Economische betekenis cruise- en ferryvaart in het Noordzeekanaalgebied

Economische betekenis cruise- en ferryvaart in het Noordzeekanaalgebied

Rapportage in opdracht van Stichting Amsterdam Cruise Port

April 2009 Projectnummer ECON.8.092 ZKA Consultants & Planners Postbus 4833 4803 EV Breda tel.: 076-5658877 fax: 076-5656489 e-mail: [email protected] www.zka.nl

INHOUDSOPGAVE 1.

INLEIDING

1

1.1. 1.2. 1.3. 1.4.

Aanleiding Doel studie Leeswijzer Verrichte werkzaamheden

1 1 1 2

2.

HUIDIGE MARKTOMVANG

3

2.1. 2.2. 2.3. 2.4. 2.5. 2.6.

Inleiding Afbakening onderwerp en gehanteerde definities Marktomvang en ontwikkeling cruisemarkt Amsterdam en IJmuiden Omvang zeecruisemarkt Omvang riviercruisemarkt Omvang ferryvaart

3 3 4 4 7 7

3.

ECONOMISCHE BETEKENIS

9

3.1. 3.2. 3.3. 3.4. 3.5. 3.6. 3.7.

Inleiding Huidige economische betekenis zeecruisemarkt (2008) Huidige economische betekenis riviercruisemarkt (2008) Huidige economische betekenis ferryvaart (2008) Totale economische effecten cruise- en ferryvaart Analyse ontwikkeling economische betekenis 2003-2008 Additionele/spin-off effecten

9 9 13 14 15 16 18

4.

RAMING WERKGELEGENHEID

19

4.1. 4.2. 4.3. 4.4.

Inleiding Methodiek Totale werkgelegenheid Werkgelegenheid naar opleidingsniveau

19 19 20 22

5.

MARKTONTWIKKELINGEN EN POTENTIËLE BETEKENIS

23

5.1. 5.2. 5.3. 5.4. 5.5.

Inleiding Verwachte ontwikkelingen zeecruisemarkt tot 2015 Verwachte ontwikkelingen riviercruisemarkt tot 2015 Verwachte ontwikkelingen ferrymarkt tot 2015 Toekomstige economische betekenis cruisemarkt (2015)

23 23 27 27 27

6.

CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN

30

ZKA Consultants & Planners

1.

INLEIDING

1.1.

Aanleiding

In 1993 is door ZKA Consultants & Planners een eerste studie voor Amsterdam Cruise Port uitgevoerd (‘Betekenis van de cruisevaart voor de stad Amsterdam’). De Stichting Amsterdam Cruise Port (ACP) heeft ZKA Consultants & Planners vervolgens in 2004 opnieuw een analyse laten uitvoeren naar de ontwikkelingen, perspectieven en effecten voor de middellange termijn van de zeecruise-, riviercruise- en ferryvaart in het Amsterdam Noordzeekanaal gebied. Vanaf 2004 is de markt voor cruisevaart verder ontwikkeld. Het aantal schepen dat het Noordzeekanaalgebied per jaar aandoet is net als het aantal bezoekende passagiers fors gestegen. Deze groei is de laatste jaren sterker dan verwacht. Om die reden wordt momenteel o.a. de haalbaarheid van extra kade/steigercapaciteit aan de Javakade in Amsterdam onderzocht. Amsterdam Cruise Port heeft o.a. door deze veranderingen in de markt opnieuw behoefte aan actualisatie van de marktgegevens. Naast inzicht in aantallen schepen, passagiers en bestedingseffecten is bij ACP ook de vraag ontstaan hoe groot de werkgelegenheidseffecten zijn van de rivier- en zeecruisemarkt alsmede de ferrymarkt. Deze werkgelegenheid is met name van belang voor de beslissing of er extra capaciteit in Amsterdam gecreëerd moet worden. De Stichting Amsterdam Cruise Port (ACP) heeft ZKA Consultants & Planners daarom recent opnieuw gevraagd een studie te doen die inzicht geeft in zowel de bestedings- als de werkgelegenheidseffecten van de cruise- en ferrymarkt voor het Noordzeekanaalgebied in 2008.

1.2.

Doel studie

Het doel van de studie is de volgende zaken vast te stellen: • De huidige omvang van de bestedingen en werkgelegenheid die gegenereerd wordt door de riviercruise-, zeecruise- en ferrymarkt; • De ontwikkeling hiervan, met zowel aandacht voor de achterliggende periode als een vooruitblik voor de komende 5 jaar; • Een uitsplitsing naar ‘maritieme’ werkgelegenheid (door uitgaven rederijen) en ‘toeristische’ werkgelegenheid (door uitgaven passagiers en bemanningsleden); • Een indicatieve verdeling naar laag- en hooggeschoolde werkgelegenheid. 1.3.

Leeswijzer

Deze rapportage is als volgt opgebouwd: • Gestart is met een schets van de huidige marktomvang (hoofdstuk 2); • Daarna is ingegaan op de huidige economische betekenis van de cruise- en ferryvaart en de ontwikkeling hierin sinds 2003 (hoofdstuk 3); • In hoofdstuk 4 wordt ingegaan op de werkgelegenheid, verdeeld naar toeristische vs. maritieme werkgelegenheid en laaggeschoolde en hooggeschoolde werkgelegenheid;


1

•

•

1.4.

Vervolgens zijn de belangrijkste economische ontwikkelingen in Nederland en verder in kaart gebracht die van invloed zijn op groei van de zee- en rivier-cruisemarkt. Dit is vertaald in groeivoeten voor het aantal schepen/ passagiers op basis waarvan de economische effecten op middellange termijn zijn geraamd (hoofdstuk 5); Deze rapportage is afgesloten (hoofdstuk 6) met conclusies van de belangrijkste resultaten van het onderzoek.

Verrichte werkzaamheden

Ten behoeve van deze studie zijn de volgende werkzaamheden verricht: • Startbespreking met vertegenwoordigers van Passenger Terminal Amsterdam, Felison Terminal en Amsterdam Cruise Port; • Afzonderlijke gesprekken met voornamelijk directieleden van Passenger Terminal Amsterdam, Felison Terminal en Amsterdam Cruise Port; • Gesprek met de adjunct havenmeesters van Port of Amsterdam; • Deskresearch en analyse statistische data (Port of Amsterdam, PTA, ACP, Felison Terminal, GP Wild, etc); • (Telefonische) gesprekken met vertegenwoordigers van incoming touroperators, rederijen en scheepsagenten; • Eigen trendanalyses ZKA over trends en ontwikkelingen in het cruisetoerisme voor met name Noordwest Europa; • Raming huidige economische betekenis en toekomstraming middels spreadsheetmodel; • Raming omvang werkgelegenheid door middel van ZKA Impactmodel; • Interne brainstorms; • Rapportage en toelichting.


2

2.

HUIDIGE MARKTOMVANG

2.1.

Inleiding

In dit hoofdstuk is ingegaan op de huidige marktomvang van de cruise- en ferrymarkt. Hierbij zijn eerst (2.2.) de afbakening van het onderwerp en de gehanteerde definities weergegeven. Vervolgens is een beeld geschetst van de situatie anno 2008 op de zeecruisemarkt (2.3.), de riviercruisemarkt (2.4.) en de ferryvaart (2.5.) in termen van aantal schepen en passagiers. 2.2.

Afbakening onderwerp en gehanteerde definities

1

Deze studie heeft als onderwerp de betekenis van de cruisevaart voor Noordzeekanaalgebied, zowel in termen van bestedingen als werkgelegenheid. Daarnaast wordt in dit onderzoek gekeken naar de ferryvaart vanuit IJmuiden. Tot de cruisevaart worden overeenkomstig de uitgangspunten van de rapportage van 2004 geen tochten gerekend die worden gemaakt met rondvaartboten, bruine zeilschepen en (charter) zeil-/motorjachten (pleziervaart). Onder een cruise wordt een geheel verzorgde vakantiereis per passagierschip van langer dan 48 uur verstaan, waarbij men onderweg volgens een van tevoren opgesteld vaarplan een aantal bezienswaardige bestemmingen/destinaties aandoet. De cruisevaart in het Noordzeekanaalgebied kan verder worden onderverdeeld in: 2 • Zeecruisevaart: hierbij gaat het om tochten van gemiddeld 8,3 dagen met zeewaardige schepen met een lengte tot circa 300-350 meter en een 3 passagiers-capaciteit die oploopt tot 4.370 personen . De belangrijkste vaarroutes zijn het Caraïbisch gebied, de Middellandse zee en de Baltische én Fjorden-routes (waarvan Amsterdam deel uitmaakt). Recentelijk is een Atlantische route (vanaf Spanje langs Frankrijk en Nederland richting Londen en andersom) ontwikkeld; • Riviercruisevaart: hierbij gaat het in de meeste gevallen om tochten van 1-2 weken over binnenwateren, waaronder de Rijn, Moezel, Donau en dergelijke. De schepen hebben een lengte tot 135 meter en een passagierscapaciteit 4 van gemiddeld 110-115 personen . Zeecruise- en riviercruiseschepen

1

2 3

4

Bron: “Betekenis van de cruisevaart voor de stad Amsterdam”, geactualiseerd op basis van gegevens GP Wild. Op basis van gegevens GP Wild. Zeecruiseschepen tenderen steeds groter te worden. De gemiddelde capaciteit van schepen die in Europa worden geëxploiteerd bedroeg in 2008 reeds circa 1.265 bedden per schip (met grote verschillen per rederij en vaargebied); in 2003 was dat 980 personen per schip. Nieuw te bouwen schepen (tot 2010) beschikken over een gemiddelde capaciteit van 2.700 passagiers en het grootste te bouwen schip (Genesis I) van Royal Caribbean wordt eind 2009 opgeleverd met 5.400 bedden. Niet alle schepen met een dergelijke grote omvang zijn geschikt voor Amsterdam. Op basis van de capaciteit van de vloot riviercruiserederijen en gegevens ACP.


