Neurochirurgie
Een operatie aan de nek
Patiënteninformatie vlc 285/0712
Cervicale hernia en cervicale kanaalstenose
Een operatie aan de nek
Neurochirurgie
Inleiding U wordt binnenkort opgenomen in het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG) waar u een operatie aan de nek zult ondergaan. Een opname in een ziekenhuis roept ongetwijfeld veel vragen op. Om uw verblijf op onze afdeling zo goed mogelijk te laten verlopen, geven wij in deze folder informatie over de operatie, de behandeling, de periode na de operatie, het ontslag en de nazorg. De informatie in deze folder is algemeen van aard. Heeft u na het lezen nog vragen, stelt u ze dan gerust aan uw verpleegkundige of arts.
Medische informatie Cervicale hernia De wervelkolom is opgebouwd uit een rij op elkaar gestapelde wervels. Tussen die wervels zitten schijfjes, de zogenaamde tussenwervelschijven. Deze schijven bestaan uit een stevige buitenring en bevatten een zachte kern. Als er een scheurtje in de buitenring ontstaat, kan het gebeuren dat een gedeelte van het zachte binnengedeelte naar buiten gaat puilen. Zo’n uitpuiling wordt een hernia genoemd. Als de uitpuiling optreedt op de plaats waar een of meerdere zenuwwortels langs lopen, kan er een beknelling van deze zenuwen ontstaan. De verschijnselen van de hernia bestaan meestal uit nekpijn en uit pijn die in de arm uitstraalt, eventueel met een doof of prikkelend gevoel. In sommige gevallen is er krachtsvermindering en gevoelsverlies in het verzorgingsgebied van de beknelde zenuwwortel. Als er sprake is van een grote, meer naar het midden gelegen hernia, kan dat in de halswervelkolom (naast beknelling van een zenuwwortel) aanleiding geven tot beknelling van het ruggenmerg. 12
1
Een operatie aan de nek
Aangezien binnen het ruggenmerg de zenuwbanen lopen die alle impulsen van en naar de hersenen geleiden, kan beknelling van het ruggenmerg leiden tot verlammingsverschijnselen en/of gevoelsstoornissen van armen /romp / benen, en tot verlies van de controle over blaas en endeldarm (incontinentie voor urine en ontlasting).
Neurochirurgie
Aantekeningen
Cervicale kanaalstenose De cervicale kanaalstenose is een vernauwing van het halswervelkanaal. Dit is een aandoening die tamelijk veel en vooral bij oudere mensen voorkomt. Mensen die hieraan lijden kunnen klagen over schietende of uitstralende pijn in de schouder of de arm, eventueel gepaard met een doof of tintelend gevoel, wat verergert of opgewekt kan worden door het buigen of draaien van de nek of door het strekken van de arm. Verdrukking van het ruggenmerg kan zich bij patiënten ook uiten doordat zij de bewegingen van hun benen niet meer onder controle hebben en slingerend gaan lopen. Er zijn nog andere tekenen van verdrukking van het ruggenmerg: door verminderd gevoel in de voeten kan het lijken of patiënten op kousenvoeten lopen terwijl ze geen kousen aan hebben. Een ander verschijnsel dat soms voorkomt, is een gevoel alsof er elektrische stroom door de ruggengraat gaat bij buigen van de nek. Op den duur kunnen ook problemen ontstaan met de controle over het plassen (incontinentie). De oorzaak van de vernauwing van het wervelkanaal (stenose) is meestal slijtage. Slijtage is een verouderingsverschijnsel dat bij iedereen voorkomt, al is de mate waarin het optreedt bij iedereen verschillend. Deze slijtage wordt ook wel artrose genoemd.
2
11
Een operatie aan de nek
Bij problemen of complicaties na ontslag kunt u contact opnemen met uw eigen huisarts. Als het nodig is zal de huisarts contact opnemen met het UMCG en/of u doorverwijzen. Voor uitgebreide medische informatie over een hernia en stenose verwijzen wij u naar: www.nvvn.org, onder het hoofdstuk patiënteninformatie.
Neurochirurgie
Dag van opname Op de opnamedag (meestal een dag voor de operatie) meldt u zich bij de opnamebalie waarna het kan zijn dat er bloed wordt afgenomen en er eventueel een ECG (hartfilmpje) wordt gemaakt. U krijgt een identificatiebandje om uw pols. Op de afdeling komt u in aanraking met een aantal disciplines: • Een verpleegkundige voert een opnamegesprek (anamnese) en geeft u informatie over de algemene gang van zaken op de afdeling. • De zaalarts en/of co-assistent neemt een vragenlijst af en zal u lichamelijk onderzoeken. • De narcotiseur komt de narcose bespreken en uw eventuele vragen beantwoorden. • De neurochirurg informeert u tijdens een gesprek over de operatie en beantwoordt eventuele vragen. Op de opnamedag krijgt u te horen hoe laat u de volgende dag geopereerd gaat worden. Dit tijdstip kan door omstandigheden altijd nog wijzigen. Het kan zelfs mogelijk zijn dat de operatie een dag verschuift. De avond voor en na de operatie krijgt u een injectie in uw buik of bovenbeen (fraxiparine) om trombose te voorkomen. Trombose is een bloedstolsel in een bloedvat dat kan ontstaan door te weinig lichaamsbeweging. In overleg met u wordt, ter voorbereiding op de operatie, afgesproken of u een laxeermiddel krijgt.
