Een hemiknieprothese Orthopedie
mca.nl
Inhoudsopgave
Wat is artrose?
3
Hoe ziet een kniegewricht eruit?
5
Wat is een hemi-knieprothese?
5
Uw voorbereiding
6
Uw opname
7
Tijdens de operatie
7
Na de operatie
9
Complicaties
9
Ontslag en naar huis
10
Leefregels voor thuis
11
Antibiotica als voorzorg
11
Wanneer neemt u contact op?
12
Controleafspraken
12
Uw vragen
13
Notities
14
2
Uw huisarts en de specialist hebben in overleg met u besloten dat u een prothese van de binnenkant van de knie krijgt. Dit is wegens slijtage (artrose). De operatie is geen kleinigheid. Daarnaast vraagt de revalidatie veel wilskracht en inspanning van u en uw omgeving. Het is daarom belangrijk dat u goed geïnformeerd bent over de opname en de operatie. U kunt zich dan beter voorbereiden.
Wat is artrose?
Verminderde beweging De verminderde beweging ontstaat
Artrose is slijtage (of aantasting) van
vaak doordat het gewricht niet meer
het kraakbeen in het gewricht. In uw
mooi rond is. Als reactie op de slijtage
kniegewricht zitten drie botoppervlakten
vormt het lichaam nieuw bot om het
die bekleed zijn met kraakbeen.
gewricht heen, dit beperkt eveneens de
Dit kraakbeen is zachter dan bot en zorgt
bewegingsmogelijkheid.
zo voor een soepel over elkaar heen glijden van de botten in het gewricht.
Zwelling
Ook werkt het als schokbreker.
De zwelling van de knie komt voort
Bij artrose zijn deze kraakbeenlagen
uit irritatie van het slijmvlies in de knie
dunner geworden. Dit kan in de hele knie
en overmatige vochtproductie in het
voorkomen of in één helft van de knie.
gewricht. De afvoer van dit vocht gaat
Op de foto is dan te zien dat er nauwelijks
langzaam. Daardoor wordt de knie
ruimte zit tussen het bot van het
dikker. Als de knie wat rust krijgt, wordt
bovenbeen en het bot van het onderbeen.
de aanmaak van vocht minder en kan
Als het kraakbeen is aangetast krijgt u
het lichaam het vocht opruimen. De knie
last van pijn, verminderde beweging en
wordt dan weer slanker.
zwelling van de knie. In het begin verlichten pijnstillers en Pijn
fysiotherapie de klachten. Als dit allemaal
De pijn ontstaat doordat het bot meer
onvoldoende helpt, wordt een operatie
belast wordt. De zachte laag die over het
overwogen.
bot heen lag is immers weggesleten. 3
Een hemi-knieprothese
Figuur 1 & 2: Artrose van de knie gezien van voren en van de zijkant.
4
Hoe ziet een kniegewricht er uit?
Wat is een hemi-knieprothese?
Het kniegewricht bestaat uit drie
De hemi-knieprothese is gemaakt van
gewrichtsoppervlakten:
hoogwaardig metaal en vervangt de
• de binnenzijde van de knie (mediale
helft (hemi) van uw knie. Namelijk alleen
compartiment); • de buitenzijde van de knie (laterale compartiment); • het gewrichtsoppervlak tussen
de binnenste helft van uw knie. Deze helft bestaat uit de binnenzijde van uw bovenbeen (femur) en onderbeen (tibia). Tussen de metalen delen zit een vlak van
de knieschijf en het bovenbeen
zelfsmerend plastic (polyethyleen) om het
(patellofemoraalcompartiment).
gewricht vloeiend te laten bewegen.
Deze drie oppervlakten kunnen
De prothesedelen worden met cement in
afzonderlijk van elkaar versleten zijn.
uw botten vastgezet.
Verder bestaat het gewricht uit spieren, twee menisci (hoefijzervormige ringen van kraakbeen) en banden om het gewricht stabiliteit te geven. In onderstaand plaatje ziet u een rechterknie van de voorkant.
Figuur 3: Anatomie van de knie. 5
Een hemi-knieprothese
Wanneer kunt u hemi-knieprothese
Uw voorbereiding
krijgen? Om in aanmerking te komen voor een
Anesthesie
hemi-knieprothese moet u voldoen aan
De operatie vindt plaats onder algehele
de volgende voorwaarden:
anesthesie (narcose) of met een
• u heeft alleen artrose aan de binnenkant
ruggenprik. Daarom brengt u een bezoek
van de knie;
aan het inloopspreekuur van de polikliniek
• uw voorste kruisband is intact;
anesthesiologie.
• u heeft geen last van reumatoïde artritis
Hier bespreekt de anesthesioloog de
of andere vormen van artritis.
volgende onderwerpen met u: • uw gezondheidstoestand;
De orthopedisch chirurg beoordeelt zelf of u in aanmerking komt voor een hemi-
• welke vorm van verdoving voor u het meest geschikt is;
knieprothese.
