Een brede ontwikkeling met Wetenschap en Techniek als basis voor zelfstandige kinderen
Hanno van Keulen 9e Jaarcongres Brede School Utrecht, 6 november 2013
Wie is Hanno van Keulen? Hanno van Keulen was/is: • Scheikundige •
Nieuwsgierige
•
Programmaleider Bètatechniekonderwijs bij het Centrum voor Onderwijs en Leren, Universiteit Utrecht
•
–
TalentenKracht Utrecht
–
Wetenschapsknooppunt Utrecht
–
Kenniscentrum Talentontwikkeling, Wetenschap & Techniek Midden-Nederland
Lector Leiderschap in Onderwijs en Opvoeding bij Windesheim Flevoland Almere
Thema’s • Wat bedoelen we met ‘techniek’? – Definities, associaties, beelden, rolmodellen – Van ‘techniek’ naar ‘wetenschap & technologie’
• Waarom eigenlijk aandacht voor W&T? – Het ‘Techniekpact’ – Wat zijn nog meer goede redenen om aan W&T te doen?
• Mogelijkheden van W&T voor: – Brede ontwikkeling – Zelfstandige kinderen – Kindcentra en Brede Scholen
Wetenschap en techniek = je eigen leven
• Dagelijks leven: Waarom moet ik mijn handen wassen? • Burgerschap: Zorgvuldig zijn met water • Werken: Wie gaat dat allemaal maken?
We hebben zorgen om het funderend onderwijs! • De basis voor elke toekomst wordt gelegd in de basisschool, dus ook die van de ingenieur en de installateur. Is die toekomst daar goed belegd? – Ca. 4% van de schooltijd in NL is voor W&T tegen 10% gemiddeld (TIMSS) – In NL haalt slechts 3% van de kinderen het excellente niveau (TIMSS) – Nederlandse meisjes doen het slechter dan jongens (PISA): dat patroon komt verder nergens voor – 13% van de leraren doet nooit ‘een proefje’ – Slechts 5% van de NL kinderen doet wel eens de hele cyclus van ‘onderzoekend/ontwerpend leren’ (tegen 40% OESO)
Analyse • 600.000 werklozen tegen 160.000 vacatures in de bèta-technische sector: de externe kwaliteit van het onderwijs schiet tekort – Geen/onjuiste rolmodellen in PO – Geen doorlopende leerlijnen – Imagoprobleem VMBO
• W&T wordt in het PO niet getoetst, niet serieus genomen, niet gegeven, uitbesteed aan ouders/vrijwilligers/verlengde schooldag • Waar staat de Brede School? Waar het IKC? Wie zet in op W&T?
Voor wie doen we het?
Wat is het •
?
13 mei 2013 sloot het kabinet samen met werkgevers, het onderwijs en de werknemers- organisaties het ‘Techniekpact’. Het pact moet de aansluiting van het onderwijs op de arbeidsmarkt in de technieksector verbeteren en daarmee het tekort aan technisch personeel terugdringen.
Hogere instroom (beroeps)opleidingen techniek en verhogen kwaliteit via publiek-private samenwerking; Optimale doorstroom, aantrekken en behoud van (internationaal) technisch personeel; Meer aandacht voor bèta/techniek in het funderend onderwijs (PO en VO). Uitgewerkt in Rapport Clevers/Willems ‘Wetenschap en technologie primair onderwijs’
Wetenschap en techniek: oplossing? • Ja, want W&T sluit aan bij actuele visies op hoe kinderen leren (‘embodied knowledge’) • Ja, want W&T is overal om ons (en dus ook kinderen) heen • Ja, want Brede Scholen en Integrale Kind Centra hebben (in principe) faciliteiten en mogelijkheden die ‘gewone’ scholen niet hebben • Ja, want ....
W&T = visie op hoe kinderen leren • Kennis is ‘embodied’ • Leren = exploreren = actie en perceptie = cognitie • Kinderen zoeken naar actiemogelijkheden; wat kun je er mee doen? • “Intelligence emerges in the interaction of an agent with an environment and as a result of sensorimotor activity” (Smith & Gasser, 2005)
Exploreren van je wereld • Aarde, water, lucht, vuur • Vast, vloeibaar, gas – Poeder, emulsie, damp
• Massa, evenwicht – Krachten, draaien, versnelling
• Licht, kleur, schaduw, spiegel • Geluid, trillingen • Warmte
Exploreren: een relatie leggen tussen de materiële omgeving en je lichaam • Actiemogelijkheden herkennen • Vaardigheden ontwikkelen – Herkennen waar je iets kunt vastmaken – Een hamer zien als verlengstuk en verzwaring van je arm
Grijpen, draaien, slaan, wrijven, vasthouden, …. het zijn je handen maar dan ‘handiger’
Onderzoekend en ontwerpend leren 42 = ‘Wetenschap’ = Onderzoekende houding bevorderen: “Hoe zit dat eigenlijk?”
