eigen geld op het spel

07

juli – 2012 – veb.net – € 8,50

eigen geld op het spel Welke fondsmanagers investeren in eigen beleggingsfonds?

gupta-gate

Vals spel op Wall Street gelogenstraft

15

interview

Kristoffer Stensrud, Noorse beleggingslegende

20

Terugblik ava-seizoen

36

Spanning in het theater van beursgenoteerd Nederland

Actie fortis

45

Fortis weg uit Nederland: de gevolgen voor beleggers

advertentie

Ik wil 5 procent! Is sparen met de huidige spaarrente voor u geen optie? En bent u op zoek naar beleggingsalternatieven om toch rendement te maken op uw geld? Kijk dan eens naar de RBS 5% Vast Obligatie. Deze obligatie betaalt tot 2020 een vaste coupon van 5% per jaar en op de afloopdatum ontvangt u de nominale waarde van 100 euro retour. Kijk voor meer informatie op www.rbs.nl/markets

www.rbs.nl/markets De waarde van uw belegging kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst. Ga naar www.rbs.nl/markets voor de brochure, het basisprospectus en de definitieve voorwaarden. © The RBS Bank of Scotland plc. Alle rechten, behalve indien expliciet toegekend, worden voorbehouden. Reproductie in welke vorm dan ook van de inhoud van dit document is zonder voorafgaande schriftelijke toestemming verboden tenzij voor persoonlijk gebruik.

advertentie

inhoud

inhoud

– VEB.net

omslagverhaal

– € 8,50

07 JULI – 2012

Eigen geld op het spel Beleggingsfondsen presteren beter als de belangen van fondsmanagers en beleggers parallel lopen. Hoe zit dat in Nederland?

EIGEN GELD L OP HET SPE investeren smanagers Welke fondleggingsfonds? in eigen be 20 15

E GUPTA-GAT

Wall Street Vals spel op gelogenstraft

_Cover met

Effect2012-7_p1

rug.indd

INTERVIEW

srud, Kristoffer Sten gingslegende Noorse beleg

EIZOEN

36

AVA-S van het theater Spanning in rd Nederland beursgenotee

TERUGBLIK

10

IS ACTIE FORT

45

VS

: uit Nederland Fortis weg voor beleggers de gevolgen

09-07-12

14:44

1

Vals spel op Wall Street gelogenstraft

Summergate

D

e zomer in Groot-Brittannië is niet compleet zonder overvloedige neerslag en een groot schandaal. In 2009 was er het declaratieschandaal. Parlementariërs bleken belastingbetalers te hebben laten opdraaien voor uitgaven aan kattenvoer, taxiritjes naar de supermarkt en wc-brillen. Schandaalkranten als The Sun en News of the World wisten wel raad met de bonnetjesaffaire. Vorig jaar waren de tabloids zelf aan de beurt na onthullingen over massale afluisterpraktijken. En nu is er Liborgate. Banken blijken stelselmatig de rente naar beneden te hebben gelogen. In feite hebben ze daarmee het tapijt onder een deel van de financiële wereld uitgetrokken, want deze zogenoemde Libor-rentes zijn cruciaal voor de prijs van ruim 660 duizend miljard euro aan hypotheken, kredieten en spaarproducten. De gevolgen van de manipulatie zijn nog lang niet duidelijk. Verder onderzoek moet uitwijzen wie benadeeld zijn. Maar dat het resterende aanzien van de financiële sector een nieuwe deuk heeft opgelopen is glashelder. ‘Het belang van de klant voorop’ was het devies na de kredietcrisis. Voorlopig lijkt het al genoeg uitdaging om de belangen van klanten en beleggers parallel te laten lopen met die van de financiële sector. Dat kan al winst betekenen, zoals ook blijkt uit ons omslagverhaal.

15

De FBI en de fraudejagers van justitie in New York voeren een verhitte oorlog tegen de wijdverbreide handel met voorkennis op Wall Street. Opsporingstechnieken uit maffiazaken leveren spectaculaire resultaten. “Ik ben dood als dit uitlekt. Ik eindig zoals Martha fucking Stewart…”

het getal

Handig, met bijsluiter ebitdaresultaat

Nieuwe! rubriek

De dagelijkse stroom aan financiële berichten is doorspekt met financieel jargon. Wat is de wereld achter de gebruikte afkortingen en acroniemen en wat moet je er als belegger mee? Tijd voor uitleg. Deze maand: het ebitda-resultaat

28

Lidmaatschap ∫ Het lidmaatschap van de Vereniging VEB NCVB wordt in beginsel voor de duur van één jaar aangegaan. ∫ Het lidmaatschap wordt automatisch verlengd, tenzij uiterlijk vier weken voor de vervaldatum schriftelijk een opzegging is ontvangen. ∫ Voor uitgebreide informatie over het lidmaatschap en het doorgeven van adreswijzigingen en opzeggingen verwijzen wij u naar onze website www.veb.net/lidmaatschap

70

Euro per jaar 4 - effect // juLi 2012

duel

40 Supermarktstrijd Nederland en België hebben beide een retailer van formaat in de gelederen: Ahold en Delhaize. De twee sectorgenoten langs de meetlat.

china

46

Chinese problemen groter door eurocrisis China maakt zich steeds grotere zorgen over de crisis in Europa. Europese beleggers mogen de nodige vrees koesteren voor ontwikkelingen in China, zo betoogt correspondent Bert van Dijk vanuit Shanghai.

grondstoffen

Olie

48

Het lijkt logisch: een stijgende olieprijs betekent goed nieuws voor beleggingen in energieproducenten en vice versa. Maar zo eenvoudig ligt het niet.

En verder...

Nieuws Column Jan Maarten Slagter Column Paul Frentrop Column Marc Langeveld Avontuurlijk beleggen Macro-economie: breuklijn onder Chinees bankensysteem Beeldspread Productfolder Column Sheila Sitalsing Spanning in het theater van beursgenoteerd Nederland Column Wouter Weijand VEB Nieuws Obligaties Technische Analyse Koersenpagina’s Colofon Beursgong & Next

6 9 14 23 25 26 30 32 35 36 39 42 50 52 54 57 58

20

Interview Kristoffer stensrud effect // juLi 2012 - 5

Fotografie Sportsphotographer.eu / Shutterstock

kort nieuws

Manchester United zoekt nieuwe vrienden Het zat er al een tijdje aan te komen, maar nu is het officieel: de Britse voetbalclub Manchester United wil naar de beurs. Terug naar de beurs, want de Mancunians waren al eerder genoteerd maar werden in 2005 door de Amerikaanse zakenman Malcolm Glazer opgekocht. Nu wil de club naar de beurs der beurzen: de New York Stock Exchange. Eerdere berichten kondigden een beursgang in Azië aan, waar United heel populair is. De club zou naar Hong Kong of Singapore gaan en daarmee een miljard dollar ophalen. Dat was blijkbaar toch wat hoog gegrepen, want nu is het plan om tenminste 100 miljoen dollar op te halen.

6 - effect // juli 2012

Mocht Manchester dat bedrag weten op te halen dan is er voor eigenaar Glazer nog geen reden om de vlag uit te hangen. United heeft een stevige schuld en de opbrengst van deze beursgang zal vooral worden gebruikt om af te lossen. 100 miljoen dollar is ook een schijntje ten opzichte van de 800 miljoen pond die Malcolm Glazer in 2005 op tafel legde. Dat kwam destijds neer op bijna 1,5 miljard dollar. Op termijn zal Glazer zijn centen toch wel terug willen. Dat zal niet meevallen want beleggen en voetbal gaan eigenlijk niet samen. De Stoxx Football index van Europese beursgenoteerde voetbalbedrijven is in de afgelopen vier jaar gehalveerd. Om Amerikaanse beleggers te lokken wijst Manchester United op de winst die te behalen is met de verkoop van shirts, petjes en sjaaltjes, de ‘merchandise’. ‘Soccer’ is buiten de VS wel populair, drukt

Manchester United heeft 26 miljoen vrienden op Facebook 30

26.2

25

21.5

20

17.2

15 10 5 0

8.1 0.8 jul ‘10

jan ‘11

jul ‘11

jan ‘12

jul ‘12

Nog niet eerder gezien in een prospectus: de ontwikkeling van het aantal Facebook-vrienden.

men de beleggers op het hart. En Manchester United in het bijzonder. De club heeft vijf keer meer volgers op Facebook dan de New York Yankees, zo wordt trots gemeld. Dividend zit er voorlopig niet

in voor beleggers. Behalve voor één belegger. Eind april kreeg aandeelhouder Glazer 10 miljoen pond uitgekeerd. Toch reden voor een feestje, maar daar maak je geen vrienden mee.

kort nieuws

ADVIES ANALISTEN beperkt houdbaar Stapt u wel eens in een aandeel na een aanbeveling van analisten? Dat hoeft geen onverdeeld succes te zijn, want analisten zijn rasoptimisten. Uit onderzoek blijkt dat minder dan tien procent van alle beleggingsadviezen (kopen, houden en verkopen) een verkoopadvies is. De banken waar analisten voor werken leveren vaak ook lucratieve adviesdiensten aan bedrijven. En een verkoopadvies is niet bepaald goede reclame. Daarbij hebben banken direct belang bij koopadviezen omdat dit meer handel en dus transactieinkomsten oplevert. Een koersdoel is niets anders dan de som van de (verdisconteerde) toekomstige winsten die de analist verwacht. Maar welke winstgroei is er nodig om deze koersdoelen te kunnen verdedigen? Komende jaren zien analisten veel moois gebeuren op de Nederlandse beurs. Zij verwachten dat de gemiddelde winst van bedrijven in de AEX in 2015 veertig procent hoger ligt dan in 2011.

Dat klinkt ambitieus in tijden van crisis en werpt de vraag op hoe analisten hun vergezichten componeren. Vaak borduren ze voort op de winsten die bedrijven in het verleden presenteerden. Het is een kwestie van lijntjes doortrekken. Neem bijvoorbeeld ASML, Ahold en Unilever die in de laatste jaren mooie winsten behaalden. Hier verwachten analisten ook tot en met 2015 steeds hogere winsten. Bij bedrijven die in (tijdelijke) problemen zitten, gebeurt juist het omgekeerde. Analisten verwachten bij deze bedrijven dat tegenvallers zul-

len blijven aanhouden. Zo is de verwachting dat bijvoorbeeld KPN en TomTom komende jaren de winst verder zien dalen. Een kleine exercitie toont aan hoe betrekkelijk die voorspellingen in praktijk zijn. De VEB analyseerde de accuraatheid van voorspellingen ten aanzien van de winst voor Shell voor de jaren 2006 tot en met 2011. Pakweg 30 analisten houden zich bijna dagelijks bezig met het volgen van de oliegigant. Desondanks blijkt de glazen bol troebel. Het analistenoordeel wijkt gemiddeld ongeveer 25 pro-

cent af ten opzichte van de werkelijk behaalde winst. Bij winstprognoses houden analisten nauwelijks rekening met grote schokken. Zo voorzagen ze niet dat de olieprijs hard zou dalen waardoor de winst van Shell over 2009 ruim 40 procent lager lag dan een jaar eerder werd verwacht. Een slimme belegger ziet de koersdoelen van analisten niet als statische gegevens. Een prijssticker op een aandeel plakken in een steeds veranderende wereld is een loodzware exercitie. Niet vreemd dat adviezen zo vaak veranderen.

Shell winst per aandeel in euro’s 5

4

3

2

1

0

2006

2007

¥ voorspelling analisten

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

¥ werkelijk

effect // juli 2012 - 7

KORT Nieuws

De vijf beste dividendaandelen volgens de goeroes De Amerikaanse website www.gurufocus.com volgt de beleggingen van een aantal bekende beleggingsgoeroes, van Carl Icahn tot George Soros en Warren Buffett. Dat levert soms aardige lijstjes op. Na het doorspitten van de meest recente kwartaalrapportages zette gurufocus op een rij welke dividendaandelen het meest populair zijn onder de goeroes. Het blijkt om grote bedrijven te gaan die al tijden goede dividenden betalen en deze jaarlijkse uitkering het liefst jaarlijks opschroeven.

George Sorros

Warren Buffett

John Paulson

Carl Icahn

Deze vijf aandelen komen het meest voor in de aandelenportefeuilles van de goeroes:

1

Pfizer, dividendrendement 4,2 procent Het Amerikaanse Pfizer is een farmaciebedrijf dat wereldwijd actief is. De totale beurswaarde is 163 miljard dollar. Het aandeel doet 9,1 keer de winst en 2,4 keer de omzet. Pfizer betaalt al dividend sinds mensenheugenis. Over het eerste kwartaal van dit jaar betaalde Pfizer voor het 293e kwartaal op rij dividend.

2

Vodafone, dividendrendement 5,1 procent Het Britse Vodafone is wat beurswaarde (90 miljard pond) betreft wereldkampioen in mobiele telefonie. De Britten betalen twee keer per jaar dividend. In 2010 nam het bedrijf zich voor het dividend drie jaar lang met tenminste 7 procent per jaar op te schroeven. Vodafone zit goed in de slappe was: eind

8 - effect //julii 2012

2011 was de kaspositie 7 miljard pond. De schuld is echter ook stevig: 42 miljard pond.

3

Merck, dividendrendement 4,4 procent Farmaciegigant Merck betaalt al dividend sinds 1969. De waardering is vergelijkbaar met die van collega Pfizer. Tussen 2005 en 2010 was het dividend stabiel, daarna kon er een paar keer worden verhoogd. Merck genereert flink wat cash, en dat is nog wat

meer geworden sinds het samengaan met Schering-Plough.

4

AT&T, dividendrendement 5,9 procent Het Amerikaanse telecombedrijf AT&T heeft een zeer sterke dividendreputatie: over de laatste 28 jaar werd het dividend steeds verhoogd, ook tijdens de finan ciële crisis. Op 13,6 keer de winst is AT&T misschien niet de goedkoopste in deze sector, dat is een nadeel.

5

Altria, dividendrendement 5,5 procent Altria betaalt sinds 1989 dividend. Na het afstoten van Kraft Foods en Philip Morris International is Altria alleen nog als sigarettenfabrikant in de VS actief. Bedrijven in dit soort volwassen markten hoeven niet veel meer te investeren. Altria kan het zich daarom veroorloven 80 procent van de winst uit te keren. Het dividend kon de afgelopen vier jaar steeds worden verhoogd ondanks de crisis en de geringe marktgroei.

column Jan Maarten Slagter is directeur van de VEB

Wie betaalt, bepaalt niets

Ondeugd presteerde beter Eens in de zoveel tijd komt het in het nieuws: het Vice Fund, het Amerikaanse beleggingsfonds dat vooral belegt in bedrijven die actief zijn in alles wat God verboden heeft: drinken, roken, gokken, geweld en seks. Het fonds heeft dus belangen in casino’s, wapenfabrikanten, de tabaksindustrie en de drankmakers. De strategie achter het fonds is simpel. Of het nu goed of slecht gaat in de economie, mensen blijven drinken, roken en vechten. De prestaties van het fonds liegen er niet om. Sinds de oprichting doet het fonds het per jaar gemiddeld ruim 2 procent beter dan het Amerikaanse beursgemiddelde. Aan de andere kant van het

Ave Maria Fund

spectrum staan de ethische fondsen, zoals het Amerikaanse Ave Maria Fund, dat alleen belegt in bedrijven die de waarden en normen van de katholieke kerk respecteren. Dat betekent geen fabrikanten van anticonceptie en ook verzekeringsmaatschappijen die homoseksuelen een polis aanbieden vallen buiten de boot. Iets meer dan twee jaar bestaat het Ave Maria World Equity Fund nu en de prestaties ten opzichte van het Amerikaanse beursgemiddelde blijven wat achter. Sinds mei 2010 steeg de koers van het katholieke fonds met bijna vijf procent tegen meer dan twintig procent voor de grote bedrijvenindex S&P 500. Beleggers in het ondeugdenfonds lachen erom en schenken nog eens in. Op iedere ingelegde dollar boekten zij 40 dollarcent winst.

S&P 500

Vice Fund

150 140

138

130 121

120 110

104

100 100 100 100

Koersen op 100 gezet per 3 mei 2010

03-07-12

03-05-12

03-03-12

03-01-12

03-11-11

03-09-11

03-07-11

03-05-11

03-03-11

03-01-11

03-11-10

03-09-10

03-07-10

03-05-10

90

w

door Jan Maarten Slagter

ie betaalt, bepaalt” is een aansprekende oneliner, die op het eerste gehoor een waarheid als een koe bevat. Natuurlijk, met geld koop je dingen. Dan bepaal je dus wat je wilt hebben. Zo werkt het in winkels en restaurants en zo zal het dus ook wel werken in minder directe verbanden. Het is de basis van veel samenzweringstheorieën, die allemaal geïnspireerd zijn door het Watergatemotto “follow the money”. Ik laat nu even in het midden of de regel in het algemeen al dan niet opgaat, maar op één terrein – de beursgenoteerde vennootschap - is het in ieder geval niet waar. Althans niet volgens de Nederlandse wet en regelgeving. Aandeelhouders betalen, maar bepalen niet. “Het bestuur bepaalt de strategie van de onderneming” is het onwrikbare uitgangspunt van de Nederlandse corporate governance. De raad van commissarissen ziet hier op toe. En voor aandeelhouders blijven wat restrechten over. “Aandeelhoudersdemocratie” is een term die de verhoudingen in de Nederlandse beursvennootschap nauwelijks dekt – behalve voor zover het “stemmen met de voeten” betreft. Je kunt je aandelen verkopen, maar de paradox van deze motie van wantrouwen is dat degene die hem indient niet zelf meer profiteert van de disciplinerende werking ervan. De rol van de aandeelhouder in de checks en balances dreigt binnenkort nog aanzienlijk verder verzwakt te worden nu de Tweede Kamer onlangs het wetsvoorstel “Frijns” heeft aangenomen. Onderdeel van dit voorstel is de verhoging van het minimale belang dat een aandeelhouder moet hebben om een agendapunt voor de aandeelhoudersvergadering in te dienen naar 3%. Nu is de drempel nog 1%, dan wel een marktwaarde van ¤ 50 miljoen. Dat is een veel dramatischer verhoging dan het op het eerste gezicht lijkt – vooral omdat het marktwaardeminimum vervalt. Bij een bedrijf als ING, met een marktwaarde van bijna ¤ 20 miljard, zou je een belang van ongeveer ¤ 600 miljoen mee moeten nemen om een agendapunt op tafel te krijgen, een vertwaalfvoudiging van de huidige drempel. Voor kleinere aandeelhouders – en hun belangenvertegenwoordigers – is dat een schier onmogelijke opgave. Dat zou buitengewoon jammer zijn. Want hoewel aandeelhouders zeer terughoudend gebruik maken van deze mogelijkheid – in het afgelopen AVA-seizoen niet één keer – is het een belangrijke stok achter de deur in het kader van de checks en balances. Als de wet op deze manier wordt ingevoerd, kan de term aandeelhoudersdemocratie definitief bij het vuilnis. Democratie betekent immers meer dan dat de meeste stemmen tellen. Wezenlijk is dat ook de kleinste minderheid zijn stem kan laten horen. Een agenderingsdrempel van 3% ontneemt dat recht aan een grote groep aandeelhouders. Eerste Kamerleden: leest u mee?


Omslagverhaal Eigen geld op het spel

eigen geld op het spel Fondsmanagers die in het eigen beleggingsfonds beleggen presteren op lange termijn beter, zo leert onderzoek. In de Verenigde Staten is deze praktijk dan ook gemeengoed. Hoe zit het in Nederland?

Tekst Ronald van genderen

A

Aanbieders van beleggingsfondsen (banken en vermogensbeheerders) en beleggers in die fondsen hebben verschillende belangen. Een belegger wil een zo hoog mogelijk rendement, terwijl een fondsaanbieder een zo hoog mogelijke winst wil behalen. Het belangenverschil tussen fondsmanager en belegger is wellicht minder duidelijk. Voor de fondsmanager is het beheer van het fonds vooral werk. Natuurlijk zal hij de kantjes er niet van af lopen, want dat kost hem zijn baan. Maar niet alles is zonder meer gericht op het halen van het hoogste rendement. Zijn variabele beloning is vaak meer afhankelijk van de winst van zijn werkgever of de groei van het beheerde vermogen en niet van de prestaties van het fonds. Daarnaast kan hij in de verleiding komen om zijn kunde te laten zien door namens het fonds heel actief aandelen te kopen en te verkopen. Veel handelen zorgt voor

De belangen kunnen meer op één lijn komen als de fondsmanager niet alleen het fonds beheert, maar hier ook zelf in belegt. torenhoge transactiekosten die weer ten koste gaan van het rendement van het fonds en dus van de opbrengst voor fondsbeleggers. Hoe kunnen die verschillende belangen nu meer op één lijn worden gebracht en weet je als fondsbelegger dat de fondsbeheerder zijn uiterste best voor je doet? Eerst maar eens het belangenconflict tussen fondsaanbieders en beleggers. Dat kan aanzienlijk worden verminderd wanneer kosten die een aanbieder beleggers in rekening brengt veel afhankelijker zijn van de

prestaties van de aangeboden fondsen. Een fonds zou beleggers dus een lage vergoeding in rekening moeten brengen en pas meer geld vragen als de prestaties daar ook naar zijn. De inkomsten van de fondsaanbieder worden daarmee deels afhankelijk van het behalen van een goed rendement. Beide partijen zijn dan gebaat bij goede prestaties. eigen geld De belangen van de fondsmanagers en de belegger kunnen meer op één lijn komen als de fondsmanager niet alleen het fonds beheert, maar hier ook zelf in belegt. Hij heeft dan een direct financieel belang bij het wel en wee van het fonds. In de Verenigde Staten is het nu al vrij normaal dat fondsmanagers zelf geld steken in het fonds dat ze beheren. Uit onderzoek blijkt dat dit positief kan uitpakken voor beleggers. Het levert beleggers hogere toekomstige rendementen op terwijl de risico’s lager zijn (zie kader p.12-13). Een belang in het eigen

fonds kan een teken zijn dat de fondsmanagers beschikken over superieure informatie over de toekomstige performance van hun fonds of een extra stimulans krijgen om beter te presteren. Door een belang te nemen delen ze in het neerwaarts risico; slecht presteren voelt de manager in eigen portemonnee. De uiteindelijke conclusie is dat belangen van fondsbeheerders de belangen met beleggers beter op één lijn brengt. In de Verenigde Staten heeft de toezichthouder de noodzaak van dergelijke maatregelen onderkend. Daarom zijn beleggingsfondsen verplicht beleggers informatie te verschaffen over mogelijke ‘eigen’ beleggingen. Wat transparantie betreft kan Europa daar nog veel van leren. De situatie in Nederland Helaas kent Nederland geen verplichting voor fondsaanbieders om informatie over beleggingen door fondsbeheerders in het eigen fonds kenbaar te maken. Een mooie gelegenheid om zelf een onderzoek te houden on-


Omslagverhaal Eigen geld op het spel der fondsaanbieders met één of meerdere aan Euronext Amsterdam genoteerde fondsen. Achttien fondsaanbieders kregen de vraag voorgelegd of zij beleid voeren ten aanzien van het stimuleren van het beleggen in het eigen fonds. Daarnaast vroegen wij om aan te geven welke fondsbeheerder in het eigen fonds belegde en voor hoeveel. Weinig stimulans De resultaten van het onderzoek laten zien dat de meeste partijen geen richtlijnen hebben om belangen in het eigen fonds te stimuleren. Om de schijn van voorkennis te voorkomen, beleggen bijvoorbeeld bij de betreffende fondsen betrokken medewerkers van Allianz niet in de eigen fondsen. Partijen als Kempen, Keijser Capital (van het Add Value Fund) en ThinkCapital zien dat radicaal anders. Voor hen is beleggen in het eigen fonds een uiting van vertrouwen. Zeven van de vijftien fondsaanbieders die reageerden, stellen dat zij het beleggen in de eigen fondsen wel stimuleren. Wel is er wettelijk verplicht beleid dat toeziet op het nemen van belangen in de eigen fondsen, de zogenaamde insider regeling. Dergelijk beleid werpt restricties op voor beleggen in de eigen fondsen door personeel van de fondsaanbieder en is onder meer bedoeld om handel met voorkennis te voorkomen. Deze restricties zijn soms zo uitgebreid dat ze beleggen in de eigen fondsen lijken te ontmoedigen, zoals ING aangaf. Dat neemt niet weg dat er


Belang in eigen fonds gemeengoed Sinds een jaar of zeven zijn beleggingsfondsen in de Verenigde Staten verplicht om bekend te maken of fondsmanagers belangen hebben in het eigen fonds. Onderzoekers zijn inmiddels op het onderwerp gedoken om de effecten ervan te bekijken. Eén van de eerste onderzoeken werd uitgevoerd door Allison Evans in 2006. Van de 237 fondsen die hij betrok in het onderzoek hadden iets meer dan de helft van de fondsbe-

Veel Nederlandse fondsaanbieders hebben geen richtlijnen om belangen in het eigen fonds te stimuleren.