• het eventueel aanpassen van uw
Wat is het voordeel van een
• informatie over niet eten en drinken
medicijnen rond de operatie; hemi-knieprothese?
(nuchter zijn).
Een hemi-knieprothese heeft voordelen boven een totale knieprothese, namelijk:
Meer informatie vindt u in de brochure
• de operatie duurt korter;
‘Anesthesie en operatieafdeling’.
• het litteken is kleiner omdat er
Deze krijgt u van de medewerker van de
minder ruimte nodig is om de hemi-
polikliniek anesthesiologie.
knieprothese te plaatsen;
Indien noodzakelijk worden andere
• de voorste kruisband blijft intact;
specialisten ingeschakeld. Aansluitend op
• de bewegingsvrijheid van de knie na de
uw bezoek aan de anesthesioloog gaat u
operatie is groter; • de revalidatieperiode is korter.
naar het opnamebureau en wordt u op de wachtlijst geplaatst. Voorbereidingen voor uw thuiskomst U en uw naaste moeten zich goed voorbereiden. In de hoofdstukken ‘ontslag en weer thuis’ en ‘leefregels voor thuis’
6
leest u meer hierover. De overige zaken
elkaar te houden of te onthouden wat ze
bespreekt de verpleegkundige met u
vertellen. Aarzelt u niet om iemand naar
tijdens het opnamegesprek.
zijn naam en functie te vragen. Spreek een verpleegkundige aan als iets niet duidelijk is of als u zich ergens zorgen over maakt.
Uw opname Controlegesprek Op de dag voor de operatie wordt u
Tijdens de eerste dag van uw opname
opgenomen. U meldt zich die dag bij de
heeft u ook nog een controle met de arts-
receptie van het ziekenhuis. De portier
assistent, de PA of NP, op de polikliniek
verwijst u naar de verpleegafdeling
orthopedie op het statusspreekuur.
orthopedie, waar een verpleegkundige
Deze neemt de operatie met u door en
u ontvangt. De verpleegkundige heeft
controleert uw medicijnen nog een keer.
dan een opnamegesprek met u. Er is dan ook tijd om uw eventuele vragen te stellen. Vervolgens bereidt de
Tijdens de operatie
verpleegkundige u voor op de operatie. Op de verpleegafdeling staat voor u een
Tijdens de operatie ligt u op uw rug op
bed klaar.
de operatietafel en wordt u verdoofd. De orthopeed maakt een kleine snee
U krijgt met verschillende disciplines
aan de binnenkant van uw knieschijf.
te maken: orthopedisch chirurg, arts-
Vervolgens maakt hij de botoppervlakken
assistent, de verpleegkundigen, de
van uw onder- en bovenbeen klaar. Dit
fysiotherapeut, de voedingsassistente, de
doet hij door het resterende kraakbeen en
physician assistent, nurse practitioner en
een deel van het onderliggende bot weg
medewerkers van het laboratorium.
te halen. Daarna plaatst hij met botcement
Een nurse practitioner (NP) of een
de twee metalen delen van de prothese.
physician assistent (PA) zijn speciaal opgeleide verpleegkundigen of andere zorgverleners, die onder supervisie van de specialist bepaalde medische zorg mag verlenen. Het zal niet meevallen om ze uit 7
Een hemi-knieprothese
Er is een kleine kans dat pas tijdens de operatie duidelijk wordt dat: • uw kraakbeenschade heeft aan de buitenzijde van uw knie; • u een scheur heeft in uw voorste kruisband. Dan kan de orthopeed besluiten om een totale knieprothese te plaatsen. De operatie duurt ongeveer een uur.
Figuur 4: Één van de door ons gebruikte protheses.
Figuur 5 & 6: Geplaatste prothese gezien van de voorkant en van de zijkant.
8
Na de operatie
zwelling van de kuit ontstaan. Om dit probleem te voorkomen krijgt u
Na de operatie krijgt u een drukverband
bloedverdunners. Dit zijn de fraxiparine-
om uw been. Uw knie zal de eerste dag op
prikjes die u uzelf tot zes weken na de
een gemotoriseerde steun liggen om de
operatie toedient. U oefent dit al in het
beweeglijkheid te oefenen.
ziekenhuis. Ook krijgt u een folder met instructies mee.
Fysiotherapie tijdens uw opname
Na gemiddeld vier dagen mag u weer
Op de dag van de operatie begint u al
naar huis.
met oefeningen onder leiding van een fysiotherapeut. Ook mag u uw been gestrekt heffen. Zodra u uw knie 90
Complicaties
graden kunt buigen en helemaal recht kunt maken, hoeft u niet meer op de
De operatie en de periode erna verlopen
gemotoriseerde steun te oefenen. Dit
in de meeste gevallen zonder problemen.
gebeurt op advies van de fysiotherapeut.
