0 0
u V1
D
e weg terug voor hct CDA
gen over rublieke gerechtigheid te lc-
vraagt een tweesp-orenhelcid, zo is hier regelmatig
vercn. Dat kan varicren van een achteraf toch nog gelijk halen van de PvdA
hctoogd. Het ene spoor
terzake van de euthanasiewetgeving
hctrcft het werken a an de eigcn cui tuur,
('wij de rraktijk, zij de leer') tot de wij-
stijl, organisatie en rrcscntatie en het
zc, waarop de problematick van de re-
andere is de inhoudelijkc rositiehepa-
latie landbouw-milieu wordt aangcrakt.
ling. Het CDA als ecn hctrouwbarc,
w
rrinciriele en toekomstgerichte politie-
Daarom dienen we een zo hard moge-
kc hcwcging.
lijke deten'>ic op te bouwen voor die
In de afgelorcn maanden is vee! aan-
clementen in belcid en maatschappij-
dacht besteed aan het cerste spoor, en
inrichting, die ons dierhaar zijn, die
terccht. Dat zal ook nog wei een tijd
centraal staan in onze visic, vooral ook
moctcn duren. Zeker naar aanleiding
die direct verhonden zijn met onze
van het raprort 'Arpel en Weerklank II'
kernhcgrippen. 'Een rcgering voor heel
dat onder Ieiding van de hccr Klaassens
het volk' staat bepaald niet garant voor
wordt orgesteld over de tockornstige
bet behoud van onze opvatting over
organisaticstructuur van de partij, zal
recht, moraal, maatschappij-inrichting,
ook in deze kolommcn daaror worden
afwcging van be Iangen.
teruggckomen.
Daarbij mag ook aandacht bestccd worden aan de positie van de gods-
Maar intussen draait de wcreld door.
dicnst in het openbare Ieven. Niet ver-
Het CDA zit in de oprositic en de
kramrt, en nict ervan uitgaan, dat dczc
nieuwe coalitic regccrt. Het gaat nu om
coalitie een gcheime agenda van kerk-
de vcrdcdiging van wat onder onze ver-
vervolging in de achterzak hcdt, maar
antwoordclijkheid tot stand is gekomcn
wei bcnadrukken dat pluritormitcit en
en het gaat erom aan de Nederlandse
ruimte voor identiteitsgebonden initia-
hcvolking onze visie voor tc lcggen op
tievcn, zelfs al zijn ze christclijk, voor
de toekomst van onzc samcnleving.
heel die samenleving waardcvol kunnen
Hoewcl de strategie van de Amster-
zijn, in letterlijk orzicht Wat wint het
dam'>e gelegcnhcidscoalitie duidel1jk is,
de evenwichtighcid van de minister-
namelijk het suggereren van het he-
president of de arrogantie van mevrouw
staan van een nationaal kabinet, zullcn
Croenman van 066, die het niet nodig
er in de komendc peri ode toch een aan-
vindt om de Raad van Kerken de gelc-
tal actics ondernomen worden om ken-
genheid tc gcven om bijvoorbecld aan
merkende hijdragen van de christen-
tc tonen, dat de kerkcn, ook heclen ten
democratic aan de inrichting van onze
clage, nog tot de belangrijkste recrute-
samenleving en terzake onze opvattin-
ringsplaatsen van vrijwilligheid horen,
CllV Ill '!1
vrijwillighcid ten dien<;tc van maat-
van Lubbers II wa.,', dan is dat voor
-,;)
<>chappelijkc inzct.
