Een introductie in digital storytelling
Wat is digital storytelling? Het vertellen van verhalen is een eeuwenoude traditie. Een goed verteld verhaal kan mensen beïnvloeden, motiveren, inspireren of iets aanleren. Bij digital storytelling vertel je een verhaal door middel van digitale beelden die zijn voorzien van ingesproken teksten, geluidseffecten en eventueel muziek. De evolutie van de computer- en softwaretechnologie heeft ervoor gezorgd dat het monteren van beeld en geluid voor iedereen mogelijk wordt mits een beetje oefening.
Het productieproces van een digitaal verhaal
1. Het luisterspel maken Een digitaal verhaal ontstaat bij het schrijven of kiezen van een goed verhaal dat voldoende mogelijkheden biedt. Alle beelden en geluiden worden immers geselecteerd en gemonteerd op basis van de ingesproken tekst. Of je nu kiest voor fictie of non-fictie, een goede research over het vertelonderwerp zal bijdragen aan de kwaliteit van het verhaal. Wanneer de tekst eenmaal uitgeschreven is, kan bepaald worden op welke manier hij ingelezen wordt. Je kan werken met een voice-over (één verteller), met meerdere personages of met een combinatie van beide. Je spreekt het verhaal in met een digitale recorder en bewaart de geluidsfragmenten in een map 'verteller'. Nadat je bepaald hebt op welke manier het verhaal verteld zal worden, ga je op zoek naar geluidseffecten die het verhaal extra levendig kunnen maken. Je kan de geluiden zelf opnemen met een digitale recorder of van het internet gebruik maken. Via de website www.youtube-mp3.org kan je het geluid van YouTube-filmpjes omzetten naar een mp3-bestand. Er bestaan ook websites waar je gratis geluidseffecten kan downloaden, bijvoorbeeld: www.soundjay.com of www.sounddogs.com (links klikken bij 'Downloadable Sound Effects' op 'Sound Effects'). Je verzamelt alle geluiden en bewaart ze in een map 'geluidseffecten'. De muziek voeg je pas toe nadat je de verteller en de geluidseffecten gemonteerd hebt. Je zal namelijk merken dat bepaalde passages van het verhaal al druk genoeg klinken zonder enige vorm van muziek.
1
Het monteren van het luisterspel doe je met het gratis computerprogramma Audacity. Je werkt hierbij in drie stappen: 1) Eerst monteer je de verhaallijn door alle ingelezen fragmenten in het programma te importeren. Elk geluidsbestand dat je importeert, verschijnt op een nieuw audiospoor. De regel hierbij klinkt als volgt: alle audiofragmenten die onder elkaar staan op de audiosporen, worden tegelijkertijd afgespeeld. Daarom moet je de geluidsfragmenten van de verhaallijn achter elkaar plaatsen op één audiospoor.
--> Audiospoor 1 (stereo)
--> Audiospoor 2 (stereo)
cursor: selecteren of plaats aanduiden waar een fragment moet geplakt worden na het wegknippen
inzoomen/ uitzoomen
geluidsterkte
fragment als geheel verschuiven op het audiospoor
Je kan de geluidsfragmenten niet verslepen naar eenzelfde audiospoor. Je moet ze wegknippen (CTRL + X) en weer plakken op het eerste audiospoor (CTRL + V). Wanneer alle vertelfragmenten achter elkaar staan, begin je aan de montage. Je bepaalt het verteltempo, knipt klikjes en lange pauzes weg, regelt het volume, controleert of alles verstaanbaar is, ... 2) Op een tweede audiospoor - dat onder het audiospoor van je verteller ligt - plaats je de geluidseffecten. Je plaatst de geluidseffecten weer naast elkaar op één of twee audiosporen door te knippen en te plakken. Je regelt opnieuw het volume, schuift met de geluidsfragmenten, ... tot je tevreden bent van het resultaat. Daarna exporteer je de montage naar een mp3-bestand. 3) Je kan ervoor kiezen om eventueel nog wat muziek toe te voegen aan het verhaal, bijvoorbeeld om de sfeer te versterken of om legere plekken op te vullen of meer snelheid te geven. Je importeert het mp3-bestand dat je net gemaakt hebt (verhaal + geluiden) in een nieuw Audacity-project. Het bestand zal verschijnen op het eerste audiospoor. Daarna importeer je de muziek op de onderliggende audiosporen. Je verschuift de muziekfragmenten tot ze op de gewenste plaats liggen. Let erop dat het verhaal verstaanbaar blijft! De muziek mag enkel overheersen op plaatsen waar niet gesproken wordt. Veel aandacht besteden aan de volumeregeling is dus de boodschap! Ben je tevreden over de combinatie van de verhaallijn, de geluidseffecten en de muziek, dan exporteer je de montage naar een tweede mp3-bestand dat je met veel trots de naam 'Luisterspel' mag geven. Proficiat! Je hebt nu net een luisterspel gemaakt! 2
