edesche concertzaal
Weltklassik in Ede: Elke tweede zondag van de maand
13 oktober 2013
programma
RECITAL HALL | KAMMERMUSIKSAAL
Anna Tyshayeva
“Het is moeilijk te bevatten hoeveel betekenis er in muziek zit”
Goldberg-Variationen Waar komt de naam ‘Goldberg-Variationen’ vandaan?
Dit magazine wordt uitgegeven door de Edesche Concertzaal. De Edesche Conctertzaal is een initiatief van Eskes Media. De Edesche Concertzaal ontvangt geen subsidies. Vormgeving: Eskes Media, Henk Meijer
Bösendorfer Imperial 290 De Imperial 290 is het vlaggenschip van Bösendorfer, de oudste en gerenommeerdste fabrikant van concertvleugels ter wereld. Eigenschappen 97 toetsen Lengte: 290 cm Breedte: 167,6 cm Gewicht: 552 kg Serienummer: 81
Redactie: Edesche Concertzaal Caroline de Vente Jordi Kooiman Jan-Willem van Ree Tineke Smits Anneclaire Vonk Nando Eskes Eindredactie: Johan van Markesteijn Drukwerk: Repro Mercurius
Ypma-orgel Het orgel in de Edesche Concertzaal is in 1882 gebouwd door firma L. Ypma voor de R.K. St.-Corneliuskerk in Limmen. In 1918 is het orgel overgeplaatst naar de Noorderkerk in Ede. Hoofdwerk (I)
Bourdon 16’ Prestant 8’ Holpijp 8’ Viola di Gamba 8’ Octaaf 4’ Doublette 2’ Mixtuur 3 st Cornet D 3 st Trompet B/D 8’
Pedaal
Subbas 16’ Cello 8’ Bazuin 16’
Bovenwerk (II) Bourdon 8’ Salicet 8’ Voix Céleste 8’ Flûte Harmonique 4’ Quintfluit 3’ Speelfluit 2’ Hobo 8’
Koppels Hw-Bw Ped-Hw
Tremolo
(voor het hele orgel)
Weltklassik am Klavier! in de Edesche Concertzaal Vanmiddag is dan het moment gekomen. De eerste keer dat de Bösendorfer Imperial bespeeld wordt namens de Edesche Concertzaal. En wel door Anna Tyshayeva, Oekraïens pianiste van wereldklasse, winnares van diverse internationale concoursen waaronder het Alexander Scriabin Concours in Parijs. Het is even zoeken op internet, maar... dan vind je toch wat. Anna Tyshayeva is getalenteerd tot en met. Steevast in de top-5 van internationale concoursen. Het is het lot van veel concertpianisten, er is zoveel ‘aanbod’ (mag je dat zo noemen?), dat het een verdringingsmarkt geworden is. Je kunt grote prijzen winnen, maar dan.... dan volgt vaak het grote gat. Dat moment, dat moment van dat grote gat, dat is het moment waar Weltklassik am Klavier! inspringt. Weltklassik is een Duits initiatief. Op ruim 30 locaties vinden wekelijks de mooiste uitvoeringen plaats. Dat gaat nu ook in Nederland gebeuren. De Edesche Concertzaal valt de eer te beurt aan het begin te staan van de opmars van Weltklassik in Nederland. Twee nieuwe initiatieven in Nederland, van wereldkwaliteit, die elkaar vinden. Daar moet wat moois uit voortkomen, dat kan niet anders! Nog even terugkomend op Anna Tyshayeva.
Even zoeken... een eerste plaats op het A. Scriabin Concours in Parijs (2005), een publieksprijs, een tweede plaats op het Concorso Internazionale dei Duchi d’Acquaviva (Italië), finaliste op Concorso Internazionale di Musica “Pietro Argento” (2008), twee andere eerste prijzen, vijf tweede prijzen... Dit is het niveau van de Weltklassik-pianisten die we hier in de Edesche Concertzaal maandelijks zullen ontmoeten. Ik zie u heel graag terug, elke tweede zondagmiddag van de maand, want dan is het genieten in de Edesche Concertzaal!
