Duurzame agenda voor de toekomst
Inleiding De Provincie Utrecht en Stedin Netbeheer BV willen met deze samenwerkingsagenda duurzaamheid stimuleren binnen de provincie Utrecht. Innovatieve technieken en/of financieringsconstructies en het smeden van mogelijk ook minder voor de hand liggende samenwerkingsverbanden vormen de kern van de samenwerking. Het doel is het ontwikkelen van een duurzame economie in de Provincie Utrecht en opdoen van kennis en ervaring die ook te vertalen zijn naar andere locaties in Nederland. Deze samenwerking is gebouwd op de maatschappelijke rol die zowel een provinciale overheid als een netbeheerder vervult en daarbij het streven naar een voortrekkerspositie in het verwezenlijken van een duurzamere toekomst. Ambities De provincie Utrecht heeft de ambitie om in 2040 klimaatneutraal te zijn. Om deze ambitie waar te maken wordt er breed ingezet op het ‘ondernemen met nieuwe energie’. Hierin worden 5 pijlers onderscheiden, naar het model van de Amerikaanse econoom Jeremy Rifkin: • Energie-efficiëntie; een einde maken aan energieverspilling; • Duurzame energie; maximaliseren van het gebruik van de hernieuwbare energiebronnen zon, wind, biomassa en de in de aarde opgeslagen warmte (warmte koude opslag, geothermie); • Gebouwen als energiecentrales; huizen, kantoren, scholen en alle andere gebouwen kunnen zo worden aangepast dat ze geen energie meer gebruiken maar juist opwekken; • Waterstof en andere opslagtechnieken; als de zon niet schijnt en de wind niet waait; • Smart grids en plug-in vehicles; het aanleggen en gebruiken van slimme energienetwerken die ervoor zorgen dat vraag en aanbod van elektriciteit bij elkaar worden gebracht. Stedin streeft naar een vooraanstaande rol in de transitie naar een duurzame energievoorziening. Doelen voor deze energievoorziening zijn afgeleid van zowel Europese als Nationale doelstellingen. Doel van Stedin is om in 2020 gereed te zijn voor de uitrol van de infrastructuur voor deze toekomst In de tussentijd worden duurzame initiatieven die opborrelen ondersteund en wordt actief geparticipeerd in proeftuinen om de toekomst nu al zichtbaar en tastbaar te maken. Hierbij wordt de later benodigde kennis en ervaring opgedaan over en met die elementen die deze duurzame infrastructuur zullen gaan kenmerken. Stedin richt zich hierbij specifiek op: • •
Vergroenen van de aardgasvoorziening door inpassing van biogas, groen gas en waterstof in de Nederlandse gasinfrastructuur; Intelligenter maken van de elektriciteitsvoorziening om de inpassing van zowel nieuwe efficiënte vraag zoals bijvoorbeeld elektrisch vervoer en elektrische warmtepompen als productie met behulp van (lokale) duurzame bronnen mogelijk te maken.
Scope van de samenwerkingsagenda De scope van deze samenwerkingsagenda richt zich op al die elementen vanuit de ambities van beide partijen die een relatie hebben tot de energie-infrastructuur in de breedste zin. Dit betekent dat ook wordt ingegaan op emissiereducerende effecten van het stimuleren en mogelijk maken van efficiënt energiegebruik en duurzame productie. Dit ook wanneer deze niet in directe relatie staan tot de infrastructuur. Te denken valt aan optimalisatie van de opwerking van biogas ten behoeve van de aardgasinfrastructuur en van de mogelijkheden voor een netbeheerder om een deel van de elektriciteitsproductie van de onvermijdbare transportverliezen zelf op zich te nemen. Creativiteit, innovatie maar vooral ook pragmatisme zullen een belangrijke rol spelen. De provincie Utrecht biedt als geografisch en economisch centrum van Nederland, in combinatie met de al aanwezige kennis en ervaring van Stedin als netbeheerder in deze provincie, hiertoe uitstekende mogelijkheden. Deze samenwerkingsagenda is een werkdocument en zal derhalve geactualiseerd worden wanneer nieuwe ontwikkelingen in de duurzaamheidsambitie of projecten zich aandienen.