heerders een belang van meer dan 100.000 dollar in het eigen fonds. Een vijfde had zelfs meer dan een miljoen dollar in het eigen fonds gestoken. Evans koppelde de belangen aan de prestaties van de fondsen en kwam tot een opmerkelijke conclusie. Hij zag een positief verband tussen het feit of een fondsbeheerder een belang in het eigen fonds heeft en de behaalde resultaten. Daarnaast vond hij bewijs dat er een

wel degelijk bij meerdere partijen in de eigen fondsen wordt belegd. Niet alle fondsaanbieders durfden het aan ons openheid van zaken te geven. Zij beroepen zich op privacy van de fondsmanagers of geven aan dat de belangen niet noemenswaardig zijn. De roergangers van WP Stewart, ThinkCapital en het Add Value Fund doen daar minder moeilijk over. Zij beleggen ieder voor meer dan een half miljoen euro in de eigen fondsen. Absolute koploper is Willem Burgers van het Add Value Fund. De fondsbeheerder die bekend staat om zijn expertise op het gebied van in-

negatief verband is tussen een belang van de fondsbeheerder en de mate waarin hij actief handelt binnen het fonds. Fondsmanagers die zelf geld in het fonds hadden zitten bleken minder vaak te handelen en dus lagere transactiekosten te maken. Een ander opvallend gegeven in het onderzoek is daarnaast dat het kostenniveau, de Total Expense Ratio (TER), afneemt naarmate de beheerder een groter belang heeft in het eigen fonds. Blijkbaar hebben fondsmanagers zelf een voorkeur voor fondsen met lage kosten. Betere prestaties Ook onderzoekers Khorana, Servaes en Wedge kwamen in 2006 met een onderzoek. Hun resultaten onderbouwden de stelling dat belangen van een fondsmanager een directe indicatie vor-

vesteren in kleinere Nederlandse ondernemingen, belegde per eind 2011 één miljoen euro eigen geld in het fonds. Ook de directie van ThinkCapital belegde voor meer dan één miljoen euro in de eigen trackers. Opvallend is dat het hier gaat om kleinere fondshuizen. Hoe groter het fondshuis des te geslotener de organisatie is, zo lijkt het. Beloning van fondsmanagers Eigen geld inbrengen is niet het enige middel om de belangen van het beheerteam in lijn te brengen met die van de beleggers. Ook de

men voor het gelijkschakelen van zijn belang met dat van de beleggers in het fonds. Zij kwamen met concrete cijfers om het positieve verband aan te tonen tussen belangen in het eigen fonds en het toekomstige rendement. Voor ieder basispunt (één honderdste procentpunt) dat de manager in bezit heeft neemt het resultaat toe met 2,4 tot 5 basispunten, terwijl de gemiddelde toename op 3 basispunten lag. Stel dat een beheerder 1 procent van het fonds in eigen handen heeft, dan is het toekomstige rendement 3 procent hoger dan voor fondsen waarin de beheerder zelf niet investeert. De onderzoekers kwamen daarnaast tot de conclusie dat grotere belangen worden gehouden in kleinere fondsen, in fondsen die het in het verleden goed hebben gedaan, in fondsen

Willem Burgers belegde per eind 2011 één miljoen euro eigen geld in het fonds. Ook de directie van ThinkCapital belegde voor meer dan één miljoen euro in de eigen trackers.

met lage(re) instapkosten en die behoren tot kleinere fondsfamilies. Bovendien neemt het belang toe naarmate een beheerder langer op een fonds zit. Ook zijn de belangen in aandelenfondsen groter dan in obligatiefondsen.

beloningen van de beheerders en analisten kunnen daarop worden afgestemd. Informatie hierover is daarom relevant voor beleggers. Ook hierin loopt de Amerikaanse fondsenindustrie voorop. Fondsaanbieders daar zijn verplicht om de structuur en de methode waarop de beloning wordt vastgesteld te publiceren. De vereiste gegevens betreffen het vaste salaris, de bonus en pensioenregelingen. De criteria die worden gebruikt bij het vaststellen van de beloning moeten nader worden gespecificeerd. Zo kan de bonus bijvoorbeeld afhankelijk zijn van de prestaties van het fonds (al

Minder risico en betere beleggingsstrategieën In meer recent onderzoek komen ook Ma en Tang tot de conclusie dat belangen in het eigen fonds een positieve uitwerking hebben op het rendement. Het onderzoek vond plaats onder 2582

dan niet ten opzichte van een te noemen benchmark) of van de omvang van het beheerde vermogen. Behalve naar belangen in het eigen fonds vroegen wij in Nederland genoteerde aanbieders naar variabele beloning. Uit de antwoorden blijkt dat de meeste partijen wel voelen voor het uitkeren van een variabele beloning. Alleen ThinkCapital en Triodos zien daar bewust van af. Bij ING, BNP Paribas, Insinger de Beaufort, Keijser Capital, Kempen, Tielkemeijer en WP Stewart is variabele beloning in meer of mindere mate afhankelijk van

Amerikaanse aandelenfondsen in 2009 tot 2010. Van de onderzochte fondsen had 58,7 procent van de beheerders zelf een belang. En gemiddeld bedroeg dit belang 400.000 dollar hetgeen 0,81 procent van het totale fondsvermogen betreft. Zij toonden daarnaast aan dat dergelijke fondsen een lager marktrisico hebben dan andere fondsen. Daarentegen neemt het specifieke risico toe. Op basis daarvan concludeerden de onderzoekers dat beheerders die in het eigen fonds beleggen vaker gebruik maken van niet-conventionele en gespecialiseerde beleggingsstrategieën. Daarbij worden portefeuilles samengesteld die bijvoorbeeld veel van de benchmark afwijken en zich vooral richten op het verslaan van die zelf opgelegd graadmeter.

de prestaties van de beleggingsfondsen. Opvallend is dat over de hele linie het succes van een fonds steeds minder bepalend is voor de bonus van de fondsmanager. PriceWaterhouseCoopers signaleerde dat in 2010. In 2005 was het nog heel gebruikelijk dat de bonus voor circa negentig procent afhankelijk was van de prestaties van het fonds ten opzichte van een benchmark of een groep concurrenten. Tegenwoordig ligt dit percentage nog maar op ongeveer 50 procent. Het overige deel is gebaseerd op de prestaties van de fondsaanbieder als


Omslagverhaal Eigen geld op het spel

Fondsen hoeven geen openheid van zaken te geven over hun eigen belangen. Maar voor beleggers zou die informatie welkom zijn.

bedrijf. Daarbij betalen sommige fondsaanbieders hun personeel niet uit in geld, maar in aandelen van het bedrijf. Langer was het al mogelijk dat fondsmanagers (een deel van) hun bonus in aandelen van fondsen die het bedrijf voerde, uitbetaald kregen. Bonussen Het Nederlandse Robeco heeft in 2010 bekeken of de beloningspakketten meer op bedrijfscriteria als in- en uitstroom van de fondsen, naast de prestaties van de fondsen, moeten worden gebaseerd. Topman Roderick Munsters gaf daarbij aan dat hij gelooft in teamprestaties en dat individuen een blik moeten hebben op de gehele onderneming. Dus blijkbaar niet alleen op de prestaties van hun eigen fonds. Toch zou dat het uitgangspunt moeten zijn: als bonussen voor een groot deel gebaseerd zijn op de prestaties van het fonds hebben beleggers en fondsmanagers hetzelfde doel.


Hier past wel een kanttekening. Teveel sturen op prestatiebeloning kan ervoor zorgen dat fondsbeheerders teveel risico’s gaan nemen. Zij zijn er dan bij gebaat om een zo hoog mogelijk rendement te halen omdat dit een zo hoog mogelijke bonus oplevert. Daarvoor moet dan extra risico genomen worden. Gaat het mis, dan zit de belegger op de blaren, maar de fondsbeheerder mist hooguit een jaar zijn bonus. Duidelijkheid gewenst Als onze rondgang langs beleggingsfondsen iets heeft geleerd, dan is het wel dat de Nederlandse fondsenaanbieders het grondig oneens zijn over nut en noodzaak van belegging in eigen fondsen. Niet iedereen ziet de noodzaak om beleggers in te lichten over hun standpunt. Een aantal partijen volgt het goede voorbeeld uit de Verenigde Staten. Helaas blijft dit aantal nog te beperkt. Het zou een goede ontwikkeling zijn wanneer Nederlandse fondsaanbieders een beleid introduceren dat hun medewerkers stimuleert om in de eigen fondsen te beleggen en op deze wijze de belangen van alle betrokken partijen zoveel mogelijk op één lijn te brengen. Wettelijk hoeven fondsen geen openheid van zaken te geven over hun eigen belangen. Maar voor beleggers zou die informatie welkom zijn. Vertrouwen is goed, maar gezamenlijke belangen zijn beter.

column Paul Frentrop is hoogleraar corporate governance aan Nyenrode

Een cultuur van intimidatie door Paul Frentrop e Vereniging van Effectenbezitters is een geduchte tegenpartij van het bedrijfsleven die opkomt voor de belangen van aandeelhouders. Op de website ziet u onder ‘VEB in actie’ waarom Deloitte, Fortis en andere partijen sidderen. Maar de VEB is niet de machtigste belangenbehartiger van Nederland. Dat is ongetwijfeld de vakcentrale FNV, naar eigen zeggen “de grootste en sterkste belangenbehartiger van werkend Nederland.” Geen ondernemer wil met deze organisatie ruzie krijgen en ook de politiek luistert maar al te goed naar wat de vakbonden willen. Zo ging minister Opstelten van Veiligheid en Justitie toen hij een baas voor de nieuwe nationale politie moest benoemen, niet alleen eerst praten met zijn collega van Binnenlandse Zaken en de corpschefs, maar – tot mijn verbazing – ook met de politiebonden. Ik zie dat als een impliciete les voor ambitieuze politiemanagers: maak nooit ruzie met de vakbeweging. De negentien bonden die samen FNV vakcentrale vormen zijn al een tijd bezig hun samenwerking een nieuwe gestalte te geven. Laatst las ik in de Volkskrant een artikeltje waarin enkele moeilijke punten in de onderhandelingen werden beschreven. Het bericht eindigde met: “Ander heikel punt is de cultuur van intimidatie die binnen de FNV heerst. Dat maakt dat ook cultuurverandering een voorwaarde is voor sommige bonden willen ze op 23 juni opgaan in de nieuwe vakbeweging.” Daar schrok ik van. Niet alleen heerst er blijkbaar een cultuur van intimidatie binnen de grootste en sterkste belangenbehartiger van werkend Nederland. Nog zorgwekkender is dat deze toestand blijkbaar wijd en zijd bekend is, maar geen reden voor grote onrust vormt. Want anders had dit nieuws wel op de voorpagina gestaan. Eigenlijk is de aantijging ook niet verrassend. Vakbondswerk en intimidatie zijn geen tegenpolen. De VEB zal u niet lastig vallen als u niet meedoet aan een actie, maar andersdenkenden bij een staking worden door de vakbond sinds jaar en dag als ‘onderkruiper’ geïntimideerd. Een ‘cultuur van intimidatie’ binnen de FNV gaat echter niet alleen de vakbeweging aan. Die heeft in Nederland immers vergaande zeggenschap. De vakbeweging sluit collectieve arbeidsovereenkomsten en bepaalt zo ook de inkomens van niet-leden. De vakbeweging krijgt daar zelfs voor betaald door werkgevers. De vakbeweging beheert ook de pensioenfondsen. Mede voor mensen die nooit lid van een vakbond zijn geweest (de meeste). Kunnen zulke taken worden overgelaten aan een organisatie waar een cultuur van intimidatie heerst? Of is het al zo erg dat niemand daar meer iets van durft te zeggen?

vs

Onze man op Wall Street

Tekst gerben van der marel

Vals spel op Wall Street gelogenstraft New York, 18 januari 2012. Het is nog aardedonker als een groepje mensen op Madison Avenue in New York een filiaal van Starbucks uitloopt. De mannen en vrouwen dragen kogelvrije vesten. Op hun rug staat in reflecterende letters ‘FBI’. Het gezelschap is die vroege ochtend in dit chique deel van New York om het huis binnen te vallen van een hedgefondsbaas. Het vermoeden: beurshandel met voorkennis.

Opmerkelijk genoeg is ook de Wall Street Journal aanwezig. Redacteur Jenny Strasburg maakt amateurbeelden van een man met chagrijnige blik in een halflange regenjas. Het is David Makol, een van de crimefighters op het zuidelijke puntje van Manhattan. Makol is agent van het FBIteam C-35 dat is gehuisvest in Brooklyn. Zijn specialiteit: mensen overhalen om mee te werken met justitie in complexe fraude-

Het gezelschap is hier om het huis binnen te vallen van een hedgefondsbaas. Het vermoeden: beurshandel met voorkennis.

zaken – in Amerikaanse politietaal flipping genoemd. De sportieve zoon van een heftruckchauffeur is zo goed in zijn werk dat sommige mensen binnen een paar minuten bekennen. Eerst vertelt Makol als bad cop keihard bewijs te hebben van strafbare feiten– vaak in de vorm van belastende telefoontaps - om vervolgens als good cop strafvermindering te beloven als ze overlopen naar de kant van justitie. Maar ze moeten er

Fotografie REUTERS

De FBI en de fraudejagers van justitie in New York voeren een verhitte oorlog tegen de wijdverbreide handel met voorkennis op Wall Street. Opsporingstechnieken uit maffiazaken leveren spectaculaire resultaten. “Ik ben dood als dit uitlekt. Ik eindig zoals Martha fucking Stewart…”


VS Onze man op Wall Street wel wat voor doen. De door Makol belaagde Amerikanen zullen moeten getuigen tegen zakenpartners of vrienden. In sommige gevallen laten ze zich door Makol overhalen om voor de FBI afluisterapparatuur te dragen. Om de volgende verdachte tot een bekentenis te dwingen. Records verbroken De crimefighters van Wall Street voeren de laatste jaren oorlog tegen insider trading. Handel met voorkennis valt moeilijk te bewijzen en zal volgens experts nooit uitgebannen worden. De meest geruchtmakende voorkenniszaak ooit speelt eind jaren tachtig rond Michael Milken. De obligatiehandelaar is in november 1990 tot tien jaar cel veroordeeld. Hij zit er slechts twee uit, net als speculant Ivan Boesky, de tweede centrale figuur uit de kring van verdachten. Aanklager is niemand minder dan

66

Sinds eind 2009 heeft aanklager Bharara liefst 66 verdachten op de korrel genomen. Al 62 mensen hebben een bekentenis afgelegd.

Rudy Giuliani, de latere burgemeester van New York. De nieuwe Giuliani heet Preet Bharara en zijn zaak is aanmerkelijk groter. Sinds eind 2009 heeft hij liefst 66 verdachten aangeklaagd. Al 62 mensen zijn veroordeeld of hebben een bekentenis afgelegd. De kring verdachten in de zaak met de codenaam ‘Operation Perfect Hedge’ is breder samengesteld dan ooit: bankiers, analisten, commissarissen en directeuren van beursfondsen, consultants en hedgefondsbazen als grote profiteurs. De man die in alle vroegte door de FBI wordt bezocht na de kop koffie in Starbucks is Anthony Chiasson van hedgefonds Level Global. Hij zou tientallen miljoenen hebben binnengeharkt met voorkennis. De grootste vis tot nu toe in het onderzoek is Raj Rajaratnam van Galleon, het hedgefonds dat in goede tijden 7 miljard dollar onder beheer had. Rajaratnam is een superster op Wall Street die erom bekend staat alleen maar te willen winnen. Het zakelijke succes van Rajaratnam is overweldigend. Daartoe zet hij wel zijn personeel elke dag zwaar onder druk om bovenmatig te presteren. Zijn normale manier van doen is gestresst rondlopen. Behalve dan die keer dat hij zijn personeel in de maling neemt door op 1 april met een dwerg aan te komen als de nieuwe Galleonanalist die small caps gaat volgen. Al in 2001 zijn er twijfels aan Rajaratnams integriteit als Intelmedewerkster Roomy Khan in Silicon Valley wordt gesnapt. Haar bazen hebben camera’s geïnstalleerd omdat telkens bedrijfsgevoelige informatie uitlekt. Khan wordt op heterdaad betrapt als ze verkoopcijfers op de fax zet naar Rajaratnam. De vrouw wordt veroordeeld maar Rajaratnam komt ermee weg.

Taps Een paar jaar later wordt beurswaakhond SEC anoniem getipt over Rajaratnam die zich op grote schaal zou verrijken door voorkennis. Roomy Khan duikt weer op als tipgeefster. Uiteindelijk is het een van haar mails die voor de doorbraak zorgt in het onderzoek. De FBI weet haar te overtuigen om mee te werken. De aanklagers krijgen van rechters groen licht om in het diepste geheim te gaan werken met telefoontaps, een relatief nieuw fenomeen in de strijd tegen handel met voorkennis. Hoofdaanklager Bharara en zijn team weten soms niet wat ze horen. “Je moet me hier echt op vertrouwen”, zegt Danielle Chiesi, een voormalig schoonheidskoningin die beurshandelaar is geworden, in een telefoongesprek. “Ik ben zo bang over wat ik je nu ga vertellen over AMD…september…Ik zweer het tegenover god… Je zorgt ervoor dat ik de bak in draai als je erover kletst…Ik ben dood als dit uitlekt. Echt, en mijn carrière is over. Ik eindig zoals Martha fucking Stewart…” Chiesi gebruikt haar charmes om in de door mannen gedomineerde technologiewereld geheimen te ontfutselen die ze doorspeelt naar Rajaratnam. Een telefoontje van Chiesi op 24 juli 2008 met een tip over beursfonds

Al in 2001 zijn er twijfels aan Rajaratnams integriteit als Intelmedewerkster Roomy Khan wordt betrapt. Haar bazen hebben camera’s geïnstalleerd omdat telkens bedrijfsgevoelige informatie uitlekt.

Akamai levert Rajaratnam een winst op van 5 miljoen dollar. Wat het duo niet weet is dat de FBI live meeluistert. Volgens justitie verdient de firma waar ze in dienst is ruim 1 miljoen dollar via dubieuze beurshandel. Haar baas verdwijnt net als Chiesi achter de tralies. Chiesi is slechts een van de werkbijen van de hedgefondsbaas. Anil Kumar is een McKinseyaan die Rajaratnam tipt en via versluierde geldroutes 2 miljoen dollar aanneemt, uiteraard zonder het zijn werkgever te melden. Kumar ziet eruit als een wrak als hij zich in 2011 meldt bij de rechtbank als getuige tegen Rajaratnam. Het is een contrast met Chiesi die met flair de trappen opkomt en weer afdaalt. 500 Pearl Street De betonnen toren op 500 Pearl Street huisvest het Amerikaanse District Court van zuidelijk New York. Hier wordt recht gesproken over Wall Street. De oordelen die in dit gebouw worden geveld hebben

Rajaratnam bekent in 2011 geen schuld, ondanks de overweldigende hoeveelheid belastend bewijsmateriaal. grote impact op het zakenleven, regelgeving en beleid. Hier zijn onder wereldwijde mediabelangstelling veroordelingen uitgesproken in zaken tegen stijlicoon Martha Stewart (vijf maanden), haar vriend Dr. Sam Waksal van beursfonds Imclone (zeven jaar) en beleggingsfraudeur Bernard Madoff (levenslang). Rajaratnam weigert in zijn monsterproces in 2011 schuld te bekennen, ondanks de overweldigende hoeveelheid belastend bewijsmateriaal. Zeker veertig gesprekken worden afgespeeld in de rechtszaal. Voor Rajaratnam en zijn tipgevers lijkt het één

Rajat Gupta

De onkreukbare De zakenwereld schudt op haar grondvesten als in 2011 bekend wordt dat de oudtopman van McKinsey, Rajat Gupta (63), met zijn indrukwekkende carrière verdacht wordt van het doorspelen

van voorkennis uit de board rooms van Goldman Sachs en Procter & Gamble. Onder het regime van Gupta verdubbelde de reus van de consultingwereld, ook bekend als The Firm, in omvang. Het imposante netwerk van de man die in India als held werd gezien is nog deels in tact. ‘Rajat is een van de meest eerlijke mensen die ik ken’, aldus een getuige. Gupta is al schatrijk en heeft geen motief, zeiden zijn advocaten. Ook meldden ze hoeveel goede dingen Gupta deed voor de wereld. Rechter Rakoff is niet onder de indruk. ‘De annalen van de witteboordencriminaliteit lopen over van de mensen die zichzelf machtige leden van de maatschappij wilden maken via liefdadigheid.’


VS Onze man op Wall Street

De verdachte uit Perfect Hedge met de hoogste statuur is de onkreukbaar geachte Rajat Gupta. De verdenking aan zijn adres heeft Wall Street en ver daarbuiten geschokt.

groot spel waarin moraal en recht geen enkele rol spelen. De jury overlegt twaalf dagen en komt tot een schuldigverklaring. De rechter legt Rajaratnam elf jaar cel op een boete van 100 miljoen dollar. De verdachte uit Perfect Hedge met de hoogste statuur is de onkreukbaar geachte Rajat Gupta. Deze Amerikaanse Indiër kwam als eenvoudige student naar de VS en heeft zich opgewerkt tot een vermogend zakenman met topfuncties bij consultancy-firma McKinsey en een reeks commissariaten. De verdenking aan zijn adres heeft Wall Street en ver daarbuiten geschokt. In mei dit jaar maakt hij de gang naar de rechtbank op lower Manhattan. In de toren aan 500 Pearl Street op Manhattan wacht een vijf meter hoge geblinddoekte vrouwe justitia bezoekers op in de hal. Maar voordat iemand

het immense beeld in het gerecht kan passeren moeten de zakken en tassen leeg. Mobiele telefoons, taperecorders en camera’s moeten blijven achter bij de portiers. Boven, op de negende verdieping, heeft rechter Jed Rakoff, een oudaanklager uit New York, een eigen zaal. Zijn naam staat in decoratieve letters op de deur. De ruimte zit deze zomerse voorjaarsmiddag in mei bomvol. Gupta is een beweerde tipgever. Hij zou als commissaris koersgevoelige informatie over Goldman Sachs en Procter & Gamble doorgespeeld hebben aan Rajaratnam die er flink zijn voordeel mee deed. Gupta zit dagenlang in de zaal van Rakoff en ontkent schuld. Baas Goldman Sachs De zaak trekt veel aandacht omdat topman Lloyd Blankfein van Goldman Sachs in het getuigenbankje verschijnt. Hij onderstreept: ‘Alle zaken die we met onze commissarissen bespreken zijn altijd strikt vertrouwelijk.’ Elke belegger die de beurzen op de voet volgt weet dat dit lang niet altijd het geval is. Toezichthouders constateren wereldwijd, ook in Nederland, dat aankondigingen van overnames regelmatig voorafgaan door een opmerkelijke koersstijging. Insiders met voorkennis of hun vrienden lijken ten koste van anderen te profiteren. Hoe koersgevoelige informa-

Goldman Sachs-topman Blankfein in de getuigenbank: „Alle zaken die wij met onze commissarissen bespreken zijn strikt vertrouwelijk.“ tie is weggelekt is met een grote kring van insiders lang niet altijd vast te stellen. Maar justitie denkt het in deze zaak te kunnen. Blankfein voert met zijn verklaring de druk voor Gupta extra op. De twee wisselen geen blik als Blankfein na twee dagen verhoor

mag gaan. Hij wandelt ontspannen de zaal uit. Maar niet voordat de getuige met een brede glimlach heeft gekeken hoe een van de vaste portrettekenaars in de rechtbank hem heeft uitgebeeld. De schets staat later in de grote kranten.

hangen. Op de exorbitante vijftigste verjaardagsviering van Rajaratnam in Kenia liet hij via privéjets vrienden invliegen onder wie Anil Kumar, net als Gupta een oud-McKinseyaan. Rajaratnam verwende hem met 1 miljoen dollar voor gouden beleggingstips. Kumar heeft schuld bekend en getuigde tegen Rajaratnam die – tevergeefs - krachtig ontkende.

Superbelegger Buffett De voorkenniszaak rond Goldman Sachs speelt in september 2008 als de financiële wereld in brand staat en superbelegger Warren Buffett bereid blijkt 5 miljard dollar te investeren in de zakenbank. De bestuurders, onder wie Gupta, worden op de hoogte gesteld en krijgen te horen dat het nieuws pas de volgende ochtend bekend wordt gemaakt. Gupta belt die middag nog zijn maat Rajaratnam. Wat de twee bespreken is

Raj Rajaratnam

Briljante beurssoldaat


Op het moment dat Raj Rajaratnam (55) in oktober 2009 in de boeien wordt geslagen is hij de rijkste Sri Lankees op aarde. Zijn bravoure en statuur smelten weg als bekend wordt dat hij miljoenen beleggingswinst boekte op basis van voorkennis. De beurs van Sri Lanka daalt zelfs scherp op het nieuws van zijn arrestatie. Rajaratnam liet het breed

niet bekend. Vast staat wel dat Rajaratnam voor 43 miljoen dollar aandelen Goldman koopt. De volgende dag wordt de deal van Buffett wereldkundig. Galleon verzilvert de winst van een miljoen. Later speelt zich een vergelijkbare zaak af bij Goldman waarmee Rajaratnam juist veel verliezen op Goldman weet uit te sparen. Gupta kijkt tijdens de rechtszaak wekenlang stoïcijns voor zich uit. Hij zit op de eerste rij, gesteund door zijn vrouw en vier dochters. Ook als hij zijn eigen stem hoort schallen door de rechtszaal reageert hij niet. De losjes geklede twaalf juryleden – gewone Amerikaanse burgers met een juryplicht, acht vrouwen, vier mannen – zitten links op een verhoging. Als ze voor overleg ver-

43

Wat de twee bespreken is niet bekend. Vast staat wel dat Rajaratnam voor 43 miljoen dollar aandelen Goldman koopt.

trekken wordt het publiek geacht op te staan, zoals men in Nederland voor de rechtbank opstaat. Het is een verrassing dat de jury er al na twee dagen uit is. De juryleden vinden het verhaal achter de man Gupta fascinerend. Hoe hij als arme immigrant zijn droom in de VS verwezenlijkt. Een true American story, aldus Reed Albergotti van de Wall Street Journal, die treurig en met tranen eindigt. Gupta wordt op vier van de zes aanklachten veroordeeld en moet vrezen dat hij voor een paar jaar Rajaratnam achterna gaat. Aanklager Bharara, de mysterieuze FBI-agent Makol en hun teams boeken een dubbele overwinning. In de zaak is niet vast komen te staan dat Gupta direct financieel heeft genoten. Toch wordt hij veroordeeld. De smoking gun in de vorm van een cruciale telefoontap is niet gevonden in zijn deel van de zaak. Maar het patroon is voor de jury overtuigend genoeg. Gupta krijgt de informatie toevertrouwd als commissaris van Goldman. Dat het icoon uit het zakenleven op basis van dit indirecte bewijs wordt veroordeeld is juridische winst die Bharara goed kan gebruiken bij nieuwe zaken die gewone beleggers moeten beschermen tegen bevoorrechte insiders. De hoofdaanklager van het zuidelijke district van Manhattan lijkt pas net goed op stoom te komen. In het onderzoek zijn zeker 18.000 telefoontjes onderschept van 550 verschillende mensen. Justitie zou nog eens honderd individuen in de vuurlinie hebben en het dubbele aantal in vooronderzoek. Wordt vervolgd.

