Een stille moordenaar in huis Preventie van vergiftiging door koolstofmonoxide.
Een stille moordenaar in huis
Wat Wat is is CO CO ?? CO is een gas. Het is gevaarlijk.
CO?
Je ruikt het niet Je ziet het niet Je proeft het niet Je voelt het niet
Maar je krijgt er snel hoofdpijn van. Je gaat braken. Soms val je vrij snel flauw.
CO?
Je kan er zelfs van sterven.
je ruikt het niet
je ziet het niet
je proeft het niet
je voelt het niet
p. 4
CO noemt men ook koolstofmonoxide. Gas, kolen, hout, mazout, petroleum,… hebben veel lucht (zuurstof) nodig om goed te branden. Als er te weinig zuurstof in de kamer aanwezig is dan kan er CO gevormd worden. Alle gasgeisers en alle verwarmingstoestellen (kolenkachels, houtkachels, mazoutkachels, gaskachels, petroleumkachels en centrale verwarmingstoestellen… ) kunnen CO-vergiftiging veroorzaken. Bij elektrische toestellen kan geen CO ontstaan.
Hoe een CO-vergiftiging voorkomen? Zorg voor voldoende verluchting in elke kamer waar een toestel brandt. Zorg dat de schoorsteen goed trekt. Verluchting Zorg voor voldoende verluchting in de kamer, waar het toestel brandt. Plak niet alle kieren van ramen en deuren dicht. In een kleine kamer moet je zeker goed verluchten. In de badkamer waar een gasgeiser of een verwarmingstoestel staat, is een rooster van minimum 150 cm2 (bv. 10 cm op 15 cm) onderaan in de deur en bovenaan in de muur wettelijk verplicht.
Schoorsteen
Hoe voorkomen?
verse lucht
Zorg dat de schoorsteen goed trekt want als de verbrandingsgassen niet weg kunnen via de schoorsteen, komt er CO in de kamer. min. 150 cm22 grote roosters
goede schoorsteen
Wist je dat: door een slechte verluchting… je toestel minder goed brandt en je toestel meer verbruikt
p. 5
Gebruik Gebruik van van toestellen toestellen Laat ze plaatsen door een vakman. Onderhoud ze regelmatig. Gebruik ze op de juiste manier. Gasgeisers Ongeveer de helft van de CO-vergiftigingen wordt veroorzaakt door kleine 5-liter-gasgeisers aangesloten op een douche of een bad.
5-liter
10-liter
13-liter
Een 5-liter-gasgeiser mag enkel gebruikt worden voor een gootsteen of wastafel.
Voor een douche heb je minimaal een 10-liter-gasgeiser nodig met een schoorsteen of rookafvoerpijp.
Voor een bad heb je minimaal een 13-liter-gasgeiser nodig met schoorsteen of rookafvoerpijp.
Wist je dat: … alle nieuwe toestellen een beveiliging hebben. Die schakelt het toestel uit als er te weinig zuurstof in de lucht is of als de schoorsteen niet goed trekt. Daarom zijn deze toestellen veiliger. … sinds 1996 enkel gekeurde toestellen verkocht mogen worden met het CE-merk én ook de vermelding “CAT.I2E+”. p. 6
CAT.I 2E+
Verwarming Kachels en ketels voor centrale verwarming vragen een juiste aansluiting op een schoorsteen én een regelmatig onderhoud door een bekwaam vakman.
Gasgeisers
1 0 lite r r
Een kachel op een lage stand is gevaarlijk. Dit vermindert de trek in de schoorsteen. Plaats daarom nooit een te grote kachel in een kleine kamer. Want je zal het dan vlug te warm krijgen en dan toch de kachel op een lage stand plaatsen. Dat is heel gevaarlijk. Laat de zuurstofklep van een kolen- en houtkachel voldoende open. Er moet steeds genoeg zuurstof bij de vlammen kunnen.
douche min. 10 liter
1 3 lite r r
bad min. 13 liter
CE gekeurd
Verwarming
Bijverwarming Verplaatsbare toestellen op petroleum, kerosine of gas hebben geen schoorsteen.
juiste aansluiting
Ze verbruiken de zuurstof uit de kamer en de verbrandingsgassen komen daarna in dezelfde kamer terecht. Deze toestellen mogen daarom maximum 1 uur aan één stuk door branden. Gebruik ze dus nooit terwijl je slaapt. Verlucht altijd de kamer waarin deze toestellen staan tijdens het gebruik.
onderhoud
kachel niet te groot
p. 7
De De schoorsteen schoorsteen Zorg ervoor dat de schoorsteen steeds goed trekt.