Energietransitie Een ‘transitie’ is het bewerkstelligen van een structurele verandering. De energietransitie is daarmee gericht op de structurele verandering van het Nederlandse energiesysteem. De energietransitie is de omslag van een energiesysteem dat rust op de import en het gebruik van grote hoeveelheden fossiele energie naar een energiehuishouding waarbij door het inpassen van schone alternatieve bronnen in het systeem iedereen toegang houdt tot betaalbare energie in een leefbaar klimaat. Er zijn meerdere redenen waarom de omslag naar een dergelijk duurzaam energiesysteem nodig is: • Het gebruik van fossiele brandstoffen veroorzaakt de uitstoot van enorme hoeveelheden CO2. Die uitstoot zorgt voor versterking van het broeikaseffect en een klimaatverandering waarvan de wereldwijde gevolgen nu nog amper zijn te overzien; • Een stijgende vraag naar energie zou de prijs van fossiele energie hoger en meer onvoorspelbaar kunnen maken. Dat is een uitermate ongunstige factor voor het businessmodel van een groot deel van de Nederlandse ondernemingen; • Nieuwe duurzame bronnen en efficiënt gebruik van energie maken het mogelijk uitputting van fossiele bronnen te voorkomen of op zijn minst gedurende significant langere termijn uit te stellen; • Nederland heeft door een moderne technische- en kennisinfrastructuur unieke kansen voor de economische ontwikkeling van de regio Utrecht alsook Nederland als totaal door met specifieke producten en diensten in te spelen op de wereldwijd toenemende vraag naar alternatieve energie en energiebesparende technieken; Doelstelling Met deze samenwerkingsagenda leveren de Provincie Utrecht en Stedin gezamenlijk een bijdrage aan de energietransitie in de vorm van: • • •
Versnelling van verandering door concrete projecten te laten opbloeien in de regio Utrecht. Niet zozeer om nieuwe technieken te ontwikkelen maar om ze in de praktijk uit te testen; Concretiseren wat er nu al aan technische mogelijkheden ligt. En in de regio Utrecht partners kansen bieden om mee te ontwikkelen en daar de voordelen van te plukken; Demonstreren door vernieuwende pilots in te richten die oude grenzen overschrijden en dit ook zichtbaar te maken om zo te laten zien wat er al mogelijk is en onder welke condities.
Voor de Provincie is dit een unieke mogelijkheid om de regionale economie een stimulans te geven. Hiertoe wordt in de samenwerking erop ingezet om relevante partners (zowel bedrijfsleven, overheden, kennisinstellingen en gebruikers(collectieven)) te faciliteren bij het opzetten van proeftuinen of pilotprojecten. Door het opbouwen van een relevant netwerk in de regio en het delen van kennis en ervaring tussen verschillende projecten en partijen kan de versnelling en concretisering gerealiseerd worden. Sinds begin 2011 is er vanuit de provincie een Aanjaagteam Energie ingezet voor een nadere verkenning en invulling van deze rol. Stedin wil binnen de provincie Utrecht en vanuit haar rol als beheerder van de elektriciteits- en gasinfrastructuur dat de ontwikkelingen naar de duurzame economie goed wordt gefaciliteerd. Verder wil Stedin de daarbij geleerde lessen tevens gebruiken om haar energie-infrastructuur toekomstvast te maken. Vanuit de samenwerking in Utrecht kan Stedin de brug slaan naar de rest van het eigen voorzieningsgebied en naar de landelijke initiatieven die worden ontplooid zowel vanuit de Taskforce Intelligente netten van het ministerie van EZ als van de branche vereniging van de Nederlandse netbeheerders, Netbeheer Nederland. Stedin zal begin 2011 een pakket aan informatie opstellen in de vorm van factsheets en presentatiemateriaal en aanhaken bij het Aanjaagteam van de provincie.
