Orthopedie
Instructies voor patiënten met een kunstheup
Geachte mevrouw/mijnheer, In deze folder vindt u een aantal richtlijnen/instructies, die u goed kunt gebruiken nadat u een heupprothese heeft gekregen. Na de operatie zal de orthopeed aangeven wanneer u uit bed mag en de therapie kan gaan starten. Hierna zult u weer leren lopen met krukken of een ander loophulpmiddel en oefeningen krijgen om de kracht en conditie te verbeteren. Na het ontslag uit het ziekenhuis is fysiotherapeutische begeleiding doorgaans niet nodig.
Oefeningen Over het algemeen geldt; oefen tweemaal per dag in uw eigen tempo. Forceer uzelf niet en rust voldoende.
Oefeningen in rugligging Oefening 1 Tenminste ieder uur 10x
Voeten optrekken en wegduwen. Alleen de voeten bewegen, de benen blijven stil liggen.
1
Oefening 2 5 x 5 seconden
Uw been gestrekt neerleggen, waarbij u de knieholte naar beneden drukt en zo de bovenbeenspieren aanspant.
Oefening 3 5 x 5 seconden
Zoveel mogelijk gestrekt liggen. Nu billen samenknijpen.
Oefening 4 5 x 5 seconden
Uw been rustig zo ver u kunt naar buiten bewegen.
2
Oefeningen in zit Oefening 5 5 x 5 seconden
Zit goed achterin de stoel. Nu de knie strekken; het been zo recht mogelijk maken.
Oefening 6 5 x 5 seconden
Hef uw been een klein stukje. De knie blijft gebogen. De voet juist los van de grond laten komen.
Oefening 7 5x
Zet uw voeten op de grond, dicht bij elkaar. Beweeg nu alleen de knieën van elkaar af, de voeten blijven staan.
3
Oefeningen in stand Oefening 8 5 x 5 seconden
Neem goede steun aan de handen. Hef het gestrekte geopereerde been zijwaarts.
Oefening 9 5 x 5 seconden
Op dezelfde achterwaarts.
Oefening 10 5 x 5 seconden
wijze
Met gebogen been. Voorwaarts. Probeer steeds alleen het been te bewegen. De rug blijft recht.
4
Algemene raadgevingen De eerste weken na de operatie Op de rug slapen, eventueel met een kussen tussen de knieën. Ideale houding bij het zitten De benen recht voor het lichaam. Benen niet over elkaar kruisen. Neem een stoel met een hoge en harde zitting, het liefst een stoel met armleuningen. Aantrekken van schoen of kousen De eerste weken hulp vragen of hulpmiddelen gebruiken. Later altijd met de knie naar buiten gedraaid. Draaien Om het niet-geopereerde been Iets oprapen van de grond Steun met de hand van de geopereerde zijde op een tafel of iets dergelijks. Breng uw lichaamsgewicht over op het nietgeopereerde been. Buig het lichaam naar voren en hef gelijktijdig het geopereerde been naar achter. Uw vrije hand kan nu zonder problemen de grond raken. Trap lopen Trap op a. Eén hand aan de leuning, één hand op de kruk. b. Plaats de voet van het niet geopereerde been op de trede. c. Plaats nu de voet van de geopereerde zijde erbij en……. d. …..zet de kruk op dezelfde trede. Trap af a. Eén hand aan de leuning, één hand op de kruk. b. Zet eerst de kruk een trede lager. 5
c. Plaats de voet van de geopereerde zijde op de trede waar de kruk staat. d. Nu de voet van het niet-geopereerde been er naast plaatsen. Om in de auto te stappen a. Zet de autostoel zo ver mogelijk achteruit. b. Ga zitten op de autostoel, de benen buiten. c. Draai nu de benen en de romp samen in één beweging naar binnen. Om uit de auto te stappen a. Draai benen en romp in één beweging samen naar buiten. b. Sta recht.
Maatregelen ter voorkoming van het uit de kom schieten van de heupprothese (luxatie) Gedurende de eerste drie maanden na de operatie is het belangrijk dat u een aantal zaken goed in acht neemt, zodat u voorkomt dat de heupprothese uit de kom schiet. • In deze periode moeten de benen enigszins gespreid worden gehouden bij het gaan zitten en liggen. • Legt u uit voorzorg een kussen tussen uw benen als u in bed ligt. Probeer op uw rug te slapen, zodat uw benen in de goede houding blijven liggen. U moet uw benen niet over elkaar kruisen. Ga niet op uw zijde liggen voordat de behandelend arts hiervoor toestemming geeft. • Uw knie niet extreem in de richting van uw neus brengen (bijvoorbeeld om uw nagels te knippen). • Niet bukken vanuit een stoel. • Niet met de benen over elkaar zitten. • Niet hurken. • Niet op een lage kruk of stoel gaan zitten. 6
• • • • •
Maak gebruik van een lange schoenlepel voor het aantrekken van uw schoenen Niet bukken vanuit een stand met de benen naast elkaar. Niet op de ‘gewone manier’ kousen en schoenen aantrekken, maar met het been naar buiten gedraaid. Niet gaan lopen en gelijktijdig een draaibeweging maken. Draai stap voor stap, niet op de voet van het geopereerde been.
