Duurzaamheidsdoelstellingen, nationaal of Europees? Sjak Lomme IIR, Nationaal elektriciteitsplatform Den Haag, 21 april 2010
Inhoud
Handel in emissierechten Waarom duurzaamheidsdoelstellingen? Renewables directive Kwaliteit van elektriciteit Conclusies Vragen
2
Potentieel krachtig instrument: ETS Handel in emissierechten Grensoverstijgend bij uitstek Bevorderd kostenefficiënte reducties Mondiaal systeem via de flexibiliteitmechanismen Doelstelling ETS -21% in 2020 t.o.v. 2005 Doelstelling niet-ETS -16% in 2020 t.o.v. 2005 Verbeteringen systematiek zijn wenselijk: Centrale emissierechtenbank voor ‘valuta beleid’ Centrale veilingen i.p.v. gratis allocatie Eenvoudigere procedures en Europese harmonisatie Lagere ondergrens voor deelname Bescherming tegen ‘carbon leakage’ en averechtse klimaateffecten van biobrandstoffen 3
Waarom duurzaamheid?
Milieu: Lokaal of mondiaal Alleen CO2 of ook overige aspecten?
Economie: Innovatie t.b.v. globale competitie Werkgelegenheid Reductie afhankelijkheid fossiele brandstof
Wegens internationale verplichtingen: Kwantiteit of kwaliteit Nationaal of internationaal verwezenlijken
=> Vaak onderling conflicterende doelen => Meest geëigende acties sterk afhankelijk van doelstellingen mix 4
Voorbeelden conflicterende doelen
Als het om energiebesparing gaat, dan aangewezen hiërarchie: 1. 2. 3.
Voorkomen Besparen Verduurzamen
Echter, “voorkomen” krijgt weinig aandacht, want slecht voor economie?
Biobrandstoffen verminderen afhankelijkheid fossiel maar veroorzaken CO2 uitstoot elders
Duitse feed-in, succesvol qua volume, maar zonnecellen op de verkeerde plaats, geld slecht aangewend en werkgelegenheid gestimuleerd tijdens hoogconjuctuur. Moet Nederland dit kopiëren? Klimaat: nee, lokale economie: ja?
⇒
Zonder het waarom is duurzaamheid slechts containerbegrip Hypocrisie ligt op de loer
⇒
5
Renewables directive 2009/28/EC 14% van het Nederlandse energieverbruik moet in 2020 verduurzaamd zijn. Diverse vormen van internationale samenwerking zijn daarbij toegestaan: 1. Statistische overdracht tussen lidstaten (art 6) 2. Gezamenlijke projecten lidstaten (art 7) 3. Gezamenlijke projecten met niet-EU-landen (art 9) 4. Gezamenlijke steunsystemen (art 11)
=> Kansen voor een klein en dichtbevolkt land tot kosteneffectieve verduurzaming 6
Internationale taakverdeling
Mogelijkheden voor wind, zonne-energie, waterkracht, CO2opslag en kernenergie zijn zeer ongelijk verdeeld.
Regionale kostenverschillen als kans voor laagste totale kosten.
De flex mechanismen maken taakverdeling haalbaar
Bron: European Climate Foundation
7
Statistische overdracht Handel in reductie-eenheden tussen staten Landen met overschot kunnen rechten verkopen aan landen met tekort Hoge risico’s en onzekerheden als ‘op termijn’ wordt gehandeld Interessant voor last minute uitruil Opportunities vanwege gefragmenteerd Europa? Verkopersmarkt
8
Gezamenlijke projecten lidstaten
Deelname private partijen toegestaan Geldt voor projecten operationeel na 25 juni 2009 Overdracht reductie rechten geldt slechts t/m 2020
Potentieel interessant als: Nederland meerwaarde te bieden heeft, bijvoorbeeld financiering (Griekenland?) of bepaalde technologie Het reductierechten verkopende land:
bepaalde technologieën niet (meer) subsidieert en/of, korte procedures kent en/of lage aansluit- en transportkosten en met grote waarschijnlijkheid het eigen doel haalt.
=> Voor Oost Europa: overeenkomsten met Kyoto Protocol JI mechanisme 9
Projecten met derde landen Zwaardere eisen dan bij EU projecten: Alleen voor elektriciteit die in de EU wordt of zal worden geconsumeerd Versoepeling van eisen mogelijk als aanleg interconnectoren veel tijd kost Alleen voor elektriciteit die niet gesubsidieerd wordt door andere landen, afgezien van gebruikelijke investeringsteun => Vooral bedoeld voor Sahara zonne-energie => Voor Nederland vooral interessant vanwege vermindering druk op de overige mechanismen. De kans hierop is echter gering. 10
Gezamenlijke steunsystemen Lidstaten kunnen hun subsidieregimes onderling afstemmen en afspraken maken over verdeling reductierechten, bijvoorbeeld via certificatenhandel Samenwerking in plaats van subsidieconcurrentie kan leiden tot standaardisatie en kostenreductie, bijvoorbeeld voor offshore wind Kan harmonisatie elektriciteitmarkt versterken, mits markt gebaseerd (zoals SDE) maar ook verzwakken (zoals bij FIT) Groot voordeel: bureaucratie eenmalig i.p.v. per project Haast is geboden
11
Netverzwaring gewenst? ECN Schatting PV productiekosten
Bron: European Climate Foundation
2008 (EUR/MWh)
2020 (EUR/MWh)
Duitsland
450
180 – 200
Nederland
465
190 – 210
Polen
465
190 – 210
Spanje
300
110 - 120
Zweden
490
200 - 220
12
Merit order NL productiepark Illustratie Merit Order Marginale kosten van productiecapaciteit in Nederland gas turbines 80
2010
oud gas
2015
70
efficient gas
60 kolen
EUR/MWh
50
Export
40 30 20
Import wind biomassa en AVIs
2010 vraag NL productie overdag
2015 vraag NL productie overdag NL consumptie
10 0 50 22
00 20
50 17
00 15
50 12
00 10
0
0
0
0
0
0
00 75
00 50
00 25
0
MW
Prijzen in EUR/MWh (ncv) incl. CO2; 2010: gas@ 19, kolen@11; 2015: gas @29, kolen@16
13
Merit order bij actuele forwards Illustration Merit Order (coal @80; gas @20; CO2@15) 80 old gas
2015
70 60 50 EUR/MWh
old coal
new coal no CCS
efficient gas
40
2015 demand peak
30
wind, biomass, etc.
