In gewone woonwijken verzamelt het regenwater zich vanaf daken en straten in de riolering, waarna het naar het oppervlaktewater of samen met het huishoudelijke afvalwater naar een rwzi stroomt. In het bestemmingsplan Zonnekamp wordt het regenwater verwerkt middels een duurzaam watersysteem. Het regenwater stroomt vanaf de daken via goten naar de woonstraat. Daar voegt het zich bij het regenwater dat op de straat zelf valt. De woonstraten hebben geen kolken. Via de goot in de woonstraat stroomt het regenwater naar een wadi of zaksloot. Het water blijft de gehele route zichtbaar, zodat de bewoners van de wijk de loop van het regenwater kunnen volgen. een wadi voor de opvang van regenwater
Waarom een duurzaam watersysteem? We moeten anders omgaan met water door de zorg over het toenemende hoogwater in de rivieren, de steeds vaker optredende extreem natte en extreem droge periodes, de versnelde stijging van de zeewaterspiegel als gevolg van de klimaatverandering, de bodemdaling en de verstedelijking. Het Waterbeleid in de 21e eeuw is ontwikkeld om deze problemen het hoofd te bieden. Voor het waterbeleid in de 21e eeuw zijn de volgende uitgangspunten opgesteld: anticiperen in plaats van reageren; niet afwentelen van waterproblemen op het volgende stroomgebied maar handelen volgens de drietrapsstrategie “vasthouden -bergen - afvoeren”; meer ruimtelijke maatregelen naast technische ingrepen. Bij de uitwerking van maatregelen voor nieuwe plannen wordt het principe “vasthouden, bergen en dan pas afvoeren” als uitgangspunt gehanteerd. In eerste instantie wordt gezocht naar mogelijkheden om het hemelwater te infiltreren in de bodem. De gemeente Olst-Wijhe ligt op de overgang van het hoger naar het lager gelegen gebied. Daarom is het van belang om water vast te houden in nattere tijden om problemen in de lager gelegen gebieden (Zwolle) te voorkomen. meer extreem natte periodes
Bovendien is het vasthouden van water van belang om verdroging in het gebied tegen te gaan en de noodzaak voor de aanvoer van ‘gebiedsvreemd water’ in droge perioden te beperken. Naast het vergroten van de veerkracht van het waterkwantiteitssysteem, zodat droogte en wateroverlast beter kunnen worden opgevangen, wordt ook de waterkwaliteit verbeterd door het verminderen van puntlozingen (riooloverstorten). Het vasthouden en bergen van regenwater in het bestemmingsplan Zonnekamp gebeurt dus door de opvang van het regenwater in wadi’s en zaksloten. De zaksloten en wadi’s hebben riolering kan de steeds heviger wordende regenbuien niet zo snel voldoende capaciteit om het regenwater verwerken met wateroverlast tot gevolg te bergen, waarna het de tijd krijgt om in de bodem te infiltreren. Alleen in perioden met een langdurig of extreem neerslagoverschot kan de capaciteit van de zaksloten en wadi’s onvoldoende zijn. In die gevallen zal het overtollige regenwater worden afgevoerd naar watergangen. Hiertoe zijn in de wadi’s zogenaamde “slokops” aangebracht. Als het waterpeil in een wadi te hoog wordt, stroomt het water in een op die hoogte aangebrachte kolk die het water “op slokt” en afvoert naar een nabijgelegen sloot. Op deze wijze zal er nooit sprake zijn van wateroverlast zoals op de foto hierboven.
Betrek de regenwaterafvoer bij het woningontwerp!! Iedereen die bouwt op het bestemmingsplan Zonnekamp mag het regenwater dus niet op het riool lozen!! Waar kan en moet het hemelwater dan wel naar toe en op welke wijze? Al bij het ontwerp van de woning moet rekening worden gehouden met de wijze waarop het regenwater moet worden afgevoerd. Denk dus al voordat u naar een architect of aannemer gaat na over hoe u wenst om te gaan met de afvoer van het regenwater. Misschien heeft u hier zelf (na het lezen van deze informatie) ideeën over of bespreek de mogelijkheden met de architect of aannemer. Zorg dat er rekening met de waterafvoer wordt gehouden om problemen tijdens of na de bouw te voorkomen.
