100 Relingsvfreeniging te Pretoria werd de Tergadering door den heer Dn Toit met dankzegging gasloten. HBrteHjk werd daarop 8a. de gaaten toegezongen Psalm 121 : 4. " De Beer '0.1 n streda gade.laBn" eD op verlangen van den beer Du Toit Eobeidde u:en met een warmeD ballddluk. Lang' reeds stoDd het rijtuig te wachten Topr de gezanten, 't was bijna 11 un'". In twee rijen stonden de Jede. der vereerdging, bij 't vertrpk dcl! gez&nten, tot bij 't rijtllig geaobaard, en met lUld I' h$cra " werd het afscheid toegeroepen Ian de maDnen, '\lier komst zoo veel vreugde bad YerscLaft. BET BEZOEK AAN DEN BRIEL. Op den Isten April, den dag waarop voor ruim 300 jaren daze sud aan de macht van Spanje door de Watergeuzen werd ontrukt, up dien zelfden dag werd zij vereerd door seD bezoek "an de T.1'ansvaallllche Deputatie. Slechts eerlt drio d8geo to voren was het zekere bericht gekomen dat de Transyaalsche Deputatie aan de nitnoodiging om dele smd te bezoeken, zou gevolg geven. nat zon men echter niet gezegd hebben, als men zag wat er wad gedaan om de Transvaalsche galton feestelijk te ontvangen. Al die beslommeringen die in eene kleine plaats zooveel h00fdbrekells kosten, ze waren door vercenden goeden zin tot een goed einde gebracht, en toeD. de schitterende Toorjaarszon de oude en allen Nederlandem dietbare veste verguldde, be&chee-n zij e.ene feestelij ke menigte, in den volsten zin van het woard. Niet aIleen uit de .tad, van aIle zijden van het eilar d waren de bewoners toegostroomd in ferstgf wand, om de TransvhaIEohe gasten te ontv"Jl~en, allen in de heste stemming, in fpestgewan.d, de vaderlandsche liederen zingend. Dtlt aan gt en boventop of 1lnisgevel, evenmin alB RaD schip of schans, de nationale of TraJl8vaalsohe kleuren ontbraken, is te begrijpen. Velen haddon zeUs versieringen aan de huizen aallgebracht met groe. of b!oemen. De met groen omkr00nde beeltenissan Tan het Driernanschap zag men ovel'a1. Juist op den tijd, 11 nul', stoomde de veTsierde boot het Maarland biDPJen. Eenige leden der feestcommissie hadden de gsaten te Rotterdam ontvangen t en rel:ds op de reis vielen overal do ondubbelzin:rd~ste blijken waar te nemfn van eeD ge8stdrift, die men zau gemeend lJebben dat boven h..n bereik ging. Zij steeg ten top toen de feestboot de baven binnenstoomde.
101 Een oorverdoovend gejuich ging van aIle zijden op uit de onafzienbare menschenmasslI, die zich op aIle mogelijke en onmogelijke plaatsen verJrong. De voorzitter der feestcommissie ontving aan den wal '&ij de Wa~Tp(Ort (elke Nederlandscl'e vesting het-ft een Waterpoort!) de heeren, die door 'bunne secretal'issen werden vergezeltl, en stelde hun de Qnderscheiden heel'ea voor. E8ne echt Hollandsche eerewacht, boerenZ91len ta paard, opende den trein. De stnfmuziek 'van het 4e re~iment infanterie, de oucl-strijdeJ s, de \'ertegenwoordigel s van schntterij en go.rnizoen volgden. Dan Tolgde in het eerste rijtuig, door den Burgemeester afgestaan, de presided Kru~e1", in de volgende achtereen'olgtnd de heeren Smit, Du Toit, de se01'etarissan en de Hellevoetsche deputatie, om door een deel del' eerewacbt gesloten te worden. In den beginne waren de boerenpaardQn weI eenigzinl verwondel·d oyer de schitterel'de militnire muziek en gaven dit op voor sommigen ll".inder prcttige wij1e te kennen, door achterwaartsche bewegiJ:lgen, mnar alles liep goed af. Onder het 'Voortdurend JZejuich en gewuif vervolgde de stoet langza8,m zijn weg. Op dezen weg ontving de Deputatie twee fraaie bloemenruikers. In de Voofstraat stapten de beeren nit en begaven zich te voet naar hQt Asylplein, de plek waar heden voor 12 jaren Z. Y. de Koning met zooveel geestdrift de onthnlling bijwoonde van het gedenkteeken nan 1 April 1572. Met diepen ernst hoorden de Transvaalsche gasten de verklanBg' Van het gE-d9nkteeken aan. Libertatis primitire, dat met gulden letters er op prijkt; de heel' Dutoit herhaalde die woorden met geestdl'Ht. De optocht werd dra weder pevormd om voor het Genzenwe('shuis nan de Voorstrant stil te houden. Daar stond de Jongelingsvereeniginll geEchaard, om de nationale en Trans' vaalsche volksliederen te deen hocren, en ontvingeB. de heeren eenige geschenken, te eigenaardig om ze niet ta vermelden: eene geheel uitgeruste stoumboot in Bet klein met drijfwerk, alB zinnebeeld van de zoo gewenschte stoomvaartverbinding tus8chen Nederland eR Zuid~Mfika; de portrettea del' weeskinderen; een exemplaar del' Geuzencouranf;, een knnstig bewerk ten passer voor den Transvaalschen jongen dien de!e als schoolprijs zal verdiencn; een fraai plakboek voor de kinderen van generaal Smit. Nndat de tocht was voortgezet., was de stoat tegen 12 nul' DAn het Ra~huis. In het voorportaal 'Wachtte den gft.sten reeds tersrond een schitterende ontvangst. Een koor van 114 dames en heeren, iesteund door eene begeleiding met koper, zong hun een zeer
109 verdienstelijk nitgevoerden welkomstgroet toe. Bet zangkoor was samengesteld nit het koor del' Roomsch-katholieke kerk, de leden der ChristcliJke Jong'elingca"vcreeniging en eenige andere zangeressen cn zanger s Deze sn,menstelling was geheel in over eenstemming met den nard van het bezoek, wanrbij alIe scbcidsmurea. wl'gvallen. Terwijl dit kool' zijne uitvoer il'lg gnf, loden eenige allerHelst" kleine meisjes, Wnnl'blj het docbtertjo van den president der feestcommissie, ag,n do lleeren eordge pl'achtige bouquetten Ran. De t indcren, allen voorzion van de Transvaalsche v]aggen, hadden recht veel schik met dp gebaarJo mannen, die ze hartelijk knsten, ell 2e hadden bhjkbaar nog weI wat daarbij WIllen blijven. In dt' raa~Bzaal had de·officiele onlvnn~st plaats. De Burgemeester, in ambtsgewnad, en de leden "an het dagelijkscll besluur, wachtten de gaston op Ret hoord del' gemeente verklaarde dat het hem bijzonder genoegen deed, dat do Transvaalscha deputatie juist op de7pn god~nkwaarJi~en dag van 1 Aplil hanr b, zoek wildo nfleggen, en heelte haar harteJijk welkom. De Af
