Een projectplan voor het voorkomen van het gebruik van alcohol door jongeren onder de 16 jaar in sportverenigingen in de gemeente Katwijk

DE DERDE HELFT Een projectplan voor het voorkomen van het gebruik van alcohol door jongeren onder de 16 jaar in sportverenigingen in de gemeente Katwijk

Platform Kocon Katwijk, juli 2007

INHOUD Inleiding .................................................................................... 3 1. Opzet en werkwijze............................................................ 4

2

1.1

Aanleiding ...................................................................... 4

1.2

Gewenste ontwikkeling .................................................. 4

1.3

Doelstelling..................................................................... 4

1.4

Beoogd resultaat ............................................................ 5

1.5

Doelgroepen en middelen .............................................. 5

1.6

Knelpunten en kansen ................................................... 6

Uitwerking .......................................................................... 7 2.1

Voorbereiding ................................................................. 7

2.2

Actie ............................................................................. 10

2.3

Evaluatie ...................................................................... 10

2.4

Vervolg ......................................................................... 11

3. Organisatie....................................................................... 12 3.1

Financiering.................................................................. 12

3.2

Verantwoordelijkheid .................................................... 12

3.3

Communicatie .............................................................. 12

3.4

Tijdsplanning ................................................................ 13

Bijlage

Overzicht mogelijke acties ..................................... 15

1

2

Inleiding Onderzoek toont aan dat jongeren in Nederland te veel, te vaak èn te jong drinken. Het probleem is frequent in het nieuws 1. Het is duidelijk dat het alcoholgebruik in Nederland een groot probleem is zowel voor wat betreft de Volksgezondheid als de Openbare Orde. Naast de directe gevolgen zoals dronken zijn, vandalisme, zinloos en huiselijk geweld, verkeersslachtoffers en schoolverzuim gaat dit op de langere termijn grote gezondheidsproblemen opleveren. Alcohol is een giftige stof die bij volwassen mensen bij matige hoeveelheden weinig schade oplevert. Bij jongeren echter levert matig gebruik schade op, met name aan de ontwikkeling van de hersenen. De schade die alcohol aanricht bij jonge jongeren is de reden waarom de belangrijkste bepaling van de Drank- en Horecawet luidt dat aan personen jonger dan 16 jaar geen alcohol verkocht mag worden. In horecagelegenheden, waaronder de sportkantines, is ook verstrekking met als doel ’wederverstrekking’ verboden. Nederlanders gebruiken alcohol in hun eigen huis, in de horeca, in de jongerencentra, in sportkantines en op straat. Nederlanders gebruiken ook te veel en te vaak alcohol; 10% van alle Nederlanders tussen 15 en 70 jaar ( 1,1 miljoen mensen) is een probleemdrinker. Dat wil zeggen dat zij zo vaak en veel drinken dat zij allerlei (gezondheids-) problemen hebben of moeten krijgen! Alcoholgebruik is in Nederland algemeen geaccepteerd, zelfs in zodanige mate dat er een ‘blinde vlek’ is voor de risico’s ervan. Jongeren gebruiken alcohol vaak met instemming van en soms zelfs met aanmoediging door de volwassenen die de jongeren omringen. Het verantwoord gebruik van alcohol is in Nederland altijd gestoeld geweest op het opvoeden in een zogeheten ‘drinkcultuur’. Het begrip ‘drinkcultuur’ geeft aan dat jongeren van volwassenen met een opvoedkundige rol, zoals ouders, docenten, politie, en elftalleiders, leren hoeveel en hoe vaak zij (geen) alcohol mogen gebruiken. In de afgelopen 10 jaar is een situatie ontstaan dat opvoeders in toenemende mate vrijheden toestaan aan en niet of te weinig grenzen stellen aan het alcoholgebruik van jongeren. Ook het alcoholgebruik rond het sporten is buitengewoon hoog en alle betrokken instanties erkennen dit als een feit. Dit geldt ook lokaal. In dit plan beschrijft het Platform Kocon hoe en op welke manier een bijdrage mogelijk is aan alcoholmatiging in de sport in de gemeente Katwijk. Het plan is tot stand gekomen in nauwe samenwerking met beleidsmedewerkers sport en welzijn van de gemeente Katwijk.

1

De uitspraak van Staatssecretaris Jet Bussemaker die agressie, alcoholmisbruik en discriminatie in de amateursport hard wil aanpakken in reactie op het rapport ‘Een gele kaart voor de sport’ van het Sociaal Cultureel Planbureau (april 2007) en het openen van een aparte kliniek in Delft voor jongeren met een alcoholvergiftiging zijn enkele recente voorbeelden. 3

1.