waterafvoer via molgoten in de straat
Als u bijvoorbeeld het regenwater zo snel mogelijk naar de openbare weg wilt af voeren is de afwateringsrichting van de platte daken en de dakgoten erg belangrijk!! Het platte dak van een aanbouw of garage moet dan naar de straatkant afwateren zodat het water op een simpele en goedkope wijze via b.v. een gootje naar de straat kan stromen. Vaak wordt hiermee bij het ontwerp geen rekening gehouden en watert een plat dak naar achter toe af, waardoor het regenwater van het platte dak achter uw woning uit komt. Om dit regenwater dan alsnog naar de straat toe te geleiden is erg lastig, duur en leidt vaak tot gekunstelde oplossingen.
Hoe moet het regenwater van de daken worden afgevoerd? Er zijn verschillende manieren om met het regenwater om te gaan, die elk zijn voor- en nadelen hebben: 1. Afvoeren naar de openbare weg of het openbaar groen; 2. Infiltreren in de bodem op het eigen perceel; 3. Opvangen en hergebruiken; 4. Combinatie van bovengenoemde mogelijkheden. 1. Afvoeren naar de openbare weg of het openbaar groen Het regenwater afvoeren naar de openbare weg, een groenstrook of zaksloot is één van de meest eenvoudige manieren van afkoppelen. Vanaf de regenpijp kan eenvoudig een goot worden gelegd naar de openbare weg, het openbaar groen of een zaksloot. De allerbelangrijkste factor is de ligging van de bouwkavel. Deze ligt altijd met de voorkant aan de openbare weg. Er is dus altijd de mogelijkheid om het regenwater aan de voorkant naar de openbare weg af te voeren. Grenst de bouwkavel ook aan een groenstrook, dan bestaat ook de mogelijkheid om het regenwater daar naar toe af te voeren. Achter sommige vrijliggende percelen ligt ook een zaksloot waar het regenwater naar afgevoerd kan worden. U mag in ieder geval het regenwater niet laten afwateren naar de tuin van uw eventuele buren!! Voordelen: + Goedkoop; + Eenvoudig te realiseren; + Geen ruimte op eigen perceel nodig.
Nadelen: - een goot door de tuin.
Het regenwater direct afvoeren van uw perceel kan op veel manieren gebeuren. U kunt geprefabriceerde betongoten gebruiken, maar goten kunnen ook gemaakt worden van bv. klinkers of dakpannen. Daarnaast zijn er nog mogelijkheden bij het ontwerp van de woning. Hieronder ziet u een aantal mogelijkheden afgebeeld.
Regenafvoer via een betongoot naar de straat
afvoer via een gestraatte siergoot
Meer ideeën over de afvoer via een goot
2. Infiltreren in de bodem op het eigen perceel In plaats van het regenwater afvoeren naar openbaar terrein, kunt u er ook voor kiezen het regenwater zelf te laten infiltreren in de bodem. Dit kan op verschillende manieren gedaan worden.
2.1 Infiltreren in de bodem via een open plaats De goedkoopste manier is het water afvoeren naar een open plek in de tuin en het daar te laten bezinken. De open plek zal dan wel iets lager moeten liggen dan uw woning. Dit kan bijvoorbeeld uw gazon zijn. U kunt de regenafvoer via een pijp of juist via een open goot naar de plek in de tuin leiden. Bij langdurige en heftige buien kan het uiteraard voorkomen dat er tijdelijk water op de plek blijft staan. U kunt de plek zo kiezen dat deze past bij de inrichting van uw tuin. Voorwaarden: Ruimte nodig voor infiltreren (Een lage plek op het perceel) Water in de tuin laten lopen en laten bezinken.
Voordelen: + Goedkoop; + Eenvoudig te realiseren; + (bijna) Altijd mogelijk; + Bewatering gedeelte tuin.
Nadelen: - Bij extreme buien tijdelijk water; - Inname ruimte.