2. Het kiezen van de beelden Nadat je luisterspel gemaakt is, selecteer je de beelden die je met de klankband zal combineren. Je bereidt je voor door een storyboard te tekenen. Je stelt jezelf de vraag: welk beeld wil ik wanneer tonen? Een beetje kennis van de verschillende beeldgroottes in hierbij handig. long shot
het verhaal situeren
een handeling in zijn geheel tonen
medium shot
verhouding tussen twee personen tonen
close-up
emotie van een personage tonen
belangrijk verhaalelement tonen
monoloog
dialoog
Een storyboard is een chronologisch beeldverhaal: je beluistert het verhaal en schetst vluchtig alle beelden die je wilt gebruiken. Als je bestaand beeldmateriaal gebruikt, bepaal je welke delen van de afbeelding je wilt laten zien. Door het storyboard kan je het aantal nodige afbeeldingen bepalen om voldoende variatie te garanderen. Nu je een storyboard hebt gemaakt, kan je beginnen aan het maken en/of uitsnijden van de afbeeldingen. In beide gevallen scan je de afbeeldingen eerst in met een resolutie (= beeldkwaliteit) van 150 dpi (dots per inch). Hoe hoger de dpi-waarde, hoe kwaliteitsvoller de afbeelding zal zijn. Dit brengt ook met zich mee dat de bestandsgrootte van de afbeelding stijgt. Je opent telkens een ingescande afbeelding in het programma Gimp. In dit bewerkingsprogramma kan je een deel van de afbeelding selecteren en uitknippen. Je gebruikt hiervoor de 'bijsnijden'-tool en stelt een vaste snijverhouding in van 4:3 of 16:9 (= breedbeeld). Je selecteert het deel van de afbeelding dat je nodig hebt en klikt met de linkermuisknop. Vervolgens schaal je de afbeelding met een breedte van 640 beeldpunten op een hoogte van 480 beeldpunten. Daarna sla je ze op in een JPEG-formaat met de kwaliteit op 100%.
3
Bij het uitsnijden van een beeld kan je gebruik maken van de volgende tips:
Zoek diagonale lijnen in het beeld om dynamiek te creëren. Je kan diagonale lijnen vaak laten vertrekken vanuit de hoeken van de afbeelding.
Maak gebruik van de Gulden Snede. Hierbij wordt het beeld zowel horizontaal als verticaal in drieën verdeeld. Op de snijpunten van deze lijnen liggen de sterke punten waarop de belangrijke beeldelementen worden geplaatst. Als je het onderwerp in het midden van de afbeelding plaatst en dus tussen de lijnen van de Gulden Snede, dan krijg je vaak een statisch en saai beeld. Als je werkt met een beeldverdeling van 1/3 - 2/3, dan is het resultaat meestal beter.
3. Het plaatsen van de beelden op het luisterspel De beelden die je zonet uitgesneden hebt, combineer je met het luisterspel in het gratis programma Windows Live Movie Maker. Je start met het toevoegen van al de afbeeldingen (video of foto) die je zal gebruiken. Iedere afbeelding wordt standaard 7 seconden afgespeeld. Je kan de afbeeldingen in de juiste volgorde zetten door ze te verslepen. Na het invoegen van de afbeeldingen, voeg je het luisterspel (muziek) toe. Het luisterspel verschijnt onder de afbeeldingen. Je zal merken dat de klankband enkel zichtbaar is wanneer er een afbeelding boven staat. Door de afspeelduur van je foto's in chronologische volgorde aan te passen, zal heel de klankband langzaamaan verschijnen. Bij de flap 'Opties voor video' pas je de duurtijd van iedere afbeelding aan zodat de beelden mooi uitkomen met het luisterspel. Je kan hierbij zelf het aantal seconden intypen. De wissel naar een nieuw beeld moet zo weinig mogelijk opvallen. Je moet vaak wat experimenteren met de timing om uiteindelijk tot het beste resultaat te komen. Heb je alle beelden op de klankband geplaatst en ben je tevreden met het resultaat, dan exporteer je de film via 'Film opslaan' in de flap 'Start'. De beeldkwaliteit en bestandsgrootte van de film zal variëren naargelang de exportinstelling (high definition, dvd, computer of e-mail).