Opzet en werkwijze

1.1 Aanleiding Uit landelijk onderzoek blijkt dat het alcoholgebruik rond het sporten buitengewoon hoog is. Katwijk2 vormt hierop geen uitzondering. Uit het Katwijkse onderzoek Meetkeet 20033 bleek dat het percentage bezoekers dat alcohol drinkt in de sportkantines (voetbal in dit geval) even groot was als in een café of jongerencentrum, namelijk 76%. Opmerkelijk verschil daarbij was dat de bezoekers van sportkantines gemiddeld 3.74 glazen alcohol meer drinken: 6.74 glazen tegenover 4.80 glazen. Volgens de wet is het verboden om alcohol te verkopen aan jongeren onder 16 jaar. Deze wettelijke regel wordt echter slecht nageleefd. Uit onderzoek van de Stichting Alcoholpreventie (STAP) en de Universiteit Twente in verschillende gemeenten blijkt dat het in 85% van de aankooppogingen door jongeren van 15 jaar lukt om alcohol te kopen. Recent onderzoek in de regio Eindhoven toonde zelfs aan dat het minderjarige ‘mysteryshoppers’ in álle gevallen lukte om alcohol te kopen in een sportkantine! De zorg rond de gesignaleerde toename van alcoholgebruik en de uitkomsten van onderzoek rechtvaardigen het voornemen om in Katwijk aandacht te besteden aan de verstrekking van alcohol in sportkantines. Dat wil zeggen het streven naar matiging van verstrekking en het gebruik van alcohol. De tendens om hier specifiek in deze sector aandacht aan te besteden is overigens in het gehele land waarneembaar.

1.2 Gewenste ontwikkeling Het streven is alcoholmatiging; dat wil zeggen het gebruik van alcohol zodanig matigen dat het niet schadelijk is voor de gemeenschap en voor de individuen daarin. Deze gewenste ontwikkeling past binnen de doelen en activiteiten van het Platform Kocon en het lokale verslavingsbeleid. Ondanks de mogelijke weerstand (zie 1.6) wil het Platform Kocon zich inspannen voor een aanpak die op een breed draagvlak kan rekenen. Uitgangspunt hierbij is dat het probleem van alcoholconsumptie door jongere jongeren ook door de verenigingen als probleem onderkend wordt.

1.3 Doelstelling Dit project richt zich op het voorkomen van de verkoop en het gebruik van alcohol aan jongeren in sportkantines. Hoewel het gebruik van (veel) alcohol door mensen van 16 jaar en ouder ook een belangrijk onderwerp is, kiest het Platform voor 16minners vanwege het gezondheidsbelang en de haalbaarheid. De doelstelling van het project luidt: Het voorkomen van het gebruik van alcohol in sportkantines door jongeren onder de 16 jaar. 2

3

4

De gemeente Katwijk, Rijnsburg en Valkenburg zijn in januari 2006 gefuseerd. In dit stuk bedoelen we met de gemeente Katwijk ook Rijnsburg en Valkenburg. Rapportage Alcohol Meetkeet. Resultaten van een onderzoek uitgevoerd door het Platform Verslavingszorg en de GGD onder bezoekers van de lokale horeca en (sport)verenigingen in het kader van het Alcoholplan. 15 april 2003. Zie www.kocon.nl en www.ggdhm.nl .

1.4 Beoogd resultaat Het Platform streeft er naar dat in december 2007 ten minste 5 sportverenigingen met een drank- en horecavergunning in Katwijk bereid zijn om zich aan het gestelde doel te committeren. De bedoeling is dat dit, na intensief overleg en overeenstemming, wordt vastgelegd in de vorm van een convenant. In het convenant worden naast de inhoudelijke bepalingen ook de termijn waarop het convenant geldt en het toezicht op de naleving ervan geregeld.

1.5 Doelgroepen en middelen Om misbruik van riskante genotmiddelen te voorkomen is lange tijd vooral ingezet op de overdracht van kennis aan jongeren en het vergroten van hun weerbaarheid, onder andere door educatieve programma’s en massamediale campagnes. Deze boodschappen zijn met name verspreid via het onderwijs, de media en de preventiewerkers. De praktijk wijst uit dat deze inzet onvoldoende effect heeft; het weerhoudt jonge jongeren er niet van om genotmiddelen massaal en op een riskante wijze te gebruiken. Van riskant gebruik is sprake als het om de verkeerde redenen, te jong, te veel en te vaak voorkomt. Hiervan is bij het gebruik van alcohol duidelijk sprake. Lange tijd was er vanuit opvoedkundige kaders zoals ouders, docenten en elftalbegeleiders, te weinig aandacht voor het gebruik van genotmiddelen in de zin van het grenzen stellen daaraan. Dat zelfde geldt ook voor de handhaving van grenzen in de gehele maatschappij, bijvoorbeeld door lokale overheden, politie en de Voedsel- en Waren-Autoriteit (VWA). Het Platform wil met dit project beide invalshoeken benutten: preventie & handhaving. Met behulp van preventie kunnen we jongeren bewust maken van de risico’s en nadelen van alcoholgebruik en proberen hen te motiveren om zo veel als mogelijk van het gebruik van alcohol af te zien. Preventie kan ook bijdragen aan hun begrip voor en mogelijk het naleven van de bestaande regels. Voorlichting aan hun ouders kan deze zelfde doelen dienen. Daarnaast is het van belang om de veiligheid voor de jongeren zo groot mogelijk te maken. Door afspraken, stimulatie en desnoods sancties in de richting van de verantwoordelijken binnen de vereniging kunnen we er voor zorgen dat jongeren binnen de sportvereniging niet in de gelegenheid zijn alcoholhoudende drank te verkrijgen en of te gebruiken. In dit project ligt de nadruk op het inschakelen van de verantwoordelijken binnen een vereniging. We willen het doel zoveel als mogelijk bereiken door de vrijwillige medewerking van die kaders en indien mogelijk willen we dat bereiken door het positieve te belonen; ‘voor wat hoort wat’. Voor een overzicht van mogelijke elementen en acties verwijzen we naar de bijlage. De doelgroepen in het project zijn: 1.