Preet Bharara

Crime fighter op Wall St. Heel soms laat de formele Preet Bharara (43) zijn gezicht zien in de rechtbank. De verwachtingen over de hoofdaanklager zijn hooggespannen sinds zijn gezicht in februari op de cover van Time stond. ‘Dit is de man die Wall Street in de boeien slaat’, aldus het artikel. Bharara benadert financiële malversaties als georganiseerde misdaad, met alle opsporingstechnieken die daarbij horen. Als je iemand op een tap hoort zeggen dat hij iemands anders “oogkas eruit ramt, zoals je in The Sopranos wel hoort, dan is dat behoorlijk stevig bewijs”, zei hij tegen Time. “Handel met voorkennis”, aldus Bharara. “draait de gewone belegger een loer. Het maakt bedrijven waar de informatie wordt gestolen slachtoffer en het is een belediging voor de eerlijke markt en de rechtstaat.”


interview Kristoffer Stensrud

Kristoffer Stensrud: “Wat heb je aan een kip die geen eieren legt? Dividend uitkeren hoort bij een verantwoord beleggersbeleid.” 20 - effect // juLi 2012

Tekst Ronald van Genderen en Koos Henning

schitteren in de luwte Van de duizenden beleggingsfondsen die wereldwijd beschikbaar zijn, weet maar een handjevol jaar na jaar beter te presteren dan de markt. Het beleggingsfonds Skagen Kon-Tiki van het Noorse fondsenhuis Skagen was afgelopen jaren de uitzondering die de regel bevestigt. Het fonds bestaat dit jaar tien jaar en wist in de voorgaande jaren gemiddeld ruim 17 procent rendement te behalen.

H

Vroeg opstaan en lange dagen lezen, op zoek naar beleggingskansen, dat is de dagelijkse routine van Stensrud.

Het is overdreven om Kristoffer Stensrud een notoire dwarsligger te noemen. Duidelijk is wel dat hij zich niet laat dwingen door gewoontes en eisen van de buitenwereld. Zelfs zijn eigen vrouw heeft hem er nog niet toe weten te bewegen zijn paardenstaart af te knippen. En dus draagt de 58-jarige Noor het haar nog steeds samengebonden. Niet uit ijdelheid maar gewoon omdat hij het zo gewend is en geen reden ziet voor verandering. Zijn prestaties hebben Kristoffer Stensrud, geestelijk vader van het fonds, wereldfaam bezorgd. De vergelijking met de Amerikaanse beleggingsgoeroe Warren Buffett ligt voor de hand. Ook Stensrud zal niet vaak te bewonderen zijn in financiële metropolen als New York of Londen. Liever blijft hij thuis, in de Noorse havenstad Stavanger, “ver van alle ruis”. Vroeg opstaan en lange dagen lezen, op zoek naar beleggingskansen, dat is de dagelijkse routine van Stensrud. Liefst ook in vakantietijd, want als het complete gilde aan marktanalisten op vakantie is, zijn de echte beleggingspareltjes te vinden, meent de Noor.

Behoedzaam, bijna bedeesd geeft hij in een gesprek zijn beleggingstactiek prijs. U bent geen doorsnee belegger maar maakt opvallende keuzes. Waarom wilt u anders zijn? Om afwijkende resultaten te behalen moet je anders zijn. De mening van de massa omzeilen is belangrijk, want die heeft het meestal niet bij het juiste eind. Wij moeten kansen pakken die andere beleggers laten liggen. Neem de opkomende markten. Eind jaren negentig lieten veel beleggers die gebieden links liggen en concentreerden zich op kwaliteitsbedrijven met stabiele winsten en technologiebedrijven. Wij zijn toen al ingestapt. Waarvan kon u dan precies profiteren? Tien jaar geleden weken de waarderingen van vergelijkbare ondernemingen uit verschillende landen heel erg van elkaar af. Wij noemden het geografische arbitrage. Neem de scheepvaartsector. Dat is een wereldwijde markt. Desondanks waren scheepvaartbedrijven uit bijvoorbeeld Azië

veel goedkoper dan sectorgenoten uit Nederland en Denemarken. Daar viel dus profijt te halen. Wat is er ondertussen veranderd? De mogelijkheden tot geografische arbitrage zijn een stuk minder nu beleggers steeds meer over de grenzen kijken. Maar onze handelswijze is niet veranderd. Wij pretenderen niet de richting van de markt te kunnen voorspellen. Onze kracht zit hem in het selecteren van aandelen van goedkope bedrijven. Deze aandelen beschermen beleggers in slechte en goede tijden voor permanent verlies van vermogen. Gewoon kijken naar bedrijven met een lage waardering. Is het zo simpel? Een lage waardering alleen zegt niet alles. Het kunnen ook gewoon slechte bedrijven zijn. Een belegger moet daarom nagaan of en hoe de waarde in de toekomst tot bloei kan komen. Verwacht je een betere behandeling van kleinere aandeelhouders bij een bedrijf? Hoe gaat de overheid om met zijn staatsdeelnemingen? Daarnaast beoordelen we hoe een bedrijf er voor staat, hoe zit het met de schulden ten opzichte van de verdienmogelijkheden? Dat is een belangrijke verhouding. Hoe beoordeelt u bedrijven op dat laatste criterium? Kijk bijvoorbeeld naar een mijnbedrijf. Zo’n onderneming kan bij een hogere productie veel meer vereffect // juLi 2012 - 21

interview Kristoffer Stensrud dienen, want er hoeven weinig extra kosten gemaakt te worden om meer te delven. Aan de andere kant van de medaille vervliegt de winst als de productie daalt. Dit noem ik een operationele hefboom. Omdat we niet aan voorspellen doen, kunnen we niet inschatten hoe olieprijzen, koperprijzen en valuta’s in de toekomst zullen veranderen. Wij moeten dus de gevoeligheid van deze bedrijven analyseren. Een mijnbedrijf moet door de bank genomen weinig schulden hebben - een lage financiële hefboom - terwijl een onderneming met relatief stabiele kasstromen juist wat meer kan dragen. Beleggers vergeten overigens wel eens dat tijdelijk verlies van kapitaal, dus negatieve koersschommelingen, niet hetzelfde is als permanent verlies van kapitaal, ofwel faillissement. In opkomende markten zijn de koersschommelingen vaak groter, maar het risico van het verliezen van je inleg vind ik zeker niet groter dan in Westerse landen. Dat klinkt aantrekkelijk. Is dit dan het klimaat om in opkomende markten te beleggen? Ik denk dat je daar nu moet zijn. Begin 2011 was er een hosannastemming bij beleggers. Die is ondertussen ingehaald door de realiteit. Maar lage verwachtingen zijn juist goed voor beleggers. Daarnaast is de inflatie in de opkomende landen een stuk lager dan pakweg een jaar geleden en zijn verschillende opkomende munten als de Indiase roepie en de

“In opkomende markten zijn de koersschommelingen vaak groter, maar het risico van het verliezen van je inleg vind ik zeker niet groter dan in Westerse landen.” 22 - effect // juLi 2012

Turkse lira verzwakt. Dit maakt bedrijven minder risicovol: het zorgt voor een buffer, omdat ze competitiever kunnen zijn. Ook is er bij de meeste opkomende landen meer ruimte om de economie aan te wakkeren en blijven de verwachtingen van de bedrijven vrij constant. In het algemeen denk ik dat ondernemingen uit opkomende landen wel eens kunnen verrassen de komende tijd. Bijvoorbeeld Samsung, dat profiteert van de positieve trend in de mobiele telefoonmarkt. Skagen Kon-Tiki is een opkomende landenfonds. Onlangs heeft u desondanks Heineken aan de portefeuille toegevoegd. Waarom? Wij zijn niet per se gebonden aan aandelen uit opkomende landen. We beleggen ook in bedrijven die elders gevestigd zijn maar een belangrijk deel van hun inkomsten halen uit opkomende landen. Heineken is daar een mooi voorbeeld van. De onderneming wordt door de markt gezien als een typisch Europese brouwer die het merendeel van zijn omzet uit Europa en de Verenigde Staten haalt. En dat klopt ook als je kijkt naar de verdeling van de omzet. Maar als je goed in het jaarverslag kijkt dan ligt dat toch wat anders. Heineken verkoopt veel bier via brouwerijen waarin het een belang heeft zonder eigenaar te zijn. Voor de boekhouding tel je het daar verkochte bier dan niet mee. Maar de winst die gepakt wordt op die deelnemingen komt natuurlijk wel gewoon binnen. We kwamen op het idee om Heineken te kopen toen we van een aantal brouwerijen in Azië aan het napluizen waren wie belangen heeft. In veel gevallen kwamen we bij Heineken uit. Welke conclusie moeten beleggers daaruit trekken? Ik denk dat veel beleggers en analisten de werkelijke groei-

column Marc Langeveld is fondsbeheerder van Antaurus Capital Management

wie is...

kristoffer stensrud De eerste keer dat Kristoffer Stensrud met beleggen in aanraking kwam, was toen hij een pakket aandelen erfde. Hij aarzelde niet en verkocht meteen alles: veel te risicovol. Na een studie economie aan de universiteit van Kopenhagen pakte hij het anders aan. In 1978 zette hij samen met een vriend een onafhankelijk aandelenonderzoeksbureau op, toen uniek in Scandinavië. Na een uitstap naar Londen zette hij, opnieuw met vrienden, in 1993 Skagen Funds op, dat in eerste instantie vooral geld voor familie en vrienden belegde. Sindsdien is het fondshuis uitgegroeid tot één van de meest succesvolle beleggers van Europa met aandelenfondsen als Skagen Kon-Tiki, Skagen Global en Skagen Vekst, waar beleggers nu ruim 13 miljard euro hebben gestald. De afgelopen tien jaar behaalde het fonds een rendement van ruim 400 procent, bijna drie keer zoveel als dat van de opkomende markten index, de MSCI Emerging Markets.

potentie van Heineken over het hoofd zien en verkeerd begrijpen. Waarom koopt u geen brouwer uit een opkomende markt? Ik vind het nu interessanter om Heineken te kopen tegen twee keer de boekwaarde, dan bijvoorbeeld een Afrikaanse brouwer die te koop is voor tien keer de boekwaarde en waarvan het aandeel ook nog eens moeilijk verhandelbaar is op de beurs. Het zijn sexy ideeën waar je al snel veel te veel voor betaalt. Heineken is daarentegen juist niet populair. Het aandeel krijgt evenveel verkoop- als koopadviezen van analisten. Het klopt dat Heineken in 2010 een aardige som geld op tafel heeft gelegd voor het Mexicaanse Femsa, maar hierdoor wordt Heineken wel gedwongen in de kosten te snijden in Europa. De korting die de markt toekent aan Heineken is onterecht, omdat de brouwer de afgelopen kwartalen heeft laten zien op de goede weg te zitten wat betreft de kostenbesparingen. U heeft één uur de tijd. Wat kiest u: een bedrijf bezoeken of het jaarverslag van dat bedrijf doornemen? Dan duik ik in een jaarverslag. Die lees ik wel op Hebreeuwse wijze, dus van achteren naar voren. De voetnoten, de kleine lettertjes achterin het verslag, neem ik als eerste door. Dan moet je als belegger kijken naar de hoeveelheden geld die een onderneming in- en uit stroomt, het kasstroomoverzicht. Daarna kijk ik pas naar kosten en opbrengsten. Wat de balans betreft ben ik altijd het eerst geïnteresseerd in de schulden en dan pas in de bezittingen. Bedrijfsbezoeken vertrouwt u niet zo te horen. Ik reis nog maar weinig. Mijn teamgenoten nemen de bedrijfsbezoeken op zich. Als zij met het management praten, is dat wel altijd bij de onderneming op kantoor en

rentetrucs

door Marc Langeveld

inister Jan Kees de Jager zal tevreden zijn. De Nederlandse Staat heeft eind juni met twee kortlopende leningen ruim 2 miljard euro opgehaald. Vooral de rente die hij moet betalen trekt de aandacht. Op de 3-maands lening werd ingetekend tegen een negatief rendement van -0,013 procent. De 12-maands lening was wat duurder, 0,05 procent. Het scheelt De Jager behoorlijk in de begrote rentekosten. En toch stonden beleggers in de rij om tegen deze rente mee te mogen doen, want mocht Merkel het komende jaar besluiten tot een GERxit in plaats van een GRExit, dan zal Nederland met Duitsland meegaan. Omdat de euromunt een gemiddelde is van sterke en zwakke Europese landen, zal een GERxit oftewel de terugkeer naar de D-Mark en voor Nederland naar de Gulden een mooie valutawinst opleveren voor de belegger die nu in deze renteloze Bunds en/of Nederlandse staatsleningen is gestapt. Pensioenfondsen en levensverzekeraars likken intussen hun wonden. Elke basispunt lager in de lange rente vergroot de waarde van de toekomstige verplichtingen. Feitelijk gaat het hier om een generatieconflict. De pijn wordt ofwel geleden door de pensioengerechtigden (ouderen), of door de premiebetalers (jongeren) of een combinatie van beide. Door een voorstel van DNB, die de regels voor verzekeraars wil versoepelen, zal er snel optisch solvabiliteitsherstel optreden. Verzekeraars mogen vanaf dit kwartaal voor hun 30-, 40-, 50- en 60-jarige verplichtingen gaan rekenen met een andere rente, een die gemiddeld 0,7 procent-1,2 procent hoger ligt dan de tot nu gebruikte rente. Door de hogere rekenrente dalen optisch de verplichtingen en ontstaat er optisch meer solvabiliteit. Zowel SNS Reaal als Delta Lloyd stegen fors op dit nieuws, ook omdat een optisch grotere solvabiliteit meer ruimte biedt om te groeien. Als het aan Minister Kamp ligt mogen de pensioenfondsen straks ook voor de berekening van hun dekkingsgraad een hogere rente gaan gebruiken. Een sterke optische verbetering van de dekkingsgraden zal het gevolg zijn, waardoor er minder offers hoeven te worden gebracht door de deelnemers. En dan maar bidden dat de rente niet laag blijft de komende 20-30 jaar, want dan is Jong de sigaar. Tegen de tijd dat ik over 23-27 jaar met pensioen mag zal de pensioenpot wel op zijn, maar ik moet met deze kennis van nu en zorgen voor morgen maar regelen dat ik tegen die tijd door met bovengemiddeld rendement te beleggen andere middelen kan aanboren.

effect // juLi 2012 - 23

interview Kristoffer Stensrud

“Het helpt als je een rationeel bent ingesteld. Je moet sentiment, angst en hebzucht bevechten.”

Onderschat ook niet dat een goed dividendbeleid de voorspelbaarheid van het rendement van aandeelhouders vergroot. Dat is erg prettig.

niet op een of andere conferentie. Dan zie je waar de prioriteiten van de ondernemingen liggen. Als in alle ruimtes marmeren vloeren liggen dan is een ding zeker: de belangen van de aandeelhouders staan niet voorop. Zelf keek ik altijd of het licht uit was in ruimtes waar niemand zat. Kleine dingen zijn vaak veelzeggend.

U heeft als beleggingsfonds grote belangen in een aantal bedrijven. Zo zit u groot in Samsung. Bemoeit u zich actief met de gang van zaken bij die bedrijven? Zeker. Wij roeren ons veel, bijvoorbeeld tegen te hoge bonussen. Niet dat we activistische aandeelhouders zijn, maar we gebruiken zeker onze stemrechten en stemmen regelmatig tegen absurde voorstellen.

Kijkt u bij uw beleggingen naar dividend? Dividend uitkeren hoort bij een verantwoord beleggersbeleid van een onderneming. Wat heb je aan een kip die geen eieren legt? Wij zoeken hoge uitkeringen. De geschiedenis leert ons dat stabiele of stijgende winsten met een stabiel uitkeringspercentage op de lange termijn zorgen voor een groot deel van het rendement.

Er wordt regelmatig getwijfeld aan de rechten die aandeelhouders zouden hebben bij bedrijven uit opkomende landen. Is dat ook uw ervaring? Zeker niet. Het is niet beter of slechter dan in Amerika, Engeland of voor mijn part Nederland. Ook in deze landen worden beleggers benadeeld door gekke structuren. Neem de preferente aandelen van Unilever die er

24 - effect // juLi 2012

voor zorgen dat een beperkte groep beleggers onevenredig veel stemmacht heeft. Wij gaan in elk land op zoek naar structuren waar goed rentmeesterschap wordt gewaarborgd. Rusland wordt niet echt gezien als een voorbeeld van een goed investeringsklimaat. De staat heeft er nog altijd belangen in veel bedrijven. In zekere zin is het positief voor beleggers dat ook de staat aandeelhouder is. De overheid wil inkomsten genereren uit die bedrijven door dividend te ontvangen. En niet zoals voorheen wel gebeurde, via belastingverhogingen. Van dit soort maatregelen profiteert niet alleen de Russische staat, maar ook de kleine belegger. Zie je dit in meer landen? Het hangt erg af van het land in kwestie. In China zijn staatsbedrijven dominant, maar zijn wij terughoudend. Neem de Chinese banken. Meerdere malen heeft de Chinese overheid banken gebruikt als verlengstuk van haar beleid. Ik laat Chinese banken nu

links liggen, omdat niet zeker is of de belangen van de staat als aandeelhouder parallel lopen met die van ons. In Brazilië zien we dit beleidselement ook terugkomen. Ze kennen daar bijvoorbeeld geen marktprijs voor benzine en diesel om de inflatie te kunnen sturen. Het komt op allerlei manieren terug in verschillende landen. Wij moeten het risico beoordelen - kwantificeren als het ware - als we een waardering maken van een onderneming. U propageert in gesprekken met beleggers de kunst van het gezond verstand. Hoe is dat in praktijk te brengen? Beperk risico door weg te blijven uit onbegrijpelijke bedrijven. Spreid over regio’s en sectoren. Ga daarnaast voor makkelijke ideeën, die zijn vaak het beste, maar wel het moeilijkst om te implementeren en aan vast te houden. Het helpt als je rationeel bent ingesteld. Je moet sentiment, angst en hebzucht bevechten.

financieel Trapezewerk

Tekst joost ramaer

AVONTUURLIJK

Op de onderbuik naar Thailand

Illustratie Studio illurama

ECC uit Eindhoven verkoopt obligaties in Thaise shopping malls. Zonder AFM-toezicht. De kandidaatinvesteerders malen daar niet om. ECC-directeur Tjeerd Kwant is ‘hands on’, dat vinden ze veel belangrijker. Een VEB-lid wees de redactie van dit blad op de Eindhovense vastgoedinvesteerder ECC, die onderhands aandelen en obligaties verkoopt in projecten in Azië en Oost-Europa. De beloofde rendementen zijn hoog. “Kom ik dan eindelijk in sprookjesland?”, vraagt het lid zich sarcastisch af. Tijd om poolshoogte te nemen tijdens een informatieavond van ECC in de Utrechtse Jaarbeurs. De informatieavond gaat over obligaties in Promenada The River, een community shopping mall op de westoever van de Chao Praya-rivier in de Thaise hoofdstad Bangkok. Beleggers kunnen ook participeren in een veel groter winkelcentrum in de NoordThaise stad Chiang Mai. Je moet veel geld investeren, dat lang vast zit tegen aanzienlijke kosten – ECC onderscheidt zich daarin niet van andere aanbieders van dit soort vastgoedbeleggingen. “Ongelezen weggooien” die ECC-prospecti, adviseerde financieel planner Kapé Breukelaar onlangs dan ook in het blad Fiscalert. Een “onduidelijke aanbieding”, zonder AFM-toezicht. ECC-directeur Tjeerd Kwant woont in Bangkok met zijn gezin, al drieëneenhalf jaar. Hij gelooft namelijk heilig in de Thaise economie. “Ik wil daar zijn waar groei is”, zegt hij in

Utrecht. En groeien doet Thailand: in 2012 met 5,5 procent, in 2013 met 7,5 procent, verwacht het IMF. Bovendien is Thailand een democratie – een behoorlijk onrustige democratie, maar geen partijdictatuur zoals China. “Facebook, Twitter, Google: het is allemaal vrij in Thailand.” Geen censuur, de Thai worden steeds koopkrachtiger en

WAAR? www.eccinvest.com WAT? Obligaties A van vijfduizend euro – minimale afname twee stuks – of B van vijftig mille ter financiering van de ‘community shopping mall’ Promenada The River in Bangkok, Thailand. BELOOFD RENDEMENT? Jaarlijks 7 procent rente plus een aandeel in de verkoopwinst. Verwachte bruto opbrengst: 12,32 procent per jaar voor A, 13,38 procent voor B. WAT KOST DAT? 5,7 procent van de totale investering van 7,55 miljoen euro. DOEN? Alleen als je gelooft in de lokale kennis en de onderbuik van ECC-directeur Tjeerd Kwant en het dertigtal investeerders dat hem in ieder project trouw volgt.

het land trekt ook veel rijke expats. Promenada The River, dat in juli de deuren opent, wordt omringd door pas gebouwde torens met 840 dure en luxueuze appartementen. Aan toekomstige klanten met een goed gevulde portemonnee is geen gebrek. Kwant kent Thailand niet alleen goed, he also puts his money where his mouth is. In Chiang Mai investeerde ECC 15 miljoen euro eigen geld. In het veel kleinere Promenada The River 50 mille, op een totale investering van 7,5 miljoen euro. Kwant verkoopt zijn aandelen en obligaties ook zelf, zonder tussenkomst van een emissiehuis. Een eerder ECCproject, Promenada Warschau in Polen, leverde de investeerders een rendement op van “ver boven de 30 procent per jaar” , aldus Kwant. ECC beschikt dan ook over een vaste klantenkring van “25 tot dertig mensen” die al aan

meerdere projecten meededen, “voor aanzienlijke bedragen”. Enkelen van hen zijn ook in de Jaarbeurs aanwezig, onder wie Aad van den Beukel. De bedrijfsmakelaar is investeerder in en adviseur of commissaris van tal van andere vastgoedprojecten. Hij maakte al eens mee dat het voltallige management van zo’n project de aftocht blies, omdat de resultaten tegenvielen. Mochten de investeerders puinruimen. Nee, dan ECC. Zelf gaan rondkijken, zelf projecten selecteren en dan met eigen geld meedoen – dat is wat Van den Beukel zo bevalt aan Kwant en de zijnen. “Ik steek mijn geld zelf ook uitsluitend in vastgoed waar ik verstand van heb. Dat doe ik op onderbuikgevoel, net als Kwant.”

De auteur heeft geen belangen in genoemde effecten en objecten


macro visie

Breuklijn onder het ChinesE banksysteem De Chinese groei-illusie lijkt voorbij nu de economische motor opnieuw sputtert. Weer probeert China via de staatsgeleide banken de economie te stimuleren. Succes blijft uit, de neveneffecten niet.

hina lijkt nog steeds bereid grof geschut in te zetten wanneer de economische groei afzwakt. Terwijl het in Europa draait om politieke eensgezindheid, stimuleringsmaatregelen en nog strengere kapitaaleisen voor banken, beantwoordt China de flinke groeivertraging met twee renteverlagingen in evenveel maanden en versoepeling van de kapitaaleisen voor banken. De weg naar herstel verloopt via de banken, zo lijken Chinese autoriteiten te denken. En dat terwijl royaal sti26 - effect // juli 2012

muleren juist heeft geleid tot de zeepbellen op de vastgoedmarkt en hardnekkige inflatie die het land juist wilde bestrijden. Nog meer stimuleren betekent een vergroting van het probleem in plaats van een oplossing. Onhoudbare groei Even terug naar de wereldwijde crisis van 2008. Om een glijvlucht van de Chinese economie te voorkomen, zetten de machthebbers in Peking toen de geldkraan wagenwijd open. Via lokale overheden en staatsbedrijven, waaronder banken, vloeide het geld richting infrastructurele projec-

Nog meer stimuleren betekent een vergroting van het probleem in plaats van een oplossing.

ten en de industriële sector. Nieuwe appartementen, wegen, winkelcentra, spoorwegen en fabrieken schoten als paddenstoelen uit de grond. Met een bijdrage van bijna 50 procent van het BBP, leunt de Chinese economie sterk op investeringen. Maar op langere termijn moet de economie draaien op de rendementen van die investeringen. Daar begint het spaak te lopen. Nu de bouwdrift afneemt, zien economen belangrijke signalen dat lang niet alle investeringen kunnen renderen, met alle gevolgen van dien voor de economie en banken.