2.2 Infiltreren in de bodem via een grindkoffer In de bodem infiltreren kan ook via een grindkoffer. Een grindkoffer bestaat uit een gat in de grond, dat gevuld wordt met grind. Het grind moet wel omhuld worden door een anti-worteldoek. Via het grind kan het water infiltreren. Bij extreme buien kan het voorkomen dat er tijdelijk water blijft staan in de tuin. Een grindkoffer kan goed worden ingepast in de verhardingen rondom het gebouw. Voorwaarden: - Genoeg vrije ruimte. - Goede dimensionering van de grindkoffer. Het ingraven van de grindkoffer
Voordelen: + Redelijk goedkoop; + Eenvoudig te realiseren.
Nadelen: - Bij extreme buien tijdelijk water.
Dezelfde grindkoffer een half jaar later
2.3 Infiltreren in de bodem via kunststof kratten of buizen Er zijn diverse systemen op de markt waarbij via kratten of buizen het water in de grond kan infiltreren. De systemen verschillen op zich niet veel van elkaar. Voor alle systemen moet een berekening worden gemaakt aan de hand van het af te koppelen dakoppervlak. Een dergelijke voorziening bestaat uit waterdoorlatende kunststof krat, omwikkeld met filterdoek. Zo’n krat is een waterreservoir en infiltratievoorziening tegelijk. Bij een dergelijke ondergrondse infiltratievoorziening horen onderdelen die bedoeld zijn om verstopping van het systeem te voorkomen, zoals een bladvang in de regenpijp en een zandvang. De bladvanger en het zandfilter moeten regelmatig schoongemaakt worden. Plaatsen van kratten in de berm van een weg
Deze systemen worden ook vaak gebruikt bij het afkoppelen van grote oppervlakten zoals daken van bedrijfshallen, parkeerplaatsen en wegen. Voorwaarden: - Goede doorlatendheid grond; - Grondwater ongeveer 75 centimeter onder maaiveld; - Overloop (naar de straat) voor extreme buien. Voordelen: + Neemt geen ruimte in
3.
Nadelen: - Hogere aanlegkosten; - Onderhoud van het systeem.
een infiltratiekrat
Opvangen en hergebruiken;
Hemelwater is goed te gebruiken voor diverse doeleinden, zoals water voor de planten in de tuin, het wassen van de auto, maar ook voor het doorspoelen van de wc, wasmachine.
3.1 Opvangen en hergebruiken via de regenton. Voor hergebruik bij het water geven van de planten in de tuin en het wassen van de auto is opvangen van hemelwater in een regenton een goede manier. Het is een ouderwetse maar zeer praktische manier van water opvangen en hergebruiken. Tegenwoordig zijn naast de ouderwetse ton verschillende nieuwe vormen en uitvoeringen te verkrijgen. Voorwaarden: - Bij vorst leeg laten lopen of een stok er in plaatsen. Voordelen: + Goedkoop; + Kostenbesparend (minder leidingwater nodig); + Eenvoudig te realiseren. Nadelen: - Geen
Een regenton aan de regenpijp
3.2 Opvangen en hergebruiken in een ondergrondse tank Om ruimte te besparen kan het opvangen van hemelwater voor hergebruik ook onder de grond gebeuren in een tank. Naast het plaatsen van de tank is dan ook nog een pomp en een leidingsysteem nodig om het water uit de tank te kunnen gebruiken. De opslagtank kan op diverse plaatsen op uw perceel ingegraven worden, bijvoorbeeld onder de verhardingen. Het water is te gebruiken voor het doorspoelen van de wc, wasmachine, het wassen van de auto en de planten in de tuin. Er zijn verschillende systemen in de markt die men kan toepassen. Voorwaarden: - Ruimte voor het plaatsen van de tank
Een systeem voor het hergebruik van regenwater
Voordelen: + Op de lange duur kostenbesparend; + Minder leidingwater nodig
Nadelen - Hoge aanlegkosten - Onderhoud van het systeem
Plaatsen van ondergrondse opslagtanks
4. Combinatie van mogelijkheden Er zijn natuurlijk meer mogelijkheden voor het omgaan met regenwater dan de voorbeelden genoemd in deze folder. Daarnaast kunt u diverse mogelijkheden combineren tot één totaal oplossing voor uw situatie. In sommige gevallen is het zelfs raadzaam om diverse mogelijkheden te koppelen. Veelal is het combineren van afkoppelen met de bouw goedkoper dan het later maken van voorzieningen.
