Duurzame Zorg en Ondersteuning in de Buurt Haaglanden
Projectplan mei 2014
Netwerk Duurzame Zorg en Ondersteuning in de Buurt Haaglanden p/a Stichting Transmurale Zorg Den Haag e.o. 8 mei 2014
Inhoud
1.
Aanleiding ........................................................................................................................................ 2
2.
Wie zijn wij en wie zijn onze partners .............................................................................................. 2
3.
Doelstelling en doelgroep ................................................................................................................ 4
4.
Activiteiten en verwachte resultaten ................................................................................................ 4 4.1.
Analyse Haagse Context ......................................................................................................... 4
4.2.
Definitie Duurzaamheid ........................................................................................................... 6
4.3.
Kennis vermeerderen .............................................................................................................. 8
4.4.
Een regionale agenda ............................................................................................................. 8
5.
Werkwijze, communicatie, evaluatie................................................................................................ 9
6.
Planning ........................................................................................................................................... 9
7.
Financiën ....................................................................................................................................... 10
8.
De rol van ZonMw.......................................................................................................................... 11
9.
Tot slot ........................................................................................................................................... 11
Den Haag, 8 mei 2014 Netwerk ‘Duurzame Zorg en Ondersteuning in de Buurt’, Initiatiefgroep: Mia van Leeuwen, Truus Leinders, Transmurale Zorg Den Haag e.o. Debby de Jongste, Lijn1 Rineke van Woerden, Elzha Barend Middelkoop, GGD Haaglanden Frank Lentz, Zorgscala Loes Hulsebosch, Hulsebosch Advies, projectleider
1
1.
Aanleiding
In de afgelopen jaren is in de regio Haaglanden een groot aantal projecten uitgevoerd in het kader van het VWS programma ‘Zorg en Ondersteuning in de buurt’. Een aantal daarvan is door ZonMw gefaciliteerd. ZonMw wil in 2014 met inzet op ‘Zorg en ondersteuning in de buurt’ kennis en ervaring uit acht ZonMw ‘buurt’regieprogramma’s verbinden en laten beklijven in de praktijk. Het gaat om het verder brengen van de opbrengsten van de programma’s Zichtbare Schakel, Preventiekracht dicht bij huis, Academische Werkplaatsen Publieke Gezondheid, Gezonde Slagkracht, Nationaal Programma Ouderenzorg, Disease Management Chronische Ziekten, Op één Lijn en Patiëntparticipatie in onderzoek, kwaliteit en beleid. In Haaglanden zijn in dit kader de volgende projecten uitgevoerd of nog in uitvoering: Lekker In Je Vel, Cardio Vasculair Risico Management in de Wijk, Gezondheidsdialoog in de wijk, Communicatie en Organisatie Op Eén Lijn, Wijkverpleegkundige Zichtbare Schakel, Communicatie Zorgplan/eGPO, Samen voor een Sterke Eerstelijn Scheveningen, Zelfmanagement Diabetes Patiënten, Iscope, HerstelZorgProgramma, Netwerk Ouderenzorg Haaglanden. De projecten zijn verschillend qua doelstelling, methodiek en organisatievorm, maar dragen alle bij aan de ontwikkeling van ‘Duurzame Zorg en Ondersteuning in de buurt’ in de regio Haaglanden. Op 10 december 2013 zijn de resultaten van de projecten gedeeld met ca 150 professionals, managers, beleidsmedewerkers en bestuurders in de Haagse regio, tijdens een symposium in Theater Dakota. Aan de hand van een vijftal thema’s is de opgedane kennis gedeeld en vermeerderd. De reacties op het symposium waren zeer positief en vragen om een vervolg. Mede vanwege de verbindende initiatieven die er al zijn, heeft ZonMw de regio Haaglanden aangewezen als proefregio voor het verbinden van kennis en ervaring. De ondersteuningsorganisaties Transmurale Zorg Den Haag e.o., Lijn1, Hulsebosch Advies, Elzha, Zorgscala en GGD hebben samen met ZonMw initiatief genomen tot de ontwikkeling van een regionale agenda en actieplan ‘Duurzame Zorg en Ondersteuning in de Buurt’ Haaglanden. In dit projectplan beschrijven we hoe we tot het regionale plan willen komen. Hierin komen de volgende elementen aan de orde: 1. Analyse van de ‘Haagse’ situatie, kansen en bedreigingen: In Haaglanden zien we veel versnippering op alle fronten, maar ook veel coalitievorming, in wisselende samenstelling. 