Middelen Als in te zetten middelen worden twee niveaus onderscheiden die in toenemende mate concreet zijn: • Kennisoverdracht door het uitdragen van algemene kennis over energie-efficientie, duurzame productie en activiteiten die elders op dit vlak al zijn ontplooid. Voor specifieke situaties wordt met stakeholders contact gezocht om hen te stimuleren tot en ook te helpen bij energiegebruik reducerende activiteiten danwel het installeren duurzame productie; • Pilotprojecten en proeftuinen waarbij samen met stakeholders de mogelijkheden worden verkend door nieuwe dingen in pilotvorm in praktijk te brengen al dan niet in een proeftuinomgeving waarbij een actieve rol wordt gespeeld bij de realisatie ervan. Dit betekent direct in 2011 starten met het opzetten van een campagne met informatiebijeenkomsten met gemeenten. Door deze een open en interactief karakter te geven wordt verkend welke kansen er liggen voor concrete stappen tot projecten. Uitgangspunt is dat naast gemeenten ook geïnteresseerde (locale) bedrijven en kennisinstellingen aan de informatiebijeenkomsten deel zullen nemen. Uiteindelijk doel is een aantal pilotprojecten/proeftuinen van de grond te krijgen die gemeenten samen met verschillende partners uitvoeren, danwel projecten die met medewerking van de provincie en/of Stedin worden ingevuld. De samenwerking binnen de proeftuinen kunnen een voorbode zijn van een sterke en effectieve samenwerking in de energieketen in de duurzame toekomst. Aandachtgebieden Hoewel de samenwerkingsagenda in de breedte wordt ingestoken zijn er drie aandachtsvelden die als een rode draad door de activiteiten zullen lopen. Deze drie aandachtsvelden betreffen het introduceren van intelligentie in de elektrische infrastructuur, het vergroenen van de gasvoorziening, en elektrisch rijden. Intelligente elektriciteitsinfrastructuren De Taskforce Intelligente Netten die in 2009 werd ingesteld door de minister van Economische Zaken definieert intelligente netten als: ‘innovaties rond energienetten die tot doel hebben ook in de toekomst 1 de energievoorziening betaalbaar en betrouwbaar te maken, en daarnaast te verduurzamen’. Aanbod en vraag worden beter op elkaar afgestemd, waardoor er meer kansen komen voor het inpassen van diverse vormen van decentrale energieopwekking. Nieuwe producten en diensten worden ontwikkeld, terwijl de flexibiliteit van het energiesysteem vergroot wordt, de investeringen beperkt blijven, en de betrouwbaarheid tegelijkertijd gehandhaafd blijft. Op dit moment wordt er in heel Nederland en ver daarbuiten gesproken over intelligente netten. Er lijkt consensus erover te zijn dat de (basis-) technieken er wel zijn. Maar opvallend is op dit moment nog het gebrek aan informatie over, en concrete experimenten met, gebruikers. De Taskforce Intelligente Netten concludeert dat er nog onvoldoende businesscases rondom intelligente netten tot stand komen, zodat adequaat doorberekenen van de kosten en baten (nog) niet mogelijk is. Indien bijvoorbeeld een partij als een netbeheerder kosten maakt, ziet zij verscheidene baten naar een andere partij gaan en daar vooralsnog geen oplossing voor voorhanden. Zowel voor netbeheerders, overige marktpartijen en huishoudens dient dan ook onderzocht te worden welke prikkels leiden tot investeringen en nieuwe dienstverleningsconcepten. Meer demonstratieprojecten of proeftuinen zijn nodig om inzicht te krijgen in hoe consumenten en kleinschalige producenten reageren op verschillende mogelijkheden: leidt een gedifferentieerd en wisselend elektriciteitstarief op verschillende momenten tot een forse verschuiving in het tijdstip van verbruik of trekt de consument zich daar weinig van aan? Zolang dat onbekend is, is het moeilijk te bepalen wat de investeringen rendabel zijn. Intelligente netten zijn een middel om een transitie naar een economie onafhankelijk van fossiele brandstoffen te faciliteren. Het aanleggen van intelligente netten is geen doel op zich! Doel is om oplossingen op het gebied van energietransport, -opslag en -productie tot stand te doen komen. Intelligente netten kunnen een middel zijn daartoe. 1