Tekst robert rosenau

Banken kwetsbaar Onbewoonde steden, lege winkelcentra en overcapaciteit in fabrieken illustreren de uit het lood geslagen economische verhoudingen. De prijs van een gemiddeld appartement in een Chinese stad is met gemak acht tot tien maal het jaarlijkse inkomen, in hoofdsteden nog veel meer. De piek in de Verenigde Staten lag gemiddeld op zo’n vijf keer het inkomen, voordat de bubbel knapte en het vastgoed een derde van de waarde inleverde. Ook in China dalen de prijzen. De miljoenen Chinezen die jaarlijks het platteland verruilen voor de stad konden prijsdalingen niet voorkomen. De hoge financieringskosten en matige vooruitzichten dwingen veel projectontwikkelaars om te stunten met kortingen. Ook hangt een ronde afwaarderingen van grondprijzen in de lucht. Doordat kredieten veelal zijn verstrekt met grond als onderpand, zullen verlagingen gaten slaan in bankbalansen. Vermaard hedgefondsmanager Jim Chanos waarschuwde drie jaar geleden al voor dit scenario. Chanos vreesde vooral de overblijfselen van dubieuze leningen uit de

laatste groeivertraging, begin deze eeuw. Hierdoor zijn banken kwetsbaar. De overheid en centrale bank zullen waarschijnlijk snel moeten bijspringen. Chanos rekent zelfs op een nieuwe ronde van geld bijdrukken, zodat de Chinese munt, in tegenstelling tot de heersende opinie, misschien wel overgewaardeerd is.

gestaan, de politiek bepaalt de spaarrente en de uitleenrente. Volgens onderzoekers van Unirule, een Chinese denktank, zouden de fraaie winsten tussen 2001 en 2008 van Chinese staatsbedrijven zonder kunstmatige voordelen zijn omgeslagen in flinke verliezen.

Draai De ingrepen van banken zijn vooral bedoeld als pijnbestrijding op korte termijn. Veel belangrijker is de transitie naar een nieuwe indeling van de economie. Nu nog domineren staatsgeleide ondernemingen de belangrijke industrieën. Deze marionetten van de overheid zijn handig om economisch beleid te sturen richting politieke ambities. De nadelen blijken later. Volgens het Britse tijdschrift The Economist zijn de prestaties van de grote ondernemingen in het staatskorset met name toe te schrijven aan kunstmatige voordelen, zoals subsidies, afgeschermde markten en goedkope leningen. Vooral banken nemen een speciale positie in. Zij financieren politieke doelstellingen. Concurrentie is nauwelijks toe-

Les voor China Voor China is het zaak lering te trekken uit de recente groeivertraging. De verlaging van de groeiambities naar 7,5 procent is niet voldoende, hoewel ook bij die groeicijfers vraagtekens te zetten zijn. Onlangs berichtte The New York Times uitgebreid over manipulaties van cijfers in China. China moet juist de teugels laten vieren richting de dynamische private sector, waarbij banken niet louter door de staat worden geleid. Zelf beoordelen welke projecten zij willen financieren boven politieke groeien kredietdoelstellingen. Aan China nu de keuze. Op de oude voet verder gaan en gaten dichten waar nodig. Of de recente groeivertraging aangrijpen om economische en vooral politieke hervormingen door te voeren.

16

120

14

100 80

10 8

60

6

40

4

20

2

12-’93 01-’95

02-’96 03-’97

04-’98 05-’99

06-’00 07-’01 08-’02

09-’03

10-’04 11-’05 12-’06 01-’08 02-’09

Chinese beurs (100=31/12/93)

BBP groei China (in %, per jaar)

12

03-’10 04-’11


Het getal Financieel jargon de maat genomen

handig, maar lees de bijsluiter

ebitda-resultaat De dagelijkse stroom aan financiële berichten is doorspekt met jargon. Wat is de wereld achter de gebruikte afkortingen, acroniemen en cijfers en wat moet je er als belegger mee? Tijd voor uitleg. Deze keer: het ebitda-resultaat.

Wat is het? Als de financiële pers schrijft over het bedrijfsresultaat of operationele winst gaat het over het ebitda-resultaat, een acroniem (Earnings Before Interest, Taxes, Depreciation and Amortization) dat in het Nederlands staat voor winst voor rentelasten, belastingen en afschrijvingen op vaste en immateriële activa. Waar komt het vandaan? Ebitda werd populair bij de eerste leveraged buyout-golf in de jaren 80 in de Verenigde Staten. Private equity-partijen (durfinvesteerders) haalden bedrijven van de beurs en financierden deze met flinke pakketten leningen. De private equity-jongens en hun banken konden aan de hand van het ebitdaresultaat

bepalen of er voldoende ruimte was om torenhoge rentebetalingen te kunnen voldoen. Bankiers kijken vandaag de dag ook nog goed naar de ebitda om de financiële kracht van ondernemingen te analyseren. Wat hebben beleggers er aan? Een winst-en-verliesrekening begint met de omzet en eindigt helemaal onderaan met de nettowinst. Hoe verder een belegger van boven naar beneden gaat, des te troebeler en gevoeliger voor manipulatie de cijfers worden. De nettowinst bijvoorbeeld is gevoelig voor de gebruikte afschrijvingsmethodiek

van materiële (machines, gebouwen en fabrieken) en immateriële bezittingen (merkenrechten, klantrelaties en software). Daarbij heeft de kapitaalstructuur invloed op de winst van een onderneming. Bedrijven met een hoge schuldenlast zullen door hogere rentebetalingen een lagere winst boeken dan ondernemingen met weinig schuld. Een belegger die ebitda gebruikt ‘klimt’ enkele treetjes in de winsten verliesrekening, waardoor er een beter

beeld ontstaat van de hoeveelheid cash die de onderneming haalt uit haar bedrijfsactiviteiten. Hierdoor zijn ondernemingen beter vergelijkbaar. Het ebitda-resultaat is door topmannen

moeilijker naar hun hand te zetten dan de nettowinst. BEperkingen? Een heilige graal is de ebitda niet. Het getal geeft een indruk van de cash die de onderneming

binnenstroomt, maar houdt geen rekening met de hoeveelheid cash die het bedrijf verlaat in de vorm van rente, belasting en investeringen. “Het ebitda-resultaat is alleen zinnig als je denkt dat investeringen in kapitaalgoederen door de tanden-

Tekst Jasper Jansen

Ebitda in praktijk: KPN Het verschil tussen ebitda, winst en kasstromen bij KPN. KPN boekte in 2011 een winst van ongeveer 1,5 miljard euro. Als je daar de afschrijvingen op vaste en immateriële activa van 2,6 miljard euro, de rentelasten van 750 miljoen euro en de belastingen van 220 miljoen euro bij optelt, krijg je een ebitda-resultaat van 5,1 miljard euro.

Van Ebitda naar winst bij KPN presenteren. De Amerikaanse toezichthouder lijkt ook de risico’s van het blind staren op ebitda in te zien. Daarom zijn bedrijven verplicht om uit te leggen hoe de nettowinst culmineert in het ebitda-resultaat om misleiding van beleggers te voorkomen.

EBITDA 5,1 Afschrijvingen vaste activa

Afwaardering immateriële activa -1,048 Belastingen -0,22 Netto rentelasten

fee gedaan worden”, liet superbelegger Warren Buffet meermaals optekenen. Daarbij ontkomt een bedrijf er ook niet aan om rentelasten over te maken aan verschaffers van leningen, net zo als de aanslag van de fiscus moeilijk genegeerd kan worden. Sceptici claimen daarom wel eens dat ebitda het resultaat is voordat alle relevante zaken plaatsvinden. Het zal niet verbazen dat veelbelovende maar verlieslaten-

de internetbedrijfjes eind jaren negentig in de internetbubbel de nadruk legden op positieve ebitda-resultaten. Zonder de grove investeringen en vele ‘eenmalige’ afschrijvingen konden de bedrijfjes een positieve ebitda

ebitda-resultaat is vergelijkbaar met een autostuur: erg handig, maar wel in combinatie met remmen, een gaspedaal en een motor.

Concluderend Het ebitda-resultaat is een beetje vlees noch vis. Het zegt weinig over de winstgevendheid en geeft een te optimistisch beeld van het saldo van kasstromen. De maatstaf lijkt het nuttigst voor de kleine groep ondernemingen die weinig investeringen nodig hebben om de omzet en winsten op peil te houden. Maar voor het leeuwendeel van de ondernemingen is het ebitda-resultaat vergelijkbaar met een stuur van een auto. Erg handig, maar wel in combinatie met remmen, een gaspedaal en een motor. Het ebitda-resultaat heeft zijn waarde als maatstaf, maar vergeet de overige posten - rentelasten, belasting en afschrijvingen - niet mee te nemen in de analyse.

-1,54

-0,754

Winst 1,538

Maar zowel de 1,5 miljard euro winst als het ebitda-resultaat van 5,1 miljard euro laten niet zien hoeveel geld er daadwerkelijk de onderneming in en uitstroomt. Hiervoor moet een belegger naar het kasstroomoverzicht. De operationele kasstroom bij KPN van 4 miljard euro minus de investeringskasstroom van bijna 2 miljard euro geeft een kasinstroom van ongeveer 2 miljard euro. Dit bedrag zegt waarschijnlijk meer dan de winst of het ebitda-resultaat.


in beeld

Mexicaanse vrienden voor KPN Slim in Europa Wie wint heeft vrienden. ‘s Werelds rijkste man Carlos Slim merkte het afgelopen maand weer na een lezing in Geneve toen het publiek zich verdrong om de Mexicaan een visitekaartje in handen te drukken. Zakelijk gezien is Carlos Slim zonder meer een winnaar. De lijst met bedrijven die Slim voor een prikje opkocht om er een veelvoud aan geld uit te halen, is lang. De 72-jarige miljardair heeft inmiddels ongeveer de helft van de bedrijven op de Mexicaanse beurs onder controle. En ook elders in Latijns-Amerika zijn de belangen van de familie Slim fors. Tijd om het imperium uit te breiden naar Europa waar Slim aansluiting zocht in de sector waarvan hij misschien wel het meest weet, telecom. KPN wilde in eerste instantie niets weten van de interesse uit Mexico, maar dat weerhield Slim er niet van om meer dan een kwart van de aandelen op te kopen. Waarom het Nederlandse telecombedrijf meteen zo afwijzend reageerde, is tot nu niet helemaal duidelijk. Was het te confronterend om door een gekend koopjesjager te worden begeerd? Extra uitleg van KPN zou niet misstaan.


Fotografie Reuters/ Valentin Flauraud

Tekst Joost Schmets


productfolder Beleggingsproducten langs de meetlat

Drie nieuwe notes onzekere tijden Beleggingsproducten zijn er in vele soorten en maten. Beleggers krijgen soms aanbiedingen die te mooi lijken om waar te zijn of vooral vragen oproepen. Dan biedt de VEB-checklist uitkomst.

H

et aanbod van gestructureerde producten is de laatste maanden bepaald karig te noemen. Het slechte beursklimaat speelt daarbij ongetwijfeld een rol. Recent zijn drie garantieproducten uitgebracht voor beleggers die op zoek zijn naar risicobeperking in deze onzekere tijden.

Product 1 ABN Amro Inflatie Obligatie 2012-2022 Wat is het en voor wie? De ABN Amro Inflatie Obligatie 2012-2022 werd in mei op de markt gebracht en heeft een looptijd van tien jaar. Het is een garantieproduct met een nominale waarde van 1000 euro die aan het eind van de rit met zekerheid terugkomt. Tenzij de uitgevende instelling (ABN Amro Bank 32 - effect // juli 2012

NV, S&P-rating A+) failliet gaat, uiteraard. Deze obligatie, de naam zegt het al, heeft een link met de inflatie, de ontwikkeling van het algemeen prijspeil. Als de inflatie in de eurozone stijgt, gaat de aflossingswaarde van de obligatie omhoog. Als beleggingsproduct maakt dat de ABN Amro Inflatie Obligatie een geschikt instrument voor beleggers die vrezen dat de inflatie de komende jaren sterk zal oplopen. Daarover zijn de meningen verdeeld, maar er zijn economen die voorspellen dat de grootschalige staatssteun voor banken en de kunstmatig lage rente wel moet uitmonden in scherp hogere inflatie, of zelfs de gevreesde hyperinflatie. Naast de aflossingswaarde is er de coupon. Deze heeft een basiswaarde van 1,6 procent. Dat is niet veel, maar deze wordt ook jaarlijks naar boven of beneden aangepast volgens de inflatie-index. Om de hoogte van de inflatie te bepalen kijkt men in dit geval naar de Eurostat Eurozone Harmonised Index of Consumer Prices Ex Tobacco Unrevised. Dat is een hele mond vol,

Als de inflatie in de eurozone stijgt, gaat de aflossingswaarde van de inflatieobligatie omhoog.

maar voor het meten van inflatie een prima index. Omdat deze index met een vertraging van drie maanden bekend wordt gemaakt, is het startniveau dat van februari 2012. Toen stond de graadmeter op 113,53. De obligatie wordt afgelost op

voor 1000 euro als de index van februari 2022 lager staat dan 113,53. Als deze hoger staat, krijgt men de procentuele stijging erbij. Ook de jaarlijkse coupon varieert met de inflatie. Dat gaat echter minder extreem: als de index over een jaar sterk is gestegen naar 130 (een gierende inflatie van 14 procent), wordt de coupon verhoogd van 1,6 procent naar 1,83 procent. Voor de aflossing betekent een dergelijke inflatie meer: die gaat dan naar 1140 euro. Een daling van het prijspeil kan betekenen dat de coupon wordt verlaagd, voor de aflossing heeft een daling geen gevolgen. Kansen, kosten en risico’s? Er zijn plussen en minnen. De basiscoupon van 1,6 procent lijkt laag, op een spaarrekening wordt

checklist ABN Amro Inflatie Obligatie 2012-2022

1 Rendementsperspectief 2 Originaliteit 3 Neerwaarts risico 4 Kredietwaardigheid 5 Kosten: helder en redelijk? 6 Verhandelbaarheid 7 Begrijpelijkheid 8 Informatievoorziening 9 Toegevoegde waarde 10 Toezicht van de AFM

Totaalscore

meer verkregen. De inflatie zal echter vermoedelijk groter zijn dan nul, en met een beetje inflatie loopt vooral de eindaflossing over tien jaar snel op. Voor een spaarrekening geldt echter dat de rente daarop (met een vertraging, dat wel) ook omhoog gaat als de inflatie oploopt. Het risico van dit product is klein, ook al omdat de uitgever een bank is met een A+ rating die nu nog in handen is van de

X X V V V VX V V V V

Coupon is 1,6%, de inflatie is momenteel laag. Iets dergelijks is vaker gedaan. Is afgedekt tot nominale waarde. Voldoende, ABN Amro heeft een A+ rating bij S&P. Nooit exact duidelijk, volgens brochure slechts 0,15% per jaar. Beursnotering Euronext, maar flinke bied-laat spread (1%). Het is in principe helder. Goed. Brochure geeft duidelijke informatie. Voor wie inflatie vreest en geen neerwaarts risico wil. Product staat onder toezicht van de AFM.

7,5/10 Conclusie: prima alternatief voor de goudstaaf

Nederlandse Staat. Tussentijds kan de koers wel degelijk dalen bij veranderingen in de rentestand of inflatieverwachting, of bij een neerwaartse aanpassing van de creditrating van ABN Amro. De kosten zijn volgens de brochure slechts 1,5 procent over de hele looptijd, 0,15 procent per jaar. Wat moeten we hiervan denken? De ABN Amro Inflatie Obligatie 2012-2022 is goed geschikt voor

Top en flop productrecensies

beleggers die denken dat de inflatie sneller uit de klauwen giert dan nu algemeen wordt verwacht. Dat zijn mensen die nu bijvoorbeeld ook vaak voor goud kiezen. Deze note is echter een prima alternatief voor een goudstaaf, omdat het neerwaarts risico veel kleiner is. Ze is dagelijks verhandelbaar op Euronext Amsterdam (ISIN NL0009980986) en koerst op dit moment iets boven de nominale waarde van 1000 euro.

Flop 1. Addon TV

0

2. Finitro Bedrijfsobligatie 7,4 tot 7,8% 3. Commerzbank Factor Certificaten

Top 1. ING Liric Eurozone november 2021

8

2. Rabo Eurostoxx 50 Note maart 2017

7,5

Kempen Floored Floater 11-21

7,5

ABN Amro Inflatie Obligatie 2012-2022

7,5

3 4,5

Voor een ranglijst en meer productrecensies zie veb.net/ productfolder


Tekst Patrick Beijersbergen

Product 2 Kempen Index Garantie Note Vastgoed Mei 12-18 Wat is het en voor wie? De Kempen Index Garantie Note Vastgoed Mei 12-18 werd ook in mei op de markt gebracht en loopt zes jaar. De uitbetaling is afhankelijk van de ontwikkeling van een brede Europese index van vastgoedaandelen, de FTSE EPRA/NAREIT Developed Europe Index. De startwaarde van deze EPRA-index is de stand van 30 april 2012, toen deze op 1308,57 stond. Vastgoed is een sector die het momenteel moeilijk heeft. De aandelen staan al een tijdje onder druk door de aanhoudende crisis, maar ook meer structurele ontwikkelingen op het gebied van e-commerce (verkoop via internet) en het nieuwe werken verlagen de vraag naar win-

kels en kantoren. Dat drukt de prijzen vanzelfsprekend. Het is prettig dat deze Note een volledige hoofdsomgarantie heeft. De debiteur is F. van Lanschot Bankiers (S&P-rating A-). Voor het vaststellen van de einduitkering wordt gekeken naar de stand van de index over zes jaar, maar dan wel het gemiddelde van de laatste twaalf maanden, de zogenaamde asian tail. De belegger krijgt geen rente of coupon, maar als de EPRA-index stijgt wel een hogere einduitkering. Daarbij is de participatiegraad vastgesteld op 125 procent. Dat betekent dat als de EPRA-index met bijvoorbeeld 30 procent stijgt, dit garantieproduct niet 130 procent van de inleg uitbetaalt, maar 137,5 procent. Dat lijkt fantastisch, maar aangezien het dividendrendement op vastgoedaandelen gemiddeld bijna 5 procent is, is het toch niet waarschijnlijk dat deze Note een directe belegging in de index zal bijhouden.

dividendrendement wordt gemist, en de participatie met 125 procent maakt dat maar ten dele goed. De index moet ieder jaar een forse stijging laten zien om het gemiste dividend goed te maKansen, kosten en risico’s? Een belangrijk nadeel is ken. Daar staat tegenover dat het dat het hoge neerwaarts risico is afgedekt. Beleggers krijgen hun inleg aan het eind van de rit terug. De kosten zijn volgens de folder één procent bij emissie, dus een half procent per jaar. In totaal is dat vier procent. De Vastgoed Note checklist is dagelijks verhandelbaar op Kempen Index Garantie Note Vastgoed Mei 12-18 Euronext Amsterdam (ISIN XS0773986350) en koerst op dit moment nog in de 1 Rendementsperspectief X Dividend mogelijk niet goedgemaakt voor 125% participatie. Asian tail. buurt van de nominale 2 Originaliteit X Er zijn meerdere manieren om in vastgoed te beleggen. waarde van 1000 euro. 3 Neerwaarts risico V Is afgedekt tot nominale waarde. 4 Kredietwaardigheid 5 Kosten: helder en redelijk? 6 Verhandelbaarheid 7 Begrijpelijkheid 8 Informatievoorziening 9 Toegevoegde waarde 10 Toezicht van de AFM

Totaalscore

V VX VX V VX VX V

Voldoende, F. van Lanschot Bankiers heeft een A-rating bij S&P. Volgens brochure 1% bij emissie en 0,5% per jaar. Beursnotering Euronext, maar flinke bied-laat spread (1%). Het product is eenvoudig en helder. Verouderde informatie op website rept nog van 130% participatie. Toch wel iets: bescherming tegen dalende vastgoedprijzen. Product staat onder toezicht van de AFM.

6/10 Conclusie: geen vetpot, beperking van de downside is prettig

Wat moeten we hiervan denken? De Kempen Index Garantie Note Vastgoed Mei 12-18 is mogelijk een uitkomst voor beleggers die optimistisch zijn over de Europese vastgoedmarkt, maar wel verzekerd willen blijven tegen forse koersdalingen.

Product 3 ING Liric USA 2018 Wat is het en voor wie? De Lirics van ING zijn garantieproducten die de bank al sinds de jaren negentig maakt. De ING Liric USA 2018 werd in mei geïntroduceerd en heeft een looptijd van zes jaar. Er is een garantie dat de belegger na afloop 95 euro op de inleg van 100 euro terugkrijgt, plus 85 procent van de procentuele stijging van de Amerikaanse S&P 500 index, die overigens wordt opgeteld bij die 95 euro, niet bij die 100 euro. Er wordt geen rente of coupon uitgekeerd en de eindwaarde wordt vastgesteld door de slotstanden van de laatste 12 maanden te middelen. Met die voorwaarden is deze Liric veel minder aantrekkelijk dan eerdere versies waarvan participatiegraad of beschermingsniveau vaak hoger waren en die soms zelfs een jaarlijkse coupon betaalden.

column Sheila Sitalsing is freelance financieel journalist

Zege checklist INGLiric USA mei 2018

1 Rendementsperspectief 2 Originaliteit 3 Neerwaarts risico 4 Kredietwaardigheid 5 Kosten: helder en redelijk? 6 Verhandelbaarheid 7 Begrijpelijkheid 8 Informatievoorziening 9 Toegevoegde waarde 10 Toezicht van de AFM

Totaalscore

X X V V VX VX VX V X V

Participatie slechts 85%, geen dividend, Asian tail. Dit is vaker gedaan. Afgedekt op 95% op einddatum. Tussentijds lagere koers mogelijk. Voldoende, ING heeft een A+ rating bij S&P. Volgens brochure € 2,90 over de looptijd, dat is 0,48% per jaar. Beursnotering Euronext, maar flinke bied-laat spread (1%). 95% garantie, 85%meedoen, 12maands-tail. Dat kan beter. Goed. Brochure geeft duidelijke informatie. Een directe belegging heeft de voorkeur. Product staat onder toezicht van de AFM.

5,5/10 Conclusie: niet de mooiste Liric ooit, laat hem wat zakken.

Kansen, kosten en risico’s? Het risico van de Liric is klein, ook omdat de uitgever een Nederlandse systeembank is met een A+ rating. Tussentijds kan de koers echter wel degelijk dalen bij een zwakke Amerikaanse beursontwikkeling of een stijgende rente. De kosten zijn volgens de folder 2,90 euro per Liric van 100 euro nominaal, dat komt neer op een klein half procent per jaar. ING Lirics zijn dagelijks verhandelbaar op Euronext Amsterdam (ISIN XS0779261279). Deze versie beweegt momenteel rond de startwaarde.

Het risico van de Liric is klein. Tussentijds kan de koers echter wel degelijk dalen bij een zwakke Amerikaanse beurs of een stijgende rente.

Wat moeten we hiervan denken? Deze Liric is niet uitermate aantrekkelijk, en dat is jammer want ING heeft eerder wel mooie Lirics naar de markt gebracht. Ongetwijfeld heeft dit te maken met de huidige hoge volatiliteit en lage rente, zaken die de opties en de obligatie waaruit dit product wordt opgebouwd duur maken. Voor wie absoluut bescherming wil en met één transactie gespreid op de Amerikaanse beurs wil beleggen is deze Liric wel een mogelijkheid. Beleggers kunnen er ook voor kiezen de kat uit de boom te kijken en te wachten op betere voorwaarden. De startwaarde van de S&P 500 index voor dit product is 1353,39. Beleggers missen 2 procent dividend op de S&P 500 index. Als de Amerikaanse aandelenbeurs wat verder zakt of de extreem lage rente weer wat oploopt, kan deze Liric best naar 90 euro zakken. Dat is dan misschien een beter instapniveau.

door Sheila Sitalsing

en nederlaag was het, schreven de kranten – afhankelijk van hun geografische positionering juichend/smalend (Zuiden) of verbijsterd/boos (Noorden). Frau Nein had ja gezegd. Angela Merkel, de machtigste vrouw van Europa die haar carrière heeft opgehangen aan ‘neen’ zeggen tegen pogingen van zuidelijke EU-lidstaten om de eurocrisis te lijf te gaan met heel veel Duits geld. Op de eurotop van eind juni boog ze voor het verzoek van zuidelijke lidstaten om directe bankensteun uit het Europese noodfonds ESM toe te staan. De kanselier vergokte Duits belastinggeld in de lange Brusselse nacht, schreef Bild streng. Maar de Europese diplomatie is complex, en ook doorgewinterde eurowatchers doorgronden zelden meteen de betekenis van wat zich voor hun ogen voltrekt. En zo begon na verloop van tijd de toon in de analyses te veranderen. Italië en Spanje gewonnen? Welnee, Merkel gewonnen! Op haar eigen onnadrukkelijke manier heeft ze de eurozone in de gewenste richting weten te leiden. De ESM-bankensteun mag dan op korte termijn ademruimte bieden aan de Spaanse premier Rajoy met zijn wankele banken, maar de omvang van het ESM blijft hetzelfde, er komt bankentoezicht, de Europese Centrale Bank krijgt een rol die naar politieke integratie ruikt, en Merkel krijgt haar begrotingspact. Voor dat laatste hoefde ze alleen daags voor de top tegen haar Franse collega François Hollande te zeggen: ‘Wil jij een groeipact? Tuurlijk jongen.’ Dat ‘groeipact’ is een zak gebakken lucht die Duitsland geen cent kosten zal. Het begrotingspact daarentegen voorziet in een mate van draconische budgettaire discpline voor schuldenlanden waar geen Trojka tegenop kan. Voorwaar een uitstekende ruil. En, ze heeft haar uitspraak gestand weten te doen: eurobonds – een vrijbrief voor zuidelijke lidstaten om, net zoals de afgelopen tien jaar, schulden te blijven maken met een Duitse bankgarantie – komen er niet. ‘Zo lang ik leef’, zei ze er nog bij voor wie twijfelde aan haar standvastigheid. Sommigen zeggen dat de eurozone zonder eurobonds op termijn niet kan overleven. Anderen zeggen dat eurobonds het begin van het einde zullen zijn; de inleiding tot opstanden onder het belastingbetalende deel van de bevolking in het Noorden. Oneindig veel belangrijker dan de vraag of Mario Monti of Mariano Rajoy of Angela Merkel won, is de vraag: heeft Europa gewonnen? Op die vraag durft zelfs de meest doorgewinterde eurowatcher geen antwoord meer te geven.


