EDITIE 2013

DE BROUWERS VAN MORGEN MAGAZINE NEDERLANDSE BROUWERS / EDITIE 2013

DE BROUWERS VAN MORGEN MAGAZINE NEDERLANDSE BROUWERS / EDITIE 2013

VOORWOORD In ‘De Brouwers van Morgen’, de tweede editie van het duurzaamheidsmagazine van Nederlandse Brouwers, komen de leden van Nederlandse Brouwers, onze relaties en stakeholders zélf aan het woord. Ze doen dit op de thema’s: verantwoorde bierconsumptie, duurzaamheid & ketenbeheer en bier & economie. En zoals dat hoort in een magazine worden interviews en achtergrondteksten afgewisseld met veel beeldmateriaal. Lezen wordt zo een waar ‘lust voor het oog’. Precies zoals het bij de mooie en inspirerende biersector hoort.

Colofon

De biersector is een prachtige en veerkrachtige sector die goed is

Verantwoorde bierconsumptie

voor de economie. Het aantal brouwerijen groeide in 2012 met 42 De Brouwers van Morgen is het duurzaamheidsmagazine van

naar 165 in totaal. Ruim 85% van het geconsumeerde bier wordt

De implementatie van de nieuwe Drank- en Horecawet heeft ertoe

Nederlandse Brouwers. In deze tweede editie doet het magazine

hier in Nederland gebrouwen. Er is geen enkele andere sector

geleid dat de handhaving is verlegd naar lokale overheden. Alle

verslag van de ontwikkelingen op het gebied van duurzaamheid &

die dat kan zeggen. In het buitenland zie je dat de biersector

betrokkenen zijn onwennig hiermee om te gaan.

ketenbeheer, verantwoorde bierconsumptie en bier & economie in de

goed wordt beschermd door de overheid. In Nederland zien we

Op 1 januari 2014 gaat de leeftijdsverhoging van 16 naar 18 jaar

Nederlandse biersector.

helaas de trots en erkenning voor de toegevoegde economische

in voor de consumptie van alcohol. Wat Nederlandse Brouwers

waarde onvoldoende terug in het beleid van de overheid. Neem

betreft moeten we vooral blijven investeren in het contact met de ouders en gemeenten. Zij zullen de handhaving van deze nieuwe

Een uitgave van:

Nederlandse Brouwers

als voorbeeld de accijnsverhoging. De afgelopen tien jaar zijn



Dagelijkse Groenmarkt 3-5

de accijnzen bijna verdubbeld. Dat kan zo niet

wetgeving moeten oppakken. Ook komen we



Postbus 179 / 2501 CD Den Haag

doorgaan. Belangrijke mijlpaal voor de sector was

vanuit Stiva met een variant op de succesvolle



T 070 – 3180710

daarom de ondertekening van het Memorandum

campagne ‘Geen 16, geen druppel!’. En we

www.nederlandsebrouwers.nl

of Understanding met de Douane op 30 november

doen meer. Zoals onze commitments die we

Realisatie en productie: Birdy Publishing BV,

2012. Hierin hebben overheid en brouwers

dit jaar hebben afgegeven op het gebied van



Daltonstraat 11 / 3335 LR Zwijndrecht.

afspaken gemaakt de illegale import van bier te

verantwoorde bierconsumptie. Dat doen we



Telefoon 078 – 610 55 10. Fax 078 – 610 31 41.

stoppen.

niet in isolatie, maar hierover gaan we de



E-mail: [email protected]

Maar dat is niet voldoende. Zo hebben we dit

dialoog aan met onze stakeholders. Ook deze

www.birdypublishing.nl

jaar onderzoek gedaan naar de effecten van de

commitments komen terug in de artikelen en

Redactie: Henri Reuchlin, Fedor Vogel, Eveline Graus

10% accijnsverhoging op bier per 1 januari 2013.

best practices in dit magazine.

Met dank aan: Alle partijen die hun bijdrage aan

Hieruit blijkt duidelijk dat de kosten van een



dit magazine hebben geleverd.

accijnsverhoging hoger zijn dan de opbrengsten.

Fotografie:

Bill de Kimpe, Rob Gras, Fedor Vogel e.a.

Met deze boodschap zijn we de campagne

Vormgeving/lay out:

Rob Hofland

stopbierbelasting begonnen. De petitie op de

Drukwerk: Deltahage

website stopbierbelasting.nl is inmiddels door

Oplage:

meer dan 70.000 consumenten ondertekend

De groei van het aantal brouwerijen en de Cees-Jan Adema Directeur Nederlandse Brouwers

en de campagne wordt breed ondersteund

toenemende interesse voor de diversiteit van het product bier, geven aan dat de biersector bloeit als nooit tevoren. Dat bier een mooi,

door de grote en kleine Nederlandse brouwerijen, alsmede de

natuurlijk en duurzaam product is hebben we in mei 2013 opnieuw

worden gesteld voor eventueel geleden schade door

Alliantie van Biertapperijen. Ook is er support vanuit de horeca,

laten zien tijdens de tweede Week van het Nederlandse Bier.

onverhoopte foutieve vermelding in dit magazine.

consumentenverenigingen, retail en andere partijen die betrokken

Een gezamenlijk initiatief van de gelijknamige stichting, breed

Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd

zijn bij de verkoop van bier. Dat is een goed teken.

ondersteund door Nederlandse Brouwers als een van de actieve

De uitgever kan op generlei wijze aansprakelijk Disclaimer: 

bestuursleden. In 2014 zal de derde week van het Nederlandse

en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of welke andere wijze dan ook

Duurzaamheid en ketenbeheer

uitgever.

Bier plaatsvinden van 15 tot en met 25 mei. Een ander mooi moment waarop het product bier de volle aandacht krijgt is de

zonder vooraf schriftelijke toestemming van de

Als biersector doen we het heel goed als het gaat om energie- en

jaarlijkse Bockbierlunch begin oktober. Hoe meer aandacht voor

waterbesparing. We staan zowel nationaal als internationaal aan

het product bier, hoe beter. Dat doen we niet alleen als leden van

de top. Op dat gebied zoeken we ook verbreding in de keten. De

Nederlandse Brouwers, maar als sector in zijn geheel, gericht op

duurzaamheidscommitments die we gezamenlijk als Nederlandse

iedereen die iets met bier te maken heeft. Al met al dus mooie

Brouwers neerleggen, geven een duidelijk beeld van waar we

thema’s die vanuit verschillende invalshoeken in dit magazine ‘De

naartoe willen en welke doelen we gaan hálen. Ze komen voort uit

Brouwers van Morgen’ worden belicht. De verhalen en artikelen

onze benchmark en ketenanalyses. We delen deze commitments

spreken voor zich. Rest mij nog een woord van dank uit te spreken

met onze stakeholders en relaties en zetten ze daarna ketenbreed

aan een ieder die aan dit magazine heeft meegewerkt.

uit. Onze duurzaamheidscommitments komen uitgebreid aan bod in de artikelen en best practices in dit magazine.

Ik wens u, als lezer, veel leesplezier toe!

B I E R N AT U U R L I J K 2 0 1 3

2.500 exemplaren

Communicatie

1

INHOUD

2

4 6 8 10 12 16 18 20 24 25 26 28 31

In deze uitgave ook een paar willekeurige voorbeelden van Bierbeleving. Een kijkje in de wereld van de bierconsument. Wat is zijn of haar biermoment?

COMMITMENTS VERANTWOORD BIERCONSUMPTIE COMMITMENTS DUURZAAMHEID Bram Berkhout – manager Regioplan

NOG EEN RONDJE VAN DE BUREN Peter de Wolf – directeur STIVA

GOED GEDRAG ALS NORM NEERZETTEN Bavaria

BOER, BIER EN WATER Bedrijfshistoricus Peter Zwaal

75 JAAR NEDERLANDSE BROUWERS IN HISTORISCH PERSPECTIEF Hans Glandorf, Alliantie van Bier Tapperijen (A.B.T.)

GASTVRIJHEID KUN JE LEREN Alfa Brouwerij

BIER VERDIENT EEN NIEUWE KANS Arno Rutte – lid VVD-fractie Tweede Kamer

DE SECTOR NEEMT HAAR VERANTWOORDELIJKHEID Wim van de Camp – lid EVP-fractie Europarlement

EUROPA NIET DICHTTIMMEREN MET REGELGEVING Marco Philipsen, MITRA slijterijen:

LAAT DE CONSUMENT EXPERIMENTEREN EN COMBINEREN Lindeboom Bierbrouwerij

NIEUWE BROUWZAAL DUURZAAM EN EFFECTIEF TERUGBLIK OP DE TWEEDE WEEK VAN HET NEDERLANDSE BIER

32 34 36 40 43 44 48 50 52 56 60 64

Matthijs Gordijn – Gemeente Den Haag

HET BIERPROEFFESTIVAL IS GOED VOOR DEN HAAG Constant Keinemans – Voorzitter Klein Brouwerij Collectief

IK DRINK GEEN BIER, IK BELEEF HET HEINEKEN Nederland

DUURZAAM ONDERNEMEN LEVERT OP! Gulpener Bierbrouwerij

BIER IS OUDER DAN NEDERLAND ZÉLF IS! Pierre Olivier Bergeron – Secretaris Generaal Brewers of Europe

PIONIERS IN EIGEN VERANTWOORDELIJKHEID Budelse Brouwerij

UNIEK VOLLEDIG BIOLOGISCH ALCOHOLVRIJ BIER Vijf jaar Bier & Gastronomie Awards

BIER AAN TAFEL IS BOOMING

Jerrey Gontscharoff – bockbierambassadeur 2012

UIENBOCKBIERSOEP IS VERRASSEND LEKKER Grolsch

FESTIVALS EEN GOED PLATFORM VOOR ALCOHOLVRIJ BIER Ronde tafelgesprek over ketensamenwerking in biersector

NEDERLAND IS EEN PROEFTUIN OP GEBIED VAN GERSTTEELT AB InBev Nederland

BLIKJES DRINKWATER ALS NOODRANTSOEN COLUMN ALAIN SCHEPERS

DE BROUWERS VAN MORGEN 2012

DE BROUWERS VAN MORGEN 2012

DE BROUWERs VAN MORGEN 2013

BIERbeleving

3

COMMITMENTS VERANTWOORDE BIERCONSUMPTIE Positieve tendens verantwoorde bierconsumptie Eén van de belangrijkste thema’s op dit moment is verantwoorde bierconsumptie. Niet alleen voor de samenleving maar ook voor de brouwers. Bier is een prachtig natuurlijk product met een ruime variatie aan smaken en soorten, variërend van alcoholvrij bier tot speciaalbier. Meer dan 90% van de Nederlanders geniet al op een verantwoorde wijze van dit natuurlijke product. Er zijn ook zorgpunten.

van voorlichting en handhaving blijkt succesvol. Sinds de introductie van de campagne in 2001 is het aantal automobilisten dat met te veel drank op achter het stuur zit bijna gehalveerd.

Maar we zijn er nog niet Ondanks deze duidelijke verbetering zijn we er nog niet. Alcoholconsumptie onder jongeren in de leeftijd 16-18 jaar laat nauwelijks veranderingen zien ten opzichte van voorgaande jaren. Zo’n 52% van de 16-jarigen drinkt in het weekeinde vijf of meer glazen alcohol en 19% van de jongens drinkt op die

liter substantieel lager dan het Europese

leeftijd meer dan 20 glazen in het

gemiddelde van 12,45 liter. Daarbij is er

weekeinde. Het aantal geregistreerde

Verantwoorde bierconsumptie kan

sprake van een dalende trend bij jongeren

jongeren dat met alcoholvergiftiging

positieve gezondheidseffecten hebben.

onder de 16 jaar. In de periode tussen 2003

in het ziekenhuis terecht komt, neemt

Ruim 30 jaar wetenschappelijk onderzoek

en 2011 is het percentage 12-jarigen dat de

helaas nog steeds toe. Het lijkt er op dat

heeft aangetoond dat bij matige en

afgelopen maand alcohol heeft gedronken

de groep waar alcoholmisbruik plaats

Nederlandse Brouwers wil de positieve tendens die is ingezet op

haalbaarheid en wenselijkheid om symbolen (bijv. alcohol en

regelmatige alcoholconsumptie de

gedaald van 31% naar 8%.

vindt kleiner wordt, maar het misbruik

verantwoorde bierconsumptie vasthouden. Om dit te bereiken is

verkeer, zwangerschap en/of drinken onder de leeftijdsgrens)

wordt wel intenser. Een tendens die

het essentieel dat jongeren onder de wettelijke aankoopleeftijd

op vrijwillige basis op het etiket te plaatsen.

niet uniek is in Nederland en die ook in

(vanaf 1 januari 2014 gaat de leeftijd van 16 naar 18 jaar) en

andere Europese landen zichtbaar is.

hun ouders inzien dat het beter is geen alcohol te drinken. Voor

gunstige effecten op met name hart- en vaatziekten en diabetes groter zijn dan

BOB-campagne

B I E R N AT U U R L I J K 2 0 1 3

de negatieve effecten op borstkanker

4

Bijdrage Nederlandse Brouwers aan verantwoorde bierconsumptie

n Ontwikkelen en beschikbaar stellen van een breed portfolio,

en kanker in het mond- en halsgebied.

Ook bij alcohol en verkeer gaat het

Gebruikelijke beleidsinstrumenten (hoge

volwassenen geldt dat zij een afgewogen keuze maken volgens de

inclusief alcoholarm en – vrij bier. Daarbij onderzoeken we hoe

Dit mag niet worden opgevat als een

de goede kant op. De publiek-private

accijnzen, moeilijke verkrijgbaarheid en

richtlijnen van de Gezondheidsraad die voorschrijft: voor mannen

alcoholarm en – vrij bier op evenementen nog meer onder de

aanmoediging om te gaan drinken.

samenwerking rond de BOB-campagne

reclamebeperkingen) hebben daar weinig

niet meer dan twee glazen per dag en voor vrouwen één glas

aandacht kan worden gebracht.

Voor sommige mensen en in bepaalde

werpt zijn vruchten af en de combinatie

tot geen vat op.

per dag. Nederlandse Brouwers ondersteunt dan ook van harte n Verder werken aan het bewerkstelligen van de

omstandigheden is het beter om helemaal

de gezamenlijke agenda van het Directeuren Overleg Alcohol

geen alcohol te drinken.

die staatssecretaris Van Rijn (VWS) eind 2012 naar de Kamer

maatschappelijke norm ‘verantwoorde bierconsumptie’

heeft gestuurd. Onder het motto ‘Samen naar een verantwoord

door publiek private campagnes te blijven ondersteunen

alcoholgebruik voor een gezonder Nederland’ hebben

en waar nodig aan te scherpen (zoals BOB-campagne voor

Onder Europees gemiddelde

stakeholders afkomstig uit de overheid, gezondheidsorganisaties,

sportverenigingen). In aanvulling hierop stellen we extra

Uit diverse statistieken blijkt dat er

drankverstrekkers en producenten van alcoholhoudende dranken

middelen beschikbaar om een aantal proefprojecten rondom

een stijgende trend is wat betreft

hierin hun ambitie neergelegd.

verantwoorde bierconsumptie te steunen vanuit de doelgroep jongeren en hun ouders.

verantwoorde alcoholconsumptie. Nederland is, in tegenstelling tot een

Hierop aansluitend zet Nederlandse Brouwers de volgende

aantal jaren geleden, een middenmoter in

acties in:

consumptie. De gemiddelde alcoholconsumptie ligt in Nederland met 9,73

n Aanscherpen van de afspraken rondom reclame voor alcoholhoudende dranken. We zijn ervoor om alcoholreclames

Europa als het gaat om onverantwoorde n Informatie over verantwoorde bierconsumptie via internet beter beschikbaar maken. Ook gaan we in gesprek over de

rond programma’s die overduidelijk zijn gericht op overmatige alcoholconsumptie te stoppen.

B I E R N AT U U R L I J K 2 0 1 3

Gezondheidseffecten

5

COMMITMENTS DUURZAAMHEID Gezamenlijke doelstellingen voor 2020 hervulbare verpakkingen: zo’n 75%

Elke brouwer werkt voortdurend aan verduurzaming van de

van alle glazen flessen zijn hervulbare

eigen bedrijfsvoering en productieketen. Als Nederlandse

statiegeldflessen. Doordat flessen wel

Brouwers hebben we daarop aanvullend voor 2020, vier

Nederlandse Brouwers is enthousiast over de vier nieuwe duurzame doelstellingen. Tegelijkertijd is ze trots op de prestaties die er in de afgelopen jaren zijn neergezet. De brouwers hebben reeds een jarenlange traditie van verduurzaming opgebouwd: binnen de brouwerij en in de keten. Een overzicht van de bereikte resultaten.

20-50 maal hergebruikt worden, hoeven

gezamenlijke doelstellingen opgesteld. Deze zijn gericht op de

er veel minder nieuwe flessen gemaakt

meest impactvolle milieuthema’s: water, klimaat, landbouw en

te worden. Dit zorgt voor een aanzienlijke

verpakkingen. Vanaf nu maken we jaarlijks inzichtelijk welke

besparing van materiaal en energie.

vorderingen we maken en hoe die resultaten bereikt zijn. Aan de

Van alle metalen verpakkingen wordt in

doelstellingen ligt een Life Cycle Analysis (LCA) ten grondslag.

Nederland ruim 90% gerecycled. Dit is

Hieruit blijkt dat ruim 50% van de totale milieu-impact in

Te bereiken resultaat: In 2020 is wordt 85% van alle bedrijfs- en

één van de allerhoogste percentages in

de keten ligt. Dit betekent dat in onze aanpak niet alleen de

consumentenverpakkingen ingezameld en hergebruikt of wordt

Europa.

brouwerij maar juist de hele keten centraal staat.

er gebruik gemaakt van duurzame materialen.

14% energiebesparing

Actieve samenwerking met ketenpartners voor verduurzaming

Water

bier. De reductie komt voort uit onder meer optimalisatie van de spoelprocessen,

Elke vier jaar voert Nederlandse

maar ook door productinnovatie van de

Brouwers een energiebenchmark uit

afvullijnen.

om zich te kunnen vergelijken met andere brouwerijen in de wereld. Uit de meest recente energiebenchmark (2012)

Hoge percentages hergebruik en recycling van verpakkingen

B I E R N AT U U R L I J K 2 0 1 3

blijkt dat de leden van Nederlandse

6

Landbouw Niet alleen binnen de brouwerij werken de leden van Nederlandse Bier bestaat voor bijna 95% uit water. Daarnaast is er water nodig

Brouwers aan verduurzaming, ook de keten van primaire

De leden van Nederlandse Brouwers

voor het spoelen van de flessen, het reinigen van leidingen en

grondstoffen is erg belangrijk. De teelt van gerst heeft namelijk

werken al jaren nauw samen met

het koelen tijdens het brouwproces. De leden van Nederlandse

impact op het waterverbruik, de CO2-uitstoot en biodiversiteit.

ketenpartners zoals mouters en telers,

Brouwers zetten in op een vermindering van het waterverbruik in

De teelt van primaire grondstoffen kan volgens de leden van

maar ook met horecaondernemers en

2020 met zo’n 50%.

Nederlandse Brouwers nog duurzamer. Daarom committeren ze

Brouwers tot de beste 10% van de wereld

Verpakkingen zijn belangrijk in de milieu-

supermarkten. Op individuele basis

Te bereiken resultaat: in 2020 gebruiken de leden van

zich in 2020 aan harde doelstellingen, gebaseerd op de richtlijnen

behoren. Daarnaast nemen de leden

impact van de Nederlandse brouwerijen.

heeft iedere brouwerij programma’s

Nederlandse Brouwers gemiddeld 3 liter water voor 1 liter verpakt

van het Sustainable Agriculture Initiative.

van Nederlandse Brouwers deel aan de

Dit geldt voor bedrijfsverpakkingen,

opgesteld voor duurzame inkoop van

bier.

Te bereiken resultaat: In 2020 is 40% van de primaire

Meerjarenafspraken Energie-Efficiëncy

zoals tanks en fusten en voor

grondstoffen. Sommige brouwers doen

(MEE). Hieruit blijkt dat tussen 2005

consumentenverpakkingen, zoals flesjes

dit lokaal, andere werken internationaal

en 2011 het energieverbruik van de

en blikjes. De leden van Nederlandse

samen om de ketens te verduurzamen.

brouwerijen is gedaald met maar liefst

Brouwers zijn uniek in het aandeel

grondstoffen afkomstig van telers die werken volgens de principes

Klimaat

van het Sustainable Agriculture Initiative, SKAL of SMK.

Samenwerking om doelstellingen te realiseren

Gezamenlijk is de hele bierketen, van

Het transport van bier en de benodigde energie in het

14%. Daarmee scoren de brouwers

telers tot mouters en brouwers verenigd

brouwproces bepalen voor een groot deel de CO2-uitstoot van de

ruimschoots boven de doelstelling

binnen Stichting NIBEM. Hier wordt

sector. Door het nemen van energiebesparingsmaatregelen, het

De leden van Nederlandse Brouwers zijn trots op de

(2% per jaar) en behoren ze tot de

inhoudelijke kennis over onder meer

inzetten van zuinig transport en de overgang naar hernieuwbare

doelstellingen voor 2020 en doen hun best ze te halen. Daarvoor

best presterende sectoren van alle

de teelt van gerstrassen gedeeld en zo

energiebronnen, willen de leden van Nederlandse Brouwers in

zoeken we nadrukkelijk samenwerking met anderen. Vaak is dat

deelnemende industrieën.

bijgedragen aan het veiligstellen van

2020 significante verbeteringen hebben gerealiseerd.

binnen onze eigen keten. We kijken met mouters en telers naar

de productie van lokale grondstoffen.

Te bereiken resultaat: In 2020 stoten de leden van Nederlandse

verduurzaming van onze grondstoffen. Maar ook buiten de keten

Om internationale grondstoffenketens

Brouwers 25% minder CO2 per hl. bier uit dan in 2005.

zoeken we partners. Overheden, bedrijven en maatschappelijke

70% vermindering van watergebruik in 25 jaar

verder te verduurzamen, werken de leden van Nederlandse Brouwers volgens de

organisaties vragen we om feedback. Waar mogelijk zoeken we

Verpakkingen

naar concrete samenwerking. Een goed voorbeeld is het ronde

Waterbesparing is al jarenlang één van de

uitgangspunten van het Sustainable

prioriteiten van Nederlandse Brouwers.

Agriculture Initiative. Dit programma

Verpakkingen zijn een belangrijk onderdeel van de levenscyclus

verschillende achtergronden spraken hier hun waardering uit

De leden van Nederlandse Brouwers

helpt boeren om hun bedrijf stap voor

van bier. De verpakking zorgt ervoor dat consumenten het product

voor de stappen de leden van Nederlandse Brouwers zetten.

streven ernaar het watergebruik zo laag

stap te verduurzamen. Dit kan door

op een veilige en gemakkelijke manier kunnen meenemen,

Tegelijk daagden ze ons uit onze doelstellingen in de keten

mogelijk te houden: in een periode van 25

minder water te gebruiken, de uitstoot van

bewaren en drinken. Bij het verduurzamen van verpakkingen zijn

specifieker en concreter te maken op deelonderwerpen. Omdat

jaar is dit teruggebracht van 20 liter naar

broeikasgassen te beperken en pesticiden

zaken als hergebruik van materialen, het gebruik van hervulbare

we veel waarde hechten aan deze signalen, zijn we dit najaar al

gemiddeld 6 liter per liter geproduceerd

te reduceren.

verpakkingen en het gebruik van duurzame materialen belangrijk.

begonnen met een project voor waterbeheer in de keten.

tafelgesprek met stakeholders eerder dit jaar. Organisaties van

B I E R N AT U U R L I J K 2 0 1 3

Trots op bereikte resultaten

7

‘‘

Consumenten kopen namelijk vaak niet alleen het bier in het buitenland, maar ook direct hun andere boodschappen

’’

uitspraak te doen over de bevolking in

bierbelasting kost de overheid geld.”

het algemeen. Wij gaan daar dan nog iets boven zitten”, legt Bram uit. “Het

Bram rekent voor: “Wij schatten in dat

onderzoek dit jaar is een herhaling van

de verhoging van de bierbelasting die

het onderzoek in 2011, dus ruim voordat

het kabinet in 2013 doorvoerde ongeveer

de laatste accijnsverhoging van kracht

26 miljoen euro zal opleveren. Dat is

werd. Daardoor kunnen we de uitkomsten

overigens dertien miljoen minder, dan

ook goed vergelijken.”

waar de regering rekening mee houdt. Tegenover die opbrengst staan ook kosten.