2. Definitie ‘stip op de horizon’: Definiëring van ‘duurzaam’ als het gaat om ‘Zorg en Ondersteuning in de Buurt’. Er gebeurt veel in Haaglanden op het vlak van wijkgericht werken, maar is alle inzet gelijk gericht op gedeelde doelen? Is er sprake van een duurzame aanpak met continuïteit voor de toekomst? 3. Kennis vermeerderen: Welke elementen, projecten, aanpakken leiden tot die duurzaamheid? Kennis delen en kennis vermeerderen t.a.v. de activiteiten die er al zijn, om te komen tot gezamenlijke visie en inzicht en indien mogelijk implementatie van ‘goede voorbeelden’ in de rest van Haaglanden. 4. Een regionale agenda t.a.v. inhoud, organisatie en financiering van ‘Duurzame Zorg en Ondersteuning in de Buurt’. De uitdaging zal zijn om de goede, werkzame, elementen van pilots en projecten te behouden en uit te zetten voor brede implementatie, maar ook om de slechte, niet werkende elementen, los te laten. Dit projectplan beschrijft een meerjarig traject. Tegelijkertijd willen we al in 2014 concrete resultaten zien en commitment bij de partners. Dit is dan de basis voor de doelstellingen voor 2015 – 2017.
2.
Wie zijn wij en wie zijn onze partners
Het initiatief voor ‘Duurzame Zorg en Ondersteuning in de Buurt’ is genomen door Transmurale Zorg Den Haag e.o. (platform voor Samenhang in zorg en welzijn), Lijn1 (ROS), Hulsebosch Advies (advies
2
en ondersteuning Kwaliteit en Innovatie in wonen-zorg-welzijn), Elzha (Eerstelijns Zorggroep), Zorgscala (brancheorganisatie VVT) en GGD Haaglanden, allen in voorgaande jaren betrokken als projectleider bij het ZonMw / VWS programma Zorg en Ondersteuning in de Buurt. Elke organisatie heeft zijn eigen verantwoordelijkheid en achterban, maar als geheel denken wij een aanjagende rol te kunnen vervullen naar een duurzame aanpak van wijkgerichte zorg en ondersteuning in Haaglanden. Door samen te werken, kunnen wij van betekenis zijn voor alle belanghouders in het komen tot duurzame zorg en ondersteuning in de buurt in de Haagse regio. Onze samenwerking is organisch en heeft de vorm van een netwerk met als primair doel het (door)ontwikkelen van duurzame zorg en ondersteuning in de buurt. De samenstelling is geen vast gegeven. Ook andere in de regio actieve organisaties en belanghouders kunnen aansluiten, mits er bereidheid is om te werken aan een gedeeld commitment, een gezamenlijke stip op de horizon. Daarbij blijft de focus op de in te zetten beweging en de hieruit voorvloeiende projecten en activiteiten. De organisatie van dit netwerk vloeit hier uit voort en is geen doel op zich. Indien voor bepaalde activiteiten een formele rechtspersoon nodig of nuttig is, communiceert het netwerk via de stichting Transmurale Zorg Den Haag e.o., vanwege haar brede bestuurlijke verankering bij belanghouders in zorg en welzijn. Uitgangspunten die we hanteren: - We opereren vanuit een gezamenlijke visie op de te realiseren duurzame zorg en ondersteuning in de buurt. - We komen vanuit een gezamenlijke visie tot de gedeelde uitgangspunten voor (een basisontwerp voor) duurzame zorg en ondersteuning. - We creëren beweging in de richting van duurzame zorg en ondersteuning. - We vertalen reeds opgedane ervaring naar kennis en mogelijke inzet van instrumenten. - We functioneren als netwerk van waaruit we met vele andere partijen samenwerken. We zien gemeente, verzekeraars, zorg- en welzijnaanbieders, burgers en hun belangenorganisaties, kennisinstituten en ZonMw als onze primaire belanghouders. Onze ondersteuning aan onze directe achterban, zorg- en welzijnsaanbieders, professionals, samenwerkingsverbanden, vormt de legitimering van dit initiatief. We hebben op verschillende manieren