Nando Eskes initiatiefnemer Edesche Concertzaal Consumpties en gratis hapje Voor en na de concerten, en in de pauze, verzorgt onze buur Restaurant Buitenzorg de catering. U kunt genieten van de gratis luxe hapjes. Voor een kopje koffie of thee, iets fris of een alcoholische versnapering vraagt restaurant Buitenzorg een kleine vergoeding. Koffie/Thee: € 2,00 Diverse soorten fris: € 2,00 Bier: € 2,00 Witte/rode wijn: € 3,50 Luxe hapjes: Gratis
Programma
zondag 13 oktober 2013
JOHANN SEBASTIAN BACH Goldberg-Variationen – Aria mit verschiedenen Veränderungen – BWV 988 •
Aria
•
Variatio 16. a 1 Clav. Ouverture
•
Variatio 1. a 1 Clav.
•
Variatio 17. a 2 Clav.
•
Variatio 2. a 1. Clav.
•
Variatio 18. Canone alla Sexta. a 1 Clav.
•
Variatio 3. Canone all Unisuono à 1 Clav.
•
Variatio 19. à 1 Clav.
•
Variatio 4. à 1 Clav.
•
Variatio 20. a 2 Clav.
•
Variatio 5. a 1 ô vero 2 Clav.
•
Variatio 21. Canone alla Settima.
•
Variatio 6. Canone alla Seconda a 1 Clav.
•
Variatio 22. a 1 Clav. alla breve
•
Variatio 7. à 1. ô vero 2 Clav. (al tempo di
•
Variatio 23. a 2 Clav.
Giga)
•
Variatio 24. Canone all Ottava a 1 Clav.
•
Variatio 8. a 2 Clav.
•
Variatio 25. a 2 Clav. („adagio“)
•
Variatio 9. Canone alla Terza. a 1 Clav.
•
Variatio 26. a 2 Clav.
•
Variatio 10. Fugetta. a 1 Clav.
•
Variatio 27. Canone alla Nona. a 2 Clav.
•
Variatio 11. a 2 Clav.
•
Variatio 28. a 2 Clav.
•
Variatio 12. Canone alla Quarta.
•
Variatio 29. a 1 o vero 2 Clav.
•
Variatio 13. a 2 Clav.
•
Variatio 30. a 1 Clav. Quodlibet.
•
Variatio 14. a 2 Clav.
•
Aria da Capo è Fine
•
Variatio 15. andante. Canone alla Quinta. a 1 Clav.
JOHANNES BRAHMS Klavierstücke op.118 Intermezzo – Allegro non assai, ma molto appassionato Intermezzo – Andante teneramente Ballade – Allegro energico Intermezzo – Allegretto un poco agitato Romanze – Andante
CÉSAR FRANCK Prélude, Chorale et Fugue
Bachs Goldberg-variaties en Brahms’ Klavierstücke op.118 ‘Klavieroefening bestaande uit een Aria met verscheidene variaties voor een klavecimbel met twee manualen’. Zo luidt de volledige titel (in vertaling) van wat de geschiedenisboeken is ingegaan als de Goldberg-Variationen. Hoe dit werk met de naam Goldberg verbonden raakte, vertelt Bachs eerste biograaf Johann Nicolaus Forkel. Hij baseerde zich op een anekdote die te mooi is om hier niet te vermelden. In 1741 zou een zekere graaf Hermann Carl von Keyserlingk uit Dresden Bach om een stel klavierstukken hebben gevraagd voor zijn huisklavecinist Johann Gottlieb Goldberg (1727-1756). Die stukken moesten zacht en tegelijk levendig van aard zijn, om daarmee de slapeloze nachten van de graaf te verlichten. Levendig zijn de Goldberg-Variationen zeker. In niet minder dan dertig variaties geeft Bach een imposant exposé van zijn ongebreidelde variatiekunst. Bovendien zou Bach Bach niet zijn als hij ook niet de contrapuntische mogelijkheden van de Aria in een aantal canons aanstipt. Daarmee vormden de Goldberg-Variationen het startpunt voor Bachs late reeks meesterwerken zoals Musikalische Opfer (1747) en Die Kunst der Fuge (1749). Stuk voor stuk cycli waarin Bach verschillende muzikale vormen, zoals de variatiereeks of de fuga, op een hoger, zo niet het hoogste niveau brengt. Franck en Brahms: Bachs contrapunt continued De invloed van Bachs contrapunt op latere generaties componisten is nauwelijks te overschatten. Het waren vooral zijn fuga’s die enorme indruk maakten. Zo ook op César Franck. Volgens zijn leerling Vincent d’Indy wilde Franck zijn beroemde voorganger eren met de Prélude, choral et fugue voor piano.
