Een eenvoudig, robuust en duurzaam spoorsysteem Jan Koning, 6 november 2013, KIVI NIRIA Jaarcongres, TU Eindhoven
Spoor als ruggengraat voor duurzaam transport Mooie groeikansen voor spoor
● Ondanks crisis toch hoge groeicijfers verwacht voor transport ● Kiezen voor spoor als duurzame modaliteit: o Zekerstellen van beschikbaarheid van brandstoffen o CO2-uitstoot reduceren ● Spoorvervoer zeer duurzaam: 4 x lagere CO2-uitstoot / km, en kan volledig op duurzame energie draaien ● Om Nederland duurzaam mobiel, leefbaar en economisch vitaal te houden, moet het vervoer per spoor fors omhoog: 50% meer reizigerskilometers en 2-3x zo veel tonkilometers
Huidig systeem komt aan zijn grenzen
• Sinds 2008 al meerdere knelpunten in het spoorwegnet • Toekomstige groei in goederenvervoer kan onvoldoende worden opgevangen • Creëren efficiënte transportinfrastructuur als randvoorwaarde voor economische groei
Andere kijk op het spoor nodig
• Bij het oplossen van problemen brengen we meer complexiteit aan, in plaats van minder => decompliceren • Andere kijk nodig qua: – – – – – – –
Infrastructuur Dienstregeling Materieelinzet Personeelinzet Bijsturing Onderhoudscontracten Concessies voor beheer en vervoer
Betrouwbaarheid door eenvoud
• Op de zwaarste vervoersassen onafhankelijke infrastructurele corridors voor IC’s en internationale reizigerstreinen • Regionale netwerken voor stoptreinen / goederentreinen • Materieel vast toegewezen aan treinseries • Rijdend personeel heeft elke dag of elke week vaste route; machinist en conducteur blijven bij “hun” trein • Ook onderliggende systemen (beveiliging, energievoorziening, verkeersleiding) ontkoppelen waar mogelijk • Goederentreinen via regionale netwerken routeren naar eigen corridors, zoals de Betuweroute
IC-corridors Eigenschappen
● Zoveel mogelijk onafhankelijke corridors voor IC’s en internationale reizigerstreinen ● Materieel vast toegewezen aan corridor ● Rijdend personeel rijdt elke dag / week vaste route en blijft bij “hun” trein ● Verkeersleiding per corridor, zowel voor treinenloop als materieel en personeel ● Ook onderliggende systemen (beveiliging, energievoorziening) ontkoppelen ● Regionale netwerken voor stoptreinen ● Goederentreinen via regionale netwerken routeren naar eigen corridors, zoals de Betuweroute
HSL/IC-netwerk voorbeeld
HSL/IC-netwerk Voorbeeld: Amsterdam-Arnhem Standaard reisroute (groen), geen overstap Verstoring! Aangepaste reisroute (rood, oranje), 1 overstap
Andere delen van het netwerk worden niet aangetast!
Langetermijnvisie 2012-2040
Vaststellen op basis van • Behoeften van reizigers en verladers • Demografische en economische ontwikkelingen • Ruimtelijke ordening • Doelstellingen op het gebied van duurzaamheid (spoor heeft 4x zo lage CO2–uitstoot als de auto!) • Gewenste rol van het spoor in de mobiliteitsvraag (modal split), zowel voor reizigers als voor goederen
Kenmerken langetermijnvisie
• • • •
Breed geaccepteerd Commitment vanuit de overheid (regie-rol) Koersvast Beschikbaar budget bepaalt wel het tempo van invoering, maar niet de koers!
