkshop. Ben je van plan om te komen, zoek een gedicht uit dat je mooi vindt. Schrijf je zelf gedichten, neem er een mee. Er is plaats voor 15 personen, daarom graag aanmelden. Voorafgaand is erom 18.00 uur een buurtmaaltijd. Aanmelden daarvoor niet nodig. Duurzaam Dichten organiseert deze avond in het kader van buurtatelier De 5 Talenten van Heilig Vuur West, een pioniersgemeente in Oud-West. Do. 17 sep. Gast-Huis, Arie Biemondstr. 103, 19.30 uur, info: marjolijnvanheemstra.nl, heiligvuurwest.nl/de-5-talenten, opgave: [email protected] of 06-470 306 38

10.30 uur Ds. A. van Berge


10.30 uur Ds. M. Blootens

Meer kerkdiensten en adressen: protestants.amsterdam

Centrum

Willem de Zwijgerkerk 10.00 uur 

10.00 uur Ds. D.J. Thijs

10.00 uur Ds. D. Tanja

kerboer, kerkontwerper Pim van Dijk en kunstenaar Janpeter Muilwijk. Workshops met thema’s als kunst en geloofsleven, gemeenteproject met kunst, installaties/performances, kerkelijk textiel en advent. Het symposium sluit af met een kunstvesper rond beeldend werk van Roland Broekhuis. Za. 10 okt. Nassaukerk, 10.00-16.00 uur, kunstvesper 15.30 uur, €25,-, info: ds. Klaas Holwerda, 020-684 42 16, [email protected], opgave: [email protected]

9.30 uur Ds. J.C.H. Aalders

 met muziek

10.30 uur Dhr. D. Wijker

10.00 uur   Ds. A. Geudeke

10.30 uur Ds. E. Cazemier

10.00 uur Ds. R.H. Reeling Brouwer

10.00 uur Ds. D.J. v.d. Berg

 brood en wijn

Vier hoofddeugden en hun actualiteit Leerhuis Amsterdam Tenach en Evangelie verzorgt dit najaar lezingen over de kardinale deugden. 22 sep: Wethouder van Werk, Inkomen en Armoede Arjan Vliegenthart spreekt over gerechtigheid in een multiculturele samenleving; 20 okt: Bankier Eric Holterhues vertelt over voorzichtigheid in de omgang met financiën. Di. 22 sep. en 20 okt. Thomaskerk, 20.00 uur, leerhuisamsterdam.nl

Het lied op andere lippen

Expositie ‘Panta Rhei’ Opening op zondag 4 oktober van expositie met olieverfschilderijen van schilderes Naqiba Bergefurt. Met muziek. Zo. 4 okt. Willem de Zwijgerkerk, 14.30-16.30 uur, naqibabergefurt.nl

Event Jeugd en Kerk in Amsterdam Op maandag 5 oktober organiseert JOP, de jeugdorganisatie van de Protestantse Kerk, samen met het Protestants Jeugdwerk Amsterdam, het jeugdleiders evenement JOP COACH Live. Het middagprogramma is bedoeld voor beleidsmakers, predikanten en andere professionals in de kerk en focust op de thema’s leiderschap en vieren. Het avondprogramma is bedoeld voor iedereen die met jeugd en jongeren te maken heeft, of je nou ouder, vrijwilliger of ‘gewoon kerklid’ bent. Ook dan zijn er vele workshops. Het Protestants Jeugdwerk Amsterdam presenteert het programma GroeiRuimte, om kerken te helpen om hun kind-, tiener- en/of jongerenvriendelijkheid te versterken en zich als zodanig te profileren. Ma. 5 okt. Thomaskerk, 14.00-18.45 uur voor predikanten en professionals, 18.00-22.00 uur voor vrijwilligers, voor iedereen inclusief eten, info: jop.nl/jopcoachlive, info over GroeiRuimte: [email protected]

Voor adressen van kerken en meer agenda-activiteiten zie protestants.amsterdam

FIL M LADDER Filmhuis ZINema Film: Father and Daughter en een verrassingsfilm worden getoond vanwege 10-jarig jubileum van Filmhuis ZINema. Vr. 25 sep. De Ark, 19.45 uur