~::.on1n1igen onder ons mi~~chien ccn gc-
m
Maar wic had gedacht, dat die defen-
ruststelling, maar dat lijkt me weinig
;N
<>icvc benadcring, hi) al die verplctte-
recht te doen aan de aardver-,chuiving,
rcnde verkiezing'>helofte., van de l'vdA
juist bij de vorige regeringspartijen, op
Vl
en D66 ook nog eem nodig zou kun-
3 meit
n
nen zijn voor hct hchoud van een heet-
0
je royale inzet ten hate van inter-
Die otfensieve henadering client er nu
nationale solidariteiP Waarom i'> het nu
speciaal uitgelicht tc worden. Twee on-
0
loch zo stil
dcrwcrpen verdienen ccn nieuwe aan-
v
in de Derde Wereld-
hcwcging~
pak Het gaat om zakcn die op geheel ondcrschciden wijze in de chri<>ten-de-
Op de twccdc plaats gaat het cr ons
mocrati.,che geschiedenis ccn rol heb-
om, nu we de handen vrij hcbben,
bcn gespecld: de relatie met de kerken
voor<;tellen tc ontwikkelen en aan het
en ons vaderschap van de Europcse
Nederlandsc volk voor te leggen, die
eenhcid.
een tockomstgericht antwoord inhouden op de vragen waarvoor onze sa-
Contact met de kerken
menlcving in de ovcrgang naar de
Het past ons contact tc hebben met or-
volgende eeuw staat.
gani<>aties en instellingcn die zich be-
Het gaat om vragen naar het jui'>te
zighoudcn met de ontwikkeling van
evenwicht in de herijking van her he-
visies op de toekom<;t van onzc samcn-
<;tuurlijk
een
lcving Dat geldt in het hijzonder, in de
F.uropee'> Nederland tot wat ook ic-
lijn van hct Program van Uitgangs-
inqrumentarium
voor
mand al'> Chirac heplcit 'een nicuw
punten, die instcllingen, die vanuit dc-
contract met het platteland' Het gaat
zclfde inspiratie dcnken en handelen.
om (mzc vciligheidsconceptie, om onze
Als vanuit de Vredesbeweging de uilno-
opvattingen over ecn houdbaar systeem
diging komt om uiteen te zetten, wat
van <;ocialc zckerheid, om (ms idee van
de visie van de christen-democratic op
<,ocialc vernicuwing.
de toekomst is, is die uitnodiging geaccepteerd
Natuurlijk i5 er nog een derde op-
Natuurlijk kunnen we hlijven stilstaan
dracht. Wij moeten de vcrkiezingspro-
hij de verketteringcn en de misvattin-
gramma's van de dric regeringspartijen
gen. F.n natuurlijk rcaliseren we om dat
even goed kenncn als ons eigen pro-
er in parakerkelijke instellingcn en pu-
gramma, en wij moeten hij iedere maat-
hlikatie5 velen zijn, die nicl<> van de ge-
regel er fijntje'> aan dietlen te herin-
schiedenis gelccrd hchbcn (we kennen
neren, wat er terecht is gekomen van
allen de bladen en blaadjes, waarin de
helofte., a!., een nieuw veiligheidsbc-
socialisti<;chc
lcid, een nieuw milieuhelcid, een drasti-
DDR tot op het moment van de val van
cenheid'>partij
van
de
sche hervorrning van de <;ocialc zeker-
de Muur wei acceptahel was en het
heid. Niet, omdat we het een<, waren
C:DA vcrdoemd), maar cr is ook in de
met a! die voorstellcn, maar omdat ze
kerkcn vee! aan de hand.
daarmee de kiczer<; bij ons hebhen
Zeker: wij mogen niet vergetcn, dat we
wcggelokt AI, dit kabinel een beleid
ook de partij zijn van een Schmelzer,
voert \vat voor 'J5 proccnt het helcid
een Van den llroek, een Neumann, en
ii
0 0
u
'
cL
we hebbcn dat met nadruk en met res-
als wij van onze oppositicrol gchruik
pect voor hen ook duidelijk Iaten we-
willen maken voor hct uitzetten van
ten. 1\laar het is boeiend om te zien
een vrijc toekomstgerichtc koers, dan
hoc in kerkelijkc kring ontwikkelingcn
kan waar dar zich manife<.teert hct
aan de gang ziJn, die aanknopingspun-
nieuwe niet-utopische, maar wei toe-
ten hicden voor een nieuw gesprek.
komstgerichte denkcn en handelen bin-
[)at geldt nict aileen de Vrede<.bewe-
11en die kerken voor on<. van grote
ging, n1aar die ook.
waarde zi 1n.