Bierbelasting kost geld

De belastingverhoging leidt tot het verlies

NOG EEN RONDJE VAN DE BUREN

B I E R N AT U U R L I J K 2 0 1 3

Bram Berkhout is manager bij het gerenommeerde onderzoeks- en adviesbureau Regioplan. Zijn kantoor staat in het centrum van Amsterdam, schuin tegenover één van de bekendste biercafés van Nederland. “Ik kom er minder dan vroeger”, lacht hij, “werk en familie stellen andere prioriteiten.” Bram is eindverantwoordelijk voor het rapport ‘Nog een rondje van de buren’, dat de effecten van accijnsverhoging op bier in kaart brengt.

8

Berkhout is duidelijk: “Je ziet dat iedere

volgeladen weer terug en dragen over

daarin een naam hoog te houden. Onze

accijnsverhoging een trendbreuk in de

hun inkopen geen accijns en BTW af.

klanten komen uit de verschillende

totale bierafzet tot gevolg heeft. De daling

We hebben zelf niet genoeg informatie

overheidsgeledingen en uit de private

zet versneld door. Hoe dichter je bij de

om onze publicatie op dit punt

sector. Onder hen bevinden zich alle

grens komt, des te sterker is het effect.”

wetenschappelijk te onderbouwen.”

departementen, een aantal grote en

Bij het onderzoek keek Regioplan vooral

Die wetenschappelijke onderbouwing

kleinere gemeenten en verschillende

naar de effecten voor supermarkten

neemt Berkhout bijzonder serieus. “Het is

provincies. Daarnaast besteden

en slijterijen. “Het effect in de horeca

noodzakelijk voor de geloofwaardigheid

ondernemingen en maatschappelijke

is buitengewoon lastig te onderzoeken.

van ons onderzoek. We willen volledig

organisaties en instellingen regelmatig

We hebben sterke vermoedens omdat

open en transparant zijn over wat en

onderzoek uit aan Regioplan. Dat

het daar goedkoper is. De busjes komen

hoe we hebben onderzocht. We hebben

willen we graag zo houden, vandaar

in de bierketen. Die banen kosten ruim

daalt, en dat de daling nog sterker is in de

11 miljoen euro aan toegevoegde waarde

grensstreek. In België is de bierbelasting

aan het Bruto Binnenlands Product en

bijna de helft van de accijns in Nederland,

4,2 miljoen euro aan belasting en sociale

in Duitsland maar een kwart. Prijzen

premies. Ten opzichte van 2011 zal ongeveer

dat de onafhankelijke kwaliteit van ons

in het buitenland zijn een stuk lager

40 miljoen euro aan accijns en BTW-

onderzoek als eerste vereiste geldt.”

dan in Nederland vanwege accijns-en

inkomsten weglekken naar het buitenland.

btw verschillen. In vergelijking met

In de werkelijkheid zal het verlies aan

Het onderzoek naar de grenseffecten

ons onderzoek in 2011 zien we dat het

BTW-inkomsten zelf nog groter zijn.

van accijnsverhoging is onder andere

prijsargument in 2013 nog belangrijker

Consumenten kopen namelijk vaak niet

gebaseerd op een enquête met een

is geworden in de discussie over

alleen bier in het buitenland, maar doen

grote steekproef onder mensen die in

boodschappen doen in het buitenland.

daar ook direct hun andere boodschappen.

het grensgebied wonen. “Je hebt allerlei

Daardoor levert een accijnsverhoging veel

Bij het bovenstaande hebben we de kosten

statistische regels over hoeveel mensen

minder op dan waar de overheid rekening

van eventuele werkloosheidsuitkeringen

je moet ondervragen om een betrouwbare

mee houdt. Sterker nog, verhoging van de

niet meegenomen.”

B I E R N AT U U R L I J K 2 0 1 3

van 311 banen bij brouwerijen en elders “We zien dat de bierafzet in Nederland

9

Peter de Wolf – directeur STIVA

GOED GEDRAG ALS NORM NEERZETTEN

10

een eind gekomen. Ik ben hoopvol dat een

zijn in de nieuwe campagne verwerkt.

kleine groep jongeren die tegen de klippen

Meer dan alleen zeggen ‘dit mag niet’ zal

op lijkt te drinken, nu vervangen wordt

de nieuwe campagne ouders adviseren

door een generatie die wel verantwoord

om de dialoog met hun kinderen aan

met alcohol wil om gaan”, vat Peter de

te gaan. Ook komt er een nieuw logo”,

successen van de afgelopen jaren samen.

verklapt Peter. “De campagne is gericht op ouders. Zij moeten immers de boodschap

Kerntaak ministerie

dragen. In de campagne nemen we vanzelfsprekend de jongeren mee. Om de

Onder dit positieve gesternte neemt

nieuwe leeftijd algemeen geaccepteerd

de Rijksoverheid het stokje van

te krijgen is veel werk nodig. Handhaving

alcoholvoorlichting nu over van de

en voorlichting zijn daarbij van belang.

branche. “Dat is een goede zaak”, stelt

Natuurlijk passen we ook onze eigen

Peter. “Het is immers een kerntaak van

Alcoholcode aan de nieuwe situatie

het ministerie. Natuurlijk werken we

aan. Daarbij letten we in het bijzonder

constructief samen met de overheid en

op heldere richtlijnen wat toegestaan

andere partners om onverantwoorde

is met sociale media, en wat niet.” Die

verzet STIVA zich ook tegen programma’s

lokaal niveau gericht aan te pakken. Nu

alcoholconsumptie terug te dringen.

alcoholcode is een bijzonder instrument.

waarbij overmatig zuipen centraal staat.

ze de gevraagde verantwoordelijkheid

Het is eenvoudig om een wettelijke

De branche legt zichzelf richtlijnen op, en

“Juist omdat het op televisie te zien is

voor handhaving hebben gekregen

norm te stellen. De uitdaging is om van

is daarmee flexibeler en vooral sneller

ontstaat de indruk dat dit soort gedrag

zien we een gemengd beeld. We zien

Door de overdracht van taken van

de wettelijke norm een sociale norm te

dan wetgeving. Het nut hiervan is vooral

normaal is. Reden genoeg om je ertegen

een groot verschil van kwaliteit. Dat

Rijksoverheid naar lokale overheid is veel

maken die iedereen accepteert. Samen

zichtbaar bij nieuwe ontwikkelingen zoals

te verzetten”, verklaart Peter. Niet alleen

is een punt van zorg”, geeft Peter aan.

expertise verloren gegaan. Veel nieuwe

“Met pijn in het hart nemen we eind dit

met partijen als NOC NSF, supermarkten,

sociale media.

verhoging van de leeftijds-grens is een

“Sommige gemeenten hebben hun

controleurs beginnen van scratch. “We

jaar afscheid van ‘de druppel’ ons groene

Trimbos, maar ook partijen als het

grote verandering met betrekking tot de

zaken prima voor elkaar, maar andere

merken dat de expertise die de NVWA met

logo: ‘geen 16, geen druppel’. Het logo

Koningin Wilhelmina Fonds en het

verkoop van alcohol. Vanaf 1 januari is de

zijn echt nog zoekende. Gemeenten

handhaving heeft opgedaan veelal niet

heeft ons goed gediend sinds 2010, maar

Longfonds kijken we hoe we ieder op

handhaving van de Drank- en Horecawet

moeten eind dit jaar hun nieuwe drank-

wordt gebruikt. Het is zonde wanneer,

met de nieuwe wet is het onbruikbaar

onze eigen manier kunnen inhaken op de

Waarom er gekozen is voor een leeftijd

overgegaan van de Nederlandse Voedsel-

en horecaverordening vastgesteld

door een gebrek aan kennis, handhaving

geworden. We gebruiken het moment

campagne die de overheid ontwikkelt. De

van 18 jaar, is tot op zekere hoogte

en Warenautoriteit (NVWA) naar de

hebben. We zien dat in veel gevallen de

terugvalt tot het niveau van ‘stickertjes

om de stevigheid van de boodschap te

campagne is niet alleen op alcohol, maar

arbitrair geeft Peter toe. “Er is onderzoek

lokale overheid. Die decentralisatie geeft

consultatieronde met betrokkenen nog

tellen’”, geeft Peter als voorbeeld aan.

vervangen door een bejegening die wat

meer algemeen op leefstijl gericht. Het

dat de hersenen zich tot op latere leeftijd

Peter een dubbel gevoel. “Met de nieuwe

niet heeft plaatsgevonden. We moeten

“En niet handhaven geeft al helemaal

meer ondersteunend is. De houding

boeiende is dat de overheid zich in het

verder ontwikkelen. Aan de andere kant

aanpak kan men enerzijds maatwerk

voorkomen dat dit leidt tot een haastklus

een verkeerd signaal.” Ondanks deze

van ouders en jongeren ten aanzien van

proces kwetsbaar opstelt, en onze input

is er maar weinig bekend over het effect

leveren door kennis van de lokale situatie.

waarbij de verordening nog net voor het

aandachtspunten is STIVA positief over

alcohol is gewijzigd. We zien verbetering

vraagt bij de oplossing van knelpunten.”

van verantwoorde alcoholconsumptie op

Bovendien zijn er meer controleurs

kerstreces door de gemeenteraad gejaagd

de toekomst. Dankzij de aanpak van de

de hersenen. Het meeste onderzoek richt

beschikbaar voor handhaving. Maar

wordt.” Maar de verschillen zitten niet

afgelopen jaren behoren de Nederlanders

zich op het effect van overmatig drinken.

de nieuwe situatie is ook onduidelijk.

alleen in beleid. “Er zijn gemeenten

tot de matigste drinkers in Europa. De

En dat is nooit goed, hoe oud je ook bent.

Als verschillende gemeenten de wet

die ruim op tijd begonnen zijn met het

alcoholconsumptie onder jongeren is

op alle punten. De leeftijd waarop jongeren beginnen met drinken is

Geen opgeheven vingertje

omhoog gegaan, de consumptie daalt, de

Handhaving lokale overheid

Nederlanders matigste drinkers

frequentie van het drinken daalt en ook

“De campagne kent een constructieve

Het belangrijkste is dat we de leeftijd van

anders uitleggen, schept dat verwarring.

trainen van voldoende controleurs.

inmiddels tot het gemiddelde in Europa

het ‘binge drinken’ neemt af. Het aantal

insteek”, vertelt Peter. “We willen

18 jaar nu als algemeen geaccepteerde

Zoals ik al aangaf is handhaving een

Maar sommige gemeenten zijn te klein

gedaald. Nederlandse jongeren behoren

zware drinkers in de leeftijdsgroep 16-20 is

aansprekend gedrag laten zien en goed

norm neerzetten, in lijn met veel Europese

belangrijke succesfactor in alcoholbeleid”,

om permanent voldoende controleurs

ook tot de minst excessieve drinkers in

met bijna 30% gedaald. Paradoxaal zagen

gedrag als de norm neerzetten. We weten

landen en die duidelijkheid geruime tijd

vertelt Peter. “Lokale overheden hebben

beschikbaar te hebben. Zij moeten de

Europa. Het is het beste bewijs dat de

we alleen het aantal alcoholintoxicaties

inmiddels dat het opgeheven vingertje

volhouden.” Juist vanwege het bouwen

in het verleden vaak aangegeven te

handhavingstaak combineren met andere

Nederlandse aanpak van samenwerking,

nog steeds van jaar tot jaar stijgen.

van verbod niet werkt. Nieuwe inzichten

aan een sociaal geaccepteerde norm

weinig mogelijkheid te hebben om

wetgevingsgebieden, of bijvoorbeeld

voorlichting en handhaving vruchten

Gelukkig is aan die stijging in 2012 ook

die we met de ‘druppel’ hebben opgedaan,

van verantwoorde alcoholconsumptie

onverantwoorde alcoholconsumptie op

samenwerken met buurtgemeenten.”

afwerpt.

B I E R N AT U U R L I J K 2 0 1 3

B I E R N AT U U R L I J K 2 0 1 3

De overheid en alcoholbranche staan voor een boeiende uitdaging. Vanaf 1 januari 2014 wordt de leeftijd waarop jongeren alcohol mogen drinken verhoogd van 16 naar 18 jaar. Aan dit besluit is jarenlang overleg voorafgegaan. “Jarenlang heeft de branche het voortouw genomen in het communiceren over de leeftijd waarop mensen mogen drinken” vertelt Peter de Wolf, directeur van STIVA. Via STIVA werkt de alcoholbranche samen aan verantwoorde alcoholconsumptie door het stellen van regels voor verantwoorde marketing, leveren van een platform voor overleg en het geven duidelijke informatie.

11

Jan-Renier Swinkels – directeur Bavaria

12

Eind 2011 is Bavaria gestart met een bijzonder initiatief: het project ‘Boer, Bier en Water’. Doel ervan is om samen met de boeren uit de omgeving te zoeken naar optimaal bodemgebruik. Dat heeft een goed effect op het grondwater. Bavaria heeft daar ook baat bij, want het grondwater uit de regio wordt gebruikt voor het brouwen van bier. Directeur Jan-Renier Swinkels licht de verschillende deelprojecten vol trots toe.

Bavaria pompt het water dat nodig is

Eind 2011 hebben we samen met de

aangesloten, alsmede het Waterschap

onze mouterij en in onze brouwerij

geen onkruid meer en wordt er minder

om te brouwen uit de grond op. Om die

boeren en ZLTO (Zuidelijke Land- en

Aa & Maas en de Rabobank. Bovendien

brouwen we er ons Swinckels pilsener

bestrijdingsmiddel gebruikt. Het plastic is

reden maakt men zich zorgen over het

Tuinbouworganisatie) de aftrap gegeven

hebben we een subsidie van € 100.000,-

mee. Een achttal boeren zijn weer gerst

nu dus biologisch afbreekbaar, de planten

boerenland en of eenieder wel goed met

hier op de brouwerij in Lieshout. Van de

van de EU mogen ontvangen. Dat geeft

gaan telen. Zelf hebben we op ons

zijn nog groener en de bodem blijft

de grond omgaat. Swinkels: “We hebben

aanwezigen was iedereen geïnteresseerd

wel aan dat er iets goeds achter het

eigen terrein ook gerst aangeplant. Een

gezond. Allemaal mooie voorbeelden die

het voor elkaar gekregen dat het hier,

eraan mee te doen. Inmiddels zijn er zo’n

project ‘Boer, Bier en Water’zit, dat

ander project is het weerstation. Het

voortkomen uit ‘Boer, Bier en Water’.”

met een grote straal om de brouwerij

25 boeren betrokken bij uiteenlopende

zichtbaar is en midden in de maatschappij

weer is voor een boer heel belangrijk.

heen, een waterbeschermingsgebied is

projecten. Als Bavaria hebben wij dan

staat.”

Zeker voor de grotere boeren is het

geworden. Dat betekent dat je ook een

echt de duurzaamheidsbril op om hier in

verantwoordelijkheid hebt om goed

de omgeving het initiatief te nemen. Het

om te gaan met de bodem. Daarom

is daarnaast vooral ook erg leuk om met

hebben we gekeken hoe we nu samen

de boeren hierover in contact te zijn. Het

“Na de introductie op de brouwerij

met de agrariërs om ons heen deze

zijn onze buren, klanten, dorpsbewoners.

verantwoordelijkheid kunnen oppakken.

Uiteindelijk is ook de Gemeente Laarbeek

Optimale waterhuishouding

van belang de weersomstandigheden

Zeven deelprojecten

ter plekke te kennen. Daarom hebben

Vol trots somt Jan-Renier Swinkels

ze zelf geïnvesteerd in weerstations.

nog enkele projecten op. “Als Bavaria

Een derde noemenswaardig project is

hebben wij natuurlijk een belangrijke

hebben we stalmeetings georganiseerd”,

de ‘Wingsprayer’. Er is een loonwerker

voorbeeldfunctie. Daarom hebben

zo vervolgt Swinkels. “Want de boeren

geweest die heeft geïnvesteerd in

wij ervoor gekozen om ons eigen 55

moeten het vooral ook echt zélf doen.

een speciaal apparaat dat gebruikt

ha grote terrein vrij te maken van

Wij initiëren en volgen de projecten op

wordt om gewasbestrijdingsmiddelen

bestrijdingsmiddelen. Tegenwoordig

afstand. Je ziet interactie ontstaan, ze

toe te brengen. Door middel van een

schoffelen we ons terrein en hebben we

leren van elkaar en gaan bij elkaar op

sensor wordt nu ieder plantje apart

slim aangeplant door bijvoorbeeld meer

bezoek. Uiteindelijk komen er resultaten.

besproeid. Door per plantje specifiek

bodembedekkers te gebruiken. Samen

Op dit moment zijn er vijf deelprojecten

beschermingsmiddelen toe te dienen zorg

met de boeren en Rijkswaterstaat kijken

die al heel succesvol zijn. Een van

je ervoor dat er niet onnodig te veel de

we ook naar optimale irrigatie. Een goede

de meest in het oog springende is de

bodem ingaat. Een ander mooi project is

waterhuishouding is heel belangrijk. Zo

herintroductie van de lokale gerstteelt.

een agrariër die tegenwoordig biologisch

kijken we waar in ons gebied te weinig

Biodiversiteit is belangrijk, wisselteelt

afbreekbaar landbouwplastic gebruikt.

water in de grond zit en waar te veel.

is goed voor de bodem. Daarin past

Het betreft een grote chrysantenteler

Dat betekent dat er op sommige plekken

gerst perfect. Voor ons is het ook

hier in de buurt. Door het afdekken

sloten worden verdiept of verlegd om dit

interessant want brouwgerst kan naar

van de grond met plastic groeit er

te optimaliseren. Provincie, Waterschap

B I E R N AT U U R L I J K 2 0 1 3

B I E R N AT U U R L I J K 2 0 1 3

BOER, BIER EN WATER

13

Duurzaamheids-Thriller van Bavaria

geworden ‘71’. De gedachte hierachter

Al jaren geeft Bavaria een MVO-jaarverslag uit

is dat het niet duurzaam is als je niet

(Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen). Dat gebeurde

langer leeft dan 70 jaar. Het is een

tot voor kort heel zorgvuldig met alle (duurzaamheids)

spannend verhaal geworden over de

aspecten erin. Alleen vroeg men zich binnen Bavaria wel

keuzes die je zelf maakt. Aan het eind

eens af hoeveel mensen al die feitelijkheden nu echt lazen.

van het verhaal wordt de link naar Bavaria duidelijk en de verwijzing naar

duurzaamheidsverslag meer aansprekend te maken en er een

de speerpunten van het duurzaamheidsbeleid van Bavaria. De

hele andere draai aan te geven. Bavaria gaf schrijfster Renske

thriller 71 is online te lezen via de website

de Greef de opdracht een verhaal te schrijven over

www.bavaria.com/71 en is inmiddels al 4.000 keer

verantwoordelijkheid nemen. De titel van de thriller is

gedownload. Dit is significant meer dan in het verleden.

natte en droge plekken aan en helpen de boeren om verstandig met hun water om te gaan. Zelf kijken wij als brouwerij ook kritisch naar ons afvalwater. Wij zuiveren dat tot biologisch heel schoon water. Het water dat ons terrein verlaat is altijd gezuiverd en gaat bijvoorbeeld ook in de vijver voor ons kantoor. Bovendien koelen we er ons kantoor mee. We onderzoeken nu of we met dat water niet meer kunnen doen, bijvoorbeeld door het bij een boer te krijgen die het kan gebruiken in zijn

B I E R N AT U U R L I J K 2 0 1 3

bedrijfsvoering. Al met al is het project

14

‘‘

Als Bavaria hebben wij natuurlijk een belangrijke voorbeeldfunctie. Daarom hebben wij ervoor gekozen om ons eigen 55 ha grote terrein vrij te maken van bestrijdingsmiddelen

’’

Dé plek waar je van oudsher kunt genieten van een goed glas bier is het café. Waar gezelligheid geen tijd kent. Waar ontspanning en afstand nemen van de dagelijkse sleur samen komen. Waar genoten wordt en met mate gedronken wordt. Met natuurlijk een goed bieradvies van de horecamedewerkers.

‘Bier, Boer en Water’ nu al heel succesvol. Er moeten steeds meer nieuwe initiatieven uit voortkomen, waarvan er al een aantal gepland zijn tot 2015. Het project zelf kent overigens geen einddatum, want het is wat ons betreft een continuproces. Wij blijven initiëren en faciliteren en vinden het vooral ook erg gezellig om de boeren met enige regelmaat uit te nodigen bij ons op de brouwerij. Om elkaar op de hoogte te houden, te inspireren, de voortgang te bespreken en natuurlijk ook een lekker biertje te drinken.”

In het café

B I E R N AT U U R L I J K 2 0 1 3

Afgelopen jaar heeft men daarom geprobeerd om het

en Rijkswaterstaat pakken zo samen de

BIERbeleving

15

Bedrijfshistoricus Peter Zwaal

75 JAAR NEDERLANDSE BROUWERS, CBK IN HISTORISCH PERSPECTIEF

16

“Nederlandse Brouwers werd op 18

“De brouwerijen spreken af dat de

In het algemeen wordt aangenomen

in de lift zit begint men na die eerste

ervoor kiest om haar eigen collectieve

september 1939 als Centraal Brouwerij

oorlogshandelingen geen effect op de

dat dit dieptepunt werd veroorzaakt

vijf jaar het budget wat af te knijpen.

arbeidsovereenkomst met haar

Kantoor (CBK) opgericht door alle 99

marktverdeling van voor de oorlog mogen

door de slechte kwaliteit van het bier

Ook willen de grote brouwers liever zelf

werknemers af te sluiten. Daarmee komt

brouwerijen die Nederland op dat moment

hebben. Er wordt als het ware een stolp

als gevolg van de oorlogschaarste.

reclame maken voor de eigen merken

de bier-CAO onder druk te staan. Het

telde”, steekt Peter van wal. Aanleiding is

over de bestaande situatie gezet. Mocht er

Zwaal gelooft daar niet in. “In 1948 is

dan collectief. Als flankerend beleid richt

CBK blijft wel een belangrijke rol spelen

de dreiging van een nieuwe Wereldoorlog.

schaarste in grondstoffen ontstaan, dan

alle schaarste al lang voorbij. Volgens

men de Bierwacht en Biertapwedstrijden

bij het optimaliseren van de distributie.