3

In de aankomsten (ook wel calls genoemd) van de schepen wordt onderscheid gemaakt tussen: • Turn-arounds: schepen die in een haven passagiers laten in- en ontschepen; • Transits: schepen die aanleggen voor een bezoek. Verder kan onderscheid gemaakt worden in destinaties en aanleghavens: • Een destinatie is een doelbestemming tijdens een reis op grond van bepaalde intrinsieke kwaliteiten zoals Amsterdam, Sint Petersburg, Kopenhagen, etc; • Een aanleghaven is de haven van waaruit men naar de beoogde destinatie gaat. Een voorbeeld is Tilbury dat als aanleghaven fungeert voor de destinatie Londen. De haven van IJmuiden fungeert als aanleghaven voor Amsterdam. Amsterdam beschikt hiermee dus over zowel een “destinatiehaven” (m.n. bij de Passenger Terminal Amsterdam) als een aanleghaven dichtbij zee (Felison Terminal).

2.3.

Marktomvang en ontwikkeling cruisemarkt Amsterdam en IJmuiden

Alvorens in te gaan op de zee- en riviercruisemarkt en de ferrymarkt afzonderlijk wordt eerst inzicht in de totale marktomvang (in aantallen passagiers) en de ontwikkeling hierin sinds 2003 geboden. Het totale aantal passagiers dat gebruik maakt van de zee- en riviercruisemarkt en ferrymarkt bedraagt in 2008 tezamen circa 900.000. In 2003 waren dat nog circa 770.000 passagiers. De groei is met name gerealiseerd bij de zeecruise. Tabel 2.1. Aantallen passagiers cruise- en ferryvaart Amsterdam en IJmuiden 2008 Post Zeecruisevaart Riviercruisevaart Ferryvaart Totaal

2.4.

Amsterdam 2003 2008 95.500 227.531 131.828 184.311 227.330

411.842

IJmuiden 2003 2008 21.110 7.387 521.919 543.029

478.419 485.806

Totaal 2003 2008 116.610 234.918 131.828 184.311 521.919 478.419 770.537 897.648

Omvang zeecruisemarkt

Huidige marktomvang zeecruisemarkt Noordzeekanaalgebied In 2008 hebben de havens in Amsterdam en IJmuiden 131 schepen ontvangen, waarvan 59 turn-around aanlopen en 72 transit calls. In totaal telden deze 5 schepen ongeveer 235.000 passagiers . Circa 97% van deze passagiers heeft betrekking op Amsterdam (zie tabel 2.2.). Tabel 2.2.

Marktomvang zeecruisemarkt Noordzeekanaalgebied 2008

Aantal calls Transit Turn-around Amsterdam 61 56 IJmuiden 11 3 Totaal 72 59 Bron: gegevens PTA en Felison Terminal

5

Totaal 117 14 131

Aantal passagiers Transit Turn-around 80.702 146.829 5.834 1.553 86.536 148.382

Totaal 227.531 7.387 234.918

Binnen de cruisevaart worden passagiers in havens bij transit calls één keer geteld en bij turnaround calls tweemaal (één keer bij het inschepen en één keer bij het ontschepen) omdat deze passagiers de haven/stad tweemaal aandoen.


4

Ontwikkeling marktomvang 2003-2008 Ten opzichte van 2003 betekent deze situatie een behoorlijke toename van het aantal turnarounds, maar vrijwel een stabilisatie van het aantal transit calls. In totaal betekent dit voor Amsterdam meer dan een verdubbeling van het aantal passagiers. Enerzijds door de toename van het aantal turnaround calls van 34 naar 59, anderzijds door de toename van de gemiddelde scheepsomvang (in capaciteit ofwel het aantal passagiers). Het gemiddeld aantal passagiers per 6 zeecruiseschip nam toe van circa 830 (in 2003) naar circa 1.230 (in 2008) Zowel het gemiddeld aantal turnaround passagiers als het gemiddeld aantal transit passagiers per schip is in Amsterdam fors gestegen, maar in IJmuiden is sprake 7 van een daling (zie de tabel) . Tabel 2.3.

Amsterdam IJmuiden Totaal

Gemiddeld aantal passagiers per cruiseschip 2003-2008 Gemiddeld aantal passagiers (2003) Transit Turn-around Totaal 800 978 849 658 780 737 789 914 830

Gemiddeld aantal passagiers (2008) Transit Turn-around Totaal 1.322 1.311 1.317 530 326 486 1.200 1.261 1.228

In figuur 2.1. is de ontwikkeling in de afgelopen vijf jaar weergegeven met het aantal calls op de linkeras en het aantal passagiers op de rechteras. Zoals uit deze grafiek kan worden afgelezen is het aantal calls de eerste jaren afgenomen, maar is het aantal passagiers jaarlijks –met uitzondering van 2004- alleen maar toegenomen, met name tussen 2007 en 2008. De totale marktomvang is hierdoor vanaf 2004 alleen maar gegroeid. Figuur 2.1.

Ontwikkeling zeecruisemarkt Amsterdam en IJmuiden ‘03-‘08

140

250.000

120 200.000

150.000

80

60

100.000

Aantal PAX

Aantal calls

100

40 50.000 20

0

-

2003

2004

Aantal calls

2005 Aantal PAX

2006

2007

2008

Trendlijn aantal passagiers

Bron: PTA en Felison Terminal

6

7

Deze is vrijwel gelijk voor transit calls en turnarounds. Voor turnarounds is gerekend met het aantal unieke passagiers, omdat bij elke turnaround de passagiers dubbel worden geteld. In IJmuiden was sprake van twee turnarounds en één ‘halve’ turnaround. In 2008 bedroeg het aantal passagiers per schip in IJmuiden ca. 500, maar de afgelopen jaren was dit aantal fors hoger. In 2003 bedroeg het gemiddelde nog ruim 700 passagiers.


5

Relatieve positie Amsterdam/IJmuiden Zoals aangegeven is de zeecruisemarkt in het Noordzeekanaalgebied een grote en structureel groeiende markt. Onderstaand is ingegaan op de relatieve positie van Amsterdam ten opzichte van andere steden/havens in het Noord-Europese vaargebied (zie figuur 2.2.). Voor de vergelijkbaarheid is gebruik gemaakt van 8 gegevens van Cruise Europe over 2007 . e

e

Amsterdam neemt de 8 positie in binnen Noord-Europa (in 2003 was dat de 10 positie). Volgens Cruise Europe bezochten circa 148.000 passagiers Amsterdam in 2007 (wat enigszins afwijkt van de cijfers van PTA zoals opgemerkt). Hiermee blijft Amsterdam wat betreft de relatieve groei van het aantal passagiers over 2003-2007 een goede positie houden (circa 56% groei) net als Stockholm (+39%), Kopenhagen (+87%) en Southampton (+67%)(zie figuur 2.2.). Figuur 2.2.

Relatieve positie Amsterdam (2007)

900.000

2003 2007

800.000

Aantal passagiers (2007)

700.000 600.000 500.000 400.000 300.000 200.000 100.000 Amsterdam

Dover

Stockholm

Kopenhagen

Southampton

Bron: Cruise Europe, 2008

Bij de zeecruiseschepen moest in 2008 ca. 10 keer uitgeweken worden naar een andere kade in Amsterdam dan de PTA (of naar IJmuiden). Zo werd in 2008 zes keer naar de Westhaven in Amsterdam uitgeweken. Als de markt verder doorgroeit zal dit in de toekomst vaker dan 10 keer gebeuren. Dit is riskant, omdat zeecruiserederijen mogelijk afhaken indien niet van de PTA gebruik kan worden gemaakt. Het gevaar is dat niet één call wordt afgezegd maar dat de maatschappijen meerdere calls annuleren, waardoor duizenden passagiers uit Amsterdam wegblijven.

8

Cruise Europe, Port Statistics 1999-2007.Hierbij moet worden opgemerkt dat het aantal cruisepassagiers dat volgens Cruise Europe in 2007 Amsterdam aandeed afwijkt van de cijfers van PTA. Wellicht hanteert Cruise Europe een andere meetmethodiek en worden turnaround passagiers niet dubbel geteld, maar wordt er mogelijk gerekend met unieke passagiers. De afwijking in cijfers is indien deze berekeningsmethode gehanteerd is beperkt. Cruise Europe rapporteert dan circa 4% meer passagiers in Amsterdam t.o.v, PTA.


6

2.5.

Omvang riviercruisemarkt

Amsterdam In 2008 hebben bijna 1.000 riviercruiseschepen één of meerdere dagen Amsterdam aangedaan, een forse toename ten opzichte van de circa 650 aanlopen in 2003. In totaal is het aantal passagiers voor de riviercruise geraamd 9 op 184.000 passagiers , een zeer sterke toename ten opzichte van de ruim 130.000 passagiers in 2003. Het aantal passagiers is geraamd aan de hand van de gemiddelde bezetting per cruiseschip (90%) en gegevens van ACP betreffende de capaciteit (114 bedden) en de verdeling turnaround-calls van 80% en 20%. Figuur 2.3.

Ontwikkeling riviercruises Amsterdam 2003-2008

1.200

250.000

1.000

Aantal calls

800 150.000 600

Aantal passagiers

200.000

100.000 400 50.000

200

-

2003

2004

2005

Aantal calls

2006

2007

2008

Aantal passagiers

Bron: Port of Amsterdam, berekening ZKA

In de afgelopen vijf jaar is het aantal calls van riviercruiseschepen in Amsterdam met ruim 50% gegroeid. Vanaf 2003 is zowel het aantal passagiers als het aantal calls alleen maar gestegen. Door de sterke groei wordt de ligplaatscapaciteit volledig benut en staat de kwaliteit en aantrekkelijkheid van Amsterdam als bestemming onder druk. Met name tijdens het voorjaar worden alle ligplaatsen maximaal gebruikt (in april en mei leggen resp. circa 280 en 250 boten per maand aan) en moet door Port of Amsterdam zeer veel gecoördineerd worden met aankomsten vertrektijden en dagen om alle aanvragen te kunnen verwerken en geen nee te hoeven verkopen. 2.6.