Schoorstenen Moeten hoog genoeg boven de dakrand uitsteken. Mogen niet gehinderd worden door bomen of hoge gebouwen. Moeten zo recht mogelijk zijn. Moeten zonder barsten zijn. Mogen niet vochtig zijn. Moeten binnenin proper zijn. Moeten goed geïsoleerd zijn.
Wist je dat: … je de kachel in het begin goed moet laten doorbranden. De schoorsteen kan zo opdrogen en trekt beter. … je moet zorgen voor een goede verluchting bij mist, geen wind of zacht weer. De schoorsteen trekt dan minder goed. In het weerbericht hoor of zie je dan een waarschuwing.
p. 8
Wanneer een schoorsteen vegen? Bij centrale verwarming met mazout ben je verplicht jaarlijks de schoorsteen te vegen en de brander af te stellen. Bij kachels met kolen, mazout of hout veeg je best elk jaar de schoorsteen omwille van de roetafzetting. Goed onderhouden gastoestellen in een nieuwe schoorsteen geven geen roetafzetting. Je hoeft de schoorsteen dus niet te vegen. Ga wel regelmatig de goede werking van de schoorsteen na. Vogelnesten, stenen of bladeren in de schoorsteen kunnen ook de trek verminderen. Als je gastoestellen aansluit op een oude schoorsteen moet je hem wel eerst vegen. Doe dit nogmaals een tweetal jaar later.
Wist je dat:
Schoorstenen
… je zelf de schoorsteen moet laten vegen en de toestellen laten onderhouden als je een woning huurt. … je huisbaas wel moet zorgen voor goede toestellen, die correct geplaatst en aangesloten zijn en die goed trekken. voldoende hoog
Toestellen met muurdoorvoer
yy ;; ;; yy ; y ;; yy y; ;; yy
Er bestaan ook gasgeisers, gaskachels en gasbranders met muurdoorvoer (ook “ventouse-systeem” genoemd). Enkel deze toestellen hebben geen schoorsteen nodig. Zij zuigen de nodige zuurstof direct van buiten aan en drijven de verbrandingsgassen direct weer naar buiten. Het zijn zeer veilige toestellen. Bij aankoop zijn ze wel iets duurder.
niet gehinderd
regelmatig vegen
p. 9
Hoe herken je een CO-vergiftiging? Het overkomt niet alleen je buur.
Let op! Let op de symptomen
Je krijgt er snel hoofdpijn van Je gaat braken Soms val je onmiddellijk flauw Je kan er zelfs van sterven Symptomen
Let op de volgende alarmsignalen
hoofdpijn
Klachten bij verschillende personen tegelijk of huisdieren die raar doen. Klachten op bepaalde tijdstippen (bijvoorbeeld telkens bij het nemen van een bad of een douche of tijdens de afwas). Klachten die verminderen door veel frisse lucht in de kamer te laten of wanneer je buiten gaat.
braken
Roetafzetting op de muren rond de gasgeisers of op kookpotten (bij gasfornuizen). Voor aardgas, butaan, propaan en mazout: let op de vlammen (gele vlammen wijzen op een slechte verbranding).
flauw vallen
sterven
p. 10
Een abnormaal hoge vochtigheid en condensatie in huis.
Eerste hulp Wat moet je doen wanneer een persoon een CO-vergiftiging heeft?
