OPLEIDING PRAKTIJKDIPLOMA BOEKHOUDEN PDB
ECONOMIE & PERIODEAFSLUITING
Drs. P.F. Pietersen K.P. Pietersen A.P.J. Knijnenburg Drs. H.G. van der Wolk met medewerking van: J. Buist J.S.J. Rost 2e druk, 1e oplage ISBN: 978 90 6355 277 0
NEDERLANDS ONDERWIJS INSTITUUT BV
DE NOI-METHODE VOOR DE PRAKTIJKDIPLOMA'S BKB, BKC EN PDB De NOI-serie voor de Associatie-examens BKB, BKC en PDB bestaat uit onderstaande zes uitgaven. BKB
BKC
Boekhouden in de praktijk 1 Boekhouden in de praktijk 2
Calculaties in de praktijk 1 Calculaties in de praktijk 2
PDB Administratie & Kostprijs Economie & Periodeafsluiting Examenregeling Het examen PDB bestaat sinds januari 2008 uit twee modulen die elk weer twee onderdelen bevatten: Module 1
Module 2
Financiële administratie Kostprijscalculatie
Bedrijfseconomie Periodeafsluiting
De vier onderdelen worden onafhankelijk van elkaar geëxamineerd. Dat geldt ook voor de volgorde waarin de examens kunnen worden afgelegd. Voorwaarde voor het verkrijgen van het diploma PDB is dat tevens de diploma's BKB en BKC zijn behaald. De associatie-examens achterin het boek zijn opgenomen met toestemming van de Stichting Nederlandse Associatie voor Praktijkexamens te Amersfoort.
© Copyright: NOI
Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen, verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm, database, computerbestand, internet of op welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van het NOI. Omslagontwerp: Ronald Meij
WOORD VOORAF Van de twee PDB-uitgaven behandelt 'Economie & periodeafsluiting' de twee onderdelen van module 2: Bedrijfseconomie en Periodeafsluiting. Het boek is als volgt opgebouwd: • onderdeel Bedrijfseconomie (afdeling 1 en 2); • onderdeel Periodeafsluiting (afdeling 3 t/m 7); • examenvoorbereiding voor beide onderdelen (afdeling 8). Het examenonderdeel Bedrijfseconomie is overwegend calculatorisch van aard; er worden geen journaalposten gevraagd. Het examenonderdeel Periodeafsluiting betreft overwegend boekhoudkundige onderwerpen: journaalposten en (gedeeltelijk) invullen van een kolommenbalans. Bij beide onderdelen worden casusgebonden theorievragen gesteld. Elk hoofdstuk of elke afdeling eindigt met vragen en/of opdrachten om de behandelde stof te verwerken. Ze zijn deels van een * voorzien. Dan gaat het om examenopgaven die geselecteerd en/of geschikt gemaakt zijn voor de huidige examens PDB.
Uitwerkingenboek en lesprogramma Bij dit boek worden geen bijlagen of losse rekeningschema's gebruikt. Antwoorden van de opdrachten zijn leverbaar onder de titel Uitwerkingen Economie & periodeafsluiting, isbn 978 90 6355 3203. In dit uitwerkingenboek is tevens een lesprogramma opgenomen waarmee de beide onderdelen parallel in 15 weken of na elkaar in 30 weken gedaan kunnen worden. Van de opdrachten die achter de hoofdstukken staan, is steeds een aantal bewaard die als algemene herhaling kunnen worden gebruikt. Voor extra examentraining verwijzen we naar de site van de Associatie voor Praktijkexamens waarop nog meer (model)examens zijn opgenomen (www.associatie.nl). Werkbladen Om tijd te sparen is liniatuur beschikbaar waarop de opdrachten en de examens in dit boek kunnen worden uitgewerkt. Deze werkbladen kunnen worden gedownload vanaf onze site www.noi.nl. Bij de tweede druk, eerste oplage Deze tweede druk is op een belangrijk aantal punten verbeterd. In afdeling 1 is de leerstof over aandelen en obligaties uitgebreid met extra theorie, voorbeelden en opdrachten. De tekst over interestberekeningen (afdeling 2) is fijngeslepen. Afdeling 5 Boekhouden bevat nu theoretische uitleg en voorbeelden voorafgaand aan de opdrachten. In deze afdeling werd de behandeling van betalingskortingen herschreven. In afdeling 6 is een extra hoofdstuk over voorafgaande journaalposten opgenomen. Daarnaast zijn door het hele boek kleine correcties doorgevoerd. Al met al is deze tweede druk niet naast de eerste druk te gebruiken. • Voor uw ervaringen en suggesties houden wij ons van harte aanbevolen. Ons adres is: NOI bv, Antwoordnummer 58, 3740 VB BAARN telefoon 035-5416743, fax 035-5417341, e-mail
[email protected] NOI
INHOUD - ONDERDEEL BEDRIJFSECONOMIE afdeling
1
hoofdstuk
paragraaf
BEDRIJFSVOERING
11 2 3 4 5 6
21 2 3 4 5
31 2 3 4 5 6
41 2 3 4 5 6 7
51 2 3 4 5
ACTIVITEITSKENGETALLEN Kengetallen Omzetsnelheid van de voorraad Omzet per arbeidskracht Kredietduur debiteuren Kredietduur crediteuren Vragen en opdrachten
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
blz. 14 14 15 18 20 21 23
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
FINANCIËLE KENGETALLEN Liquiditeit Solvabiliteit Rentabiliteit Vragen Opdrachten
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