EncrziJds brcngt de nieuwc onveiligheid in de wcreld die Vredcshcweging,
In het rapport-Carden1ers wordt opge-
of gedccltes daaruit, tot een opstelling,
roepen tot hcrnieuwde maatschappeliJ-
die soms en op onderdelen dicht hij die
ke co11tacten
van de chri'>ten-democratie komt, waar
aileen de top. Het kan vruchthaar en
het vredeshandhaving en intcrventie
in<.pirerend zijn om juist aan de basis
Die oprocp gcldt n1et
betrelt. maar anderzijds zien we ook
tot cen nieuw gesprek met de kerkcn te
dat er scrieus wordt nagcdacht over de
komen. Dat moet ook niet zo moeilijk
soms utopische pmitiehepalingen in
zijn, want over vee! verschillcn en mis-
het verleden. Dar zou op zich gemak-
verstandcn heen. zijn het dikwijls de
kelijk kunnen leiden tot een n1euwe
vrijwilligcr-; n1ct vcrwantc n1otivcring,
vorm van atkeer van het politicke en
die hct kerkclijk Ieven dragen en de
tot cen bewcging naar het pietisme.
chri<.ten-democratic op lokaal niveau
maar dat zicn we juist nict
Iaten lunctionercn. We zicn ook dar op
In de voortreHelijke nota van de Ncder-
lokaal n1veau - hclaas meer dan op het
landse Hervurmde Kerk 'Hart en Ziel
niveau van de oHicicle organisaties - de
voor Europa?' wordt nict aileen een po-
contacten met zustcrgcn1een~chappcn
ging gedaan orn ccn ant\voord tc gcvcn
in ,\lidden- en Omt-Europa ophloeien
op de vraag van J)elors aan
Het kan vruchtbaar en inspirerend zijn om juist aan de basis tot een nieuw gesprek met de kerken te komen.
de kcrken,
Hct is alsot de basis aanvoelt dat
een vraag, die
Europa aileen 'gehceld' kan worden als
herhaaldelijk in dit blad on-
contacten tussen memcn de basis gaar1
derstrccpt is, om cen hart en
vormen voor de politicke en economi-
ccn ziel aan die ecnheid te
schc vcrcniging
gcvcn
-,
n1aar
worth ook
openhartig aangc.;,tipt de ver-
[r kan een echt nieuwc lase 111treden in
waarlozing van Europa in het
de relatie tussen chnsten-dcmouatic en
denken van de Wereldraad
kerken.
ten gun<.te van het vrcde<.-
Dar kan als 1n de kcrken het hescl
streven en de Derdc Wereld.
grocit dar een eenziJdigc nadruk op ge-
en ook de zware medeverantwoorde-
tuigcn, dcnlon~trcrcn en rrote....rercn in
lijkhcid van kerkelijke Ieiding voor de
een open dcrnocratie gcwocm dikwijls
ccnzi]dighe1d in contacten met de ker-
contra-produktief wcrkt.
kcn uit het voormalige SowJet-rijk.
waar de vitaliteit van de democratic op
Fr is icts aan de hand in de kcrken
eerst
Nicmand wil tcrug naar de tijd van de
moeten aansporcn I uiteraard niet aileen
lrger nog:
het spt>l staat, zouden ck kerken allertot
partijpolitJcke
partiupat1t>
kanselsteun voor de christeliJke partiJ-
binnen het CDA len ziJ zoudcn hen die
pnlitiek, niemand wil herzuiling, maar
vcrantwoordelijkheid
durven
nemen
( IJV 10 'Ji
hinnen de rolitiek ~en dat hetekent du>
een groot en zcldzaam goed. En al'> de
'>0111'> ook cornprorni'i'ien <;]uiten ~,moe~
kerken -.erieus willcn
ten hemocdigen in plaat-, van in de kou
mingcn van de We-,terse samenlcving
da t de hervor~
Iaten >taan. In, dat wil zeggen hinncn,
niet tot chao-. maar opnicuw tot een
de democrati'ichc proce<;scn zijn nu
humane en vanuit christelijke waarden
keuzc<. vonr de toekom-.t noodzakelijk,
herkenbare cultuur leiden, dan zijn po~
en die democratie heett ver'itcrking van
litieke bewegingen, die daarop
d1e toekomstgerichtc krachten, draag~
-;preekbaar zijn, een kostbaar instru~
vlak en bemoediging hard nodig
ment.