4.1 Afvoeren via een vijver. Naast afvoeren naar de weg of openbaar groen kan het hemelwater ook naar een vijver worden geleid. Door een vijver in de buurt van de regenafvoeren aan te leggen kan het vrij gemakkelijk worden gerealiseerd. De grootte van de vijver moet aansluiten op het oppervlak van het dak wat er op aangesloten wordt. Vanaf de vijver kan weer een overloop worden gemaakt waardoor overtollig regenwater (bij extreme buien) via een goot naar openbaar terrein afgevoerd kan worden. In dat geval is de ligging van de vijver ten opzichte van het openbaar terrein wel belangrijk. Een andere mogelijkheid is om, bij het maken van een vijver met vijverfolie, de vijverfolie iets lager dan het maaiveld af te werken. Als het waterpeil in de vijver te hoog wordt, kan het water over de vijverfolierand in de bodem wegzakken. Een vijver kan u een extra beleving in uw tuin geven. Daarnaast profiteert ook de natuur van de aanwezigheid van een vijver. Veel dieren, zoals amfibieën en vogels, worden aangetrokken door de aanwezigheid van water in uw tuin. Voorwaarden: - Genoeg ruimte voor een vijver; - Mogelijkheid voor een overloop. Vijver met aanvoergootjes en een afvoergoot
Voordelen: + Sierelement in tuin; + Meer leven in de tuin; + Redelijk goedkoop.
Nadelen: - Onderhoud van de vijver; - Mogelijk gevaarlijk voor kleine kinderen; - Neemt wat ruimte van de tuin.
4.2 Infiltreren in combinatie met afvoeren. Vanaf de regenpijp kan het regenwater ook via een grindgoot naar openbaar terrein worden afgevoerd. In dat geval bestaat de goot uit een langwerpige grindkoffer. De grindkoffer moet aangelegd worden zoals bij punt 2.2 is omschreven. Het regenwater wordt in eerste instantie opgevangen in de grindkoffer, waar het kan infiltreren in de bodem. Als er meer neerslag valt dan verwerkt kan worden, stroomt de grindkoffer over op het laagste punt, bij de aansluiting op openbaar terrein. Op een zelfde wijze kan ook de infiltratie met behulp van infiltratiekratten gecombineerd worden met het afvoeren naar openbaar terrein. Vanaf de infiltratiekratten kan een afvoerleiding/goot gelegd worden naar openbaar terrein. De infiltratiekratten moeten dan wel dusdanig aangelegd worden dan de overloop hoger ligt dan het openbare terrein waar naartoe het overtollige regenwater moet worden afgevoerd. afvoer via een grindkoffer/-goot
4.3
Opvangen, hergebruiken en afvoeren via een regenton. Bij het opvangen en hergebruik van regenwater via een regenton is het verstandig om ook een afvoer naar openbaar terrein aan te leggen. De capaciteit van een regenton is soms onvoldoende om al het regenwater op te kunnen vangen. Daarnaast zal er in de winterperiode geen gebruik van het opgevangen water worden gemaakt voor water geven van planten in de tuin. Hierdoor zal het regenwater langer in de regenton blijven en dus bij een volgende bui weer sneller vol zijn.
Afvoer naar openbaar terrein via een waterton
Meer informatie op het Internet. Daarnaast is op het internet veel informatie te vinden over het afkoppelen van hemelwater. Via Google kunt u door het intikken van een zoekwoord allerlei relevante sites vinden over dit onderwerp. Enkele sites waarop u meer relevante informatie kunt vinden zijn: Algemene website’s: - Startpagina water met links - Het riool, hoe zit dat? Overheden: - Waterschap Veluwe Fabrikanten: - Wavin KLS - Dyka - Ecosave - Diederen afwateringstechniek
http://water.pagina.nl/ http://www.riool.info/ http://www.waterschapveluwe.nl/ http://www.wavin.nl/ http://www.dyka.com (kijk bij “DuBoRain”) http://www.ecosave.nl/ http://www.afwateringstechniek.nl