l~ sedert 1572 met fierheid het Libertatis p,'i111litu;e aIR zljn wapcnspl'cu.k voert." Sprekel' heriI.nerde er aan hoe de rrraf.l3valers zelf gl tuigtl hadden dat ziJ tiJdCl,S hun wurl:lteJs~l'iJ 1 gedachtig bleven aan de heIden uit ouzen 80-Jaligoll corlo.. " Hebbgn wij, Qud iica. I'landers, du~ eindigde de spr. ker, reeds gedurende een )' eks van jaren do hengenis vernienwJ del' gebeurtt nis, die den grond.'.IIag legde tot de ,·estiging onzes Staats, de Almnchti~e, die tot hiertoe streed aan de spits nwer dapperen, gave, dat uwe jongste heldendadel", dat de schitterende ovcrwinningen vaB denLangnek en den Spits-
103 kop, weldra de zoo vnri~ begeerde vrucht voor n a£wel'pen, te wetan: De geheele en volkomene onafhankelijkheid van het Bohoone TraDBvalia van aIle Britsche ge3ag, van allen Britsohen invloed, van pJlon Britschen list; bonevons de t"erwe.. zenlijking van hrt prachtige, benij'lcnswllard.ige Heaa1 Afrika voor de A£rikf:Lners van de Kaap to Zamb<'si toe I " Een driewerfherhaa.1d hoezee I voor do Trttnsvaal bekrachtigde dezen wensoh. De heel' Kruger antwoordde, en zijn antwoord ontlokte Inide juichkreton. Dooreenedeputatie nit do burg-erij werd eene vIago van Den Briel, de witroode vrijheidsvlng-, ten geschenke aangeboden. Vo-l indrok maR.kt~ ook het bezoek del' oudstrljders. De heel' V. d. Lngt Melscrt steld~ hon VOOl' met eene kranige toespraak De7e krljgshllft.ige fignur, de l:orst be 'ekt met rHderorden, bracht 1'1 tintelende ta::l.l hnlde aan den gene1'aal SmUt Deze liet het antwoorJ ni('t wachten. Nooit had hij gedacht, zeide hij, de vreogode to zulIen smeken, de manneu van zijn geslacht in het mocderland to zulIen zien, die reeds 30 jaar vaal' aij gcboren was de wap~nB hadden gavoerd voor hnn vaderland. Hij drukte ne hoop nit, dat vooral de jongeren hnn voorbeeld zouden volgen, en even wakker het eere.. mdtaal verdienen in don strijd voor het vaderland als deze vrienden. Hij dJ uktc nllen de lmnd, do hetor :M:els"lrt oommandeerde: links zwenken, ml1rsch ! en de krijgsha.flige onden gingeo heen, of'g'etogon over gcnernal Smit, wiens woorJen met geestdrift waren toegejuicht. Naafl100p vo,n dlt g'9hoor rnstts de Uopntatie eell oog..mblik en begaf zich toen naa" d 'J bOVC''''ZftRl. Uaar, op de zaal van het knntongcre'cht, was thans weI wat anders to zien dan hpt sombero tooncel van eene 1'echtszittingo. 't Was nn cene f estziLting aan corl aezelligen middagdisch. Voor alIe gasten zich zetton, tradon de meesten aan de opon ramen, wa'lt. op de markt haddon de 8choolkinderen p:Jch goachaal'cl. Allon woderom voorzien va'" de Nationale vlag~on, fOllcien bo~('lcid dOOI' de Driolscho Harmonie bnnne Hede en uit vollo borst Eon dUlzendstemmig g-ejuich verhief zich toell de rrranwaalscho hooren buigend voor de geb'achte huldo danktt"l1 Terwijl de fecstdisch bogon wer { do r de muziek van het 4de regiment infanterie op de markt eene volksuitvoerillg ge2;even en heorscht;, in do stad de meest op:;ewekte stemming H9t Transvnqlscho on NLderIn.ndscho volksliej hoorde men op alle pnnten dfJI' ata i. De mll8.1tiJd kenmerkte zich door broederlijken zin, die zioh uitte door tal van hartehjke dronken. De cerate werd
104 uitgebracht op Z. Y. den Koning, met geestdrift toegeiuicht en per telegraaf san Z M. medpgedeeld. De heer Kruger beantwoordde dezen dronk en betuigde er zijne levendige instemmingo mede. De heer V. Houtum dronk daarna op den v~chtgeneraal Smit, door dezen beantwoord. De heel' Sinia, leeraar der hoogore burgerschool, bra."h' een toost uit op den heel' do. Toit, ala den v81tegenwoordig()r van de toekomst van de Transvaal. De heel' du Toit antwoordde hierop in e&ln schitterenden dronk, die den luidsf:en bijval verwierf. De geestirift, die hij hier, zeide hij, en overal in ons land waqrnam, bracbt hem tot het besluit dat ook 't Hollandsche yolk nog niet VOl'ouderd is. Men had de Deputatie heden een Brielscbe vlag geschonken, hij hoopte dat zij t'enmaal zal waaijeu op de pIaats waar de Transvalers de eerete overwinning op de Enge]scben behaalden, bij Broukerl!lspruit, op eene nieawe stad die men daar hoopt te zien verrijzen en die den naam van Nieuw-Brielle zaI dragen. Onder de donderende toejuiching der vergaderden hechtte de heel' Kruger aq,n dit voornemen zijn zegeI. In een ommt'zien was het alzoo 4 nul' geworden en voor de Deputatie tijd om te vertrekken. In deze1fde orde trek de stoet alstoen van hfilt stadhtlis wedel' naal' de haveu, onder het o~afg6)broken gejoich der menigte. Aan de boot gekomel', dankte de heel' du Toit in het rijtuig lIItaaude, de eere. wacht, terwiJI even vo6l' het betreden V8.Q de boet de geheele menigte psalm 134 8o"illhief. Dit w&! een trefiend oogenblik. Panl Kruger bleef staan, overweldigd van aandoening, en n& het eindigen van het gezA,n~, kon hij slcchts door het buigen een teeken van dank geven.! Ondtrscheidtno leden del' commissie met hunne dames geleidden de deputatie per boot naar Rotterdam. Bij het vertrek nit de langQ haven openbaal'de zich een gftestdrift. z66 groot, d~t de leden derdepntatie naar waarheid zeiden, da.t men zich in de Transvaal van zulk een geeEtdrift geen vaorstelling zoo. knnnen maken.