Wat doen? Open eerst ramen en deuren
Schakel dan het toestel uit
Breng de persoon uit de kamer
Is de persoon niet bewusteloos:
Wat doen?
ramen openen
uitschakelen
wegslepen
bel de huisarts Is de persoon bewusteloos: bel de 100
de arts bellen
de 100 bellen
p. 11
Nuttige adressen Vlaams Instituut Voor Gezondheidspromotie (VIG) Dienst Ongevallenpreventie in de Privé-sfeer G. Schildknechtstraat 9 1020 Brussel Tel.: 02/422.49.49 Fax: 02/422.49.59 e-mail:
[email protected] Contactpersoon: Mia Van Laeken
Antigifcentrum
Voor medisch advies 24 uur op 24 Tel: 070/245.245
CO-foon
Van 15 oktober 1999 tot 15 april 2000 Dinsdag en donderdag van 10.00 uur tot 12.00 uur Woensdag van 15.00 tot 17.00 uur Tel. 0800/9777
U aangeboden door:
Deze brochure is een realisatie van het Vlaams Instituut Voor Gezondheidspromotie (VIG), dienst Ongevallenpreventie in de Privé-sfeer, in samenwerking met het Antigifcentrum en Wijkgezondheidscentrum Brugse Poort Gent. Met de steun van de Vlaamse Minister bevoegd voor Gezondheid. Vormgeving en illustraties: Cypres, Joof Duthoy Foto’s: Jan Van Goidsenhoven, Gustaaf Meersman (Videocontact) Verantwoordelijke uitgever: Marleen De Greef Copyright: © VIG 1999
ANTIGIFCENTRUM
VLAAMSE GEMEENSCHAP
Nuttige adressen Vlaams Instituut Voor Gezondheidspromotie (VIG) Dienst Ongevallenpreventie in de Privé-sfeer G. Schildknechtstraat 9 1020 Brussel Tel.: 02/422.49.49 Fax: 02/422.49.59 e-mail:
[email protected] Contactpersoon: Mia Van Laeken
Antigifcentrum
Voor medisch advies 24 uur op 24 Tel: 070/245.245
CO-foon
Van 15 oktober 1999 tot 15 april 2000 Dinsdag en donderdag van 10.00 uur tot 12.00 uur Woensdag van 15.00 tot 17.00 uur Tel. 0800/9777
U aangeboden door:
Deze brochure is een realisatie van het Vlaams Instituut Voor Gezondheidspromotie (VIG), dienst Ongevallenpreventie in de Privé-sfeer, in samenwerking met het Antigifcentrum en Wijkgezondheidscentrum Brugse Poort Gent. Met de steun van de Vlaamse Minister bevoegd voor Gezondheid. Vormgeving en illustraties: Cypres, Joof Duthoy Foto’s: Jan Van Goidsenhoven, Gustaaf Meersman (Videocontact) Verantwoordelijke uitgever: Marleen De Greef Copyright: © VIG 1999
ANTIGIFCENTRUM
VLAAMSE GEMEENSCHAP
Nuttige adressen Vlaams Instituut Voor Gezondheidspromotie (VIG) Dienst Ongevallenpreventie in de Privé-sfeer G. Schildknechtstraat 9 1020 Brussel Tel.: 02/422.49.49 Fax: 02/422.49.59 e-mail:
[email protected] Contactpersoon: Mia Van Laeken
Antigifcentrum
Voor medisch advies 24 uur op 24 Tel: 070/245.245
CO-foon
Van 15 oktober 1999 tot 15 april 2000 Dinsdag en donderdag van 10.00 uur tot 12.00 uur Woensdag van 15.00 tot 17.00 uur Tel. 0800/9777
U aangeboden door:
Deze brochure is een realisatie van het Vlaams Instituut Voor Gezondheidspromotie (VIG), dienst Ongevallenpreventie in de Privé-sfeer, in samenwerking met het Antigifcentrum en Wijkgezondheidscentrum Brugse Poort Gent. Met de steun van de Vlaamse Minister bevoegd voor Gezondheid. Vormgeving en illustraties: Cypres, Joof Duthoy Foto’s: Jan Van Goidsenhoven, Gustaaf Meersman (Videocontact) Verantwoordelijke uitgever: Marleen De Greef Copyright: © VIG 1999
ANTIGIFCENTRUM
VLAAMSE GEMEENSCHAP