Primaire doelgroep: Bestuur, leidinggevenden en barvrijwilligers van sportverenigingen.

2.

Secundaire doelgroep: Jeugdleden (onder 16 jaar) van de sportvereniging en jonge bezoekers van de sportkantine.

3.

Tertiaire doelgroep: De ouders van de jeugdleden 5

1.6 Knelpunten en kansen Er zijn een aantal zaken die de aanpak mogelijk bemoeilijken: Het alcoholgebruik is enorm geaccepteerd in onze maatschappij. Het gebruik van alcohol stijgt voortdurend en de acceptatie van het gebruik is nagenoeg kritiekloos. Het gebruik van alcohol voor, tijdens en vooral na het sporten, in de zogenaamde derde helft, is in een paar decennia enorm ingeburgerd. Ook het gebruik van alcohol tijdens het kijken naar sport is eerder regel dan uitzondering. Iedere activiteit om dat gebruik te beperken zal vermoedelijk op (grote) weerstand stuiten bij zowel de verkopers als het publiek. Het inkomen dat verenigingen realiseren door de verkoop van o.a. alcoholhoudende drank is belangrijk voor die verenigingen De aanpak van dit probleem staat nog in de kinderschoenen en er zijn weinig of geen succesvolle projecten in het land die al effectief ingezet kunnen worden in Katwijk. Een aanpak ontwikkelen is in deze materie dus een experiment en zal daarom waarschijnlijk met vallen en opstaan gepaard gaan. Tegelijkertijd liggen er ook kansen die de aanpak kunnen bevorderen: Door de vele berichten en onderzoeken die aangeven dat het huidige alcoholgebruik enorm veel schade oplevert zijn velen, ook binnen de sport, er van overtuigd dat dit probleem moet worden aangepakt. Het inkomen dat verenigingen realiseren door de alcoholverkoop aan jongeren kan en mag nooit zo hoog zijn dat verenigingen dit als argument kunnen hanteren om niet mee te doen. Als het de sportsector lukt om een veiliger en gezonder imago te realiseren, mede door alcoholmatiging, dan wordt de sportvereniging een veiligere plek om kinderen en jongeren naar toe te laten gaan. Een voorbeeld hiervan is het project ‘Good Sports’ dat in Australië wordt uitgevoerd. Gunstige publiciteit kunnen verenigingen altijd gebruiken Er liggen dus zowel moeilijkheden als mogelijkheden!

6

2

Uitwerking

In de werkwijze van het project kunnen twee fasen onderscheiden worden. Fase 1: Het uitzoeken van de stand van zaken en de mogelijkheden tot aanpak. Fase 2: Acties gericht op het voorkomen van het gebruik door jeugdigen.

2.1 Voorbereiding 2.1.1 De benadering Het initiatief om het alcoholgebruik onder jongeren in sportkantines aan te pakken is van het Platform Kocon. Het Platform baseert zich daarbij mede op de tweede aanbeveling van de Rapportage Alcohol Meetkeet. Die aanbeveling luidt letterlijk: ”Kijk bij de vormgeving van het alcoholbeleid ook naar de mogelijkheden om alcoholgebruik in sportkantines te verminderen”. De aanbeveling is een keurig geformuleerde en bescheiden reactie op de onrustbarende uitkomsten van het onderzoek. Eerder is al aangegeven dat bij de poging om het gebruik te matigen om meerdere redenen rekening gehouden moet worden met mogelijke weerstand; dit betekent dat een initiatief zorgvuldig moet worden afgewogen wat betreft de wijze waarop de verenigingen benaderd zullen worden. Het is ook van groot belang de samenwerkende organisaties in het initiatief zorgvuldig te kiezen en de uitwerking gezamenlijk te ontwikkelen. Het Platform is zelf een lokaal netwerk en de deelnemers er aan maken deel uit van vele andere netwerken in Katwijk. Er is in het Platform ook veel ervaring met het aankaarten van ‘moeilijke zaken’. Om die reden zijn in het belang van een zorgvuldige oriëntatie op de te volgen benadering eerst gesprekken gehouden met een aantal deelnemers van het Platform. 2.1.2 Wet- en regelgeving In de aanpak van het probleem met alcohol in sportkantines kunnen zowel preventie als handhaving een rol spelen. Om de mogelijkheden voor handhaving goed in te kunnen schatten is het nodig om uit te zoeken welke bestaande wet- en regelgeving van toepassing is bij het verstrekken van alcohol in sportkantines. Deze wetten en regels zijn vastgelegd in: de Drank- en Horecawet, de daarbij behorende Algemene Maatregelen Van Bestuur; de Algemeen Plaatselijke Verordening (APV) van de gemeente Katwijk, het model Bestuursreglement van NOC/NSF en de bepalingen waaronder de gemeente de vergunningen heeft verleend. In september en oktober 2006 zijn de geldende regels uitgezocht en in begrijpelijke taal opgetekend. In november 2006 is over dit onderwerp, in het kader van een expertmeeting georganiseerd door Factor W voor verenigingen met vrijwilligers, een presentatie verzorgd. Daarbij werd duidelijk dat er onder vrijwilligers veel aversie is tegen deze regels en de handhaving ervan. De verzamelde bepalingen maken duidelijk dat er tal van aangrijpingspunten zijn voor handhaving maar dat deze in praktijk vaak moeilijk uit te voeren zijn. Daarvoor zijn verschillende redenen aan te geven: soms is de naleving van een regel moeilijk controleerbaar, een aantal regels kan heel gemakkelijk creatief ontdoken worden, soms is er ook te weinig capaciteit in geld en mensen om te controleren. Daarnaast speelt dan nog het feit dat controleren impopulair is binnen de Nederlandse cultuur. Niettemin zijn er op grond van de huidige wet- en regelgeving nog mogelijkheden om frequenter en consequenter de bestaande regels te handhaven. Het is zaak de mogelijkheden hiertoe goed na te gaan bij de betreffende instanties. 7