“Duitsland is net Polen binnengevallen.

wordt die gelijkelijk verdeeld over alle

mij wordt het dieptepunt veroorzaakt

op om de kwaliteit van de bierverzorging

In 1938 is de zogenaamde pulfles als

De Nederlandse overheid richtte crisis-

brouwerijen. Iedereen krijgt zo dezelfde

doordat jenever tijdelijk veel goedkoper

op een hoger plan te brengen en dit

NEN-norm vastgelegd. In de jaren zestig

organisaties op voor als er schaarste zou

ellende te verduren. Het CBK heeft tijdens

is dan bier. In die tijd stelt het Ministerie

te stimuleren. Naar de maatstaven

volgt de apo-fles en in 1985 introduceren

ontstaan. De Eerste Wereldoorlog had

de Tweede Wereldoorlog fantastisch

van Economische Zaken prijzen centraal

van nu is de bierverzorging in die tijd

Nederlandse brouwers de Bruine

immers grote problemen veroorzaakt,

gefunctioneerd. In praktijk was het zo

vast. De overheid reguleerde de bierprijs,

waarschijnlijk slecht. Maar of het echt

Nederlandse Retourfles (BNR-fles) die

ondanks dat Nederland in die oorlog

dat besluiten werden genomen door de

waarbij er verschillen waren voor

dramatisch slecht is betwijfel ik. Koeling

nog steeds een bekende verschijning is.

neutraal was gebleven. Ook de brouwers

grote brouwerijen en dat de kleintjes

cafés en restaurants van de eerste,

bestond maar beperkt, spoelmiddelen

In 1996 richten de brouwers de palletpool

hebben in de Eerste Wereldoorlog te lijden

afgevaardigden stuurden. In 1943 werken

tweede en derde categorie. Maar in alle

waren nog niet zo ver uitontwikkeld en

DBP op.”

onder schaarste en distributieproblemen.

er bij het CBK 80 mensen, het is immers

gevallen was jenever een goedkoper

de kennis over hygiëne stond nog in de

Het brouwen van bier heeft echter geen

een complexe administratieve organisatie

alternatief.” Om de totale bierconsumptie

kinderschoenen. Vooral brouwers met

prioriteit voor de overheid en er wordt

om alle schaarse grondstoffen eerlijk te

te stimuleren besluit het CBK tot een

veel horeca in de eigen regio hadden

geen organisatie voor voorzien. Dus

verdelen. Na de oorlog wordt het aantal

collectieve reclamecampagne. Een

veel baat bij een betere bierverzorging.

De biermarkt kent tot eind jaren tachtig

besluiten de brouwers, op initiatief van

werknemers snel afgebouwd.”

‘eindeloos interessant verhaal’ noemt

Daarover waren ze enthousiaster dan over

een enorme groei, zo weet Zwaal. “Naast

Zwaal het. “Marktonderzoek is in die

collectieve reclame. Die werd al snel als

milieu, verpakkingsconvenanten en

tijd nog een onbekend begrip. De hele

grootstedelijk gezien.”

voedselveiligheid groeit ook de aandacht

de Bond van Nederlandse Brouwerijen (bestaande uit de grote brouwerijen van

Jenever goedkoper dan bier

campagne is opgezet op het gevoel. Het

voornamelijk boven de grote rivieren) zelf

Alcoholconsumptie

voor onverantwoorde alcoholconsumptie.

Belangenbehartiging

het voortouw te nemen. De Bond besluit

Als in 1948 de centrale distributie wordt

is een campagne die we tegenwoordig

eerst de grote concurrenten uit het zuiden

afgeschaft, komen er andere taken bij

‘multimediaal’ zouden noemen, voor

te benaderen en bij de derde vergadering

voor het CBK. Bierconsumptie heeft in

zover je in 1949 multimediaal kan

In de jaren zestig en zeventig verschuift

toeneemt als de groei in bierconsumptie

zijn alle brouwerijen aangesloten. De

1949 een dieptepunt van tien liter per

zijn. Niet alleen zijn er advertenties in

het werkterrein van het CBK. Traditionele

eigenlijk alweer afvlakt. De toegenomen

toetredingsactes liggen nog in het

hoofd van de bevolking bereikt. Er is werk

kranten en weekbladen, er worden ook

taken worden afgestoten, en men

aandacht voor de negatieve aspecten van

archief van Nederlandse Brouwers”,

aan de winkel om de bierconsumptie

grammofoonplaatjes, radioreclames en

gaat zich steeds meer op collectieve

onverantwoorde alcoholconsumptie leidt

glundert historicus Peter enthousiast.

weer op een vooroorlogs peil te brengen.

folders geproduceerd. Een belangrijke rol

belangenbehartiging richten. Zwaal: “Er

tot zelfregulering in reclame en andere

is weggelegd voor aparte evenementen

ontstaat meer aandacht voor het milieu

commerciële uitingen. De brouwerijen

waarmee de brouwers veel publiciteit

en voedselveiligheid. Het CBK wordt een

beseffen dat ze zelf een belangrijke rol

genereerden. Ook haakt men in op

steeds effectievere lobbyorganisatie.

te vervullen hebben. Zo zijn ze ook nauw

andere evenementen en gebeurtenissen.

Terwijl de taken op het gebied van

betrokken bij de succesvolle BOB-

We zouden dat tegenwoordig

belangenbehartiging toenemen, krimpen

campagne, waarmee het nuchter achter

guerillamarketing noemen, enorm

de taken op het gebied van stimuleren

het stuur stappen bespreekbaar en later

modern voor die tijd. Zeker de eerste vijf,

van de afzet of de bierverzorging. De

zelfs de norm wordt. Halverwege de jaren

zes jaar is het een geweldige campagne.

organisatie wordt smaller en beter

tachtig zie je daarnaast een opkomst van

Het thema blijft onveranderlijk ‘Het bier is

opgeleid. Daar waar het CBK vroeger als

de microbrouwerijen. Dat is een trend

weer best’. Ieder jaar heeft de campagne

werkgeversorganisatie ook een collectieve

die doorzet na 2000. Maar heel eerlijk

een ander accent: het ene jaar horeca,

CAO afsloot, valt ook die taak langzaam

gezegd, deze eeuw bekijk ik niet. Ik heb als

het jaar daarop vrouwen. Maar met enige

weg. De steeds verdere concentratie van

historicus enige afstand nodig”, besluit

afstand is het een bijzonder homogene

bedrijven, door fusies en overnames, leidt

Peter de geschiedenis van Nederlandse

campagne. Omdat de consumptie weer

ertoe dat de ene na andere brouwerij

Brouwers in vogelvlucht.

Merkwaardig is dat de aandacht voor het alcoholmatigingsbeleid pas echt

B I E R N AT U U R L I J K 2 0 1 3

B I E R N AT U U R L I J K 2 0 1 3

Komend jaar bestaat Nederlandse Brouwers 75 jaar. Een mooie gelegenheid om in aanloop naar dit lustrum samen met bedrijfshistoricus Peter Zwaal terug te kijken op de historie van deze brouwersvereniging. Zelf is Peter geen bierdrinker, maar gefascineerd door de drank is hij des te meer. “Ik ben geïnteresseerd hoe het aanbod en de positionering van bier in de loop van de tijd varieert. Een variatie in breedte, dat wil zeggen het aantal verschillende producten, en in de diepte, het aantal merken. Als je de verschillende verpakkingsvormen daar nog aan toevoegt ontstaat een zeer interessant beeld.” Overigens blijft Peter’s expertise niet beperkt tot bier. Ook over frisdrank en jenever heeft hij verschillende boeken geschreven.

17

‘‘

Hans Glandorf – Alliantie van Bier Tapperijen (A.B.T.)

Horeca is een toneelstuk: de uitbater is de regisseur, de personeelsleden zijn de spelers, de gasten zijn het publiek. De gasten willen een glimlach

GASTVRIJHEID KUN JE LEREN

’’

Tegenwoordig beginnen studenten

je als horecaondernemer niet gastvrij.

als ook het glas met het logo naar de gast

soms in drie dagen tijd een eigen bedrijf

Sowieso moet iedere horecaondernemer

wordt neergezet. Als je dat soort dingen

want horeca is zo leuk en papa betaalt.

een bierkaart hebben. Deel het heel

snapt, dan maak je de gasten superblij.

Ze vergeten dat het daarbij gaat om

simpel in naar pils, donker, blond,

Deze aandacht is zo belangrijk. Ik merk

gastvrijheid. Dat mis ik tegenwoordig te

bitter, zoet en alcoholvrij, dan heb je

helaas dat veel brouwerijen vergeten

vaak. Gelukkig gaat het zeker ook vaak

echt iets te bieden.” Glandorf is blij met

dat het brouwproces niet eindigt bij het

goed. Onlangs nog bestelde ik ergens

de ontwikkeling en opkomst van het

afvullen in fusten, flessen of blikken.

een mooi glas Orval trappistenbier. De

aantal kleine brouwerijen in Nederland.

Ze vergeten een etappe, namelijk het

serveerster vroeg me: ‘Wilt u een droog

“Bezieling en passie zijn heel belangrijk.

personeel! Als het personeel een bier

of een nat glas?’. Ik wist niet wat me

Dat vind je vaak terug bij de kleine

niet goed serveert, begin je al op -1

overkwam! Zo’n vraag was vroeger heel

brouwerijtjes waar Bourgondische

aan het bier. Dan kun je als brouwerij

normaal in de betere cafés. Ik vind ook

biertjes worden gebrouwen. Op die trend

nog zo’n mooi bier brouwen, maar als

dat iedere horecamedewerker het verschil

kunnen de grote brouwers meeliften. De

de presentatie slecht is kun je het niet

tussen een abdij- en trappistenbier

marketingmensen van de grote brouwers

meer goed maken. Dus steek wat geld

moet kunnen uitleggen. Je moet de gast

moeten niet denken in termen van

in training en opleiding, je verdient het

verblijden. Ik mis zo vaak de bezieling.”

concurrentie, maar juist meeliften op die

dubbel en dwars terug. Want je gast komt

Als Hans eenmaal op zijn praatstoel

trend. Gelukkig zie ik hen dat steeds meer

namelijk terug.”

zit over de horeca en gastvrijheid, dan

doen. Maar ik geef ze ook een advies: doe

vliegen de vonken er bijna van af. “Ik ben

ook een training op locatie in de horeca.

een biermafkees, dat was ik ook in mijn

Een uitbater kan het nog zo goed doen,

cafés. Ik begon gewoon met mijn gasten te

het personeel wordt vaak vergeten. Het

Over het algemeen is Hans Glandorf een

praten over bier. En als ze vier uur binnen

personeel kan een zaak maken of breken.

tevreden mens over de ontwikkelingen

zitten, dan zijn ze vier uur je gast. Horeca is

Steeds meer brouwerijen organiseren voor

op de Nederlandse biermarkt en horeca.

een toneelstuk: de uitbater is de regisseur,

hun horecarelaties dit soort trainingen.

“In ben blij dat de bierbeleving bij

de personeelsleden zijn de spelers, de

Wat is je portfolio, wat verkopen we?

producenten en consumenten steeds

gasten zijn het publiek. De gasten willen

Kijk eerst naar je totaalpakket en ga dan

meer gewoonte aan het worden is. Als

een glimlach. Dat is toch niet zo moeilijk?”

trainingen geven over bierbehandeling,

sector mogen we niet mopperen. Het

taptechniek en productkennis. Dat is een

bierassortiment wordt steeds meer

must voor ieder goed horecabedrijf. Het

uitgebreid, het aantal brouwerijen groeit

is een goede stap dat steeds meer grotere

en de wens van de consument om hiervan

brouwerijen dit ook beseffen.”

te genieten groeit ook. Wij winnen het

Horecatraining op locatie De pilsmarkt staat in Nederland al

misschien nooit van onze zuiderburen

een tijdje onder druk, maar de markt B I E R N AT U U R L I J K 2 0 1 3

voor speciaalbier groeit. Glandorf: “De

18

Nederland bierland

Bier Body Language

de Belgen, maar we zijn met een grote

“Ik heb zelf jaren voor en achter de toog

medewerker moet beginnen met vragen

veel mensen in de horeca kunnen echter

grote brouwerijen haken daar gelukkig

gestaan. Zelf wil ik als gast in een café

stellen en daar een advies op laten

dit simpele gesprekje niet eens voeren

steeds beter op in, onder andere ook

Hans Glandorf’s ogen twinkelen wanneer

Zeker ook als je kijkt naar de inzet van

of restaurant met alle egards ontvangen

aansluiten. Stel als het om speciaalbier

met een gast”, aldus de altijd bevlogen

met fruitbieren, zoetere bieren en trendy

hij over zijn geliefde godendrank praat. “Ik

seizoensbieren. Ik ben dus een blij mens.

worden. Ik wil herkend worden als gast.

gaat gewoon simpel de vraag ‘Wilt u

Glandorf.

bieren. Ook het aanbod in alcoholvrije

heb het in mijn trainingen en workshops

Het doet me goed om te zien hoe de grote

Veel te vaak is dat nog niet het geval in

blond of donker, zoet of bitter?’. Dat is de

en –arme bieren groeit sterk. Voor

altijd over ‘Bier Body Language’, de

brouwers meeliften op de successen van

de hedendaagse horeca, maar we zijn

meest simpele vraag en die kan iedereen

het horecabedrijf is ook dat een stuk

BBL. Je moet je afvragen wanneer een

de kleintjes. Nederland is al sinds jaar en

wel met een inhaalslag bezig. Hierover

beantwoorden. Donkere bieren hebben

gastvrijheid. Als je een van deze nieuwe

bier lekker in zijn vel zit. Dat is per bier

dag een bierland, maar we zijn meer dan

vertel ik in mijn trainingen die onder

vaak een zoete smaak, blonde bieren

Volgens Hans ontbreekt het in de horeca

producten kunt aanbieden aan de Bob,

verschillend. Een bepaald speciaalbier

ooit in beweging. De kunst is nu om elkaar

andere gaan over productkennis en

kunnen zowel zoetig of bitter zijn. Met

vaak aan goede opleiding. “Ik ben een

dan heb je echt iets te bieden. Als je

uitschenken in een droog glas kan een

scherp te houden en dat geldt zeker

taptechnieken. Een gast wil voorlichting

een beetje begeleiding kun je een prima

echt horecadier. In mijn tijd had je nog

tegenwoordig geen alcoholvrij bier op

veel mooiere schuimkraag opleveren. Zo’n

voor de kwaliteit van de horeca. Want

krijgen over de producten. Een horeca-

bieradvies geven aan de gast. Nog te

een ‘Horeca Diploma Middenstand’.

voorraad of op de kaart hebt, dan ben

bier geeft je een vette bierknipoog, zeker

gastvrijheid begint daar.”

Horeca is een toneelstuk

inhaalslag bezig.

B I E R N AT U U R L I J K 2 0 1 3

Als ervaren horecaman heeft hij er inmiddels een aardige loopbaan op zitten. Hans Glandorf begon ooit zelf als bevlogen cafébaas om vervolgens voorzitter te worden van de Alliantie van Bier Tapperijen (A.B.T.). Daarnaast brengt hij zijn visie en kennis over gastvrijheid tegenwoordig in praktijk door het geven van trainingen, lezingen en workshops. “Er is een enorme inhaalslag gaande, en dat was ook nodig.”

19

‘‘

Harry Meens – directeur Alfa Brouwerij

Het wordt steeds interessanter voor Nederlanders om ritten te maken en boodschappen te doen in het buitenland. Dat gaat van benzine, tabak naar bier en de gewone boodschappen. Dat is desastreus voor de grensstreek

BIER VERDIENT EEN NIEUWE KANS

‘‘

Brouwerijen in de grensstreek, zoals Alfa Brouwerij, hebben last van de grote accijnsverschillen tussen Nederland en de omringende landen. Met als gevolg dat veel omzet wegvloeit naar het buitenland. Harry Meens, directeur/eigenaar van Alfa, maakt zich hier al jaren kwaad over. Hij legt uit waarom en geeft ook aan welke gevolgen dit heeft voor doelstellingen op duurzaamheidsgebied. Maar bovenal legt Meens uit waarom hij het nieuwe horecaconcept ‘Beerkompanie’ heeft ontwikkeld. Sinds jaar en dag is het vijf generaties

van alcoholconsumptie en heffing van

Vroeger had elk Limburgs dorp een

oude brouwerijbedrijf Alfa in het

accijnzen, vloeit steeds meer omzet weg

brouwerij, Schinnen had er zelfs ooit

Limburgse Schinnen met duurzaamheid

naar het buitenland. Dat is een grote

drie. Brouwerijen hadden en hebben een

bezig. Harry Meens legt uit waarom.

bedreiging voor ons type brouwerijen.”

functie in de samenleving. Er zijn er nog maar een paar over in Limburg. Als dit

“Iedere brouwerijgrootte heeft een

Accijns in Limburg

ik het ergste.”

B I E R N AT U U R L I J K 2 0 1 3

altijd naar zo min mogelijk megajoules

20

overheidsbeleid zo verder gaat, dan vrees

energiegebruik per hectoliter bier.

Het is al jaren een heikel thema: accijnzen

Wij vergelijken onze resultaten met

in de grensstreek. Meens: “Er is geen

‘benchmarks’ uit de sector en ook volgens

Limburger die verder dan 10 kilometer

de laatste onderzoeken scoren we weer

van de grens woont. Het is onbegrijpelijk

Als Harry Meens eenmaal op zijn

goed. Probleem is dat de hele sector

dat we in één EU, met één munt, zulke

praatstoel zit over overheidsbemoeienis,

het de laatste jaren zwaar heeft. Als je

grote accijnsverschillen per land

dan maakt een mengeling van

als sector hectoliters gaat verliezen,

hebben. Als Nederland zijn we helemaal

ingehouden kwaadheid en strijdbaarheid

komen ook je milieudoelstellingen

losgeslagen. Er is al een groot gat en

zich van hem meester. Zo ook over het

onder druk te staan. Wanneer ik als

de regering wil dat alleen nog maar

verhogen van de alcoholleeftijd naar

brouwerij - door omstandigheden buiten

groter maken. Voor de grote Limburgse

18 jaar. “Natuurlijk zijn ook wij tegen

ons vermogen - minder hectoliters kan

brouwerijen speelt dit thema heel erg. De

alcoholmisbruik en is verantwoorde

produceren, komt ook mijn optimale

Gouverneur van Limburg heeft onlangs

alcoholconsumptie zeer belangrijk.

bezetting in gevaar. Dat is mijn grote

uitgerekend dat er nu al € 60 miljoen

Maar door de minimumleeftijd voor

punt van zorg: mijn bezettingsgraad

aan koopkracht wegvloeit en dat wordt

alcoholconsumptie te verhogen van

overeind houden en verbeteren. Ik heb

alleen maar meer. Het wordt steeds

16 naar 18 jaar wordt er opnieuw

bij wijze van spreken pas een optimale

interessanter voor Nederlanders om ritten

scheef beleid gevoerd ten opzichte

bezetting, inclusief de beste prestaties op

te maken en boodschappen te doen in het

van onze buurlanden. Ik zie nu al dat

energiegebied, wanneer ik 7 dagen per

buitenland. Dat gaat van benzine, tabak

er jongeren tussen de 16 en 18 jaar,

week 24 uur kan draaien. Maar door de

naar bier en de gewone boodschappen.

busreizen organiseren naar Duitse en

wetgeving van de overheid op het gebied

Dat is desastreus voor de grensstreek.

Belgische discotheken. Van de retail

Alcoholleeftijd

B I E R N AT U U R L I J K 2 0 1 3

optimale bezetting, ook wij. Wij streven

21

‘‘

Het overheidsbeleid dat de gemeentes moeten uitvoeren is gestoeld op obesitas, diabetes, roken, depressies en alcoholconsumptie . Bij die speerpunten staan geen drugs! Dat vinden gemeentes blijkbaar niet belangrijk

BIERbeleving

‘‘

Beerkompanie in Heerlen

dat ze de komende vijf jaar geen

Harry Meens heeft niet alleen een groot

Daar wordt Alfa ongefilterd puur bier

leeftijdsverhoging zullen doorvoeren.

bierhart.Hij beschikt ook over een sterk

aan tafel getapt. Een halffabrikaat uit de

Pubers willen experimenteren, laat

sociaal hart en grote betrokkenheid bij de

lageringstanks hebben we opnieuw laten

hen dat gecontroleerd doen. Bier is een

biercultuur.

gisten en dat wordt daar vers getapt.

uitstekend en geschikt natuurproduct

Dat blijkt uit zijn onlangs geopende

Alle gist, vitamine B, polyfinolen zitten er

om mee te beginnen. Het zogenaamde

Beerkompanie in Heerlen. Meens:

nog in. Dat bier heeft nog meer smaak.

‘binge drinking’ komt zelden voor met bier,

“Brouwers en bier zorgen voor sociale

De Bierfabriek is een succes. Daarom

maar wel met zwaardere zoetalcoholische

cohesie. Ons product zorgt voor

zijn we in Heerlen zo’n concept gestart,

dranken. Het overheidsbeleid dat

verbroedering, in alle lagen van de

volledig in eigen regie: de Beerkompanie.

de gemeentes moeten uitvoeren is

bevolking. Bier maakt tongen los. De

Dit is een café-restaurant inclusief

gestoeld op obesitas, diabetes, roken,

meeste brouwerijen hebben een grote

stadsbrouwerij in een historisch pand

depressies en alcoholconsumptie. Bij die

historie, met mensen uit de omgeving

aan het Pancratiusplein. Op de kaart

speerpunten staan geen drugs! Dat vinden

die bij hen werken. Dat dreigt verloren te

staan heerlijke bier-spijscombinaties. Al

gemeentes blijkbaar niet belangrijk. Uit

gaan. Daarom moeten we proberen om in

onze Alfa-bieren zijn er verkrijgbaar. En

onderzoek blijkt juist dat drugs leiden tot

elke grote Limburgse stad een brouwerij

een paar keer per maand mogen onze

criminaliteit, disfunctioneren, psychoses

open te houden, een stadsbrouwerij. Met

brouwers specialiteiten brouwen in de

en meer van dat soort problemen. Iedere

behulp van stadsbrouwerijen kunnen

stadsbrouwerij, de voormalige brouwerij

grotere brouwerijen de biercultuur laten

De Romein. Bier is weer helemaal in, bier

herleven. Bier is met een revival bezig. Dat

verdient een nieuwe kans. Als het concept

zie je ook terug in de gastronomie. Wat

in Heerlen aanslaat, dan willen we dat

Franse wijnboeren al jaren doen wordt nu

doortrekken naar andere steden, in eerste

mogelijk met bier in Nederland. Enkele

instantie in Limburg.”

brouwer is tegen misbruik van alcohol en wil dat er op verantwoorde wijze met bier wordt

B I E R N AT U U R L I J K 2 0 1 3

omgegaan.”

22

Genieten van het eerste voorjaarszonnetje. Of een kleurtje opdoen in de warme zomerzon. Het terras is de favoriete plek van de biergenieter. Waar de één goed getapte pilsener drinkt en de ander een heerlijk fruitbier of witbier. Of een alcoholvrij bier natuurlijk voor de Bob.

jaren geleden zijn we al gestart met een test met de Bierfabriek in Amsterdam.

de horeca. België heeft al aangegeven

Op het terras

B I E R N AT U U R L I J K 2 0 1 3

schuift het grensprobleem door naar

23

Arno Rutte – lid VVD-fractie Tweede Kamer

DE SECTOR NEEMT HAAR VERANTWOORDELIJKHEID

24

EUROPA NIET DICHTTIMMEREN MET REGELGEVING

“Bier is een stukje van mijn leven”, steekt Wim van de Camp, CDA-voorman in het Europarlement, van wal. “Ik zit nu 27 jaar in de politiek en elke dag drink ik om zes uur een glas bier om het stof van de dag af te spoelen. Als parlementariër ben je ieder moment in dienst van de gemeenschap: ‘ja, meneer; nee, mevrouw; dat gaan we voor u uitzoeken’. Dan is het heerlijk om eind van de dag even de tijd voor jezelf te nemen met een goed glas blond bier. Een glas wijn aan tafel kan ik laten staan. Mijn bier niet, het is onderdeel van mijn dagelijkse consumptiepatroon.”

kunt beïnvloeden om niet overmatig te drinken. Ze kunnen instellingen voor verslavingszorg helpen. Aan de andere kant moet je voorkomen dat er een heksenjacht tegen alcoholhoudende dranken ontstaat. Durf alsjeblieft te genieten van het leven en het product.” Het milieubeleid van de brouwers in Nederland krijgt een dikke pluim van Van de Camp. “Spanjaarden, Grieken en Cyprioten kunnen nog een puntje zuigen aan de manier waarop brouwers in Nederland bijvoorbeeld met hun emballage omgaan. De zoektocht naar steeds lichtere flessen, het statiegeldsysteem, dat is toch heel wat anders dan je vuil simpelweg in het ravijn te kieperen.”