• Voorbeeld: Bahn2000 in Zwitserland ― consistente uitrol van infrastructuuruitbreidingen op basis van een langetermijnvisie op de rol van het spoor
Corridorsgewijs rijden Voordelen
● Voor reizigers hogere betrouwbaarheid en punctualiteit
● Vervoerssysteem robuust en simpel ● Geen olievlekwerking bij verstoringen ● Weinig kruisende treinbewegingen, dus hogere veiligheid
Bijdragen spoor aan duurzaamheid
Hoe kan het spoor bijdragen aan het duurzaam maken van vervoer van reizigers en goederen? ● Efficiënter rijden: automatisch rijdende treinen? ● Optimaliseren materieelinzet ● Aangepaste dienstregeling bij winterweer
Automatisch rijdende treinen 5 niveaus van automatische treinoperatie (volgens UITP)
0. Op zicht rijden Dit komt overeen met hoe trams rijden op straatniveau
1. Handmatig (SCO – Supervision and Control train Operation) Een bestuurder regelt niet alleen het starten, rijden en stoppen van de trein, maar ook het openen/sluiten van de deuren en het reageren op onverwachte omstandigheden en noodgevallen. Een beveiligingssysteem bewaakt de snelheid van de trein en soms krijgt de machinist snelheidsadviezen.
2. Semi-automatisch (STO – Semi-automatic Train Operation) Het starten, rijden en stoppen gaat automatisch, maar de bestuurder geeft de trein nog wel een teken wanneer hij mag starten. Voor de rest als bij 1. Deze vorm komt in de wereld het meest voor, maar tot nu toe alleen bij metrosystemen
Automatisch rijdende treinen 5 niveaus van automatische treinoperatie (volgens UITP)
3. Machinistloos rijden (DTO – Driverless Train Operation) De trein kan zelf starten, rijden en stoppen, maar een surveillant is aanwezig om de deuren te bedienen en de trein in noodgevallen handmatig te rijden
4. Onbemand rijden (UTO – Unattended Train Operation) De trein kan zelf starten, rijden en stoppen; deurbediening is automatisch, evenals ingrijpen bij noodgevallen, zonder reglementaire verplichting tot aanwezigheid van personeel in de trein
Automatisch rijdende treinen
● Hoogst haalbare niveau is niveau 2: semi-automatisch, mét bestuurder, want: o Te veel interactie met wegverkeer (overwegen) o Controle op veiligheid nodig bij in- en uitstappen
● Daarom zijn niveaus 3 en 4 zijn voor treinen voorlopig nog toekomstmuziek
Automatisch rijdende treinen Duurzamer, sneller, …
● Duurzamer: o Optimalisatie rijkarakteristiek van trein mogelijk ̶ geen verschillen meer in rijgedrag tussen machinisten ̶ geen onnodige stops meer bij inrijden stations o Dus energiebesparend! ● Sneller: o Speling in rijtijden kan kleiner, dus kortere rijtijden en kortere wachttijden op stations o Hogere frequenties o Snellere verbindingen en kortere reistijden voor de reiziger
Automatisch rijdende treinen … voordeliger en hogere service
● Voordeliger: o Energiezuinig rijden geoptimaliseerd, dus minder geld kwijt aan energie o Kortere rijtijden en dus kortere omlooptijden scheelt materieel ● Hogere service: o Deel rijdend personeel kan nu op station blijven als servicemedewerker voor reizigers o In rustige uren en op minder drukke lijnen hogere frequentie bieden => trekt meer reizigers
Optimaliseren materieelinzet
● Optimaliseren omloop materieel o Verbeteren bezetting door lege delen van treinen aan reizigers kenbaar te maken o Idem door bij planning al aan te geven welke treinen normaliter druk, vol of juist rustig zijn o Kortere rijtijden kunnen materieeldiensten besparen
Winterweer
● Door corridorsgewijs rijden o Zijn minder wissels nodig o Hoeven wissels minder vaak te worden bediend o Neemt de betrouwbaarheid van de uitvoering toe ● Dus aangepaste dienstregeling is mogelijk:
Samenvattend
Een simpel en robuust spoorsysteem houdt Nederland op duurzame wijze bereikbaar en economisch vitaal