RET
B]~ZOEK
TE ANTWERPEN. COp speciMI verzoek 'Wordldit versla.g van de ontvangst der Depntatatie te Antwerpen a!tn de redactie van de Patriot gezonden.] Antwerpen, Ie Mei 1884. Zeer geachte Pat~·iot ! Wilt gij oak iet opnemen dat in 't VZaamsch is gesobre,en
105 over de ontvangst der Transvaa,lscne deputatie in Antw rpen P Er zal ui~ bIijken hoe weinig het Vlaamsch van bet Hollandsch verschilt; boe allebei mat uw Znid-Afrikaansch weI wis en waar hetzelfde "Nederdnitsch" zijn. Tot omtrent 1500 beette ODS a1ler taal dan ook "Vlaamsch" j--vroegel' neette ze "Dietsch" ;-heet ze nn "Nederlandscb," wie weet wordt ze niet eens "Afrikaansch" ~enoemd, a.ls gijIie daar eenige miljoenen meer in getal zult zijn dan wij hier P El' zal n"g iet anders nit bhJken: nadat de N ederlanders ill 1830 in tweeen waren gescheurd, werd het Vlaa.msch in Belgie vervolgd door Walen en FraDscbgezinden, net als nw Afrikaansch door de Engelschen; maar in plaata van hczt daod te kl ijgen, is het levendiger geworden dan vrocger, ook jrzist als bij 11. Natuurlijk in het vuul' 'Wordt bet ijzer tot staal. In 1873 werd bier het 13e Nederlandsch Taalcongres gehonden, en toen reeds stond op het programma: "het aankn.oopen van betnkkingen tusscben den Oranje Vrijstnat en 1\-ansvaal, in Zuid Afrika en Noord- en Zuid Nederland in Europa," alB behoorende ane'Vier tot denzelfden stam. Wij waren hier toen met uwe toestanden nog zeer weinig bekend: J,tij woondtt zoo verre, en wat ~ij gedaan hadt., was zoo "buiten de weleld" gebenrd! Ook kwam uit dat Congres nog niet veel voort. Maar 't verbeterde, als president Burgers ill 1876 Bolland fn Belgie bezocht en c01JsuIs ungesteld bad. Met spijt en schaamte dachten wij bier a&n. Transvaal, ala die Staat zich 200 gemakkelijk door Engeland bad laten "pakken," en ala diez:elfde menheer Bargers zich zoo gewilJig schikte in zijn lot vall" PrC'sident in ruste." Maar toen de Roeren naar de w'1pens grepen, de Engelbchen aanvielen, en ze keer op keel' versIoegen; toen wij hier hoorden van Bronkerspruit, LnngQnek, lng-ogo en Spitskol', dan werd bier vast en zeker zoo luid bravo r gerocpen ala in de. Pearl. Men maa~te hier voor da~blo.deu en tijdscbrifteD geiichten en gezangen tel' ecre van Transvaal. En gelijk Professor Hart'ng van NoorJ-NedeJ'Iand, schreef Jlllins de Geyter voor Zuid Ned..rland een "Beroep op het Volk van Engelo1nd" dat met duizenden bandteekens. op duizenden exempl&l'en nRar Londen gezonden werd aa.n de Koningin, de Ministers, de ParlementBleden, de da~bladell, eDZ-s alsmeda naar Pretoria aan het Driemanschap del' zege:pra.lande Boeren. Wat de Vlamingoen daarin !e~den, moge hieruit blijken dai het Dagbla(l van Samarang de beide adressen besprekend~ OIlbewimpeld verkJaarde dat de VJa.mingen veel trotscher,. 11
106 mjmoediger voor hunne sta.mgenoeten recht hadden geeischt dan bunne Hollandsooe broeders. Ge kunt dUB weI deBkell, zeer geacbte PawiDt, met welke vreugd wij bier 'Vernamen dat Kruger, de eerlijke President, Smit de koene vechtgeneraal, en du Toit, dien wij !log niet kenden, maar die de grondlegger was van 't nationaal onderwijs, Daal Europa o'Verkwamen. Die moesten we zieD, ala menden onthalen, vereeren en vieren als broeders. Lang voordat ze Engeland konden Terlaten beloofden £e dat ze oak naRr Antwerpen komen zauden; ze hadden niet vergeten wat hier in tiiden van jammer voor hun land en hun yolk was gedaan, en t90nden dat ze menschen waren met een edel bart. En ze kwamen. Hoe eerlijkheid, trou w en moed. de dingen toch Teranderen kunnen! Ziet, waar bun land tieD jaar vroeger nog volslagen onbekend was, werden zij liU in ean berline (salon-rijtuig) van den Konini aan de grens afgebaald en naar Antwerpen gebracht. Bier stonden de stedelijke regeering, met den Burgemeester aan 't boofd, de 50 Comiteitsleden en duir.en'" den medeburgers binnen en buiten het baanhof (station) geschaal'd, om hen te verwellekomen en toe te juichen. In nen stoet van twintig particuliere rijtuigen werden zij naar bun hotel gebracht. Daar werden de overheidspersoollen hun voorgesteld, en mocht men voor de eerste maal, bij monde van'deB. President ,. Afrikaansch" hooren spreeken. Het klonk weI wat nieuw maar werd door een ieder perfekt verstaan. "'ij hebben de Deputatie dUB drij (drie) dagEn lang mogen vieren. Antwerpen, moet ge weten, is een stad van 200,00() zielen. Zij ligt aan den Scbeldestroom, Det als, ja beter dan,. san zee. Zij heeftde best ingeriehte baven van geheel dewel'eld: bmten etn half dozijn dokken landwaarts in, heeft er de Schelde nen arduinen Kaaimuur van omtrent een uur lel'1gte, waar 't water bij lage tij of eb nog 8 meters di9pte heeft; de Kaaien zijn 100 meters 19feed, en op heel hun 1engteoverdtkt, om a1 de schepen te laten lossen en laden in 't droog. Binnen 16 jaar (1900) zal Antwerpen een half mil· joen inwoners beyatten. Het heeft nntuurhjk alles wat een gl'oote stad bezit; maar 't is daarenboven cl0 hoofdst.:..d der schildcrkunst voor heel noorder-Europa,-de " Rnbens-stad;" het heeft overrljke museums en cenen toren zonder weerga,. 200dat Un Toit weI zeggen mocht: "Welk eea steenen dichtwerk!" In Antwerpens DieNntuiD, merkweerdiger dan die van Londen, zijn Bchier al de diere:n uit nw Zuid Afrika te zien, tot Nijlpeerden toe. 't Was dUB niet moeilijk het Gezantsch&p.........-Wij
107 zeigall "Tnmsvaler GezantlSchap,'"' in plaats van Ie Dapatatie i " dat schijn~ ODS beter Noderdaitsch en weerdiger Yoor eell Staatshoofd dat op reis is met de hoogsten uit mjll rijk.-'t Was ons dUB met moeilijk die Heeren drie dagen geDoegen &aD te doen. Over alles te spreken ware te lang; ik sal mij bepalen bij twte punten, het Banket en de Oonferentie over Transvaal. De ba.nketzaal is wellicht do schoonBte die er ievera bestaat : ze is gebouwd op Kolommen en heel lon aJ mei schilderijen versimrd, in de leste 20 jaar gratis gepenseeld door onze bekwsamste artisten. Zij is ala een tempel der kunst. Daar zaten 200 dischgenooten bijeen, waaronder taalvriendem. nit Brussel, Gent, Brugge en andere vlaamsche steden. Bij het tweede gerecht zong een uitstekend zanger een Welkomsgraet, die warm werd toegejuichfi j maar als daarop 409 schoolkindEU"en, meisjes en jongeBs, het betooverend lied aanhiaven In Transvaal, met begeleiding van orkest, rezen bij elk koeplet de 200 dischgQnooten 0p, om de zaal oEder gejuich en gejubel te doen drennen. Elke dischgenoot had het gedicht v66r zich liggen en elkeen zong mee, hetwelk luidde : GEDICHT VAN JULIUS DE GEYTER, ::MUZIEK VAN PETER BENOIT.
