WEST – JAVA- Bantam 1949. Een beveiliging van een werktrein van de Staats Spoorwegen met een fatale afloop. Het is 19 december 1948. De legercommandant , de generaal S. Spoor, komt met zijn dagorder, waarin hij de start van de Tweede Politionele Actie aankondigt, door de Indonesiers Agressie II genoemd.. Ons bataljon 3 – 12 R.I., behorend tot de II de Infanterie Brigade van de C Divisie “7 December “ wordt ingedeeld bij de I ste Infanterie Brigade en gaat als voorhoede van de Noordelijke gevechtsgroep via Tangerang naar Serang. Het doel is het onder controle brengen van het meest westelijke deel van Java., n.l. Bantam. In dat deel bevindt zich de Brigade Tirthayasa van de Siliwangi Divisie , onder leiding van de brigade commandant luitenant-kolonel Eri Soedewo. Hij is al maanden in Bantam en heeft opdracht gekregen de in dat gebied losse opererende eenheden tot een brigade te vormen, hetgeen hem goed gelukt is. Hij volgt de ontwikkelingen van de onderhandelingen tussen de Nederlandse regering en de Indonesische vertegenwoordigers op de voet. Eri Soedewo geeft zijn ondercommandanten de opdracht, om zodra de Nederlandse troepen Bantam binnenvallen, zich in het bergachtig gebied terug te trekken.. Van daaruit zal hij zodra de Nederlandse troepen zich in kleine eenheden hebben verspreid over het Bantamgebied een guerillaoorlog gaan voeren, die voor hen een hel zal zijn. En dan nu het verslag over de treinbeveiliging. Op 2 maart 1949 kreeg ik opdracht om met mijn peloton, het tweede van de derde compagnie, een treinbeveiliging te leveren voor een trein met een werkploeg van enige tientallen spoorwegarbeiders , die aan de spoorlijn die van Djakarta via Rangkasbitoeng naar Serang loopt, reparaties moesten gaan uitvoeren. De trein bestond uit een oude locomotief met een aantal wagons met houten opbouw en een platte wagon vóór de loc met daarop enige zandzakken en een mitrailleur. Op de trein had ik in één wagon één sectie laten plaatsnemen , een paar man bij de mitrailleur op de platte wagon en zelf begaf ik me met de overige twee secties aan weerszijden van de spoorlijn in het zijterrein ter bescherming. De trein bewoog zich stapvoets voort zodat we er oog op konden houden. Tijdens de tocht van ongeveer 15 km ten Zuiden van Serang werden we enige malen beschoten. We passeerden ook een brug over de rivier de Tjiwasi, die bestond uit betonnen pijlers met daarover de rails op bielzen. Nadat de spoorlijn was gerepareerd werd de locomotief op een draaischijf gekeerd en duwde op de terugweg de wagons voor zich uit. Bij het naderen van de spoorbrug, die we op de heenweg waren overgegaan, zagen we de eerste wagons de brug oprijden en hoorden we een hels lawaai.De wagons, die nu dus vóór de locomotief reden stortten met een enorm lawaai in de rivier. Twee wagons rechtop in de rivier, een wagon er ondersteboven tussen hangend en een wagon lag volkomen platgedrukt op de walkant. In de wagon, die tussen de beide anderen hing zaten de mannen van een sectie, die er gelukkig zonder kleerscheuren uit wisten te komen. Eén van mijn jongens raakte gewond door een kneuzing aan de rug. Hij werd enige weken opgenomen in het militair hospitaal te Djakarta.. In de wagon die op de wal te pletter
sloeg zaten ongelukkigerwijs de spoorwegarbeiders. We zijn vrijwel de gehele verdere dag en ook nog de nacht samen met de genie bezig geweest om de werkers onder de wagon vandaan te krijgen. Met kelderwinds zagen we kans om de platgeslagen wagon iets op te krikken en de doden en gewonden er onder uit te halen. Resultaat was : 4 doden en een groot aantal zwaar gewonden. De oorzaak van dit vreselijke ongeluk was te danken aan de troepen van de luitenant-kolonel Eri Soedewo, die zijn manschappen een aantal spoorstaven had laten losschroeven en in de rivier laten gooien. Hij had het daarmee niet alleen een hel gemaakt voor de Nederlandse militairen, maar in dit geval nog veel ernstiger voor de eigen bevolking.
Het hoofdkwartier van de Brigade Thirthayasa te Serang en de bewegwijzering in Serang
In de plaatselijke krant verscheen op 2 maart 1949 het volgende bericht:
Werktrein in ravijn gestort. Woensdagmiddag is tussen Serang en Rangkas Betoeng vijftien kilomater ten Zuiden van Serang een werktrein van de S.S. in een ravijn gestort. Vier Indonesische leden van het S.S. –personeel werden gedood en tien personen zijn gewond. De oorzaak van het ongeluk was sabotage aan het viaduct.
Op 2 maart 1949 kreeg mijn peloton opdracht om treinbeveiliging te leveren. Op een platte wagon voor de locomotief een sectie geplaatst met achter zandzakken een mitrailleur en in het zijterrein aan beide zijden een sectie ter bescherming. Onderweg naar de plaats waar de spoorwegwerkers reparaties moesten verrichten werden we enige malen onder vuur genomen. De spoorlijn liep over een rivier waarover een eenvoudige spoorbrug. Alleen pilaren in de rivier en betonliggers met daarop de rails. Op de terugtocht duwde de locomotief de platte wagon en de wagons met daarin de wegwerkers voor zich uit. Toen de eerste wagons op de brug kwamen bleek dat de vijand de rails hadden verwijderd en in de rivier gegooid. De wagons stortten in de rivier en één wagon plat op de oever. Daarin zaten de wegwerkers. De gehele nacht is er met hulp van de genie gewerkt om de werkers te redden. Helaas vonden er vier de dood en tien personen gewond waaronder een aantal ernstig. Eén militair had door de val een rugblessure opgelopen en werd afgevoerd naar het hospitaal.
Een foto van de chaos.
Op onderstaande foto is goed te zien waar de spoorrails ontbreken. Hier loop ik met een aantal van mijn mensen springend van biels op biels over de spoorbrug om de ravage te aanschouwen.
Note: De echtgenote Mang van de luitenant-kolonel Eri Soedewo, later generaal-majoor in het Indonesische leger, heeft haar leven met haar echtgenote en hun ervaringen op schrift gesteld in een boek met de titel “ My Life with Eri –san a Freedom FIGHTER “. In 1996 was zij als gaste aanwezig op de reünie van ons bataljon 3-12 R.I. en ik kreeg van haar het boek aangeboden met daarin de beste wensen en een groet.
De groet en beste wensen van Mang Soedewo in haar boek.
Ger de Jong Oud-pelotonscommandant 3-3-12 R.I. Ere-voorzitter VOMI-Zuid-Holland-Zuid