Omvang ferryvaart

In 2008 vonden er in IJmuiden 345 afvaarten plaats van de ferry van DFDS Seaways naar Newcastle, ongeveer evenveel als in 2004/2005. In 2008 telde de 10 haven van IJmuiden circa 478.000 ferrypassagiers (zie figuur 2.5.), een daling ten opzichte van 2003 (circa 520.000 passagiers) met circa 8%.

9

10

Hiervan hebben er naar schatting ruim 163.000 betrekking op in- en/of ontschepende passagiers op een riviercruise (turn-arounds) en ruim 20.000 op transitpassagiers. Hierbij wordt een retour als twee maal enkele reis geteld.


7

Bij een vrijwel gelijk aantal afvaarten betekent dat een lagere bezetting van de ferry (circa 1.330 personen per afvaart ten opzichte van circa 1.470 in 2003). Tabel 2.4.

Marktomvang ferryvaart IJmuiden

Jaar 2003 2004 2005 2006 2007 2008 Bron: DFDS Seaways/ Felison Terminal


Afvaarten 362 346 347 356 348 345

Passagiers 520.000 463.000 426.933 448.060 494.270 478.419

8

3.

ECONOMISCHE BETEKENIS

3.1.

Inleiding

In dit hoofdstuk is ingegaan op de huidige economische betekenis – uitgedrukt in bestedingen – van de cruise- en ferrymarkt in het Noordzeekanaalgebied in 2008. Hierbij is onderscheid gemaakt naar: A. Bestedingen van passagiers (turn-around en transit) en bemanningsleden; B. Bestedingen van rederijen; C. Opbrengsten uit havengelden, reserveringen e.d. De geraamde bestedingen zijn indicatief en geven de orde van grootte aan. De raming heeft plaatsgevonden op basis van een aantal interviews met rederijen, touroperators en scheepsagenten en op basis van gegevens van o.a. ATCB en Port of Amsterdam. Opgemerkt dient te worden dat het hier gaat om de bestedingen die in het Noordzeekanaalgebied plaatsvinden. Achtereenvolgens is kort ingegaan op: • De huidige bestedingen van de zeecruisemarkt (3.2.); • De huidige bestedingen van de riviercruisemarkt (3.3.); • De huidige bestedingen van de ferryvaart (3.4.); • De totale huidige economische effecten (3.5.). Tevens is de ontwikkeling van de economische betekenis in het afgelopen decennium geanalyseerd (3.6.). Tot slot (3.7) is kort ingegaan op de additionele (spin-off) effecten van de cruisemarkt. 3.2.

Huidige economische betekenis zeecruisemarkt (2008)

Uitgangspunt voor de raming van de bestedingen van de zeecruisevaart is het aantal schepen, passagiers en bemanningsleden in Amsterdam resp. IJmuiden in 2008. Volgens opgave van PTA (Amsterdam) en Felison Terminal (IJmuiden) hebben de volgende aantallen cruiseschepen en passagiers de terminal aangedaan: • Amsterdam: - 56 turn-arounds met ca. 146.829 in- en ontschepende passagiers (PAX); - 61 transit-calls met 80.702 passagiers; • IJmuiden: 11 - 3 turn-arounds met 1.553 in- en ontschepende passagiers ; - 11 transit-calls met 5.834 passagiers; Eerst zijn kort de totale bestedingen van de zeecruisevaart in het gebied aangegeven (3.2.1.). Vervolgens is nader ingegaan op de bestedingen voortvloeiend uit de zeecruisevaart in Amsterdam (3.2.2.) en IJmuiden (3.2.3.).

11

Waarvan één ‘halve’ turnaround.


9

3.2.1.

Totaal bestedingen zeecruisemarkt

De totale economische betekenis van de zeecruisevaart in het Amsterdam en IJmuiden bedroeg in 2008 ongeveer € 62,6 miljoen. In tabel 3.1. is weergegeven hoe deze bestedingen zijn verdeeld over de categorieën passagiers en bemanningsleden, rederijen en havengelden en dergelijke. Tabel 3.1.

Bestedingen zeecruisevaart Amsterdam en IJmuiden 2008

Post Passagiers en bemanningsleden Rederijen Havengelden, terminalfee Totaal

Amsterdam € 30.470.000 € 25.185.000 € 2.535.000 € 58.200.000

IJmuiden € 960.000 € 3.250.000 € 95.000 € 4.315.000

Totaal € 31.490.000 € 28.525.000 € 2.630.000 € 62.640.000

Opbrengsten per turn-around circa € 0,6 miljoen De gemiddelde opbrengst per zeecruisecall in Amsterdam bedraagt circa € 475.000,--. Hierbij zijn echter grote verschillen aan te geven tussen turn-around calls en transitcalls. Gemiddeld levert een transit circa € 365.000,-- op terwijl een turn-around gemiddeld circa € 610.000,-- oplevert voor Amsterdam e.o. Dit grote verschil wordt met name veroorzaakt door de hogere spin-off van passagiers voor de regio (hotels, luchthaven en deels hogere bestedingen en langer verblijf in de stad) en deels door de opbrengsten die gepaard gaan met de handling van de bagage van turn-around passagiers.

3.2.2.

Amsterdam

A. Bestedingen passagiers en bemanningsleden: € 30,5 miljoen De passagiers van de 56 turn-around schepen die Amsterdam in 2008 aandeden hebben dat jaar circa € 21,2 miljoen besteed verdeeld naar hotels (€ 4,0 miljoen), vliegtickets c.a. (€ 5,0 miljoen), excursies (€ 1,5 miljoen), vervoer (circa € 1,2 miljoen) en overige bestedingen zoals horeca, retail, etc (€ 9,5 miljoen) in Amsterdam e.o. De passagiers van de transitschepen in Amsterdam hebben vorig jaar ongeveer € 7,6 miljoen uitgegeven verdeeld naar circa € 1,6 miljoen aan excursies en ongeveer € 6,0 miljoen aan overige bestedingen. De totale bestedingen van zeecruise passagiers in Amsterdam in 2008 bedroegen daarmee circa € 28,8 miljoen. Passenger Terminal Amsterdam (PTA)

De bestedingen van de bemanning bedroegen in 2008 ongeveer € 1,6 miljoen.


10

Deze bestedingen hebben zowel betrekking op horeca- en retailbestedingen van bemanningsleden aan wal als hotelkosten, luchthavenbelasting, etc van personeel dat in Amsterdam van dienst wisselt (en in- of ontscheept). De totale bestedingen van passagiers en bemanningsleden van zeecruiseschepen in Amsterdam in 2008 bedragen hiermee bijna € 30,5 miljoen. In tabel 3.2. is weergegeven hoe deze bestedingen zijn opgebouwd (de bestedingen zijn afgerond op € 5.000,--). Tabel 3.2.

Bestedingen passagiers en bemanning zeecruise Amsterdam 2008

Post Turn-around passagiers Transit passagiers Bemanningsleden Totaal

Bestedingen € 21.200.000 € 7.650.000 € 1.600.000 € 30.470.000

B. Bestedingen rederijen: € 25,1 miljoen De rederijen hebben in 2008 ongeveer ruim € 25 miljoen besteed in verband met de calls in Amsterdam. In tabel 3.3. is weergegeven hoe deze bestedingen zijn opgebouwd (de bestedingen zijn afgerond op € 5.000,--). Het grootste aandeel van de bestedingen had betrekking op brandstof. Tabel 3.3.

Bestedingen rederijen zeecruise Amsterdam 2008

Post Proviandering en water Brandstof Overige bestedingen (sleepboten, stuwadoren, onderhoud, afval, etc) Totaal

Bestedingen € 725.000 € 22.800.000 € 1.715.000 € 25.190.000

C. Havengelden e.d.: circa € 2.5 miljoen De totale bestedingen voor havengelden, reserveringsgelden en terminalfees (voor gebruikmaking van de terminal) bedroegen in 2008 circa € 2,5 miljoen. D. Totale bestedingen zeecruise Amsterdam: € 58,2 miljoen De totale bestedingen van de zeecruisevaart in Amsterdam in 2008 zijn op grond van de bovenstaande ramingen circa € 58,2 miljoen. In tabel 3.4. is de opbouw van de bestedingen verduidelijkt. Tabel 3.4.

Bestedingen zeecruisevaart Amsterdam 2008

Post Passagiers en bemanningsleden Rederijen Havengelden+terrminalfee Totaal

3.2.3.

Bestedingen € 30.470.000 € 25.265.000 € 2.500.000 € 58.235.000

IJmuiden

A. Bestedingen passagiers en bemanningsleden: € 0,9 miljoen De passagiers van de 3 turn-around schepen in IJmuiden hebben in 2008 circa € 230.0000 besteed in het Noordzeekanaalgebied verdeeld naar hotels (€ 40.000), vliegtickets c.a. (€ 50.000), excursies (€ 18.000), vervoer (€ 13.000) en overige bestedingen zoals horeca, retail, etc (€ 100.000) in Amsterdam e.o.


11

De passagiers van de transitschepen in IJmuiden hebben vorig jaar ongeveer € 0,6 miljoen uitgegeven. De totale bestedingen van de zeecruise passagiers in het Noordzeekanaalgebied vanuit IJmuiden in 2008 bedroegen daarmee circa € 865.000. De bestedingen van de bemanning bedroegen in 2008 ongeveer € 150.000. De totale bestedingen van passagiers en bemanningsleden van zeecruiseschepen in IJmuiden in 2003 bedragen hiermee ongeveer € 1,0 miljoen. In tabel 3.5. is weergegeven hoe deze bestedingen zijn opgebouwd (de bestedingen zijn afgerond op € 5.000,--). Tabel 3.5.