10
3
Een operatie aan de nek
Dag van operatie
Neurochirurgie
De herstelperiode
Voor de operatie Tijdens de operatie moet u nuchter zijn. Dit houdt in dat u in principe vanaf middernacht niet mag eten en drinken. Het is raadzaam om na middernacht niet meer te roken. U doucht van tevoren, gaat naar het toilet en trekt speciale operatiekleding aan. Eventuele prothesen, sieraden en make-up en nagellak verwijdert u. U heeft met de narcotiseur afgesproken of u van tevoren pijnstillers of rustgevende medicatie wilt gebruiken. Vervolgens wordt u met het bed naar de operatiekamer gebracht. Daar zal een medewerker van de operatiekamer de zorg overnemen.
Als er nog wondvocht uit de wond van uw hals of nek komt, kunt u er een pleister op plakken. Dit is niet meer nodig als de wond droog is. In de herstelperiode heeft u een actieve rol. Soms is het bewegen lastig door wondpijn. Door uw lichaam zo normaal mogelijk te gebruiken verbetert u uw kracht en conditie. Teveel rust en inactiviteit belemmeren dit proces. Bouw de activiteiten rustig op en leer daarbij uw grenzen kennen. Dit geldt voor alle dagelijkse activiteiten zoals lopen, fietsen, sporten en werkhervatting. Op deze manier krijgt u weer vertrouwen in uw lichaam. U mag als passagier in de auto meerijden. Bij langere afstanden adviseren wij u tijdens de rit een of meerdere keren te stoppen om van houding te veranderen. Als de dagelijkse activiteiten goed gaan kunt u ook zelf weer gaan autorijden. De richtlijn is hetzelfde als bij alle andere activiteiten: begin rustig en bouw het op. Het werk kunt u hervatten wanneer u de dagelijkse activiteiten goed kunt volhouden. Bespreek dit ook tijdens de controle met uw arbo-arts. Na ongeveer zes weken komt u terug bij de neurochirurg voor controle.
De operatie De operatie wordt uitgevoerd onder volledige narcose. Dit heeft de narcotiseur van tevoren met u besproken. Soms is er sprake van een combinatie van een hernia en een stenose. Beide aandoeningen kunnen dan in één operatie worden behandeld. Hoe de operatie wordt uitgevoerd is afhankelijk van de plaats van de hernia en de stenose. De neurochirurg heeft of zal dit met u bespreken. De operatie is in principe een kleine ingreep. Vragen Er zijn twee methodes om een nekhernia te opereren: - De benadering via de achterzijde van de nek. Op de plaats waar de doornuitsteeksels van de ruggengraat kunnen worden gevoeld, wordt een lengte snee in de huid van de nek gemaakt. Vervolgens worden de nekspieren, in het gebied waar zich de hernia bevindt, losgemaakt. De hernia wordt opgespoord en met behulp van een speciaal tangetje verwijderd.
4
Wij hopen in deze informatiefolder duidelijk te hebben gemaakt wat u van de opname, de behandeling en de periode na ontslag uit het ziekenhuis kunt verwachten. Als u tijdens het verblijf in het ziekenhuis vragen heeft, stel deze dan gerust aan de verpleegkundige of aan uw behandelend arts. Zij beantwoorden uw vragen graag.
9
Een operatie aan de nek
Enkele mogelijke complicaties na een hernia operatie zijn: Nabloeding in het operatiegebied. Beschadiging van een zenuwwortel. Lekkage van ruggenmergvocht. Infecties van de wond, vaak pas na enkele dagen en soms weken. Verstopping (trombose) van een ader in het been of het bekken.
Ontslag en controle Over het algemeen wordt u de dag na de operatie uit het ziekenhuis ontslagen. Als u naar huis gaat krijgt u van de secretaresse van de afdeling een afspraak mee voor een poliklinische controle (zes weken later) en krijgt u een voorlopige ontslagbrief mee voor uw huisarts. U krijgt uw ponsplaatje terug. Als bij de operatie niet-oplosbare hechtingen zijn gebruikt, moet u die door de huisarts (of door de assistente) laten verwijderen. De datum waarop dit moet gebeuren staat in de ontslagbrief.