Toch is het ook voor u van belang te weten welke complicaties er voor kunnen
De eerste dag na de operatie komt u uit
komen:
bed in de stoel en start de looptraining
• Infecties van de geopereerde knie
onder leiding van de fysiotherapeut.
direct na de operatie, maar ook nog
U leert hoe u met twee krukken kunt
jaren daarna. In het laatste geval kan
lopen en hoe u uw been slechts 50% kunt
een infectie elders in uw lichaam zich
belasten.
verplaatsen naar de knieprothese.
De dagen erna leert u veilig in en uit bed
Om een infectie te voorkomen krijgt u
te gaan en op te staan uit de stoel. Ook leert u traplopen met krukken.
antibiotica tijdens de operatie. • Trombose: ondanks de prikken tegen trombose is er een zeer kleine kans op
Voorkomen van trombose
trombose. U krijgt dan pijn in uw (onder)
Trombose is een afsluiting van een
been, gecombineerd met zwelling.
bloedvat in het been door een bloedprop.
Wilt u dan contact opnemen met de
Hierdoor wordt de bloedafvoer van
polikliniek orthopedie, telefoonnummer
het been bemoeilijkt en kan er pijn en
(072) 548 25 00. 9
Een hemi-knieprothese
• Zenuwletsel: tijdens of vlak na de
Fysiotherapie na ontslag
operatie kunnen uitvalsverschijnselen
Met fysiotherapie werkt u thuis aan
optreden door rek of druk op een
de verbetering van de soepelheid,
zenuw. Meestal herstelt dit weer vanzelf
spierkracht en stabiliteit van uw been.
na enkele maanden. Het kan wel
Ook traint u het lopen. Na vier weken
betekenen dat de revalidatie langer
hoeft u niet meer met twee krukken te
duurt.
lopen. U gebruikt buitenshuis nog één kruk. Vier weken later mag u helemaal zonder krukken lopen.
Ontslag en weer thuis Hechtingen Zolang u met twee krukken loopt,
Twaalf tot veertien dagen na de operatie
kunt u uw huishoudelijke bezigheden
verwijdert uw huisarts de hechtingen.
verminderd uitvoeren. Als u thuis niet voldoende hulp heeft of kunt inroepen,
Het is mogelijk dat uw knie de eerste
dan is een tijdelijke opname in een
maanden wat rood is, warm aanvoelt
verzorgingshuis of verpleeghuis mogelijk.
en iets dikker is. Hierover hoeft u zich in
Tijdens het opnamegesprek bespreekt de
principe geen zorgen te maken. In de
verpleegkundige deze zaken uitgebreid
loop van de tijd verdwijnt dit vanzelf.
met u.
Het is belangrijk om contact op te nemen met de polikliniek orthopedie als u:
Neem vooral de eerste zes weken na
• twijfelt over uw knie;
de operatie voldoende rust. Zo krijgt
• pijn ervaart;
uw knie de gelegenheid te genezen.
• u een temperatuur van boven de
Het is belangrijk dat u voorzichtig omgaat met uw nieuwe knie: het is en blijft immers een kunstknie (zie ook bij leefregels voor thuis). Na het ontslag uit het ziekenhuis neemt de fysiotherapeut uit uw eigen omgeving de behandeling weer over. U krijgt een verwijzing voor de fysiotherapeut mee. 10
38,5�C heeft.
Leefregels voor thuis
lange wandelingen maken, veel traplopen, tuinieren en tillen. Het is niet
In het ziekenhuis bent u zo goed mogelijk
de bedoeling om met uw prothese te
voorbereid op uw terugkeer naar huis.
sporten. Schokbelastingen (hardlopen en
Toch is het belangrijk om de volgende
springen) dient u te vermijden. Als u jong
punten in acht te nemen:
en actief bent of als u zwaar gebouwd
• U loopt de eerste vier weken na de
bent, zal de belasting van de prothese
operatie met twee elleboogkrukken.
veel groter zijn.
Het tempo van de revalidatie wisselt in
Dit kan de levensduur van de prothese
de praktijk van patiënt tot patiënt.
bekorten. Mocht uw hemi-knieprothese
Dit is niet goed te voorspellen.
in de toekomst loslaten van het bot of
De fysiotherapeut past zo nodig het
anderszins falen dan kan deze vervangen
oefenprogramma aan (vertragen of
worden door een totale knieprothese.
versnellen) aan uw vorderingen. • Als u voldoende controle heeft over uw geopereerde been mag u ongeveer zes
Antibiotica als voorzorg
weken na de operatie weer autorijden, fietsen en zwemmen. Verder is het
Uw prothese kan ook jaren later nog
belangrijk de voorwaarden van uw
geïnfecteerd raken. Om dit te voorkomen
verzekering te lezen. Let daarbij op of
is het belangrijk dat u bij bepaalde
u bent verzekerd als u krukken gebruikt
behandelingen van tevoren antibiotica
en zelf autorijdt.
inneemt. Ook bij bepaalde ziekten geldt
• Heeft u last van zwelling? Leg dan uw benen omhoog wanneer u zit of ligt.
deze regel. Voorbeelden hiervan zijn: • het trekken van een kies of tand; • een wortelkanaalbehandeling, het
Wat mag u wel of niet doen met de
inzetten van een implantaat;
prothese?