Filmhuis De Klinker

Film: The grand Budapest Hotel Wo. 14 okt. De Klinker, Huis van de Buurt, Borgerstr. 45, 19.30 uur, €2,50, info: Annemiek van Harten, 06 464 038 47, [email protected]

Theoloog, dichter en schrijver Sytze de Vries. Op zondagavond 27 september staat de vesper in de Oude Kerk in het teken van theoloog, dichter en schrijver Sytze de Vries, die zeventig jaar wordt. Hij was 18 jaar voorganger in de Oude Kerk: van 1988 tot 2006. Een uiterst vruchtbare periode waarin hij als schrijver van nieuwe liturgische teksten en kerkliederen intensief samenwerkte met de musici Willem Vogel en Christiaan Winter. Veel resultaten van die arbeid zijn terug te vinden in het nieuwe Liedboek. De gezongen vesper, waaraan de Sweelinck Cantorij van de Oude Kerk meewerkt, bevat diverse liederen en andere teksten uit de periode waarin De Vries voorganger was van de Oude Kerk. Aansluitend aan de vesper wordt het boek Het lied op andere lippen gepresenteerd. Daarin staan achtergrondverhalen bij elf liedteksten van De Vries uit het nieuwe Liedboek. Stuk voor stuk liederen die de levensweg van de mens, van geboorte tot dood, kunnen begeleiden. Gesprekken tussen Erick Versloot, predikant en musicus, en De Vries vormden de basis voor deze toelichtingen. Daarnaast bevat het boek 25 nieuwe liederen, getoonzet door diverse componisten. Ook wordt het glas geheven op de jarige. Zondag 27 september, Oude Kerk, Oudekerksplein 15, 18.00 uur, sytzedevries.com

Hervormingsdag, 31 oktober: De Stelling De viering van Hervormingsdag in de Protestantse Kerk Amsterdam op zaterdag 31 oktober staat in het teken van het diaconaat. Van 14.00 tot 17.00 uur is er een afwisselend programma in de Willem de Zwijgerkerk, Olympiaweg 14. Gaat het lukken om 95 stellingen voor een rechtvaardige samenleving aan de kerkdeur te spijkeren? Met bijdragen van wethouder Werk, Inkomen en Armoede Arjan Vliegenthart, stadsdominee Rob Visser en verschillende maatschappelijke en kerkelijke welzijnsorganisaties. Na afloop een drankje.

PLEISTERPLAATSEN KERK in MOKUM september/oktober 2015

Veel mensen die door het jaar heen de Westerkerk binnenlopen en een kaars branden bij het ‘Brandend Braambos’ schrijven hun gedachten, hun gebed op in het gedachten-gebedenboek dat ernaast ligt. Er is één bede die steeds weer terugkomt: het verlangen naar vrede. Soms vanwege een oorlog die ergens in de wereld raast, soms zomaar, als een groot verlangen. In de Vredesweek in september nemen wij dit gebed om vrede in de Westerkerk mee in het Braambosgebed op 25 september om 17.00 uur. En in een jarenlange traditie hebben we jonge mensen uitgenodigd om na te denken over hoe belangrijk vrede is. Samen met Amnesty International is er een gedichtenwedstrijd georganiseerd. Wat heeft de generatie van de toekomst aan zorgen, verwachting en hoop als het om vrede gaat? Zie onze website. Cristina Pumplun, missionair vicaris, westerkerk.nl

Keizersgrachtkerk Hoe gaan we met elkaar om? In drie diensten op zondag 4, 11 en 18 oktober staat die vraag centraal. Dat doen we mede aan de hand van het boek Ich und Du van Martin Buber, over het oningevulde tussengebied tussen mensen. Voor Buber zijn de intermenselijke ontmoetingen een weerspiegeling van de menselijke ontmoeting met God. In zijn boek werkt hij uit wat hij onder ‘ontmoeting‘ verstaat. In een werkelijke ontmoeting wordt het ‘ik’ van de mens veranderd door het ‘gij’ van de ander. Buber introduceert de ‘tussenruimte’ in de ontmoeting, een ruimte waarin het werkelijke ‘zijn met de ander’ zich manifesteert. Geen gemakkelijke kost voor de voorbereidingsgroep. Hoe zullen die drie diensten er uit zien? Als altijd van harte welkom. Daan Schut, scriba Keizersgrachtkerk, keizersgrachtkerk.nl