contact met de burger/consument, zowel op gebied van informeren, als raadplegen, als participeren. Participerend zijn met name Zorgbelang en de Stedelijke Ouderen Commissie (SOC). In verschillende Haagse programma’s en initiatieven wordt direct met bewoners/cliënten/patiënten gecommuniceerd op verschillende manieren. Voorbeelden: directe cliëntraadpleging, tevredenheidmetingen, ateliers samenkracht, discussiecafés. In het nu ingezette traject zullen we gebruik maken van ‘polls’, waarbij we mogelijk aansluiten bij het instrument ‘ouderenpanel Den Haag’ van de SOC. Het blijvend betrekken van burgers en hun belangenbehartigers is een aandachtspunt. De Gemeente Den Haag is al bij dit initiatief betrokken via de GGD en via de dienst OCW. De dienst SZW wordt momenteel bij het plan betrokken via de ontwikkeling van sociale wijkteams in het kader van de 3 decentralisaties. Ons plan sluit aan bij de gemeentelijke beleidslijn ‘agefriendly city’ en het bijbehorende kernbegrip vitaliteit. Ook andere uitgangspunten die in ons plan genoemd zijn, worden door de gemeente onderschreven. GGD Haaglanden is een van de projectgroepleden, met als speerpunt Preventie. In de uitwerking van dit initiatief zullen we ook de randgemeenten verder betrekken. De zorgverzekeraars zijn cq worden door ons geïnformeerd via de projectlijnen. Zij geven aan in principe mee te willen doen als er commitment is ‘in het veld’. De zorgverzekeraars CZ, VGZ, Achmea en Menzis/Azivo hebben allen ca 20% van de markt in Den Haag. In achterstandswijken hebben VGZ/ Izacura en Azvio/Menzis een groter marktaandeel, mede vanwege de gemeentepolis zorgverzekering voor de sociale minima. In deze wijken zijn initiatieven tot samenwerking, met als doel de zorgconsumptie terug te dringen. Samen met Zorgscala en de gemeente Den Haag heeft
3
zorgverzekeraar CZ een initiatief voor de inrichting van een project populatiebekostiging in een wijk in Den Haag. We zien deze initiatieven als bouwstenen voor Duurzame Zorg en Ondersteuning in de Buurt. Onze kennispartners vinden we via ons ondersteuningsaanbod. Het betreft onder meer ZonMw, Movisie, Vilans, Kenniscentrum Wonen en Zorg, Jan van Es Instituut. Met ZonMw komen we overeen dat we de opgedane kennis en ervaring in dit Haaglanden-traject delen met anderen in den lande.
3.
Doelstelling en doelgroep
Doelstelling van het initiatief ‘Duurzame Zorg en Ondersteuning in de Buurt’: Het effectief en efficiënt ondersteunen van de ontwikkeling naar duurzame Zorg en Ondersteuning in de Buurt in de regio Haaglanden. Doelgroep: De doelgroep betreft ouderen en volwassenen. ‘Duurzame Zorg en Ondersteuning in de Buurt’ betreft een integrale aanpak van problematiek in alle levensdomeinen, waar onder chronische ziekten, psychische problematiek, eenzaamheid, financiële problemen, maar zeker ook het voorkomen ervan. In de achterstandswijken is vaak sprake van multiproblematiek, een opeenstapeling van problemen in verschillende domeinen. Duurzame Zorg en Ondersteuning betekent ook oorzaken zoeken en samen met de bewoners zoeken naar oplossingen voor de soms zeer weerbarstige problematiek. Samen denken wij (nog meer) beweging op gang te kunnen brengen en houden en deze beweging richten naar een gezamenlijke stip op de horizon. De onderlinge verbinding van dit netwerk van ondersteuners van Zorg en Ondersteuning in de Buurt is gebaseerd op de wens om samen aan de slag te gaan en activiteiten te willen afstemmen. Om dingen niet dubbel te doen. Om elkaar niet tegen te werken, maar juist te versterken. Om te leren van elkaars succes en van elkaars leerpunten. Om ervaringen op te schalen. Randvoorwaarde hiervoor is onderling vertrouwen en elkaars taal spreken, beginnend bij de bereidheid tot het delen van kennis en ervaringen en het over de eigen grenzen heen kijken. Voor het realiseren van de doelstelling richten we ons in eerste instantie op de eigen achterbannen: zorg- en welzijnsprofessionals, bestuurders van organisaties in wonen, zorg en welzijn, gebiedsgerichte en branchegerichte samenwerkingsverbanden. Met hen proberen we een verbindende beweging in te zetten, samen met gemeenten en zorgverzekeraars naar een gezamenlijke stip op de horizon: effectieve en efficiënte zorg en ondersteuning.