Begonnen als een reguliere preludium en fuga drukte Franck weldra zijn eigen stempel op deze vorm door tussen beide delen een koraal (choral) in te voegen. Niet zonder reden. Vormt de Prélude een ingetogen inleiding, het choral fungeert als emotioneel zwaartepunt. In de fuga keert de koraalmelodie terug, gaat de strijd aan met het thema van de fuga, om het werk met een stralende apotheose af te sluiten.
Die stukken moesten zacht en tegelijk levendig van aard zijn, om daarmee de slapeloze nachten van de graaf te verlichten. Ook bij Brahms vinden we in zijn late pianowerken regelmatig contrapunt. Zijn bundels Fantasien (op.116), Intermezzi (op.117) en de Klavierstücke (opp.118 en 119) brengen het romantische karakterstuk tot eenzame hoogte. Maar er is meer dan pure expressie alleen. Tegelijkertijd laat Brahms op een dieper niveau oude compositietechnieken herleven, zoals de canon in het serene Klavierstück in f op.118, nr.4. Daarmee vormen Brahms’ en Francks pianowerken een prachtig negentiende-eeuws equivalent van Bachs Goldberg-Variationen. Zacht en levendig voor de argeloze luisteraar, vol muzikale diepgang en vervoering voor de toegewijde kenner.
‘Het is moeilijk te bevatten hoeveel betekenis er in muziek zit’ Waar woorden tekortschieten, daar begint muziek te spreken. Anna Tyshayeva is dat tijdens haar succesvolle pianocarrière meer en meer gaan ontdekken. En gaan bewonderen. “Klassieke muziek is niet alleen een genoegen, het is een verrijking”, zegt ze. “Er zijn nooit genoeg mensen om dat door te geven.” Anna Tyshayeva is geboren in Odessa, maar Frankfurt is al vele jaren haar thuis. Vanaf het eerste moment dat ze voet op Duitse bodem zette, eind jaren ‘90, woont ze in de stad aan de Main. “Het culturele leven is hier goed en je kunt vanuit hier makkelijk alle kanten op reizen”, vertelt ze. Vooral dat laatste komt de jonge, inmiddels Duitse musicus goed van pas. Want na het winnen van diverse concoursen kreeg ze uit talrijke landen verzoeken om haar kunsten te komen vertonen. Zo trad ze op in landen als Oostenrijk, Italië, Frankrijk en zelfs Japan. In Nederland was ze tot nu toe twee keer te horen, vorig jaar en begin dit jaar. Aan die optredens heeft ze nog hele goede herinneringen. “Het publiek in Holland is geweldig. Bij één van mijn concerten kreeg ik van sommige mensen al voor de pauze een staande ovatie. Ik zie er dan ook naar uit om terug te komen!”
Traditie Anna’s liefde voor de piano is eerder een gegeven dan dat het op een bepaald moment ontstaan is. “Het was er eigenlijk altijd al”, zegt ze. “Ik heb altijd een passie gehad voor muziek. Het voelt als vanzelf.” Odessa, de stad waar ze opgroeide, staat bekend om zijn muzikale traditie. Het was dan ook niet gek dat Anna nog voor haar vijfde met pianolessen begon. “Het communisme was toen bijna ten einde, maar ook daarna veranderde er, muzikaal gezien, niet veel. Odessa heeft altijd deze sterke traditie gehad.” Op 6-jarige leeftijd stond Anna voor het eerst op het concertpodium en een paar jaar later begon ze ook te componeren. “Maar dat doe ik nu niet meer. Ik heb me al snel helemaal op het pianospelen gericht.”
Een paar noten Het is tegenwoordig niet makkelijk om als pianist carrière te maken. Er zijn zó veel jonge pianisten die op kansen azen, daar kom je maar moeilijk tussen. Anna lijkt dat echter niet te baten.