Noorderkerk Een pleisterplaats. Een plek waar je even neerstrijkt en op adem komt. Eet en drinkt. Contact legt. Om daarna als een ander mens je tocht te vervolgen. Zo’n plek wil de Noorderkerk zijn. Voor iedere voorbijganger. Om elkaar mee te nemen richting het Koninkrijk dat komt. Of het nu doelbewust die kant op gaat of dat je nog vol vragen zit, ieder is welkom om ‘s zondags of in de week naar binnen te lopen. Er is een royaal menu aan mogelijkheden om je samen met anderen te goed te doen aan woorden van de Bijbel, woorden die altijd meer te zeggen hebben dan je had vermoed. Daarbij is er volop gelegenheid om open en eerlijk met elkaar in gesprek te raken. Over ‘de weg’ zoals de eerste christenen dat noemden. Wie meer wil weten kan terecht op onze website. Welkom! Paul Visser, predikant Noorderkerk, noorderkerk.org

Leerhuis

in Thomaskerk Het nieuwe seizoen van ons leerhuis is voorzichtig begonnen. U kunt al onze activiteiten vinden op onze website of de folder ervan opvragen bij onze voorzitter ([email protected]), want er valt weer veel te leren met cursussen over theologie, filosofie, jodendom, islam en poëzie. Op mijn toilet (dat als laatste overblijfsel van de jaren zeventig vol hangt met affiches) hangt een uitspraak van Huub Oosterhuis: ‘Leren is een levenslang proces van gewetensvorming’. Het is daardoor een onmisbaar onderdeel van het kerkenwerk. De joden noemen hun synagoge een sjoel en dat is jiddisch voor ‘school’. In de kerk hoor je nog wel eens (als de preek te moeilijk wordt gevonden bijvoorbeeld): ‘we zijn hier niet op school’. Helaas niet, denk ik dan. Een leerrijk seizoen gewenst. Wilken Veen, predikant Leerhuis Amsterdam, leerhuisamsterdam.nl

De Ark Dit najaar zijn er in De Ark vier avonden over Bijbel- en Koranverhalen. Het is de bedoeling dat we die samen met islamitische noorderlingen zullen lezen. Deze serie ‘Mensen in gesprek met heilige boeken’ is een vervolg op een eerdere serie over de islam, waarvoor veel belangstelling was. De leiding is - net zoals bij de vorige serie - in handen van ds. Luuk Wieringa die veel kennis van de islam heeft en ook in Amsterdam-West aan dialoog werkt. Het programma: 1 oktober: Wat zullen wij bidden? Sura Al-Fatiha en het Onze Vader. Op 29 oktober: Over verantwoordelijkheid en schuld: het verhaal van Adam. Op 19 november: Vader van vele gelovigen: Abraham/Ibrahim en op 3 december: Maria en de geboorte van Jezus/Issa. Aanvang 19.30 uur, Banne Buikslootlaan 63c. Kosten: vrijwillige bijdrage. Welkom! Annemarie van Wijngaarden, predikant De Ark, arkmiddennoord.nl

Bethelkerk In de zomer ben ik naar Leeuwarden gereden om persoonlijk een Lieteboek te kopen bij boekhandel Van der Velde, zeg maar de Scheltema of de Donner van Leeuwarden en - inderdaad - ook een boekwinkel uit de voormalige Polarisgroep, die failliet is gegaan. Maar gelukkig prijkt Van der Velde weer fier aan de Nijstêd en hadden ze een hele stapel Lieteboeken liggen. Ons nieuwe Liedboek is beschikbaar voor de Friese kerkdiensten in de Bethelkerk, de volgende is op 14 februari 2016 (zet het vast in de agenda), en ook voor ‘thús’ (thuis) zoals in de ondertitel staat. Onmiddellijk heb ik het wonderschone gebedje van Bara van Pelt op bladzijde 1295 opgezocht, nieuwsgierig naar hoe Irma daar zou heten: ‘Mar ‘k wol ’t al oan Jo kwyt dat ik sa aaklik fallen bin en dat ik Lyske hyt.’ Lyske! Trinus Hibma, predikant Bethelkerk, bethelkerkamsterdam.nl