Bestedingen passagiers en bemanning zeecruise IJmuiden 2008


Bestedingen € 230.000 € 635.000 € 155.000 € 1.020.000

B. Bestedingen rederijen: € 3,3 miljoen De rederijen die de zeecruisevaart in IJmuiden uitvoerden hebben in 2008 ongeveer € 3,3 miljoen besteed in verband met de calls in IJmuiden. In tabel 3.6. is weergegeven hoe deze bestedingen zijn opgebouwd (de bestedingen zijn afgerond op € 5.000,--). Tabel 3.6.

Bestedingen rederijen zeecruise IJmuiden 2008

Post Proviandering en water Brandstof Overige bestedingen (sleepboten, stuwadoren, onderhoud, afval, etc) Totaal

Bestedingen € 100.000 € 2.925.000 € 235.000 € 3.260.000

C. Havengelden e.d.: circa € 90.000 De totale bestedingen voor havengelden, reserveringen en call-geld (voor gebruikmaking van de terminal) bedroegen in 2008 circa € 90.000. Felison Terminal

D. Totale bestedingen zeecruise IJmuiden: € 4,4 miljoen De totale bestedingen van de zeecruisevaart in IJmuiden in 2008 zijn te ramen op circa € 4,4 miljoen. In tabel 3.7. is de opbouw geresumeerd.


12

Tabel 3.7.

Bestedingen zeecruisevaart IJmuiden 2008

Post Passagiers en bemanningsleden Rederijen Terminalfee Totaal

3.3.

Bestedingen € 1.020.000 € 3.260.000 € 90.000 € 4.370.000

Huidige economische betekenis riviercruisemarkt (2008)

Uitgangspunt voor de raming van de bestedingen van de riviercruisevaart is het aantal schepen, passagiers en bemanningsleden in Amsterdam in 2008. Hierbij is uitgegaan van 998 calls met circa 184.000 passagiers. De totale economische betekenis van de riviercruisevaart in Amsterdam bedroeg in 2008 ongeveer € 43,7 miljoen. In tabel 3.8. is weergegeven waaruit deze bestedingen bestaan. Tabel 3.8.

Bestedingen riviercruisevaart Amsterdam 2008

Post Passagiers en bemanningsleden Rederijen Havengelden en reserveringsgelden Totaal

Bestedingen € 34.000.000 € 9.290.000 € 450.000 € 43.740.000

De bestedingen zijn als volgt opgebouwd: A. Bestedingen passagiers en bemanningsleden: € 34,0 miljoen 12

De ruim 163.000 passagiers van de turn-around calls in Amsterdam hebben in 2008 circa € 30,6 miljoen besteed aan hotels, vliegtickets, excursies, horeca, winkelen, etc. De circa 20.000 passagiers van de transit rivierschepen in Amsterdam hebben vorig jaar ongeveer € 2,0 miljoen uitgegeven. De totale bestedingen van riviercruisepassagiers in Amsterdam in 2008 bedroegen daarmee circa € 32,7 miljoen. De bestedingen van de bemanning bedroegen in 2008 ruim € 1,3 miljoen. De totale bestedingen van passagiers en bemanningsleden van riviercruiseschepen in Amsterdam in 2008 bedragen hiermee samen circa € 34,0 miljoen (zie tabel 3.9.). Tabel 3.9.



12

Bestedingen € 30.650.000 € 2.025.000 € 1.314.000 € 34.000.000

Hierbij zijn in- en ontschepende passagiers twee keer meegeteld, namelijk zowel bij het in- als het ontschepen. Tevens is er bij de berekening van de bestedingen rekening mee gehouden dat de gemiddelde verblijfsduur per schip in Amsterdam bijna 2 dagen (1,6 nachten, gegevens Port of Amsterdam) bedraagt.


13

B.

Bestedingen rederijen: € 9,3 miljoen

De riviercruiserederijen hebben in 2008 circa € 9,3 miljoen besteed in verband met de calls in Amsterdam. In tabel 3.10. is weergegeven hoe deze bestedingen zijn opgebouwd (de bestedingen zijn afgerond op € 5.000,--). Tabel 3.10.

Bestedingen rederijen riviercruise Amsterdam 2008

Post Proviandering en water Brandstof Overige bestedingen (onderhoud, afval, etc) Totaal

Bestedingen € 635.000 € 7.635.000 € 1.025.000 € 9.290.000

B. Havengelden e.d.: € 0,5 miljoen De totale bestedingen voor havengelden, binnenwatergeld, reserveringen en dergelijke bedroegen in 2008 circa € 450.000. Riviercruiseschepen in Amsterdam

C. Totale bestedingen riviercruise Amsterdam: € 43,7 miljoen De totale bestedingen van de riviercruisevaart in Amsterdam in 2008 zijn hiermee te ramen op € 43,7 miljoen. In tabel 3.11. is de opbouw geresumeerd. Tabel 3.11.


Post Passagiers en bemanningsleden Rederijen Havengelden en reserveringsgelden Totaal

3.4.

Bestedingen € 34.000.000 € 9.290.000 € 450.000 € 43.740.000

Huidige economische betekenis ferryvaart (2008) 13

A. Bestedingen passagiers : € 20,6 miljoen 14

De “minicruise” passagiers van de ferries van DFDS Seaways naar Nederland hebben in 2008 ongeveer € 5,3 miljoen besteed in Amsterdam e.o. Dit heeft met name betrekking op bestedingen aan musea, horeca en winkelen, maar ook op bestedingen in hotels (circa 51.000 passagiers van de ferry bezoeken 15 Amsterdam meerdere dagen op een meerdaagse “minicruise” ).

13

14

15

De bestedingen van bemanningsleden van de ferry zijn buiten beschouwing gelaten omdat het grotendeels lokale/regionale bemanning betreft, woonachtig in Noord-Holland. De buitenlandse bemanningsleden zijn niet/nauwelijks in de gelegenheid om aan wal te gaan in IJmuiden. Voor dit onderzoek zijn alleen de bestedingen van zogenaamde minicruise passagiers meegenomen die Amsterdam (e.o.) bezoeken. Bron: DFDS Seaways.


14

Daarnaast besteden de ferrypassagiers jaarlijks circa € 15,2 miljoen op de winkels aan boord (dit is in het onderzoek meegenomen aangezien de inkopen 16 hiervan merendeels in het Noordzeekanaalgebied plaatsvinden ). De totale inkomsten voor Noord-Holland vanuit de ferry-passagiers komen hiermee uit op ongeveer € 20,6 miljoen. B. Bestedingen rederijen: € 8,4 miljoen DFDS Seaways heeft in 2008 ongeveer € 8,4 miljoen besteed in verband met de ferrydienst IJmuiden-Newcastle (m.n. brandstof, proviand, vliegtickets crew en loodskosten). C. Havenkosten: € 2 miljoen 17

De totale bestedingen voor havenkosten bedroegen in 2008 circa € 2,0 miljoen . Ferryvaart IJmuiden

D. Totale bestedingen ferryvaart: circa € 31,0 miljoen De totale bestedingen vanuit de ferryvaart IJmuiden in 2008 zijn op basis van bovenstaande posten te ramen op ruim € 29,1 miljoen. In tabel 3.12. is de opbouw geresumeerd. Tabel 3.12.

Bestedingen ferryvaart IJmuiden /Amsterdam e.o. 2008

Post Passagiers Rederijen Terminalfee Totaal

3.5.

Bestedingen € 20.600.000 € 8.400.000 € 2.000.000 € 31.000.000

Totale economische effecten cruise- en ferryvaart

Op basis van de voorgaande paragrafen zijn de totale bestedingen die gepaard gaan met de cruise en ferryvaart geraamd op circa € 137,4 miljoen. In tabel 3.13. is weergegeven hoe deze bestedingen zijn verdeeld over de zeecruisevaart, riviercruisevaart en ferryvaart en over Amsterdam en IJmuiden.

16 17

Dit betreft een raming (mede op basis van de exacte gegevens van 2003) omdat DFDS Seaways niet tijdig actuele gegevens kon verstrekken. Ook het havengeld betreft een raming.


15

Tabel 3.13.

Bestedingen cruise- en ferryvaart Amsterdam en IJmuiden 2008

Post Zeecruisevaart Riviercruisevaart Ferryvaart Totaal

3.6.

Amsterdam € 58.270.000 € 43.735.000 € 101.935.000

IJmuiden € 4.370.000 € 31.000.000 € 35.370.000

Totaal € 62.640.000 € 43.735.000 € 31.000.000 € 137.370.000

Analyse ontwikkeling economische betekenis 2003-2008

In deze paragraaf is de ontwikkeling van de bestedingen in de cruisemarkt in het afgelopen vijf jaar (2003-2008) geanalyseerd. De totale bestedingen in de cruisemarkt vanuit de havens van Amsterdam en IJmuiden zijn gestegen van ruim € 90 miljoen in 2003 tot circa € 137 miljoen in 2008. 3.6.1.

Zeecruise

De bestedingen voortvloeiend uit de zeecruisevaart in de regio AmsterdamIJmuiden zijn de afgelopen vijf jaar bijna verdubbeld (van ongeveer € 31,9 miljoen in 2003 tot ruim € 62,6 miljoen in 2008 (zie tabel 3.14.). Deze verdubbeling betekent een groei van gemiddeld 19% per jaar. Uit het verloop van het aantal passagiers in de afgelopen jaren is de grootste toename in passagiers en 18 ook in bestedingen het topjaar 2008 gerealiseerd. Vrijwel alle bestedingen zijn door de sterke toename van passagiers fors gestegen. Tabel 3.14.