2.1.3 Participatie door de gemeente In deze materie speelt de gemeente op meerdere manieren een zeer belangrijke rol: de APV is een gemeentelijke bepaling; de gemeente bepaalt de condities waaronder de vergunningen worden verstrekt; de gemeente heeft de hand in de handhaving van bestaande regels. Daarnaast speelt de gemeente voor een groot aantal verenigingen ook de rol van subsidiegever en biedt ondersteuning aan verenigingen. Het is daarom heel belangrijk dat de gemeente het nut en de noodzaak van het project onderschrijft en bereid is te participeren. Uit de besprekingen die met de gemeente zijn gehouden is duidelijk geworden dat ze bereid is om actief aan het project deel te nemen. De gemeente onderschrijft het streven om in goed overleg met de verenigingen tot een convenant te komen. 2.1.4 Inventarisatie bestaande projecten Naast het inventariseren van aanknopingspunten vanuit de bestaande regelgeving is het belangrijk om te kijken naar bestaande projecten met een soortgelijk doel. Daarbij is het belangrijk of die projecten ook de inzet van zowel handhaving als preventie kennen en welke elementen die omvat. Het is met name interessant om te kijken of er projecten bestaan waarin de medewerking van verenigingen vrijwillig is en met welke aspecten die medewerking verkregen kan worden. Het is ook raadzaam te kijken welke inzet van de verenigingen verwacht wordt in het project. In de maanden januari en februari van dit jaar is in samenwerking met de betreffende beleidsmedewerkers van de gemeente intensief gezocht naar dergelijke projecten in de sectoren sport, sportkoepels, gemeenten, en regionale en landelijke instellingen voor verslavingspreventie. Daaruit kan de conclusie getrokken worden dat de aandacht voor dit onderwerp weliswaar sterk toeneemt maar dat er nog niet of nauwelijks projecten bestaan die al in praktijk worden gebracht en waarvan de opzet overgenomen kan worden. Er zijn drie projecten met elementen die positief en werkbaar lijken in de praktijk: 1. Het NOC/NSF ontwikkelde het project ‘Gezonde Sportvereniging’. Kern van dit project is dat een vereniging zich op tal van terreinen bekwaamt en beleids- en uitvoeringsplannen maakt. Eén van de keuzeterreinen daarbij is alcohol. De vereniging kan daarmee het certificaat van ‘Gezonde Sportvereniging’ verdienen. Dit project is zo veelomvattend dat het slechts ingevoerd kan worden als een vereniging een enorme hoeveelheid tijd investeert. Verenigingen zijn hier, naar onze mening, niet toe in staat en ook niet toe bereid. Positief element in dit project is de ontwikkeling van herkenbare materialen die aangeven dat de vereniging in kwestie zich inzet voor een ‘gezond klimaat’ binnen de vereniging. 2. Het project ‘Good Sports’ is een Australisch project dat mikt op de verantwoorde verstrekking van alcohol en het rookvrij krijgen van sportclubs. Het project loopt al vanaf 2000; het combineert een beter imago van de verenigingen in de gemeenschap en het verwerven van fondsen anders dan door alcoholverkoop met het behalen van drie mogelijke niveaus van accreditatie. Die niveaus omvatten een aantal zaken die in Nederland ook al wettelijk zijn vastgelegd (vergunning, Sociale Hygiëne en IVA) maar het gaat daarbij vooral over de vrijwillige naleving ervan. Zowel de vrijwillige naleving als de positieve publiciteit voor de verenigingen zijn elementen die navolging kunnen krijgen. 3. In Volendam start het project ‘Glashelder’: de kern van het project is dat jongeren een contract afsluiten met de projectgroep om tot hun 16 e geen alcohol 8