Aan de andere kant rnoet christelijkc
En daarom i<; het in ieder geval de
politick bercid zijn zich open te <;tellcn dcskun~
voor aandachbpunten, vragen,
aan~
moeitc waard om een nieuwe dialoog aan te gaan, een nieuw contact.
dige en gdnspirccrde analyses vooral
Europees burgerschap
-;ocialc en nict te vergeten culturelc
De aandacht voor Europa van de ker~
ontwikkelingen in onzc samenleving.
ken komt daarbij op cen cruciaal rno~
christen~de~
mcnt. Zowel vanuit onze ddensieve al-;
mocratie wa<; al bevrijd van de hypo~
vanuit
theek dat de politick zou moeten of
staat Furopa weer volop op de agenda.
onze
otfcnsicvc
oppositierol
kunnen zorgen voor ccn hcr<>tcl van de
Defensief: het i-. nog onduidelijk, hoc
klassieke positie van het chri'itendom in
de discussie over Europa zich hinnen
onze 'iamcnlcving. AI-. zij ook nu nog
de VVD gaat ontwikkelen. Wij herin~
bevrijd wordt van de ontkenning van
neren ons de commotie van dric jaar
de fundamentcle gebrokenheid van het
gelcden tocn cen dccl van de VVD in
aard-.e handelen, dan kunnen beide een
ecn rapport over de koer<, van de partij
n1euwe relatie 'ilartcn waarbij het ont~
atscheid drcigde tc ncmcn van de zccr
moeting-.runt
!'>
de vraag hoc
humani~
teit be-;chcrrnd en herstcld kan worden
pro~Furopese
koers van de Ncderlandsc
liberalen, zoai'i die vcrwoord was door
in de radicale veranderingsproce'>Sen 111
rncnscn als Nord en Wei-.glas -.r
onze ~an1enlcvJng.
Fcho's, <;terke echo\ van die nieuwe
Natuurlijk in kcrkclijkc kringen !open
opstelling van Bolke<;tein
bcnadcring klinken door in de huidige cr nog velen rond die contacten met
Hct C:DA rnoet duidelijk makcn dat
hct C:DA vic-; en be-.mettelijk vinden
aarzelingen over Europa nu, toegeven
J)aar wiJzen ook de prote'iten op over
aan de scepsis en de vermoe1dheid, een
de kan-;cn, die het CDA en het
Weten~
hi'ilori'iche vergissing i'> van een orde
'>chappeliJk lmtituut kregen biJ de ope~
die minstens vergelijkhaar zou ziJil
ning van de Vredesweek.
weest met hct tocgeven a an de verlci ~
NatuurliJk in het C:DA !open er ook
ding om onze samcnwerking binncn de
ge~
nog ecn aantal rond, die huiverig zijn
NAVO te hevriczen. Er i'> nu, nu nog,
voor contactcn met die 'linkse' kerken.
een h1stori'iche kam om ccn nicuwe
Toch, al-. de politick de po]<,<,tok wil
toekom,tige hegemonic~ en rivaliteits~
krijgen voor een noodzakelijk belcid,
politick tc voorkomen en te over-.ti)gen
dat over de helangen van het hier en
door een inbdcring in ccn duidelijke
nu moet heen'ipringen, dan i'i hewu'il~
supranationale en democratische SHi ge-
wording, '>timulcring van zo'n houding
llnil~comtructie.