Ontwikkeling bestedingen zeecruisevaart Amsterdam en IJmuiden

Post Passagiers en bemanning Rederijen Havengelden, etc Totaal

2003 € 16.690.000 € 13.850.000 € 1.380.000 € 31.915.000

2008 € 31.490.000 € 28.525.000 € 2.630.000 € 62.640.000

2003-2008 + 88,7% +105,4% + 90,5% + 96,0%

Uit de tabel en figuur kan worden afgelezen dat de bestedingen van de rederijen sterker zijn gestegen dan de bestedingen van de passagiers en de havengelden. Dat komt met name door de gestegen brandstofprijzen voor rederijen Figuur 3.3.

Ontwikkeling bestedingen zeecruisevaart 2003-2008

70

Bestedingen in miljoenen euro's

60 50 40 30 20 10 2003 Passagiers en bemanning

18

2008 Rederijen

Havengelden

Het aantal zeecruisepassagiers Amsterdam+ IJmuiden groeide van 2007 tot 2008 alleen al met circa 42%.


16

De groei van de bestedingen (+96%) is met name het gevolg van een groot volume-effect. Het aantal passagiers voor de zeecruise is ten opzichte van 2003 sterk gestegen (verdubbeld). Met name het aantal turn-around passagiers is fors toegenomen (+59%). Dat komt enerzijds door de forse stijging tot 1.300 passagiers per schip en anderzijds door het aantal calls, dat ten opzichte van 2003 ook is gestegen. Dit heeft te maken met het gegeven dat een zeecruise steeds betaalbaarder is geworden, waardoor de cruise is gepopulariseerd (wat de grote volumegroei en de stabilisering van de bestedingen per persoon gedeeltelijk verklaart). Deze populariteit heeft onder andere te maken met de het voor vele consumenten aantrekkelijke all-inclusive concept. Een andere verklaring is dat de zeecruiserederijen met het continue scheppen van nieuw aanbod (door de bouw van nieuwe, steeds grotere en luxere schepen) aan de sterk toenemende vraag in Europa kunnen blijven voldoen en dat er een steeds sterkere marketing en promotie ook op de Europese source market plaatsvindt. 3.6.2.

Riviercruise

De bestedingen van de riviercruisevaart in Amsterdam zijn tussen 2003 en 2008 fors gestegen: van € 25,8 miljoen tot € 43,7 miljoen, een stijging van ruim 69% (dat komt neer op een gemiddelde jaarlijkse groei van 11,0%). Tabel 3.16.

Ontwikkeling bestedingen riviercruisevaart Amsterdam 2003-2008


2003 € 21.065.000 € 4.565.000 € 200.000 € 25.830.000

2008 € 34.000.000 € 9.290.000 € 450.000 € 43.735.000

2003-2008 + 61,4% + 103,5% + 125% + 69,3%

Zoals uit bovenstaande tabel en figuur 3.4 kan worden afgelezen, zijn zowel de bestedingen van passagiers en bemanning als de bestedingen van de rederijen en de opbrengsten aan havengelden, etc. fors gestegen. Figuur 3.4.

Ontwikkeling bestedingen riviercruisevaart Amsterdam 2003-2008

50 45

Bestedingen in mln. euro's

40 35 30 25 20 15 10 5 -

2003 Passagiers en bemanning


2008 Rederijen

Havengelden

17

De gestegen passagiersbestedingen weerspiegelen met name een volume-effect – als gevolg van een veel hoger aantal calls en meer passagiers – maar ook een bestedingseffect door een iets hoger bestedingsbedrag per passagier. Ook de gestegen bestedingen van de rederijen weerspiegelen zowel een volume-effect als een prijseffect (o.a. kostenstijgingen van brandstof). Cruiseterminals IJmuiden (Felison Terminal) en Amsterdam (PTA)

IJmuiden

3.7.

Amsterdam

Additionele/spin-off effecten

De cruise- en ferrymarkt kent niet louter economische effecten. Er zijn ook additionele (spin-off) effecten die niet of nauwelijks gekwantificeerd kunnen worden, maar die wel van groot belang (kunnen) zijn voor de stad en regio. Onderstaand is ingegaan op enkele additionele effecten: • Cruisepassagiers zijn grotendeels internationale gasten, waarvan een aanzienlijk deel ook intercontinentaal. Daarnaast zijn de bestedingen per persoon per dag van cruisepassagiers relatief hoog in vergelijking met 19 andere (internationale) toeristen in Amsterdam ; Hierdoor levert de cruisemarkt een belangrijke bijdrage aan de algemene kwaliteits- en imagoverbetering van Amsterdam; 20 • Op basis van onderzoek onder Amerikaanse cruisepassagiers (die een groot deel van de cruisepassagiers in Amsterdam uitmaken) blijkt dat bijna 40% van de cruisepassagiers een bestemming nogmaals tijdens een andere vakantie bezoekt als deze eerst met een cruise is aangedaan. Circa 80% gebruikt de cruise om ideeën op te doen voor interessante bestemmingen voor een volgende vakantie (zonder cruise). Hiermee is de cruisemarkt een belangrijke bron voor potentieel herhalingsbezoek; • De bestedingen van cruisepassagiers en rederijen hebben een grote reikwijdte en komen onder meer terecht bij hotels, horeca, winkels, musea, bezienswaardigheden, (openbaar) vervoer, etc. Hiermee levert de cruisemarkt een belangrijke bijdrage aan de handhaving en versterking van het draagvlak voor veel diensten en voorzieningen in de hele stad/regio; • De aanwezigheid van grote aantallen cruiseschepen geeft de stad en de regio een sterk internationale dynamiek; • Imagoverbetering van de haven van Amsterdam (cruisetoerisme brengt de haven dicht bij de mensen en de stad). 19

20

Passagiers van cruiseschepen geven blijkens onderzoek van ATCB circa 25% meer uit per persoon per dag aan horeca, lokaal vervoer, entree voor musea en winkelen etc. dan de gemiddelde dagtoerist. Voor passagiers van turn-around schepen – met name degenen die meerdere dagen in Amsterdam verblijven – zijn de bestedingen per persoon per dag nog veel hoger. CLIA Cruise Market Overview 2008, Cruise Lines International Association.


18

4.

RAMING WERKGELEGENHEID

4.1.

Inleiding

In dit hoofdstuk wordt de werkgelegenheid in de cruisemarkt berekend. Om de werkgelegenheid in de cruisemarkt in het Noordzeekanaalgebied te berekenen wordt gebruik gemaakt van het ZKA Impactmodel. De methodiek daarvan wordt eerst duidelijk gemaakt (4.2.). Vervolgens wordt de totale werkgelegenheid berekend, gesplitst naar zeecruise, riviercruise en ferrymarkt en toeristische en maritieme werkgelegenheid (4.3.). Tot slot wordt ingegaan op de indicatieve verdeling van hooggeschoolde en laaggeschoolde werkgelegenheid (4.4.).

4.2.

Methodiek

De economische betekenis van de cruisemarkt in het Noordzeekanaalgebied – uitgedrukt in bestedingen en werkgelegenheid – is geraamd door middel van toepassing van de methodiek zoals die gehanteerd wordt in het ZKA Impactmodel, welke hieronder schematisch is weergegeven. Het model wordt al meerdere jaren succesvol gebruikt voor dergelijke berekeningen, onder andere voor eerdere studies voor de gemeente Amsterdam. De parameters van het model worden jaarlijks geactualiseerd. Schema 1

Methodiek raming economische betekenis toerisme Input: overnachtingen en bezoekersaantallen /hoeveelheden x

Bestedingen per persoon per categorie (naar sectoren) ⇓ Output: bestedingen (totaal en naar sectoren) -/BTW/accijns desbetreffende sector -/Inkooppercentage desbetreffende sector ⇓ Finale omzet per sector x Arbeidscoëfficiënten per sector ⇓ Output: Werkgelegenheid in fte’s (direct naar sectoren en indirect via multiplier)

Om de werkgelegenheidseffecten te kunnen ramen wordt gebruik gemaakt van de bestedingen Deze bestedingen zijn verdeeld over de volgende uitgavencategorieën: • Logies; • Horeca; • (Detail)handel; • Entree en dienstverlening (entreegelden, havendienstverlening etc.); • Vervoer. In de bijlage is vermeld hoe de verschillende bestedingen (zowel toeristische als maritieme bestedingen) aan de genoemde categorieën zijn toegerekend. Werkgelegenheid De werkgelegenheid (per sector) kan worden berekend nadat de bestedingen per sector bekend zijn.


19

Hiertoe dienen de totale bestedingen (per sector) te worden gecorrigeerd voor een tweetal effecten: • BTW. De bestedingen zijn inclusief BTW. Aangezien de BTW geen directe invloed heeft op de werkgelegenheid in de sector, dient hiervoor een correctie plaats te vinden; • Inkoopcomponent. Het aandeel ‘inkoop’ van de sector levert immers geen werkgelegenheid in de desbetreffende sector op maar genereert voornamelijk werkgelegenheid bij de toeleveranciers. De omzet en werkgelegenheid behorende bij de inkoop wordt weergegeven onder de ‘sector’ overig. Over havengelden, reserveringsgelden, terminalfees en bunkergeld is geen BTW in minder gebracht en is de omzet gelijk aan de finale omzet, Na deze correcties resulteert de finale omzet uit de toeristische bestedingen. De directe werkgelegenheid per sector wordt berekend door de finale omzet te vermenigvuldigen met de bijbehorende arbeidscoëfficiënt (weergegeven in termen van aantal mensjaren (FTE) werk per € 1 miljoen finale omzet Deze finale omzet (de toegevoegde waarde) bedraagt in totaal € 124,1 miljoen, waarvan € 57,7 miljoen voor de zeecruise, € 38,2 miljoen voor de riviercruise en € 28,1 miljoen voor de ferrymarkt. Na het vaststellen van de directe werkgelegenheid, kan de indirecte werkgelegenheid worden bepaald. Deze is m.n. het gevolg van toeleveranties (inkopen, dienstverleners en dergelijke) die nodig zijn om de afzet in de diverse sectoren te kunnen realiseren. De indirecte werkgelegenheid is met behulp van een multiplier bepaald. Deze multiplier bedraagt 1,37. Met andere woorden, 1 FTE directe werkgelegenheid genereert 0,37 FTE indirecte werkgelegenheid. Vervolgens staat 1 FTE werkgelegenheid door parttime en seizoenswerk (met name in de horeca) gelijk aan 1,3-1.5 banen.