Europese ontwikkelingen

De uitkomst van het Nederlandse

niet samen. Gelukkig is het aantal

een snellere introductie en daar heb je je

De manier waarop Nederlandse

“Wat betreft ontwikkelingen in Europa

alcoholbeleid in het algemeen

mensen dat met alcohol op achter het

bij neer te leggen. Bij het verankeren van

brouwers hun maatschappelijke

zie ik drie belangrijke aspecten. Om de

noemt Rutte bemoedigend. “De

stuur stapt spectaculair gedaald. De

die nieuwe sociale norm hebben overheid,

verantwoordelijkheid invullen, wordt

interne markt te laten functioneren is een

alcoholconsumptie in Nederland is

samenwerking tussen partijen loopt goed,

producenten en verkopers een belangrijke

positief ontvangen in Europa, stelt

‘level playing field’ nodig. Dat is niet altijd

gematigd en het aantal probleemdrinkers

voorlichtingscampagnes werpen hun

taak. De manier waarop brouwers zich

Van de Camp. “Onze brouwers zijn een

eenvoudig. Het vaststellen van de hoogte

in Nederland is laag, ook in vergelijking

vruchten af. Met alcoholvrij bier leveren

presenteren op festivals schuurt met

voorbeeld, ook voor andere sectoren.

van accijns is bijvoorbeeld een soeverein

met een land als bijvoorbeeld Zweden.

brouwers ook een prachtig alternatief, een

hun sociale verantwoordelijkheid. Bij de

Hoewel ik natuurlijk niet dagelijks met

recht van de lidstaten. Ten tweede zie ik

De Nederlandse aanpak, met een dialoog

volwassen natuurproduct dat uitstekend

keuze voor sponsoring zijn nog stappen

mijn collega’s over de brouwers spreek”,

een beweging waarbij maatschappelijk

tussen stakeholders, werkt. Het is prettig

smaakt. Tegelijkertijd, zolang er doden in

te zetten, hoewel ik me realiseer dat er

geeft Van de Camp toe. “Twee thema’s

verantwoord ondernemen geen

als partijen er samen uit kunnen komen,

het verkeer vallen, zal ik altijd het gevoel

een grens ligt aan wat je als brouwer kunt

zijn daarbij van groot belang. Dat zijn

belasting is, maar een uitdaging. Het

dat zorgt voor breed draagvlak. Daar ben

hebben dat we meer kunnen doen.”

doen. Maar ik vind het een goed signaal

jeugd en exorbitant drinken. Ik vraag me

wordt onderdeel van de ‘corporate

dat brouwers gezegd hebben dat ze ‘Oh,

af of de verhoging van de leeftijd waarop

governance’ en biedt mogelijkheden tot

oh Cherso – achtige’ programma’s willen

je mag drinken verstandig is. Ik kom uit

innovatie. Hierin lopen we in Europa voorop en daar kunnen we ons voordeel

ik enthousiast over.” Als het gaat om de sociale

Overgangstermijn

weren door rond dit soort programma’s

Brabant en heb negen neefjes en nichtjes

zijn er twee aspecten die zijn aandacht

De verhoging van de leeftijd waarop

niet te adverteren. Gepaste commerciële

in die leeftijdsgroep. Experimenteren

hebben. Dat is de leeftijd waarop jongeren

bier gekocht mag worden juicht

communicatie in supermarkten, op TV

past bij jeugd en jeugdcultuur. Je

drinken ben ik van mening dat de

steeds belangrijker worden. De manier

beginnen met het drinken van alcohol

Rutte toe. “De invoering had wat mij

en bij festivals is een belangrijk aspect

moet jongeren leren verantwoord met

brouwers nog wel wat stappen kunnen

waarop we met water, energiebronnen

en het moment waarop mensen alcohol

betreft wat langzamer gemogen. Een

bij het verankeren van de sociale norm

alcohol om te gaan en oppassen dat de

zetten. STIVA speelt een goede rol bij

en bijvoorbeeld CO2-uitstoot omgaan

drinken. “Met dat laatste bedoel ik dat

overgangstermijn van twee jaar was mooi

dat je tot je achttiende geen bier drinkt.

wet niet te limiterend is. Maar goed, er

zelfregulering. Maar er mag nog wel een

verdient alle aandacht. Vraag is alleen

mensen niet in de auto moeten stappen

geweest. Het duurt nu eenmaal even voor

Als de sector haar verantwoordelijkheid

was een duidelijke meerderheid om de

tandje bij. Jaarverslagen van brouwers

hoe we dat doen. Ik ben er niet voor om

als ze gedronken hebben”, legt Rutte uit.

een wettelijke norm ook een sociale norm

neemt kan de overheid op gepaste afstand

leeftijdsgrens op 18 jaar te stellen.”

zijn nog te netjes. Brouwers kunnen meer

Europa met regelgeving dicht te timmeren

“Alcohol en verkeer gaan bijvoorbeeld

is. De meerderheid in de Kamer was voor

blijven. Dat spreekt me als liberaal aan.”

“Wat betreft het tegengaan van exorbitant

doen aan onderzoek hoe je de jeugd

en geef de voorkeur aan zelfregulering.”

verantwoordelijkheid van de brouwers

mee doen. Ten derde zal duurzaamheid

B I E R N AT U U R L I J K 2 0 1 3

B I E R N AT U U R L I J K 2 0 1 3

Arno Rutte is woordvoerder alcoholbeleid voor de Tweede-Kamerfractie VVD. Voordat we ingaan op de sociale verantwoordelijkheid van de brouwers in Nederland, zijn we benieuwd of de geboren Tukker zelf een bierdrinker is, en wat hij van bier in het algemeen vindt. “Bier is een smakelijke dorstlesser, misschien wel mijn favoriete”, zegt hij. Om er na een korte stilte op te laten volgen: “Het hangt wel af van het moment van de dag.” Aan het eind van het gesprek komt hij nog even op terug op zijn liefde voor bier: “Het is een natuurlijk product om van te houden, een echt Nederlands product om trots op zijn.”

Wim van de Camp – lid EVP-fractie Europarlement

25

Marco Philipsen – MITRA slijterijen

LAAT DE CONSUMENT EXPERIMENTEREN EN COMBINEREN Al sinds 1997 werkt Marco Philipsen bij MITRA. Tegenwoordig is hij ‘Category Manager wijn, bier, non-food, fris en aperitief’, maar hij begon zelf als slijter. “Daar heb ik het vak geleerd en daar is ook de liefde voor speciaalbier ontstaan.” Marco kan in Nederland gezien worden als één van de bierpioniers. Samen met Rick Kempen schreef hij het boek ‘Minder tramelant in bierland’ dat met een oplage van 50.000 exemplaren een van de best verkochte bierboeken in ons land is. Ook realiseerde hij de DVD Neerlandsch Hop in een oplage van 20.000 stuks, een documentaire over acht Nederlandse brouwers in het kader van de eerste Week van het Nederlandse Bier in 2012. Marco legt uit wat zijn visie is op het schap en het bierassortiment in de winkel.

Marco Philipsen is ‘in het biervak gerold’,

goed naar elkaar te luisteren en samen

verschillende bieren gaan uitproberen.

verscheidenheid te bieden en het product

proberen te krijgen in de benoeming van

zoals hij zelf zegt. “Je kiest er niet direct

te investeren hebben we de focus steeds

Het presenteren van bieren op biertype

bier lekker te laten vinden. Als ze niet voor

die biertypen, zodat we allen dezelfde taal

voor om slijter te worden. Je loopt stage

meer op Nederlands speciaalbier gelegd.

geeft de consumenten de kans om

het product komen, dan komen ze ook

spreken.” Marco gelooft in de toekomst

en wordt gepakt door de passie in dit vak.

Het is daarbij belangrijk dat de brouwers

ook eens een ander vergelijkbaar bier

niet aan het merk toe. Mitra geeft goede

van het betere schappenplan. “Je kunt

In mijn tijd was er nog geen opleiding

een verhaal vertellen. ‘Storytelling’ is

te proberen. Zo durft de consument

productpresentaties en leidt de slijters

producten nog zo mooi neerzetten, maar

om bierspecialist te worden. Het was

echt van belang voor onze slijters, zodat

makkelijker te experimenteren en

goed op. Voor een brouwer en consument

je moet ook verhalen en achtergronden

vooral veel zelf ontdekken en leren in

ze de klanten goed kunnen informeren.

combineren. Na deze beslissingen hebben

is er niets mooier dan een goed advies.

vertellen. Dat kan door de slijter zelf,

de praktijk. Tegenwoordig heb je StiBON

Daarom organiseren wij jaarlijks

wij in dat jaar een groei doorgemaakt van

Daarin spelen wij een goede rol.”

maar ook door goede info op het

en daar ben ik een van de docenten. Ik

masterclasses voor onze slijters om hen

19% in het speciaalbiersegment. Nu, na

vertel de cursisten over schapvisie en het

de achtergronden van de brouwerijen en

vijf jaar, zie je dat ook andere slijterijen en

samenstellen van een bierassortiment.”

hun bieren bij te brengen.”

winkelketens onze ideeën gaan volgen.”

Marco: “Het gaat er in eerste instantie om

Indelen naar biertypen

Meerdere bierstijlen

B I E R N AT U U R L I J K 2 0 1 3

te bepalen wat voor een bedrijf je bent,

26

nieuwe media. Zo plaatsen wij al QRcodes waarmee consumenten met hun

Het doel van de biertypenindeling is

smartphone filmpjes kunnen downloaden

de verscheidenheid tonen. “Door bier

met uitleg over het product. Ook in onze

in hokjes te stoppen kun je smaken

webshop geven wij veel informatie over de

wat je waardes zijn. Een supermarkt is

Behalve ‘storytelling’ gaat het ook om

Volgens Marco zijn ook de grotere

definiëren. Bijkomend voordeel is dat

producten. Bier heeft overigens een groot

anders dan een speciaalbierslijter. Bier

het indelen van bieren naar biertype, in

brouwers gaan inspelen op deze

als je communiceert en presenteert op

aandeel in de omzet van onze webshop.

is een productgroep waar diversiteit en

plaats van naar merk, aldus Marco. “Ik

ontwikkeling. “Ze zijn ook anders naar

bierstijlen, het ook gemakkelijker te

Mensen kunnen ervoor kiezen om de

proberen in het kopersprofiel zit van

heb twee keer een beslissing genomen

hun merken gaan kijken. Op het moment

combineren is met ‘foodpairing’ of speciale

bestelling thuis te laten bezorgen, of af

de consument. Vroeger was het vaker

die op veel weerstand stuitte van de

dat je ziet dat er meerdere bierstijlen

momenten. Zoals bijvoorbeeld een Weizen

te halen in de winkel bij hun in de buurt.

regiobepaald, nu willen mensen meer

branche en de slijters. Het bleken achteraf

zijn, dan kan een grote brouwerij ervoor

op het terras, of een quadrupel bij de

Wij zien dat 80% wordt afgehaald en dat

proberen en ontdekken. Ik heb de hele

toch goede ideeën. Als eerste heb ik

zorgen dat een merk een bepaalde

open haard. Volgens bierkenners zijn er

bier het daarin erg goed doet. Samen

ontwikkeling van Belgisch bier naar

besloten om de bieren niet meer op merk

bierstijl een ‘boost’ geeft. Je zag dat

meer dan honderd biertypen, maar als

met de brouwers willen wij dat traject

Nederlands bier gezien. De laatste

maar op biertype te presenteren. Ten

bijvoorbeeld met het biertype Weizen waar

je er teveel presenteert, maak je het voor

optimaliseren. Je ziet dat er steeds meer

jaren zijn de Nederlandse bieren erg

tweede heb ik de sixpacks uit de winkel

bijvoorbeeld Grolsch, Brand en Hertog

de consument ook niet gemakkelijker.

aandacht is voor het product bier zelf. Wij

in opkomst. Je kunt in de wereld niets

verbannen en flesjes los gepresenteerd

Jan op hebben ingespeeld. Je ziet het

Daarom hebben wij rond de 35 biertypen

hebben een rol om uit te leggen wat de

alleen. Wij hebben als bierspecialist met

samen met achtvaks draagtasjes. Op deze

nu ook met Amstel Radler. We hebben

gedefinieerd. Ik zou ervoor willen pleiten

diversiteit van bier is en ons te verdiepen

de brouwers een gezamenlijk doel. Door

manier kunnen de consumenten meer

een gezamenlijk doel om de consument

dat we als sector meer uniformiteit

in wat de klant wil.”

B I E R N AT U U R L I J K 2 0 1 3

Maar hoe beheer je een bierassortiment?

schap. Ik zie een belangrijke rol voor de

De toekomst van het schap

27

‘‘

Op het gebied van energiebesparing hebben we een enorme slag gemaakt. Binnen het brouwproces winnen we nu 50% van de energie terug

28

uit het jaar 1936 - die aan vernieuwing

ontwikkeling gemaakt. Binnen het

toe was. Wijlen directeur/eigenaar

brouwproces winnen we nu 50% van de

Willem Geenen had al in het vorig

gebruikte energie terug. Dit doen we door

decennium de ambitie om een brouwzaal

warmteterugwinning van energierijke

te realiseren, aangepast aan de nieuwste

damp en tevens door het verkorten van

ontwikkelingen. Joosten: “De plannen

het kookproces. Waar het koken vroeger

waren er, maar vanwege procedures van

een uur en drie kwartier duurde, hebben

een ‘dwarsliggende buurtbewoner’ heeft

we nu in de nieuwe brouwzaal minder

het lang geduurd voordat we konden

dan een uur nodig. Uiteindelijk resulteert

starten.”

dit in een reductie van 10% verdamping

De nieuwe brouwzaal is geheel onder

naar 4%. Van die 4% halen we nog eens

eigen regie gebouwd. Theo Sonnemans

de energie terug door deze damp te

licht toe: “Eigen brouwers en technische

condenseren en te koelen. Koud water

medewerkers van Lindeboom hebben

wordt hierbij warm water dat vervolgens

door eigen inbreng de zaken gestalte

ingezet wordt voor een volgend brouwsel.

Paul Joosten en Theo Sonnemans – Lindeboom Bierbrouwerij

gegeven. Deze kans is bewust geboden,

De nieuwe brouwketels en de ‘warme’

daar we zelf veel knowhow in huis

leidingen zijn geïsoleerd, wat een extra

hebben en er op deze manier nog

energiebesparend effect heeft ten

meer ervaring wordt opgebouwd. Bij

opzichte van de oude koperen ketels in

NIEUWE BROUWZAAL DUURZAAM EN EFFECTIEF

eventuele toekomstige storingen kunnen

ons brouwhuis. Om de nieuwe ketels is

we dan snel analyseren en adequaat

een extra koperen ‘haube’ geplaatst. Zo

reageren. Uiteindelijk geeft deze directe

ontstaat de prachtige, warme authentieke

betrokkenheid het beste resultaat. Wij

uitstraling van de nieuwe brouwzaal. In de

zijn in september 2012 begonnen met

nieuwe brouwzaal kunnen we efficiënter

bouwen en negen maanden later was

werken, waardoor dit voor onze brouwers

de Lindeboom brouwzaal gerealiseerd.

mogelijkheden geeft voor andere

Daarna begon het praktische bierbrouwen

praktische invullingen en ervaringen op

met de nieuwe automatisering in de

diverse werkgebieden. Waar we vroeger

nieuwe ketels, waarbij de eerste resultaten

vier dagen nodig hadden om te brouwen,

veel belovend zijn. Op het gebied van

doen we dat nu in twee dagen. Daardoor

energiebesparing hebben we een enorme

is uitbreiding van afzet van bier mogelijk.

In het Limburgse plaatsje Neer in de gemeente Leudal is de Lindeboom Bierbrouwerij gevestigd, één van de vier kleinere familiebrouwerijen van ons land. Lindeboom is volop in beweging. Afgelopen jaar werd de nieuwe brouwzaal geopend en in het kielzog van die activiteit werd ook een nieuwe stoomketel geplaatst. Om dat alles te vieren werd een goed doel gesteund. Algemeen Directeur Paul Joosten en brouwmeester Theo Sonnemans vertellen er met veel passie over.

Voordat werkelijk kon worden gestart met

we een nieuwe stoomketel geïnstalleerd

het bouwen van een nieuwe brouwzaal

die niet alleen een grotere capaciteit heeft,

moest eerst de straat waar de brouwerij

maar ook efficiënt stoom produceert.

aan ligt, open. Sonnemans: “Tot vorig

Al met al een enorme, doch belangrijke

jaar stookten wij alleen op diesel. Onze

duurzame investering welke past bij het

wens was om in de toekomst gas te

ingeslagen duurzaamheidsbeleid.”

gaan gebruiken voor een duurzamer en efficiënter brouwproces. Daarom is in

Onder eigen regie

januari 2013, op initiatief en rekening van onze brouwerij, een hogedrukgasleiding

In het oude brouwhuis uit 1970 staat een

aangelegd in Neer. Tezelfdertijd hebben

oude koperen brouwketel - welke stamt

B I E R N AT U U R L I J K 2 0 1 3

B I E R N AT U U R L I J K 2 0 1 3

’’

29

Terugblik op de Tweede Week van het Nederlandse Bier ‘Limburgs Artiesten voor KIKA’, waarvan de opbrengst voor Stichting KiKa was. Aan KiKa hebben we tijdens de opening van onze brouwzaal € 15.000,- gedoneerd. Directeur Gaius Voute van Bier&cO benaderde vervolgens Lindeboom, samen met ambassadeur Peter van den Arend, voor de landelijke Geniet & Geefactie. Elk jaar is er een andere brouwer die het Geniet & Geef bier brouwt. Wij hebben

Van 23 mei tot en met 2 juni 2013 vond de tweede Week van het Nederlandse Bier plaats, waarbij heel Nederland in het teken stond van Nederlands bier! Na de opening door burgemeester van Aartsen startte het driedaagse Nederlandse Bierproeffestival op het Spuiplein in Den Haag. Bezoekers konden hier proeven bij 34 Nederlandse brouwerijen, een interessante masterclass volgen van echte bierkenners of genieten van een lekker hapje met sfeervolle muziek op de achtergrond.

van goed gebrouwen, hoogstaande Nederlandse bieren. Ik heb met plezier vastgesteld dat De Week weer een succes was. Ook de kleinschalige evenementen nemen in aantal en kwaliteit toe. Zo moeten wij trots zijn en blijven op de resultaten van onze Nederlandse pilsbrouwers.”

gebrouwen. Die 76 komt voort uit het

In totaal zijn er over de 100 activiteiten

lid). Per deelactiviteit zijn er kleinere

Brouwerij Collectief (KBC):

getal 76% van kinderen die het gevecht

geweest tijdens de Week van het

projectteams. Hieronder de mening van

“In de Week van het Nederlandse Bier

enkele bestuursleden:

kon je weer veel ontdekken. Vanuit het

tegen kanker jaarlijks winnen. Wij hebben

Nederlandse Bier: bierproeverijen,

We kunnen nu doorgroeien naar 100.000

een tiende van vroeger. Bijkomend

het Speltbier beschikbaar gesteld en

bierwandeltochten, bier & spijs menu’s,

hl op jaarbasis.” Paul Joosten, die behalve

gunstig effect is dat het ook qua

Bier&cO heeft samen met Lindeboom

bierfestivals, bierbrouwwedstrijden en

Henri Reuchlin, voorzitter Stichting

gereageerd op alle activiteiten en de

als algemeen directeur ook commercieel

arbeidsomstandigheden veel voordelen

Bierbrouwerij voor verkoop gezorgd aan

nog veel meer. Daarnaast openden 78

Week van het Nederlandse Bier:

druk bezochte open dagen. Het is nu de

actief is, vult verheugd aan: “De vergroting

heeft. De medewerkers werken nu in een

de Nederlandse Horeca. Deze prachtige

brouwerijen hun deuren voor bezoekers

“Ik ben vol lof:

kunst om de organisatie van De Week nog

van de capaciteit biedt veel kansen.

veel beter arbeidsklimaat en is er minder

samenwerking en participatie van

tijdens de Nederlandse Brouwerijdagen.

wat een mooie

breder te trekken.”

Onze speciaalbieren Gouverneur en de

fysieke belasting.”

alle partijen heeft geresulteerd in een

Een mooi resultaat. Op 15 mei 2014 start

diverse club

Venloosche bieren blijven zich progressief

Naast de nieuwe brouwzaal heeft

opbrengst van ruim € 57.000,- waar we

de derde Week van het Nederlandse Bier!

biermensen

ontwikkelen en natuurlijk willen wij ook

Lindeboom ook geïnvesteerd in

allen bijzonder trots op zijn.”

nieuwe bieren blijven brouwen. Onze

duurzamere transportmiddelen. Joosten:

nieuwste trots op dit gebied is een bier

“80% van onze vrachtwagens rijdt nu

voor de Engelse horeca ‘North Beer’.”

volgens de emissienorm Euro5 en op

Uniek Varioboil kooksysteem

B I E R N AT U U R L I J K 2 0 1 3

“Wij zijn altijd al promotors geweest

Constant Keinemans, voorzitter Klein

dit jaar 76 hl Lindeboom Speltbier

30

Rick Kempen, exportmanager Bier&cO:

KBC is door de leden weer erg positief

hebben we bij

Initiatiefnemers

elkaar en wat

Lindeboom Speltbier

komt er een hoop moois voort uit

In de Stichting Week van het Nederlandse

De Week. We

logistiek gebied zijn we onze ritten

Sonnemans is zeker ook trots op het bier:

Bier zijn alle betrokken bierpartijen

efficiënter gaan inrichten. Ook dat levert

“Lindeboom Speltbier is een ongefilterd

vertegenwoordigd: Nederlandse

spreken steeds meer dezelfde taal. Er

een behoorlijk stuk energiebesparing

pilsener van 5% alc.vol., ondergistend

Brouwers (vertegenwoordiger van de

heerst een goede samenwerking, er wordt

Het systeem van de nieuwe brouwzaal

op en het vermindert wederom de

gebrouwen met spelt uit de regio. Het is

acht grote brouwerijen in Nederland),

met enorme bevlogenheid samengewerkt

is uniek voor Nederland, zo weet

CO2-uitstoot van de brouwerij in haar

eigenlijk een eenmalig brouwsel, maar

het KBC (Klein Brouwerij Collectief en

om het Nederlands bier in de breedste zin

Sonnemans. “We maken gebruik van een

totaliteit.”

gezien het enthousiasme over de smaak

vertegenwoordiger van een groot deel van

te promoten.”

zogenaamd Varioboil kooksysteem. Dat wil

Iedere brouwerij is ermee vertrouwd, zo

van het bier, is het niet ondenkbaar dat

de microbrouwerijen in Nederland), het

zeggen dat we gevarieerd kunnen koken

ook Lindeboom: er komen veel aanvragen,

we het nogmaals gaan brouwen. Wij

ABT (Alliantie van Biertapperijen), PINT,

Hans Glandorf, voorzitter Alliantie van

bierbrouwerij, vertegenwoordiger

met onderdruk en overdruk. Het korter

zeker vanuit de regio, voor het leveren van

zullen sowieso door blijven gaan met

de handel, slijterijen en mediapartijen/

Biertapperijen:

onafhankelijke brouwers:

koken en de warmteterugwinning zijn

bijdragen aan het verenigingsleven en

het ondersteunen van maatschappelijke

vakpers. Het bestuur van de stichting

“Tijdens de Week van het Nederlandse

“Het openingsevenement stond op het

daarmee gecombineerd in één systeem.

aan culturele evenementen. Joosten: “Met

doelen. Dat is de vorm van duurzaamheid

bestaat uit vertegenwoordigers uit de

Bier was het een feest. Gezamenlijk

Spuiplein in Den Haag op de perfecte

Al bij de beoordeling van de allereerste

de oplevering van de nieuwe brouwzaal

die ons erg past.” Joosten sluit af:

bierbranche en initiatiefnemers van de

hebben onze leden ruim 275 tapkranen

locatie. De sfeer was perfect, het aantal

plannen voor de nieuwe brouwzaal

wilden we naast die maatschappelijke

“Het uitgangspunt van Lindeboom om

Week van het Nederlandse Bier. Het

open gehad met Nederlandse bier erop!

bezoekers is groeiend. Bierliefhebbers

hebben we gekeken of deze toepassing

activiteiten één mooi, extra groot gebaar

zich sterk te verbinden met cultuur,

dagelijks bestuur bestaat uit Henri

Waarschijnlijk gaan we in 2014 het

konden genieten van van pils tot

ook voor Lindeboom geschikt zou zijn. De

maken. Zo zijn wij maatschappelijk

sport en de maatschappij wordt met

Reuchlin (voorzitter), Cees-Jan Adema

hele jaar door bieren van Nederlandse

speciaalbier, in alle diversiteit. De Week

geuruitstoot tijdens het brouwproces is

partner geworden van KIKA (Stichting

vernoemde investeringen en participaties

(penningmeester), Fedor Vogel (secretaris)

brouwerijen schenken. Daar zijn we enorm

is nu al een jaarlijks terugkerend en

ook drastisch verminderd, naar ongeveer

Kinder Kankervrij). We waren al in

bekrachtigd!”

en Constant Keinemans (algemeen

trots op en dat dragen we met liefde uit!”.

groeiend evenement!”.