te gebruiken. Daarvoor worden ze beloond met cadeaubonnen, korting op de contributie en sportkleding. Dit alles wordt gesponsord door een plaatselijk bedrijf dat sterke banden heeft met de betreffende plaatselijke handbalvereniging. De beloning van ofwel de leden dan wel de vereniging is een sterk element van het project. 2.1.5 Vergunningen en bestuursreglementen De inzet van het project is het terugdringen van het alcoholgebruik door jongeren binnen de sportverenigingen door een vrijwillige overeenkomst met de verenigingen aan te gaan. Of de condities daarvoor gecreëerd kunnen worden en of verenigingen hiertoe bereid zijn moet blijken. Als het lukt om dit te bewerkstelligen dan zal toch op termijn de handhaving van bestaande regels een rol gaan spelen. Dit is een maatschappelijke ontwikkeling die op tal van terreinen waar te nemen is en die zeker ook positieve mogelijkheden biedt voor alcoholmatiging. Als het niet lukt om tot een overeenkomst te komen dan blijft nog slechts de mogelijkheid over de naleving van wetten, regels en bepalingen in de horecavergunning en eigen bestuurreglementen te handhaven. Het is voor de handhaving daarom belangrijk om naast de bestaande wet- en regelgeving (zie 2.1.2) te weten onder welke condities de vergunningen verstrekt zijn en met name ook welke bepalingen opgenomen zijn in het eigen bestuursreglement van de vereniging. Deze bepalingen worden op dit moment nagezocht. In het kader van dit project zijn bij voorbeeld de vastgestelde schenktijden van belang. 2.1.6 Voorbereiding van de actie Nadat de in de vorige punten genoemde gegevens verzameld zijn is het mogelijk om een plan op te stellen waarmee een selectie uit het totale bestand aan verenigingen benaderd kan worden. In het plan wordt het uitgangspunt dat verenigingen er zorg voor dragen dat hun jeugdleden geen alcohol gebruiken in het verenigingsverband. Daartegenover staat dat de verenigingen daarvoor ‘beloond’ worden. Het aanbod aan de verenigingen kan bestaan uit: Het beschikbaar stellen van speciaal te ontwikkelen materialen zoals bierviltjes en shirts voor de barvrijwilligers waarvan de opdruk symboliseert dat de vereniging verantwoord alcohol verkoopt en dus niet aan of voor jongeren tot 16 jaar. Voorlichtingsmaterialen en voorlichting Scholingen zowel m.b.t. alcohol als m.b.t. de handhaving van regels (Sociale Hygiëne, IVA, EHBD, Grenzen stellen) Het begeleiden van de verenigingen bij het bekend maken van de regels binnen de vereniging. Het verzorgen van positieve publiciteit om dit initiatief in de media. Het aandeel dat de verenigingen leveren kan bestaan uit: Het volgen van de scholingen Het bekend maken van de geldende regels binnen de verenigingen Het intern handhaven van de regels De medewerking aan de externe handhaving van de regels Het is de bedoeling dat de verenigingen, het Platform en de gemeente Katwijk de afspraken die hierover in overleg zijn overeengekomen vastleggen in een convenant.

9

2.2 Actie 2.2.1 Verenigingen benaderen Uit de inventarisatie blijkt dat 30 sportverenigingen in Katwijk een horecavergunning hebben. Deze groep is zo groot dat het niet verstandig is om ze allen tegelijk te benaderen. Naast de grootte van de groep is het een belangrijke afweging dat het hoogst waarschijnlijk is dat er bij verenigingen de nodige weerstand bestaat om met dit onderwerp aan de slag te gaan. Hoe groter het gezelschap is des te waarschijnlijker wordt het dat de deelnemers elkaars weerstanden gaan bevestigen waarmee mogelijk een ongewenste patstelling ontstaat. Om die reden is gekozen voor het benaderen van vijf a zeven verenigingen. Deze zullen in een eerste oriënterend gesprek apart benaderd worden om hun bereidheid om deel te nemen aan het project te peilen. Bij de selectie van de verenigingen wordt rekening gehouden met de spreiding over de drie voormalige gemeenten, de grootte van de verenigingen, het aandeel jeugd en ook met hun mogelijke bereidwilligheid mee te werken aan het initiatief. 2.2.2 Overleggen met de verenigingen Na de selectie kan het overleg met de verenigingen starten. Het overleg zal inhoudelijk in eerste instantie gaan over de redenen voor dit initiatief en de mening van de verenigingen daarover. Als er bereidheid bestaat bij de verenigingen deel te nemen dan kan gesproken worden over enerzijds de vormen van preventie, de ‘beloning’ en gunstige publiciteit die wij de verenigingen kunnen aanbieden en anderzijds over de manier waarop de verenigingen het voorkomen van het gebruik van alcohol door jeugdleden kunnen vormgeven. 2.2.3 Afspraken maken Als het lukt om gezamenlijk tot afspraken te komen dan is het belangrijk deze ook gezamenlijk vast te leggen. Daarbij worden de inhoud van de afspraken en de termijn waarvoor ze gelden opgetekend in een convenant zoals dat ook voor de jongerencentra is gebeurd. Ook de verantwoordelijkheden van de betrokkenen worden beschreven. Daarnaast wordt de controle van de naleving van de regels opgenomen in het convenant. Als er geen wederzijds akkoord bereikt kan worden dan blijft slechts de mogelijkheid over om de bestaande regels te handhaven door de overheden. 2.2.4 Publiciteit Als het lukt om een convenant af te sluiten dan is het belangrijk en positief om de inwerkingtreding ervan met de nodige publiciteit te omgeven. Die publiciteit zal in de eerste plaats lokaal zijn, maar daarnaast is een dergelijk resultaat waarschijnlijk toch zo bijzonder dat er ook op ruimere schaal, regionaal of zelfs landelijk publiciteit voor mag zijn.