4.3.

Totale werkgelegenheid

Werkgelegenheid per categorie In de onderstaande tabel (4.1.) zijn de uitkomsten van bovenstaand model opgenomen, met daarin de directe en de indirecte werkgelegenheid per categorie voor de zeecruisevaart. De zeecruisevaart genereert circa 612 FTE ofwel 800 tot 925 banen in het Noordzeekanaalgebied. Tabel 4.1.

Directe en indirecte werkgelegenheid zeecruise (in FTE)

Categorie Zeecruisevaart Amsterdam Toeristische werkgelegenheid Maritieme werkgelegenheid Subtotaal zeecruisevaart Amsterdam Zeecruisevaart IJmuiden Toeristische werkgelegenheid Maritieme werkgelegenheid Subtotaal zeecruisevaart IJmuiden Zeecruisevaart Noordzeekanaalgebied Toeristische werkgelegenheid Maritieme werkgelegenheid Totaal zeecruisevaart Noordzeekanaalgebied


Direct

Indirect

Totaal

244 173 417

90 64 154

335 237 572

9 21 55

3 8 20

12 29 76

253 194 446

94 72 165

346 265 612

20

Op dezelfde wijze tonen de volgende tabellen de werkgelegenheid voor de riviercruisevaart Amsterdam en de ferrymarkt (IJmuiden). Tabel 4.2.

Directe en indirecte werkgelegenheid riviercruise (in FTE)

Categorie Riviercruisevaart Amsterdam Toeristische werkgelegenheid Maritieme werkgelegenheid Totaal riviercruisevaart

Direct 270 62 332

Indirect

Totaal

100 23 123

370 85 455

De riviercruisevaart genereert circa 455 FTE. Door seizoens- en parttimewerk komt dat neer op 590 tot 680 banen. De ferrymarkt genereert circa 368 FTE werkgelegenheid (met name in de detailhandel door de aankopen op het schip). Door seizoens- en parttimewerk komt dat neer op 475-550 banen. Tabel 4.3.

Directe en indirecte werkgelegenheid ferrymarkt (in FTE)

Categorie Ferrymarkt Toeristische werkgelegenheid Maritieme werkgelegenheid Totaal ferrymarkt

Direct 200 69 269

Indirect

Totaal

74 26 99

274 94 368

Totale werkgelegenheid In totaal wordt 1.435 FTE als werkgelegenheid geraamd op basis van de bestedingen in de cruisevaart vanuit de havens van Amsterdam en IJmuiden. Door seizoens- en parttimewerk komt dat neer op 1.750-2.000 banen. De verdeling per categorie is zichtbaar in tabel 4.4. Tabel 4.4.

Totale werkgelegenheid per categorie (in FTE)

Categorie Logies Horeca (Detail)handel Entree/dienstverlening Vervoer Overig Totaal directe werkgelegenheid Indirecte werkgelegenheid Totaal

Aantal FTE 103 122 211 197 206 208 1.048 388 1.435

Toeristische en maritieme werkgelegenheid De werkgelegenheid kan verdeeld worden als toeristische en maritieme werkgelegenheid. Tot toeristische werkgelegenheid wordt gerekend: werkgelegenheid die voortvloeit uit bestedingen door toeristen in hotels, horeca, detailhandel, excursies, vervoerskosten en toegang tot musea, attracties, etc. Ook de bestedingen van de bemanning worden als toeristisch gezien. Maritieme werkgelegenheid ontstaat als gevolg van bestedingen van rederijen aan proviand, water, brandstof, loodsen, stuwadoren, roeiers, havengeld, etc.


21

Het grootste gedeelte van de werkgelegenheid bestaat uit toeristische werkgelegenheid door het sterk arbeidsintensieve karakter van hotels, horea, detailhandel etc. Bijna 1.000 FTE ofwel 1.300-1.500 banen wordt als toeristische werkgelegenheid gerealiseerd, terwijl circa 445 FTE ofwel 570 tot 670 banen als maritieme werkgelegenheid worden gezien. Tabel 4.5.

Werkgelegenheid cruisevaart (toeristisch en maritiem) in FTE

Categorie Toeristische werkgelegenheid Maritieme werkgelegenheid Totaal

4.4.

Direct 723 325 1.048

Indirect 267 120 388

Totaal 990 445 1.435

Werkgelegenheid naar opleidingsniveau

Op basis van de verdelingen naar categorieën kan ook een verdeling worden geraamd van de werkgelegenheid naar laag-, middelbaar- en hoger geschoold personeel. De verdeling per categorie naar type opleiding is afkomstig van het CBS. De indirecte werkgelegenheid is niet in te delen naar opleidingsniveau vanwege de grote diversiteit in branches hierin. Tabel 4.6.

Niveau werkgelegenheid cruisevaart per categorie (in FTE)

Categorie Logies Horeca (Detail)handel Entree/dienstverlening Vervoer Overig Totaal directe werkgelegenheid Indirecte werkgelegenheid Totaal

Laag 48 57 80 48 81 76 390

Middelbaar 45 55 106 92 90 95 483

Hoog 10 10 25 57 35 37 174

Totaal 103 122 211 197 206 208 1.048 388 1.435

In totaal is circa 38% van de banen (FTE) bezet door lager geschoold personeel; 46% door middelbaar opgeleid personeel en 16% door hoger geschoold personeel.


22

5.

MARKTONTWIKKELINGEN EN POTENTIËLE BETEKENIS

5.1.

Inleiding

In dit hoofdstuk is ingegaan op de marktontwikkelingen in de cruisemarkt en de potentiële economische betekenis voor de komende vijf jaar. Hierbij zijn eerst de ontwikkelingen in de markt geschetst die van invloed zijn voor de positie van de regio Amsterdam en IJmuiden op de zeecruisemarkt (5.2.) respectievelijk de riviercruisemarkt (5.3.). Vervolgens zijn hieruit groeivoeten gedestilleerd op basis waarvan de potentiële economische betekenis in de komende jaren is geraamd (5.4.). 5.2.

Verwachte ontwikkelingen zeecruisemarkt tot 2015

Inleiding De groeipotenties van Amsterdam en IJmuiden als zeecruisehavens worden met name bepaald door vraag en aanbod. Vraag • Algemene groeiverwachting van de zeecruisemarkt in Noord-Europa (die mede afhankelijk is van algemene toeristische en economische ontwikkelingen, ook in Nederland); • De positie van Amsterdam/IJmuiden hierbinnen. Deze wordt beïnvloed door: - De ligging en routepatronen in het Noord-Europese vaargebied, inclusief nieuwe routes; - De sterktes van Amsterdam /IJmuiden voor de verschillende doelgroepen; - De kosten in Amsterdam/IJmuiden en de snelheid van afhandeling en de beschikbare faciliteiten (capaciteit en kwaliteit) die m.n. bij kortere cruises en riviercruises van groot belang is. Algemene groeiverwachtingen De algemene groeiverwachting voor de zeecruisemarkt in het Europese vaargebied komt, op basis van verwachtingen van GP Wild voor de periode vanaf 2009 tot 2014 uit op gemiddeld circa 4,8% per jaar. Dit betreft het aantal passagiers (de vraag); de groei van het aantal schepen (aanbod) ligt lager gezien de steeds groter wordende passagiersschepen (zie hiervoor ook de 21 analyse van het aanbod verderop) . De algemene groeiverwachtingen worden momenteel sterk beïnvloed door de recente economische ontwikkelingen in de wereldeconomie en met name in Nederland. De economische crisis heeft o.a. invloed op de vraag naar vakanties en doet naar verwachting de relatief sterke inkomensgroei van de afgelopen jaren weer afvlakken waardoor gezinnen minder ruim te besteden hebben. Ook werkloosheid en het gedaalde consumentenvertrouwen beïnvloeden vakantieparticipatie en uitgaven aan vakanties sterk. Cruciale vraag is wanneer de economie weer aantrekt. Bij een groeiende economie zal ook de vraag naar cruisevakanties steeds verder groeien. Door economen wordt op zijn vroegst in de tweede helft van 2010 de eerste economische groei verwacht.

21

Bron: GP Wild, International Cruise Market Monitor, Quarterly Comments, 4e kwartaal 2008.