Op weg naar intelligente netten in Nederland – Discussiedocument van de Taskforce Intelligente Netten, Juli 2010
De nadruk bij de projecten binnen deze agenda ligt uitdrukkelijk niet op de ontwikkeling van nieuwe technieken. De projecten focussen op het ontwikkelen van kennis over en inzicht in de manier waarop technieken kunnen worden toegepast, hoe gebruikers omgaan met energie, hoe gedragsverandering tot stand komt en het opdoen van ervaring met nieuwe marktmodellen, dienstverleningsconcepten en financieringsconstructies. Belangrijk is ook het bereiken synergie met landelijke initiatieven zoals het op handen zijnde ‘innovatieprogramma intelligente netten’ en het ‘Smart Energy Collective’, waarbinnen een groot aantal partijen uit het bedrijfsleven, waaronder ook Stedin, participeert. Vergroening van de gasvoorziening De gasvoorziening wordt gekoppeld aan efficiente toepassingengezien als een belangrijk onderdeel in de beoogde transitie. Stedin is bij diverse projecten op het gebied van vergroening van de gasvoorziening actief betrokken en is onder de Nederlandse netbeheerders koploper op dit gebied. Biogas kan in een Warmte-Kracht-Koppeling (WKK) worden omgezet in elektriciteit en warmte. De elektriciteit kan via het lokale elektriciteitsnet worden gedistribueerd. Indien ook de warmte nuttig kan worden gebruikt, is toepassing van een WKK zowel financieel als energetisch interessant. Vaak is de restwarmte echter overtollig. In een dergelijke situatie is opwerking van biogas tot zogeheten groen gas aan goed alternatief. Biogas kan niet in het openbare gasnet worden geïnjecteerd omdat de samenstelling ervan teveel afwijkt van die van regulier aardgas. Na opwerking van biogas tot groen gas is injectie wel mogelijk: de eigenschappen van groen gas zijn zodanig dat het aardgas volledig kan vervangen. In de provincie Utrecht lopen er twee projecten met invoeding van groen gas in het gasnet van Stedin: in Mijdrecht sinds 2009 en in Bunschoten-Spakenburg sinds 2010. Naar diverse nieuwe locaties wordt onderzoek verricht. Wanneer biogasproducenten geografisch niet ver van elkaar verwijderd zijn, kan opwerking van het biogas tot groen gas in één gezamenlijke unit zowel financieel als technisch interessant zijn, en zelfs te prefereren zijn boven individuele opwerking. Het onbewerkte biogas wordt in dat geval via een nietopenbaar dedicated biogasnetwerk naar de opwerkingsinstallatie gevoerd die het biogas op aardgaskwaliteit brengt waarna het als groen gas in het openbare gasnet wordt geïnjecteerd. Het hier beschreven concept staat bekend als gashub. In de provincie Utrecht wordt de haalbaarheid van gashubs op diverse locaties, waaronder Mijdrecht en Soest, onderzocht. Waterstof is een gas dat door velen beschouwd wordt als een ideale energiedrager vanwege het feit dat bij verbranding ervan enkel water vrijkomt, geen CO2. Waterstof wordt door velen gezien als de oplossing voor de lange termijn. Stedin wil als netbeheerder tijdig klaar zijn voor deze toekomst. Daarom is het belangrijk om nu al ervaring op te doen met waterstof. Een eerste stap is mengen van waterstof bij aardgas. Op Ameland is Stedin reeds enkele jaren actief betrokken bij een waterstofproject waarbij de invloed van waterstof op leidingmaterialen wordt onderzocht en waarbij bekeken wordt hoe eindgebruikers een mengsel van aardgas en waterstof in het dagelijkse leven ervaren. In het verlengde hiervan vindt onderzoek plaats naar mogelijkheden om waterstof te mengen met groen gas waardoor de verbrandingseigenschappen