2.3 Evaluatie Afhankelijk van het soort overeengekomen activiteiten kan na een af te spreken periode van bij voorkeur een jaar een evaluatie plaatsvinden. De initiatiefnemers verplichten zich om een evaluatie op te stellen, daarnaast wordt zo mogelijk een tevredenheidonderzoek onder de deelnemende verenigingen gehouden.

10

2.4 Vervolg Als dit een werkzaam concept blijkt te zijn dan is het belangrijk om de deelnemende verenigingen er toe te bewegen de bestaande overeenkomsten na beëindiging van de afgesproken periode te verlengen voor een onbepaalde periode. Daarnaast is het zeker zo belangrijk dat die verenigingen die nog niet deelnemen aan de eerste overeenkomst te bewegen tot deelname. Implementatie is daarnaast te bereiken door met enige regelmaat controle uit te oefenen over de naleving van de regels. Daarbij kan de signalerende rol van de gemeente als vergunningverstrekker opgenomen worden in haar voorgenomen beleid. En kan de gemeente de Voedsel- en Warenautoriteit met enige regelmaat verzoeken om controles uit te voeren.

11

3.

Organisatie

3.1 Financiering 3.1.1 Arbeid De uitvoering van dit project valt voor de betrokken gemeentefunctionarissen binnen hun reguliere taken. Dit geldt ook voor de Platformfunctionaris, de uitvoering van dit project is opgenomen in het werkplan. 3.2.2 Materialen Een van de mogelijkheden om het voor verenigingen aantrekkelijk te maken deel te nemen aan het initiatief is het beschikbaar stellen van bestaande preventiematerialen. Nog aantrekkelijker is het waarschijnlijk om materialen te ontwerpen die speciaal op deze actie betrekking hebben zoals petten, T-shirts of vignetten die aangeven dat de vereniging een ‘gezonde vereniging’ is. In de begroting van het Platform Kocon voor 2007 is hiervoor een bedrag opgenomen van 1.900 euro.

3.2 Verantwoordelijkheid De preventiefunctionaris van het Platform Kocon is verantwoordelijk voor de voortgang van het project. De gemeente Katwijk heeft zowel een ondersteunende rol naar de verenigingen als een signalerende rol voor wat betreft de handhaving van de geldende voorschriften. Voor de ondersteuning naar de sportverenigingen speelt de beleidsmedewerker Sport van de gemeente Katwijk vanuit de breedtesport een belangrijke rol.

3.3 Communicatie De basis voor de verdere uitwerking van het initiatief is dit projectplan. Het plan is eerder besproken en positief beoordeeld door de platformleden van het Platform Kocon. Daarna wordt het aangeboden aan de gemeente Katwijk. Wanneer de gemeente het projectvoorstel ondersteunt en bereid is te participeren bij de uitwerking hiervan, volgen de verdere stappen. Van ieder overleg in dit project wordt een verslag gemaakt dat ter inzage ligt voor betrokken parijen. Op deze wijze vindt ook verantwoording plaats over de voortgang van het project.

12

3.4 Tijdsplanning Fase 1.

Onderdelen

Planning

Verantwoordelijk

1.1 Bepalen van de benadering

Gesprekken met deelnemers aan het Platform als oriëntatie op de mogelijke werkwijze. Omdat weerstand verwacht wordt moeten de benadering en de samenwerkende organisaties extra zorgvuldig afgewogen worden.

September 2006

Platform

September tot en met november 2006

Platform

November 2006 t/m februari 2007

Gemeente Platform

December 2006 t/m februari 2007

Gemeente Platform

Maart, april 2007

Gemeente

April, mei 2007

Gemeente Platform

* Afgerond. 1.2 Inventarisatie bestaande weten regelgeving

Inventarisatie van bestaande wetten en regels: Drank- en Horecawet, Algemene Maatregel Van Bestuur, Algemeen Plaatselijke Verordening, Model bestuursreglement NOC/ NSF, Sociale Hygiëne, Instructie Verantwoord Alcoholgebruik * Afgerond.

1.3 Participatie door de gemeente

De gemeente heeft een belangrijke rol wat betreft de sportverenigingen: de gemeente onderschrijft het nut en de noodzaak van het project en ze is bereid te participeren. * Als inhoudelijk doel is gekozen om het drankgebruik onder jeugdleden jonger dan 16 jaar van sportverenigingen te voorkomen.

1.4 Bestaande projecten opzoeken+ aanbod preventie acties

In de sectoren sport, gemeenten, preventie en IVZ zoeken naar projecten op dit terrein. Daarbij kijken naar het evenwicht tussen preventie en handhaving. De vereiste inzet door verenigingen uitzoeken.

1.5 Vergunninge n, reglementen

Het is zaak na te gaan om welke verenigingen het gaat. Het is daarbij belangrijk om na te gaan onder welke condities de vergunningen zijn verleend.