Damrak Terugblik aandeelhouderseizoen

Spanning in van beursgenot Verhitte debatten tussen bestuur en aandeelhouders, spannende stemrondes en terugkrabbelende commissarissen. De ontmoeting tussen beleggers en bestuurders tijdens de aandeelhoudersvergadering leverde ook dit jaar opvallende wapenfeiten op.

D

De aandeelhoudersvergadering van KPN is nog niet begonnen, maar toch kijkt Jos Streppel al tevreden de zaal in. De presidentcommissaris van KPN ziet dat de belangstelling van beleggers dit jaar groter is dan voorgaande jaren. In totaal gaat zo’n 53 procent van alle aandelen meestemmen vandaag, 12 april 2012. De vergadering verloopt rustig, zeker in vergelijking met het turbulente jaar 2011 dat KPN achter de rug heeft. Ontslagen, problemen met toezichthouders en de ingezakte beurskoers. Alle onderwerpen passeren de revue. Verder is de bijeenkomst er één zoals veel aandeelhoudersvergaderingen. Goed geïnformeerde beleggers vuren hun vragen af op het bestuur. Af en toe is er ruimte voor een ludiek intermezzo, als beleggers ook klanten blijken die kampen met een haperende internetverbinding of een kapotte


mobiele telefoon. Uiteindelijk worden alle voorstellen aangenomen door beleggers. Nauwelijks drie weken later is de rust rond KPN verdwenen als het Mexicaanse telecombedrijf América Móvil laat weten 27 procent van de aandelen KPN te willen verwerven. De KPN-top komt in opstand. Zij weten maar al te goed dat een aandeelhouder met ruim een kwart van de aandelen een vergadering kan domineren en besluiten kan tegenhouden, zelfs een druk bezochte bijeenkomst zoals die van medio april. Het relaas rond KPN is misschien wel de beste illustratie van het belang van de aandeelhoudersvergadering, kortweg ava. Wie kapitaal inbrengt in ruil voor aandelen heeft in het theater van de ava stemrecht en is medebeslisser geworden. En een rituele dans is de ava steeds minder. Beleggers komen in grotere

getale opdagen en laten meer en meer hun tanden zien. Voor bestuurders zaak om eerder genomen beslissingen te verdedigen en hun plannen voor de toekomst helder voor het voetlicht te brengen. Groei kopen met overnames, het bedrijf omturnen, bestuurders slachtofferen, agendapunten lozen als het spannend wordt en strategische miskleunen. Een tour d’horizon van een tumultueus ava-seizoen. Sprong voorwaarts Wat doet een gezond bedrijf met overtollig cashgeld? Voor topmannen één van de belangrijkste strategische vraagstukken die de toekomst van een concern kan maken of breken. Zelfs voor bedrijven met een relatief sterke marktpositie, een navenante kasstroom en een beperkte schuldenlast zal het af en toe

Tekst DAVID TOMIC

het theater

eerd Nederland

Meer aandeelhouders dan ooit laten hun stem horen op ava’s. Bij aex-bedrijven verdubbelde hun aanwezigheid in zeven jaar tijd tot

64%

billenknijpen zijn. Toch waagde een aantal van hen zich aan een sprong voorwaarts. Supermarktconcern Ahold versterkte haar internetactiviteiten met onlinewarenhuis Bol.com. Voor DSM-topman Feike Sijbesma was één overname niet genoeg. Binnen twee weken vloog 700 miljoen euro het hoofdkantoor uit voor twee grote vangsten. In 2011 acquireerden de Limburgers voor bijna één miljard euro. DSM is hard op weg om dit bedrag dit jaar te overtreffen, ook al omdat het chemieconcern nog ruim twee miljard euro op de plank heeft liggen. De vergadering van technisch dienstverlener Imtech is jaarlijks een kennismaking met een trits aangekochte bedrijven. In 2011 kocht topman van der Bruggen 14 bedrijven op, van Zweden en Polen tot Turkije en Canada. Voor dit jaar staat de teller al op zeven bedrijven. Vergeleken met dit grof geschut

waren de drie veroveringen van Aalberts en één aanwinst van Wessanen klein bier. Schaar Van opbouwen kunnen sommige bestuursvoorzitters alleen maar dromen. CSM-baas Gerard Hoetmer moest zijn beleggers het verhaal brengen dat hij geen andere uitweg ziet dan een deel van het eigen bedrijf te verkopen. Begin mei gaven aandeelhouders groen licht voor de opsplitsing van het concern. Maar hoe het afstoten precies gaat plaatsvinden, een proces dat begin 2013 rond moet zijn, kregen ze niet te horen Een heel andere achtergrond kent het verhaal ASMI. Activistische aandeelhouders hebben lang geprobeerd om het samengestelde bedrijf, met een zeer winstgevende Aziatische tak, gesplitst te krijgen, maar zij vingen bot bij de rechter. Nu zet de chipeffect // juLi 2012 - 37

column Wouter Weijand is fondsmanager bij BNP Paribas

financial soap door Wouter Weijand en van de ernstigste kanten aan voorkennis is wanneer anderen er met jouw voorkennis vandoor gaan en er bakken geld aan verdienen. “Ziedend van woede” was Boonstra volgens het FD omdat zowat het hele Belgische kantoor van KBC, waar hij zijn beleggingen had ondergebracht, zijn transacties kopieerde. En daar ook nog eens flink aan verdiende. Ach ja, een goed voorbeeld doet goed volgen, zullen we maar zeggen. En jammer voor onze oud-Philips topman, dat ie het zelf bij elkaar geslapen geld niet mocht houden. Zou-ie de Belgen nu gaan aanklagen? En hun winst gaan opeisen, want het was immers zijn voorkennis, die de Belgen onrechtmatig hadden verkregen. Daarbij bleken ze ook nog de waardering van zijn effectenportefeuille te vervalsen. Dat viel in elk geval ook de advocate van zijn toen aanstaande ex op, toen die vast even de omvang van de echtelijke boedel wilden taxeren. Je zou haast denken dat het haar idee was om die relatie met Sylvia Toth aan te gaan: zoiets krikt de waarde van de boedel immers aardig op. Maar dit was maar een grapje hoor, mijnheer Boonstra. Inmiddels is het echtpaar weer hertrouwd en “heel gelukkig”, naar verluidt, dus dan kan men vast de recente ontboezemingen in de krant wel relativeren. Wat kunnen we hiervan opsteken? 1. a ls je voorkennis hebt en je bent nog zó arm dat je per se nog een zakcentje erbij wilt ‘verdienen’, maar je wilt niet meteen door de mand vallen, kies dan voor internetbankieren (uiteindelijk ga je toch de bak in, behalve Boonstra dan); 2. spreek met je accountmanager een verdeelsleutel af, als-ie met je mee mocht willen liften; dergelijke kwaliteitsbanken, die met jou een bankrelatie willen, zijn hier vast ook wel voor in; bovendien geldt: gedeelde smart is halve smart, maar gedeeld geluk is dubbel geluk; 3. kies altijd een top-bank uit een top-land, waar je altijd correct wordt voorgelicht. Misschien was het allemaal wat beter afgelopen voor Boonstra als-ie mijn baas Wiepke Postma ooit als chef had gehad. Net als Boonstra is dit ook een Fries, maar daar houdt iedere vergelijking wel bij op. Het was begin jaren negentig en ik kreeg de volgende verbodsregels vriendelijk meegedeeld: beleg nooit in luchtvaartmaatschappijen en beleg nooit in België. Vooral dat laatste riep toen (nog wel, ja) vragen op. Het antwoord bestond uit een serie droevige verhalen van bedrog en corruptie, die hij bij een verzekeringsbedrijf had meegemaakt. Wiepke, we zijn door heel wat Belgische soaps heengegaan de afgelopen jaren en Boonstra doet er zelf nog een aardig schepje bovenop, maar ik ben je nog altijd dankbaar voor je wijze lessen. Waarvan akte.


machinefabrikant zelf de deur naar opsplitsing op een kier. Helemaal opvallend is de rol van oprichter, grootaandeelhouder (22 procent) en oud-topman Arthur del Prado. Hij bleek tijdens de ava plots voorstander van een studie naar een mogelijke ontvlechting. Del Prado senior, vader van huidig ceo Chuck del Prado, was juist jarenlang fel gekant tegen het opknippen van zijn geesteskind, maar staakte zijn verzet. Adieu De ava is ook de plaats waar topmannen officieel de fakkel doorgeven: een adieu-moment. Het is dan aan opvolgers om hun stuurmanskunsten te laten zien. En beleggers zijn gewaarschuwd. Een nieuwe man in de cockpit laat graag zijn spierballen zien, pakt plotselinge verliezen en doet aan verwachtingsmanagement. Prognoses verlagen om vervolgens een fijn parcours af te kunnen leggen. Het meest in de schijnwerpers stond de nestor van de Nederlandse maakindustrie, Jan Aalberts. De grondlegger en hoogste baas van Aalberts Industries (AI) deed na 25 jaar en het ‘beste jaar ooit’ een stapje terug, al blijft hij nauw betrokken bij het bedrijf. In zijn afscheidsspeech richting beleggers in een uitpuilende zaal van het Amsterdamse Hilton was de ondernemer met kreten als ‘ het gaat niet om mij’ vooral de nederigheid zelve. Wars van borstklopperij en vooral denken aan morgen. Terugblikken is minder aan de 73-jarige voorman besteed. “We kunnen nog zo veel beter”, “we zijn nooit tevreden”, en “alles moet beter en dat zal ook gebeuren”, aldus Aalberts tijdens de ava. Bij SBM Offshore verliep het vertrek van de tweekoppige directie weliswaar in goede harmonie, de aanleiding was dramatisch. De toch al wankelmoedige reputatie van het in Schiedam en Monaco

Bij drie beursfondsen mocht een commissaris langer aanblijven dan de gangbare maximale twaalf jaar. Vopak, ASMI en Hydratec wilden langer door met de betreffende toezichthouder.

kantoorhoudende concern kreeg na mega-afboekingen en twee winstwaarschuwingen (in augustus en januari) begin april een nieuwe deuk. Het verkooppersoneel heeft zich mogelijk schuldig gemaakt aan omkooppraktijken. Die boodschap mocht Bruno Chabas als nieuwe bestuursvoorzitter brengen. Een afscheid met slaande deuren was er ook. Postbedrijf PostNL zag enkele dagen voor de ava topman Harry Koorstra stampvoetend het pand verlaten. Koorstra wilde niet meer aan het hoofd staan van het door pensioenproblemen, opdoemende nieuwe weten regelgeving en een reorganisatie getroffen bedrijf. Het leverde een zeldzaam ongepolijst persbericht op waarin Koorstra fel van leer trok. Geruisloze machtswisselingen Strak geregisseerde en haast geruisloze machtwisselingen waren er gelukkig ook. Bij ingenieursbureau Arcadis vond Harrie Noy het na twaalf jaar welletjes. Noy gaat het commissariscircuit in en heeft al toezichthoudende functies bij bouwer Bam en Fugro bemachtigd. Datzelfde Fugro kreeg dit jaar ook al een nieuwe baas doordat Klaas Wester zijn pensioendatum bereikte. Ook Wester is inmiddels toezichthouder bij Bam. Bij AkzoNobel en Nutreco trokken Hans Wijers en Wout Dekker de deur eveneens achter zich dicht. Wijers diende de verfgigant vanaf 2002, Dekker was zelfs al sinds 2000 de baas bij de Amersfoortse producent van diervoeding en visvoer. Scheutiger met dividend Een belangrijk onderwerp van gesprek tussen bestuurders en beleggers is de hoogte van het dividend, de jaarlijkse vergoeding aan aandeelhouders. Ook in tijden van eurocrisis zijn er beursfondsen die meer durven uitkeren. Bij mastodonten als Unilever (90

eurocent tegen 83 eurocent over 2010), Heineken (van 76 naar 83 eurocent) en verfreus AkzoNobel was dat afgelopen jaar het geval. Maar zij waren niet de enige. Smallcapbedrijf Kendrion kwam dit jaar met een ruimhartigere dividendpolitiek. Tot voor kort vloeide maximaal 30 procent van de winst naar beleggers (dividend 2011: 46 eurocent). Maar die bovengrens heeft de smallcapper flink opgetrokken. Inmiddels behoort een uitkering van de helft van de jaarlijkse nettowinst zelfs tot de mogelijkheden. Chipmachineproducenten ASML en ASMI proberen beleggers ook te binden met een hoger dividend. De bedrijven zijn traditioneel zeer gevoelig voor economische meeof tegenwind. De aandelen willen nog al eens flink bewegen. Om dat effect te dempen kan een hoger dividend helpen, zo moeten de bedrijven denken. Of zoals financieel directeur Peter Wennink van ASML het zei tijdens de ava: “Ook in een volatiele markt hechten wij eraan een stabiel groeiend dividend uit te kunnen keren.” Een eervolle dividendvermelding is er ook voor Macintosh. De uitbater van winkelformules als Scapino, Brantano en Kwantum trakteerde beleggers op een bonusdividend nadat de verkoop van bedrijfsonderdeel BelCompany extra geld in het laatje had gebracht. Agendapunten van tafel De agenda bepaalt over welke punten beleggers kunnen stemmen tijdens de ava. Maar met die door het bestuur en commissarissen vastgestelde punten bleken beleggers het lang niet altijd eens. In enkele gevallen dwongen zij het bedrijf agendapunten aan te passen of zelfs in te trekken. Zoals bij ingenieursbureau Grontmij. Het bedrijf heeft een dramatische tijd achter de rug maar dacht bestuurders via een omweg een extra aandelenbeloning

Beleggers zijn gewaarschuwd bij een adieu-moment. Een nieuwe man in de cockpit laat graag zijn spierballen zien, pakt plotselinge verliezen en doet aan verwachtingsmanagement.

toe te kennen. Beleggers staken er een stokje voor. Ook ict-bedrijf ICT Automatisering heeft zware tijden achter de rug. Om een nieuw begin in te luiden zouden bestuurders kans moeten maken op een tot 150 procent van het basissalaris. Dat was aandeelhouders te gortig. Na een heftige discussie, schorsing van de ava en overleg met beleggers werd het maximum op één keer de jaarwedde vastgesteld. Bij ING dit jaar geen ophef over bonussen, maar wel weerstand tegen commissaris Aman Metha. Zijn herbenoeming haalde de bankverzekeraar tijdens de ava van de agenda. Had ING het op een stemming laten aankomen, dan was Metha publiekelijk afgeserveerd. Beleggers willen een halt op bijbaanverzamelaars. Acht andere commissariaten boezemen weinig vertrouwen in voor adequaat toezicht door deze Indiër. Beschermingswal afgebroken Wel kapitaal inbrengen, geen stemrecht. Zo werkt dat bij certificaten van aandelen. Grontmij kieperde die constructie overboord, waardoor beleggers meer inspraak hebben. Grontmij had in feite een slotgracht gegraven die het beleggers moeilijker maakte om mee te beslissen. “De stemmenmacht, enkele tientallen procenten van het totaal en daarom vaak doorslaggevend, was ondergebracht bij een administratiekantoor, vaak een verlengstuk van bestuur en commissarissen. Agendapunten waren daarom nooit meer dan hamerstukken.” Op de Nederlandse beurs zijn nu nog dertien ondernemingen die kapitaalverschaffers op die manier op afstand houden, waaronder de hoofdfondsen ING, Unilever en Fugro. Tijd om ook deze grachten dicht te gooien.


Duel Retailers langs de meetlat

supermarktstrijd

Nederland en België hebben beide een retailer van formaat in huis. Ahold en Delhaize snuffelden in 2006 zelfs even aan elkaar, maar gingen toch ieder hun eigen weg. Door de dollemansrit die Delhaize het laatste halfjaar maakte, laaien overnamegeruchten weer op. De twee sectorgenoten langs de meetlat.


Tekst Koos Henning

Ahold

Delhaize

Grote speler: omzet van ruim 30 miljard euro. Totaal 3011 winkels.

in perspectief

Nederland, 33% van de omzet. Uit de Verenigde Staten komt 61%.

thuismarkt

Winstgevend. De Zaanse grootgrutter opende per saldo drie nieuwe winkels. Matig. Min 6%.

eerste kwartaal 2012 koersrendement eerste helft 2012

Stukje kleiner: omzet van ruim 21 miljard euro. Totaal 3309 winkels. België, 22% van de omzet. De VS zijn goed voor twee derde. Verlieslatend. Het mes ging in het winkelnetwerk: 99 sluitingen. In de VS draait Delhaize stroef. Slecht. Min 33%, door winstalarm: eerste kwartaalcijfers 2012 waren zoveelste domper.

In de startblokken. Overname Bol.com (350 miljoen euro) en uitrol Albert Heijn naar België.

expansiedrift

Voorlopig niet. Laatste overname was in 2011 (932 miljoen euro op de Balkan).

Gezond. Ahold bezit ruim 2 miljard euro. De verhouding netto schuld ten opzichte van het eigen vermogen is slechts 18%.

financiËle huishouding

Matig. Met nog geen half miljard in kas en relatief veel schuld komt het verhoudingsgetal op 48%.

Verhoogd naar 40 tot 50% van de winst. Dividend steeg naar €0,40 (4,1%) van €0,29 in 2010.

dividend

Ondanks lagere winst iets hoger dividend in 2011. Van €1,72 in 2010 naar €1,76 (6,1%).

Daalde licht het eerste kwartaal van 4,7% naar 4,3%.

Winstgevendheid (operationele marge)

Daalde flink. Van 4,4% naar 3,5% door winstterugval in de VS. Inclusief alle (‘incidentele’) saneringskosten was die 0,4%.

Slanke organisatie door jaren van prijzenslagen in Nederland. Ook heeft Ahold leidende webwinkels in Nederland en de VS.

sterke punten

Ahold is vertrokken uit de groeimarkten Azië en Zuid-Amerika.

Achilleshiel

Stevige prijsconcurrentie in België. Herstructureringen in Amerika zijn nog in volle gang.

Niet duur in vergelijking tot concurrenten. Beleggers betalen tien keer de getaxeerde winst van 2012 en 8,4 keer die van 2013.

waardering

Beleggers doen het aandeel in de ramsj. Noteert 7,4 keer de geschatte winst voor 2012 en 6,5 keer die voor 2013.

Aanhoudende margedruk door moeilijke economische omstandigheden. Conservatief en aandeelhoudersvriendelijk management spreekt voor het aandeel.

conclusie

Tweecijferige omzetgroei op eigen kracht in Zuidoost-Europa en Azië.

Resultaat de komende kwartalen onder druk door herstructurering VS en prijzenslag België. Delhaize snijdt in de kosten om de schade te beperken.


veb nieuws

Gedupeerden aan zet in woekerpolisaffaire Verzekeraars hebben samen drie miljard euro compensatie op tafel gelegd om bezitters van een woekerpolis te compenseren. Maar daarmee is de affaire nog niet voorbij, want gedupeerden blijven met de polissen zitten. Actie is geboden. Het valt niet mee voor financiële instellingen om het vertrouwen van klanten terug te winnen. De lijst met schandalen wordt langer en langer. Zo blijken Britse banken peperdure renteverzekeringen te hebben verkocht aan kleine ondernemers. In Nederland is in één affaire de verontwaardiging al omgezet in een schikking voor gedupeerden: de woekerpolisaffaire. Dat is de overkoepelende naam voor een van de grootste Nederlandse financiële schandalen ooit waarin beleggingsverzekeringen een prominente rol spelen. In totaal verkochten verzekeraars zeven miljoen van deze polissen waarin beleggen en verzekeren verknoopt werden met fiscale voordelen. Uiteindelijk bleken vooral verzekeraars en tussenpersonen profijt te hebben van de polissen dankzij torenhoge kosten die ze klanten in rekening brachten. 42 - effect // juLi 2012

In de afgelopen jaren sloot Stichting Verliespolis – waarbinnen de VEB samenwerkt met Vereniging Eigen Huis – collectieve akkoorden met alle grote verzekeraars voor in totaal drie miljard euro aan compensatie. De meeste gedupeerden die in aanmerking komen voor compensatie hebben hierover inmiddels bericht gehad. Maar daarmee is de affaire nog niet voorbij. Verliespolis heeft er bij verzekeraars op aangedrongen om behalve financiële compensatie gedupeerden ook te helpen aan betere polissen. Het is nu aan gedupeerden met een woekerpolis om in actie te komen. Dat kan op een aantal manieren. Individueel verder strijden De regelingen die de stichting Verliespolis afgelopen jaren getroffen heeft met alle grote verzekeraars zijn collectieve akkoorden. Maar juist in deze affaire kan de schade

per polis enorm verschillen. Klanten die denken individueel een betere compensatieregeling te kunnen bewerkstelligen, kunnen proberen individueel hun gelijk te halen bij de rechter of het KiFid. Individueel verder strijden betekent niet dat eventuele compensatie uit de collectieve regeling op het spel staat. Dat recht op een eventuele compensatie voor te hoge kosten volgend uit de collectieve regelingen blijft behouden. Wie individueel verder strijdt kan ook tussenpersonen aanspreken. Veel polishouders waren zich nauwelijks bewust van de kostenstructuur en

Tekst errol keyner

Gedupeerden die individueel verdere stappen ondernemen, doen er goed aan hun rechten veilig te stellen. Om te voorkomen dat een claim ‘verjaart’ is het nodig een zogenaamde stuitingsbrief te sturen naar verzekeraar en/of tussenpersoon. Doe dit snel en herhaal het indien nodig iedere vijf jaar. Een voorbeeld stuitingsbrief is te vinden op www.verliespolis.nl.

Een adviseur kan helpen om de zaken in kaart te brengen en moet dat zelfs gratis doen als het de adviseur betreft die de polis verkocht heeft.

Blijven zitten of stopzetten? De compensatieregelingen zijn er, wat moeten gedupeerden met

Wat moet ik nu met mijn woekerpolis? De beslissing wat te doen met uw beleggingsverzekering is afhankelijk van uw persoonlijke situatie, fiscale beperkingen en productkenmerken. Enkele voorbeelden illustreren dit:

■ Als de beleggingsverzekering bijna is afgelopen, heeft het meestal nauwelijks nut deze af te kopen (stopzetten). De kostenstructuur van het product tendeert na de eerste tien jaar normaliter naar de fondskosten. Indien de klant dan kan kiezen uit goedkopere fondsen, is dat vaak een slimme zet. ■ Sommige beleggingsverzekeringen bieden een rendementsgarantie van bijvoorbeeld vier procent per jaar. Dit betekent dat de klant, ook bij een hoge kostenstructuur, achteraf toch spekkoper blijkt, als de beurzen zijn gekelderd. ■ Wanneer een beleggingsverzekering onder het oude fiscale regime valt, moet een klant niet blindelings het product afkopen, omdat er

mogelijkerwijs een fiscale naheffing volgt. ■ Er is een weg tussen voortzetting van premiebetaling en afkoop, namelijk het premievrijmaken van de polis. De polis loopt dan gewoon door zonder nieuwe premieinleg. Kosten worden uit het opgebouwde vermogen betaald. Ook hier kan het verstandig zijn het vermogen over te hevelen naar goedkopere beleggingsfondsen. ■ Wanneer hoge overlijdensrisicodekkingen zijn afgesloten (soms op twee levens), kan de klant overwegen dit te verlagen. Hiermee resteert meer premie om te beleggen, liefst in beleggingsfondsen met een lage kostenstructuur. Soms kan het de moeite waard zijn de prijzen voor de dekkingen te checken. Bij oplopende leeftijd nemen deze prijzen weliswaar toe door verhoogde sterftekans, maar de laatste jaren zijn ze door losbarstende concurrentie flink onder druk gekomen. ■ In het kader van productverbetering en -vernieuwing,

hun polis die vaak nog tientallen jaren doorloopt? Het antwoord op die vraag verschilt sterk van geval tot geval. In het kader hieronder zijn enkele situaties uitgelicht. Een adviseur kan helpen om de zaken in kaart te brengen en moet dat zelfs gratis doen als het de adviseur betreft die de polis verkocht heeft. Wordt voor een andere adviseur gekozen dan neemt de verzekeraar soms een deel van de advieskosten voor zijn rekening. Vraag dit vooraf na bij de verzekeraar.

WO EKE RPOL IS

het beleggingsrisico van de producten die ze aangeboden kregen. Het was de taak van tussenpersonen om die informatie te leveren, maar zij hebben in veel gevallen hun eigen inkomsten laten prevaleren boven de zorgplicht voor de klant. Verliespolis heeft geen overeenkomsten gesloten met het distributiekanaal, aangezien foute adviezen vrijwel niet collectief te regelen zijn.

hebben steeds meer verzekeraars interessante alternatieven ontwikkeld. Zo zullen Nationale Nederlanden (NN) en ASR indextrackers actief aanbieden. Deze trackers zijn beleggingsfondsen die veel lagere kosten voor klanten met zich mee brengen. NN en Aegon bieden een extra vangnet door de jaarlijkse totale kosten te beperken van iedere beleggingsverzekering. Achmea heeft al grote delen van de portefeuille overgeheveld naar volledig nieuwe, goedkopere beleggingsverzekeringen. Overstappen kan dan verstandig zijn, tenzij er fiscale beperkingen zijn of garanties worden verloren. Verzekeraars hebben toegezegd overstappen niet onnodig moeilijk of duur te maken, zowel binnen hetzelfde bedrijf als naar de concurrentie. ■ Veel klanten zijn niet alleen de hoge kosten beu, maar willen liever sparen in plaats van beleggen. Voor hen kan banksparen een geschikte mogelijkheid zijn.


veb nieuws

Vraag het de VEB Wat zijn de verschillen tussen de aanbieders van trackers op de Nederlandse index? Wat doe ik in geval van storing bij een broker? Waarom blijft de AEX zo sterk achter bij andere indices? De experts van de VEB-Beleggersservice staan dagelijks honderden aangesloten beleggers te woord. Iedere Effect behandelen ze een aantal veelgestelde vragen.