4.
Activiteiten en verwachte resultaten
Dit plan betreft een meerjarenprogramma 2014 - 2017. De concrete activiteiten voor 2014 worden hieronder beschreven.
4.1.
Analyse Haagse Context
Duurzame Zorg en Ondersteuning in de Buurt is een wens van velen, maar niet eenvoudig te realiseren in de Haagse context. Haaglanden kenmerkt zich onder meer door: a. Grote verschillen in de aard en sociaal economische situatie van bewoners; sociaal economische gezondheidsverschillen. Er zijn wijken met veel armoede, veel werkeloosheid, ongezonde leefstijl, laag opgeleide bewoners, veel multiproblematiek. In de gezinnen zijn de gevolgen van de bezuinigingen in onder andere het sociale domein ingrijpend en direct voelbaar. Er zijn ook wijken waar de bewoners zich over het algemeen in een hogere sociaal economische situatie bevinden. Zij hebben meer gezondheidsvaardigheden en kunnen hun leven vaak beter zelf op de rails houden. Ook in de
4
randgemeenten zien we verschillen en is maatwerk geboden. Gebiedsgericht werken betekent in Haaglanden aansluiten bij de aard van de (wijk)bevolking en het perspectief dat zij zien.
Achterstandscores:
Paars/rood – Hoge score lage SES Blauw – neutrale score gemiddelde SES Geel/groen – Lage score hoge SES
b. Versnippering. Veel aanbieders en (eerstelijn) professionals (alleen al 126 zorgaanbieders, 16 daarvan bedienen 84% van de markt), zichtbare concurrentie bij zorg- en welzijnsaanbieders, versnipperde markt van zorgverzekeraars, gemeenten en zorgverzekeraars hebben onvoldoende gezamenlijk financieel belang. In 2013 zijn er op de zorgverzekeringsmarkt 26 zorgverzekeraars actief. Deze zijn verdeeld over negen concerns. In Den Haag zijn alle 4 de grote zorgverzekeraars actief met ca eenzelfde marktaandeel: Achmea, CZ, Menzis, VGZ, met totaal bijna 95% van de markt. In de sector Welzijn is overigens minder versnippering,enkele grote welzijnsorganisaties domineren de markt. Wijzigingen in beleid en financiering (ZvW, Awbz, Wmo) nopen tot meer samenwerking tussen zorg en welzijn. De versnipperde markt in Haaglanden maakt dat er veel gewerkt wordt met projecten en pilots, gericht op een bepaald deel van de (eigen) ‘markt’, vaak ingegeven door subsidiemogelijkheden. Projecten worden niet altijd geëvalueerd, cq er wordt niet altijd lering getrokken uit de ervaringen en de opgedane kennis en er wordt ook niet altijd gezorgd voor bestendiging en bredere implementatie van het project cq de aanpak bij bewezen positief resultaat. c. Initiatiefrijk middenveld. Haaglanden kenmerkt zich ook door een groot maatschappelijk middenveld en 27% van de bewoners doet iets aan vrijwilligerswerk. Het maatschappelijk middenveld krijgt veel ruimte van de gemeenten. Er zijn veel samenwerkingscoalities, georganiseerd naar een inhoudelijke doelstelling (bijv. STRONG, Gezond Geweten), naar gebiedsgericht werken (Woonservicewijken, Hofcirkel) of naar branchebelangen (bijv. Zorgscala). Dit zou een kans kunnen zijn, maar deze wordt niet altijd benut. De samenwerkende coalities hebben of nemen onvoldoende sturingskracht, waardoor er ruimte is om met een eigen ‘agenda’ aan de samenwerking voorbij te gaan. Er is veel innovatiekracht in wijken, bij bewoners(groepen), professionals en organisaties, maar
5
bewezen effectieve methodieken en dienstverleningsconcepten worden niet altijd ‘uitgerold’ voor gebruik in andere wijken.