CllV Ill 'Jl
0 0
vanuit de kerken over de economi-.che,
De relatie tussen kerken en
n
De
christen~democra~
ten warcn de bouwcrs van Europa; zij
c
thuiskomen. Op de ecrstc plaat<, is hct
zullen in ons land bij uitstek de vcrde-
buitengewoon te bewijtelen, of het le-
digers van dat bouwwerk
dcrale concept, zoals dat om voor ogen
ZIJil.
staat, cen reelc kans krijgt van de grotc-
ll.:
Maar nict aileen vcrdcdiger'>. Op twee
rc mogendhcden, waarhij de meest pro-
manicren moctcn we ook staan voor
Europcsc inzet, die van de Duitsc chri'>-
ecn otlensievc bcnadering.
ten-clemocraten wei uitgaat van supra-
Op de cerste plaats is er de urgentie
nationalitcit, wei uitgaat van democrati-
van het publieke debat over de institu-
sche controle, maar verdcr invulling
tioncle hervormingen en hct staatscon-
gaat gcvcn aan ecn sui l)e11cris con..;;truc-
cept van de Europesc Unie ten behoeve
tie.
van de lntcrgouvernemcntele Confc-
En op de tweede plaats zullcn we on'>
rentie in I 'l'lo.
terclcge mocten bezighouden met de
Het is verbazingwckkend dat die de
vraag hoc we omgaan met de terechte
staatkundige geschiedcnis van Europa
aanspraken van een tiental Ianden in de
bepalende ingreep nog zo weinig, al-
andere helft van Europa, die een plaats
thans in de brcedte, publickc discll',sie
in het Europese huis verdiencn, ook al
oproept. Toch ligt daar de kans om de
is hct niet direct in de '>aiclll.
frustratics van Europa over de onmacht
En op de derde plaats gaat hct om een
van een effecticf gezamenlijk buitcn-
diepgaancle bezinning op de plaab van
lands- en veilighcidsbeleid te overwin-
ons land in clit vergrote continentale
nen, maar ook om cvcnwichtcn te
Europa Onze positie in politiek, eco-
herformuleren tussen bijvoorbeeld de
nomisch en cultureel opzicht.
kleinere en de grotere lidstaten, tussen economic en cultuur, en invulling te ge-
tv1aar cr is meer. In het Vcrdrag van
ven aan hct bcgrip subsidiariteit.
Maastricht staat cen nieuw begrip cen-
In zijn meerjarcnonderzocksprogram-
traal: [uropees burgcrschap. [r zal min-
ma bereidt het Wetcnschappelijk lmti-
stcns een gcncratie over hccn gaan
tuut momcnteel een grote '>ludic voor
dit begrip in ziJil volheicl inhoud tc ge-
0111
over de inrichting van het toekomstigc
ven. Dat is veel mccr clan een staatkun-
Europa en over de vraag wat publieke
clig proces.
gcrechtigheid bctekent op [uropees ni-
denken, 111 horizonverlcgging in het
vcau.