TABELLEN EN GRAFIEKEN Het lijndiagram Het staafdiagram Cirkeldiagram en beelddiagram Histogram of kolommendiagram Het Z-diagram Extra opdrachten
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
AANDELEN EN OBLIGATIES Het eigen vermogen van de BV en de NV Reserves Rendement op aandelen Obligaties Rendement op obligaties Vragen Opdrachten
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
EMISSIE VAN AANDELEN EN OBLIGATIES Beursnotering Emissie van aandelen Emissie van obligaties Vragen Opdrachten
. . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
39 39 42 44 46 48 60 61 67 69 71 77 81 92 92 95 96 98 101 102 104 117 117 118 119 122 123
1 2
61 2 3 4 5
ECONOMIE EN BEURS Koersbewegingen op de beurs Rendement op obligaties Koers/winstverhouding van aandelen Relatie tussen economie, obligaties en aandelen samengevat Vragen
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
134 134 138 140 141 142
INTERESTBEREKENINGEN ENKELVOUDIGE EN SAMENGESTELDE INTEREST Renteformule enkelvoudige interest 2 Onbekenden bij enkelvoudige interestberekening 3 Samengestelde interest 4 Opdrachten
11
. .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
EENMALIGE STORTING BIJ S.I. Eindwaarde van een eenmalige storting 2 Contante waarde van een eenmalige storting 3 Opdrachten
21
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3
EINDWAARDE VAN PERIODIEKE STORTINGEN BIJ S.I. 1 Eindwaarde van een prenumerando rente 2 Eindwaarde van een postnumerando rente 3 Opdrachten
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4
CONTANTE WAARDE VAN PERIODIEKE STORTINGEN BIJ S.I. 1 Contante waarde van een prenumerando rente 2 Contante waarde van een postnumerando rente 3 Opdrachten
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
ANNUÏTEITEN Lineaire lening 2 Annuïteitenlening 3 Opdrachten
51
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
146 146 150 152 153 155 155 158 161 167 168 171 175 177 177 179 182 184 184 184 191
INHOUD - ONDERDEEL PERIODEAFSLUITING afdeling
3
hoofdstuk
paragraaf
ONDERNEMINGSVORMEN DE RECHTSVORM VAN DE ONDERNEMING Natuurlijke personen en rechtspersonen 2 Ondernemingsvormen 3 Het handelsregister 4 Vragen
11
. .
blz. 196 196 196 198 199
. . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1 2 3 4 5 6 7
3
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
ONDERNEMINGEN MET RECHTSPERSOONLIJKHEID Personenvennootschap met rechtspersoonlijkheid (OVR en CVR) De besloten vennootschap (BV) De naamloze vennootschap (NV) De coöperatieve vereniging (coöp) De onderlinge waarborgmaatschappij De vereniging De stichting Het bestuur van grote ondernemingen Vragen en opdrachten
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1 2 3 4 5 6 7 8 9
4
ONDERNEMINGEN ZONDER RECHTSPERSOONLIJKHEID De eenmanszaak Kenmerken vennootschap De stille vennootschap (SV) (vroeger maatschap) De openbare vennootschap (OV) (vroeger VOF) De commanditaire vennootschap (CV) Vragen Opdrachten
. . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
201 201 202 203 205 207 209 211 215 215 216 219 221 222 223 224 225 227
BEDRIJFSCONTROLE
11 2 3 4 5
ADMINISTRATIEVE ORGANISATIE Kassiersfunctie Contant geldverkeer Giraal geldverkeer Debiteurenbewaking Vragen
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
234 234 235 236 237 238
4
21 2 3 4
JAARVERSLAGGEVING Externe verslaggeving Wet- en regelgeving Accountantscontrole Modellen voor de balans en voor de resultatenrekening Vragen
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
FAILLISSEMENT EN SURSEANCE VAN BETALING Faillissement 2 Surseance van betaling 3 Aansprakelijkheid 4 Vragen
31
. .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5
240 240 242 243 244 245 247 247 250 252 254
BOEKHOUDEN KORTINGEN Kortingen bij de inkoop 2 Kortingen bij de verkoop 3 Opdrachten
11
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
21 2 3 4 5
31 2 3 4 5 6 7
4
DUURZAME ACTIVA Aankoop en verkoop van vaste activa Afschrijvingsmethoden Totale kosten van vaste activa Inruilen van een vast actief Opdrachten
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
PERMANENCE, KOSTEN EN OPBRENGSTEN Vooruitbetaalde kosten Achteraf betaalde kosten Permanence en opbrengsten Vooruitontvangen opbrengsten Achteraf ontvangen opbrengsten Samenvatting permanence Opdrachten
. . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
GOEDEREN EN FACTUREN GESCHEIDEN VERSTUREN EN ONTVANGEN Gescheiden versturen van goederen en facturen bij verkoop Verkoopfactuur vooraf, goederen achteraf Verkoopfactuur achteraf, goederen vooraf Willekeurige volgorde van verkoopfacturen en levering goederen Gescheiden ontvangen van goederen en facturen bij inkoop
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1
5
269 269 272 276 277 280 284 285 286 287 288 289 290 291 296
. . . . . . . . . . . . . .