van het groene gas substantieel verbeteren. Een geschikte locatie hiervoor is wellicht in de provincie Utrecht te vinden. Om grootschalige vergroening van de gasvoorziening te verwezenlijken, is het van belang dat voldoende groen gas in het gasnet kan worden geïnjecteerd. Wanneer lokaal sprake is van onvoldoende gasafname waardoor niet voldoende groen gas in het gasnet kan worden geïnjecteerd, is overstort van groen gas naar een hoger gasdrukniveau een reële optie. In Bunschoten-Spakenburg wordt hier binnen deze samenwerkingsagenda reeds serieus naar gekeken. Overstort van gas naar een hoger gasdrukniveau wijkt af van de situatie die al decennialang bekend is waarbij gas enkel naar lagere gasdrukniveaus wordt getransporteerd. Bij overstort is sprake van verslimming van het gasnet om invoedingsmogelijkheden ten behoeve van groen gas te vergroten. 3 Het dan ontstane gasnet wordt binnen Stedin Smart Green Gas Grid genoemd, afgekort SG . 3
Op het gebied van groen gas, gashubs, waterstof en SG zal deze samenwerkingsagenda bijdragen aan de verdere ontwikkeling ervan leiden door verbindend en enthousiasmerend te zijn tijdens elke fase van concreetheid: kennisoverdracht, advisering en pilotprojecten.
Elektrisch rijden Elektrisch rijden komt steeds dichterbij. Ook het kabinet ziet elektrisch rijden (e-rijden) als een kansrijke optie om de toekomstige automobiliteit te verduurzamen, onze energiepositie te versterken, en een structurele impuls aan de economie te geven. Er is echter nog grote onbekendheid met de infrastructuur die noodzakelijk is om elektrisch rijden te faciliteren. Netbeheerder Stedin en provincie Utrecht willen middels ‘proeftuinen infrastructuur elektrisch rijden’ ervaring opdoen met de verschillende aspecten van deze infrastructuur. Het gaat hierbij met name om het testen van diverse onderdelen van de infrastructuur voor elektrisch rijden en om een analyse van mogelijke gebruikers. Voor de gebruikerskant wordt in eerste instantie vooral gekeken naar gesloten groepen van gebruikers die grotere wagenparken bezitten, met als randvoorwaarde dat het een publiek toegankelijke voorziening betreft waar ook particulieren gebruik van kunnen maken. Voor deze samenwerkingsagenda ligt de nadruk bij het elektrisch rijden op de analyse van mogelijke grebruikers en hun gedragingen, niet op een uitrol naar de particulieren markt. Kennis inwinnen en verspreiden, advisering en pilotprojecten spelen de hoofdrol. Voor de zomer zal een regeling verder worden uitgewerkt waar beide partijen een bijdrage in hebben. Rollen De Provincie Utrecht en Stedin zullen binnen deze agenda samen optrekken en met name de mogelijkheden aandragen en gemeenten en andere betrokken partijen enthousiasmeren. De provincie Utrecht kiest in deze samenwerking hoofdzakelijk een identificerende en faciliterende rol. De provincie realiseert zelf geen projecten. Om de ambitie voor een klimaatneutrale regio in 2040 kracht bij te zetten faciliteert de provincie initiatieven van andere partijen maximaal. Meer specifiek kan de provincie wel een belangrijke rol spelen in het aandragen van mogelijke samenwerkings- en/of financieringsconstructies om initiatieven te verwezenlijken. Stedin opereert vanuit de positie als de netbeheerder in de provincie Utrecht, als technisch beheerder van de elektriciteits- en gasinfrastructuur en als marktfacilitator. Stedin zal de nadruk leggen op het inbrengen van reeds opgedane kennis uit voorgaande projecten. Daarbij kan Stedin een eerstelijns adviesrol innemen en adviseren om mogelijke energievarianten te laten doorrekenen. In voorkomende gevallen zal Stedin zelf als partij binnen projecten optreden. Van belang is ook de inbreng van het professionele netwerk van beide om uiteindelijk met geschikte partners de stap te kunnen maken naar concrete projecten.