Samen met de geïnteresseerde partners in Haaglanden en met onze ‘kennisbronnen’ zullen we deze analyse verder uitwerken en kijken of het ‘de lading’ dekt. Zijn dit inderdaad de factoren die de duurzame aanpak maken of breken? Zijn deze factoren te beïnvloeden en wat is daar voor nodig? Verwacht resultaat 2014: 1. Beschrijving van de ‘Haagse Context’ en de betekenis daarvan voor het ontwikkelen van Duurzame Zorg en Ondersteuning in de Buurt.
4.2.
Definitie Duurzaamheid
Als we toe willen werken naar ‘Duurzame Zorg en Ondersteuning in de Buurt’ zullen we ook een gedeelde definitie van die ‘stip op de horizon’ moeten ontwikkelen. Wat is de definitie van ‘duurzaam’ als het gaat om ‘Zorg en Ondersteuning in de Buurt’? Er gebeurt veel in Haaglanden op het vlak van wijkgericht werken, maar is alle inzet gericht op duurzaamheid? En wat verstaan we daar dan onder? Is het mogelijk dat financiers duurzaamheid als criterium gaan hanteren voor de inzet van collectieve middelen? Ook in de zorg- en welzijnsector zal onder invloed van de vergrijzing en toenemende chronische zorgvraag en economische schaarste duurzaam oftewel met continuïteit voor de toekomst ‘geopereerd’ moeten worden. Van duurzaamheid gaan positieve prikkels uit op onder meer preventie, kwaliteit en innovatie van zorg, effectiviteit en doelmatigheid, participatie en een houdbaar zorgsysteem. Ons plan betreft een integrale benadering van het sociale en zorg/medisch domein, uitgewerkt naar inhoud, organisatie en financiën. Mensen kunnen op enig moment in één of meerdere levensdomeinen vragen krijgen, waar zij zelf niet uit komen en een beroep doen op professionele hulpverlening op het gebied van zorg, welzijn en/of wonen. De levensdomeinen betreffen gezondheid naar lichaam en geest, materiële situatie, sociale situatie, arbeid en dagbesteding, waarden/inspiratie/zinervaring. Bij Duurzame Zorg en Ondersteuning wordt eerst gekeken met de
6
betreffende bewoner en zijn netwerk (partner, verwanten en directe omgeving) of het zelfmanagement en de informele steun kan worden geactiveerd. Daarna wordt gekeken naar vrijwillige inzet, dan naar welzijnsvoorzieningen, dan naar zorgvoorzieningen, zo dicht mogelijk bij de bewoner zijn/haar thuissituatie. In de stadsdelen / wijken (met name in achterstandswijken) wordt samen met de GGD en Welzijn gewerkt aan een goed en passend preventieaanbod, het ontsluiten van de informatie daarover (gericht op professionals) en van informatie over activiteiten gezonde leefstijl (gericht op bewoners). De gemeente Den Haag sluit hierbij aan bij het VWS programma ‘Gezondheid in de Stad’, met onder meer focus op aanpak gezond gewicht, gezondere leefstijl en het terugdringen van sociaal economische gezondheidsachterstanden. Vanuit de zorgprogramma’s voor chronisch zieken (diabetes, hart- en vaatziekten en COPD) zijn er initiatieven waarbij leefstijlinterventies in groepsverband worden ontwikkeld voor de meest kwetsbare groepen. Van hieruit kan de verbinding tussen zorg en welzijn verder worden verbreed en de infrastructuur worden versterkt voor burgers om aan passend aanbod deel te nemen. In Den Haag is een omvangrijk programma op gebied van mantelzorg, mantelzorgondersteuning, welzijnsvoorzieningen, preventie. Nieuwe initiatieven en projecten zullen worden gecheckt naar de uitgangspunten van ‘Duurzame Zorg en Ondersteuning in de Buurt’, opdat de gedeelde visie naar de toekomst toe wordt versterkt en gedeeld. We willen met dit initiatief werken aan continuïteit van zorg en ondersteuning in de buurt, met de volgende elementen: - koersvast en flexibel op ontwikkelingen in de toekomst kunnen in spelen, - integraal werken vanuit verschillende domeinen, met name verbinding zorg en welzijn, - uitgaan van het perspectief van kwaliteit van leven en vitaliteit van burgers, - geen verspilling, geen dingen dubbel doen, - optimale inzet van de beschikbare middelen, - samenkracht faciliteren tussen burgers en professionals.