296 297 298
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
300
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
301
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2 3 4
258 258 261 266
. . . . . . . . . . . . . .
5
4 67
Inkoopfactuur vooraf, goederen achteraf Goederen vooraf, inkoopfactuur achteraf 8 Willekeurige volgorde van inkoopfacturen en ontvangst goederen 9 Opdrachten
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
LOONADMINISTRATIE Inhoudingen op het loon 2 Het boeken van de lonen 3 Het boeken van de betalingen 4 Opdrachten
51
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
61 2 3 4 5 6
PRIVÉ-POSTEN Onderscheid zaak of privé Splitsen van een boeking in zaak en privé Privé-gebruik goederen uit de zaak Privé-gebruik woongedeelte bedrijfspand Vergoedingen aan privé Opdrachten
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
INCIDENTELE BOEKINGEN Bijzondere baten en lasten uit verkoop van activa 2 Kasverschillen en voorraadverschillen 3 Correctieboekingen 4 Opdrachten
71
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
FABRIEKSBOEKHOUDING Stukproductie 2 Opdrachten stukproductie 3 Massaproductie 4 Opdrachten massaproductie
81
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
302 304 306 307 310 310 312 315 319 321 321 322 322 323 324 324 328 328 330 331 334 338 338 340 345 347
WINSTVERDELING
1
KOLOMMENBALANS MET VOORAFGAANDE JOURNAALPOSTEN Voorafgaande journaalposten Uitbreiding kolommenbalans Grootboekrekeningen in scontrovorm Extra opdrachten
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1 2 3 4
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
WINSTBEREKENING IN DE EENMANSZAAK Kolommenbalans 2 Vragen 3 Exploitatieoverzicht
21
. . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
352 352 353 355 358 362 362 363 363
6
WINSTVERDELING IN DE OV Omzetting in een OV 2 Winstverdeling 3 Overboeking winstaandelen
31
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
WINSTVERDELING IN DE BV Winstverdeling 2 Extra opdrachten
41
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
WINSTVERDELING IN DE NV Cashdividend 2 Stockdividend 3 Extra opdracht
51
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
GOODWILL Goodwill bij verkoop 2 Goodwill bij aankoop 3 Opdrachten
61
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
7
368 368 370 372 375 376 385 390 390 392 395 397 397 398 400
FINANCIERINGSBRONNEN AANDELENKAPITAAL Geplaatst en gestort aandelenkapitaal 2 Aandelenemissie en agioreserve 3 Opdracht
11
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
VREEMD VERMOGEN Emissie obligatielening 2 Aflossen obligatielening 3 Extra opdracht
21
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
VOORZIENINGEN Garantievoorziening 2 Voorziening voor groot onderhoud 3 Voorziening debiteuren 4 Opdrachten
31
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
41 2 3 4 5
LEASING Twee vormen van leasing Leasing en financiering Voorbeelden leasing Vragen Opdrachten
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
404 404 406 408 409 409 411 413 414 415 416 417 420 423 423 425 426 428 428
INHOUD - EXAMENTRAINING afdeling
8
hoofdstuk
paragraaf
EXAMENTRAINING PDB BEDRIJFSECONOMIE EN PERIODEAFSLUITING
1 2 3
EXAMEN JANUARI 2008 (DAGEXAMEN)
. . . . . . . . . .
EXAMEN JUNI 2008 (AVONDEXAMEN)
. . . . . . . . . . . . . . . .
441
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
449
ENGELSE TERMINOLOGIE
TREFWOORDENREGISTER
blz. 434
...............................................................
451