Opgedragen aan President KRUGER.
I. Daar is aen zucht die gloeit in ieder harle j Daar is een kreet die dreunt door ieder land : 't Waait nit de vlag die wappert in de verte ; 't Vliegt met het schip da.t stevent van het strand..• " Vrij zijn! Vrij zijn ! Dreune het ook ui. onzen mond, Daar op Afrikaanschen grond, Dear geen yolk op 't wereldrond Vrijer is dan wij zijn !
II. Wie kent ze niet, de Huguenots en Geuzen! Ze zeilden uit, op wilde volken af. Elk werelddeel hracht schatten aan die reuzen ...... Wij zijn hun zoon8, en zwaaien hier den staf. " Vrij ziin ! Vrij zijn I " Dreune 't o@k uit onzen mond, Door op Afrikaanschen grond, Daar geen yolk op 't wereldrond . Vrijer is dan wij zijn !
lOS III De vij md ~ wam ... Ons wilde hij 'lot slaven....... Te paCTd ! Te paerd ! met bnkscn en met lood. Wllar bleef hij, waar P-Mcn vraJe 't aan de raven: Langs elken weg zijn nog' dc Iotsen tOod. " Vrij 2ijn ! Vrij zijn ! " D renne 't ook uit onzem mond, Daar op Afrikaanschen grond, Danr geen volk op 't wereldrond V rijcr is du.n wij zijn !
IV. Jong is de StAat; maar pikels worden boomen. 'lil Lands moed, 's lands eel' I 0 God, verlaat ons nooit. Laat op Transvaal nw zegen nederstroomen i Weze Afrika met steden eens bestrooo.d. " Vrij zijn I Vrij zijn ! " Drenne 't ook nit onz\;:n mond, Daar op Afdl..a.n.:cschen grond, Daar geen volk op 't wereldrond V rijer is dan wij zijn I .A.ntwerpen, 26 Februari 1884.
De Deputatie W8 s als verrukt. De heel' Du Toit sprong van de eerctafel op, snelde tot de kinderen, klom op eenen stoel, en sprak met trillende stem eenige woorden, die gloeiend doordrongen tot het kinl1erlijk hart. J'ong is de Staat, maa,' eikels 'I.lJorden Loom,en ! was het vel'S dat hij in zijn aanspra'lk ontwikkelde. Ik hob groote menscben zien weenen. Al de aanwezigen waren ovel'tuigd, dat ze met een meer dan ~ewoon mensch in kennis kwamen. Dat bleck. ten volle toen de zanger De lTierhleur 'han T'l'ans'l'aal (woojJen van Ds. S. J. du Toit, muzick "an Professor J. S de Villiers,) 11oo1"en liet. Ook: dat gedicht lag nevens elke telloor (bord). WeI is 't in 't Afrikaansch, maar geen dischgenoot die het niet vel'stond. En dt' zanger zung het overhfoeJ'lijk-. Tot begeleider had hij een barpist, die door zijn snarenspel eik koe let in de vEnte uitster, en lit't. Daal'na, al a een echo herhaalden bazninen bniten de zaal de stervende toonen, 7.oorlat de naklank van het lied in het oneindige scheen weg te smelten. De muziek der VierkleuT is prachtig; harp en bazuinen hadden ze DOg verfraaid. Moar 't was voor0.1 de zin der woorden, de taal des dichtera, die zoo diep in c!e gemoederen gt'cep. Dn Toit heeft voor Transvo.n.l een meesterstuk gewr->cht, dat niet vergaan zal. Waar hij den heWenmoed zijner landgenooten
109 verkondde, W8ar hij dW()ll~ nan den vechtp,oneraal ta dcnlten, bleef geen mond dieht, staken allo armen nit tot Smite I" heb vele tooneelen van opgewondenhCld bijgewoond, maar nooH een vervoering gezioR als dezen avond. Er wo..d nog meer gczongen. Er werd ook geprokcll, V'fel en goed gesproken, door den Burgemeester, donI' Julius de Geyter, voorzitter van 't Cl.miteit, door Pres.i.dent Kl'nger, door Jonk.h~er BeolncI'ts van .l:Hok1:l.nd, door den HeLl' Du Toit, door Edward Esselen, secrvtaris del' Deputl'l.tie, door Mr Jan van Rijswijek, door Jan van Beers, leden van den Gemeenteraad.-En wat werd door allen gezegd, door heel de V'orgadering bezl·geld P Dat Zuid Afrikanen, Noord-Ncderlanders, Vlaming-en, eene en dezelfde taa! sproken, toj een en denzelfden st-JID b~hoor€'n; dat zij elkandp.r moeten stennen, helpen, verde.jigen, in lif:'f en lecd, in llll.nddl en nijverheid, in de duizendel'lei betrekkingen die broeders hebben met elkander. Dat was dan oak: het therna van den Heel' Du Toit, den volgenden avond, bij zijn0 eonfel'eneie over Transvaal, iu de coneertzaal, van den Nederlllndsehen sehouwburgo. In breede trekken 6chetste hij, voor ontelbare toehoorders, do geschicdenis ~an zijn !n.ni. dIJzes Dlltumlijke riJkdommen, de vruchtba:1rhoU. van zijnen grond; wat er al ontgilld. vel'werkt, uitgevoerd en ook ingevoerd kan 'Wordell; hoe de Repnbliek is ingerieht ; welke vri;heden zij wnarhorgt; hoe er 't klimaat is ; van welke volkssta.mmen rrransvaal omringd En bewoond is ; welke tanl er gC'sproken wordt, welke taal geschreven, welke in bestuUl.· en gerccht gebruikt; en hoe het onderwijs op zniver N ederduitsch on nationalen geest gegrondvest is. Kortom, hij schetste ons dien opkomenden Staat zoo be. Iangrijk, dat ieder, bij he~ toejoichen van den begaafden spreker, reeds die nieuwo wereld scheen toe te juiehen, die ginds oprijzen zli uit Nederlanders gelijk Amerika. is opgerazen a's een spruit Htn Ji]ngeland. Van Antwerpen vertrok d03 Depntatie naal' Brossel, vergezeld van de toejuiehingen en de heilwenschell del' dui~enden die aan het baanhof vergaderd standen. En nn P Het Antwerpsch Comiteit zal dikwerf boeken en Diauwshladen sturen:nnnr Transvaal. Is eel'S de Spoorweg van Delagoa-bo.ai naar Pretoria gelegd, dan zal van hierouit een geregelde stoomvaartdienst worden ingericht; er znllen menschcn komen voor alIe vakken en bedrijven i-maar in afwachting vragen hier velen naar het middel am zich op den Patriot te abonneeren en boeken aan to koopen, die in ZoidAfrika zijn gedrukt.
