Emailleplein: flexibel en transparant
DRU Industriepark in Ulft nadert afronding
Deze foto is gemaakt door Valentijn Tempels
Met de voltooiing van het Emailleplein afgelopen zomer, werd een flinke stap gezet in het herinrichten van het DRU-complex in het Achterhoekse Ulft. Alle gebouwen hebben inmiddels een bestemming gekregen, de openbare ruimte is bijna af, tijd voor de bezoekers om naar de ‘DRU’ te komen.
Tekst: Manon van Ketwich
[email protected]
Lastminutewerk was het, de afronding van het Emailleplein op het DRU Industriepark. De bomen stonden nog geen week in de bakken, toen er al een evenement werd gehouden op het ruime plein. Toevallig was dat niet. Gemeente Oude IJsselstreek wilde per se het plein voor de zomer afronden, ook als dat zou betekenen dat de bomen buiten het reguliere plantseizoen geplant zouden moeten worden. Guido Baten, landschapsarchitect van SAB in Arnhem, kan het zich nog goed herinneren. “Op de warmste dag van het jaar werden de bomen geplant, het was ruim boven de dertig graden.” Baten ontwierp het plein in opdracht van de gemeente, evenals andere openbare ruimten op het DRU Industriepark. Nog steeds wordt hard gewerkt aan de inrichting van de verschillende voormalige
38
Straatbeeld
november 2013
fabriekshallen en de omliggende ruimte, maar de definitieve contouren worden langzaam zichtbaar. Evenementen Het Emailleplein wordt omgeven door grote gebouwen, voormalige fabriekshallen waar in het verleden pannen, kachels en badkuipen werden vervaardigd. Deze hallen hebben allemaal een andere bestemming gekregen en zijn voor een groot deel al in gebruik. Zo bestaat het Beltmancomplex, aan de lange noordzijde van het plein, uit dertig grondgebonden huurwoningen en het kantoor van woningcorporatie Wonion. Aan de kopse kant zal over enkele maanden Innovatiecentrum ICER zijn deuren openen in de voormalige Afbramerij. De zuidkant van het Emailleplein wordt begrenst door de SSP-hal, een 5.000 m2 grote ruimte die voornamelijk voor evenementen gebruikt wordt. “Aangezien het soms wenselijk is om evenementen voor een deel buiten te organiseren, omdat het mooi weer is, of omdat er meer ruimte nodig is, moest het Emailleplein daarvoor geschikt zijn”, legt Baten uit. “Het plein is daarom een
grote, transparante ruimte geworden, met bijpassende verharding.” Daklijnen Het voormalige DRU-complex bestond vroeger vooral uit aaneengeschakelde gebouwen, een groot deel daarvan werd gesloopt nadat het bedrijf zijn heil ergens anders zocht.
Zeven gebouwen bleven staan, mede vanwege de rijksmonumentale status. Ook het Emailleplein was vroeger bebouwd en Baten heeft bij het ontwerp van het plein de oude bebouwing als uitgangspunt genomen. “De vroegere daklijnen zijn terug te vinden in de goten en belijning op de grond, die over de
hele lengte van het plein lopen.” De lange lijnen geven het plein een uitgestrekte uitstraling, nog eens versterkt door het transparante karakter. De verharding van het plein is een combinatie van stelconplaten en halfverharding in de vorm van Stabilizer. De stelconplaten zijn over het hele complex terug te vinden en weer-
spiegelen het industriële karakter van het voormalige fabrieksterrein. Als er geen evenementen zijn, fungeert het Emailleplein als parkeerplaats met ruimte voor 110 auto’s. De bewoners van het Beltmancomplex maken er al gebruik van. Door tussen de bomen ruimte te laten voor in- en uitrijdende auto’s regelt het parkeren
S t r a a t b e e l d november 2013
39
zich bijna als vanzelf, ondanks dat er geen fysieke parkeervakken zijn aangebracht.
ICER De geschiedenis van het DRU-complex zal straks terugkomen met de opening van het Innovatiecentrum ICER in de voormalige Afbramerij aan de oostkant van het Emailleplein. De letters ICER staan voor Industrie, Cultuur, Educatie en Recreatie. In het centrum komt onder meer een expositie waarin ook de geschiedenis van het DRU-complex verteld wordt. Het wordt een mo-
40
Straatbeeld
november 2013
derne expositie, waar je niet alleen naar dingen kunt kijken, maar ook iets kunt beleven en doen. “Hoewel het nog niet heel erg lang geleden is dat de fabriek hier wegging, is er een hele generatie die niet weet wat hier in Ulft gebeurde, terwijl DRU een heel belangrijk onderdeel uitmaakt van de geschiedenis van deze regio”, aldus Bram Nieuwenhuis, stedenbouwkundige en collega van Baten.