4
Stappenplan Audacity 1.
Voeg de ingesproken tekst, geluiden of muziek toe via: Bestand --> Importeren --> Audio. Ieder bestand dat je importeert, verschijnt op een nieuw audiospoor. Wil je verschillende bestanden op één audiospoor plaatsen, dan selecteer je heel het audiobestand door er dubbel op te klikken. Vervolgens knip je het (CTRL+X of schaar), je plaatst de cursor op de plaats waar het audiofragment moet verschijnen en je plakt het fragment weer (CTRL+V of klembord).
2.
Beluister het geluidsfragment en versterk indien nodig het volume via: Effecten --> Versterken --> Ok. De computer berekent automatisch in welke mate het fragment versterkt moet worden. Je kan ook zelf het volume aanpassen door te schuiven met het pijltje op de dB-schaal. Als je op 'Voorbeeld' klikt, kan je de wijziging beluisteren alvorens ze door te voeren.
3.
Optimaliseer de geluidsfragmenten.
4.
5.
Knip storende klikjes weg door een deeltje audio te selecteren met de cursor en het vervolgens weg te knippen (CTRL+X of schaar).
Verschuif de geluidsfragmenten ten opzichte van elkaar totdat je een goed verteltempo krijgt. Dit doe je door het fragment te selecteren en vervolgens de tool 'Tijd verschuiven' aan te klikken en te schuiven met het audioblokje. Je kan enkel audiofragmenten verschuiven die los staan van elkaar! Wil je dus een pauze inlassen binnen één audiofragment, dan moet je dat fragment eerst opsplitsen door een deel weg te knippen en het wat verderop weer op het audiospoor plakken.
Kleine aanpassingen in de geluidssterkte binnen een geluidsfragment maak je door gebruik te maken van de tool 'Verloop'. De tool is niet zo handig in gebruik en vraagt bijgevolg wat oefening.
Als je één keer klikt op het geluidsfragment en de muis ingedrukt houdt, dan kan je de geluidssterkte van heel het fragment aanpassen door naar boven of naar onder te slepen.
Je kan ook meerdere keren klikken op verschillende plaatsen binnen het geluidsfragment. Er ontstaan dan start- en eindpunten die je naar boven of naar onder kan slepen. Hierdoor verandert de geluidssterkte gradueel. Je gebruikt deze techniek voornamelijk bij de muziek. Je kan binnen één lied bepalen bij welke stukken het volume luider mag staan (dit is wanneer er niet gesproken wordt) en bij welke stukken de muziek moet verzachten (dit is wanneer er gesproken wordt of belangrijke geluidseffecten hoorbaar moeten zijn). Wil je het volume van een nummer in zijn geheel vrij drastisch aanpassen, dan versterk of verlaag je dat via: Effecten --> Versterken --> dB aanpassen op de schaal door te schuiven --> Ok.
Exporteer je afgewerkte luisterspel via: Bestand --> Exporteren --> Mp3 --> Opslaan.
TIP: Je kan een stap ongedaan maken door CTRL+Z in te drukken of via: Bewerken --> Ongedaan maken.
5
Stappenplan Gimp
1. Open de afbeelding die je wilt bijsnijden in Gimp via: Bestand --> Openen. 2. Klik op de tool 'Bijsnijden' links in de Gereedschapskist of druk op SHIFT+C. 3. Vink links onder in de Gereedschapskist het vierkantje voor 'Vast: Verhouding' aan. Stel de verhouding in op 4:3 of op 16:9 (breedbeeld). Duid naast de verhouding het icoontje aan voor een liggende afbeelding zodat de lange zijde van de rechthoek onderaan ligt.