110 DB O~TVANGST Till NlIlEBBOSCH.
Daar de Deputatie reeds in de Transnal is aangekomen moeten wy ons haasten om het verslar V&Il hnn ontvangst in Holland 00k maa.r teB. 'linde te brengen. Wy geven sleohta DOg eeni~e mededeelingen omtrent hun ontvangst aan de Weesinrichting te NeerboBch, dicht by Nymegen, ontleend aan D. Kleine Oowrant aldaar:Ofschoon de taren op de weezenkapel reeds twaalf had geslagen, was tach nog een groot geml vrienden en vriendinnen der weezen by de aankomst van de drie rytuigen, waarmede zij door drie laden van het Bestuur der Weesinrichting te Zetten warenafgehaald, aanwezig om de edele mannell nit het verre Zuiden een welkomstgroet te brengen; ook de muziek der weezen deed zich nog hooren. Der Depntatie werd door ds. Jb. Monlijn een hartelijk welkom op de Weesinrichting toegeroepen en hoewel het zeer lut was, Itadden wij nog een gezellig uurtje met hen. Aan mfel bracht ds. F. W. Smits pzn. een toast nit, waarbij hij Bchetste de overeenkomst van den worstelstrijd in de Transvaal met den arbeid der weezen op Neerbosch, en hoe de Heere God op beide pla.dsen, ofscboon de middelen verschillend waren, op den stryd, die gevoerd werd en wordt, heerlijke overwinninBaR deed behaJen, Zeer vermoeid begaven zich allen ter ruste. De President, Paul Kruger, was ongesteld gewerden en had de reis niet durven meemaken. Voor velen; die gehoopt hadden "Oom Paul" eens te zien, was dit zeker .een groote teleurstelling. Op Neerbosch was het den volgenden morgen aI vroeg dag. De weeshuizen waren met vlaggen versierd; aan den ingang der Inrichting stonden eerebogen en op de binnenplaats een eerepo~rt opgericht, waarboven in groote letters deze sprenk te lezell stond: Die denlHeere verwachten, ,ul~fI, de kracht vernieuwen, en daa.ronder prijkten op kleine schil,. den de namin: Preooria, Amajuba, Spitskop, Langnekt namen bekend nit den TransvaaIschen Vrijheidsoorlog. De weezen, allen net gekleed en met kokardes, bestaande uit de Nederlandsohe en Transvaalsche kleuren, versierd, dartelden raeds vroeg rond in afwachting der dingen, die komen zouden. No. een bezoek gebracht te hebOOn aan de verschillende werkplaatsen, odie met de meeeta bebngstelling werden bezichtigd, vereenigden allen zich in de nette kapel, waar tegen.over deD catheder eon schild, geflankeerd met vla~gen, was -aangebracht, waarop in groote letterli1 prijkte: Welkom- aa1I Aet Gezantschap van Transvaal.
III Uit den mond der weezen klonk den iezaB.ten, bij het binnentreden der kapel het onderstaande Welkomstlied tegen : Weest welkom op der weezen grond, Gezanten van Transvaal I U groeten we in deez' blijden stond In de oude moedertaal I Gods hand heeft herwaarts n geleid, Naar 't Weezen-toevluchtsoord, De Heer heeft OJilS dit feast bereid, Heeft ODze bee verhoord. Toen ge in Gods kracht als rotsen stoJldt, 0, heIden vaD Transvaal! Voor vrijheid, eigen haard en gro nd Greept naar het oorlogsstaaI,Toen hebben wij om n gebeefd En in 't gebed gestreen ; Voorts in den geest met n gele&fd, GejubeId en geIeen. Leide u de Heer nn veilig voort I Aan de overzij del' Va&l, Word' voorts geen oorlogskreet gehoord, Noch bliksem er het staal ! Neen, immer bloei uw yolk in vree, Verschooncl 'Van weeZenrDUW, Het blyf-'t is onze vunrge beeAan J ezus Christul!J tronw ! B. VAN DBR SCHUUR. De heer Van 't Lindenhout trad voor den catheder en .sprak ongeveer als ToIgt : Het is voor ons in dit morgennur een hoogst aangenam9 -verrassing, ja eerl verhooring des ge1geds, dat wij het voorrecht mogen hebben in deze kapel het geacht Gezantscbap "Va.n Tra.nsvaal in ons midden te hebben. Gij weet kinderen, hoe menigmaa.I wij tot God gM'oepen hebben, dat Hij zou zijn met die mannen, die daar streden voor vrijheid en recht, gij weet, hoe wij vnrig des Heeren aangezicht zochten voor on21e verdrnkte broeders en ik herinner mij nog goed, dat in ..die dagen een kleine jongen tot mij kwam met de vraag: "" :Mijnheer, znlIen de Transvalers het winDen P " en ik hem antwoardde: "Zij mllen het winnen want God is met hen." lEn nn hebben wij het groote voorrecht de vertegenwoordigers 'van dat yolk hier te begroeten. Van harte heet ik n welkom ..aan deze pIaata eo. doen wij dat allen te zamen, door te zingen
112
het eerate lied, dat in die dagen van strijd op c1e Weezendrukkerij het licht Z&l : Bebt gij 't gehoord, hoe on7.e broeders lijJen, Het zonental door Neerland steeds betreurd, Dat Britsch geweld, sterk door den nood del' tijdcn, Ons met de Kaap als heeft van 't hart gescheurd ? Maar 't Boel'envolk boog nooit zijn nek als slaven,. Daar 't eel' zijn grond daa vlijhe1dsvanll verliet, En 't Hollandsch hart trotsch. op die wakkre braven.. Vergeet, verlaat in nood zljn broeders niet. Gehoond, geplaagd, door haat en list besprongen, Vervreemdde 't hart del' Doeren van hun grond, Doch weken ze ook, steeds meer teruggeqrongen, Tot waar, naa.r 't scheen, hun vrijheid ruste vond ; Vergee£A, geen stroom, geen bergpas maakten veilig De heIdenschaar door's luipaards oog bespied, Maar was geen woord van eer den Brit ooit heilig, Ons Heilands hart vergeet zijn broeders niet. Kan onze macht, gelmot in bange dagen Door Frallkrijks zwaard en Engelands vriend· schapsschijn, Geen schild hun bi~n voor valschheids list en slagen,. Toch kunnen wij den broedren 'broeders zijn. Laat broedertrouw in woord en offer spreken, Voor vrijh eid staan en pleiten daad en lied; Zoo Iilpreke ons hart del' broedren ho.rt ten teeken ; Oud-Nederland vergeet zijn kindren niet. C. S. ADAMA VAN SCHELTEMA.. No. voorgegaan te zijn in het gebed en gelezen te habben Psalm 100, sprak ZEd. verder : Deze Psa.lm is in aIle omstandighQden des levens voor ons een troost en bemoe~iging, bijzonder in dit morgenuur. God is ten allen tijde goed. Laat toch nooit een harde gadachteover God in uw hart opkomen. Een andere zaak is het, of wij ziim, dat God goed is. Onlangs kwam een jongen, die stmf ondergaan had, tot mij met tranen in de oog-en en zeide : C'Mijnheer, wat zijt gij goed voor mij geweest! ·'Het kaD .zijn, dat wij iBzien, dat wij kastijdingen nooliig hebben en liefde Gods da~rin opmerkeu, maar gemakkelijker is het zeker, indien wij voorspoed genietende, daarin God mogen aansohouwen. Zoo is het ook in dit morgenuur. Waarlijk kinderen, ik ben blijde, dat wij de Deputatie hier mogen ontmoeten en.