Maurice Diks, brouwmeester Texelse

B I E R N AT U U R L I J K 2 0 1 3

gesprek met de organisatie van het

31

Matthijs Gordijn – Gemeente Den Haag

HET BIERPROEFFESTIVAL IS GOED VOOR DEN HAAG van het Nederlandse Bier’ is de combinatie

Het kiezen van een favoriet biermoment

En elk festival heeft tijd nodig om zich te

van de gezelligheid waar bier voor staat

voor Matthijs is lastig. Er is zoveel te

bewijzen, je hoeft niet meteen voor de

met de bierproeverijen en masterclasses.

doen in Den Haag. Uiteindelijk valt de

hoofdprijs te gaan.”

Omdat bier behalve een volksdrank ook

keuze op de kust. “Bij een strandtent,

een verfijnd product is met veel varianten

uitzicht op zee, warme dag achter de

en toepassingsmogelijkheden. In die zin

rug, strand begint leeg te lopen, nog wat

is het vergelijkbaar met het befaamde

spelende kinderen, verliefde stelletjes,

Ook buiten het festival is de biersector

internationaal whiskyfestival dat we hier

meeuwen. En dan dat eerste koude

van economisch belang. “We hebben

ook in de stad hebben. Dat ik zelf ook van

biertje…”, mijmert Matthijs.

in Den Haag een actief en goed

een biertje houdt staat hier helemaal

georganiseerd lokaal bedrijfsleven. We

buiten”, lacht Matthijs.

hebben hele goede horecaondernemers in Den Haag met een breed aanbod,

Voor een divers publiek

een festival voor een divers publiek, van

van buurtcafé tot de meest trendy

de fervente bierliefhebber tot de politicus

club. Horecaondernemers die ook hun

Met zoveel festivals is het onvermijdelijk

en beleidsmaker. Hoewel, die groepen

verantwoordelijkheid nemen als dat

dat er soms meerdere tegelijkertijd

overlappen elkaar nogal denk ik”, grapt

nodig is. Dan blijft het voor iedereen

worden gehouden. Dat zou misschien

Matthijs. “Het festival heeft potentie

een feest, ook voor de mensen die niet

concurrentie kunnen betekenen, maar

en kan doorgroeien naar een groot

drinken of nog niet mogen drinken. En zo

het betekent ook dat festivals elkaar

evenement.”

wordt Den Haag elke dag nóg gezelliger.” Over zijn verwachtingen ten aanzien

kunnen versterken. Dit jaar viel het Bierproeffestival deels samen met de Tong

Tijd om zich te bewijzen

B I E R N AT U U R L I J K 2 0 1 3

van de brancheorganisatie Nederlandse Brouwers zowel op economisch als

Tong fair op het Malieveld. Een uitgelezen

32

Ook regionaal Haags bier

kans om de combinatie tussen bier en

Vanuit zijn functie is Matthijs enthousiast.

maatschappelijk vlak houdt Matthijs zich

Indisch eten verder te onderzoeken.

“Het is een meerdaags festival en dat is

op de vlakte. “Ik ga me niet mengen in

“De mogelijkheden zijn eindeloos. We

voor een stad altijd aantrekkelijk. Het

discussies over de positie van de grote

hebben Chinese en Hindoestaande

betekent ook dat je veel ruimte hebt voor

brouwers in de horecawereld, de kwestie

festivals. We hebben grote muziekfestivals

uiteenlopende programmaonderdelen.

van de accijnzen of de minimumleeftijd

en de relatie tussen bier en bepaalde

En dat maakt het weer aantrekkelijk voor

voor alcohol. Het is in elk geval denk

liedjes en composities is gauw gelegd”,

brede groepen. Er is zoveel te doen met

ik voor iedereen goed dat er een

associeert Matthijs verder. “We hebben

bier als centraal thema, met een aantal

belangenorganisatie is die zich richt op

een ambassadefestival, daar kun je

creatieve mensen kun je daar denk ik een

bier als belangrijk nationaal product.”

Waarom profileert Den Haag zich eigenlijk

relaties leggen met bier in alle landen die

héél mooi en groot festival van maken.

De trend dat er steeds meer regionale

als festivalstad? “Nou, simpel”, steekt

vertegenwoordigd zijn. De relatie tussen

En die zijn natuurlijk blij met elk festival

bierbrouwerijen ontstaan, is ook in Den

Matthijs van wal. “Omdat Den Haag een

bier en literatuur op ‘Writers Unlimited’,

dat grote aantallen mensen trekt. Ze

Haag te zien. Matthijs juicht dat van harte

stad is van veel goede en leuke festivals!

tussen bier en vis op Vlaggetjesdag. Zo

zijn ook vaak bereid om verbindingen te

toe. “Die ontwikkeling past natuurlijk

Of je nou van klassieke muziek houdt of

kan ik nog wel even doorgaan. We zijn er

leggen. Kijk naar de betrokkenheid van

helemaal in de trend van kleinschaligheid

van moderne visuele kunst, van vuurwerk

echt blij mee dat we de opening van de

de hotels bij de ‘48 uur van Den Haag’ , de

en eigenheid waar veel mensen naar op

of van boeken, er is voor iedereen wat.

‘Week van het Nederlands Bier’ binnen

betrokkenheid van de detailhandel bij de

zoek zijn. Het mooiste vind ik de passie en

Ze zijn altijd goed georganiseerd en

onze gemeentegrens hebben, het is een

‘Residence de la Mode’. Qua sponsoring

het vakmanschap waarmee een aantal

verlopen in een hele goede sfeer.” Het

mooie aanvulling op het bestaande

zijn het helaas moeilijke tijden voor alle

van die kleine brouwers bezig is. En wat

Nederlands Bierproeffestival is hierop

aanbod. Het festival vond dit jaar plaats

organisatoren. Een aantal festivals heeft

is er leuker, ook voor toeristen, om ook

een mooie aanvulling. Het leuke van het

op goede locatie midden in het Centrum,

het dit jaar helaas ook niet gered. Maar er

nog eens een regionaal biertje te kunnen

Bierproeffestival als opening van de ‘Week

ook al zat het weer niet zo mee. Het is

schijnt licht aan de economische horizon.

proeven.”

B I E R N AT U U R L I J K 2 0 1 3

De ‘Week van het Nederlandse Bier’ opent met het Nederlands Bierproeffestival in Den Haag. De eerste keer (2012) gebeurde dit in de Grote Kerk, dit jaar (2013) in de open lucht op het Spuiplein, in de schaduw van het indrukwekkende witte stadhuis. Den Haag staat niet direct bekend als bierstad, maar zeker wel als festivalstad. Matthijs Gordijn, hoofd van de afdeling Economie van de gemeente legt uit wat festivals, bier en de combinatie daarvan voor de stad betekenen.

33

Constant Keinemans – Voorzitter Klein Brouwerij Collectief

IK DRINK GEEN BIER, IK BELEEF HET “De biermarkt is echt booming”, die verrassende stelling komt uit de mond van Constant Keinemans, voorzitter van het Klein Brouwerij Collectief (KBC). Nederland kent namelijk naast Nederlandse Brouwers nog een tweede brouwersvereniging. Het KBC heeft meer dan negentig aangesloten brouwerijen, alle kleinere en relatief recent opgerichte bedrijven. “Daarmee zijn we de grootste brouwerijenvereniging van Nederland”, zegt voorzitter Constant Keinemans half serieus. “De grootste in aantal bedrijven, want het marktaandeel van onze leden bedraagt hooguit een paar procent.”

een belangrijke rol bij spelen. Van veel van de kleinere brouwerijen is de afzet uitsluitend regionaal, hoewel sommige inmiddels een landelijke verspreiding kennen. Maar om bijvoorbeeld als Limburgse brouwerij je bier in Amsterdam op de markt te krijgen, dat is nog een hele logistieke uitdaging. Vandaar dat veel van onze leden kiezen voor die regionale benadering.”

Volwaardig gesprekspartner

34

Sinds onze oprichting van het KBC in

uit elk bier proef je weer iets nieuws

het grote publiek. We willen echt onze

2003, nu tien jaar geleden, is het aantal

waardoor je het gaat waarderen. Een bier

leden informeren, helpen en bijscholing

brouwerijen in Nederland gegroeid. De

is zo complex, je kunt er steeds nieuwe

bieden”, legt Constant uit. “Dat het

commerciële traject. Daar hebben we

levensbelang. Maar op de gevel staat

en bierverkopers. Die Week is bijzonder

eerste jaren langzaam, nu is de toename

dingen in ontdekken. Vandaar dat bier

KBC door beleidsmakers inmiddels

partnerbedrijven voor.”

‘bierbrouwerij’ niet ‘schoonmaakbedrijf’.

succesvol. Een ander voorbeeld is de

explosief te noemen. Keinemans: “We

en gastronomie ook zo goed samengaan.

serieus wordt genomen, bewijst dat

Dat laatste klinkt toch een stuk minder

campagne tegen de bierbelasting. Die

begonnen met 32 leden, vijf jaar later

Ook daarin staat het genieten centraal. De

een groot aantal kleine brouwerijen

interessant. Opvallend is dat er in

campagne is opgezet in samenwerking

waren het er 51 en bij ons tweede

bierbeleving is groter dan we denken en

het kinderstadium inmiddels voorbij

Nederland geen opleiding tot brouwer

met de Alliantie van Biertapperijen (ABT).

lustrum staat de teller op 91. Het aantal

groeit enorm. Daar waar mensen vroeger

is. “Voor de Nederlandse Voedsel- en

Zoals gezegd, de achterban van KBC

bestaat. De Stichting Bieropleidingen

Het zit behoorlijk scheef wanneer de

brouwerijen dat lid is van KBC zal op het

een wijntje dronken om te genieten en

Warenautoriteit (NVWA) zijn we nu een

is heel divers. “In onze club zitten

Nederland (StiBON), waar we goed mee

belasting op bier in de ons omringende

moment van publicatie van dit interview

bier op een feestje, zien we tegenwoordig

volwaardige gesprekspartner”, vertelt

bedrijven die redelijk goed omzetten,

samenwerken, heeft wel opleidingen tot

landen zoveel lager ligt en de overheid

alweer verder zijn toegenomen. In het

een enorme kentering. Ook bier wordt

Constant. “Nederlandse Brouwers heeft

maar ook brouwerijen die honderd liter

biersommelier maar nergens kun je een

desondanks overweegt de accijns in

afgelopen jaar kwamen er in Nederland

echt gedronken om van te genieten.

voor de voedselveiligheid in brouwerijen

in de maand brouwen. Ook die bedrijven

brouwersopleiding volgen. Daar willen we

Nederland nog verder te verhogen.”

meer dan veertig brouwerijen bij. Die

Daarnaast zien we een enorme toename

een kadercode opgesteld. Voor veel

willen we bedienen. De aanleiding om

als KBC wel aan gaan werken.”

Maar Constant laat zich door fiscale

ontwikkeling juich ik toe. Maar kunnen

van aandacht voor producten uit de eigen

van onze leden zijn die kaders nog te

een nieuwe brouwerij te beginnen is

al die brouwerijen het hoofd boven

regio. Biologisch is hot, maar regionaal is

algemeen. Vandaar dat wij de kadercode

heel verschillend. Je hebt mensen die

water houden?” vraagt Constant zich af.

nog veel hotter. Daar kunnen brouwerijen

hebben uitgewerkt tot een Hygiënecode

hobbymatig bier brouwen en die door

“Begrijp me goed, ik denk dat er plaats

waarmee onze leden beter uit de voeten

enthousiaste reacties van vrienden

“De samenwerking met Nederlandse

Bier’ hebben we een oude Nederlandse

genoeg is in de biermarkt – maar weten

kunnen. De code is door de NVWA

en familie willen doorgroeien. Maar

Brouwers loopt uitstekend”, vertelt

bierstijl nieuw leven ingeblazen. Kuitbier

de brouwerijen hun bier ook aan de man

erkend”, geeft Constant als voorbeeld.

er zijn ook horecaondernemingen die

Constant. “Er is in de biermarkt ruimte

is een traditionele bierstijl die eigenlijk

te brengen. Brouwen is één, maar bier

Het bestuur van KBC bestaat geheel uit

hun concept willen verbreden. Er zijn

voor grote en kleine brouwerijen. We

helemaal vergeten was. We hebben het

verkopen is een heel ander ding.”

vrijwilligers. “Ook ik doe dit werk pro

mensen met veel geld die zeggen ‘ik wil

vullen elkaar aan. Een voorbeeld van

recept afgestoft en brouwers uitgedaagd

Deo.” In het dagelijks leven is Constant

een brouwerij’. Vaak moet er ook nog

samenwerking is de eerder genoemde

om het bier opnieuw te gaan brouwen. IPA

directeur van Brouwtechniek Nederland.

een brouwer bij gezocht worden. En

taakverdeling bij het opstellen van de

(India Pale Ale) is voor ons een voorbeeld.

“Daarmee helpen we mensen die in

ook de stap naar professioneel brouwer

hygiënecode. Een heel ander voorbeeld

Dat is een vergeten Engelse bierstijl, die

Constant is een gepassioneerd bierman.

het biergebeuren verder willen. Denk

is aanzienlijk. Veel mensen willen een

is de ‘Week van het Nederlandse Bier’

door brouwerijen in Amerika is herontdekt

“Ik drink geen bier, ik beleef het. ‘Niet

daarbij aan nieuwbouw of verbouw.

brouwerij starten omdat het interessant

waarin beide organisaties actief zijn. Het

en nu mateloos populair is. Wat zou

gieten, maar genieten’ is niet voor niets

Maar het kan ook ondersteuning zijn in

lijkt. Maar let op: brouwen is maar een

is prachtig dat we bier in Nederland met

er mooier zijn dan wanneer een oude

het motto waar we als KBC voor staan.

het vergunningentraject. Het enige wat

klein deel van het werk. Veel belangrijker

de hele branche samen op de kaart zetten:

Nederlandse bierstijl hetzelfde succes zou

Ieder bier is opnieuw een ontdekking,

we niet doen is ondersteuning in het

is het schoonmaken. Reinheid is van

grote en kleine brouwerijen, bierschenkers

kennen?”

Uit eigen regio

Brouwen en schoonmaken

bedreigingen absoluut niet uit het veld

Samenwerking

slaan. “Er gaat nog van alles gebeuren. In de afgelopen ‘Week van het Nederlandse

B I E R N AT U U R L I J K 2 0 1 3

B I E R N AT U U R L I J K 2 0 1 3

“KBC is geen organisatie die zich richt op

35

Marie Monique van der Salm – Marketing Manager specialties & Bas Stok – Manager Duurzaamheid HEINEKEN Nederland

DUURZAAM ONDERNEMEN LEVERT OP! Op het gebied van watergebruik en energiebesparing kent Heineken een aantal langlopende projecten, zo somt Bas op. “Op het terrein van de brouwerij in Zoeterwoude willen we vier windmolens plaatsen, die ca. 40% van de energie van de brouwerij gaan opwekken. Ook bij de brouwerij in Den Bosch zitten we in een vergunningentraject voor de plaatsing van windmolens. Daarnaast zijn we het project ‘Groene Cirkels’ gestart, een samenwerkingsverband tussen de provincie Zuid-Holland, Alterra Wageningen University and Research Centre en HEINEKEN Nederland. Het doel is duurzame gebiedsontwikkeling te realiseren en dit als voorbeeld voor de rest van Nederland te gebruiken. Een voorbeeld is de aanleg van een bloemenbed en bijenhotels in Tweede Maasvlakte een Euro 6-zone

kapstokken zijn heel passend om met

natuur op peil te houden. Heineken

ingericht, waar we ook elektrisch vervoer

je merk bij aan te haken. Het is mooi

blijft allerhande initiatieven ontplooien

willen gaan inzetten.

als we de consument kunnen bewegen

om zoveel mogelijk over te schakelen

HEINEKEN is ook steeds meer bezig met

en duurzaamheid kunnen borgen in

van diesel naar elektriciteit. Zo zijn

zonne-energie. Marie-Monique van der

onze merken. De zon staat al heel lang

we een pilot gestart met elektrische

Salm is onder andere verantwoordelijk

centraal in de communicatie rond het

vrachtwagens in ons groothandelskanaal

voor het merk Wieckse. “Het unieke van

merk Wieckse. De payoff is ‘Op het zonnige

die de horecabelevering verzorgen, met

Wieckse is dat je het zonnige karakter

leven!’. Wieckse laat de zonnige kant

onder andere als doel de hoeveelheid

van dit bier kunt koppelen aan een

van het leven zien en stimuleert haar

fijnstof in de dichtstedelijke gebieden

duurzaamheidsinitiatief als zonne-

drinkers te genieten van het moment,

terug te dringen. In Rotterdam is op de

energie. Een hele logische fit. Sommige

het leven en elkaar. Op het dak van de

B I E R N AT U U R L I J K 2 0 1 3

Zoeterwoude om de kwaliteit van de

B I E R N AT U U R L I J K 2 0 1 3

In 2020 wil HEINEKEN de groenste brouwerij zijn. Het duurzaamheidsbeleid van HEINEKEN is opgesplitst in vier onderdelen: water, energie, inkoop en verantwoorde alcoholconsumptie. Bas Stok, Manager Duurzaamheid van HEINEKEN Nederland en Marie Monique van der Salm, Marketing Manager specialties geven samen een toelichting op de meest in het oog springende projecten van het afgelopen jaar, waaronder de zonne-energie bij Wieckse.

36

37

‘‘

Wij willen niet dat onze consumenten overmatig alcohol drinken, en al helemaal de jeugd niet. Ook in de toekomst moet je kunnen blijven genieten van onze producten

BIERbeleving

’’

Zie ook de link naar het duurzaamheidsverslag van Heineken: http://www.heinekennederland.nl/Home/Persberichten/ Duurzaamheidsverslag-2012.aspx

brouwerij in Den Bosch, waar Wieckse

schoon te houden en warme en koude

en wereldmarkt zijn maatschappelijke

wordt gebrouwen, hebben we ruim 3.600

leidingen te isoleren. We geven ook tips

verantwoordelijkheid zeer serieus. Zo ook

zonnepanelen geïnstalleerd, voldoende

op het gebied van waterbesparing en

in het Holland Heineken House tijdens

om de energie op te wekken om al het bier

beheersing van de afvalstromen. Heineken

de Olympische Spelen in Londen in 2012.

van Wieckse te brouwen. Om een idee te

biedt concrete tools om de bedrijfsvoering

“Wij schonken daar alcoholvrije cocktails

geven, dit levert energie op die gelijk is

te optimaliseren, we praten met de

en maakten promotie voor de campagne

aan de jaarbehoefte van 240 huishoudens.

horecaondernemer over het gedrag van

‘Don’t drink and drive’. Alle bezoekers

Wij hebben dit kunnen realiseren door

zijn of haar medewerkers, praten over

in het Holland Heineken House werden

een unieke samenwerking met Solar

mogelijke kostenbesparingen, het gebruik

door teams gewezen op verantwoorde

Acces. Het is een van de allergrootste

van led-verlichting en groene stroom

alcoholconsumptie. Het personeel ter

zonne-energieprojecten in Nederland en

en dergelijke. In een eerste stap werden

plekke was bovendien getraind om goed

sowieso het grootste particuliere project

in 2012 ruim 1200 horecaondernemers

en verantwoord te schenken. Tijdens

in Europa”, aldus een trotse Marie-

gewezen op het ‘Duurzame partners in

de Olympische Winterspelen in Sotsji

Monique. Overigens liggen ook bij de

business’-programma, meer dan 250 van

in Rusland is er weer een Holland

Brand Brouwerij in Wijlre zonnepanelen

hen hebben hiervan gebruik gemaakt”,

Heineken House en gaan we weer vol

op het dak.

aldus Stok.

inzetten op dit thema, al is het daar in zijn geheel allemaal kleinschaliger

Elk duurzaamheidsinitiatief levert een

Holland Heineken House

qua communicatie-inspanningen

2020. HEINEKEN doet dit niet alleen en vraagt alle leveranciers waarmee wordt

Op het gebied van verantwoorde

zal het even groots en intensief zijn,

samengewerkt om de ‘Suppliers Code’ te

alcoholconsumptie speelt HEINEKEN

want we vinden het belangrijk om die

ondertekenen, een convenant waarin staat

al jaren een belangrijke rol. Van der

verantwoordelijkheid te nemen”, zo

dat zo goed mogelijk met duurzaamheid

Salm speelt daar met de merken op in:

benadrukt Bas.

moet worden omgegaan. Bas Stok: “Ruim

“Wij willen niet dat onze consumenten

85% van onze leveranciers heeft die code

overmatig alcohol drinken, en al helemaal

ondertekend, en dat vertegenwoordigt 97%

de jeugd niet. Ook in de toekomst moet

van ons totale grondstoffengebruik.”

je kunnen blijven genieten van onze

Heineken-breed wordt vanuit business,

producten. Wij zien een enorme groei

commercie, finance en andere

in het alcoholvrije segment en wij

bedrijfsonderdelen ook op andere wijze

investeren en innoveren daar ook in. Wij

verantwoordelijkheid genomen. Heineken

HEINEKEN stimuleert ook haar afnemers

hadden al het merk Amstel Malt, dat

geeft bijvoorbeeld gastcolleges op de

om samen duurzamer te werken.

hebben we omgedoopt naar Amstel 0.0.

ROC’s. Stok: “Duurzaamheid komt in

‘Duurzame partners in business’ is het

Vervolgens hebben we dat uitgebreid

al onze vakgebieden terug. Tijdens de

programma voor de horeca dat hierop

met zogenaamde line-extentions met

gastcolleges die wij geven leggen we

aansluit. “Onze accountmanagers

een alcoholvrije range onder de merken

studenten uit wat duurzaamheid kan

stellen in hun gesprekken met

Jillz en Wieckse met het onlangs

betekenen voor je onderneming. Daarin

horecaondernemers regelmatig ook

geïntroduceerde Wieckse Radler 0.0%.

komt onverantwoorde alcoholconsumptie

duurzaamheid aan de orde. Ondernemers

Uiteindelijk wil HEINEKEN een ruime

ook terug, hoe je dat kunt herkennen

kunnen energie besparen door een

keuze hebben in alcoholvrije en alcohol

en ermee kunt omgaan. We leggen uit

aantal simpele maar effectieve stappen

arme merken. Het recente succes

hoe ons horecaprogramma ‘Duurzame

te nemen, bijvoorbeeld door apparatuur

van het alcoholarme Amstel Radler

partners in business’ eruit ziet. De

uit te schakelen als deze niet nodig is,

(2% alc.vol.) sluit daar prima bij aan.”

boodschap is: duurzaam ondernemen

condensors van koelapparatuur goed

HEINEKEN neemt op de Nederlandse

levert op!”