4. Ga op de afbeelding staan en selecteer het deel van de afbeelding dat je wilt uitsnijden. Er verschijnt een rechthoek die je makkelijk kan vergroten of verkleinen door één van de zijden te verslepen. Als je in het midden van de selectie gaat staan, kan je heel de selectie verplaatsen naar een ander deel van de afbeelding door de muis ingedrukt te houden en te slepen. Heb je het deel van de afbeelding geselecteerd dat je wilt uitknippen, dan klik je één keer op de selectie of je drukt op Enter. De afbeelding wordt automatisch bijgesneden. 5. Schaal de uitgesneden afbeelding via: Afbeelding --> Afbeelding schalen. Geef een breedte in van 640 beeldpunten en een hoogte van 480 beeldpunten. Als je de ketentjes rechts van de getallen sluit door erop te klikken, zal de verhouding zich automatisch aanpassen zodra je één van beide getallen ingeeft. Klik vervolgens op 'Schalen'.
6. Sla het bestand op via: Bestand --> Opslaan Als --> Naam en opslagmap invullen --> Selecteer bestandstype --> JPEG --> Opslaan --> Kwaliteit: 100 --> Opslaan.
TIP: Je kan een stap ongedaan maken door CTRL+Z in te drukken of via: Bewerken --> Ongedaan maken.
6
Stappenplan Windows Live Movie Maker 1. Voeg de afbeeldingen die je zal combineren met het luisterspel toe via: Flap Start --> Video of foto toevoegen --> afbeeldingen selecteren --> Openen. Alle afbeeldingen worden rechts van het afspeelkader geplaatst en duren standaard 7 seconden. 2. Voeg het luisterspel toe via: Flap Start --> Muziek toevoegen --> luisterspel selecteren --> Openen. Het luisterspel verschijnt boven de afbeeldingen in de vorm van een groene strook. 3. Pas in chronologische volgorde de duurtijd van de afbeeldingen aan zodat ze afgestemd worden op het luisterspel. Selecteer de eerste afbeelding --> Kies de gele flap 'Opties voor video' die boven de flap 'Bewerken' staat --> Pas de weergaveduur aan totdat de afbeelding de gewenste duurtijd heeft. Herhaal dit proces voor iedere afbeelding. Als je enkele keren gebruik maakt van dezelfde afbeelding, kan je ze gewoon kopiëren (CTRL+C), de cursor plaatsen op een nieuwe plek en dan de afbeelding weer plakken (CTRL+V). Dit kan je ook doen via de icoontjes op het klembord links onder de flap 'Start'. 4. Bewaar je afgewerkte film via: Flap Start --> Film Opslaan --> Standaardinstelling kiezen naargelang de eindbestemming van het filmpje --> Naam geven --> Opslaan. Extra 5. Bij de flap 'Animaties' kan je visuele effecten, zoals overgangen tussen de afbeeldingen of zooms, op de afbeelding plaatsen. Maak hier alleen gebruik van als het iets bijdraagt aan de film, bijvoorbeeld een overgang tussen een scène die zich buiten afspeelt en een scène die zich binnen afspeelt. 6. Bij de flap 'Project' kan je de beeldverhouding aanduiden: Breedbeeld (16:9) of Standaard (4:3). Deze beeldverhouding moet overeenstemmen met de verhouding waarmee je de afbeeldingen hebt uitgeknipt in Gimp, anders krijg je zwarte balken rond de afbeeldingen. 7. Bij de flap 'Start' kan je ook een titel of tekst toevoegen aan je film. Klik op het vakje 'Titel toevoegen'. Er verschijnt een zwart vlak tussen je afbeeldingen waarop je een tekst kan typen. Onder de zwarte afbeelding verschijnt een rood balkje met de tekst. Dit balkje kan je verslepen en onder een andere afbeelding plaatsen indien je wenst dat de titel over een tekening verschijnt. De zwarte afbeelding delete je vervolgens gewoon. Bij de rode flap 'Opties voor tekst' boven de flap 'Opmaak' kan je de duurtijd van de titel, het lettertype, de lettergrootte en de effecten aanpassen.
TIP: Je kan een stap ongedaan maken door CTRL+Z in te drukken of via het blauwe pijltje 'terug' in de balk van het programma. 7