Drs. W.M. de Jong
Dr. J. W.A. de Swart
Lid College van Gedeputeerde Staten Provincie Utrecht Portefeuille Wonen, Milleu, Duurzaamheid en Strategie
Directeur Stedin Netbeheer BV
De agenda Informatiebijeenkomsten
[2011 - 2012]
Doel Het bevorderen van effectieve regionale samenwerking tussen relevante partners in de energieketen om gericht innovatie teweeg te brengen. Aanpak Per regio (bijv. Milieudienst) voor gemeenten, plaatselijke ondernemers en andere potentiële samenwerkingspartners informatiebijeenkomsten organiseren over ontwikkelingen op het gebied van efficient toepassen en duurzame decentrale productie van energie. Onderdeel is de rol van de infrastructuur in de toekomstige energievoorziening en de mogelijke ontwikkeling van Smart Grids daarbinnen in het bijzonder. Stedin zal informatie geven over deze ontwikkelingen vanuit de kan van de infrastructuur en haar rol(-len) in de energieketen daarbij toelichten. Rollen Provincie: Stedin:
Leggen van contacten en faciliteren van de bijeenkomsten. Informeren en adviseren als kennispartij.
Proeftuinen infrastructuur elektrisch rijden [2011-2013] Doel Kennis en ervaring opdoen met verschillende aspecten van de infrastructuur die noodzakelijk is om elektrisch rijden te faciliteren. Aanpak Gesloten groepen van gebruikers die grotere wagenparken bezitten laten deelnemen aan ‘proeftuinen infrastructuur elektrisch rijden’ met als randvoorwaarde dat het een publiek toegankelijke voorziening betreft waar ook particulieren gebruik van kunnen maken. Het gaat om het testen van diverse onderdelen van de infrastructuur voor elektrisch rijden en om een analyse van mogelijke gebruikers. Medio 2011 zal een concrete regeling verder worden uitgewerkt waar beide partijen een bijdrage in hebben. Rollen Provincie: Stedin:
Initieren, regisseren, financieren (€ 500.000,-) adviseren over de laagst mogelijke kosten voor het inpassen van de palen in de Infrastructuur, uitvoeren analyses en advisren over optimaal gebruik, bijdrage van € 100.000,- t.b.v. extra meet- en registratieapparatuur.
Smart Grids, rendement voor iedereen
[2011-2013]
Doel Komen tot een aantal voor alle betrokken partijen rendabele dienstverleningsconcepten en financieringsconstructies voor innovaties in verduurzaming Aanpak Samen met relevante stakeholders op middelgrote schaal (meer dan 100 woningen) experimenteren met dienstverlening rondom Smart Grids in diverse woon- én bedrijfsomgevingen. Hierbij staat nadrukkelijk het ontwikkelen van dienstverleningsconcepten centraal en niet zozeer de techniek van smart grids. De ontwikkelde concepten zullen worden toegepast in twee concrete wijken, waarbij vooralsnog wordt gedacht aan Wijk West (Gemeente Utrecht) en Nieuwland (Gemeente Amersfoort). Door twee pilots aan te wijzen is proeftuinoverstijgende samenwerking en kennisdeling binnen dit project mogelijk. In de pilots wordt onder andere onderzocht in hoeverre de voor de pilot ontwikkelde dienstverleningsconcepten aan kunnen slaan, en om dat mogelijk te maken, worden gebruik en productie van elektriciteit continu op elkaar afgestemd. Rollen Provincie:
Regisseren (cofinancier), initiëren, faciliteren.
