Duitsliteratuur ‘An die freude’
Erzählungen – Wolfgang Borchert
Toen in 1945 de Tweede Wereldoorlog was afgelopen, was Duitsland letterlijk en figuurlijk een puinhoop. Letterlijk, omdat veel bruggen en wegen vernield en veel steden platgebombardeerd waren. Figuurlijk, omdat vrijwel het gehele maatschappelijke en geestelijk leven ontwricht was. Een aantal schrijvers en dichters probeerde een bijdrage te leveren aan de geestelijke wederopbouw van Duitsland door over veel oorlogservaringen te schrijven. Dit verhaal is daar een voorbeeld van. Aantekening les:
Bewältigunsliteratur (Bewälitgen = verwerken )
Trümmerliteratur (Trümmer = puinhopen ) Literatuur die kort na de WOII ontstond. Beschrijving van het oorlogsleed en de wil om een nieuw begin te maken.
Rood blok:
Het verhaal van Wolfgang Borchert is heel kort. Er staat niets te veel in. In de Duitse literatuur noemt men zo‟n heel kort verhaal een Kurzgeschichte. Het is een vertelvorm die kort na de Tweede Wereldoorlog, naar het voorbeeld van de in Amerika populaire short story, gebruikt werd. Kurzgeschicten zijn zo kort omdat er maar één gebeurtenis verteld wordt, ze geen inleiding hebben en er ook een echt slot ontbreekt. Het waren eerste voorzichtige pogingen om de verschrikkelijke reatiteit van de eerste jaren na de oorlog in woorden te vatten.
Antwoorden vragen: 1. Eigen antwoord. 2. De oorlog vergeten / achterwege laten.
3. Volgende 3 antwoorden: - Das hole Fenster - VereinsamtenMauern - Staubgewölke
4. D - Dat de jongen op zijn hoede was. 5. D – Hij vermoedt dat Jürgen iets strafbaars gedaan heeft. 6. a. Door over die konijnen te beginnen. b. uiteindelijk wel, eerst niet omdat Jürgen op zijn (dode) broertje wilde passen. 7. Het broertje is dood, heelhuids kunnen begraven daarom de ratten verjagen. 8. Hij heeft een aantal nachten niet geslapen, voor niets wakker gebleven ≥ hij stort in. 9. Dat de leraar het toelaat dat hij nachten wakker blijft om op zijn dode broertje te passen ( onderwijzer moet de verantwoordelijkheid nemen.) 10. Kuiltjes graven voor de ratten (kunnen ze daar liggen, bedjes voor de ratten), hij wordt heen en weer geslingerd of hij daar moet blijven. 11.
DreiLiebesgedichte De liefde is door de eeuwen heen en in veel culturen misschien wel het meest bezongen aspect van het leven. Er bestaat waarschijnlijk niemand die in zijn leven niet op een of andere manier met de liefde te maken heeft gehad, hetzij in positieve zin, hetzij in negatieve zin. Liefdesgedichten, zoals die hieronder, zijn in alle tijden een van de meest intieme vormen van communicatie tussen mensen geweest.
Aantekening les:
Genre = Gattung
Genre = Tekstsoort
Lyrik = hierin staat niet het gebeuren centraal, maar de uitdrukking van gevoelens, sfeer of stemmingen. Je ziet dat vaak in gedichten en liederen.
- gedicht, lied - Epik =literatuur waarin het verhaal centraal staat Roman, Kurzgeschichten, Märchen, Novelle, Tagebuch - Drama (toneel) = toneelstuk over menselijk conflicten. Droevig stuk. Tragödietreurspel; geheel of reeks van zeer bedroevende voorvallen. Komödieeen blij spel, een toneelstuk waarin komische dingen gebeuren.
Aantekening les:
Taalfasen van het Duits
- Althochdeutsch + / - 700 - + 1100
- Mittelhochdeutsch + 1100 - + 1500 - Neuhochdeutsch (Luther) + 1500 – NU
Biedermann und die Brandstifter – Max Frisch (drama, neutraal toneelstuk) illustratie van de Tweede Wereldoorlog. Zwervers staan voor Hitler. Hitler schreef MeinKampf, mensen wisten wat hij schreef. Biedermann wist ook wat er ging gebeuren (aanwijzingen: houtwol, aansteker, vaten benzine, etc.). Biedermann staat voor het Duitse volk.
Als je in het woordenboek het woord „bieder‟ opzoekt lees je: rechtschapen, braaf, redelijk. Tegenwoordig heeft het woord ook ween wat andere betekenis, namelijk: naïef, onnozel, goedgelovig. Beide betekenissen kunnen zowel een negatieve als een positieve lading hebben. Je kunt een echte Biedermann zijn, maar ook al te nadrukkelijk een echte Biedermann willen zijn, en dat is niet hetzelfde, zoals de volgende tekst illustreert.