“Hoeveel professionele pianisten er ook zijn, er zijn nooit genoeg mensen om de liefde voor klassieke muziek door te geven. Ik zie andere pianisten dan ook niet als concurrentie. We helpen elkaar juist. Gedachten aan het maken van een carrière staan bij mij niet op de voorgrond.” Wat bij Anna wel op de voorgrond staat, is haar zoektocht naar wat zij de ‘innerlijke betekenis’ van muziek noemt. “Het vult mij echt met bewondering hoeveel betekenis er in muziek zit. Dat is moeilijk te bevatten. Wat je niet kunt uitdrukken in woorden, kan in de muziek in een paar noten besloten liggen. Ik vind het belangrijk dat we dat doorgeven. Dat klassieke muziek niet alleen een genoegen is, maar ook een verrijking.” Pianoleven Anna zoekt bewust naar veelbetekenende werken voor haar concertprogramma’s. “Ik wil mijn tijd niet besteden aan werken, alleen omdat ze succesvol of virtuoos zijn. Ik zoek stukken waarbij ik het gevoel heb: dit móet ik spelen. En zelfs dan zijn er te veel werken om in één pianoleven te spelen...” In de Edesche Concertzaal kiest Anna voor stukken van Bach, Brahms en Franck. “De werken die ik van hen speel, hebben ze alle drie op ‘rijpe’ leeftijd gecomponeerd. Bach was 56, Brahms 60 en Franck 62. Ze waren wijs, ervaren, meesterlijk. En dat hoor je. Er zit zo veel gevoel, emotie en passie in. Dat is de rode draad door mijn programma.”
Weltklassik am Klavier! Het programma Weltklassik am Klavier! komt elke tweede zondag van de maand terug in de Edesche Concertzaal. Vandaag is Anna Tyshayeva aan de beurt, in november komt Marina Baranova werken spelen van ook dan J.S. Bach, G.F. Händel en J. Brahms. De tweede zondag van december, de achtste, is er het Aachener Klavierduo, dat met vierhandig pianospel muziek van de componisten G. Bizet, J.
Brahms, J.N. Hummel en M. Ravel ten gehore brengt. Wilt u op de hoogte gehouden worden van deze (en andere) concerten? Schrijf u dan in op de nieuwsbrief van de Edesche Concertzaal, die u per e-mail kunt ontvangen. Meer informatie over Weltklassik am Klavier! vindt u op www.weltklassik.nl en op www.edescheconcertzaal.nl.
www.weltklassik.nl www.edescheconcertzaal.nl
RE
RE
www.repromercurius.nl
Pianoles www.repromercurius.nl
Concertpianist Roland Aalbers uit Ede (o.a. verbonden aan het ArtEZ Conservatorium). Voor pianoles, begeleiding en coaching van ensembles.
printen kopiëren
stickers
scannen vectoriseren
groot formaat
plotservice
reklame borden
presentatie
afwerking lamineren
www.repromercurius.nl | telefoonweg 124, 6713 AL | postbus 8064, 6710 AB | Ede | 0318 - 619018
66x66-september-2013-.indd 1
17-9-2013 15:45:16
Email:
[email protected] Tel. 0318-631349
edesche concertzaal RECITAL HALL | KAMMERMUSIKSAAL
Programma bestel kaarten: www.ticketjames.com/t38
zaterdag 26 oktober
Wibi Soerjadi Pianorecital Wibi Soerjadi bespeelt op virtuoze wijze
de Bösendorfer Imperial 290. Maak dit mee, deze unieke combinatie is in Nederland niet elders te vinden. bestel kaarten: www.ticketjames.com/t26
zaterdag 9 november
Viool- en pianoduo Noé Inui - Vassilis Varvaresos Viool en piano Een onweerstaanbare combinatie, zo kun je het duo van violist Noé Inui en pianist Vassilis Varvaresos gerust noemen.
bestel kaarten: www.ticketjames.com/t14
zondag 10 november
Weltklassik am Klavier: Meesterwerken herbeleefd Luister hoe de klassieke meesterwerken nieuw leven worden ingeblazen door Marina Baranova. Pianorecital
bestel kaarten: www.ticketjames.com/t31
donderdag 21 november
Jan Vayne Improvisatieconcert Jan Vayne brengt geen Pianoimprovisatie gestructureerd programma, maar speelt wat zijn hart hem ingeeft. De pianist zoekt graag de interactie op.
Ticketverkoop Koop heel eenvoudig via internet kaarten. Dat kan via onze eigen ticketwebsite: www.ticketjames.com. U kunt online betalen via iDeal of creditcard. Voorverkoop in Ede: - Edesche Concertzaal - Het Paard van Troje - Boekhandel De Bron
Adres en contact U vindt de Edesche Concertzaal aan de Amsterdamseweg 9 (Noorderkerk) in Ede. Voor vragen over concerten of reserveringen kunt u ons bellen op: 0318 200 214