Figuur WHO, ontwikkeling naar zelfmanagement. Inhoudelijk voelen we ons gecommitteerd aan bovenstaand WHO-schema, waarin de ontwikkeling naar zelfmanagement wordt geschetst. Daarbij past de beweging van onder andere de Leyden Academy, die met o.a. het programma VITALITEIT! duurzame oplossingen probeert te ontwikkelen in de zoektocht naar vitaliteit tot op hoge leeftijd. Kern van VITALITEIT! is om in kansen te denken. Nieuwe ontwikkelingen in de medische, technische en maatschappelijke wetenschappen kunnen in belangrijke mate bijdragen aan deze brede benadering. In de uitwerking van ons initiatief richten we ons daarom op: Wijkgerichte zorg en ondersteuning, Inrichting (inhoud en vorm) met en voor de burgers, Gezond blijven, voorkomen van ongezondheid,
7
-
Vermindering van kwetsbaarheid, versterking zelfmanagement en vitaliteit, Integraal werken in sociaal en medisch domein, De juiste, meest optimale zorg en diensten, geboden op de meest optimale locatie, Probleemverantwoordelijkheid en rollen correct benoemen (bewoners, professionals). Samenkracht faciliteren tussen bewoners onderling en tussen bewoners en professionals.
We gaan de definitie en de stip op de horizon samen met geïnteresseerde belanghouders nader bezien en uitwerken. De gezamenlijke visie wordt geconcretiseerd in een checklist, te gebruiken door alle belanghouders, waaronder professionals, bestuurders, belangenorganisaties, als ijkpunt voor activiteiten, projecten en interventies, die bijdragen aan duurzame Zorg en Ondersteuning in de Buurt. Mogelijk dat op termijn de checklist een vertaling kan krijgen voor bewoners in de wijk. Verwacht resultaat 2014: 2. Visiedocument Duurzame Zorg en Ondersteuning in de Buurt in Haaglanden. 3. Checklist Duurzame Zorg en Ondersteuning in de Buurt in Haaglanden.
4.3.
Kennis vermeerderen
Welke elementen, projecten, aanpakken, methoden, leiden tot de gewenste duurzaamheid? Kennis delen en kennis vermeerderen t.a.v. de activiteiten die er al gebeuren, om te komen tot gezamenlijke visie en inzicht. In deze activiteit zullen we interactiviteit bevorderen in Haaglanden tussen alle beschikbare kennis en kennisdatabases. Daarmee willen we geïnteresseerde belanghouders faciliteren om projecten, pilots, aanpakken en interventies tegen het licht te houden van de definitie van Duurzame Zorg en Ondersteuning in de Buurt en hun kennis/bewustzijn daarover te vergroten. Is het project een eendagsvlieg, ingegeven door toevallig beschikbaar gekomen budgetten? Is het project een schot in de roos, heeft het werkelijk bijgedragen aan duurzame Zorg en Ondersteuning in de Buurt, wat kunnen we ervan meenemen? Wat is er nodig voor de implementatie van ‘goede voorbeelden’? Verwacht resultaat 2014: 4. Communicatie via website, werkateliers, nieuwsberichten 5. De checklist is verwerkt in een digitale tool, te gebruiken door belanghouders als ijkpunt voor hun activiteiten, projecten en interventies. 6. Informatie over ‘goede voorbeelden’ in regio Haaglanden is gemakkelijk, overzichtelijk en digitaal beschikbaar.
4.4.
Een regionale agenda
Samen met geïnteresseerde belanghouders gaan we een regionale agenda uitwerken t.a.v. inhoud, organisatie en financiering van ‘Duurzame Zorg en Ondersteuning in de Buurt’. Om hiertoe te komen werken we de thema’s uit die we ook als de rode draden uit de verschillende ZonMw projecten hebben benoemd: - Haagse context: Verbinden en verduurzamen van werkzame interventies en innovaties, gericht op optimale Zorg en Ondersteuning voor bewoners. - Participatie van de burger: Werken vanuit het perspectief van bewoners, met een integrale benadering van de levensdomeinen. - Kosten en Baten: Integrale financiering van wijkgericht werken; voorwaarden om vanuit de verschillende domeinen tot integrale financiering te komen. - Anders denken en doen: Opgave voor burgers en professionals. - De rolverdeling in de wijk: Organiseer de regie en de samenwerking. Hiertoe zullen we werkateliers organiseren met de belanghouders. De regionale agenda bevat de volgende punten:
8
1.