Regenbooggemeente voorheen De Ark-Jacobuskapel

Sinds kort voeren wij als wijkgemeente een nieuwe naam nu wij deze zomer eindelijk officieel gefuseerd zijn als wijkgemeenten van De Ark en de Jacobuskapel. Onze dubbele naam was een tijdelijke oplossing. Vol trots gaan we voortaan als Regenbooggemeente door het leven. Als we half oktober terugkeren naar ons kerkgebouw, dat De Ark blijft heten, zal ons nieuwe logo gepresenteerd worden en zal ook onze vernieuwde website in de lucht zijn. Met onze nieuwe naam herinneren we als gemeente onszelf aan het verbond dat God met Noach sloot en met alle mensen op aarde.

Hoewel het vanzelfsprekend lijkt dat geloof een individuele zaak is, is daarmee niet alles gezegd. Geloof is geen zuiver solistische aangelegenheid. Het wordt gevoed door contact met anderen, door mensen die je met woord en daad inspireren. Met dit gegeven gaan wij het seizoen 2015-2016 in. Wie zijn de mensen die ons inspireren? Wat maakt hun verhaal bijzonder? Hoe verhouden zij zich tot het geloof en wat betekenen zij voor ons? Wie zijn onze gidsen en goeroes? Wie zijn onze ‘goden’? Zijn dat ‘afgoden’ die mensen onderdrukken en tot slaaf maken? Of zijn het stemmen die verlangen naar menselijkheid? Naar liefde? Deze vragen komen aan de orde in ons jaarprogramma. Nieuwsgierig? Kom naar Vrijburg! Maarten Lubbers, voorzitter van Vrijburg, vrijburg.nl 25

Vrijburg

Vrijburg is een vrijzinnig-christelijke geloofsgemeenschap van Remonstranten en vrijzinnige protestanten. Verdraagzaamheid, respect, verantwoordelijkheid en denken in vrijheid zijn belangrijke uitgangspunten. Deze vormen ook de basis van de kerkdiensten. Vrijburg wil een gemeenschap zijn waarbinnen ruimte is voor ieders persoonlijke geloof. Sinds 1998 is Vrijburg ook een vrijzinnig cultureel centrum dat een brug wil slaan tussen geloof, cultuur en sociaalmaatschappelijke vragen.

55

De Opgang-Sloterkerk Met onze kerkenraad heb ik afgesproken dat in dit kolommetje een rectificatie komt op het vorige. Daarin werden de twee delen van onze wijkgemeente genoemd samen met de vraag van wel of geen Avondmaal vieren. Daarmee kan de suggestie zijn gewekt dat die twee groepen in onmin met elkaar leven. Het was niet de bedoeling over onmin te schrijven, maar over een opening in liefde naar elkaar. Volgens een ongeschreven regel vieren we nooit op dezelfde zondag Avondmaal in beide kerken. Als we nu in de toekomst eens samen zouden gaan kerken, kunnen brood en wijn dan toch worden gedeeld? De kerkenraad denkt niet dat het samen kerken al spoedig aan de orde is. Maar mocht het komen, dan zouden we toch niet vanwege die oude regel de maaltijd achterwege laten? R.J. Bakker, predikant Osdorp-Sloten, osdorpsloten.nl

Willem de Zwijgerkerk Ook dit najaar komt er weer een kunstexpositie in onze kerk, schilderijen van Naqiba Bergefurt. De kerk kan niet zonder kunst, al beperkte de reformatie die kunst lange tijd tot woordkunst en orgelkunst (een beperking die deze beide kunsten evenwel tot enorme hoogten heeft opgestuwd). Maar verbeelding hebben we nodig om ál onze zintuigen scherp te houden. Vooral de zintuigen die we nodig hebben om te geloven: de ogen van het hart, oren voor wat en wie onhoorbaar is - om maar eens wat te noemen. In de vakantietijd hebt u wellicht net als ik weer veel kunst gezien: van dat dorpskerkje tot en met dat wereldberoemde museum. En altijd rust je ratio daarvan uit (die heeft namelijk effe niks te doen) en bloeit je hart weer helemaal op (gevoed als het werd). Niek Scholten, predikant Willem de Zwijgerkerk, willemdezwijgerkerk.nl