B I E R N AT U U R L I J K 2 0 1 3

Duurzame partners in business

38

dan de zomerspelen in Londen. Maar

Gastcolleges

Tijdens voetbal kijken

B I E R N AT U U R L I J K 2 0 1 3

bijdrage aan HEINEKEN’s doelstelling van

Met een glas pils voor de televisie als het Nederlands Elftal speelt. Wie kent dat moment niet? Samen juichen als Oranje opnieuw scoort.

39

John Halmans – directeur Gulpener Bierbrouwerij

BIER IS OUDER DAN NEDERLAND ZÉLF IS!

De Gulpener Bierbrouwerij is een bijna 200 jaar oud familiebedrijf waar duurzaamheid niet alleen besproken maar ook beleden wordt. Directeur John Halmans is al jaren namens de familie Rutten de trekker van de duurzaamheidskar. Lokaal en puurzaam zijn termen waar Gulpener mee schermt. “Wij willen de beste zijn, niet alleen in smaak en diversiteit, maar ook in duurzaamheid en maatschappelijke betrokkenheid”.

Het zwaartepunt in het handelen van

partners uit de regio hoogwaardige

Gulpener ligt bij de continuïteit van het

producten kunnen maken”, aldus

familiebedrijf. Halmans: “Duurzaamheid

Halmans.

en familiebedrijf liggen dicht bij elkaar. Gulpener werd opgericht in 1825 en is

Verrijking van het leven

40

dit land. Sinds afgelopen jaar werkt Jan

De wijze waarop Gulpener in de

Paul Rutten, de zoon van mede-eigenaar

samenleving staat is altijd een belangrijk

Paul Rutten, in ons bedrijf. Hij gaat mij

aandachtspunt geweest voor de brouwerij.

volgend jaar opvolgen. Naar de toekomst

Halmans: “We maken iedere dag

toe is onze continuïteit dus gewaarborgd.

opnieuw weer een punt van de waarde

Dat is duurzaamheid in optima forma.”

die de brouwerij kan toevoegen aan de

Afgelopen jaar heeft Gulpener ook een

samenleving. Economisch gezien zijn we

nieuwe range biologische bieren op de

niet alleen werkgever maar ook afdrager

markt gezet.

van accijnzen. Maatschappelijk gezien

“Duurzaamheid is niet het verleden

maken we veel activiteiten mogelijk

kopiëren maar de goede dingen

die vaak niet of maar voor een klein

veel meer uit te dragen, de sector mag

genieters en die voor de misbruikers. Ik

van de opeenvolgende accijnsverhogingen

gewaardeerd en gekoesterd. Geen

doorontwikkelen. Zo is ook ons

deel met onze directe core-business te

en moet op dit soort zaken zelfbewuster

hoor de stem van de genieters nog veel

door de overheid. “De rekening wordt

mens haalt het daar in zijn hoofd om de

assortiment Ur-bieren ontstaan, 100 %

maken hebben. Ik durf echt te stellen

worden. Bier is ouder dan Nederland

te weinig. Hoogste tijd om daar meer

gelegd bij bedrijven als het onze en

rekening voor tekorten bij de brouwer

biologische bieren die het erg goed doen,

dat we als Gulpener maar ook als gehele

zelf is! Als er iets verankerd is in onze

aandacht aan te besteden en tegelijkertijd

de mensen die een mooi glas bier

of de gebruiker neer te leggen. Lokale

zowel in horeca als retail. Je ziet dat ons

bierproducerende bedrijfstak onze

samenleving, dan is het wel het drinken

de uitwassen blijven bestrijden vanuit een

waarderen. Grenstoerisme is een enorme

brouwerijen in Nederland pakken hun

duurzaamheidsbesef gewaardeerd wordt

verantwoordelijkheid pakken. Daarbij

van een mooi glas bier. Daar is helemaal

breed verbond van alle stake-holders.”

bedreiging. De situatie in Limburg is

verantwoordelijkheid voor de regio. En

door de consument. De Gulpener Ur-

behoort ook de nodige aandacht voor het

niks mis mee. Voor meer dan 95% van de

totaal in onbalans. Legaal of illegaal,

ofschoon ik andere beweringen hoor blijkt

bieren worden gemaakt van Limburgse

beheersen en terugdringen van excessen.

consumenten die op een goede manier

door het creëren van deze enorme

toch dat in Nederland de overheid steeds

tarwe, gerst en hop. Dat maakt de range

Ik ken geen tweede branche die deze

met bier omgaan, is het een verrijking

accijnsverschillen wordt de kat op het

meer afstand van betrokken bedrijven

extra uniek en waardevol. Daarmee

materie zo transparant en consistent

van het leven. Er is echter een onbalans

Net als veel andere collega’s in de

spek gebonden. In Duitsland worden het

als het onze neemt. Een groot deel van

leveren we het bewijs dat we met onze

aanpakt. Het zou goed zijn om dat nog

ontstaan tussen de aandacht voor de

grensstreek wordt John Halmans triest

bier en de bierwereld door de overheid

onze afzet vindt in Limburg plaats. Door

De overheid als concurrent

B I E R N AT U U R L I J K 2 0 1 3

B I E R N AT U U R L I J K 2 0 1 3

één van de oudste familiebedrijven in

41

Lokale betrokkenheid

Pierre Olivier Bergeron – Secretaris Generaal Brewers of Europe

De Gulpener bierbrouwerij maakt niet alleen gebruik van lokale

Een unieke wandeling door het bourgondische en historische

grondstoffen zoals gerst, tarwe en hop. Er wordt ook actief gekeken

stadscentrum. Onderweg kom je langs zeven bijzondere horecazaken,

naar de sociale band met dorp en regio. John Halmans: “Sinds jaren

die Mestreechs Aajt een warm hart toedragen, elk met een eigen sfeer

brouwen wij het abdijbier Gerardus, in samenspraak met het klooster

en karakter. Het oerbier is bij deze unieke Gulpener horecazaken

van Wittem in het naburige dorp. Om dat gamma te verbreden hebben

exclusief op tap verkrijgbaar en wordt aangeboden in traditionele

we onlangs hun initiatief ondersteund om tot de ontwikkeling

aardewerk pullen. Ook dit is voor ons duurzaamheid.”

van Gerardus bierkaas te komen. Vanuit de duurzame gedachte

PIONIERS IN EIGEN VERANTWOORDELIJKHEID

brengen wij kennis en kunde in. Ik geloof überhaupt in allianties. Een mooi voorbeeld daarvan vind ik ook onze samenwerking met de

Zie ook de link naar het duurzaamheidsverslag van Gulpener:

VVV Maastricht. Samen met hen hebben we het middeleeuwse bier

http://www.gulpener.nl/duurzaamheidsverslag-2012/

Mestreechs Aajt terug naar haar Maastricht gebracht.” Hiermee krijgt Maastricht het hart van haar biercultuur weer terug. Halmans: “Het enige middeleeuwse bier van

Nederlandse Brouwers is lid van Brewers of Europe, de samenwerking van brouwersorganisties in 29 Europese landen. Secretaris-generaal Pierre Olivier Bergeron is bij uitstek de man om de prestaties van de Nederlandse brouwers in een Europese context te plaatsen en aan te geven welke ontwikkelingen in Europa een invloed hebben op het duurzaamheidsbeleid van brouwers in Nederland.

Nederland wordt vandaag de dag nog maar op één plek gebrouwen, namelijk in herberg de Zwarte Ruiter in Gulpen. Hier ligt Mestreechs Aajt minimaal een jaar te rijpen in eikenhouten vaten. Mestreechs Aajt is daarmee het enige bier in Nederland dat door middel van spontane vergisting ontstaat. Dat maakt het extra bijzonder. Sinds augustus 2013 kan iedereen in Maastricht weer genieten van dit bier, dat op middeleeuwse wijze gebrouwen wordt. Mestreechs Aajt is met haar donkere kleur een heerlijk licht en fris oerbier dat de perfecte balans heeft tussen zurig

“Het Europees verdrag geeft de Europese

om onverantwoorde alcoholconsumptie

een bijzondere wandeling opgesteld; de Mestreechs Aajt

Unie weinig ruimte voor een eigen beleid

tegen te gaan. Al die benaderingen hebben

Stadsroute.

voor volksgezondheid”, legt Bergeron

een gezamenlijk kenmerk. Ik noem het

uit. “Dat is een verantwoordelijkheid

de ‘Brewers Mark’. Daarmee bedoel ik dat

van de individuele lidstaten. Vandaar

programma’s en initiatieven zijn opgezet

dat er tot het begin van deze eeuw

in samenwerking met andere partners.

de accijnsverhogingen ontstaan enorme

weinig Europese wetgeving bestond

Brouwers kunnen helpen onverantwoorde

studentenverenigingen zijn voorbeelden

prijsverschillen op bier en daarnaast

met betrekking tot alcoholbeleid. Dat is

alcoholconsumptie tegen te gaan, maar

van succesvolle acties die we in het

ook op producten als benzine. Je ziet

veranderd toen de Europese Commissie

ze hebben niet alle sleutels tot succes

‘Alcohol and Health Forum’ presenteren.

steeds meer dat Drankenhandels in

in 2006 zijn ‘Strategy on Alcohol Related

in handen. De Brewers Mark is geen

Ook de wereldwijde benchmark naar

Duitsland hierop inspelen met onder

Harm’ presenteerde. Als brouwers waren

toeval. Gezellig samenzijn is immers

energiegebruik is door Nederlandse

andere Nederlandstalige websites en

we daar goed op voorbereid omdat we

onmiskenbaar verbonden met het bier

Brouwers ontwikkeld.”

advertenties. Het gebeurt elke dag

binnen de Brewers of Europe onderling al

dat brouwers brouwen. Vandaar dat die

opnieuw en in steeds grotere mate. Dat

bespreken hoe verschillende landen en

aanpak van partnerschap zo goed bij ons

heeft absoluut gevolgen voor de lange

brouwersorganisaties hun alcoholbeleid

past.”

termijn. In onze visie is duurzaamheid

vormgeven. Als er één ding voor ons

gelijk aan continuïteit en zelfstandigheid.

duidelijk is, is dat alcoholbeleid heel

Het kan toch niet zo zijn dat de overheid

sterk cultureel bepaald is. De diversiteit

ons het ondernemen onmogelijk maakt?

in Europa is enorm, iedere lidstaat kiest

“Nederland heeft een lange traditie met

cultuur. De ‘Week van het Nederlandse

Van onze omzet van ca. € 16 miljoen

zijn eigen benadering. In sommige

een gezamenlijk aanpak. Dat is niet

Bier’ laat dat ook duidelijk zien. Nederland

leveren wij € 3,5 miljoen in de vorm van

lidstaten is de wetgeving beperkt en valt

het geval in alle landen. Nederlandse

beschikt over iconische brouwerijen,

accijns rechtstreeks af aan de staat.

onverantwoorde alcoholconsumptie buiten

brouwers zijn pioniers als het gaat om

over interessante lokale en regionale

Het is heel zuur als je plotseling twee

de sociale norm. Andere landen kiezen

eigen verantwoordelijkheid nemen zowel

brouwerijen. Brouwerijen die een boeiende

tegenstanders hebt in de markt: de

om historische redenen juist voor een

op het gebied van milieu, als op het gebied

combinatie bieden van traditie en een

42

Kroonjuweel Toch ziet Bergeron ook enkele zorgelijke

Nederlandse pioniers

ontwikkelingen in Nederland. “Bier is verankerd in de Nederlandse

concurrent en de overheid”, zo verbijt

“We zijn bezig onze productieruimte te

overigens plaats op de vertrouwde plek

bijzonder streng alcoholbeleid. De Strategy

van onverantwoorde alcoholconsumptie.

hang naar innovatie. Dat is ook een deel

Halmans zich.

vergroten waardoor we onze processen

in Gulpen, we gaan zeker niet verhuizen.

richt zich op enkele aandachtsgebieden

De aanpak van Nederlandse Brouwers

van de Nederlandse cultuur: je kunt nooit

verder kunnen optimaliseren. Het is onze

Met veel liefde blijven we binnen de

zoals alcohol en verkeer, verantwoorde

is altijd zeer inspirerend. Niet dat we

op je lauweren rusten.

ambitie om de beste brouwerij te zijn en

gemeenschap van Gulpen. Dat is van

commerciële communicatie en alcohol en

het in ieder land kunnen overnemen,

Het verbaast me dat Nederlandse

Groene bouwplannen

daarvoor hebben we ook de passende

waarde voor ons en onze omgeving.

zwangerschap. In het ‘Alcohol and Health

het moet wel passen in de cultuur,

beleidsmakers dit kroonjuweel niet altijd

Groen brouwen is voor Gulpener al jaren

technische ruimte nodig. De nieuwbouw

Wij bewijzen hier al jaren dat wonen en

Forum’, waarin stakeholders overleggen

maar we kunnen er wel van leren. De

op waarde weten te schatten. Als ze bier te

een vanzelfsprekendheid. Dat geldt ook

wordt volledig klimaatneutraal. Dat geldt

werken prima samen kunnen gaan. Door

over het te voeren beleid, kunnen we

Nederlandse Bob-campagne, maar ook

zwaar belasten, zal dat een negatief effect

voor groen bouwen, want er wordt druk

ook voor de bouwplannen die nu verder

Gulpener komt er leven in de brouwerij in

laten zien dat brouwers in veel landen

een website als alcoholengezondheid.nl

hebben op de Nederlandse en Europese

gewerkt aan de nieuwbouw. Halmans:

ontwikkeld worden. Onze nieuwbouw vindt

Gulpen.”

een zeer proactieve benadering kiezen

en de landelijke alcoholbeleidsdag voor

economie.”

B I E R N AT U U R L I J K 2 0 1 3

B I E R N AT U U R L I J K 2 0 1 3

en zoet. In samenwerking met VVV Maastricht hebben we

43

Carine Arts – Budelse Brouwerij

UNIEK VOLLEDIG BIOLOGISCH ALCOHOLVRIJ BIER

44

De Bierparel in het centrum van Budel,

weer goed voor de rest van de

op loopafstand van de brouwerij, is

brouwerij. Alle soorten Budels

een kleine twee jaar open. Het voorziet

Bier worden klimaatneutraal gebrouwen. Dit betekent dat de

duidelijk in een behoefte. Carine:

CO2 die tijdens het brouwproces

“Budels bieren zijn voor velen nog onbekend terrein. Hoewel onze bieren

Streekparels uit Budel, streekgerechten

ontstaat, gecompenseerd wordt door te

ook steeds mee landelijk te koop zijn, valt

bereid met onze eigen bieren. Echte lokale

investeren in bijvoorbeeld zonne-energie

er echt nog veel te ontdekken voor de

bierhapjes, lekker en origineel!”

en windenergie op zee en op land. Wij

bierliefhebber. In de Bierparel ontvangen we groepen en krijgt men uitleg over onze

hebben hierover afspraken gemaakt

Klimaatneutraal

met onze energieleveranciers. Het kost

bieren. We presenteren een film waarin

allemaal wel iets meer, maar we doen dat

de vier grondstoffen van bier de kapstok

In Nederland worden steeds meer

bewust in het kader van maatschappelijk

vormen voor ons scala van dertien bieren.

verschillende soorten bier gebrouwen,

verantwoord ondernemen. Het

Vervolgens kunnen de bezoekers het

echter nog maar weinig brouwerijen zijn

brouwwater pompen we op van 80 meter

Budels Bierspel spelen. We verdelen de

in staat om volledig biologische bieren

diepte en komt uit de Ardennen. Het

groep in vieren en stellen twintig vragen.

te brouwen. Budels maakt er vijf en is

enige wat we eraan doen is ontijzeren.

De nadruk van die bierbeleving ligt op de

daarmee absoluut een voorloper. “Onze

Het unieke zachte water is duidelijk te

oorsprong van de smaak en het feit dat

biologische bieren zijn het Budels Pilsener

proeven in alle Budelse Bieren. In de

bier een duurzaam gebrouwen product is.

Bio, de Witte Parel, Budels Honing Bio,

hele brouwerij proberen we uiteraard zo

Zo vragen we bijvoorbeeld welk bier het

Budels Zware Dobber Bio en Budels Malt

efficiënt mogelijk met water om te gaan.”

bitterst is en leggen vervolgens uit hoe

0.0% Bio. Wij zijn de enige brouwerij

dat komt. We willen dat mensen erover

in Nederland die een alcoholvrij bier

gaan nadenken wat erbij komt kijken om

volledig biologisch kunnen brouwen. Dat

goed bier te brouwen.

is toch wel bijzonder, vinden wij, zeker

Culturele en maatschappelijke

De Bierparel ontwikkelt zich heel goed,

vanuit de duurzaamheidsgedachte. Onze

verbondenheid met de omgeving is

de groepen die op afspraak reserveren

brouwerij werkt volledig klimaatneutraal.

voor de meeste brouwerijen traditioneel

gaan altijd weer enthousiast naar huis.

Voor de stoomketel zijn we een tijdje

verankerd in hun omgeving. Dat geldt ook

Er is veel te leren en te proeven, mensen

geleden overgestapt op gas. Dat is

voor de Budelse Brouwerij. Carine: “We

vinden het interessant. Daarnaast

schoner voor het milieu en bovendien

hebben hier bijvoorbeeld een 450 jaar oud

kunnen de bezoekers ook proeven van de

minder storingsgevoelig. Dat is ook

schuttersgilde, het St. Joris gilde. Toen

Duurzaamheid heeft een prijs

‘‘

Het brouwwater pompen we op van 80 meter diepte en komt uit de Ardennen. Het enige wat we eraan doen is ontijzeren. Het unieke zachte water is duidelijk te proeven in alle Budelse Bieren

’’

B I E R N AT U U R L I J K 2 0 1 3

B I E R N AT U U R L I J K 2 0 1 3

De Budelse Brouwerij heeft als slogan ‘Ontdek en geniet!’. De brouwerij uit het Brabantse Budel heeft een assortiment van dertien verschillende bieren , waarvan vijf biologische. Daar valt dus heel wat te ontdekken en genieten. Directeur Carine Arts vertelt over de biologische bieren en over de promotie van hun assortiment in De Bierparel, het plaatselijke bezoekerscentrum van de brouwerij.

45

BIERbeleving

Lekker proosten met een pilsje op de jarige! Of genieten van een speciaalbier om het zoveelste levensjaar te vieren. Het verjaardagsfeest is traditioneel de samenkomst van familie en vrienden waar een goed glas bier niet mag ontbreken. Met natuurlijk voldoende alcoholvrij bier voor de mensen die nog moeten rijden.

de koningsvogel aan vervanging toe was hebben wij de plaatselijke zilversmid een nieuwe zilveren vogel laten ontwerpen, en hebben deze geschonken aan het gilde. Daar zijn ze ons erg dankbaar voor. We steunen ook carnavalsverenigingen. Ik noem dat altijd ‘duurzaamheid avant la lettre’, want al sinds onze brouwerij bestaat – meer dan 140 jaar – hebben we een bepaalde band met de bevolking.” Budel ligt aan de Belgische grens. Ook de Budelse brouwerij heeft daarom last van de steeds grotere accijnsverschillen tussen Nederland en de buurlanden. “De aangekondigde accijnsverhoging door de overheid is de vierde in tien jaar. Daarmee wordt het verschil met onze buurlanden steeds groter. Dat betekent omzetverlies voor ons als brouwerijen in de gezamenlijk actie voeren tegen die

natuurproduct, mits je er verstandig mee

eigenlijk dat je dat geen brouwerijen mag

accijnsverhoging. De merkloyaliteit wordt

omgaat? Je moet de jeugd juist verstandig

noemen.

toch al steeds minder als gevolg van de

leren genieten, en dat kan heel goed

Als brouwerij hebben wij met veel meer

prijs. Duurzaamheid betekent voor mij ook

zonder dat je het in grote hoeveelheden

zaken te maken dan met brouwen alleen.

dat voor een mooi product een reële prijs

tot je neemt.” Er zijn momenten dat

Investeringen, continuïteit, duurzaamheid,

betaald moet worden. Anders heb je geen

Carine Arts een beetje somber wordt van

marketing, noem maar op. Gelukkig wordt

duurzaamheid”, zo beredeneert Carine. In

alle regeltjes in Nederland. “En wat ik

dat door velen gewaardeerd hoor. Budels

deze moeilijke tijd is het een uitdaging om

nog het ergst vind, door alle negatieve

is in steeds meer horecagelegenheden

de consument hiervan bewust te maken.

berichtgeving sneeuwt juist het positieve

in Nederland te verkrijgen en ook onze

aspect van het product bier onder. Je

export groeit ieder jaar weer. Men vindt

maakt een mooi product dat gewaardeerd

het leuk om ons te kennen en waardeert

wordt. Die waardering moet je terugzien

het dat we een breed pakket met goede

Het verhogen van de alcoholleeftijd

in de verkopen. Het aantal kleine

bieren hebben. Bepaalde importeurs

naar 18 jaar in 2014 is voor Carine een

brouwerijen in Nederland groeit sterk,

kiezen juist voor een klein Nederlands

maatregel waar zij een dubbel gevoel aan

iedereen vindt die kleine brouwerijen

biermerk dat écht is. De kunst is om

overhoudt. “Het is voor die tussengroep

sympathiek. Maar men zal er ook wat

de juiste importeurs te vinden. Als ze

tussen 16 en 18 jaar toch niet meer te

extra voor over moeten hebben, want

ons eenmaal ontdekt hebben, gaat het

volgen? Dan weer wel, dan weer niet

kwaliteit kost geld.”

zakendoen meestal voor langere tijd

mogen drinken… Volgens mij stimuleer

Overigens zitten er onder die nieuwe

door. Wij exporteren steeds meer naar

je als overheid met deze maatregel dat

brouwerijen veel zogenaamde

Rusland en Scandinavië en vooral vanuit

alcohol drinken in het illegale circuit

brouwerijhuurders. Brouwers die geen

Engeland is veel belangstelling voor onze

terecht komt. Bier is toch een prachtig

eigen brouwerij hebben. Arts: “Ik vind

biologische bieren. Daar zijn we trots op.”

B I E R N AT U U R L I J K 2 0 1 3

Verstandig leren genieten

46

Op een verjaardag

B I E R N AT U U R L I J K 2 0 1 3

grensstreek. Het is goed dat de brouwers

47

Vijf jaar Bier & Gastronomie Awards

‘‘

De smaakrijkdom van bier is zo ongelooflijk breed, de mogelijkheden zijn eindeloos

De wedstrijd om de Bier & Gastronomie Award bestaat uit een Masterclass en

BIER AAN TAFEL IS BOOMING

halve finale. Een jury van professionals uit de wereld van bier en gastronomie, onder leiding van Jan Laurijssen van

’’

Lama Support en Henri Reuchlin van BIERburo, bezoekt vervolgens de vijf halve finalisten op locatie. De winnaar wordt tijdens de ‘Week van het Nederlandse Bier’ bekend gemaakt.