23

Positie Amsterdam/IJmuiden Van invloed op de positie van Amsterdam/IJmuiden binnen het Noord-Europese vaargebied zijn: • De ligging in routepatronen in dit vaargebied. In de afgelopen 10 jaar zijn hier verschuivingen waar te nemen, waarbij het meest opvallend de recente ontwikkeling van de Atlantische route van Zuid-Europa over de Atlantische Oceaan. Amsterdam en IJmuiden liggen gunstig als cruisehaven op deze route. Daarnaast zijn er potenties voor korte, relatief goedkope cruises van 34 dagen van bijvoorbeeld Londen-Antwerpen-IJmuiden /Amsterdam, bijvoorbeeld door Fred Olsen Cruiselines; • De capaciteit van de Passenger Terminal in Amsterdam en de Felison Terminal in IJmuiden. Omdat ondanks een beperkte seizoensverlenging de concentratie van de meeste calls in mei en juni liggen blijft het van belang geen ‘nee’ te moeten verkopen aan zeecruiserederijen. Het schema van De PTA voor 2009 toont aan dat de terminal relatief vaak door een beperkt aantal schepen wordt bezocht, behorende bij een beperkt aantal maatschappijen. Als één of meerdere keren niet wordt voldaan aan de vraag van deze cruiserederijen, bestaat het gevaar dat de maatschappij het gehele seizoen Amsterdam in het geheel niet in het vaarschema opneemt, wat een sterke beperking in het aantal passagiers tot gevolg kan hebben. Om in de neergaande economie aan de aanwezige vraag te kunnen blijven voldoen moet de capaciteit van de PTA daarom op peil blijven en bij verdere groei meer capaciteit creëren; • Buitenlandse concurrentie van Groot-Brittannië en Duitsland. Een versterkte positie van havensteden in deze landen en een grote en groeiende thuismarkt met havens als Southampton en Dover (UK) en Hamburg, Kiel en Bremerhaven (Duitsland) blijft een belangrijk onderdeel van de concurrentie; • Beperkte concurrentie van Rotterdam als cruisehaven. In 2009 zullen naar verwachting 18 cruiseschepen Rotterdam aandoen ten opzichte van 10 schepen in 2008. Rotterdam ligt echter iets verder weg van de Noordzee en kent relatief hoge loodstarieven, maar voert wel een relatief actief beleid ten aanzien van cruiseschepen. In Scheveningen wordt een nieuwe zeecruisehaven overwogen, maar de realisatie hiervan vindt de eerste vijf jaar naar verwachting niet plaats; • De sterktes van Amsterdam als destinatie voor de verschillende doelgroepen /herkomstgebieden; Amsterdam is en blijft een zeer belangrijke destinatie binnen de Noord-Europese vaarroutes. Ook voor toeristen die niet per cruise komen blijft Amsterdam een belangrijke destinatie. Zo nam het aantal verblijfsbezoekers toe van circa 3,9 miljoen bezoekers in 2003 tot circa 4,9 22 miljoen bezoekers in 2007 . Aankomst passagiers en afhandeling bagage PTA

22

Bron: Bezoekersonderzoek Amsterdam, Gemeente Amsterdam, 2008.


24

Aanbod van cruiseschepen Vanaf 2009 tot en met 2012 worden een behoorlijk aantal nieuwe cruiseschepen gebouwd. Er worden in deze periode 17 nieuwe schepen aan de cruisemarkt toegevoegd en 5 schepen uit de vaart genomen (netto toevoeging 12 schepen). De capaciteit van zeecruiseschepen die op de Europese markt actief zijn stijgt 23 tussen 2008 en 2012 met circa 30.000 bedden tot 157.618 bedden (een stijging van gemiddeld circa 4,3% per jaar). Gegevens van het aantal nieuwe cruiseschepen na 2012 zijn bij GP Wild niet bekend. Vermoedelijk blijkt dat in de komende jaren. De recessie zal de groei van het aantal schepen naar verwachting doen afnemen. Groei cruisevaart Amsterdam/IJmuiden Op basis van de voorgaande overwegingen is een groeiverwachting opgesteld. Deze heeft met name betrekking op de groei van 2009 tot en met 2015, omdat het aantal verwachte cruiseschepen voor de PTA voor 2009 grotendeels bekend is (een beperkt aantal toevoegingen of annuleringen is echter nog mogelijk). De groei die wordt gehanteerd wordt –naast de genoemde marktfactorenbeïnvloed door de volgende omstandigheden: • Het jaar 2008 was een topjaar met een zeer forse groei van het aantal passagiers. De economie zal goed moeten zijn om het aantal passagiers van 2008 de komende jaren weer te kunnen ontvangen of dit aantal zelfs te overtreffen. Deze economische groei zal naar verwachting pas op zijn vroegst eind 2010 optreden; • Voor 2009 verwacht de PTA circa 95 zeecruiseschepen te ontvangen met circa 170.000-175.000 passagiers (ter vergelijking: 2008 telde voor Amsterdam 117 zeecruiseschepen met circa 227.500 passagiers), waarvan 56 transit en 38 turnarounds. Met name het aantal turnarounds zal dus afnemen. De groei die GP Wild in Europa voor de zeecruisemarkt voorspelt voor de jaren na 2008 (ruim 4% per jaar) zal in Amsterdam op basis van deze boekingen in 2009 en 2010 niet gerealiseerd kunnen worden. Dit geldt ook voor alle andere bestemmingen; • Voor 2010 zijn nu circa 80 boekingen voor de PTA gemaakt, maar dit aantal kan nog stijgen gezien de verder weg gelegen termijn; • In IJmuiden wordt de capaciteit uitgebreid en kan de Felison Terminal vanaf 2010 circa 25-30 cruiseschepen per jaar ontvangen; • In 2010 is SAIL 2010 voor zowel IJmuiden als Amsterdam een complicerende factor. Door de drukke bevaring van het Noordzeekanaalgebied kunnen cruiseschepen deze havens niet bereiken. Dit betekent sowieso een daling van enkele procenten van het aantal calls. De marktsituatie in de periode tot 2015 is niet eenvoudig in te schatten, omdat deze verder in de toekomst ligt en door meerdere nu nog onzekere factoren wordt beïnvloed. Om toch een beeld te kunnen geven van de marktsituatie, kan de groei van de afgelopen jaren worden geëxtrapoleerd op de toekomstige marktomvang. Daarbij wordt zoals gezegd rekening gehouden met een ‘krimp’ in 2009 en stabilisatie in 2010. In 2010 zal de zeecruisemarkt voor Amsterdam en IJmuiden gezien het feit dat economie op zijn vroegst eind 2010 het aantal passagiers van 2008 niet kunnen bereiken. Hierdoor zal de markt niet sterk kunnen groeien ten opzichte van 2009.

23

GP Wild, Cruise Industry News, Annual report 2008.


25

Onze verwachting is dat in 2010 op basis van economische prognoses voor de zeecruisevaart een stabilisatie of lichte groei ten opzichte van 2009 gerealiseerd wordt. Na 2010 is het de vraag hoe snel de economie aantrekt en de zeecruisemarkt het niveau van 2008 bereikt. Voor IJmuiden geldt overigens dat vanaf 2010 wordt de capaciteit uitgebreid door vergroting van de draaicirkel en kan de Felison Terminal circa 25-30 schepen per jaar kunnen ontvangen. Deze maximumcapaciteit zal niet meteen geheel benut worden na 2010. De onderstaande tabel biedt inzicht in het verloop van het totaal aantal passagiers voor de zeecruisevaart in Amsterdam en IJmuiden. Tabel 5.1.

Groei zeecruisemarkt 1993-2009 (Amsterdam+ IJmuiden)

Jaar 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 200924

Aantal passagiers 60.000 nb nb 59.000 48.000 69.000 81.000 100.000 119.000 80.000 116.610 106.612 131.475 135.504 164.932 234.918 182.000

Uit de bovenstaande tijdreeks van passagiersaantallen valt een gemiddelde groei per jaar af te leiden. Inclusief het verwachte aantal passagiers in 2009 is de markt voor zeecruisevaart in Amsterdam en IJmuiden tussen 1993 en 2009 gegroeid met gemiddeld circa 7,2% per jaar. Dat komt overeen met de 25 groeiverwachting voor de Europese markt van 6-10% per jaar . Deze groei kan- na de krimp van 2009, dus vanaf 2010- worden geëxtrapoleerd op de zeecruisemarkt tot 2015. In onderstaande tabellen is aangegeven wat bovenstaande groeiverwachting impliceert voor het toekomstig aantal passagiers in Amsterdam en IJmuiden in 2015. Tabel 5.2.

Toekomstige omvang (2015) zeecruisemarkt Amsterdam+ IJmuiden

Groeivoet totaal (pax. per jaar) Aantal passagiers (2009 is geschat)

2009

2015

182.387

277.500

Op basis van deze groeivoet kan het aantal passagiers voor de zeecruise in Amsterdam en IJmuiden groeien tot circa 277.500 passagiers per jaar, bijna 100.000 passagiers meer dan het verwachte aantal passagiers in 2009.

24 25

Dit betreft een verwachting. Bron: ‘Verwachte ontwikkelingen in de zeecruisevaart en de betekenis hiervan voor PTA’, PTA, 2008..


26

5.3.

Verwachte ontwikkelingen riviercruisemarkt tot 2015

De groei van de riviercruisevaart wordt beperkt door de capaciteit. Voor 2009 wordt slechts een beperkte daling in het aantal aanlopen verwacht (op dit moment zijn circa 960-980 aanlopen gereserveerd). Vanaf 2010 kan de markt dan weer groeien, maar met een bescheiden percentage. De capaciteit in de piekperiodes wordt met veel coördinatie immers volledig benut en kan niet verder groeien (circa 60% van de aanlopen komt in april en mei). Seizoensverlenging is een optie, maar de meeste toeristen komen het liefst toch vanwege de bloemen in het voorjaar. ACP verwacht zelf meer groei door het samenwerkingsproject van de riviercruise-en motorchartervaart dat in 2008 is gestart met 9 deelnemende gemeenten (Alkmaar, Den Helder, Enkhuizen, Haarlem, Hoorn, Medemblik, Purmerend, Waterland, Zaanstad) en de provincie Noord-Holland. Voor de groei van de riviercruisevaart wordt uitgegaan van het voorzichtige scenario (1% groei per jaar vanaf 2010) zoals genoemd in de “Binnenvaartcruisevisie 2010-2020” van Port of Amsterdam (2008). Tabel 5.3.

Toekomstige omvang (2015) riviercruisemarkt Amsterdam

Groeivoet totaal (pax. per jaar) Aantal passagiers (2009 is geschat)

2009

2015

184.300

185.600

De riviercruisemarkt zal tot 2015 kunnen groeien tot circa 185.600 passagiers per jaar. 5.4.

Verwachte ontwikkelingen ferrymarkt tot 2015

Voor de groei van de ferryvaart gelden de volgende uitgangspunten: − Het aantal schepen, passagiers en bestedingen van de huidige ferrymaatschappij (DFDS) zal komende jaren naar verwachting vrijwel gelijk blijven, wel zal er wat kosten betreft sprake van inflatie zijn; e − Er lopen nog wel contacten om een 2 kleinere ferrydienst binnen te halen in IJmuiden. Vanaf 2012 wordt deze mogelijk actief en zal naar verwachting leiden tot circa 10% extra groei over de bestedingen van de ferryvaart. 5.5.