Klimaat- en Geloofgroep Amsterdam: doe mee aan wereldwijde klimaatpelgrimage

Nassaukerk Zingen en bidden in huis en kerk: zo luidt de ondertitel van het twee jaar geleden verschenen Liedboek. Wie een exemplaar thuis heeft - of bij de hand in een ziekenhuis, verpleeghuis of huis van bewaring - kan het vast beamen. Neem een tekst als die van Sjoerd Zwaan op bladzijde 1366: Hoor mij, God, als ik tot U roep. U ziet mijn verdriet, U kent de vragen die mijn gedachten vervullen, U weet hoe ik opzie tegen de dag van morgen. Versterk in mij het geloof dat ik mijn weg niet alleen ga. Troost mij met uw aanwezigheid, nu en in de dagen die komen. Klaas Holwerda, predikant Nassaukerk, nassaukerk.nl

Nieuwendammerkerk Als je op reis bent, zoals op vakantie, kun je niet altijd maar doorgaan. Er zijn ook momenten nodig om stil te houden. Om op z’n minst te eten of te rusten. Zo’n plaats heet in het Nederlands zeker al vanaf 1647 een ‘pleisterplaats’. Maar ook in het gewone leven wil je wel eens een pleisterplaats kunnen aandoen. Daarom noemen we de nieuwe maaltijden in de Nieuwendammerkerk ‘Pleisterplaatsen’. Want daar en dan onderbreken we ons dagelijkse leven en routine. Op deze mooie plaats is het makkelijk om even stil te staan. Gezelligheid bij koffie/thee en eten, of je loopt de tuin met labyrint in of je bezoekt de stilteplek in de kerk. Je ontmoet onbekenden en vrienden en deelt het leven met elkaar. Voorlopig één keer per maand, maar vanaf januari twee keer per maand, voorlopig op de eerste en later ook op de derde dinsdag van de maand, zie nieuwendammerkerk.nl/activiteiten. Niet gratis natuurlijk, maar wel betaalbaar. Je hulp bij tafeldekken of opruimen is altijd gewenst, dat kan nog gezellig zijn ook. Even stilte, aandacht, ontmoeting en eten om vandaaruit weer onderweg te gaan en het goede te doen. Ook als de vakantie voorbij is. Véronique Lindenburg, predikant Nieuwendammerkerk, nieuwendammerkerk.nl

Vrijburg

Elthetokerk Eens in de twee weken wordt Eetlokaal LT, dat deel uitmaakt van het Elthetocomplex, omgetoverd tot een huiskamer. Vanaf 20.00 uur staat de deur open voor iedereen die wil langskomen. Er is geen vooropgezet programma, behalve de ontmoeting met elkaar. Wie wil kan een spelletje doen, je kunt je eigen boek of haak-of breiwerkje meenemen. Of gewoon kletsen over voetbal, lastige kinderen, die ene preek of de zin van het leven. Als het mooi weer is, zitten we op de stoep voor het gebouw. Er is ook een eenvoudig avondgebed om 19.30 uur, zoals op elke werkdag. Elke tweede en vierde zaterdag van de maand ben je van harte welkom om langs te komen. Marleen Blootens, predikant Elthetokerk, elthetokerkamsterdam.nl

Oranjekerk Mijn is het zonlicht, mijn is de morgen, licht ooit geboren in Eden’s Hof. Prijs opgetogen, prijs elke ochtend: God schept altijd weer een nieuwe dag. De Engelstalige versie van de bekende popsong ‘Morning has broken’ werd op onze startzondag van 6 september gezongen. Zo bekend dat iedereen het graag meezingt, ook de kerkganger die wat minder in de vertrouwde psalmen en gezangen is ingevoerd. Het lied klonk voluit in een gewone viering, voor zover een kerkdienst ‘gewoon’ genoemd kan worden. Geen toeters en bellen vanwege een nieuw kerkelijk seizoen, want ’s middags was er de viering van tien jaar Protestantse Kerk Amsterdam in de Nieuwe Kerk. In de Oranjekerk werd ‘gewoon’ een nieuwe dag begroet. Om daarmee te onderstrepen dat wij ons dit seizoen opnieuw wijden aan de eenvoudige en fundamentele dingen die het leven dragen. Jip Kreijns, gemeentelid Oranjekerk, oranjekerkamsterdam.nl