48

“We besteden veel aandacht aan de

SVH-meesterschenker Jac Wezenbeek

Peer van Gurp van restaurant Lieve in Amsterdam,

kennis en het enthousiasme van onze

van Proeverij Caruso in Roosendaal was

docent bij bieropleider StiBON en winnaar in 2010 gaat

medewerkers. Dit is de sleutel tot

de allereerste winnaar van de Bier &

in op de toegevoegde waarde van bier in het restaurant

ons succes”, vertelt Daan Smeltzer,

Gastronomie Award, in 2009. Hoewel

dat hij samen met zijn partner Daniëlle runt. “Bier biedt

bedrijfsleider van Olivier Utrecht.

een meesterschenker kennis heeft van

combinatiemogelijkheden die met wijn gewoonweg niet

“We geven trainingen en stellen alle

alle dranken, van water tot whisky, gaat

mogelijk zijn. Zo laat de brouwer het koolzuur dat bij de

bierinformatie aan iedereen beschikbaar.

het hart van Jac uit naar bier. Niet in

vergisting ontstaat in het bier zitten. De wijnboer laat het

We verwachten dat onze medewerkers

het minst omdat het in de gastronomie

kostbare gas ontsnappen, zolang hij niet in de Champagne

ook echt studeren. Bovendien hebben

een onderbelichte drank is, die enorm

actief is tenminste. Koolzuur zorgt ervoor dat bier altijd

onze sluitbiertjes, die onze medewerkers

veel mogelijkheden biedt. “Bier is in

fris smaakt. Je merkt het met name bij eten dat zalvend

na het werk mogen drinken, altijd een

toprestaurants een woord dat je bijna

aanvoelt, vanwege eiwit of vet. De bubbeltjes in bier maken

speciaal thema. De ene keer bestaat

niet mag bezigen. Maar de smaakrijkdom

als het ware je mond schoon. Vandaar dat bier zo heerlijk is

het sluitassortiment uit fruitbieren, een

van bier is zo ongelooflijk breed, de

bij patat of pizza, maar ook bij kaas. De bubbeltjes zijn maar

andere keer bijvoorbeeld uit witbieren of

mogelijkheden zijn eindeloos.” Jac spreidt

een stukje van het hele verhaal. In tegenstelling tot een

blonde bieren. Zo kun je bieren goed met

zijn armen en legt uit: het smaakpalet van

wijnmaker kan de brouwer kruiden en specerijen toevoegen

elkaar vergelijken en heb je een verhaal

wijn gaat van strak/droog naar filmend/

aan zijn bier. De bekendste daarvan is vanzelfsprekend hop,

aan tafel. Als je een bieradvies geeft is

vet. Daartussen liggen alle combinaties.

dat bier zijn opwekkend bittere smaak geeft. In witbier is

kennis belangrijk. Maar het is nog leuker

Maar bij bier...” - hij spreidt z’n armen

gebruik van koriander en citrusschillen vanzelfsprekend.

om de gast twee bieren naast elkaar te

Een trend is aandacht voor het

zover uit elkaar dat ze uit ze bijna uit de

Doinja Karmelk, die samen met haar

Innoverende brouwers vinden steeds nieuwe combinaties

laten proeven en te laten ontdekken wat

streekproduct, en bier past daar bij uitstek

kom draaien - “...gaat de smaak nog veel

partner Maurits Harmsen in 2012

uit: kardamom, steranijs, salie, tijm en zelfs koffie of thee.

de verschillen zijn. En dat gaat weer het

bij. Met Streekrestaurant de Hofkaemer

verder. Als je zoekt naar een drank die

met restaurant Dégust in Hoogeveen

Die extra smaken geven weer nieuwe kansen om met bier

best als je die bieren ook zelf geproefd

in Bergeijk laten Geert en Marnetta Braks

goed bij de maaltijd past is je keuze bij bier

winnaar was, gebruikt bier niet alleen

aan tafel te spelen. Tenslotte wordt bier in de loop van

hebt.”

zien dat streekproducten voor iedereen

veel ruimer.”

als begeleider aan tafel, maar ook in de

het mout- en brouwproces meerdere malen verhit en

bereikbaar en betaalbaar zijn. Zij werden

keuken. “Als je kookt in bier, moet je wel

afgekoeld. Daardoor kunnen allerlei aroma’s ontstaan die

winnaar in 2011. “Mensen denken dat

opletten met de bitters. Ik ben daar niet

passen bij bakken, braden en wokken.”

streekproducten duur of ingewikkeld

bang voor. Je moet gewoon oppassen dat

zijn. Dat is helemaal niet het geval. Onze

de bitters niet de overhand krijgen, of het

gasten hebben dat inmiddels ontdekt. We

gerecht anders begeleiden met een bier

koken volgens de seizoenen, en hebben

dat het aankan. Je kunt bitter enigszins

iedere drie maanden een nieuwe kaart.

maskeren met zuur, zout of zoet. Een

Daar zetten we ook op waar de vis, het

scheutje citroen werkt geweldig, maar ook

vlees of de groenten vandaan komen. We

specerijen als jeneverbes of kruidnagel.

kennen onze leveranciers persoonlijk.

Bij mijn konijn proef je de bitterheid van

Tachtig procent van wat op de kaart staat,

bier.” Dat konijn is ook direct de favoriete

komt nu uit de streek.”

bier-spijscombinatie van Maurits. “Doinja

Bij ieder gerecht hebben Geert en

stooft het konijn met de seizoenen mee, in

Marnetta zowel een bier als een

ieder seizoen een ander bier. Mijn favoriet

wijnsuggestie aangegeven. Natuurlijk

is het konijn in bockbier met een Bokkige

komt ook het bier uit de streek.

Bok van de Gulzige Gans.”

B I E R N AT U U R L I J K 2 0 1 3

B I E R N AT U U R L I J K 2 0 1 3

Bier aan tafel is booming. Steeds meer restaurants durven het aan om naast wijn, bier als volwaardig alternatief aan tafel aan te bieden. Dat geldt zowel voor eetcafés, bistrots als sterrenrestaurants. Ook in gastronomische opleidingen is er steeds meer aandacht voor bier aan tafel. Het Biergenootschap der Lage Landen zet jaarlijks restaurants in het zonnetje die op een bijzondere manier bier aan tafel presenteren. Dit jaar werd de vijfde ‘Bier en Gastronomie Award’ gewonnen door Belgisch biercafé & restaurant Olivier in Utrecht.

49

Jerrey Gontscharoff – bockbierambassadeur 2012

UIENBOCKBIERSOEP IS VERRASSEND LEKKER

Jerrey’s driegangenlunch met Nederlands Bockbier Voorgerecht

Hoofdgerecht

Nagerecht

Gasconne kalfstartaar met gepocheerd

‘Pièce de veau Gasconne’ (zacht

Chocoladehazelnoottaart en in olijfolie

kwartelei, gekarameliseerde witlof en

gegaarde sukade en stoofvlees gegaard

geroosterde peer.

Sardines, brood.

met kruidnagel en laurier), pastinaak

Bieren: Grolsch Herfstbock, Gulpener

Bieren: Alfa Bokbier, Bavaria Hooghe

puree, geroosterde oerwortel en jus met

Herfstbock, Heineken Tarwebock

Bock, Budels Herfstbock, Gouverneur

pruimen.

Dubbelbock

Bieren: Amstel Bock, Brand Dubbelbock, Hertog Jan Bockbier, La Trappe Bockbier, Lindeboom Herfstbock

het Old School, dat moet een broedplek

ik ook nog een uienbockbiersoep op de

voor nieuwe creatieve bedrijfjes worden.

kaart gezet. Het is verrassend lekker. Bier-

De locatie is uitstekend, tegenover de

spijscombinaties zie je nog niet veel en

RAI, in een oksel van de afrit van ringweg

gasten reageren er enthousiast op.”

A10. Ik ben verantwoordelijk voor het in twee voormalige handenarbeidlokalen. “Ik wil zoveel mogelijk van de oude sfeer

“Bitter en zoet zijn kenmerkende smaken

in stand houden. Aan de muren, plafonds

van bockbier. Bitter is een smaak die je

en vloeren doen we zo min mogelijk. Old

echt moet leren waarderen. Kinderen

School heeft een huurtermijn van vijf

vinden bitter niet lekker, maar naar

jaar, dus al te grote investeringen zijn ook

mate je ouder wordt leer je bitter steeds

niet verstandig.” Naast de lokalen ligt de

beter waarderen. Mijn voorkeur gaat uit

oude schoolkeuken. “Vrijwel alles deed

naar bieren met duidelijke bitters. Het is

het nog”, vertelt Jerrey met een ‘twinkle’

iets moois mee doen. In Old School wil ik

frisser en drinkt lekkerder weg. Bitter is

in zijn ogen, terwijl we langs dozen met

gewoon simpel en eerlijk koken en niet te

spannend, kan je een kick geven. Bitter

roestvrijstalen sauskommetjes, pollepels

moeilijk doen. Het gaat om het genieten

geeft een vlak gerecht spanning. Het

en ander keukengerei lopen. “Het was een

van gerechten die goed op smaak zijn.

werkt anders dan zout. Dat verheft alleen

kwestie van gaskraan open, vlammetje

Natuurlijk zal ik af en toe ook met bier

een smaak, maar brengt geen spanning.

erbij en koken maar. Alleen de waterkoker

koken. De ervaring met de bockbierlunch

Bij zoet is het precies andersom. Als je

heb ik nog niet aan de praat gekregen.

in Huize Frankendael komen daarbij

jong bent, vind je zoet lekker. Hoe ouder je

Ook de koelingen zijn nieuw.” In het

zeker van pas. Het was een uitdaging om

wordt, hoe minder zoetstof je nodig hebt.

restaurant zijn de oude schoolstoelen

drie gerechten te verzinnen die bij twaalf

Ik dronk mijn koffie eerst met suiker, en nu

hergebruikt. De tafels onder het tafellaken

verschillende bockbieren passen. Samen

kan ik het bittertje juist waarderen. Zoet in

Het verschil met de plek waar Jerrey

zijn de oude lestafels. Het enige dat echt

met bierconnaisseur Henri Reuchlin heb

de keuken neemt de scherpe randjes weg.

een jaar later werkt kan bijna niet groter

afwijkt is de eilandbar in het midden van

ik eerst alle bieren voorgeproefd. Mijn

Maar ik merk dat mijn desserts in de loop

zijn: een beetje vervallen schoolgebouw

grote ruimte: een groot espressoapparaat,

collega’s keken nogal verbaasd toen ze

der jaren steeds minder zoet worden”,

uit de jaren zestig, schuin tegenover

flessen en biertaps.

ons om elf uur ’s ochtends achter een

aldus Jerrey.

tafel vol met bierflesjes en glazen zagen

Onderweg naar de uitgang komen we de

zitten. Maar proeven en proberen is erg

aanstaande kippenboer tegen, die net een

de RAI in Amsterdam. Om er te komen laveer je over stoffige veldjes, waar grote

Simpel en eerlijk koken

belangrijk om tot een goed resultaat

voormalig klaslokaal uitloopt dat nu zijn

brokstukken beton op de grond laten

“Ik kijk uit naar deze nieuwe uitdaging”,

te komen. Vervolgens hebben we de

kantoor is. Bij de uitgang stopt Jerrey nog

ploffen. Vrachtwagens storten hopen vers

vertelt Jerrey over zijn restaurant dat in

recepten een beetje bijgesteld om ieder

even bij de voormalige aula. Schilders

zand. Overal zijn mensen aan het werk

september 2013 de deuren opende. “Nog

bier tot zijn recht te laten komen. Het

schilderen het plafond fel blauw en aan

met fluoriserende vestjes aan en helmen

meer dan bij Merkelbach kan ik hier

menu hebben we gedurende de herfst in

het einde wordt een bar getimmerd. Er is

op. Ook in het oude schoolgebouw is het

mijn eigen ideeën in praktijk brengen.

Merkelbach aangehouden. We hebben

een kleine keuken. “Daarmee is de ruimte

een drukte van belang. Mensen timmeren,

Ik wil zoveel mogelijk ambachtelijk

er erg veel leuke reacties op gekregen.”

heel geschikt voor lezingen, presentaties

boren en schilderen. Handgeschreven

werken en met veel lokale en biologische

De Belgische biercriticus Ben Vinken

en proeverijen. Ik zie grote kansen in

briefjes op de deur wijzen bezoekers naar

producten. Voor het gebouw komt een

noemde bokbier ‘Neerlands bierhoop

combinatie met de Horecava beurs hier

de verschillende bedrijven die in het

moestuin en een kippenren. Die moet

in bange dagen’. Hij was positief verrast

aan de overkant van de straat”, blikt

gebouw gevestigd zijn. Jerrey vinden we

200 eieren per dag opleveren. Het lijkt

door de creativiteit van de Nederlandse

Jerrey alvast vooruit. Aan zijn opvolger als

in het restaurant. “Dit was vroeger een

me geweldig om daarmee te werken. En

brouwers en de manier waarop ze met

bockbierambassadeur heeft hij een even

vestiging van de ROC”, lacht Jerrey. “Nu is

als de kip uitgelegd is, kan ik daar ook

bier en gastronomie om gaan. “Later heb

kort als duidelijk advies: “Geniet!”

B I E R N AT U U R L I J K 2 0 1 3

grijpers gebouwen uit elkaar rukken en

50

Bier met duidelijke bitters

restaurant.” Dat restaurant is gevestigd

B I E R N AT U U R L I J K 2 0 1 3

Afgelopen jaar werd Jerrey Gontscharoff door Nederlandse Brouwers gekozen tot bockbierambassadeur 2012. Op dat moment was hij chef bij restaurant Merkelbach in Huize Frankendael, één van de schitterende zeventiendeeeuwse buitenplaatsen van Amsterdam die nog bewaard gebleven zijn. Nu werkt hij bij ‘Old School’, dat een broedplek voor nieuwe creatieve bedrijfjes moet worden.

51

Koert van ’t Hof en Remco van der Meer – Grolsch

FESTIVALS EEN GOED PLATFORM VOOR ALCOHOLVRIJ BIER Het alcoholvrije en –arme segment kent

die smaakvarianten mensen binnen

de laatste jaren een enorm succes. Ook

de biercategorie kunt halen. Het is een

bij Grolsch springt men daar gretig op

puur natuurlijk product, in een mooi

in. “Met ons merk Stender groeien wij

flesje. Het spreekt zowel mannen als

jaar in jaar uit met dubbele cijfers. De

vrouwen aan in de doelgroep van 25 tot

consument pikt het goed op zodat wij onze

40 jaar.” Er is een bijkomend voordeel

ambities kunnen waarmaken. We zijn ooit

voor Grolsch, zo weet Koert van ’t Hof:

begonnen met de basis Stender en hebben

“Dit product heeft een enorme match met

daar sinds kort twee smaakvarianten

onze evenementen en festivals. Al jaren

bij ontwikkeld: de Stender Lemon&Lime

sponsoren wij veel evenementen, zoals

en de Stender RedOrange. Enkele jaren

bijvoorbeeld Lowlands, het North Sea

geleden dronken 1 op de 10 consumenten

Jazz Festival, de Zwarte Cross, Concert at

wel eens alcoholvrij bier, nu is dat 1 op

Sea, evenals de evenementen die plaats

de 3. Wij zien met name een grote groei

vinden in de Amsterdam Arena en de

in de smaakvarianten”, zo vertelt Remco

Grolsch Veste en ook nog eens meer dan

vol trots. Hij vervolgt: “Je ziet dat je door

duizend kleinere evenementen door heel het land. Dat betekent dat er heel veel contactmomenten zijn bij een heel breed

op in met ons alcoholvrije segment.”

publiek. Alcoholvrij of –arm bier moet je

Toch is het promoten van zo’n merk op

letterlijk bij consumenten in hun handen

festivals en evenementen gemakkelijker

duwen om ze ermee kennis te laten

gezegd dan gedaan. Remco: “Het logistiek

maken. Zo’n festival is daar bij uitstek

uitschenken van Stender op festivals

voor geschikt. Dat is een goed platform

is niet gemakkelijk. Allereerst moet je

voor onze alcoholvrije proposities. We

proberen in de ‘high traffic bars’ op de

nemen het mee in de plannen van de

prijslijst te komen. Daarnaast hebben

festivalorganisaties en gaan steeds een

wij commercials draaien op schermen

stapje verder.”

en adverteren we in programmaboekjes. Ook op de websites van festivals doen we

Lekker en Verantwoord

vooraankondigingen. De presentatie in

B I E R N AT U U R L I J K 2 0 1 3

een zogenaamde ‘branded standard bar’

52

‘‘

Een burgemeester wil steeds meer grip hebben op zijn festivals en evenementen. Hier spelen wij graag op in met ons alcoholvrije segment

’’

anderzijds mensen de biercategorie in trekken. En de boodschap is: het is lekker en verantwoord!”, aldus Remco.

Overtuiging Grolsch doet meer op het gebied van verantwoorde alcoholconsumptie dan alleen alcoholvrije producten ontwikkelen en promoten. Koert: “Wij werken al jaren nauw samen met derden. Een mooi voorbeeld daarvan is Happy Fris!, een project van de veertien

Het succes van Stender heeft Grolsch

is belangrijk. En dan zie je dat mensen

doen besluiten om in 2013 nog harder in

het gaan proberen. Op de wat kleinere

te zetten met dit merk en het verder uit te

evenementen hebben we promotieteams

verkrijgbaarheid.” Grolsch zet dus hoog

Fris is het alcoholgebruik onder de 16

rollen op evenementen.

ingezet om mensen te informeren en te

in om consumenten het alcoholvrije

jaar – en vanaf 2014 18 jaar – terug te

Koert: “De jonge volwassen consument

laten proeven. We zijn aangenaam verrast

product te leren kennen en laten

dringen. Het is tegelijkertijd ook een

begrijpt steeds meer dat er naast

over de belangstelling en interesse. In de

proberen. “We hebben een half miljoen

netwerkorganisatie. Natuurlijk verkoopt

frisdrank ook een lekker en verantwoord

voetbalstadions de Grolsch Veste en de

blikjes als sample-unit geproduceerd

Grolsch graag veel bier, maar we willen

alternatief is, alcoholvrij of –arm bier.

ArenA proberen we ook de doelgroep te

om mensen te laten proeven. Die zijn

ook dat het op verantwoorde wijze wordt

Daarnaast zie je dat de drank- en

verleiden tot het alcoholvrije segment.

allemaal uitgedeeld. Daarnaast hebben

gedronken. Vanuit Happy Fris werken we

horecawet steeds meer lokaal ingevuld

In alle bars is Stender Lemon&Lime

we two-packs in de winkel gezet zodat de

samen op festivals met voorlichting en

moet worden. Een burgemeester wil

verkrijgbaar en zetten we grote Stender

consument de twee smaakvarianten kan

sponsoren wij onder andere waterflesjes.

steeds meer grip hebben op zijn festivals

koelkasten in het zicht. Het gaat om

uittesten. Op die manier kun je enerzijds

We bekijken hoe we in sportkantines

en evenementen. Hier spelen wij graag

de combinatie van zichtbaarheid en

een alcoholvrij alternatief promoten en

de beheerders en betrokkenen op een

Twentse gemeenten waar Grolsch ook actief in participeert. Het doel van Happy B I E R N AT U U R L I J K 2 0 1 3

‘Rank a Brand’ heeft Grolsch voor het tweede achtereenvolgende jaar uitgeroepen tot groenste bier van Nederland. “Zoiets krijg je niet cadeau, daar moet je hard voor werken. Dat doen we al vierhonderd jaar en dat blíjven we doen”, zo weet Koert van ’t Hof, manager corporate affairs. Samen met zijn collega Remco van der Meer, senior brand manager, licht hij het verantwoord alcoholbeleid van Grolsch toe, als onderdeel van de vele duurzaamheidsinitiatieven bij Grolsch.

53

‘‘

De Grolsche Bierbrouwerij in Enschede is één van de meest milieuvriendelijke bierbrouwerijen ter wereld. Bij de bouw van de brouwerij in de periode 2001 - 2004 is nadrukkelijk rekening gehouden met verschillende milieuaspecten en een optimale inpassing van de brouwerij in de directe omgeving

BIERbeleving

’’

Zie ook de link naar het duurzaamheidsverslag van Grolsch:

http://www.koninklijkegrolsch.nl/duurzaam-verantwoord

‘Duurzaam en verantwoord ondernemen’

wij verantwoorde alcoholconsumptie.

aanspreken. Het merk Stender wordt

(DVO) is een onlosmakelijk deel van

Daarnaast streven we naar het

ook daar steeds vaker ingezet. Vanuit

ons bestaan. We zien het als onze

produceren van meer bier met minder

onze moeder SAB-Miller willen wij graag

verantwoordelijkheid om een actieve

water. We willen energieverbruik en

‘leading the industry’ zijn op het gebied

bijdrage te leveren aan een duurzame

CO2-uitstoot steeds meer reduceren.

van verantwoorde alcoholconsumptie.

leefomgeving en de impact van ons

En we stimuleren de optimalisatie,

Dat geeft wel eens spanningen, maar we

ondernemen op het milieu zoveel mogelijk

het hergebruik en recycling van

doen het met overtuiging. Zo plaatsen wij

te beperken. Dit alles doen we om onze

verpakkingsmateriaal. De Grolsche

bijvoorbeeld ook het logo ‘Geen 16, geen

lange termijn businessmogelijkheden

Bierbrouwerij in Enschede is één van de

druppel’ op onze merk Facebook-pagina’s.

te borgen. Voor ons duurzaam en

meest milieuvriendelijke bierbrouwerijen

Wij proberen anderen altijd een stapje

verantwoord ondernemen maken we

ter wereld. Bij de bouw van de brouwerij

voor te zijn.”

gebruik van de duurzaamheidstrategie

in de periode 2001 - 2004 is nadrukkelijk

van SABMiller. SABMiller geeft al

rekening gehouden met verschillende

haar brouwerijen hiervoor wereldwijd

milieuaspecten en een optimale inpassing

B I E R N AT U U R L I J K 2 0 1 3

Speerpunten duurzaamheid

54

tien aandachtspunten. Uiteraard

van de brouwerij in de directe omgeving.

Zo uniek als het merk Grolsch is, zo

geven we binnen Grolsch hieraan op

Zo behoren we tot de top van zuinigste

uniek is ook het bedrijf. Grolsch durft te

geheel eigen wijze invulling. Uit deze

waterverbruikers in de wereld, is de

experimenteren, maar blijft trouw aan

tien aandachtspunten hebben wij vier

brouwerij vrijwel geur- en geluidloos voor

haar principes.

speerpunten gekozen. Alcohol, Water,

de omgeving en wordt vrijkomend biogas

Koert: “We hebben een geheel eigen

Energie en CO2 en Verpakkingen.

uit de waterzuivering hergebruikt voor het

kijk op bier en óók op duurzaamheid.

Zoals eerder aangegeven stimuleren

stoken van de stoomketels.”

Steeds meer restaurants hebben bier-spijscombinaties op de menukaart staan. En steeds meer culinaire genieters kiezen ervoor om juist in zo’n restaurant uit eten te gaan. Om vervolgens een goed bieradvies te krijgen van de serveerster of chefkok, met bij iedere gang een ander passend bier, uitgeschonken in een smaakvol proefglas. Eet smakelijk!

In het restaurant

B I E R N AT U U R L I J K 2 0 1 3

andere manier de jeugd kunnen laten

55

Stichting NIBEM Het Nederlands Instituut voor Brouwgerst, Mout en Bier. Een samenwerkingsverband tussen kwekers, telers, graanhandelaren, mouters en brouwers. Het NIBEM is met name gericht op het verbeteren van de teelt en de toepassingen van brouwgerst.

geweest. Grondstoffen kunnen verschillen

Even voorstellen:

maar constante kwaliteit is nodig. Door de research van Stichting NIBEM

Ruud Timmer

kunnen we onze kwaliteitsdoelstellingen

Onderzoeker granen

behalen. Daarnaast worden er steeds

en eiwitgewassen

meer initiatieven voor duurzame

bij Wageningen UR,

akkerbouw gestart. Een mooi voorbeeld

Praktijkonderzoek

hiervan is Stichting Veldleeuwerik, een

Plant & Omgeving.

samenwerkingsverband tussen boeren en afnemers ten behoeve van het verduurzamen van de akkerbouw. Ik ken geen mooier voorbeeld waar het continu

Ronde tafelgesprek over ketensamenwerking in biersector

B I E R N AT U U R L I J K 2 0 1 3

NEDERLAND IS EEN PROEFTUIN OP GEBIED VAN GERSTTEELT

56

Zet een onderzoeker, een akkerbouwer, een moutexpert en een brouwerijdirecteur bij elkaar en je hebt een interessante discussie over ketensamenwerking binnen de biersector. Op de proefboerderij van PPO (Praktijkonderzoek Plant & Omgeving) in Lelystad ondervragen we hen over de bierketen, wat de verschillende ketenschakels binnen de bierketen doen en hoe zij concreet invulling geven aan die ketensamenwerking.