Vragen: 1. 2. -
Naïef, onnozel, goedgelovig. Biedermann Eisenring (zwerver) Sepp Schmitz (zwerver) Babette (vrouw van de ontslagen werknemer “Knechtlicht”)
3. A Verbazing en schrik. B. Hij verwacht het niet > brengt vermoeden dat ze niet zuiver zijn. C. Regel 47 – Gefängnis? (gevangenis?) Regel 62 – Ist wirklich Benzin in diesen Fässern? ( zit er werkelijk benzine in deze vaten?) Regel 85 – Putzfäden (poetskatoen) Regel 107 – Zündschnur? (aansteeklont?) 4. A. B. Hij had een werknemer (Knechtling; zie inleiding) ontslagen waar hij zich erg schuldig over voelde, hij wilde een goed mens zijn daarom nam stuurt hij ze niet weg. 5. Zie tabel.
Eisenring
Schmitz
Uit de gevangenis, gelukkige jeugd gehad, zijn vader Tragische jeugd gehad, slechte kindertijd gehad, wilde dat hij rechten ging studeren, slim. weeshuis, circus en daarna gevangenis (R. 73)
Vraag 6 A. De waarheid spreken omdat niemand toch de waarheid gelooft. (regel 75: nackteWahrheit). B. Benzine in de vaten (r. 62)
-
Ist wirklich Benzin in diesen Fässern? Sie trauen uns nicht? (u gelooftonsniet?
Regel 46/47 Biedermann zegt tegen de 2 zwervers dat ze de badkamer op de 1e verdieping mogen gebruiken. Im Gefängnis, wissen Sie, gab‟s auch kein Badezimmer. (in de gevangenis, weet u, was er ook geen badkamer)
Gevagenis?
C. Sentimentalität (= sentimentaliteit, = op iemands gevoelens werken.) regel 72. Scherz (humor/grap) regel 72.
Scherz = scherto = humor Met humor kan je de waarheid vertellen. Bijvoorbeeld: “Hahahaha, we gaan je huis in de fik steken”
Vraag 7A. Over het feit dat ze alleen nog poetskatoen nodig hebben om het huis in de fik te steken. B. Biedermann: Lachen, kan de grap waarderen. Vrouw: niet leuk, ze vindt het geen geslaagde grap, vindt dat ze het huis uitgezet dienen te worden. Vraag 8A:
-
De baas: ontslaan, keihard, zakelijk. Zacht, aardig, te goed voor deze wereld.
B. de lichte, zachte, onozeleBiedermann.
Vraag 9: Naïef: regel 47, regel 93.
Vraag 10
-
Werknemer ontslagen Duidelijke regels opstellen voor de gasten Gasten niet serieus nemen.
Max Frisch (1911-1991) is een van de belangrijkste Zwitserse vertegenwoordigers van de Duitse literatuur uit de twintigste eeuw. Hij werd geboren in Zürich als zoon van een architect. Na zijn studie Germanistiek werd hij journalist en maakte als zodanig veel reizen naar het buitenland. Later nam hij het beroep van zijn vader op en werd architect. Frisch begon al vroeg te schrijven. In vele romans, toneelstukken en vertellingen ontwikkelde hij zich tot een van de scherpste maatschappijcritici uit de Duitse literatuur. Max Frisch schreef vaak over mensen met een identiteitsprobleem, die het gevoel hebben dat ze zich anders moeten voordoen dan ze zijn, dat ze een bepaalde rol moeten spelen. Het thema van het toneelstuk Biedermannund die Brandstifter is een variant op dit centrale thema. Frisch gaf het stuk de ondertitel „LehrstückohneLehre‟, waarmee hij aangaf dat het stuk wel een moraal heeft, maar dat Biedermann die moraal niet snapt.
MeinJahrhundert- Günter Grass Veel mensen kijken rond de jaarwisseling terug op de tijd die achter hen ligt. Dankbaar en met weemoed worden zowel blijde al droeve gebeurtenissen herdacht. En men wenst elkaar ook alle goed voor het nieuwe jaar. Een eeuwwisseling is nog veel meen een bijzonder moment, temeer omddat je zoiets maar één keer in je leven meemaakt. Ook bij een eeuwwisseling kijkt men terug. Naast de terugblik op persoonlijke ervaringen is er ook veel aandacht voor de maatschappelijke ontwikkelingen en veranderingen die in de afgelopen eeuw hebben plaatsgevonden. Het volgende verhaal gaat over zo‟n terugblik.
Vragen 1. Eigen antwoord. 2. A. Zie tabel. B. - overleden moeder aan kanker (ik verteller) - zus van de schrijver (Marjell) - vader
leefden eerst in Danzig (Gdansk = Polen) dan kwam de oorlog en gedeporeerd naar de Sovjet-Zone en dan gevlucht naar het westen (Rijnland)
moeder kreeg op haar 52e kanker, op haar 58e gestorven.
Vader (opa van de schrijver) Monteur in geweerfabriek. Omgekomen in 1e Wereldoorlog.
Moeder (oma van de schrijver) Omgekomen van verdriet.
3 broers ( ooms van de schrijver)
1. Gesneuveld in Frankrijk aan het front, dichter (gedichten in krant gekomen)
2. Ook gesneuveld in Frankrijk aan het front, schilder 3. Overleden door geslachtsziekte, was Kellner = ober.
Betty (zus van ik-figuur en tante van de schrijver)
Ik figuur
Verkoopster koffiezaak en een beetje boekhouding /administratie geleert. Trouwt met Willy starten samen een winkel (specerijenwinkel) krijgen samen twee kinderen; 1. Günter en Marjell.