20
2015 NL production if export
2015 NL production if import
10 0 0 50 22
0 00 20
0 50 17
0 00 15
0 50 12
0 00 10
00 75
00 50
00 25
0
MW
14
Brandstofmix
Steenkool is basislast maar Nederland draait vooral op aardgas en heeft nauwelijks kernenergie In internationaal verband is de brandstofmix echter evenwichtiger dan in nationaal verband Internationale handel maakt elektriciteitsvoorziening daardoor robuust Politiek moet daarom vooral zorgen dat de markt zijn werk kan doen.
Bron: Clingendael CIEP
15
Besparing door handel
Internationale handel kan zorgen voor uitvlakking fluctuaties
Consumptie per uur in MW d.d. 2 nov 09 18,000 16,000 14,000
toename in twee uur tijd: 3600 MW oftewel bijna 40%
12,000
Goed voor energiebesparing
10,000 8,000 6,000 4,000 2,000
Bron: European Climate Foundation
23
21
19
17
15
13
11
9
7
5
3
1
0
16
Kwaliteit van de elektriciteit 'Intergen' CO2 uitstoot bij deellast
Elektriciteit = gekoppeld systeem
centrale wordt teruggedrongen naar 500 MW i.p.v. 800 MW
500
Besparing op de ene plaats leidt tot verlies elders.
400
Additionele CO2 uitstoot
350 g/kWh
Afvlakking load curve en demand side management gewenst voor energiebesparing en inpassing stromingsbronnen
450
300 250
Ogenschijnlijk uitgespaarde CO2 uitstoot
200 150 100 50 0
5 77
5 72
5 67
5 62
5 57
5 52
5 47
5 42
5 37
5 32
5 27
5 22
5 17
5 12
75
25
MW
minimum vermogen (MW)
maximum vermogen (MW)
rend. min (%)
rend. max (%)
CO2 min last g/kWh
CO2 vollast g/kWh
Hemweg 8
240
630
38%
42%
897
812
Eems 3
120
350
43%
53%
470
381
Intergen
300
800
42%
56%
481
361
Demkolec
120
250
36%
43%
947
793
Moderne Steg
120
480
36%
57%
561
354
Bron: TU Delft
17
2009: veel waardeloze stroom Bied (EUR/MWh)
Gemiddeld (EUR/MWh)
Aantal kwartieren
Percentage tijd
TenneT < 0
-/- 32,63
1822
5,2%
TenneT < 10
-/- 10,15
4586
13,1%
TenneT < 15
-/- 2,45
6936
19,8%
APX < 15
9,26
1824
5,2%
Elektriciteit speelt belangrijke rol bij verduurzaming Perceptie: elektriciteit is altijd waardevol Werkelijkheid: voorspelbare productie heeft meestal (nog?) een redelijke prijs
In belang van duurzaamheid: voorkomen van lage prijzen:
Prices 2009 (EUR/MWh)
(Grensoverschrijdende) handel
€0 1
1001
2001
3001
4001
5001
6001
7001
€ 50
Marktprijs afhankelijke subsidies Verbeteren toegang tot FVR Harmonisatie balanceringsregimes
€ 100
Aanpassen transporttarieven
€ 150 APX TenneT
€ 200 Number of PTU
"gas"
Aanpassen EB Verdringen aardgas (virtuele opslag elektriciteit) => Versterken marktwerking
Conclusies
Onderbouwing van het waarom van duurzaam is vaak zwak, hetgeen kan leiden tot zwalkend beleid
Als het gaat om het klimaat, dan hoort kostenefficiency voorop te staan
Doelstellingen verwezenlijken buiten de eigen grenzen kan sterk bijdragen aan kostenefficiency
Bij alle stimuleringen, hoort de kwaliteit van elektriciteitsvoorziening voorop te staan
Versterken marktwerking helpt bij verduurzaming
19
Vragen? Sjak Lomme SLEA BV Heinsiuslaan 15 3818 JE Amersfoort Tel: +31 33 469 0435 Fax: +31 33 469 1931 Mob: +31 6 4478 4990 E-mail:
[email protected] Internet: www.slea.nl
20