113 begroeten. Het is cen blijde ure Vaal' ORS, wanneer wij opmerken, dati God 0,1 onze wegen en paden leidt en dat wij hierdoor ook wellicht e n stap nader ko IT.(m tot datgene dat wij zoo gaarne wenschen, dd nameIijk de Weesinrichting in nader verbinding met Zuid Afrika. mocht komen. Ik weet dat hier jongens zijn, die den moed hebbcn naar hat verre land te vertrekken, die ik ook gaarne daaheen zal zien gaan. Niet de luiaards kunneu wij daltrvoor gebrniken, niet zij, die hier nog te zeer de tncht behoeven, maar weI degenen die hier vlijtig hebben gewerkt, die gelooven, dat God den arbeid hunner ho,nden zegent. De Beere is goed. Dat hebben de TraDsvalers ondervonden, dat is ook onze ervariDg gednrende meer dan 20 jllren. God hoort het gebed. Hoe menigmaal hebben wij geP:lidderd, wanneer wij lazen met boe geringe krachten daar vaak tegen een groote overmAcht gestreden moest worden, maar wij hebben God mogen danken, want Hij is goed. En waar zij nn als wij hetzelfde ondervonden hebben, daar wenscben en bidden wij, dat Gods zegen op het Gezantschap rusten moge,. ook op den President, die tot ons leedwezen afwezig is. Broeders. wij wenscben n te volgen met onze gebedon en steeds Gods zegen aftesmeken voor nw land en volk. Die God, die u tot hiertoe gebracht heeft, zegene u en uw volk verdeI', en dat zal Hij doen, zoolang wij voor elkander biddende bevonden worden." Nadat het :MeisjeszangkoOl' ce De Vierkler van Transvaal" gezongen had, sprak de heel' Du Toit ongeveer de volgepde woorden : U Geliefde Broeders, meciehelpers in dezen arbeid en allen,. die hier verzorgd en opgeleid wordt. Gij hebt ons hartelijk welkom geheeten en toen ik in dit morgenuor uw vreogde hoorde, dacht ik: Stellen wij u niet te leur? Gij habt zoo veel gehoord van ons yolk en zijn worstelstl'ijd, dat gij misBchien hooge denkbeelden omtrent ons koestert. En nu komen wij ; ao.n ons is niets bijzondel's, wij zijn gewone menschen en bovendien het vleesch is zwo.k. Zoo is het evenwel met 0.1 het aardsch genot; dat baart altijd teleurstelling, tenzij het geheiligd is in het heiligdom Gods, overgoten met de zaUoHe van Gods Geest. Wanneer dat het geval is, dan wOl'dt ons genieten eerst recbt genieten. Daarom ben ik: blij, dat wij bier in het heiligdom zijn saamgekomen, daar moeten wij elkaar ontmoeten voor Gods oangezicht. Gij hebt ons welkom geheeten, wij willen u die broedergroete terngbrengen. Wij wisten, dat uwe harten warm voor ODS klopten. Gij moet ons besohouw8D ali de vertegenwoordigers Tan ons yolk, en dan danken wij u ala ~oodanig, dat gij
114 in de dagen van strijd ODS habt gesteund, niet met vleeschelijke wapenen maar met de wapenen des "eheds. Die gebeden hebben OBS glsteund, die kracht is ook: bij ODS 'Yolk gevoeld. en daarom lta.an wij bier om u dank te zeggen. Maar ik wil u niet aIleen onze groete overbrengen, maar laten wij elkander ook in het geloof Tersterken. Da, geve God door Zijnen Heiligen Geest. Ik behoef niet te sprakeR over Transvaal en zijne geschiedenis, die is u allen ~enoeg bekend, maar ook uw geschiedenis is ons bekend. In het meest verspreide blad van ons land heeft eene uiiivoerige 'beschrij'ring uwer Inrichting gestaan; de verschillende boeken en geschriften, die van hier uitgaan, worden ook bij ons gelezen. Wij weten de daden, die God aan u gedaan heeft, zooals gij de daden weet, die Hij aan ODB betoond heeft. En daa.rom onnen wij elkander starken. Heeft Hij u beschaamd P Neen. Heeft Hij OllS beschaamd P Neen. Hij is die God, die ons verder leiden zal. .•.••... Nag eane gedachte wensch ik hier uit te l!Ipreken. In het heiligdom gloetfin wij elkander, maar laten wij ook hier de handen ineen slaan voor de toekomst. Dat laatste couplet van het eerste lied, dat gij ons hebt toegezongen, heeft mij zaer getroffen, waarin gij OBS 'toewen&lcht, dat de Heere ons veilig leide aan de overzij der VaaJ, dat het oorlogszwaard in de scheede~ moge rusten en wij 1JBrschoond mogen bUj'IJen 1Jan. 'Wee~enrouu·.