Neurochirurgie
- De benadering via de voorzijde van de halswervelkolom. Dit is de meest voorkomende benadering van een nekhernia. Aan het begin van de operatie wordt een snee gemaakt in de hals. Vervolgens worden de spieren en de andere structuren die in de hals verlopen (zoals de bloedvaten, de luchtpijp, de slokdarm en de stembandzenuwen) uiteen gehouden, om uiteindelijk precies op de voorkant van de halswervelkolom uit te komen. Hierna wordt de zieke tussenwervelschijf in zijn geheel verwijderd. Meestal wordt in de plaats van de tussenwervelschijf een stukje botcement aangebracht om inzakking te voorkomen. Bij een operatie aan de stenose wordt meer ruimte gemaakt voor het ruggenmerg. Zoals bij de nekhernia kan dit van de achterzijde of van de voorzijde: - De benadering via de achterzijde van de nek Er wordt een snee gemaakt midden op de nek over het gebied waar het wervelkanaal verwijdt moet worden. De wervels worden vrij gelegd en de betreffende wervelbogen en de gele ligamenten worden verwijderd. Als er behalve de kanaalstenose ook een hernia in het spel is, kan deze in dezelfde operatie worden verwijderd.
Thuiszorg Als u thuiszorg nodig heeft dan zal de verpleegkundige contact opnemen met de liaisonverpleegkundige van het UMCG. De liaisonverpleegkundige zal de mogelijkheden voor uw situatie met betrekking tot de thuiszorg met u bespreken, zonodig voor u uitzoeken en aanvragen.
8
- De benadering via de voorzijde van de halswervelkolom Aan het begin van de operatie wordt een snee gemaakt in de hals. Vervolgens worden de spieren en de andere structuren die in de hals verlopen (zoals de bloedvaten, de luchtpijp, de slokdarm en de stembandzenuwen) opzij gehouden, om uiteindelijk precies op de voorkant van de halswervelkolom uit te komen. Hierna worden de tussenwervelschijf en de botrichels verwijderd. Meestal wordt in de plaats van de tussenwervelschijf een stukje botcement aangebracht om inzakking te voorkomen.
5
Een operatie aan de nek
Neurochirurgie
Na de operatie De neurochirurg zal na de operatie telefonisch contact met uw contactpersoon opnemen om te vertellen hoe de ingreep is verlopen. U wordt wakker in de uitslaapkamer (recovery). Na enige tijd wordt u naar de afdeling teruggebracht. U heeft een infuus, als u zich niet misselijk voelt mag u geleidelijk aan weer eten en drinken. Het is mogelijk dat u een wonddrain heeft. Dit is een slangetje om het wondvocht uit de wond af te voeren naar een vacuümflesje. U mag op geleide van uw klachten, onder begeleiding van de verpleegkundige direct weer in beweging komen. Als dit goed gaat mag u zelf uit bed komen en gewoon bewegen. Zorg dat u zo kort mogelijk in bed ligt, zodat u zo min mogelijk last krijgt van stijfheid en/of duizeligheid. Het is belangrijk dat u zich realiseert dat de nek na de operatie gewoon belastbaar is en u in principe alle activiteiten uit mag voeren. De verpleegkundige begeleidt u zo nodig bij het uitbreiden van uw dagelijkse activiteiten, waarbij rekening wordt gehouden met lichaamssignalen zoals pijn en duizeligheid. Wanneer problemen worden ervaren bij activiteiten als uit bed komen en lopen, bijvoorbeeld als gevolg van extreme verkramping van de nek-/schouderspieren, angst of andere aandoeningen, kan de fysiotherapeut in consult worden gevraagd.
Als u een wonddrain heeft en deze weinig wondvocht produceert wordt deze voordat u naar huis gaat verwijderd. De verpleegkundige inspecteert de wond en verbind deze.
Pijn Een goede pijnbestrijding is belangrijk voor het genezingsproces. Het is mogelijk dat de pijn en de klachten na de operatie niet meteen zijn verdwenen. De eerste dagen na de operatie heeft u last van de wond in uw hals of nek. Na verloop van tijd zal deze klacht afnemen. Wanneer u geopereerd bent aan een kanaalstenose van de halswervel verbeteren de klachten lang niet altijd. In principe is een tot staan brengen van de achteruitgang het beoogde resultaat. Wanneer u geopereerd bent aan een nekhernia verdwijnt meestal na de operatie de pijn (of is aanzienlijk afgenomen) in de arm. Een doof gevoel in hand of vingers voelt men vaak sterker dan voor de operatie, omdat de pijn immers weg is. Vaak verdwijnt ook de doofheid, maar dat is nooit van tevoren te voorspellen. Ook verlammingsverschijnselen verbeteren vaak na operatie, maar helaas niet altijd. Nekklachten kunnen eveneens verdwijnen.
Complicaties Dag na operatie De dag na de operatie komt de neurochirurg bij u langs om uitleg te geven over het verloop van de operatie en afspraken te maken over het verdere hersteltraject. In overleg met u bepaald hij of u weer naar huis kunt.
6
Bij elke ingreep is er kans op algemene complicaties. Bij een hernia- en/of stenose-operatie is de kans op complicaties klein; ruim onder de vijf procent. Deels hangt dat af van uw algemene gezondheidstoestand.
7