Ik wil een tracker kopen op de Nederlandse index en kan kiezen tussen meerdere aanbieders. Zijn er verschillen? Er zijn verschillende trackers [indexvolgers] te koop op bijvoorbeeld de AEX-index. Aanbieders van dergelijke producten zijn onder meer iShares en Think Capital. In Nederland heeft Think Capital een voordeel ten opzichten van buitenlandse aanbieders, waaronder iShares. Think Capital kan als fiscale beleggingsinstelling het ontvangen bruto dividend van de onderliggende waarden doorschuiven naar de belegger onder inhouding van de dividendbelasting. Deze dividendbelasting kan een belegger vervolgens terugvorderen bij de Nederlandse fiscus. Hierdoor heeft de belegger al snel een voordeel van 0,5 procent dividendrendement per jaar (15 procent dividendbelasting van het dividendrendement).

Op de VEB-site zijn van alle in Nederland verkrijgbare trackers alle kerngegevens beschikbaar. Meer informatie via veb.net/fondsselector

Waarom blijft de AEX zo sterk achter bij andere indices? In internationaal opzicht blijft de Nederlandse AEX sterk achter bij andere beurzen. Dat heeft twee belangrijke oorzaken. Ten eerste is de AEX geen herbeleggingsindex. In tegenstelling tot bijvoorbeeld de Duitse Xetra Dax daalt de stand van de index wanneer de onderliggende bedrijven dividend uitkeren. De tweede oorzaak ligt in de manier waarop de AEX-index is samengesteld. Om in de AEX te komen, is de handelsomzet (aantal verhandelde aandelen maal de koers) bepalend. Voor de weging in de index is de beurswaarde (aantal uitstaande aandelen maal de gemiddelde koers) vervolgens bepalend. Deze systematiek kent een relatief zware weging toe aan aandelen van bedrijven met een sterk gegroeide beurswaarde. Voor de kredietcrisis waren dit financiële instellingen die op de top ongeveer 40 procent van de index uitmaakten.

Broker not found

Door een storing bij mijn broker kan ik niet handelen, wat kan ik doen? Wanneer het een storing van het digitale handelssysteem betreft, kunt u nagaan of het mogelijk is via de telefonische orderlijn een order in te leggen. Lukt dat ook niet, dan kunt u de order nog via e-mail of fax aan uw broker kenbaar maken. Zo heeft u schriftelijk bewijs dat u de intentie had om te handelen. Volgens de geschillencommissie van het Kifid is een wachttijd van twaalf minuten niet onaanvaardbaar lang.

Ik wil graag beleggen in de Noorse kroon, hoe doe ik dat? De onrust over het voortbestaan van de euro doet beleggers zoeken naar andere valuta. Nu de Zwitserse frank, van oudsher een vluchthaven, is vastgeklonken aan de euro, is de Noorse kroon verworden tot een populairder alternatief. Sinds 2010 is de kroon bijna 10 procent in waarde gestegen ten opzichte van de euro. Beleggers die kronen verkiezen boven euro’s hebben meerdere opties. Een valutarekening in Noorse kronen, aandelen in beursgenoteerde Noorse bedrijven (veel in olie- en gas), obligaties in Noorse kronen en hefboomproducten op de Noorse munt (turbos, speeders en sprinters). Naast leningen die zijn uitgegeven door de Noorse overheid en bedrijven zijn er ook verschillende leningen te koop van bedrijven buiten Noorwegen met een notering in Noorse kronen. Het aanbod van beleggingsproducten verschilt per broker.

Vragen of klachten over een fonds, bank of vermogensbeheerder? Dan zit een team van deskundigen klaar om u van dienst te zijn. Voor VEB-leden is de Beleggersservice telefonisch bereikbaar op maandag en donderdag van 10.00 uur tot 13.00 uur via telefoonnummer 070-3130000. Mailen kan ook naar [email protected]


Tekst NIels Lemmers

Ageas kiest voor België Na 22 jaar verdwijnt Fortis, nu Ageas, uit Nederland en het aandeel van de Amsterdamse beurs. Wat zijn de gevolgen voor aandeelhouders Ageas en gedupeerde Fortis-beleggers?

De omgekeerde aandelensplitsing in beeld 555 units worden 55 aandelen + fracties

HUIDIGE SITUATIE: VERBONDEN AANDEEL Voorbeeld aandeelhouder met 555 units =555 aandelen ageas SA/NV + 555 aandelen ageas N.V. EFFECT VAN DE FUSIE Ruil van 555 aandelen ageas N.V. voor 555 aandelen ageas SA/NV

555 + 1.110

EFFECT REVERSE STOCK SPLIT (1:20): 1. 5 5 aandelen van het aandelenkapitaal van ageas SA/NV 2. Netto-opbrengst van verkoop fractie

deze juridische structuurwijziging weinig tot geen gevolgen. Aandeelhouders van Ageas die in Nederland belastingplichtig zijn moeten wel opletten. Aangezien het dividend voortaan enkel in België wordt betaald wordt het daar belast tegen 25 procent. De naar Nederlands recht teveel betaalde belasting moet dus worden teruggevorderd. Van de Amsterdamse beurs De herstructurering van Ageas gaat in stappen. Eerst worden verschillende bedrijfsonderdelen in elkaar geschoven om uiteindelijk de twee holdingvennootschappen te fuseren. Daarmee wordt de juri-

555 units Nederland 555

België 555

reverse stock split

55 0,5 fractie

dische structuur onder Ageas SA/ NV (de Belgische moeder) vereenvoudigd. Vervolgens worden de twee afzonderlijke Ageas-units samengevoegd. Ageas kende twee afzonderlijke units, verhandeld in Brussel en Amsterdam, die recht gaven op evenveel aandelen in de Belgische als Nederlandse vennootschap. Deze tweedeling vervalt. Er komt een aandeel Ageas voor terug dat genoteerd staat aan Euronext Brussel. Tegelijkertijd worden de samengevoegde units ingeruild voor dat nieuwe aandeel met een ruilverhouding van 1:20. Met een samenvoeging van de Ageas-units

verkocht namens aandeelhouder

bron: Ageas

Naar alle waarschijnlijkheid gaat 7 augustus aanstaande een bijzondere dag worden voor verzekeraar Ageas, de erfgenaam van de voormalige bankverzekeraar Fortis. Dan rekent Ageas af met een deel van het Fortis-verleden dat het bedrijf tot nu met zich meesleept. Via een fusie en een omgekeerde aandelensplitsing zal het Belgisch-Nederlandse bedrijf overgaan in een Belgische verzekeraar met deelnemingen in Europa, inclusief Turkije, en Azië. Ook zal het aandeel niet langer genoteerd zijn aan Euronext Amsterdam. Aandeelhouders Ageas hebben eind juni ingestemd met deze veranderingen tijdens een tweetal aandeelhoudersvergaderingen. Tijdens die in Utrecht en Brussel verklaarde Jozef De Mey, voorzitter van de raad van bestuur van Ageas, dat aandeelhouders niet worden benadeeld door deze operatie. De rechten van de aandeelhouders blijven hetzelfde en waardevolle ‘Nederlandse’ statutaire bepalingen blijven gehandhaafd. Voor de rechtszaken en aansprakelijkstellingen die de VEB tegen Fortis, de begeleidende banken en voormalige bestuurders heeft uitgebracht, heeft

en de ‘reverse split’ reduceert Ageas haar aandelenkapitaal. Aandeelhouders hoeven voor deze omwisseling niets te doen. Door de ruilverhouding van 1:20 (als gerekend wordt met enkel de aandelen is de ruilverhouding 1:10) kan het zo zijn dat er bepaalde fracties van het aandelenbezit overblijven voor de aandeelhouder. Die worden door Ageas automatisch ingekocht. Aandeelhouders blijven dus niet zitten met restjes oude Ageas-aandelen. Aandeelhouders die weinig voelen voor deze automatische inkoop hebben tot 3 augustus de tijd om aandelen te verkopen of bij te kopen. effect // juLi 2012 - 45

bericht uit china Euro-stress

Chinese problem groter door eur China maakt zich steeds grotere zorgen over de crisis in Europa. Tegelijkertijd mogen Europese beleggers de nodige vrees koesteren voor ontwikkelingen in China, betoogt correspondent Bert van Dijk vanuit Shanghai.

N

Niet alleen Europese leiders maken zich zorgen over de schuldencrisis in de eurozone. Ook in China kijken ondernemers en regering met groeiende bezorgdheid naar de - economische en politieke - worsteling in Europa om de economieën weer op gang te krijgen. “Het risico bestaat dat de eurozone uit elkaar valt en dat risico neemt toe”, zei Lou Jiwei, de hoogste baas van het Chinese staatsinvesteringsfonds China Investment Corp. (CIC) onlangs in een zeldzaam interview met de Wall Street Journal. Lou is niet zomaar iemand. Hij leidt een van de grootste staatsinvesteringsfondsen ter wereld en zijn woorden, en meer nog zijn daden, zijn daarmee potentieel spelbepalend op financiële markten. De CIC-topman is zo bezorgd dat de afgelopen maanden al belangen in Europese aandelen en obligaties zijn afgebouwd. Ook hoeft Europa wat CIC betreft niet te rekenen op de helpende hand bij de afname van eventuele euroobligaties die mogelijk worden uitgegeven om de schuldencrisis


‘Peking’ laat continu weten vertrouwen te hebben in europa, maar wil ook dat er structurele hervormingen in de economie en financiële sector worden doorgevoerd.

in Europa te verlichten. Er is volgens Lou eenvoudigweg te veel risico op de Europese financiële markten. hervormingen Hoewel Lou niet het officiële standpunt van China vertegenwoordigt, is ook de Chinese regering terughoudend met steun aan Europa. ‘Peking’ laat in de Chinese staatsmedia continu weten vertrouwen te blijven houden in Europa, maar wil ook dat Europa structurele hervormingen in de economie en financiële sector doorvoert. Te hoge kosten voor sociale voorzieningen en welzijn in combinatie met een kunstmatig lage rente en zwakke consumptie hebben in een aantal Europese landen tot de schuldencrisis geleid, analyseert de Chinese kredietbeoordelaar Dagong Global Credit Rating. “Als de Europese landen de oorzaken van de crisis erkennen, hun verantwoordelijkheid nemen en grondige hervormingen doorvoeren, zal de eurozone in staat zijn de crisis te overleven en de euro te redden”, zei Guan Jianzhong, de topman van Dagong Global Credit Rating eerder dit jaar.

Guan vreest dat de zwakste eurolanden niet in staat zullen zijn om op korte termijn waarde te creëren. “De probleemlanden hebben structurele langetermijnhervormingen nodig. Maar dat gaat gepaard met steeds grotere politieke en maatschappelijke crises”, waarschuwde hij eerder dit jaar al. Vóór het uitbreken van de Europese schuldencrisis had Dagong de financiële markten gewaarschuwd door het kredietoordeel van een aantal Europese landen aan te passen. “We denken dat die ernstige structurele problemen in een aantal Europese landen de belangrijkste oorzaak zijn voor zwakke economische groei en een groot begrotingstekort. Tegelijkertijd heeft de Europese schuldencrisis er ook voor gezorgd dat gezondere landen het moeilijker zullen krijgen”, aldus Guan. export onder druk De problemen in Europa zijn voor een groot deel ook China’s probleem. Europa is de grootste handelspartner en een belangrijke afzetmarkt voor de export van Chinese producten. De ex-

Tekst Bert van Dijk

en ocrisis portsector, die toch al onder druk staat door sterk oplopende loonkosten en een sterker wordende yuan, heeft het door het wegvallen van de vraag in Europa en de VS alleen maar moeilijker gekregen. Veel economische indicatoren van industriële activiteit staan in China inmiddels op rood of op zijn minst op oranje. Op een verdere neergang van Europa zitten de Chinezen niet te wachten. China probeert de economie nog op peil te houden door de binnenlandse vraag te stimuleren, maar die omschakeling verloopt veel moeizamer dan gedacht. Veel exporteurs hebben de afgelopen decennia hun hele distributienetwerk opgetuigd juist met het oog op het buitenland en missen nu een binnenlands netwerk.

investeren in infrastuctuur Daar komt bij dat de beoogde herbalancering van de Chinese economie wordt gefrustreerd door de oude reflex van Chinese leiders om in tijden van economische nood de staatsinvesteringen op te voeren. Het is simpelweg de snelste en makkelijkste manier om de Chinese economie in iedere geval op korte termijn overeind te houden. Zo zijn nieuwe grootschalige investeringen in infrastructuur aangekondigd. De komende jaren moeten er maar liefst zeventig nieuwe luchthavens bijkomen. Ook wordt de al bestaande overcapaciteit in belangrijke economische sectoren als de auto- en staalindustrie door staatsbedrijven verder vergroot.

Hervorming van de economie wordt gefrustreerd door de oude reflex om in tijden van economische nood de staatsinvesteringen op te voeren.

merhand een perfect storm te ontstaan. Het perspectief in Europa is immers niet best en ook de Verenigde Staten laten niet bepaald een hoopgevend economisch herstel zien. China doet het met economische groeicijfers van meer dan 7 procent relatief nog altijd buitengewoon goed. Maar wie de glanzende schil van de economische ui afpelt, ziet dat ook China grote structurele economische problemen opstapelt en de onevenwichtigheden in de economie op dit moment alleen maar verder aan het vergroten is. De eurocrisis heeft zijn sporen al nagelaten in China en de Chinezen mogen dan bezorgd zijn dat een toenemende verslechtering van de schuldencrisis in Europa de Chinese economie verder zal aantasten, het onevenwichtige groeipad van China is voor beleggers in Europa en de Verenigde Staten op termijn een stuk gevaarlijker.

Voor beleggers dreigt zo langza-


grondstoffen Olie

grondstoffen

OLIE prijzen onder toenemende druk

Het lijkt logisch: een stijgende olieprijs betekent goed nieuws voor beleggingen in energieproducenten en vice versa. Maar zo eenvoudig ligt het niet.

e wereldeconomie draait al tijden niet al te best, maar aan de olieprijs was dat tot voor kort niet te merken. Normaal gesproken daalt de vraag en daarmee de prijs van olie in mindere tijden, maar in maart dit jaar was dat anders. De prijs van een vat ruwe olie steeg naar het hoogste niveau sinds de zomer van 2008. Dat geldt dan voor een vat afgerekend in dollars. In euro en Brits pond moesten zelfs recordprijzen worden neergeteld. Tot het voorjaar was er nog een zweem van optimisme op de financiële markten maar na enkele maanden met tegenstrijdige data wijzen de recente macroeconomische gegevens nu ontegenzeggelijk op een groeivertraging. Niet alleen de westerse


economieën laten het afweten maar ook de Chinese economie snakt naar een tweede adem. De afgelopen drie maanden is die vertraging terug te lezen in de olieprijs met een daling van meer dan 20 procent. Marktevenwicht Het Britse BP presenteerde in juni de jaarlijkse Statistical Review die een schat aan nuttige informatie bevat over verschillende facetten van de globale energiemarkt. Zo leert het rapport dat de energieconsumptie in 2011 met 2,5 procent is toegenomen. Steenkool is de sterkste stijger, kernenergie de grootste daler. De globale olieconsumptie nam met 0,7 procent toe. De teruggang in vraag uit westerse landen werd meer dan goedgemaakt door meer oliehonger in opkomende markten. Als het gaat om de oliepro-

De teruggang in vraag uit westerse landen werd ruimschoots goedgemaakt door meer oliehonger in opkomende markten.

ductie dan is het de verwachting dat ook dit jaar weer 0,7 procent meer olie wordt aangeleverd dan vorig jaar. Het oliekartel OPEC lijkt onder aanvoering van Saoedi-Arabië de productie op peil te houden terwijl niet-OPEC-landen als Rusland, Noorwegen en Mexico voor een hoger aanbod zorgen. Drastische wijzigingen in vraag en aanbod worden komende maanden dan ook niet

Tekst koen lauwers

verwacht, zodat elke prijscorrectie vanaf het huidige prijsniveau maar kort zal duren.

Vier jaar olieprijzen

De prijs van een vat Brent in dollars piekte in maart voor de tweede keer in vier jaar. 150

Afgeleide producten Beleggers kunnen ook direct inspelen op de evolutie van de olieprijs. Er zijn tal van trackers (ETF’s, ETC’s, ETN’s, indexfondsen) en hefboomproducten (turbo’s, sprinters, speeders) op de

140 130 120 110 100 90 80 70 60 50 40

Het prijsverschil tussen Brent en WTI bereikte in oktober vorig jaar een recordniveau van meer dan 28 dollar.

markt die dit mogelijk maken. Alleen is het zaak goed na te gaan wat de onderliggende waarde is van deze producten. Er worden voor ruwe olie verschillende re-

ferentieprijzen gebruikt, wat voor verwarring kan zorgen. Olie komt in meer dan honderd verschillende varianten afhankelijk van de kwaliteit (onder andere zwavelgehalte) en de oorsprong. ‘Brent Crude’ uit de Noordzee is de internationale standaard die het meest wordt gebruikt. In de Verenigde Staten is ‘West Texas Intermediate’ of WTI de standaard. De prijzen van de verschillende varianten kunnen best veel van elkaar afwijken. In het verleden kostte WTI vaak meer dan Brent Crude en dat had een logistieke oorzaak. De prijs van WTI komt tot stand in de binnenlanden van de Verenigde Staten, in Cushing, Oklahoma. Cushing ligt ver landinwaarts, net boven Texas. WTI kon niet gemakkelijk naar de kust getransporteerd worden. Brent wordt gewonnen in de Noordzee en kan naar alle kustgebieden van de wereld geëxporteerd worden. De laatste jaren is de situatie juist omgekeerd en is Brent duurder. Het prijsverschil tussen Brent en WTI bereikte in oktober vorig jaar een recordniveau van

16/05/12

07/03/12

14/12/11

21/09/11

29/06/11

06/04/11

12/01/11

20/10/10

14/07/10

21/04/10

27/01/10

18/11/09

12/08/09

03/06/09

25/02/09

03/12/08

10/09/08

30 18/06/08

Prijs per vat ($)

Investeren via aandelen Ìn weinig grondstoffen wordt zoveel belegd als in olie. Toch moeten beleggers rekening houden met verschillende elementen. Alle zogenaamde oliemajors als Exxon Mobil, BP, Shell en Chevron hebben te maken met kosteninflatie: door hogere productiekosten wordt de prijs voor het vervangen van reserves de hoogte in gejaagd. Daarnaast zijn er nog specifieke problemen zoals BP dat nog steeds af te rekenen heeft met de naweeën van de ramp in de Golf van Mexico in 2010. De Amerikaanse producenten hebben dan weer te kampen met lage gasprijzen die de marges verder onder druk zetten. Dit maakt dat de beurskoersen van aandelenfondsen actief in de oliesector niet altijd in dezelfde richting evolueren als de olieprijs. Ondanks de relatief lage waarderingen en het vaak aantrekkelijke dividend behoort de oliesector daarom niet tot de favoriet van veel beleggers.

meer dan 28 dollar. Deze spread viel begin dit jaar terug naar minder dan 10 dollar maar het verschil is de jongste weken weer opgelopen en schommelt rond 15 dollar. Op langere termijn zal deze situatie normaliseren maar het gevolg is wel dat de waarde van WTI als globale maatstaf voor de olieprijs sterk is verminderd. Voor beleggers is het belangrijk om deze spread te kunnen duiden en de oorzaak ervan te begrijpen. Het is dus niet zo dat WTI per definitie een inhaalbeweging tegoed heeft en op korte termijn beter zal presteren dan Brent.

over de auteur n Koen Lauwers is onafhankelijk financieel analist, gespecialiseerd in grondstoffen

n L auwers heeft geen belangen in genoemde producten en bedrijven


obligaties in analyse

Speuren naar rendement in tijden van lage rente De lage rentes doen beleggers verder speuren naar obligaties met hogere rendementen zonder al te veel risico.

ijftien jaar geld uitlenen en genoegen moeten nemen met een jaarlijkse rente van twee procent. Dat is nu het perspectief voor beleggers in langjarige Duitse staatsobligaties. De rentevergoeding voor korter lopend staatspapier is nog lager. Moeten durfals nu obligaties kopen van dezelfde looptijd (stel 10 jaar) en dezelfde coupon (stel 4 procent) van de Spaanse overheid op 80 procent, of juist van de Duitse overheid op 123 procent? In het geval van de Duitse lening is vrijwel zeker dat deze wordt afgelost op 100 procent. Beleggers leveren dus 23 procent in binnen tien jaar tijd. Daar staat echter een coupon tegenover van 4 procent, terwijl de marktrente 1,4 procent is. Op de Spaanse staatsleningen is 20 procent te verdienen (in Spanje is de rente nu rond 7 procent), maar dan moet de lening wel op 100 procent aflossen. Zoals bekend was dit niet het geval met Griekse staatsleningen, 50 - effect // juLi 2012

waar een afwaardering plaatsvond. Durfals die kiezen voor een Spaanse staatsobligatie moeten dus wel heel zeker zijn dat de crisis in Spanje niet escaleert. SteEpeners De lage rentes worden mede ingegeven door de macro-economische situatie. De rente op langjarige staatsleningen zou weer kunnen stijgen als het economisch uiteindelijk wat beter gaat. Dat zou goed nieuws zijn voor beleggers in steepeners, het klassieke instrument om te profiteren van een (oplopend) verschil tussen de korte en de lange rente. De naam steepener verwijst naar de rentecurve, de denkbeeldige lijn die renteniveaus van obligaties met verschillende looptijden met elkaar verbindt. Wordt die rentecurve steiler dan keert de steepener meer uit. Als de grafiek vlakker wordt betekent dat lagere uitkeringen. Zoals altijd gaat het ook bij steepeners om de balans van ri-

Durfals die kiezen voor een spaanse staatsobligatie moeten dus wel heel zeker zijn dat de crisis in spanje niet escaleert.

sico en rendement. Veel steepeners hebben een lange looptijd en zijn vaak achtergesteld. Een aardige steepener is de 5,664 procent Nederlandse WaterschapsBank (NWB) 20052035. Het betreft een triple Aobligatie, mede doordat de aandelen van de NWB in handen zijn van lagere overheden (provincies en waterschappen) en de Nederlandse Staat. De rentecoupon varieert en is afhankelijk van het verschil tussen de rente van een tweejarige en een tienjarige lening. Het gaat hier om de zogenaamde CMS-rente (Constant Maturity Swap, het tarief waartegen op de kapitaalmarkt euroleningen worden verhandeld) en dit verschil wordt vermenigvuldigd met – in geval van deze obligatie – een factor vier, waarbij minimaal een jaarlijkse coupon van 1,5 procent (floor) en maximaal 9 procent (cap of plafond) wordt vergoed. Zoals uit bijgaande grafiek valt af te leiden, is het rente-

Tekst nico van geest

verschil tussen de tienjarige en de tweejarige rente afgelopen maand wat gedaald, maar onlangs is deze weer wat gestegen tot 1,1 procent (110 basispunten (bps); de rentevergoeding bedraagt daarmee 4,4 procent. Wanneer de coupondatum van deze obligatie vandaag in zou gaan, zou de coupon voor het komende jaar dus 4,4 procent bedragen. De coupondatum is immers van belang voor de vaststelling van de jaarlijkse coupon. Voor deze lening is dat 15 augustus en op 15 augustus 2011 bedroeg het renteverschil ruim 1,4 procent (vandaar de coupon van 5,664 procent). Het interessante van deze triple A-lening is dat bij de huidige koers van 91 procent en de huidige gecalculeerde rente van 4,4 procent (1,1 procent x 4) een couponrendement kan worden behaald van 4,8 procent (4,4/0,91). Dit is aanzienlijk hoger dan de rentevergoeding op een Nederlandse Staatslening. Deze obligatielening loopt maar liefst

tot 2035, maar kan vervroegd worden afgelost op 15 augustus 2015 tegen 100 procent. Het risico zit in het genoemde renteverschil, wanneer de rente tussen tien- en tweejarige rente zeer gering wordt (<0,375 procent), geldt slechts de minimale rentecoupon van 1,5 procent. Bij een renteverschil van bijvoorbeeld 1,75 procent bedraagt de coupon 7 procent.

Andere steepeners zijn er bijvoorbeeld van de Rabobank of NIBC; maar bij deze leningen komt weer het kredietrisico om de hoek kijken. Zo is de steepener van NIBC achtergesteld en staat de koers op 55 procent. Er kan pas vervroegd afgelost worden in 2035; het couponrendement is echter 8 procent (4,4/0,55).

over de auteur n Nico van Geest is hoofd research bij Keijser Capital

n H ij kan beleggen in de besproken instrumenten

n V olledige disclaimer: www.keijsercapital.nl

Renteverschil tussen 2- en 10-jarige lening Het verschil in rente op de kapitaalmarkt tussen euroleningen van twee en tien jaar 1,6 1,4 1,2

1,16

1,09

1,0 0,8 0,6 0,4 0,2 0 7-’11

8-’11

9-’11

10-’11

11-’11

12-’11

1-’12

2-’12

3-’12

4-’12

5-’12

6-’12

7-’12


Technische analyse

Aandelen profiteren maar beperkt van klim uit het dal Eerder al signaleerde technisch analist Royce Tostrams dat de financiële markten bezig zijn uit het dal te klimmen. Voor aandelen ziet hij maar beperkt potentieel.