Foto: Mat McDermott

Westerkerk

Een regenboog is een teken van vrede, roept verwondering op, doet je even stil staan en geeft een gevoel van blijheid. Dat willen we als gemeente uitdragen vanuit onze vernieuwde kerk in de buurt om ons heen. Diane Vonk, pastoraal werker van de Regenbooggemeente, deark-jacobuskapel.nl

Multireligieuze klimaatmars deze zomer in Rome. In Parijs vindt van 30 november tot 11 december de volgende grote internationale klimaatconferentie plaats. Daarom trekken dit najaar over heel de wereld mensen naar Parijs om hun stem te laten horen voor een rechtvaardiger klimaatbeleid. De conferentie in Parijs is cruciaal voor afspraken om de klimaatopwarming van de aarde in de hand te houden. De uitkomsten van de conferentie zijn bepalend voor onze toekomst. Kerken in verschillende landen organiseren een ‘klimaatpelgrimage’. Ook vanuit de Nederlandse kerken gaan we op weg. Daarvoor startte op zondag 6 september de landelijke campagne ‘Klimaatloop: Loop mee naar Parijs!’ Een initiatief van onder andere Oikos, Tear, Kerk in Actie en Stichting de Groene Kerken. Initiatiefnemer Sjoerd van Schooneveld van de Groene Kerken: ‘Je kan zelf bepalen hoever je mee wilt lopen in de klimaatloop. Elk weekend, een losse etappe (circa 15 kilometer), of je sluit je aan bij een van de internationale oecumenische etappes door Duitsland, België en Frankrijk. Alle etappes zijn te vinden op klimaatloop.nl.‘ Klimaat- en Geloofgroep Amsterdam De Klimaat- en Geloofgroep Amsterdam nodigt alle lezers van Kerk in Mokum van harte uit om mee te lopen met de klimaatpelgrimage en zo de aandacht te vestigen op het belang van de conferentie in Parijs en 2015 het ‘jaar van de hoop’ te maken. U kunt zelf een aantrekkelijke etappe uitkiezen of u aansluiten bij de ‘Amsterdamse delegatie’ die op zondag 4 oktober de etappe van Heiloo naar Castricum loopt. De Klimaat- en Geloofgroep Amsterdam doet ook mee met de ‘Kerkentocht’ op zaterdag 24 oktober: een klimaatmanifestatie die bestaat uit 4 mini-etappes over het historisch kerkenkruis in Utrecht met muziek, theater en boeiende sprekers. Voor meer informatie en opgave: klimaatloop.nl. Deze website bevat ook achtergrondinformatie over klimaatverandering en waarom dit de kerk aangaat. Elske Scholte en Janne van den Akker, initiatiefnemers van de Klimaat- en Geloofgroep Amsterdam

Buurtfeest ‘Zorg voor Elkaar’ in Hoftuin Op vrijdag 18 september vindt in de Hoftuin, de prachtige binnentuin van het maatschappelijk complex van de Protestantse Diaconie Amsterdam, een buurtfeest van zorginstelling Cordaan plaats. Rondom de Hoftuin zit onder andere het Zalencentrum Cordaan en de Outsider Art Galerie Amsterdam van zorginstelling Cordaan. Bij Cordaan doen mensen met een verstandelijke beperking en mensen met een psychiatrische stoornis werkervaring op. Het buurtfeest is bedoeld als kennismaking met dit werk van Cordaan, maar is ook georganiseerd om de band tussen cliënten, vrijwilligers, medewerkers en buurtbewoners te versterken. Tijdens het feest wisselen bandjes en singer-songwriters elkaar af, tussendoor lezen dichters poëzie voor. Outsider Art Kunstenaars beschilderen een groot doek: iedereen mag meehelpen. Zij geven ook een workshop. De mooiste werken worden geëxposeerd door Outsider Art Galerie Amsterdam. Vrijdag 18 september, Hoftuin, achter Nieuwe Herengracht 18, ook bereikbaar via het plantsoen aan de Weesperstraat, vlakbij metrostation Waterlooplein (uitgang Nieuwe Herengracht), 13.30-17.30 uur

Eigenwijzer met grijs

Recommend Documents