• het openmaken van een zweer;
Met de prothese kunt u uw dagelijkse
• ingreep van maag-darmkanaal of
activiteiten comfortabel uit voeren. Het gaat hierbij om lopen, fietsen, zwemmen, etc. Ook mag u af en toe
urinewegen; • een ingegroeide teennagel, steenpuist of wondroos.
uw been meer belasten: bijvoorbeeld 11
Een hemi-knieprothese
Is het voorafgaande bij u van toepassing?
Neem contact op met:
Neemt u dan direct contact op met
• uw huisarts, tandarts of specialist
de huisarts, specialist of tandarts die u
waarbij u onder behandeling bent voor
behandelt.
een ontsteking of behandeling.
U meldt dan dat u een prothese heeft
Meer informatie hierover vindt u onder
en als voorzorg antibiotica nodig heeft.
het kopje ‘antibiotica als voorzorg’,
U krijgt van ons hiervoor een klein kaartje mee, dat u altijd bij zich heeft:
zie pagina 9. • de polikliniek orthopedie, wanneer u
bijvoorbeeld in uw portemonnee of bij uw
een toename bemerkt van de pijn in
afsprakenkaart. Op dit kaartje staat uitleg
het operatiegebied in combinatie met
over waar uw zorgverlener informatie
toename van roodheid, vochtverlies uit
over de antibiotica vindt. Overhandig
de wond en eventueel koorts.
dit kaartje aan uw huisarts, specialist of
Ook wanneer er een dik, glanzend en
tandarts. Deze zorgverlener kan op de
pijnlijk onderbeen ontstaat, neemt u
MCA-website kijken welke antibiotica u
contact op met de polikliniek.
nodig heeft: • www.mca.nl/antibioticaprofylaxe (Nederlandstalig)
Controleafspraken
• www.mca.nl/antibioticsprophylaxis (Engelstalig)
Als u met ontslag gaat, regelt de verpleegkundige een controleafspraak voor u. Deze is over zes weken bij
Wanneer neemt u contact op?
de operateur. U krijgt gelijk een aanvraagformulier mee voor het maken
Uw nieuwe knie blijft een kunstproduct.
van een röntgenfoto bij de afdeling
Gebruik uw knie dan ook met enige
radiologie (huisnummer 131). Deze foto
voorzichtigheid, zodat u er jarenlang
laat u veelal een half uur voor uw afspraak
plezier van heeft. Het is daarom belangrijk
met de orthopedisch chirurg maken.
dat u bij onderstaande klachten contact
Overzicht van poliklinische controles:
opneemt met uw huisarts of met de
• 6 weken na de operatie met
polikliniek orthopedie.
röntgencontrole (belaste opname) bij orthopedie;
12
• op indicatie: 12 weken na de operatie functiecontrole; • 1, 3 en 5 jaar na de operatie met röntgencontrole bij orthopedie.
Uw vragen Met deze folder informeren wij u zo goed mogelijk. Helaas kunnen we niet alles vermelden. Het is echter niet nodig om met allerlei vragen, twijfels en/of angsten te blijven rondlopen. Dus als u nog vragen of opmerkingen heeft over de operatie en/of de behandeling, stel deze dan gerust aan uw specialist. U kunt ook contact opnemen met de afdeling orthopedie. Andere vragen kunt u natuurlijk ook stellen tijdens de opname. • Reguliere opname (072) 548 25 60 (huisnummer 249) of (072) 548 25 40 (huisnummer 240) • Polikliniek orthopedie (072) 548 25 00 (huisnummer 038) Bereikbaar op werkdagen van 8.30 tot 16.30 uur
13
Een hemi-knieprothese
Notities ..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
14
Colofon Redactie:
polikliniek orthopedie
afdeling marketing & communicatie
Oplage:
100/ 2e druk 2011
Druk:
Ricoh
Artikelnummer:
141337
Op alle behandelingen in MCA zijn de algemene voorwaarden van het MCA van toepassing, zie www.mca.nl of vraag bij de balie van patiëntenvoorlichting. 15
Medisch Centrum Alkmaar Wilhelminalaan 12 1815 JD Alkmaar tel. (072) 548 44 44
mca.nl