Bomencarrés als wand Het plein wordt aan de randen omgeven door bomenrijen, in strakke lijnen aangebracht. Baten: “Het was de wens van de gemeente om groen op het plein aan te brengen. Het gebouw dat hier oorspronkelijk stond fungeerde als wand langs de Hutteweg. Met groen in robuuste bakken willen we dat idee terugbrengen. We hebben daarom boomcarrés gemaakt. Nu zijn het nog wat iele boompjes, maar straks in het voorjaar groeit het loof naar elkaar toe en vormt het aan de bovenkant een groene wand. Bert Tiemessen is als toezichthouder van de gemeente Oude IJsselstreek nauw betrokken bij de ontwikkeling van het DRU Industriepark. Hij weet nog goed hoe op één van de warmste dagen van het jaar de bomen in hun boombakken werden gezet. Daar ging een heel traject aan vooraf. “Toen duidelijk
werd dat de gemeente het plein graag voor de zomer wilde afronden, hebben we eerst bij boomkwekerij Klanderman nagevraagd of het wel kon, bomen planten in de zomer. Normaal gesproken gebeurt dat namelijk in de winter of het voorjaar. Voor hem was dit dus ook wel een uitdaging.” Voor het Emailleplein werden berkenbomen uitgezocht met extra witte stam die fraai afsteken tegen de donkere gevels. Deze exemplaren hebben bovendien een iets dunnere groei, wat samen met de kleur bijdraagt aan het transparante karakter van het plein. “De bomen zijn twaalf jaar oud”, vertelt Tiemessen. “Ze zijn in die tijd vier keer verplant bij de kweker. Afgelopen jaar zijn ze vroeger dan anders gerooid bij de kweker en vervolgens opgekuild.” Opkuilen wil zeggen dat de bomen tijdelijk werden ‘gestald’ voordat ze naar hun eindbestemming in Ulft gingen. De berken werden vroeg gesnoeid en in mei en juni goed natgehouden. Door de vroege rooi en snoeikwamen de berken nog
niet vol in blad, zodat ze pas in de zomer loof kregen, toen ze op het Emailleplein waren geplant. Voor het zo ver was kregen de bomen nog een laatste snoei. Op de dag van het uitplanten werd zo efficiënt mogelijk gewerkt, wat betekende dat de kuilen voor de bomen al gegraven
De berken op het Emailleplein hebben een etra witte stam die fraai afsteekt tegen de donkere gevels
waren. De berken werden hierdoor niet onnodig vaak verplaatst en konden vanaf de aanhanger zo de grond in.
S t r a a t b e e l d november 2013
41
Het DRU Industriepark voor de herontwikkeling
Pijpestrootje in lavasubstraat De berken kwamen in speciale boombakken te staan, ook niet zonder reden. “Berken hebben een vrij oppervlakkige wortelgroei. Als ze in de volle grond gezet zouden worden, zouden de wortels de verharding kunnen beschadigen”, aldus Tiemessen. De bomen zijn nu nog voorzien van een gietrand, om ervoor te zorgen dat de wortels voldoende water krijgen. Volgend jaar
zullen de gietranden verdwijnen en kan de boombak helemaal volgroeien met Molinia caerula ‘Heidebraut’, ook wel bekend als Pijpestrootje. Dit siergras met fraaie herfstkleuring is geplant in lavasubstraat. Dit materiaal houdt warmte vast, waardoor het groeiseizoen op een natuurlijke manier vervroegd wordt. Bovendien helpt lavasubstraat om onkruid tegen te gaan. De ervaring leert dat dit aanzienlijk scheelt in onderhoudskosten. Het feit dat de berken in de
zomer en niet zoals gebruikelijk in het voorjaar of in de winter zijn geplant, heeft de boomkweker er niet van weerhouden om een garantie van drie jaar op de bomen te geven. Mocht één van de berken in die tijd doodgaan of niet aanslaan, zorgt hij ervoor dat er een zelfde berk voor terug komt. “De kweker heeft tien dezelfde berken op voorraad staan”, weet Tiemessen. “We kunnen dus snel schakelen als er iets mocht gebeuren met de bomen.”
Ecologische verbinding
als onderdeel van de landelijke Ecologische Hoofdstructuur (EHS). Het doel van de EVZ is primair het verbinden en verknopen van natuursystemen met elkaar tot een robuust netwerk waarin verloren landschapswaarden worden hersteld. Daarnaast is het ook een recreatief en toeristisch netwerk van formaat. De EVZ verbindt natuurwaarden, stedelijk uitloopgebied, natuurervaring, landschapsarchitectuur, recreatie, kunst en cultuurhistorie met elkaar. Op het DRU Industriepark komen al deze elementen samen.
Achterhoek Spektakeltoer Een week nadat de berken geplant waren, vond op het DRU Industriepark de Achterhoek Spektakeltoer plaats. Het evenement was als het ware een stok achter de deur om het plein helemaal af te maken, hoewel het sowieso de wens van iedereen was om vaart te maken met het project. Baten: “We zijn hier al zo lang bezig, met dit hele project. Tien jaar geleden werden de eerste plannen gemaakt en nu nadert het DRU Industriepark de voltooiing. Het is nu tijd dat we het gaan gebruiken, voor zover dat al niet het geval is.”
“Ulft heeft lange tijd met zijn rug naar de Oude IJssel gelegen. De fabriekscomplexen, waaronder de DRU, waren gesloten voor dorpsbewoners”, vertelt Nieuwenhuis. “Gelijktijdig met het herontwikkelen van het voormalige DRU-terrein en Hutten-Zuid, het tweede grote fabriekscomplex in Ulft, is begonnen met de versterking van de natuurwaarden van de Oude IJssel.” De Oude IJssel is aangewezen als Ecologische Verbinsingszone (EVZ)
42
Straatbeeld
november 2013