Ja., wij will~n uw groet medenemen en die overbren~t'n aan onzo landgenooten, inzollderheid die der weezen. Wij hebben geen Weesinrichting, Goddank is die in onslandniet noodig. De dood is ook daar weI, want waar de zonde is, ill oOok de dood ; maar onze dunne bevolking, de band van het familisleven, die daar zeer sterk is, maakt dat er menigmaal een strijd is tusscben de familieleden, wie de opvoeding der kinderen, die weezen zijn geworden, op zich zal nemen. Wij hebben geen weeshuis, en de bede uit uw kindermond, dat; wij steeds verschoond mogen blijven van weezenrouw, heeft mij dan ook zeer getrofEen. Moge het zoo blijven. :Maar als het komen moet, wanneer een weesinriehting ooit noodig mocht worden, dan geve Gsd ook ons mlmnen des geloofs daarvoor. Toen ik dezeD morgen opstond, was ik vermoeid, maar op mijn wandeling ben ik verkwikt geworden. Ik zag op al die gezichten vroolijkheid en blijdscbap en ik dacht bij mijzelveD. : God is overal een Boorder deB gebeds; maar ik geloof tach, dat God nergens Zijn 'Woord duidelijker maakt, dan waar Bij zegt: Ik ben een V&der del' weezen. Daarom oak wensch ik, dat geeD kind bier mag zijn, dat
115
met r.eggen kan: God is-ook mijn Vader. Geen Dum worde bier ingeschreven. die niet geschreven staat in het Bosk del levens. Gods zegen zij en blijve bij toe!leming zichtbaar in deze Inrichting. Bij monds van den broeder, die aan het hoold der Inrichting staat, is stra.ks Gods zegen gevraagd, lafen wij dit IlU nog eens samen doen." In sen innig gebed droeg spreker daarna de belangen der Weesinrichting en die van zijn land en volk aan den Troon der Genaae op. Ongetwijfeld verkeerde ieder der aanwezigen onder den indrnk van dat plechtig oogenblik. God Ter. hoore genadigo aIle gebeden, die ook in die morgenure tot Hem opgezonden werden. De heer Van 't Lindenhout bood daarna der Depu.tatie nit num der weezen de photografien der Weesinrichting aan in een keurig etui, dat op de boekbinderij door de weesjongens onder opzicht van hun voor zijn vak alleszins bekwamen leermeester TervaardiJ{d was. Nadat aIleD den Gezanten smande het laatste vers :van Ps. 134 haddeD toegezongen, eindigde deze sa.menkomst, 's Morgens ns. het ontbijt werden de scholen en slaapzalen DOg bezichtigd en beklom de Deputatie den taren van de weezenkapel, vanJ!faar zij e(\n rnim overzicht haddon over de inrichting en nare omgeving. Daarna kwamen aIle weezen op de plaats tusschen de weeshuizen met hunne onderwijzerl!l, bazen en verzorgers te zamen. Bij afwisseling liet zich de muziek der weezen hooren en werd hun het bekende derde vers van Ps. 134 nogmaals toegezongen ala de laatste bede en wensch van de weezen op Neerbosch. Generaal Smit sprak zijn hartelijken dank nit voor het genotene op Neerbosch en zeide dat hij de groeten van de weeskiBderen aldaar zou overbrengen aan de klDderen van Transvaal. Daarna begaven de beide hearen van de deputatie zich tus· schen de kinderen, om verscheidene hunnerzeer vriendschappelijk de hand te drukkan, waarna besI.:>ten werd met het zingen van Psalm 72 het laatste verSo Nog een driemaal "leve de Transvaal," en nadat de heer H. Dnijs als voorzitter dar vereel!iging nog in de hartelijkste bewoording zijn dank namens het bestuur had uitgesproken, voor de komst del" Deputatie op NeerboBch aan de Wees. inrichting, met den wensch en de bede dat ook de Transvaal voor de i1!lrichting ten zagen mocht zijn, en de inrichting wederkeerig voor de Zuid Afrikaansche Republiek, vertrokken dezen ORder geleide van vier heeren van het bestn.ur, en enkele vrienden in vier rijtuigen gezeten naar Nijmegen.
116 Overal ISlond een groote menigte bela.ngstellenden langs. de wegen geschaard, en nit vele huizen wapperden vlaggen. In open rijtuigen mn.akte men een korte rijtoer door de stad, en be~a£ zich nan.r de wachtkamer lste klasse van het spoorwcgstation, wanr de mnziek der dienstdoende schuiterlj het Transvaalsche volkslied deed hooren. Een dichte menigte vel'drong zich nabij het station, en op het perron 5chaarden zich de leerlingen van het Gymnasium, der Hoog-ere Bnrge~ school, del' ChristeIijke Normaalschool op dtn Klokkcnberg met hunne banieren en do leerlingan del' RijkskweekschooJ; Met warmte en opgewektheid heette de burgemeester, mr. P. C. Bijleveld, de gezanten welkom nit naam van Nijm.egens iDgezetenen, en drnkte zijn bl 1 jd'!lchap nit over de ontmoeting met de mannen van dat volk, welks moed en ener~ie wij bewonderd hebben in den strijd tegen het machtige Engeland,. van die mannen in wie wij zonen van denz~l£den stam als wij beg-roeten mogen. Daarna bood sprekel' den Kezanten een smaakvol honten photografien-dooB aan, bevattende een 20-tal gezichten nit Nijmegen, met de woorden: "Mijne heeren, wanneer gij op de terugreis zijt nnar uw land, bladort dan dit album als een herinllcring aan Nijmegen nog eens door. Het bevat ~ezich tcn van de oude en de nieuwe stad, die u daarmede hpt bewijs geven dat de vesting hier geslecht is, en het strijdrumoer hier niet meer gehoord zal worden. Moge het ook zoo zijn in uw Taderland. Het zwaard bhjve 1 usten in de scheede, vrede, liefde en schoonheid mogen steed:!! daar heerschen, en de dankbaarheid van uw volk zij voor u hot loon op uwe bemoeiiDgen voor uw vaderland." Daze woorden werden door de aanwezigen harlelijk toegejuicht. De eerewijn werd geplengd en de heer Dn Toit bedankte in weinige woorden voor de sympathie, die het Gezantschap ook te Nijmegen mocht ondervinden De heer B. Tel' Haar, predikant allaier, bood den Gezanten eell drietal exemplaren aan van de gedichten dOQr hem vel'· vaardigd in de dagen van den worstelstrijd tegen Engeland,. getiteld: "Aan Gladstone" en U Aan de Boereu in Trans· vaal." Van het perron klQnken nn de toonen van een lied, aangeheyen door de leerlingen del' RijkskweekschooI. Ook hieven de kweekelingen del' Chr. Normaalschool, allen meil de vaderlandsche sjerpell vel'Sierd, een lied aan, dat weldra. de gezanten naar buiten lokte. Wijzende op den heel' Smit, sprak de heer Du Toit met welgevallen de Spes Patria beschouwende : c, Jongelui, wilt ge iets weten van den Spitskop, daar staat de man, die er u vau kan vertellen."