* De inventarisatie is afgerond. De uitkomst is dat er nauwelijks projecten bestaan in de praktijk. Uit de bestaande praktijkvoorbeelden kunnen wel elementen overgenomen worden.

* Het aantal verenigingen met een horecavergunning is 30. De bepalingen in de vergunningen reglementen worden uitgezocht 1.6 Afronding en voorbereiding actie

Op grond van de verkregen gegevens en aanknopingspunten bepalen welke actie wordt ondernomen en naar welke verenigingen. * In deze fase wordt de actie inhoudelijk voorbereid. In deze fase is ook een beroep gedaan op de betrokkenheid en inzet van Parnassia die voor de ondersteuning aan de sportsector gefinancierd wordt vanuit de Doeluitkering van centrumgemeente Leiden.

13

Fase 2.

Onderdelen

Planning

Verantwoordelijk

2.1 Verenigingen benaderen

De geselecteerde verenigingen apart benaderen om een inschatting te kunnen maken van hun bereidheid.

September 2007

Gemeente Platform

2.2. Overleggen met de verenigingen

In meerdere bijeenkomsten bespreken van de voorstellen en weerstanden. Aan de orde komen de redenen voor het initiatief, de weerstanden en gevolgen voor de verenigingen. Het aanbod dat aan de verenigingen gedaan kan worden. De bereidheid van verenigingen om deel te nemen.

September, Oktober 2007

Gemeente Platform

2.3 Afspraken maken

Voorstellen bespreken, uitwerken en voorleggen aan de verenigingen. Naar consensus streven. Als dat lukt de afspraken vastleggen.

November 2007

Gemeente, Platform

2.4 Publiciteit

Het bereikte convenant ondertekenen en daar publiciteit aan geven. Inwerkingtreding van het convenant.

Januari 2008

Gemeente Platform

14

Bijlage Overzicht mogelijke elementen en acties voor het voorkomen van alcoholgebruik in sportkantines door jongeren onder de 16 jaar. In het hierna volgende overzicht staan onderdelen en acties genoemd die al dan niet ingezet zouden kunnen worden in het project De derde ronde. Herkenbaarheid Logo Petjes, shirts Bierviltjes Certificaat

Inzetbaarheid Wel inzetbaar: Deze elementen kunnen zeker gevoerd worden omdat ze de actie een herkenbaar gezicht geven. Het ontwerpen van deze zaken kan wachten tot de eerste contacten met de verenigingen geweest zijn en bekend is of ze bereidheid hebben de actie te voeren.

Actie (door)

Beloning deelnemende leden Korting contributie Cadeaubon Kleding Sportkleding cadeau

Inzetbaarheid

Actie (door)

Beeldvorming vereniging Beter imago Meer jeugdleden Publiciteit

Inzetbaarheid

Aanbod materialen, scholing en steun aan verenigingen Voorlichtingsmaterialen Voorlichting

Inzetbaarheid

Scholing IVA

Niet inzetbaar: Deze elementen komen uit de actie zoals die in Volendam voorbereid worden. In die actie zijn de jongeren de primaire doelgroep hetgeen bij ons niet het geval is. In dit geval is de particuliere sponsor ook sterk verbonden aan die ene vereniging en bij ons gaat het om meer verenigingen. De vereniging heeft in de actie ook nauwelijks een actieve rol. Tenslotte zijn de beloningen voor de jongeren ook wel heel ruim. Deze elementen lijken niet goed in te passen in de actie.

Wel inzetbaar: Uit het Australische project Good Sports komt naar voren dat deze twee elementen zichzelf ontwikkelen. Je kunt die ontwikkeling bevorderen door als initiatiefnemer gunstige publiciteit te geven aan de verenigingen. Dat kunnen we zeker doen. De publiciteit kan verzorgd worden door het Platform en Gemeente

Wel inzetbaar: Het gaat hierbij om bestaande materialen en diensten die al vanuit de reguliere middelen (Doeluitkering) geleverd kunnen worden. Voorzover verenigingen dit element wensen moeten die ook beschikbaar zijn. Wel inzetbaar: Op dit moment worden de scholingen gratis aangeboden vanuit de Sportraad en de gemeente betaalt dat. Dit aanbod zou gehandhaafd moeten worden.

Gemeente Platfrom

Geen

Actie (door) Platform Gemeente

Actie (door)

Parnassia GGD Gemeente

15

Vervolg overzicht mogelijke elementen en acties voor het voorkomen van alcoholgebruik in sportkantines door jongeren onder de 16 jaar. Aanbod aan verenigingen Training Sociale Hygiëne