2.
3.
Inhoud: optimale zorg op de juiste plek bieden, ontwikkeling naar meer zelfmanagement en zelfzorg, vitaliteit en kansen, shared decision making, professional in de rol van faciliteren van zelfmanagement, nieuwe werkvormen en methodieken, implementatie ‘bewezen goede voorbeelden’, samenwerking formele en informele zorg. Organisatie: verbinding sociale en medische domein in onder andere sociale wijkteams en kernteams GPO (gestructureerd patiënten overleg), samenwerkingsverbanden op gebiedsniveau als bestuurlijk kader, uitwerking van ‘wat organiseer je op welke schaal’, nieuwe organisatievormen (bijvoorbeeld coöperatie) voor infrastructuurdiensten (bijvoorbeeld schakelwijkverpleegkundigen, vervoer, ongeplande zorg) en voor specialistische diensten, geïntegreerde eerstelijnszorg t.b.v. chronisch zieken en ouderen. Financiering: verbinding tussen gemeentelijke middelen en middelen zorgverzekeringswet / Awbz, ontwikkeling populatiebekostiging voor integraal werken, shared savings, preventiebekostiging, toegang tot zorg, vermindering productieprikkels.
Verwacht resultaat 2014: 7. (Aanzet tot) een gedeelde regionale agenda en werkplan voor de komende jaren.
5.
Werkwijze, communicatie, evaluatie
Werkwijze: We zoeken als initiatiefnemers vanuit ons Netwerk van ondersteuningsorganisaties op alle onderdelen de samenwerking en afstemming met de belanghouders: gemeente, verzekeraars, zorg- en welzijnaanbieders, burgers en belangenorganisaties, kennisinstituten en ZonMw. In de wijken, maar ook in de stad en de regio. De werkwijze is gebaseerd op kennis delen en kennis vermeerderen en niet op de vorming van een nieuwe structuur. De activiteiten worden verder uitgewerkt in een activiteitenkalender. Communicatie: Over onze intenties, plannen en activiteiten zullen we onze achterban, belanghouders en samenwerkingspartners regelmatig informeren op verschillende manieren. Evaluatie en monitoring: a. Evaluatie m.b.t. de verwachte resultaten 2014. b. Procesevaluatie na afloop van het project. Het Netwerk houdt een tussenevaluatie eind september en een eindevaluatie per 31 december 2014. Afhankelijk van de uitkomsten wordt het vervolg ingezet in 2015.
6.
Planning
Het project start op 1 juni 2014 en eindigt op 31 december 2016. Per 31 december 2014 wordt de eerste balans opgemaakt.
9
2016 Q4
2016 Q3
2016 Q2
2016 Q1
2015 Q4
2015 Q3
2015 Q2
2015 Q1
2014 Q4
2014 Q3
2014 Q2
Projectplan
Vastleggen afspraken project; randvoorwaarden voldaan. Achterbannen en belanghouders informeren, draagvlak verwerven; Communicatieplan. Werkvormen uitwerken. Beschrijving Haagse Context. Kennisbijeenkomsten over Haagse Context, definitie Duurzame ZOidB, visiedocument, aanzet regionale agenda. Verkenning belangen en machtsverhoudingen cq invloedssferen, doorzettingsmacht. Ontwikkeling en implementatie checklist, benoemen van ‘goede voorbeelden’ uit de regio. Formulering regionale agenda, uitgewerkt naar inhoud, organisatie, financiën. Uitwerking regionale agenda. Communicatie, kennis delen.
7.
Financiën
De begroting omvat kosten voor: Projectleider, Communicatie, faciliteren van kennis delen (website, nieuwsbrief), Kennisbijeenkomsten, Aanvullende deskundigheid, Inzet van de ondersteuningsorganisaties (organisatie activiteiten), Inzet van belanghouders (deelname aan activiteiten). Over de verwachte tijdsbesteding en inzet van aanvullende middelen worden, afgestemd op de ambities en activiteiten nadere afspraken gemaakt en wordt een financieringsverzoek ingediend bij ZonMw. Hoewel het een meerjarig traject betreft kan ZonMw voor de periode na 2014 nog geen financiering toezeggen.