Toekomstige economische betekenis cruisemarkt (2015)

Op basis van de in de voorgaande paragrafen weergegeven uitgangspunten ten aanzien van aantal passagiers en calls zijn in deze paragraaf de toekomstige bestedingen vanuit de cruisemarkt in het Noordzeekanaalgebied vanaf 2009 geraamd. Hierbij is uitgegaan van een bestedingsgroei die gelijke tred houdt met 26 de inflatie (circa 2,25% per jaar) . 5.5.1.

Zeecruise

Amsterdam De bestedingen voortvloeiend uit de zeecruisevaart in Amsterdam groeien van – circa € 62,6 miljoen in 2008 tot circa € 72,4 mln. in 2015. Deze groei wordt met name veroorzaakt door een groter aantal passagiers (o.a. door de schaalvergroting van de schepen). 26

Overeenkomstig de lange termijn verwachting van het CPB.


27

Om het aantal cruiseschepen in 2015 te berekenen is uitgegaan van een iets grotere capaciteit per schip dan heden (circa 1500). Het aantal cruiseschepen per jaar in Amsterdam is dan 125. Tabel 5.4.

Toekomstige bestedingen zeecruisevaart Amsterdam 2015

Post Passagiers en bemanning Rederijen Havengelden, etc. Totaal

€ 38.550.000 € 30.465.000 € 3.330.000 € 72.350.000

IJmuiden De bestedingen voortvloeiend uit de zeecruisevaart in IJmuiden groeien van circa € 4,4 miljoen in 2008 tot circa € 10,1 miljoen in 2015. Net als in Amsterdam wordt deze groei met name veroorzaakt door een groter aantal passagiers, o.a. door de schaalvergroting van de schepen. Uitgegaan is van 700 passagiers per schip, ofwel 27 schepen, een zelfde verhouding turnarounds /transits als in 2008 en circa 21.000 passagiers per jaar. Tabel 5.5.

Toekomstige bestedingen zeecruisevaart IJmuiden 2015


€ 2.895.000 € 6.580.000 € 665.000 € 10.140.000

Totaal Noordzeekanaalgebied De totale bestedingen die samenhangen met de zeecruisevaart in het Noordzeekanaalgebied komen hiermee uit op € 82,5 miljoen in 2015 (zie ook tabel 5.6). Ten opzichte van de huidige bestedingen (€ 62,6 miljoen in 2008) betekent dit een groei van circa 31% (gemiddeld circa 4,0% per jaar). Tabel 5.6.

Toekomstige bestedingen zeecruisevaart Noordzeekanaal 2015


5.5.2.

€ 41.445.000 € 37.050.000 € 3.995.000 € 82.490.000

Riviercruise

Uitgaande van een ongeveer dezelfde capaciteit per schip als heden en de genoemde 1% groei groeien de bestedingen van de riviercruisemarkt in Amsterdam in 2015 tot ongeveer € 55,4 miljoen, een groei van circa 27% ten opzichte van de huidige bestedingen van bijna € 43,7 miljoen; gemiddeld circa 3,5% per jaar. Tabel 5.7.

Toekomstige bestedingen riviercruisevaart Amsterdam 2015



€ 33.995.000 € 9.290.000 € 480.000 € 55.370.000

28

5.5.3.

Ferryvaart

De genoemde ontwikkelingen zullen leiden tot een toename van de bestedingen in 2015 tot circa € 35,0 miljoen (ten opzichte van € 31,9 miljoen in 2008). Dit is een gemiddelde jaarlijkse groei van gemiddeld circa 1,4%. Tabel 5.8.

Toekomstige bestedingen ferryvaart IJmuiden 2015


5.5.4.

€ 23.650.000 € 9.240.000 € 2.200.000 € 35.100.000

Totaal

In totaal zullen de bestedingen in 2015 toenemen tot circa € 173,0 miljoen; een groei van circa 26% ten opzichte van 2008 (jaarlijks gemiddeld 3,3%). De werkgelegenheid zal toenemen tot circa 1.800 FTE (circa 2.350-2.700 banen).


29

6.

CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN

Conclusies Op basis van de analyses in de voorgaande hoofdstukken kunnen de volgende conclusies worden getrokken; • De totale cruise- en ferryvaart in Amsterdam-IJmuiden heeft een forse groei doorgemaakt in de afgelopen 5 jaar, zowel in aantallen passagiers als in bestedingen; • Tussen de deelmarkten onderling zijn wel de nodige verschillen te constateren: − De bestedingen in de zeecruisemarkt zijn tussen 2003-2008 bijna verdubbeld (van € 31,9 miljoen naar € 62,6 miljoen); − De bestedingen in de riviercruisevaart groeiden in dezelfde periode met circa 70% (van € 25,8 miljoen naar € 43,7 miljoen); − De bestedingen in de ferryvaart zijn licht gegroeid met 6,5% (van € 29,1 miljoen naar € 30,0 miljoen); • De totale bestedingen in de cruise- en ferryvaart in Amsterdam en IJmuiden komen hiermee op € 137,4 miljoen tegen € 86,8 miljoen in 2003 ofwel een groei van bijna 60%; • Deze bestedingen genereren aan structurele werkgelegenheid op jaarbasis 1.435 FTE ofwel 1.750-2.000 banen, met een zwaar accent op laag en middelbaar geschoold personeel; • Voor de komende 5 jaar wordt een verdere groei verwacht. Hierbij wordt overigens, als gevolg van de economische recessie, in de eerste jaren een terugval verwacht. Op zijn vroegst in 2011/2012 wordt naar verwachting het niveau van 2008 weer behaald; • De verwachting is dat de bestedingen en werkgelegenheid in 2015 zijn gegroeid naar circa € 173 miljoen en circa 1.800 FTE (of circa 2.350 tot 2.700 banen); • Bij een verdere groei worden meer en meer capaciteitsproblemen verwacht in de rivier- en zeecruisefaciliteiten. Bij de riviercruise is de capaciteit nu al vaak nauwelijks toereikend. Hierbij concentreren de tekorten zich overigens wel in maximaal 1-2 maanden per jaar, in het voorjaar (bollentijd/Pasen). Bij de zeecruise bestaan nu incidenteel tekorten (max. 10 dagen per jaar), maar bij een verdere groei op termijn zal dit tekort nog verder oplopen en is er een reëel gevaar dat één of zelfs meer cruisemaatschappijen zich helemaal gaan terugtrekken als zij meerdere malen per jaar niet terecht kunnen in Amsterdam; • Capaciteit is de belangrijkste faciliteit om verder groei te kunnen realiseren. De groei van bijvoorbeeld een haven als Southampton (+66% passagiers ten opzichte van 2003) is met name gebaseerd op de grote capaciteit en niet zozeer op de faciliteiten aldaar (deze zijn namelijk nogal bescheiden). Voor Amsterdam en IJmuiden blijven de faciliteiten naast de capaciteit van groot belang: de afhandeling dient clean, safe en efficiënt te gebeuren.


30

Aanbevelingen Voor alle deelmarkten wordt voor de komende 5 jaar groei verwacht (met overigens een terugval in de eerste 2-3 jaar). Verzilvering van deze kansen vraagt de komende jaren om een aantal gerichte maatregelen: • Prijspolitiek: de concurrentie tussen de verschillende havens is stevig. Zeker in de eerste 2-3 jaar waarin door de recessie de marges van de rederijen sterk onder druk staan, is het van groot belang de prijzen voor aanleggen, handling e.d. t.o.v. andere concurrerende havens scherp te monitoren. Met name het binnenhalen of verliezen van turn-around schepen (zeker van grote klanten die vele malen per jaar komen) moet zwaar meewegen in de vaststelling van de prijzen. Voorkomen moet worden dat door iets te hoge liggelden of handlingskosten vele miljoenen euro’s en honderden banen verloren zouden gaan; • Productverbetering: de capaciteit en het logistieke proces dienen de komende jaren verder geoptimaliseerd te worden. Dit vraagt om de volgende maatregelen: - Meer moment-/kadecapaciteit voor de riviercruiseschepen, met name in de voorjaarsperiode; e - Nader uitwerken van de mogelijkheid voor een 2 aanlegplek voor de zeecruiseschepen in Amsterdam vanwege het toenemende aantal keren dat in de toekomst naar verwachting uitgeweken zal moeten worden; - Optimalisering van de aanlegcapaciteit in IJmuiden, waardoor hier in de komende jaren 25-30 schepen kunnen aanleggen op jaarbasis (inmiddels in gang gezet) - Een vlottere doorvaart door het Noordzeekanaal door vergroting van de sluiscapaciteit (door een extra, brede sluis) en/of zo weinig mogelijk tijd verloren te laten gaan bij het schutten van de sluizen door samenwerking en afstemming door de verschillende betrokkenen; • Marktbewerking: − In samenwerking met partners (andere steden, havens en rederijen) zou gezocht moeten worden om nieuwe interessante routes te ontwikkelen/uit te bouwen in meer westelijke richting. De Atlantic Alliance is hiervan een goed voorbeeld; het aantrekken van andere bijvoorbeeld korte cruises zou een andere optie kunnen zijn. Ook voor het aantrekken van nieuwe ferrymaatschappijen is nog capaciteit beschikbaar; hierover lopen eerste contacten; − Tussen verschillende actoren zal de samenwerking verder geïntensiveerd moeten worden: enerzijds tussen de cruisesector en de stad Amsterdam en anderzijds tussen Schiphol en ACP (om gestructureerd te kunnen blijven groeien en passagiersstromen goed te kunnen afhandelen); − Een actievere rol van zowel ACP als NTBC om Amsterdam en IJmuiden als cruisebestemming bij rederijen te promoten is van belang om verdere groei te realiseren.


31

Economische betekenis cruise- en ferryvaart in het Noordzeekanaalgebied

Recommend Documents