D

De AEX-index verbetert, nu de correctieve fase naar boven wordt gebroken. Op de langetermijngrafiek van de AEX wordt het technische plaatje steeds minder negatief. Overigens moet de AEX nog boven de weerstand 313318 breken voordat de verbetering wordt gevalideerd. Verder moet de lijn van het 200-daags gemiddelde opwaarts overschreden worden, die zich eveneens in de zone 313-318 bevindt. Mocht dit lukken dan is een verder herstel mogelijk, maar het potentieel is in eerste instantie gelimiteerd tot weerstand 337,20 (gevormd op 16 maart). wall street Op Wall Street laat de Dow Jonesindex een technische verbetering zien, omdat daar eveneens de correctieve fase opwaarts is gebroken. Dit signaleert toenemende vraag naar aandelen. Wij kijken weer omhoog, maar voorlopig is de ruimte beperkt tot weerstand 13.297,11 (top van 2 april). Steun


Nederlandse staatslening (NL 7,5% 2023) De Nederlandse staatslening NL 7,5% 2023 wordt opgevangen door de voormalige koerstoppen rond 150 (A).

155 150

ligt rond 12.035,09 (bodem van 4 juni). De stijgende trend van het 200-daags voortschrijdende gemiddelde, wijst op Wall Street nog steeds op een sterke onderliggende technische conditie.

145 140 135 130 2008

2009

2010

2011

2012

Amsterdam AEX index 550 500 450 400 350 300 250 Op korte termijn krijgt de AEX wat lucht. Op lange termijn oogt het plaatje nog negatief.

2008

2009

2010

2011

2012

200

Euro/dollar De opleving van de euro/dollar vindt plaats binnen de dalende trend. Onder gunstige omstandigheden is een opleving tot 134,85 mogelijk. Pas daarboven wordt de dalende trend van de euro/dollar verlaten. De euro/dollar beweegt bovendien nog onder het 200-daags gemiddelde. De dalende langetermijntrend geeft aan dat er nog weinig vertrouwen is in Europa. Nederlandse Staatsleningen De Nederlandse 11-jarige staatslening (NL 7,5% 2023) wordt in de laatste correctie opgevangen door de voormalige weerstand rond 150. Hiermee blijft het technische beeld positief. De eerdere doorbraak boven 150 maakte

Tekst Royce Tostrams

CRB-index (grondstoffen) 700 650 600 550 500 450 De dalende trend in grondstoffen is nog niet gebroken

2008

2009

2010

2011

2012

Dow Jones index 13200 12800 12400 12000 11600

Op Wall Street moet de Dow eerst de zeer zware horde rond 13.297,11 van begin april (zie cirkel) zien te breken voordat de lucht daar opklaart.

ruimte vrij voor een stijging richting 160,00 (berekend koersdoel). Het lijkt erop dat de recente correctie een mooie nieuwe instapkans biedt. Een alternatief voor deze staatslening is een positie in de Bund future. kapitaalmarktrente Zolang zich bij de Nederlandse rente het patroon van lagere toppen en bodems voortzet, blijft het technische beeld neerwaarts gericht. Binnen de dalende trend is elk tussentijds herstel van de rente beperkt, in eerste instantie tot de bodem van begin 2012 rond 2,02%. De rente kan omlaag naar 1,25 procent (berekend koersdoel). Grondstoffen De CRB-index, die het koersverloop van de belangrijkste grondstoffen weergeeft, ontwikkelt zich nog steeds binnen een dalende trend richting steun rond 447,39 (bodem van 21 mei 2010). Op de grafiek is een patroon zichtbaar van lagere toppen wat wijst op

verkopers die op steeds lagere niveaus uitstappen. De grondstoffenindex heeft weerstand rond 613,74 (top van 28 oktober 2011).

7

10

12

11200

4

Euro/dollar 1,50

Conclusie Zoals vorige maand gemeld, zien we dat de lucht boven de financiële markten langzaam opentrekt. De belangrijkste beleggingscategorieën geven aan dat het slechtste nieuws in de koersen is verdisconteerd. De zwakste periode lijkt nu achter ons te liggen. Hoewel de lucht opklaart, kan van een duurzame omslag op de aandelenmarkten nog niet gesproken worden. Daarvoor zien we technisch nog te veel beren op de weg. De cruciale ontbrekende schakel in het technische beeld in aandelen is dat er nog geen duidelijke structuur van hogere toppen en bodems is gevormd. Vooralsnog blijven we onderbelegd met slechts 30 procent van het vermogen in aandelen. Het overige deel houden we cash aan.

1,45 1,40 1,35 1,30 1,25

De korte correctieve fase van de euro/dollar is verlaten. Maar er ligt nog veen aanbod boven de markt.

4

7

10

12

1,20 4

de schrijver R oyce Tostrams geeft maandelijks zijn technische analyses in Effect

T ostrams is ook via twitter te volgen: www.twitter. com/roycetostrams

effect // juLi 2012- 53

stats

AEX 06-07-12 NAAM BEDRIJF

SECTOR TOPMAN AEX

slotkoers

mut. 1 mnd hoog 12 mnd

laag 12 mnd

beursw.**

mut. 12 mnd

datum laag

€ 309,84 € 337,6 Aegon € 3,52 Financiële instelling € 6,9 A.R. Wynaendts Ahold € 9,69 Detailhandel € 10,7 D. Boer Air France-KLM € 4,06 Luchtvaart € 1,2 A. de Juniac AkzoNobel € 38,15 Chemie € 9,0 T. Büchner Aperam € 10,16 Industrie € 0,8 P. Darmayan Arcelor Mittal € 12,15 Industrie € 18,9 L.N. Mittal ASML Technologie € 40,48 € 16,7 E. Meurice Boskalis € 26,10 Bouw/Infrastructuur € 2,8 P.A.M. Berdowski Corio € 35,88 Onroerend goed € 3,5 G.H.W. Groener DSM € 37,82 Chemie € 6,8 F. Sijbesma Fugro € 49,02 Olie € 4,1 A. Steenbakker Heineken € 42,31 Voeding & Drank € 24,3 J.F. van Boxmeer ING € 5,07 Fin. Instellingen € 19,4 J.H.M. Hommen KPN € 7,15 Telecom € 10,2 E. Blok Philips € 15,51 Electronica € 16,1 F. v. Houten PostNL € 3,34 Logistiek € 1,4 H. Verhagen Randstad € 23,61 Detachering € 4,0 B. Noteboom Reed Elsevier € 9,28 Media € 6,8 E. Engstrom Royal Dutch Shell € 27,57 Olie € 177,8 P. Voser SBM Offshore € 10,78 Olie € 1,8 B. Chabas TNT Express € 9,22 Logistiek € 5,0 M.C. Lombard TomTom € 3,13 Technologie H. Goddijn € 0,7 Unibail-Rodamco € 149,05 Onroerend Goed € 13,7 G. Poitrinal Unilever € 26,94 Levensmiddelen € 80,8 P. Polman Wolters Kluwer € 12,70 Media € 3,8 N. McKinstry

datum hoog

d.o. 1 mnd** d.o. 6 mnd**

8,7% -9,5%

€ 346,85 8-07-11

€ 256,36 111.585 23-09-11 106.771

8,4% -23,4%

€ 4,57 16-03-12

€ 2,59 23-09-11

12.421 12.552

div.11

div.12*

div.13*

wpa11

wpa12*

wpa13*

pay-out11

PEG-ratio

div. r.11

div. r.12

div. r.13

k/w11

k/w12

k/w13

koersdoel

volatiliteit

€ 12,01 3,9% € 0,10 2,8%

€ 13,16 € 14,85 4,3% 4,9% € 0,20 5,6%

€ 0,23 6,4%

€ 26,66 11,6

€ 31,78 9,5

€ 0,47 7,5

€ 0,58 6,1

€ 35,96 45,0% 8,4 € 359,31 € 0,63 5,6

21,3% € 4,94

€ 7,62 26-08-11

3.826 3.293

€ 0,40 4,1%

€ 0,45 4,6%

€ 0,49 5,0%

€ 0,92 10,5

€ 0,99 9,8

€ 1,07 9,1

43,5% € 11,01

1,3 21,7%

20,1% -60,2%

€ 10,14 11-07-11

€ 3,01 14-06-12

4.444 4.057

€ 0,00 0,0%

€ 0,00 0,0%

€ 0,01 0,1%

-€ 2,73 -

-€ 2,19 -

-€ 0,90 -

€ 4,64

57,7%

12,1% -55,6% 8,9% -49,4%

€ 22,82 11-07-11 € 24,05 11-07-11

€ 29,25 23-09-11 € 8,65 1-06-12 € 10,47 23-09-11

856 912 1.031 1.021 9.554 9.032

€ 1,45 3,8% € 0,57 5,6% € 0,54 0,0

€ 1,51 4,0% € 0,60 5,9% € 0,61 0,0

€ 1,61 4,2% € 0,59 5,8% € 0,63 0,1

€ 2,04 18,7 -€ 0,60 € 0,99 12,3

€ 3,16 12,1 -€ 0,10 € 1,08 11,2

€ 3,76 10,1 € 1,06 9,6 € 1,89 6,4

71,1% € 45,75 € 14,56 54,6% € 17,14

2.589 1.866

€ 0,46 1,1%

€ 0,46 1,1%

€ 0,53 1,3%

€ 3,45 11,7

€ 2,73 14,8

€ 3,32 12,2

13,3% € 40,67

1,5 30,2%

5,9% -18,2%

€ 31,93 11-07-11

€ 20,67 23-09-11

381 386

€ 1,24 4,8%

€ 1,18 4,5%

€ 1,26 4,8%

€ 2,48 10,5

€ 2,26 11,6

€ 2,51 10,4

50,0% € 30,75

39,7%

10,7% -21,8%

€ 45,69 11-07-11

€ 28,26 25-11-11

443 435

€ 2,76 7,7%

€ 2,78 7,8%

€ 2,82 7,9%

€ 2,38 15,1

€ 2,91 12,3

€ 2,92 12,3

116,0% € 38,23

36,8%

13,2% -6,8% 12,9% 0,5% 7,3% -39,6% -6,4% -25,9% 11,8% -12,8% 17,9% -38,3%

€ 55,92 2-03-12 € 44,42 18-04-12 € 8,38 22-07-11 € 10,32 27-07-11 € 18,06 22-07-11 € 5,51 22-07-11

€ 34,01 4-10-11 € 30,40 24-08-11 € 4,21 23-09-11 € 6,35 4-05-12 € 12,01 23-09-11 € 1,88 25-11-11

790 762 530 463 994 784 30.317 30.815 13.357 9.596 3.681 3.789 4.663 4.674

€ 1,45 3,8% € 1,50 3,1% € 0,83 2,0% € 0,00 0,0% € 0,85 11,9% € 0,75 4,8% € 0,41 12,2%

€ 1,50 4,0% € 1,57 3,2% € 0,89 2,1% € 0,03 0,5% € 0,88 12,3% € 0,75 4,8% € 0,30 8,9%

€ 1,58 4,2% € 1,81 3,7% € 0,97 2,3% € 0,24 4,7% € 0,84 11,7% € 0,79 5,1% € 0,32 9,5%

€ 4,86 7,8 € 3,63 13,5 € 2,44 17,3 € 1,51 3,4 € 1,06 6,7 -€ 1,36 € 0,56 6,0

€ 3,33 11,3 € 3,95 12,4 € 2,83 15,0 € 1,16 4,4 € 0,90 8,0 € 1,21 12,8 € 0,65 5,2

€ 3,80 10,0 € 4,78 10,2 € 3,17 13,4 € 1,31 3,9 € 0,92 7,8 € 1,52 10,2 € 0,67 5,0

29,8% € 49,05 41,3% € 57,78 34,0% € 42,48 0,0% € 7,75 80,2% € 8,11 € 17,40 73,2% € 5,51

€ 1,00 23,6

€ 2,30 10,3

€ 2,58 9,2

125,0% € 30,18

1,5 45,1%

13,4% -0,7%

€ 9,77 3-04-12

€ 7,38 19-08-11

2.167 2.294

€ 0,44 4,7%

€ 0,46 5,0%

€ 0,49 5,3%

€ 0,59 15,7

€ 0,92 10,1

€ 0,96 9,7

73,9% € 10,43

1,7 22,5%

11,9% 8,5%

€ 29,18 10-01-12

€ 20,12 9-08-11

5.708 5.740

€ 1,22 4,4%

€ 1,41 5,1%

€ 1,45 5,3%

€ 3,60 7,7

€ 3,62 7,6

€ 3,79 7,3

33,9% € 30,62

1,9 21,7%

2,8% 29,3%

€ 10,24 20-02-12

€ 4,46 6-10-11

2.691 3.364

€ 0,04 0,5%

€ 0,11 1,2%

-€ 2,01 -

€ 0,18 -€ 0,50 1,9% -

€ 1,98 5,4 € 0,27 33,6

€ 2,26 4,8 € 0,43 21,5

€ 16,98 € 10,10

€ 4,65

€ 2,40

2.447

€ 0,00

€ 0,00

€ 0,02

-€ 1,97

€ 0,33

€ 0,35

-

-

15-02-12

23-09-11

2.141

0,0%

0,0%

0,5%

-

9,4

8,9

€ 3,60

65,5%

12,0% -5,9%

€ 161,00 26-07-11

€ 123,30 25-11-11

377 369

€ 8,00 5,4%

€ 8,31 5,6%

€ 8,65 5,8%

€ 9,03 16,5

€ 9,29 16,0

€ 9,86 88,6% 15,1 € 156,59

4,1 29,9%

9,7% 15,2%

€ 27,29 4-07-12

€ 20,96 9-08-11

5.068 5.211

€ 0,90 3,3%

€ 0,94 3,5%

€ 1,01 3,8%

€ 1,51 17,8

€ 1,60 16,8

€ 1,76 15,3

2,0 18,8%

€ 15,54 22-07-11

€ 11,39 4-06-12

1.109 1.028

€ 0,68 5,4%

€ 0,71 5,6%

€ 0,74 5,9%

€ 0,40 31,7

€ 1,56 8,2

€ 1,64 7,8

170,0% € 15,40

Gem. aanbev. 2,28 6 11

Mutatie 0,06 5 0

4


Mutatie 0,14 6 0

1


Mutatie 0,00 0 0

13


Mutatie 0,00 2 0

6

Gem. aanbev. 2,00 12 11

Mutatie -0,25 3 2

4


Mutatie -0,09 1 0

5


Mutatie 0,02 3 0

11


Mutatie -0,14 0 0

3


Mutatie 0,00 0 0

3


Mutatie -0,34 8 3

9

Gem. aanbev. 3,09 11 12

Mutatie 0,00 1 1

5

Gem. Aanbev. 2,24 3 13

Mutatie 0,04 8 2

5

Gem. aanbev. 2,97 11 13

Mutatie -0,09 2 2

7


Mutatie 0,02 1 0

8


Mutatie -0,21 0 1

4


Mutatie 0,03 1 1

4


Mutatie -0,15 0 0

4


Mutatie 0,06 2 0

2


Mutatie 0,22 1 1

4


Mutatie 0,00 4 1

4


Mutatie 0,00 3 1

7


Mutatie -0,09 5 2

4

Gem. Aanbev 2,68 8 9

Mutatie 0,02 6 1

Gem. aanbev. 2,71

Mutatie -0,01

61,0%

3,4%

10,5% -17,5%

3

0,6 50,9%

-18,9%

59,6% € 27,50

Mutatie -0,03 0 0

1,4 68,1%

€ 1,28 5,4%

€ 0,93 8,7%


35,6%

€ 1,25 5,3%

€ 0,80 7,4%

7

30,9%

€ 1,25 5,3%

€ 0,00 0,0%

0

0,1 66,3%

787 781

1.353 1.396

0

1,6 23,8%

€ 19,59 13-09-11

€ 9,70 14-06-12

14

41,8%

€ 32,14 1-08-11

€ 19,62 25-07-11

12

2,3 31,8%

7,9% -21,7%

6,5% -42,1%

9

0,5 54,0%

€ 21,22 9-08-11

€ 29,84 23-09-11

SELL

62,6%

€ 42,05 4-07-12

€ 44,72 3-05-12

REDUCE

1,2 36,0%

11,9% 54,4%

1,1% -15,4%

HOLD

0,4 54,7%

€ 11,07 17-02-12

€ 46,16 16-03-12

ADD

24,7%

1,1% 3,9%

5,2% -12,0%

AANBEVELINGEN BUY

3,0 27,0%

Legenda: mut.1 mnd/12 mnd: mutatie 1 maand/12 maanden; d.o.: gemiddelde dagomzet; wpa: winst per aandeel; kw: koers-winstverhouding; div.: bruto dividend; div .rend.: dividendrendement. Gemiddelde aanbeveling: gewogen gemiddelde waarbij aan de aanbevelingen punten zijn toegekend, oplopend van 1 punt voor ‘buy’ tot 5 punten voor ‘sell’; mutatie: tov een maand. **beurswaarde: x 1 miljard; dagomzet: x 1000 *consensustaxaties. Bron: Bloomberg, Thomson Financial I/B/E/S


AMX 06-07-12 NAAM BEDRIJF

SECTOR TOPMAN AMX

slotkoers

mut. 1 mnd

beursw.**

mut. 12 mnd

€ 507,08 € 28.169 Aalberts Ind. Industrie W. Pelsma AMG Industrie H.C. Schimmelbusch Arcadis Bouw/Infrastructuur N. McArthur ASMI Technologie Ch.D. del Prado BAM Bouw/Infrastructuur N.J. de Vries BinckBank Financiële instelling K.N. Beentjes Brunel Detachering J.A. van Barneveld CSM Voeding & Drank G. Hoetmer Delta Lloyd Financiële instelling N.W. Hoek Eurocomm. Prop. Onroerend Goed J.P. Lewis Heijmans Bouw/Infrastructuur B. van der Elst Imtech Industrie R.J.A. vd Bruggen LogicaCMG Technologie A. Green Mediq Farmacie M.C. van Gelder Nieuwe Steen Onroerend goed J. Buijs Nutreco Voeding & Drank W. Dekker SNS Reaal Financiële instelling R. Latenstein Ten Cate Industrie L. de Vries TKH Groep Technologie A. van der Lof Unit 4 Technologie C. Ouwinga USG People Detachering R. Zandbergen VastNed Retail Onroerend goed T. de Groot Vopak Logistiek E. Hoekstra Wereldhave Onroerend Goed J. Pars Wessanen Voeding & Drank P.H. Merckens

€ 12,00 € 1.306

hoog 12 d.o. 1 laag 12 mnd mnd mnd** datum hoog datum laag d.o. 6 mnd**

div.11

div.12*

div.13*

wpa11

wpa12*

wpa13*

pay-out11

PEG-ratio

div. r.11

div. r.12

div. r.13

k/w11

k/w12

k/w13

koersdoel

Volatiliteit

5,3% € 609,40 € 408,94 10.006 € 21,97 € 23,18 -15,4% 8-07-11 25-11-11 14.096 4,3% 4,6% -4,4% € 15,89 -22,6% 21-02-12

€ 10,10 9-08-11

264 294

€ 0,34 2,8%

€ 0,35 2,9%

€ 24,69 4,6%

€ 24,69 20,5

€ 46,22 11,2

€ 0,37 3,1%

€ 1,23 9,8

€ 1,37 8,8

€ 57,83 89,0% 8,7 € 614,96 € 1,47 8,1

27,6% € 17,39

AANBEVELINGEN BUY

ADD

HOLD

REDUCE

SELL

5

3

3

0

0

0

0

28,7% 1,5 42,9%

Gem. aanbev. 1,82 3

€ 6,55 € 178

5,4% € 13,45 € 5,81 -49,5% 22-07-11 18-05-12

€ 0,00 0,0%

€ 0,00 0,0%

€ 0,00 0,0%

€ 0,11 57,8

€ 1,31 5,0

€ 1,69 3,9

0,0% € 12,52

56,2%

€ 17,04

3,9%

€ 11,61

99

€ 0,47

€ 0,55

€ 0,62

€ 1,20

€ 1,45

€ 1,60

39,2%

1,0

€ 1.259

-0,7%

4-07-12 20-12-11

105

2,8%

3,2%

3,6%

14,2

11,7

10,7

€ 18,64

36,7%

€ 30,31 € 1.670

13,5% 12,8%

€ 31,70 5-07-12

€ 15,10 9-08-11

172 266

€ 0,50 1,6%

€ 0,46 1,5%

€ 0,50 1,7%

€ 3,38 9,0

€ 1,81 16,8

€ 2,85 10,6

14,8% € 36,30

44,8%

€ 2,11 € 522

-4,7% € 4,27 € 1,91 -51,0% 11-07-11 14-06-12

1.224 1.147

€ 0,16 7,6%

€ 0,18 8,6%

€ 0,18 8,7%

€ 0,54 3,9

€ 0,40 5,3

€ 0,46 4,6

29,6% € 3,72

53,3%

€ 6,21 € 460

1,8% € 9,99 € 5,91 -36,0% 25-07-11 18-05-12

206 239

€ 0,44 7,1%

€ 0,45 7,2%

€ 0,49 7,9%

€ 0,46 13,5

€ 0,89 7,0

€ 1,00 6,2

95,7% € 10,10

11,6 38,3%

€ 36,83 € 19,70 3-05-12 18-08-11

36 50

€ 0,90 2,9%

€ 1,09 3,5%

€ 1,23 3,9%

€ 1,83 17,1

€ 2,35 13,3

€ 2,69 11,6

49,2% € 40,22

1,1 40,7%

€ 13,60 € 1.008

1,1% € 19,58 € 8,96 -30,7% 11-07-11 25-11-11

337 469

€ 0,70 5,1%

€ 0,71 5,2%

€ 0,73 5,4%

-€ 2,64 -

€ 1,21 11,3

€ 1,49 9,1

€ 15,63

49,6%

€ 11,09 € 1.929

12,9% € 16,60 € 9,20 -33,9% 11-07-11 14-06-12

796 669

€ 1,03 9,3%

€ 1,06 9,5%

€ 1,10 9,9%

-€ 1,85 -

€ 0,19 57,8

€ 2,58 4,3

€ 16,60

0,1 49,9%

€ 28,29 € 1.157

11,4% € 35,42 € 22,41 -20,1% 11-07-11 15-12-11

131 132

€ 1,95 6,9%

€ 1,99 7,0%

€ 0,00 0,0%

€ 4,96 5,7

€ 1,96 14,4

€ 2,01 14,1

39,3% € 28,75

4,4 32,5%

€ 6,30 € 107

12,5% € 17,69 -64,6% 11-07-11

€ 5,25 4-06-12

74 102

€ 0,35 5,6%

€ 0,38 6,0%

€ 0,49 7,8%

-€ 2,22 -

€ 0,94 6,7

€ 1,26 5,0

€ 8,38

56,6%

€ 18,74 € 1.759

-6,6% € 25,49 -19,2% 24-02-12

€ 15,60 9-08-11

665 546

€ 0,70 3,7%

€ 0,75 4,0%

€ 0,84 4,5%

€ 1,72 10,9

€ 2,17 8,6

€ 2,38 7,9

40,7% € 26,64

1,0 40,0%

-0,1% € 1,46 € 0,70 -9,7% 11-07-11 14-12-11

1.800 1.108

€ 0,05 3,9%

€ 0,06 4,2%

€ 0,06 4,4%

€ 0,02 65,2

€ 0,13 9,8

€ 0,15 8,9

257,0% € 1,23

1,8 71,8%

€ 31,21 € 732

€ 1,32 € 2.152

1,2% 2,3%

€ 17,66

210 258

€ 9,50 € 574

3,9% € 13,43 -29,0% 11-07-11

€ 9,02 4-06-12

76 129

€ 0,46 4,8%

€ 0,44 4,6%

€ 0,49 5,1%

€ 1,26 7,5

€ 1,39 6,8

€ 1,51 6,3

36,5% € 13,14

0,6 27,3%

€ 7,44 € 473

20,8% € 13,69 -45,3% 11-07-11

€ 5,88 4-06-12

131 108

€ 1,19 16,0%

€ 1,10 14,8%

€ 1,05 14,2%

€ 1,33 5,6

€ 0,96 7,8

€ 0,93 8,0

89,5% € 8,66

36,7%

€ 55,67 € 1.951

9,6% € 58,90 10,3% 13-03-12

€ 39,75 9-08-11

125 142

€ 1,80 3,2%

€ 2,03 3,6%

€ 2,19 3,9%

€ 3,74 14,9

€ 4,91 11,3

€ 5,28 10,5

48,1% € 62,23

1,5 25,0%

€ 1,20 € 339

13,2% € 3,20 € 0,91 -60,3% 22-07-11 14-06-12

2.518 2.752

€ 0,00 0,0%

€ 0,00 0,0%

€ 0,28 4,3

€ 0,39 3,1

€ 0,47 2,5

0,0% € 1,67

0,1 65,2%

€ 21,10 € 564

12,6% € 28,55 € 18,54 -26,8% 11-07-11 15-12-11

45 72

€ 0,95 4,5%

€ 0,95 4,5%

€ 1,08 5,1%

€ 2,31 9,1

€ 2,64 8,0

€ 2,99 7,1

41,1% € 33,70

39,2%

€ 17,61 € 674

2,1% € 22,20 € 13,16 -20,8% 11-07-11 23-09-11

36 37

€ 0,75 4,3%

€ 0,76 4,3%

€ 0,93 5,3%

€ 1,44 12,2

€ 1,67 10,6

€ 2,00 8,8

52,1% € 23,17

43,6%

€ 19,93 € 586

1,7% € 25,02 € 15,95 -20,6% 11-07-11 13-09-11

38 46

€ 0,40 2,0%

€ 0,44 2,2%

€ 0,52 2,6%

€ 0,93 21,4

€ 1,80 11,1

€ 2,10 9,5

43,0% € 25,18

€ 5,45 € 434

5,1% € 11,55 € 4,50 -52,1% 22-07-11 25-11-11

309 454

€ 0,17 3,1%

€ 0,20 3,7%

€ 0,28 5,1%

-€ 0,51 -

€ 0,67 8,1

€ 0,86 6,4

€ 32,17 € 616

3,7% € 50,49 € 28,09 -36,9% 11-07-11 14-12-11

57 65

€ 3,61 11,2%

€ 3,22 10,0%

€ 3,12 9,7%

€ 5,17 6,2

€ 3,31 9,7

€ 3,19 10,1

69,8% € 37,68

35,3%

€ 27,43 9-08-11

295 238

€ 0,80 1,6%

€ 0,93 1,8%

€ 1,04 2,0%

€ 3,08 16,5

€ 2,70 18,8

€ 3,04 16,7

26,0% € 50,54

1,8 24,6%

€ 51,69 € 1.128

6,4% € 69,68 € 46,22 -26,1% 11-07-11 25-11-11

136 125

€ 4,70 9,1%

€ 4,70 9,1%

€ 4,63 9,0%

€ 2,38 21,7

€ 4,24 12,2

€ 4,41 11,7

197,5% € 57,47

31,1%

€ 2,35 € 179

6,0% € 3,98 € 1,89 -19,1% 20-10-11 18-05-12

245 326

€ 0,08 3,4%

€ 0,07 3,0%

€ 0,08 3,5%

-€ 0,23 -

€ 0,19 12,5

€ 0,22 10,6

€ 50,75 € 6.476

12,1% € 51,98 48,0% 15-06-12

€ 0,04 3,0%

1,0 33,9%

0,3 € 8,19 58,0%

€ 2,87 40,0%

1

Mutatie 0,07 0

Gem. aanbev. 1,25 4 3 2

Mutatie 0,00 1 0

Gem. aanbev. 2,00

Mutatie -0,09

6

4

1

1

0

4


Mutatie -1,08 1 1

3


Mutatie 0,17 0 0

5


Mutatie 0,22 0 0

5


Mutatie 0,10 0 1

3


Mutatie 0,01 1 0

3


Mutatie -0,02 1 0

1


Mutatie 0,03 2 2

9


Mutatie 0,00 1 0

0


Mutatie 0,00 0 1

3


Mutatie 0,00 0 0

1


Mutatie 0,22 0 0

5


Mutatie -0,17 0 0

3


Mutatie 0,16 4 1

5


Mutatie 0,19 0 0

5


Mutatie -0,07 0 0

5


Mutatie -0,07 0 0

4


Mutatie -0,65 1 1

3


Mutatie -0,09 0 0

2


Mutatie -0,59 1 0

4


Mutatie -0,23 1 0

2


Mutatie 0,00 0 1

Gem. aanbev. 2,63

Mutatie -0,27

Legenda: mut.1 mnd/12 mnd: mutatie 1 maand/12 maanden; d.o.: gemiddelde dagomzet; wpa: winst per aandeel; kw: koers-winstverhouding; div.: bruto dividend; div .rend.: dividendrendement. Gemiddelde aanbeveling: gewogen gemiddelde waarbij aan de aanbevelingen punten zijn toegekend, oplopend van 1 punt voor ‘buy’ tot 5 punten voor ‘sell’; mutatie: tov een maand. **beurswaarde: x 1 miljoen; dagomzet: x 1000 *consensustaxaties. Bron: Bloomberg, Thomson Financial I/B/E/S


stats ASCX

LOKAAL

NAAM

slotkoers

BEDRIJF

06-07-12

mutatie 1 mnd

hoog

12 mnd

12mnd

datum

laag 12mnd

datum

div.

d.o

rend.