10
8.
De rol van ZonMw
ZonMw wil met inzet op ‘Zorg en ondersteuning in de buurt’ kennis en ervaring uit acht ZonMw‘buurt’regieprogramma’s verbinden en laten beklijven in de praktijk. Hiertoe is een plan van aanpak opgesteld voor 2014. Het gaat om het verder brengen van de opbrengsten van de programma’s Zichtbare Schakel, Preventiekracht dicht bij huis, Academische Werkplaatsen Publieke Gezondheid, Gezonde Slagkracht, Nationaal Programma Ouderenzorg, Disease Management Chronische Ziekten, Op één lijn en Patiëntparticipatie in onderzoek, kwaliteit en beleid. Buurt- en wijkgericht werken, ontschotting van zorg, verbinding van zorg, welzijn en preventie, een grotere rol voor gemeenten in langdurende zorg, verplaatsing van specialistische zorg naar eerste lijn, en een verschuiving van geregelde zorg naar zelfzorg zijn speerpunten in het VWS-beleid en hebben de aandacht van de praktijk. Van zorg dicht bij huis wordt een verhoogde kwaliteit én efficiëntie verwacht. ZonMw zal in 5 proefregio’s doorpakken met een experimentele aanpak in het verbinden van kennis en ervaring rond Zorg en Ondersteuning in de Buurt. ZonMw zal hierbij fungeren als aanjager en als verbinder van vraag en aanbod op gebied van kennis en ervaring. ZonMw kan projecten uit de regio bij elkaar brengen en projectleiders uitnodigen om hun (deel)resultaten en ambities te verbinden tot regionale zorgagenda’s, in aansluiting op behoeften en vraagstukken van de regio. ZonMw kan met projectgelden investeren in zaken als coördinatie, verheldering van regionale vraagstukken en prioriteiten. Daarnaast kan ZonMw syntheses laten maken van de beschikbare kennis en ervaring die opgedaan is in eerdere projecten. Ook door mensen over regio’s heen met elkaar in contact te brengen kan ZonMw kennis verspreiden. Omdat ZonMw in haar aanpak wil aansluiten bij de werkelijke behoeften in de regio, zullen regio’s die willen deelnemen een regionale agenda en actieplan moeten ontwikkelen. Aanstelling van een projectleider is dan een logische stap. Ook valt te verwachten dat regio’s voor uitwerking van hun agenda en plan behoefte zullen hebben aan enige financiële ondersteuning, bijvoorbeeld voor verkenning van prioriteiten van de lokale bevolking, datamanagement, evaluatie etc. ZonMw kan hiervoor subsidiemiddelen toekennen, maar cofinanciering door zorgorganisaties zelf, gemeenten en verzekeraars ligt wel voor de hand. Aan elke regio voegt ZonMw een ‘verbindingsofficier’ toe vanuit ZonMw, die zich inspant om de regio te leren kennen en begrijpen. Deze verbindingsofficiers geleiden concrete vragen naar kennis en ervaring door en zorgen ervoor dat antwoorden (reeds beschikbare projectresultaten en/of contactgegevens) worden vertaald voor gebruik en snel aan een regio aangeleverd worden. De verbindingsofficiers beoordelen daarnaast gezamenlijk welke vragen uit de regio’s aanleiding moeten zijn voor zwaardere inzet op kennissyntheses en adviseren over nieuwe werkwijzen binnen ZonMw en mogelijk over toekomstige programma’s.
9.
Tot slot
Dit startdocument bevat onze intentie tot samenwerking met als doel te komen tot Duurzame Zorg en Ondersteuning in de Buurt. Het vormt tegelijk de aanzet voor een dynamiek die zich verder ontwikkelt naarmate de visie, doelen en resultaten helder worden en belanghouders zich aansluiten. We spiegelen onze samenwerking regelmatig aan de vijf invalshoeken, ons aangereikt via het SMOEL onderzoekstraject van ZonMw, opdat het geen doel op zichzelf wordt en alle elementen bij blijven dragen aan het geheel.
11
Pim Valentijn, SMOEL, Jan van Es Instituut, naar model van Wilfrid Opheij (Twynstra Gudde 2012).
12