117 In zijn eigcnaardigen tonp:vaI sprak do heel' Smit daarop :
"Veel kan ik u op dit oogenblik niet vertellen van
om~en
-oorlog, maar iets wl1 ik er u toch van meedeelen. Toen wij den Spitskop moesten beklimmen, waren het niet de ouden, die voorop gingen; want de een was te zwaar van lijf, de ander had een geb· ek, maar het waren de " pinkoppen", jongens alB gij, die den top hadden bereild eel' nog een officiel' daar was aaugoskomen. Uit uwe gcschiedenis ,veet ik, dat nwe va1eren 80 jaren lang voor hunne vrijheid hebben ge'6tl"eden, £n ik hoop, wanneer de nood no~ eens aan den man mocht komen, gij do,t voctspool' nwel' vaderen zult drukken, en alB nakomelingen van dat edele vool'ges!acht zult zorgen dat uw vlag altijd boven Cl hullie vrije koppen waai." Kl'achtig werden deze woorden toejuicht. De muziek deed nog eens hare vroolijke toonen. hooren, de trein kwam vool', menige handdruk werd nog gewisseld, en onder de Iuide toejuichingen de-r menigte vel'lieten de Gezanten de stad Nijmegen. Het was alsof vrienden, die men roods jaren lang' in plnats van enkele uren kande, heengingen, ieder gevoelde zich nan de scheidenden verbonden, ja, het werd ongetwijfeM door -allen gevocld: Wij zijn van denzel£den Mtam. God zege'le de Gezanten. Hij geleidde hen veilig naar hun land, en stelle hen vool' het Trausvaalsche yolk, vooral ook wat het onderwijs del' jeugd betreft, nog tot een rijken 'Zegen.
AFSCHEIDSGROET VAN DE TRANSVAALSCHE DEPUT.A.TIE liN RET YOLK V.AN NEDERLAND. Londen, 17 Juni 1884. Mannen Broeders 1-Verg1!l.nt ons te voldoen aan de diApste behoefte van ons haTt, door nit Engelands hoofdstad u nog een " Vaartwel !" toe te roepen v66r we heentrekken naar ons la.nd. no. ruim drie maanden lang n we gastvrijheid genoten te hebben. Met opreohte vrengde verklaren wij, dat ons afsoheidswoord niet anders kan en mag ~ijn dan een woord van diepgevoelden dank aan het volk van Nederland. Want van het aerste oogenblik af dat wij den voet aan wal zetten, hebbeD wij het ondervonden, dat het de Nederlandsohe na.tie was die OM ontving. Alle standen, aUe leeftijden, &l1e in ander opzioht verdeelden, zijn ons tQgemoet gekomen; nwe haoggeplaatste mannen zijn niet aohtergeblel"en bij de eenvondige burgers en den handwerkilstand, en de wijze waarop u we vrouwen en ze1fs uwe kinderen ons hebben begroet, was €len der liefelijkste bewijzen dat nwe belangsteUing voor ons Talk werkelijk nationaal is. ee Voor ons volk," zeggen we, want wat aan ons is gedaan besohouwen we als gedaan aan het volk, dat we de eer hebben te vertegenwoordigen; de eer, ons bewezen, konden we sleohts aanvaarden aIs gebraoht &an degenen die ons gezonden hebben. Zoo hebben we dan, ala bekende en gQliefde ga sten, onder u mogen vcrkeeren en op de beste wijze knnnen genieten--van het vele dat ODS is aangeboJen. Bij het meer persoonlijke pa8t het niet hier stH te staan. lIaar wij verblijden ons dat wij, met de belanglooze medewerking der bestnren van spoorwegeD en andere vervoel'middelen, een groot decl van uw
119 land hebben mogen bezoeken; c!aii wij o.der d. bekwame en vriendelijke leiding vaB particulieren of comites uw nationale ins tellingen, de openbare ea bijzondere, hoogere en lagere inrichtingeD vau onderwijs en opvoeding, uwe Christelijke philantrophische werkzaamheden en stichtingen mochten leeren kennen, uwen landbouw, uwe nijverheid en kunst8chatten van nabij mochten aanschouwen en waardeeren. Zoo leerden wij den volksgeest en de volksbeschaving kennen en merktan tegelijk met het gemeenscbappelijk nationale, dat ons aan onze oorspronkelijke eenheid herinnert, tevellS al datgena op wat Toor ons land nuttig kan zijn. Onze jeugdige Repnbliek heeft nog in veel to voorzien om hare krachten op elk gebied naar bohooren tE'l kunnen ontwikkelen; ma.a1' voor hetgeen wij daa1'toe hehoeven, kloppen wij nergena Hever aa.n dan bij u. De ervaring nu in uw midden opgeda.a.n, vervnlt ons met goaden meDed dat ona heroep niet vergeefsch zijn zal. Wanneer wij zie!l op de aanzienIijke en knndige mannen, die Of reeds vertlenigd waren in ons beIang, gelijk de Nederlandsch Z Mrikaansche Vereeniging en de Emigratie Commissie te Amsterdam, Of naar aanleiding van ons bezoek te zamen kwamen, om ons met hunne kennis en ervaring, op financieel, economisch en wetenschappelijk gebied, bij te staan; wanneer wij voor onze jongelingen wegen zien geopend om zich in Nederland te bekwamen vool' diensten die het vaderland van heB Terwacht, dan is ons hart met d6 blijde hoop vervuld, dat de aangeknoopte beTestigde betrekkingen voor de Z. A. Reflubliek de schoonste vruchten zullen dragen. Voor dit a1l"s ontvangt de Nederlandsche natie onzen hartelijken da.nk. Die dank is echter onzerzijds eene persoonIijke en voorloopige. Ais echte repnblikeinen trekken wij ons zoo spoedig mogelijk terng om het volk dat ons afvaardigde op den voorgrond te laten treden. Onze taak is 0,1 het goode dat we onder u hebben ondervonden over 'te brengen tot ons yolk, welksovertegenwoordiging, naal' wij vastelijk vertronwen, den dank van dat Tolk zelf aan de Nederlandsche natie zal betuigen. Ons zal het daarbij een aangename plicht ziju de uiting van dien dank zoo leiden,
120 dat zij zooveel mogelijk allen bereikt, hoog of laag geplaatst, die zich voor de belangen der Z. A. Republiek moeite en opoffering, van welken aard ook, hebben getroost. Ons laatste woor.l zij de bede tot den Hee!'e onzen God :" dat hij de Nederlandsche natie in al hare inste1lingen en bclangen moge zegenen, en dab hij de bekommering wellneme, wll.armede het land is vervuld wegens de geval'en, die het vOl'stelijk huis bedreigen. Moga Netlerland, door de kracht des Allerhoogsten, steeds bekwaam gemaakt worden voor de taak, die het te vervullen heeft, en mogen de banrIen die het nan ons geliefd vadel'land verbinden, in toenemende mate aan beida volkel'en geestelijk en stoffelijk tot heil v('r· strekken! Moge de Nederlandsche volksstam bloeieD, in N oorden en Zuiden, waardig ann het geslacht on~~r vadel en ! trWE STAMTERWANTEN EN TAALGENOOTEN.