Inzetbaarheid

Scholing EHBD

Scholing Grenzen stellen

Compensatie steun

in

Financiën vereniging Baromzet becijferen

Winst op andere drankjes en eten Fondswerving

Handhaving Convenant

16

Wel inzetbaar: Voor het verkrijgen van een vergunning is het voor een vereniging nodig minstens twee leidinggevenden te hebben die de training met goed gevolg hebben afgelegd. Vaak staan dezelfde mensen ellenlang op de vergunning los van het feit of ze wel of niet actief zijn. Als de kosten van de scholing een drempel vormen om nieuwe en actieve mensen daartoe op te leiden is het nuttig deze scholing gratis aan te bieden aan de vereniging. Wel inzetbaar: Het is niet bekend of en welke eisen er bestaan voor verenigingen wat betreft EHBO. Als die bestaan kan aanvullend een scholing EHBD aangeboden worden vanuit het Platform. Wel inzetbaar: Het ligt voor de hand dat het weigeren alcohol te verstrekken aan jongeren reacties oproept. Als die sterk non-coöperatief zijn dan is het zaak dat de barvrijwilligers daar zo goed als mogelijk mee om kunnen gaan. De vrijwilligers kunnen hierop geschoold worden. De scholing kan gefinancierd worden uit het budget van het Platform. Niet inzetbaar: Er lijken nu geen andere middelen in financiën of diensten te zijn die de verenigingen kunnen ondersteunen in ruil voor het voeren van het project. Het is niet wenselijk extra middelen in te zetten omdat het hier ook om een inkomensbestanddeel van verenigingen gaat dat verkregen wordt uit iets onwettigs. Inzetbaarheid Niet inzetbaar: Het is onduidelijk in hoeverre alcoholgebruik door jongeren onder de 16 jaar bijdraagt aan de inkomsten van een vereniging. Omdat het in feite ‘illegale’ opbrengsten zijn kunnen verenigingen zich daar niet luid op beroepen. Wel inzetbaar: Aan de verenigingen kan aangegeven worden op welke wijze ze meer inkomsten kunnen genereren uit de baromzet anders dan door alcoholverstrekking aan jongeren. Wel inzetbaar: Aan de verenigingen kan aangegeven worden op welke wijze ze meer inkomsten kunnen genereren anders dan uit de baromzet anders dan door alcoholverstrekking aan jongeren. Inzetbaarheid Wel inzetbaar: In het convenant moeten naast alle eerder genoemde onderwerpen met name ook de handhaving benoemd worden.

Actie (door) Gemeente

Platform

Gemeente

Geen

Actie (door) Vereniging

Platform

Platform

Actie (door) Vereniging Platform Gemeente

Interne controle

Gemeente

Politie

VWA

Wel inzetbaar: Binnen de vereniging zouden een klein aantal personen speciaal belast moeten worden met het toezicht op de naleving van het de regels. Daarvoor moeten de interne voorwaarden geschapen worden, waaronder scholing. Wel inzetbaar: De gemeente is vergunningverstrekker en kan controle uitoefenen in de zin van het signaleren van overtredingen wat betreft de bepalingen van de vergunningen. De sanctie mogelijkheden (intrekken vergunning) zijn zeer beperkt. In het kader van het te sluiten convenant stemt de verenging er ook mee in dat de gemeente van periodiek nagaat of de verengingen zich aan het bepaalde houden. Dit levert geen ‘juridisch bewijsmateriaal’ op maar is dan reden om de vereniging er op aan te spreken. Niet inzetbaar: De politie heeft algemene opsporingsbevoegdheid dus ook wat betreft de D&H-wet. De vorige Minister van Binnenlandse Zaken Heeft aangegeven dat de politie zich daar niet mee bezig zou moeten houden en dat gebeurt ook niet. Daarbij kan de politie niet reken op medewerking van het OM als ze dat wel doet. Het buiten werking stellen van het dekreet door Remkes is een politiek issue op landelijk niveau. Wel inzetbaar: De VWA is speciaal belast met het toezicht op de naleving van de D&H-wet. Met hen zou moeten worden nagegaan of zij bereid speciale inzet te plegen op de controle van de naleving door de verenigingen. In de praktijk tot nu toe is de VWA een organisatie die relatief weinig menskracht heeft en met wie het overleggen over dit soort speciale inzet verre van eenvoudig is.

Vereniging Platform Gemeente

Gemeente

Politie

Gemeente VWA

17

Het Platform Kocon is een samenwerkingsverband van lokale en regionale organisaties en vrijwilligers die werken op het gebied van verslavingspreventie, verslavingszorg en maatschappelijk herstel of hiermee raakvlakken hebben. Indien wenselijk initieert, ontwikkelt en implementeert het Platform zelf activiteiten. Het Platform ondersteunt de Voedselbank Katwijk. De Platformleden komen maandelijks bij elkaar. Een Katwijkse huisarts, H.C. Moolenburgh, fungeert als onafhankelijk voorzitter van het Platform. Aan de platformvergaderingen nemen deel: GGD- Hollands Midden, Bureau Jeugdzorg, Stichting De Brug, christelijke verslavingszorg Katwijk, Rijnsburg en Valkenburg, Gemeente Katwijk, Stichting Factor Welzijn, Politie Hollands Midden, Parnassia, Psycho-Medisch Centrum, Stichting Voorkom, Huisartsen Op uitnodiging van het Platform nemen ook andere organisaties deel aan de Platformvergaderingen of maken deel uit van de verschillende project- en werkgroepen van het Platform. De Stichting Kocon fungeert als rechtspersoon en beheert de financiën van het Platform.

Callaoweg 1 2223 AS Katwijk Secretariaat en contactpersoon Platform Kocon: Thea Guijt Telefoon 071- 401 52 16 E-mail : [email protected] Website: www.kocon.nl Contactpersoon Alcoholmatiging Sport: Pel van Hattum GGD HM 071- 4056667 E-mail: [email protected]