45 = Technologie = Probleemoplossende houding bevorderen: “Kan dat beter?”
Hoe maak je een glutenvrije pannenkoek?
School + BSO
Bruggen bekijken
Bruggen maken en hoe het (te) vaak gaat: een techniekles als leuk tussendoortje
Leefwereld verkennen “Dan gaan ze shoppen. De modewinkel ‘Nero Impala’ heeft een gevel van donkere korrelige steen. Het glanst metallisch. Er zitten glittertjes in”...
Van graniet naar ..... • • • • • • •
Gebergtes ..... Plaattektoniek ...... Weer, wind en erosie ...... Rivieren, zand en klei ....... Sedimenten, vruchtbaarheid, landbouw ..... Gesteentekringloop, fossielen, zandsteen ..... Bouwen in steen, steden, winkels ......
Van zand naar rivier naar fossiel en terug naar je huisdier
Vragen stellen in de zandbak: ‘Hoe stroomt een rivier?’
Ideeën voor onderzoekend en ontwerpend leren met ‘Water’
1/2 paraplu 3 drijven en zinken 4 dijk 5 brug 6 waterrad 7 sluis 8 waterzuivering
We ontwerpen en onderzoeken een cake • • • •
Kan het glutenvrij? We hebben geen margarine maar wel roomboter De eieren zijn op! We hebben geen bakpoeder maar wel gist
Zonder boter • • •
Waarom is een cake niet taai-stevig zoals brood? Waarom wordt de korst bruin? Waarom .....
Met gist
Met rijstmeel
Zonder ei
Niet alleen door ervaring maar ook door verhalen naar binnen komen bij kinderen
De verhalen begrijpen: Roodkapje, de wolf en de kleine ijstijd • Kou in de 17e eeuw • Hoe komt dat? – Minder zonnevlekken – Temperatuurdaling
• Gevolgen: – – – –
Mooie winterlandschapschilderijen Honger! Wolven rukken op Arm Roodkapje
Zie de maan schijnt door de bomen • Schijnt de maan ook door de kerstbomen? – Seizoenen; bomen
• ‘De maan gaat altijd met je mee’ – Hoe komt dat? – Is dat ook zo als je de maan nabootst met een zaklamp?
• Wie heeft dat stuk uit de maan gehaald? – De schijngestalten van de maan
• Waarom zijn er veel meer kraters op de maan dan op de aarde? • Maandag, maanziek, het ondermaanse
Zie hoe de maan schijnt door de bomen
“Het licht neemt je schaduw mee en daardoor wordt je schaduw steeds groter!” Kerndoel 32 ‘De leerlingen leren eenvoudige meetkundige problemen oplossen’
Wie zoet is krijgt lekkers
• Wat is ‘zoet’? De smaakpapillen • Wat zijn de lekkerste? Zelf een pepernoot ontwerpen en bakken (en opeten) • Hoe werkt dat? Van meel tot pepernoot: stofverandering, mixer, weegschaal, verhoudingen, oven, warmte, tijd, • Van pepernoot tot p..p: kauwen, kiezen, speeksel, spijsvertering • ‘In één of and’re hoek’: Strooien, chaos, verdeling, zwaartekracht
Zie ginds komt de stoomboot
• Drijven (en zinken): dichtheid en opwaartse kracht; golven • Beladen (en kapseizen): ruimte vullen; verpakkingsmateriaal; verhouding inhoud / opppervlakte • Varen: stoom; uitzetten van gas; motor; ‘pop-pop motor’ • Navigeren: kompas, sterren, kaarten • Uitladen: kraan, lier, glijbaan, container
Waar haal je het vandaan? • Houding staat op één! – Je hoeft niet alles te weten of te kunnen – Wees zelf nieuwsgierig – Volg de kinderen en het nieuws
• Een technieklokaal is handig • Kennis en inspiratie: een gevulde boekenplank voor kinderen en ouderen
Wetenschap & Technologie op de Brede School en het IKC • Het is leuk! • Het is goed voor Nederland • Het is goed voor heel veel kinderen • Het vraagt nog om wat visie, afstemming, organisatie, ontwikkeling, faciliteiten, beleid, professionalisering en attitude-verandering • Dus wat houdt u tegen!?
Dank voor uw aandacht!