bewustzijn van individuelc [uropeanen
De
chri<;tcn-democratie
111
Het is cen omslag in
Europa,
naar ecn nieuw burgcrschap. lclenti-
maar ook in Nederland client met cc11
ficatie met Europa betekcnt de vragen
duidclijke toekomstvisie tc komen voor
te bcantwoordcn, waar dat [uropa ligt
dat Europa. We moeten nict te bang
(de grcnzen), welk Europa we willcn
ziJn voor euro<,ccpsis, want op het mo-
(de kenmcrkendc inrichting), waartoe
ment dat we met ecn duidelijk concept
die Europcse entiteit zich inzet (de
komen kan dat wei cens ecn nieuwe
cloeleindcn), en van waaruit dat Europa
doorbraak teweeg brcngen. Het is alsof
gccstei!Jk gcvoed wordt (de bronncn)
wij met de omarming van het principc van fedcralisme de knop van ons den-
De echtc uitdaging van zowel de poli-
ken over de toekomst van Europa hcb-
tick als de gcesteliJkc stromingcn in de
bcn omgedraaid. i\laar zo zoudcn we
komende decennia 1s om dit burgcr-
wei eens van een koudc kenni'> kunnen
schap lcvencle werkcli1kheid te maken
Dat is een dubbele taak. Het betekent
je niet or, zoiets groeit, maar wei op
allcreerst her herstel van burger<,chap
basis van een hewuste en geduldige in-
over
zet, velc jaren, decennia lang
doorgeschoten
individualisme
heen naar herstel van gemeenscharsbenadering van de overheid als zorgm-
Afstemming van de agenda's op een nieuw project
'>tituut naar een concept van herstelde
Het is hier, dat twee constante aan-
verantwoordelijkheid en zeltredzaam-
dachrspunten in de christen-democra-
heid van de personen en een krachtige
tic, te weten Eurora en de relatie met
toerusting van de overheid op haar
de kerken, met elkaar in verbinding
kerntaken; hct betekent verder een so-
kunnen worden gebracht en zo ecn
zitl, het betekent ook de omslag van de
uale, culturele en economische orde,
nieuwe lading kunnen krijgen.
die niet toe<,taat dat steeds grotere
In het zomernummer van 'Foreign Affairs'
groepen van die maatschappij worden
schrijft Charles Maier over de morele
uitge'>loten, tot in de mate, bijvoor-
crisis van onze democratie. lnderdaad:
bceld bij de derde generatie werklozen,
hij aarzelt niet te srreken over crisi'> en
dater geen enkele identificatie meer is
de morelc dimensie ervan. Hij wijst op
met die samenleving.
de afwezighcid van zingeving, van be-
Dat is als het ware de verticalc benade-
zieling en op vergelijkbare periodcs in
ring van het herstelde burgerschap.
de geschiedenis, toen grote doelstellin-
En
dat
moet
gen waren gehaald, als in
gecombi-
neerd worden met die ho-
zin van vervaging, van
wcn van Europe<,e hcwedwingen
geven, het i'> zelts niet erg duidcliJk wat voor soort
project.
Europa
tnt
tcn we die eenentwmtig'>te eeuw gestalte moeten
maatschappelijk
liJkc maat, tot het orhou-
ook
lijk met welke instrumen-
een nieuw
voorzicningcn op lncn-;c-
dat
Maar het is niet erg duide-
basis vormen van
ook in de waardering van
die
Wat kan cr
Wat nodig is weten we.
daarvan, zullen de
het <,uhsidiariteitsprincipe,
gingcn,
1989~
ctfcctief gedaan worden'
Europeanisering
plurilormiteit en toch belijkheid, van her'>tel van
terug vic!. Wat valt er te doen na
burgerschap en
cen 'melting f'ot', maar van scf van gemeenschapre-
als het ware in het niets
verdieping van
de Europeani'>ering, niet in
dL
1871, en toen de politiek
Herstel en
rizontalc benadering van
samenlcving we willcn in de toekom'>t. Fn daarom is
toc-
komsrgcrichtheid en verantwoordelijk-
het nu tijd voor een fundameotcle ana-
hcid.
lyse van onze economische, socialc,
Wij, de burgers van Luropa
die
rolitieke en culturele voorondcrstellin-
woorden inhoud gcven bovcn die van
gen, die aan dczc, - noem het zijn doel-
'Wij, de Europcanen van de melkquora,
einden hereikt hebbende, noem hct
van de hw,tratie over Bosnic, van de
verouderde
vervallcn sreden en hct verlatcn rlatte-
slag liggen en her is tijd voor een analy-
land, van de socialc tweedeling, van de
se
gettovormltlg voor allochtonen.' 'Wij,
tocknmstigc houdbare, humane <,amen-
de burger'> van Furora .