Stedin:
Adviseren over de projectaanpak, investeren in additionele hardware t.b.v. het project, uitvoeren van analyses over de resultaten en overdragen van kennis
Pilotprojecten saldering zon-PV
[2011-2012]
Doel Het testen van administratieve oplossingen voor het dubbel belasten van energie die duurzaam middels PV wordt opgewekt in een collectief systeem en wordt gebruikt door deelnemers in het collectief die elders gesitueerd zijn, en voor benutting van ‘hun eigen energie’ het openbare net gebruiken. Aanpak Er zijn op dit moment veel initiatieven voor de opwekking van duurzame energie met zon-PV. Deze projecten zijn in de meeste gevallen alleen rendabel met SDE-subsidie of door toepassing van salderen. Saldering houdt in dat de aan het net teruggeleverde stroom wordt afgetrokken van het eigen verbruik. Het voordeel hiervan is dat de consument de prijs bespaart die hij normaal gesproken aan de energieleverancier betaalt per kWh (ruim 20 cent), terwijl het teruglevertarief slechts 9 cent bedraagt. Steeds meer partijen lijken bereid mee te werken aan het rendabel maken van zon-PV projecten op deze manier. Netbeheerders hebben een belangrijke rol bij het toepassen van de salderingssystematiek. Mogelijk locaties zijn: o Soesterkwartier – Amersfoort o Bergkwartier – Amersfoort Eventueel kan er ook schaalvoordeel behaald worden voor gebruikerscollectieven door vraagbundeling, waarbij concurrentiegerichte dialoog als middel ingezet kan worden. In het kader van het Duurzaame Dakenplan hebben zich al diverse partijen (Rooftop Energy; WeKa; ….) bij de provincie Utrecht gemeld met financieringsconstructies voor grootschalige toepassing van zon-PV. Rollen Provincie: Stedin:
Faciliteren/initieren. Marktfacilitator.
Schaalvergroting groen gas Bunschoten
[start 2011]
Doel Binnen de provincie Utrecht en gekoppeld aan het aardgasnet de volgende stap zetten naar vergroten van de schaal waarop locaal geproduceerd groen gas kan worden ingevoed. Aanpak Binnen een verkennende haalbaarheidstudie om te bezien of we deze vergroting vanuit ruimtelijk- en milieuperspectief mogelijk kunnen maken. De provincie participeert in deze studie samen met gemeente Bunschoten-Spakenburg en Stedin. Stedin is als regionale netbeheerder betrokken bij het huidige project in Bunschoten-Spakenburg waarbij nu al groen gas uit vergisting van visafval wordt ingevoerd in het regionale gasnet. Op dit moment is de provincie als bevoegd gezag bezig met een nieuwe vergunning om uitbreiding van de activiteiten op de huidige locatie mogelijk te maken. Naar de toekomst heeft het bedrijf plannen voor vestiging op een locatie aan de Groeneweg, waarbij het volume produceerbaar groen gas aanzienlijk kan worden vergroot. Rollen Provincie: Stedin:
Bevoegd gezag Kennispartij voor groen gas, beheerder regionaal gasnet en contact naar Gasunie.