Ruud: “Met het wegvallen van het

Adrie Vermeulen

productschap wordt het steeds belang-

Akkerbouwer/teler

rijker om aandacht te blijven vragen voor

van brouwgerst

onderzoek naar rassen en teelt. We zullen

en deelnemer

toch collectief middelen moeten blijven

aan Stichting

Godfried: “We hebben een keten die veel

vrijmaken. Het zou zonde zijn als dit

Veldleeuwerik.

belangrijker wordt dan in het verleden.

proces van ketensamenwerking stopt.”

Als bierproducent haal je de grondstoffen

Adrie: “Het bijzondere is dat we bewegen.

uit de voedselketen. De bevolking groeit

De stappen richting verduurzaming die

wereldwijd waardoor een tekort aan

we maken zijn ons niet opgelegd, het zijn

voedsel ontstaat. Wij trachten onze grond-

onze eigen keuzes. Ketensamenwerking is

stoffen zo duurzaam mogelijk te betrekken

de manier om tot versnellingen te komen.

Jos Hendrickx

door ook de teelt duurzaam te maken.”

Het is samen zoeken naar de vraag achter

Voorzitter Sociëteit

Het belang van samenwerking

Adrie: “We komen uit een tijd dat de

een vraag. Dat motiveert enorm, je krijgt

der Nederlandse

producten afgeroepen werden van de

glunderende producenten!”

Mouters en Supply

boerderij, het ging ‘de poort uit’ en dat

Jos: “Verschillende Nederlandse

Chain Manager

was het. Het is aangenaam om nu met

brouwers hebben gerstinitiatieven.

North and Eastern

brouwers en mouters samen te werken en

‘Growing Grolsch’ is vergelijkbaar met

Europe Cargill Malt.

de keten door te trekken, waarbij wij als

Veldleeuwerik, SAB Miller moet met een

boeren natuurlijk onze eigen ideeën hebben.

wereldwijd programma grondstoffen

Belangrijkste is dat we in gesprek zijn en dat

veilig stellen. Gulpener is een brouwerij

men weet wat er op onze boerderij speelt.

die sterk op duurzaamheid gericht is en

Alle teelt is namelijk in samenhang met

daar een duidelijke regionale touch aan

Godfried Meijer

elkaar. Dat geldt voor alle verschillende

geeft. De brancheorganisatie van de drie

Voorzitter

gewassen die we telen. Samen optrekken in

Nederlandse mouterijen werkt ook aan

Stichting NIBEM en

de keten is zeer belangrijk. We weten nu wat

samenwerking.”

Brouwerijdirecteur

de achtergronden van mouters en brouwers

Godfried: “Nederland is echt een proef-

Heineken

zijn.”

tuin, we kunnen als land heel veel doen,

Zoeterwoude.

Jos: “We kunnen niet anders dan samen-

zowel vanuit de bierwereld als vanuit de

werken. Samenwerking is er altijd wel

teelt.”

B I E R N AT U U R L I J K 2 0 1 3

verbeteren zo mooi samen komt als daar.”

57

‘‘

Uit onderzoek is gebleken dat wij in Nederland het beste onderzoeksysteem hebben. Wij beoordelen in Nederland al rassen in een veel vroeger stadium

’’

NIBEM Zomerexcursie

kunt laten zien waar het allemaal mee begint.”

Godfried: “Een mooi voorbeeld van

Godfried: “Het toepassen van gewasbe-

ketensamenwerking is de NIBEM

schermingsmiddelen is geweldig in ont-

Zomerexcursie. Dan kunnen alle

wikkeling. Op het juiste moment spuiten

betrokkenen vanuit de praktijk

en alleen als het echt nodig is. Daar kun je

zien wat de samenwerking in de

met elkaar over praten op zo’n dag.”

keten oplevert. Veredelaars, telers,

Adrie: “We appelleren aan wat iedere boer

grondverbeteraars, producenten van

doet. Er zijn meer wegen die naar Rome

gewasbeschermingsmiddelen komen aan

leiden maar we moeten van elkaar leren.

alle partners vertellen wat hun specifieke

Dat is uniek. Bijkomend voordeel is dat wij

problematiek is.

als boeren onderling niet competitief zijn.”

Er komen zoveel aspecten naar voren waarvan je geen weet hebt.”

Kernproblematiek

58

hierover te communiceren. Wij werken

Godfried: “De inschatting is dat ongeveer

in een open ruimte met enorm veel

10% van de consumenten bepaalt wat de

variabelen. Je moet dat werk niet willen

rest eet en drinkt. Wil je ook op de lange

afrekenen op strakke normen. Als boeren

termijn duurzaam bezig zijn, dan moet je

werken wij met elkaar op het land en

dit soort ketens als de onze ontwikkelen.

weten wat er achter de oogst zit. Dat

Zo stimuleren we onder andere proeven

momenteel geven we te weinig.”

geldt ook voor de bewuste inzet van

met bekwame bemesting en zetten we het

Adrie: “Wij zijn nu meer bewust bezig met

hulpmiddelen, waarom je ze inzet en

samenspel op de kaart.”

het waarom van het inzetten van stikstof.

wanneer soms meer en soms minder.”

Ruud: “Duurzaamheid betekent op een

Je moet het op de goede plek inzetten,

Jos: “De telers zijn heel bewust bezig en

andere manier telen. Maar het probleem

dat doen ze goed. Als die wetenschap

Europees samenwerken

Dat moet op Europees niveau.”

Jos: “Nederland hoort qua rassen-

Jos: “De vraag is, hoe definieer je

onderzoek bij de kopgroep van landen met

Jos: “Brouwgerst is voor de teler een erg

duurzaamheid. Ik ben heel erg gefocust

nieuwe gerstrassen.”

risicovol gewas. Het stelt hoge eisen.

op Veldleeuwerik, een voorbeeld van een

Ruud: “Dat heeft ook te maken met

of je nu op zand boert of op zware klei.

De teelt van tarwe is iets duurder dan

prachtig functionerende keten. Het begint

de manier waarop wij kwalitatief

voor de gerstteelt in Nederland is dat de

Er kan best meer ruimte komen voor de

brouwgerst. Maar de saldoberekeningen

allemaal met Global G.A.P., de goede

onderzoek doen via het NIBEM.

omhoog gaat in de keten en ook richting

kwaliteit fluctueert.”

inzet van stikstof. Er is geen uitspoeling

en de politieke invloed, zoals de te

voorbeelden en best practices. Van daaruit

Goede brouwgerstrassen, daar begint

de politiek, dan moet ook de wetgeving

Jos: “Dat is in heel Europa het geval.

wanneer je als boer goed nadenkt over

strenge stikstofnormen verdringen de

kun je definiëren hoe je continu kunt

de hele teelt mee. Uit onderzoek is

navenant aangepast worden.”

Al die boeren hebben te maken met

wanneer en hoeveel je het geeft. Dat geldt

brouwgerst.”

verbeteren.

gebleken dat wij in Nederland het

Ruud: “Voor alle schakels in de keten gaat

een maximum hoeveelheid stikstof

ook voor fosfaten. Vanuit de wetgeving is

Godfried: “Wij gaan geen bier maken met

beste onderzoeksysteem hebben. Wij

het erom dat men weet waar men mee

die gebruikt mag worden. Dat levert

er veel meer overleg nodig met de boeren.

andere grondstoffen. De boer kan van jaar

beoordelen in Nederland al rassen in een

bezig is.

uitdagingen op. De politiek moet

Ga de dialoog aan.”

op jaar de keuze maken of hij maïs of gerst

veel vroeger stadium.”

Die Zomerexcursie is hét moment van

geïnteresseerd worden om andere

Ruud: “In de kern zijn er momenteel twee

zaait. Wij hebben brouwgerst nodig, ook

Jos: “En Nederland heeft slechts een

het jaar dat je de hele keten bij elkaar

definities te geven van wat de boer wel en

probleemfactoren die de kwaliteit van de

als de prijs omhoog gaat.

hebt. Bovendien is het ook voor de sociale

niet mag.”

gerst beïnvloeden: het lage eiwitgehalte

Ruud: “In Nederland wordt het belang

contacten erg prettig om iedereen bij

Ruud: “Door veredeling hebben we nu

en aarfusarium, een schimmelgroep. Als

van duurzaam geteelde gerst ingezien. De

elkaar te hebben. Dat je elkaar op het veld

rassen met een hogere opbrengst. Meer

daarvan te veel in de gerst en het mout

vraag is hoe dat bijvoorbeeld in Frankrijk

brouwgerst heeft meer stikstof nodig

zit, is er kans op ‘gushing’, bier dat uit de

en Duitsland is.”

om aan het juiste eiwitgehalte te komen.

fles spuit. Dat is Europees gezien zeker

Godfried: “We moeten met alle ketens in

Dat kun je corrigeren door voldoende te

een aandachtsveld. Wij zullen met elkaar

Europa samenwerken. Ze beginnen daar

bemesten, maar de regelgeving verhindert

moeten kijken hoe we rassen kunnen

ook in andere landen steeds meer het

dit. Duurzaamheid wil natuurlijk ook

ontwikkelen die resistent zijn tegen

belang in te zien. Duurzame teelt kunnen

zeggen dat je niet teveel mest geeft, maar

fusarium.”

we niet als Nederland alleen aanpakken.

‘‘

Vanuit de wetgeving is er veel meer overleg nodig met de boeren. Ga de dialoog aan

’’

beperkt brouwgerstareaal. Toch behoren we tot de voorlopers in onderzoek, dat is knap.” Godfried: “De ontwikkeling in Nederland is belangrijk voor de expansie in de rest van de wereld. De rassenontwikkeling, maar vooral de ketensamenwerking binnen Veldleeuwerik is een blauwdruk om in de rest van de wereld uit te rollen.”

B I E R N AT U U R L I J K 2 0 1 3

B I E R N AT U U R L I J K 2 0 1 3

Adrie: “Het is als teler enorm belangrijk

59

‘‘

AB InBev is goed in het formuleren van doelstellingen en ambities en ook in het realiseren ervan. Dat spreekt me heel erg aan

’’

is Jupiler het merk dat onder andere aan

met trots, daar gaat het om. Aanvullend

actief op het sociale netwerk Facebook.

voetbal wordt gekoppeld. Verantwoorde

daarop geven we online trainingen aan

Van Esterik: “We vullen het weblog

alcoholconsumptie wordt niet uit het

barpersoneel. Dit concept hebben we

‘Familytalk’, een informatieplatform voor

oog verloren. Van Esterik: “Aan de Jupiler

uitgerold bij voetbalclubs N.E.C., Willem

ouders (Facebook.com/familytalknl).

League hebben wij ons programma ‘Pro

II en PEC Zwolle. Het idee komt uit

Hierop staan tips over voorbeeldgedrag

Supporter’ gekoppeld. Op schermen

Amerika waar dit concept via Budweiser

en interessante artikelen. Dit programma

heten we de supporters welkom in het

al heel groot is. Bovendien lauweren

helpt ouders het onderwerp alcohol met

stadion en we zeggen: geniet maar drink

we de ‘BOB van de week’ met een shirt

hun kinderen bespreekbaar te maken,

met mate. Er lopen promoteams rond die

met handtekeningen. Oud-bondscoach

om te voorkomen dat zij vroegtijdig gaan

de supporters wijzen op verantwoorde

Bert van Marwijk zette de eerste

drinken. En om ervoor te zorgen dat zij

alcoholconsumptie. Een Pro houdt van

handtekening.”

dit op een verstandige manier doen als ze

bier, fairplay en voetbal, en houdt zich

Op het gebied van verantwoorde

hiervoor de juiste leeftijd hebben bereikt.

aan een elftal tips. Draag je clubkleuren

alcoholconsumptie is AB InBev ook

Al deze zaken doen we niet vrijblijvend. We hebben ons gecommitteerd aan een aantal doelstellingen. Zo ligt dus vast

BLIKJES DRINKWATER ALS NOODRANTSOEN

B I E R N AT U U R L I J K 2 0 1 3

Waterbesparing is een terugkerend thema in de brouwerijwereld, ook bij AB InBev. Wereldwijd zijn de doelstellingen ambitieus en worden ze ook gerealiseerd. Maar hoe maak je aan de buitenwereld inzichtelijk hoeveel die besparing daadwerkelijk is? Op deze vraag en andere duurzaamheidsvragen geeft Harm van Esterik, de onlangs aangestelde directeur van AB InBev Nederland, antwoord.

60

Sinds begin 2013 is Harm van Esterik

InBev, is ingeslagen spreekt mij heel erg

een winnend bedrijf en het is leuk om te

algemeen directeur van AB InBev

aan. AB InBev is goed in het formuleren

winnen. Ons wereldwijde platform ‘Dream,

Nederland in Breda. Hij is niet nieuw in

van doelstellingen en ambities en ook

People, Culture’ kent tien principes.

de brouwerijwereld. “Ik heb twintig jaar

in het realiseren ervan. Dat spreekt me

Onze droom is: The best beercompany

ervaring binnen AB InBev. In 1993 ben ik

heel erg aan. Nu met de overname van

in a better world. Van daaruit komt ons

begonnen bij Oranjeboom als trainee. Van

Corona in Mexico zal dat concept ook

duurzaamheidsbeleid voort.”

daaruit ben ik op de financiële afdeling

daar verder uitgerold worden. Het is een

terecht gekomen. Het leuke daarvan is

cultuur waar sommigen zich thuis voelen,

dat ik bij vier verschillende bedrijven heb

anderen niet. In mijn optiek maakt dit ons

gewerkt, door de fusies en overnames. De

verschil met de concurrenten. AB InBev is

Met haar merken doet AB InBev veel aan

richting die de laatste vier jaar, onder AB

een geweldig bedrijf om voor te werken,

sport- en festivalsponsoring. In Nederland

PRO Supporter

hoeveel voetbalfans en ouders we in 2014 bereikt willen hebben. Dit wordt geaudit door PWC.”

Voorbeeldfunctie Ieder jaar organiseert AB InBev wereldwijd Global Beer Responsible Day. Van Esterik: “Alle kantoren ter wereld doen hieraan mee. Dit jaar hebben wij 400 mensen de baan op gestuurd in teams van twee. Zij gaan de horeca in en geven een training over verantwoord biertappen en verantwoord omgaan

B I E R N AT U U R L I J K 2 0 1 3

Harm van Esterik – AB InBev Nederland

61

BIERbeleving

Zie ook de link naar het duurzaamheidsverslag van AB Inbev: http://www.ab-inbev.nl/files/documents/ ABInbev_BetterWorld-rapport.pdf

Na een partijtje tennis heb je wel een lekker glas bier verdiend. Zo geniet je samen met je sportvrienden in de zon naast de tennisbaan of gezellig samen in de kantine van een biertje.

met alcohol. In Nederland hebben we nu de discussie over 16 of 18 jaar als leeftijdsgrens voor jongeren om alcohol aan te mogen schenken. Wij zijn er als branche bij gebaat dat we geen excessen hebben in de horeca. Daarom helpen en ondersteunen we onze horecarelaties hierbij.” Intern heeft AB InBev ook verschillende gedragscodes voor verantwoorde alcoholconsumptie. “Het is heel simpel, als je voor AB InBev aan het werk bent consumeer je alcohol binnen kaders. Wij controleren of je niet minder presteert als gevolg van het feit dat je de avond ervoor alcohol hebt gedronken. En uiteraard is alcohol achter het stuur niet

Op ‘World Environment Day’ hebben

mannelijke medewerkers zich twee

aan de orde. We zetten dit scherp aan en

we de milieudoelstellingen voor 2017

weken niet geschoren. Een aantal heeft

tolereren geen misstappen. We doen heel

gepresenteerd. Het waterverbruik

in Amsterdam aan de ‘Rock and Run’

veel op evenementen en festivals. Onze

moet dan gedaald zijn naar 3,2 hl

meegedaan, waarna ze zijn geschoren

mensen zijn het gezicht van de brouwerij.

per geproduceerde hectoliter drank.

door de mannen van Schorem uit

We moeten een voorbeeldfunctie geven”,

Dit komt overeen met een besparing

Rotterdam”, zo weet Van Esterik.

aldus Van Esterik.

van de inhoud van ongeveer 5.400

Ook lokaal in Breda en omgeving blijft de

Olympische zwembaden. De uitstoot

maatschappelijke betrokkenheid van AB

van broeikasgassen moet 10% lager

InBev niet onopgemerkt. De Voedselbank

liggen en het energieverbruik moet

Vanuit Amerika is nog een ander idee

in Breda krijgt een donatie en hulp

10% verminderen. Het gebruik van

komen overwaaien: water in blik. Van

met inzamelen. Op cultureel gebied

verpakkingsmateriaal wordt met 100.000

Esterik: “Tijdens de World Environment

wordt ondersteuning verleend, zoals

ton teruggedrongen. Tot slot willen we

Day heeft onze CEO in Leuven het eerste

aan carnavalsverenigingen in Breda en

dat alle koelsystemen die aangeschaft

blikje bronwater van de bliklijn gehaald.

Dommelen.

worden 70% milieuvriendelijker zijn dan

Een deel van het water dat we besparen

de huidige gebruikte systemen.” Dat

hebben we symbolisch in blikjes gedaan.

het geen loze kreten zijn wordt bewezen

In geval van nood kunnen we deze blikjes

door de concrete invulling die aan al de

bij een drinkwatertekort uitdelen aan de

In 2010 heeft AB InBev een aantal

milieudoelstellingen gegeven wordt.

bevolking. In Amerika heeft dit initiatief

milieudoelstellingen geformuleerd op

“Vorig jaar hebben we bijvoorbeeld alle

van AB InBev al goed gewerkt na de

het gebied van CO2-reductie, water-

autobanden op spanning gebracht,

orkaan Catherina. In dezelfde week van

en energiebesparing en recycling.

ook van de vrachtwagens. We hebben

de World Environment Day (juni) was

Van Esterik: “Daar zijn we heel

berekend dat we alleen daarmee al veel

er een grote overstroming in Duitsland.

transparant, concreet en ambitieus

CO2 uitstoot hebben bespaard. En we

Wij hebben toen meteen die blikjes als

in. De waterbesparing wereldwijd was

hebben ‘het nieuwe rijden’ geïntroduceerd.

hulpmiddel kunnen inzetten. Weer een

fors, niet alleen in doelstellingen maar

Wat kun je zelf doen om duurzaam

mooi voorbeeld van ‘best practices’ uit de

ook gerealiseerd. Daarom werk ik hier

te rijden, hoe kun je bewustwording

USA die binnen ons wereldwijde bedrijf

zo graag. Wat we zeggen doen we ook.

vergroten? Daarnaast hebben al onze

snel en met succes worden uitgerold.”

62

Na het sporten

B I E R N AT U U R L I J K 2 0 1 3

B I E R N AT U U R L I J K 2 0 1 3

5400 Olympische zwembaden

Water in blik

63

COLUMN Zesduizend jaar biergeschiedenis

Mijmerend zit ik op een zomerse namiddag op een robuuste zwerfkei

Het Reinheitsgebot op zichzelf kun je ook duurzaam noemen. Tot

op een feeërieke plek in een parkachtig coulisselandschap. Anderhalve

1987 was het van kracht. In dat jaar besloot de Europese Unie in zijn

meter lager kabbelt het water rusteloos in een onophoudelijke stroom

grensoverschrijdende wijsheid, dat de wet moest worden losgelaten.

langs een grijze kei in de beek. Het zachtruisende water en tsjilpende

Duurzaamheid heeft tegenwoordig vooral een ‘groene’ klank. In mijn

vogels zijn de enige geluiden hier onder het groene bladerdek, waar

boek verhaal ik over de brouwers die zichzelf uitdagen door de lat steeds

priemende zonnestraaltjes een sporadische opening hebben weten te

hoger te leggen waar het gaat om verantwoord gebruik van water en

vinden. Geen knetterende scooters, bellende mensen en jengelende

energie. Afval bestaat in het productieproces van bier bijna niet meer.

kinderen. Eeuwenlang heerst er hier een duurzame rust op deze stek,

Vrijwel alles wordt hergebruikt, hetzij als veevoer, hetzij als ingrediënten

diep in het oosten van de Achterhoek.

voor de cosmetische industrie. ‘Een wereld vol bier’ laat ook andere vormen zien die bijdragen aan een

Ik kom hier graag om even te ontsnappen aan de waan van de dag. De

perspectiefrijke toekomst voor bier. Verantwoorde alcoholconsumptie

vele tinten groen van de natuur geven me rust maar vooral ook energie

is daarin misschien niet een voor de hand liggend maar wel belangrijk

en inspiratie. Tijdens het schrijfproces van mijn boek ‘Een wereld vol bier’

item. Ook de accijnzen en de eeuwige jacht van de fiscus op pecunia kun

vertoefde ik hier menig uur. In een jaar tijd liet ik hier zesduizend jaar

je onder duurzaamheid scharen. De gemoederen in bierland kunnen

biergeschiedenis de revue passeren. Zesduizend jaar! Dan mag je met

ook nu nog soms best hoog oplopen, maar elkaar in de rivier verdrinken

een gerust hart zeggen dat bier een duurzaam product is. Wat betekent

zoals in de tijd van koning Hammurabi is er niet meer bij.

duurzaam eigenlijk? Volgens Van Dale is duurzaam ‘geschikt, bestemd Mijmerend en filosoferend staar ik naar het voortkabbelende water.

hechte grondslagen rustend’. Die hechte grondslagen, die stevige basis,

Zesduizend jaren biergeschiedenis hebben memorabele feiten, fabels

ontstonden al vroeg. Een kleine vierduizend jaar terug vaardigde de

en verhalen opgeleverd. Een kleurrijke collectie daaruit heb ik prettig

doortastende Babylonische koning Hammurabi wetten uit, die moesten

consumptief, licht verteerbaar en informatief verpakt in mijn boek. Maar

voorkomen dat er met bier gerotzooid werd. Vrouwen - brouwen was

waar gaan we naar toe? Is bier duurzamer dan ooit? Hoe kijken we over

toen vrouwenwerk - die hun bier te duur verkochten, werden gestraft.

een eeuw terug op deze periode?

Geen boete of iets van dien aard, nee Hammurabi hield niet van half

Ik zou maar al te graag nu al de antwoorden uit de beekstroom willen

werk; de overtreders werden verdronken.

ophengelen. Maar de ruisende stroom produceert slechts welluidende

De datum 23 april 1516 heeft zeker ook bijgedragen aan de

ruisende klanken zonder voor mij verstaanbare boodschappen. Het

bestendigheid van de biercultuur. Op die gedenkwaardig geworden

is tijd om mijn tijdloze stek aan het water te verlaten. Niet om thuis

dag werd het fameuze Reinheitsgebot in Duitsland van kracht. Deze

koffiedik te gaan zitten kijken. Nee, de hoogste tijd om daadwerkelijk iets

wet wordt algemeen beschouwd als de eerste warenwet ter wereld.

van zesduizend jaar geschiedenis te gaan proeven.

B I E R N AT U U R L I J K 2 0 1 3

om te duren, weinig vergankelijk, aanhoudend, voor de lange duur en op

64

Alain Schepers (41) is schrijver van het boek ‘Een wereld vol bier’. In meer dan honderd smakelijke verhalen laat hij zelfs de meest verstokte wijnliefhebber van bier genieten. In presentaties tijdens congressen en evenementen geeft hij, gelardeerd met anekdotes en smeuïge verhalen, een overzicht van de hoogtepunten uit de biergeschiedenis. Het boek is verkrijgbaar in de boekhandel en via www.alainschepers.nl.