( llV Ill 'JI
Zoicts leg
van
lcving.
de
samenleving ten grondmodaliteiten
van
ccn
n 0 0
c
c u
Die twee ingredicnten, hcr<;tel en ver-
bergen kan vcrzettcn
dieping
Als de Nederlandsc Hervorrnde Kerk in
van
burgerschap
en
Euro-
pcanisering daarvan, zouden wei eem
het ecrder genocmde rapport erkcnt,
de ha'>is kunnen vormen van een nieuw
dat de aandacht voor Furopa, die in de
maatschappelqk project dat onzc agen-
occumcnc prominent had mocten zijn.
da zou kunnen gaan hepalcn. l.aten we
weggcdrongcn i~ door de vragen van
het omdraaien: de toekomst van de
de Dcrde Wcreld en de vrcde
christen-dcmocratie hangt ten principa-
kunnen
en die
jui'>t via de aandacht voor
le sam en met de vraag, of zij een kri-
Furopa het best heantwoord worden
tisch, ecn richtinggevend, ecn aan-
dan kunnen in een correctie daarop
sprekend en een verwezenlijkbaar ant-
tenminste agenda's worden afgcstcmd.
woord voor die toekomst hecft.
Verzocning, bcscherrning tegen nicuw
lk schrecf eerder over een tegenverhaal,
totalitarisme en ophouw van de verzor-
juist niet als vlucht of hernieuwd isole-
gingsstaat hcpaaldcn de agenda van na
mcnt, of antithesc, maar wei vanuit her
de oorlog, een agenda, die afge.,tcmd
hesef dat cen aantal automatismen en
was tusscn de geestelijke, de maat-
vcroudcringen in onzc maatschappij en
schappclijke en de politieke krachtcn
cultuur geanalyscerd en vcrvangcn die-
op om continent. Dat was het grate na-
nen te worden.
oorlogse project, en dat is in vecl op-
De christen-democratic kan hct niet ai-
Wat nu opnieuw nodig is, is de formu-
leen. Herstel van de inspiratie en rich-
lcring van een nieuw samenhang-pro-
zichtcn '>Ucccwol gcweest.
tinggeving is de vrucht van de analyse.
ject, wellicht geconcentrccrd rondom
de toetsing aan de eigcn uitgangspun-
de inhoud van een verantwoordclijk
tcn en de bereidheid tot actic op basi<;
Europecs burgcrschap. Daarop mocten
van de conclusies van de grote gcestc-
de agenda's opnicuw worden afgestemd
lijke krachten van onze tijd Voor de
en dat kan ook nicuw elan. nieuwe zin
christen-democratie bn daarbij de in-
gcven aan nationalc en Europese poli-
spiratic van kerken. van de oecumcne,
tiek
van de Europese kcrken van eminente
De wereld draait door, d1e wacht nict
Ook de christenen in
op cen afronding van de interne disu"-
het Westen hebhen op hun manier een
hetekcnis zip1
sics hinnen hct CDA. hoc helangrijk
Muur van dominant materialisme om-
ook. ,'daar hoe die wereld draait. hedt
ver tc stoten'
wei te makcn met de vraag hoc in de
De kerken kunnen her niet aileen: een
konwnde jarcn Furopa er op die aJrd-
inspirerend woord. een protest. ccn de-
bol zal uitzien. Fen duidelijke visie
monstratie vallcn op een rotsbodem als
daarop zou ook voor de tockomst van
ziJ nict ingcbed worden in <,tructurcn
ons CDA van doorslaggcvendc betcke-
van participatic in de democratic en - ja
nis kunnen ziJn.
zeker - in de macht. In andere contincnten wordt zo dikwijls het bewijs ge-
,\Jr) JAAI. Pilll (;CIIIIl/J
leverd dat cen samenhangcndc visie een doelgcrichtc dialoog tussen politick en gccsteli1ke stromingen, en respect voor beidcr autonome vcrantwoordcliJkhcid. politiekc en maatschappeliJke
( llV
lli'q