Interreg-project groengas HUB Doel
[start 2011]
De realisatie van een infrastructuur voor het verzamelen van nog niet tot aanrdgaskwaliteit opgewerkt biogas om dit centraal tot groen gas op te werken. Dit moet leiden tot ketenoptimalisatie en daarmee tot verbetering van de rentabiliteit van groen gas. Aanpak Het onderzoek zal zich onder andere richten op de vraag of er een manier is waarop het opwerken en toevoegen van het biogas tot groen gas in het aardgasnetwerk rendabel kan plaatsvinden. Hiervoor is schaalvergroting van belang. Daarvoor wordt de mogelijkheid onderzocht om een biogasopwerkingsen -injecteerunit open te stellen voor meerdere aanbieders van biogas en zo een op- en overslag (biogashub) te realiseren. Een bijzonder aspect hierbij is dat we biogas van uiteenlopende oorsprong (droogvergisters, co-vergisters, mestvergisters, rwzi-vergisters, stortgas, industriële vergisters enz.) willen kunnen aansluiten. Hierbij wordt tevens gekeken met optimalisatie in combinatie met tijdelijke opslag en verstroming binnen het totaalconcept. Rollen Provincie: Stedin:
Faciliteren/initieren. Kennispartij voor groen gas, beheerder regionaal aardgasnet, exploitant biogas-hub
Duurzame energieopwekking
[2012-2013]
Doel Netbeheerders te stimuleren haar rol uit te breiden door ook zelf te gaan investeren in de opwekking van duurzame elektriciteit, door Stedin hierin landelijk het voortouw te doen nemen. Aanpak De provincie zal Stedin uitdagen om invulling te geven aan de mogelijkheid om het eigen netverlies zelf duurzaam te produceren. Waar mogelijk wordt gezamenlijk gezocht naar locaties en worden randvoorwaarden zoals bijvoorbeeld vergunningsprocedures voorspoedig ingevuld. Dit betreft in potentie een aanzienlijke hoeveelheid van circa 4% van de totale hoeveelheid energie die er door het netwerk wordt getransporteerd. Rollen Provincie: Stedin:
Aanjager (Potentieel) Projecteigenaar
Monitoring energiegebruik Doel Inzicht of energiebesparingsprogramma’s effectief zijn en op koers liggen.
[2011-2015]
Aanpak Eerst bepalen welke informatie provincie en gemeenten nodig hebben voor hun specifieke monitoringsprogramma. Daarnaast verkennen in hoeverre en onder welke condities Stedin de provincie Utrecht en de Utrechtse gemeenten van informatie kan voorzien en of Stedin mogelijke analyses hierop zou kunnen uitvoeren om de data te verrijken. Mogelijk kan monitoring als onderdeel van de informatiebijeenkomsten worden meegenomen waarbij de toepassing van energiedata centraal staat. Aandachtspunt is om hierbij mee te nemen welke informatie ook voor Stedin in haar rol als technisch beheerder van het netwerk van belang is. Rollen Provincie: Stedin:
vragende partij Aanbieder van informatie. Kennispartner, Adviseur
Solar Valley [2011-2013] Doel Het stimuleren van op grotere schaal op geografisch gekoppelde locaties duurzaam zonne-elektriciteit op te wekken en ook lokaal te gebruiken om zo de omvang van zon-pv te vergroten
Aanpak Een samenwerkingsverband van bedrijven in de Utrechtse Waarden (Lopik-Montfoort-Oudewater), dat zich wil inzetten voor duurzame energie in de Utrechtse Waarden (en daarna het hele Utrechtse Groene Hart). Streven is te beginnen met zonne-energie, nl. het benutten van bedrijfsdaken (zowel agrarisch en op bedrijventerreinen) voor zonnepanelen. De stuurgroep wil z.s.m. een coöperatie oprichten (waar alleen bedrijven lid van kunnen worden) die het mogelijk maakt snel aan de slag te gaan en werkenderwijs problemen te lijf te gaan. Rollen Provincie: Stedin:
Faciliteren. Technisch partner inpassen zonne-energie, optimalisatie van de aansluiting.