Veel gestelde vragen na het plaatsen van een totale heupprothese 1. Hoe lang kan mijn heup pijnlijk blijven? De pijn na het plaatsen van een heupprothese wordt geleidelijk aan minder, beginnend ongeveer twee weken na de operatie. Drie tot vier maanden na de operatie treedt een aanzienlijke verbetering op. Soms voelt men een doffe pijn na lange wandelingen; dit gevoel kan optreden tot ongeveer 12 maanden na de operatie. Startpijn kan nog een poosje aanhouden. Dit pijnlijke gevoel verbetert zonder behandeling. 2. Hoe lang blijft mijn been dik? De zwelling vermindert meestal gedurende de eerste weken na ontslag. Het dik worden zal verminderen door dagelijks één uur, ’s morgens en ’s avonds, de benen hoog te leggen. De zwelling is over het algemeen ’s avonds het grootst en neemt af wanneer u de oefeningen goed blijft doen. 3. Wanneer mag ik weer gaan autorijden? Als u voldoende controle heeft over uw geopereerde been, kunt u na zes à acht weken weer gaan autorijden. Het is niet verstandig om te rijden wanneer u nog pijnmedicatie slikt. 7
Raadpleeg uw arts en ook de polisvoorwaarden van uw verzekeringsmaatschappij. 4. Wanneer mag ik weer gaan fietsen? Ongeveer zes weken na de operatie, wanneer u weer voldoende controle over uw geopereerde been heeft,mag u weer gaan fietsen. U moet wel weer voldoende controle over uw been hebben. Een damesfiets is vanwege de lage instap makkelijker. Oefen eventueel eerst op een hometrainer. 5. Wanneer mag ik weer douchen of in bad?
Wanneer het hechtmateriaal is verwijderd en de wond droog is, mag u weer douchen of in bad. Dit is over het algemeen 14 dagen na de operatie. 6. Wat voor soort schoenen kan ik het best aantrekken?
Het is verstandig om schoenen te dragen die vast aan de voet zitten en een brede hak hebben. Hoge hakken en slippers dient u de eerste drie maanden te vermijden. 7. Hoe lang moet ik het bloedverdunnende middel / Fragmin blijven gebruiken? Wanneer u tijdens deze opname gestart bent met Fragmin (ten gevolge van de operatie), blijft u dit middel tot 6 weken na de operatie gebruiken tenzij de behandelend arts iets anders afspreekt. Mocht u al bloedverdunnende middelen gebruiken vóór de operatie, dan blijft u deze gebruiken. Uw dokter zal u hierover adviseren. 8. Wanneer mag ik weer op mijn zij slapen?
Leg uit voorzorg een kussen tussen uw benen als u in bed ligt. Na zes weken mag u op uw ‘gezonde’ zijde slapen met een kussen tussen de knieën. U mag dan ook op uw 8
geopereerde zijde liggen als uw arts hiervoor toestemming geeft. 9. Hoe verzorg ik mijn wond?
De wond moet schoon en droog blijven. De huid rondom het hechtmateriaal kan er wat rood en geïrriteerd uitzien. Wanneer het hechtmateriaal na ongeveer 14 dagen verwijderd is, zal deze roodheid langzamerhand afnemen. Wanneer het wondgebied gezwollen of rood wordt of er komt vocht uit, is het verstandig met de verpleegkundige van de Thuiszorg of de huisarts te overleggen wat u moet doen. Na het verwijderen van het hechtmateriaal kunt u zich weer gaan douchen. Was uw wond van boven naar beneden, liever met uw handen dan met een washand. Gebruik geen crème of lotion. 10. Hoe lang moet ik gebruik maken van een loophulpmiddel? Patiënten met een heupprothese moeten minimaal zes weken na de operatie met een loophulpmiddel blijven lopen.
Ten aanzien van infecties Bij infecties als; steenpuisten, blaasontsteking, longontsteking, keelontsteking, etcetera, direct uw huisarts raadplegen. Het is van belang voor het behoud van uw nieuwe heup, dat infecties snel en gericht met medicamenten behandeld worden.
9
Voorzorgsmaatregelen thuis • • •
Haal losse kleedjes uit uw huis, dit in verband met uitglijden, waardoor de heup uit de kom kan schieten. Zorg dat u onder de douche niet uit kunt glijden. Gebruik een badmat en steunen voor de handen. Pas op met krukken op een natte vloer. De rubberdoppen worden dan zeer glad.
Suggesties en klachten De organisatie van het ziekenhuis kan altijd beter. Uw suggesties zijn dan ook van harte welkom op het patiëntenservicebureau. Ook kan het voorkomen dat u niet helemaal tevreden bent over de manier waarop u in ons ziekenhuis behandeld bent. Bespreek dit op de eerste plaats met degene die u daar verantwoordelijk voor acht, bijvoorbeeld de medisch specialist of een verpleegkundige. Lost dit gesprek uw problemen niet op, dan kunt u contact opnemen met het patiëntenservicebureau. Het ziekenhuis beschikt namelijk over meerdere procedures voor de correcte afhandeling van klachten. Het patiëntenservicebureau kan u daarbij helpen.
Ten slotte wensen wij u een spoedig herstel toe.
maart 2006 10