6 mnd

NAAM

slotkoers

BEDRIJF

06-07-12

mutatie 1 mnd

hoog

12 mnd

12mnd

datum

laag 12mnd

datum

div.

d.o

rend.

6 mnd

AScX

386,67

2,6% -24,3% 514,97

08-07-11 353,82

25-11-11

5,6% 8.759.173

MDxHealth

1,39 -12,6%

-19,7%

1,85

01-02-12

1,25

19-08-11

0,0%

Accell

14,56

2,8% -27,6%

20,10

11-07-11

12,37

25-11-11

6,3%

44.024

Nedsense

0,33 -14,5%

-19,8%

0,45

09-03-12

0,25

15-09-11

0,0%

7.517

Acomo

11,93

1,1%

12,90

02-05-12

8,20

09-08-11

5,5%

22.610

New Sources En

0,56

0,0%

-60,0%

1,95

13-09-11

0,46

07-06-12

0,0%

2.667

Neways

5,00

-2,9%

-40,5%

8,48

11-07-11

4,50

10-01-12

0,0%

2.139

OctoPlus

0,44

1,2%

-62,8%

1,19

13-07-11

0,36

26-04-12

0,0%

27.118 2.160

Antonov

0,01

Arseus

13,90

Ballast Nedam

11,99

Besi Beter Bed

5,78 15,42

14,9%

0,0% -90,0%

0,11

11-07-11

0,01

12-04-12

0,0%

1.594.526

19,1%

15,35

29-05-12

8,91

25-11-11

3,6%

37.537

5,1% -12,2%

-1,7%

21.259

14,40

06-02-12

9,69

22-11-11

3,0%

4.603

Oranjewoud

4,99

-1,2%

-2,8%

5,60

27-02-12

4,15

01-02-12

0,0%

-2,3%

6,20

26-04-12

3,37

09-08-11

3,8%

43.061

Porceleyne Fles

9,00

5,9%

0,0%

9,50

09-03-12

7,32

29-09-11

0,0%

77

7,8% -16,5%

18,84

12-07-11

12,64

19-12-11

7,1%

16.222

Prologis

7,01

8,6%

18,0%

7,80

26-10-11

5,42

24-08-11

0,0%

7.800

Reesink

400

7,8%

4,89

11-07-11

3,29

06-07-12

2,4%

9.523

76,00

0,7%

-2,8%

82,50

09-05-12

68,50

24-08-11

9,2%

Docdata

10,92

5,8%

-3,5%

14,99

03-01-12

9,27

26-09-11

4,6%

11.837

Roto Smeets

9,50

-4,0%

31,9%

11,90

02-03-12

7,00

11-07-11

0,0%

488

Dockwise

14,00

2,5% -22,8%

18,42

11-07-11

7,93

04-10-11

0,0%

35.852

Simac Techniek

2,39

-8,7%

-14,9%

2,85

11-05-12

2,00

26-10-11

0,0%

3.358

Exact

17,30

0,6% -17,9%

21,00

12-07-11

15,50

24-11-11

8,4%

12.808

Sopheon

0,05

0,0%

-44,4%

0,10

22-07-11

0,05

23-11-11

0,0%

77.561

2,51

6,1% -70,8%

8,60

11-07-11

2,15

01-06-12

0,0%

125.680

Spyker

0,04 -33,3%

-98,2%

2,48

13-07-11

0,03

28-06-12

0,0%

1.530.884

ICT

2,67 11,5% -40,7%

4,63

25-08-11

2,25

01-06-12

3,4%

12.687

Stern

16,80 -10,6%

Kardan

0,48

-4,2% -82,9%

3,04

21-07-11

0,43

28-06-12

0,0%

105.324

Kas Bank

7,01

0,4% -29,8%

10,04

11-07-11

6,62

13-06-12

7,1%

10.572

Kendrion

17,19

1,4%

-6,8%

20,50

29-02-12

13,25

09-08-11

3,6%

15.710

Lbi

3,05 22,2%

79,6%

3,08

09-07-12

1,21

08-08-11

0,0%

185.322

Macintosh

8,85

-3,8% -45,6%

16,27

11-07-11

8,45

18-06-12

7,9%

12.845

-1,5%

25,70

18-04-12

18,17

26-09-11

0,0%

2.835 268.955

Cryo-Save

Grontmij

Nedap

3,33 -11,6% -31,1%

23,75 10,9%

Ordina

0,93

5,2% -68,5%

2,89

11-07-11

0,80

18-05-12

0,0%

Pharming

0,02 -31,3% -83,1%

0,14

31-08-11

0,02

14-06-12

0,0% 9.102.455

Qurius

0,06 -52,1% -80,5%

0,29

11-07-11

0,03

02-07-12

0,0%

758.686

RoodMicrotec

0,15

0,0% -47,6%

0,28

11-07-11

0,14

23-11-11

0,0%

94.247

20,95

-2,4% -17,3%

25,50

11-07-11

19,65

14-12-11

5,0%

22.411

2,70

-2,5% -15,4%

3,50

27-03-12

2,33

09-08-11

0,0%

8.342

Sligro Food Xeikon

-24,0%

22,50

28-10-11

16,80

04-07-12

6,0%

585

Telegraaf

8,40

-6,7%

-32,3%

12,29

11-07-11

7,95

18-06-12

5,4%

4.819

Thunderbird Resorts

1,50 -16,2%

-43,4%

3,10

23-08-11

1,22

03-07-12

0,0%

16.236

Tie

0,09

-2,2%

-21,4%

0,11

11-07-11

0,05

22-08-11

0,0%

28.445

TMC

14,23

1,6%

19,6%

15,70

19-04-12

8,80

23-09-11

7,0%

2.026

Value8

22,60

0,0%

-24,7%

30,00

14-07-11

20,80

02-11-11

0,0%

402

Van Lanschot

19,20

1,1%

-33,3%

28,50

11-07-11

17,60

15-05-12

0,0%

1.927

Vivenda

0,12 -11,9%

-55,1%

0,27

11-07-11

0,10

25-06-12

0,0%

32.122

Witte Molen

4,52

-

-5,8%

5,00

06-01-12

3,78

06-10-11

0,0%

74,35938

25,07

11,7%

-

26,12

14-06-12

18,50

20-03-12

0,0%

-

Ziggo

LOKAAL NAAM

slotkoers

BEDRIJF

06-07-12

mutatie

hoog

1 mnd

12 mnd

12mnd

datum

laag 12mnd

datum

toelichting koerspagina’s

div.

d.o

rend.

6 mnd

Aamigoo

3,50

0,0%

-30,7%

5,50

26-07-11

3,10

05-03-12

0,0%

1.322

Accsys

0,19

35,7%

72,7%

0,20

04-07-12

0,07

09-08-11

0,0%

98.987

7,40

30-12-11

6,25

27-09-11

0,0%

382

1,81 19-03-12

1,08

23-11-11

5,2%

5.756.391

Ajax

7,03

-1,7%

0,3%

Ageas

1,54

21,9%

-11,0%

0,95

-5,7%

-58,6%

2,43

22-07-11

0,60

25-11-11

0,0%

14.350

14,21

0,2%

-37,5%

23,03

11-07-11

13,30

01-06-12

16,9%

1.086

1,28 -17,4%

-40,5%

2,15

12-08-11

1,10

29-12-11

0,0%

127

39,0%

20,50

06-07-12

11,75

09-08-11

0,0%

3.942

AND Batenburg Bever Brill

20,50

17,1%

Crown v. Gelder

4,84

-3,2%

-11,6%

5,64

27-07-11

3,34

24-11-11

0,0%

5.071

Ctac

0,81

5,1%

-56,5%

1,90

11-07-11

0,52

17-11-11

0,0%

4.278

DE Master.

9,80

-

-

10,78

03-07-12

7,75

12-06-12

0,0%

-

Dico

2,00

-4,3%

-39,4%

3,50

22-06-11

1,80

14-06-12

0,0%

1.261

DPA

1,24

0,6%

-9,9%

1,48

27-03-12

0,64

22-09-11

0,0%

17.640

Eurocastle

0,07 -12,5%

-68,2%

0,22

11-07-11

0,03

12-12-11

0,0%

288.728

Fornix

0,66

1,5%

-53,9%

1,53

14-07-11

0,53

19-07-11 283,3%

39.442

12,83

7,9%

52,6%

13,89

29-02-12

4,85

09-08-11

0,0%

86.424

Groothandelsgeb.

37,75

-0,7%

-5,0%

42,75

09-02-12

35,00

10-11-11

3,7%

38

Hal

85,50

2,0%

-9,0%

94,09

18-07-11

75,45

25-11-11

4,0%

6.039

Hes Beheer

37,70

4,9%

-0,8%

40,90

08-05-12

30,01

09-08-11

3,7%

1.179

6,47

34,8%

21,8%

6,50

07-06-12

4,50

14-09-11

0,0%

2.283

16,81

-1,1%

-51,4%

34,95

11-07-11

15,89

23-04-12

0,0%

946

0,25 -10,7%

-87,1%

2,09

29-07-11

0,15

22-09-11

0,0%

92.693

Galapagos

Hitt Holland Colours Homburg Hunter Douglas

31,70

1,9%

-8,1%

35,90

11-06-12

26,00

09-08-11

3,7%

2.928

Hydratec

21,45

-4,0%

26,1%

23,00

27-03-12

15,76

09-08-11

5,6%

126


We hebben het beursoverzicht AEX en AMX teruggebracht tot de belangrijkste actuele koersgegevens en taxaties, zoals deze door analisten op het moment van ter perse gaan worden voorspeld. Overzichten van de belangrijkste financiële jaarcijfers, zoals jaaromzet en eigen vermogen per aandeel, zijn te vinden op onze website www.veb.net. Overigens hebben we voor de AEX- en AMXfondsen twee nieuwe gegevens toegevoegd: de PEG-ratio en de volatiliteit. PEG staat voor ‘price/earnings to growth’ en wordt hier berekend door de koerswinstverhouding (KW) te delen door het verwachte groeipercentage (g) van de winst. In formule: PEG = KW : g. Hier is voor g gebruikt de Bloomberg Long Term Growth. Dat is de verwachte winstgroei over de volgende bedrijfscyclus, meestal liggend tussen 3 en 5 jaar. Dus als een bedrijf een koers-winstverhouding heeft van 12 en Bloomberg een jaarlijkse winstgroei van 15 procent verwacht, is de PEG-ratio 0,8 (= 12 : 15). Een aandeel is goed gewaardeerd als de koers-winstverhouding gelijk is aan het groeipercentage van de onderneming. De PEG-ratio is dan 1. Een PEG boven de 1 wordt in de praktijk vaak als duur beschouwd omdat dan het groeipercentage van het bedrijf kleiner is dan de prijs die de beleggers moeten betalen. Een PEG ruim onder de 1 kan erop duiden dat het aandeel een koopje is. De PEG-ratio zegt echter niet alles. Zeker het dividendrendement is cruciaal en wordt in de formule volledig buiten beschouwing gelaten. De formule is wel aan te scherpen door het dividendrendement bij de groeivoet op te tellen: PEG = KW : (g + d.r.) Volatiliteit is een maatstaf voor de beweeglijkheid van de koers van een aandeel. Hier betreft het de historische volatiliteit over de afgelopen 260 handelsdagen (circa een beursjaar dus), uitgedrukt in procenten. Een hoog percentage duidt op een hoge volatiliteit en wil dus zeggen dat de koers van het betreffende aandeel sterk op en neer beweegt. Volatiliteit is mede een indicator voor het risico dat een belegger loopt met een bepaald fonds.

colofon Nr 07, 19 juli 2012

beleggingsfondsen

naam fonds

Wereldhave NV Wereldhave Belgium

huidige koers

notering euronext

51,69 79,00

* *

koers vorige editie

return 3 mnd

return 1 jaar

datum

48,57 74,50

-4,09 19,66

-20,31 21,37

6 juli 6 juli

Beleggingsmagazine Effect verschijnt maandelijks en is een uitgave van de Vereniging VEB NCVB. Abonnement via lidmaatschap van de Vereniging VEB NCVB.

Beleggersservice Telefonisch spreekuur: 070-3130000 Maandag 10.00-13.00 uur Donderdag 10.00-13.00 uur

Redactie Patrick Beijersbergen, Ronald van Genderen, Koos Henning, Jasper Jansen, Robert Rosenau, Joost Schmets, David Tomic

Advertentie-exploitatie Sales Q Contactpersoon: Pim Hageman [email protected] Telefoon: 023 711 3200

Verder werkten aan dit nummer mee: VEB: Errol Keyner, Niels Lemmers, Jan Maarten Slagter naam fonds

Intervest Off-Ware VastNed Retail Intervest Retail

naam fonds

HH Emerging Markets HH European Value Fund HH Income Fund HH Obligatie Fonds HH Phoenix Fund HH Real Estate Value Fund HH Value Fund

huidige koers

notering euronext

19,68 32,17 50,78

huidige koers

* * *

notering euronext

73,16 22,54 15,11 33,02 11,26 32,24 20,18

* * * *

koers vorige editie

return 3 mnd

return 1 jaar

datum

18,03 31,32 45,53

5,71 -8,64 13,89

-2,06 -30,03 13,43

6 juli 6 juli 6 juli

koers vorige editie

return 3 mnd

return 1 jaar

datum

71,95 20,43 14,98 32,86 11,71 30,65 20,10

-5,02 1,27 1,29 -0,12 -8,83 1,42 -5,46

-8,00 -10,76 -2,47 5,09 -5,06 -19,36

6 juli 6 juli 6 juli 6 juli 6 juli 6 juli 6 juli

T: 0182 597777 E: [email protected] I: www.hofhoorneman.nl

naam fonds

Pyramidefonds

naam fonds

RBS MA Daxglobal® Asia Index ETF RBS MA Daxglobal® BRIC Index ETF RBS MA Daxglobal® Russia Index Fund RBS MA FTSE/JSE Africa Top 40 Index Fund RBS MA MSCI Brazil Index ETF RBS MA MSCI Em.& Fr.Afr.ex SAfr.Index ETF RBS MA MSCI EM LatAm Index ETF RBS MA MSCI Frontier Markets Index ETF RBS MA MSCI GCC Ctr.ex SA.Top 50 Ind.ETF RBS MA NYSE Arca Gold Bugs RBS MA Topix EUR Hedged Index ETF RBS MA RICI Agriculture Index ETF RBS MA RICI Metal Index ETF RBS MA Rogers Intc Comm. Index ETF RBS MA S&P 500 Eur Hedged Index ETF RBS MA South-East Europe Traded Index Fund

huidige koers

notering euronext

63,55

koers vorige editie

return 3 mnd

return 1 jaar

datum

58,13

-0,25

-8,35

06 juli

huidige koers

notering euronext

koers vorige editie

return 3 mnd

return 1 jaar

datum

36,24 43,04 41,39 32,53 38,34 $58,93 40,07 $53,55 $54,80 142,84 19,39 109,96 122,53 26,29 26,72 8,52

* * * * * * * * * * * * * * * *

33,06 40,00 36,86 30,14 42,70 $56,93 37,72 $53,01 $54,56 145,75 17,70 93,94 122,67 24,44 25,23 8,53

-0,88 -5,20 -7,45 1,62 -16,48 8,40 -9,50 0,39 1,45 2,36 -8,97 9,50 -4,52 -2,74 -3,85 -12,62

1,31 -9,10 -15,96 1,40 -7,82 -12,34 8,18 -10,19 0,84 0,87 -26,30

6 juli 6 juli 6 juli 6 juli 6 juli 6 juli 6 juli 6 juli 6 juli 6 juli 6 juli 6 juli 6 juli 6 juli 6 juli 6 juli

Telefoon: 0900 6275387 (lokaal tarief) Email: [email protected] Internet: www.rbs.nl/etf

Extern: Paul Frentrop, Nico van Geest, Marc Langeveld, Koen Lauwers, Gerben van der Marel, Joost Ramaer, Peter Schutte, Sheila Sitalsing, Royce Tostrams, Wouter Weijand Redactionele ondersteuning en vormgeving RedactiePartners MediaGroep (www.redactiepartners.nl) Annemarie van Aken, Martijn Bennis, Marloes Cox, Brad Kokke, Maaike Vries, Eralda van Zurk, Studio Illurama/Leendert Masselink (illustraties), beeldvormers/Hugo de Wolf (coverontwerp) Directie mr. J.M. Slagter, directeur ir. E. Keyner, adjunct-directeur Raad van Toezicht drs. P.C. van der Lugt, voorzitter mevr. A. Gram MBA, vice-voorzitter mr. P. Arlman jhr. mr. G. Hooft Graafland prof. dr. L.R.T. van der Goot mr. P.C.M.M. Terporten drs. P.C.J. Warners RA Vereniging VEB NCVB Bureau Den Haag: Postadres: Postbus 240, 2501 CE Den Haag Bezoekadres: Amaliastraat 7, 2514 JC Den Haag Tel. 070-3130000 fax 070-3130099 E-mail [email protected] website www.veb.net Geopend werkdagen, 09.00 – 17.00 uur Bureau Amsterdam: Postadres: Postbus 10754, 1001 ET Amsterdam Bezoekadres: Beursplein 5, Amsterdam E-mail [email protected] website www.ncvb.nl Geopend: ma., di. do., 09.00 – 16.45 uur

Lidmaatschap Het lidmaatschap van de Vereniging VEB NCVB kost voor Nederland en België € 70,- (accept), voor landen binnen Europa € 120,- en voor landen buiten Europa € 150,- per jaar. Zie voor meer informatie onze website www.veb.net/lidmaatschap. U kunt zich telefonisch opgeven bij het secretariaat, tel. 070-3130000, of via www.veb.net/lidworden. Het rekeningnummer hiervoor is 44 70 100. Deze rekening is alleen bestemd voor contributies. Het lidmaatschap wordt automatisch verlengd, tenzij uiterlijk vier weken voor de vervaldatum schriftelijk een opzegging is ontvangen. Voor uitgebreide informatie over het lidmaatschap en het doorgeven van adreswijzigingen en opzeggingen verwijzen wij u naar onze website, www.veb.net/lidmaatschap. Disclaimer Deze editie is met de grootst mogelijke zorgvuldigheid samengesteld. De Vereniging VEB NCVB aanvaardt echter geen enkele aansprakelijkheid voor mogelijke gevolgen die zouden kunnen voortvloeien uit het gebruik van de in deze uitgave opgenomen informatie. De Vereniging VEB NCVB behoudt zich het recht voor aangeboden advertenties te weigeren. Een in deze editie geplaatste advertentie betekent geen aanbeveling van de Vereniging VEB NCVB. Teneinde de daaraan verbonden rechten ten behoeve van de belangenbehartiging voor haar leden uit te kunnen oefenen, houdt de Vereniging VEB NCVB in alle in Nederland genoteerde beursfondsen een belang van één of enkele aandelen. De Vereniging VEB NCVB houdt deze belangen voor lange termijn en doet daarvan slechts afstand na daartoe door een gerechtelijke uitspraak of anderszins te zijn gedwongen. Tenzij anders vermeld houden VEB-medewerkers geen belang in de bedrijven of beleggingsproducten waar zij in Effect of op de website over schrijven.

Druk Roularta, België Effect ISSN 0165-6341


beursgong Leden sluiten de beurs Tekst in één klap Jasper Jansen en David Tomic

Effect 08 vooruitblik 16 augustus

Ronald Gerritse

Hij was de hoogste ambtenaar op het ministerie van financiën en is nu de hoogste baas bij toezichthouder AFM. In de afgelopen veertien maanden heeft Ronald Gerritse al duidelijke taal gesproken over banken, de vastgoedsector en de hypotheekrenteaftrek. Tijd voor een gesprek.

Een liefhebber Met een welgemikte klap op de gong een beursweek op Euronext afsluiten. VEB-lid Piet Taal had die eer afgelopen maand. ls het om beleggen gaat kun je Piet Taal gerust een liefhebber noemen. Taal belegt al vanaf eind jaren zeventig, was jarenlang lid van beleggingsclub De Knakenjagers en volgt beursontwikkelingen nauwlettend via kranten en beleggingsbladen. Toen laatst kabelbedrijf Ziggo naar de beurs ging nam Taal de moeite om het prospectus open te slaan. “Niet helemaal natuurlijk, maar wat ik las beviel me wel.” Ziggo heeft dan ook een plaats in de portefeuille gekregen. Het past bij Taals voorkeur voor dividendaandelen. 58 - effect // juLi 2012

Alleen dividend betalen is niet genoeg om in de gratie te raken. “Ik kijk ook of bedrijven stabiele inkomsten hebben en een sterke marktpositie.” Wat dat laatste betreft houdt hij ASML in het oog, ’s werelds grootste producent van chipmachines. “Maar daar moet ik me nog verder in verdiepen, ik heb nu eigenlijk gewoon te weinig tijd om veel te beleggen.” Door recente crises heeft Taal zich niet laten afschrikken. “Maar voorzichtiger ben ik wel.”

Ook de beurs sluiten? Doe mee aan onze wedstrijd op veb.net/gongslag

d

n volge

er

numm

Elke 3e donderdag van de maand een nieuwe editie

De VEB Fondsenrating Uw gids in fondsenland!

FONDSENRATING Op de Dag van de Belegger 2010 kondigde de VEB een aanzienlijke uitbreiding aan van het aantal fondsen dat in de VEB fondsenrating wordt beoordeeld. Inmiddels zijn al 6.000 beleggingsfondsen beschikbaar op de website van de VEB, waarbij het beleggingsfondsendeel in een nieuw jasje is gestoken. De unieke rating beoordeelt fondsen op basis van rendement, risico en met name kosten. Van kosten weet u namelijk zeker dat ze uw toekomstig rendement verlagen. De VEB Fondsenrating is door haar samenstelling daarom uw gids in fondsenland.

Wilt u weten welke fondsen als beste beoordeeld worden? Kijk dan snel op www.veb.net/fondsenrating

advertentie

eigen geld op het spel

Recommend Documents