drijvende vliegvelden een haalbaarheidsstudie
deel 1
literatuurstudie
R. Heijmans en H. Verhoeven
Technische Universiteit Delft. Faculteit CiTG Bibliotheek Civiele Techniek Stevinweg 1 2628 CN ".Delft
OFFSHORE VLIEGVELDEN literatuurstudie
onderdeel van a f s t u d e e r p r o j e c t d r i j v e n d e
Daar men niet zo universeel alles veel
te weten mooier
kan zijn dat men alles weet wat van
is, moet men weinig weten
iets
van alles
vliegvelden
te weten
van alles. Want het is
dan alles
van een enkel
ding. Blaise Pascal
ïY\£c
Ronald Heijmans Hans V e r h o e v e n
9o Af s t u d e e r c o m i u i s s i e : p r o f . i r . Ch.J. Vos i n g . H.C. J a g e r W.W. M a s s i e Msc. i r . J.M.J. S p i j k e r s
TU D e l f t F a c u l t e i t C i v i e l e Techniek Vakgroep Mechanica & C o n s t r u c t i e s Sectie Betonconstructies
3 / fo 82
3
DEEL 1
VOORWOORD
Deze l i t e r a t u u r s t u d i e het
afstudeerwerk
faculteit
i s h e t r e s u l t a a t v a n de e e r s t e
van
R.
der C i v i e l e Techniek
Delft.
De
sectie
Betonconstructies.
Het De
afstudeerrichting
onderwerp
literatuurstudie
Aanleiding In
vormt
en
H.
Verhoeven
v a n de T e c h n i s c h e i s Mechanica
van h e t a f s t u d e e r w e r k
onderwerp o f f s h o r e 2 050
Heijmans
en
i s drijvende
een w a t b r e d e r e
basis
fase aan
van de
Universiteit Constructies, vliegvelden. en h e e f t a l s
vliegvelden.
v a n h e t o n d e r z o e k was de t e n t o o n s t e l l i n g N e d e r l a n d
w a a r v o o r een a a n t a l t o e k o m s t s c e n a r i o ' s i s g e s c h r e v e n . deze
scenario's
luchtverkeer vliegvelden
en
komen,
a l s oplossing
h e t daardoor
voor
het
groeiende
worden
van
bestaande
v o o r omwonenden, de
drijvende
te klein
en toenemende h i n d e r
v l i e g v e l d e n naar voren.
Delft,
16 mei 1990
5
DEEL 1
INHOUD VOORWOORD
3
INLEIDING
7
VERANTWOORDING
9
HOOFDSTUK 1
GESCHIEDENIS
11
1.1.
Transatlantische vluchten
11
1.2.
De i c e b e r g / a i r c r a f t - c a r r i e r
13
1.3.
Drijvende
14
landingsmatten
HOOFDSTUK 2
TOEKOMSTIGE ONTWIKKELINGEN I N DE LUCHTVAART
HOOFDSTUK 3
OFFSHORE AIRPORT PLANNING
. 17 23
3.1.
Algemeen
23
3.2.
Lokatie
24
3 . 2 . 1 . R e l a t i e met v a s t e
land
24
3.2.2. O v e r i g e o f f s h o r e a c t i v i t e i t e n
24
3.3.
Kosten v a n een o f f s h o r e v l i e g v e l d
25
3.4.
Operationele
3.5.
M u l t i f u n c t i o n e e l gebruik
HOOFDSTUK 4
overwegingen
. . . .
27 28
CONSTRUCTIE VORMEN
29
4.1.
P o l d e r b i n n e n een d i j k
29
4.2.
Kunstmatig e i l a n d
30
4.3.
P l a t f o r m op p a l e n
31
4.4.
D r i j v e n d concept
32
HOOFDSTUK 5
CASES OFFSHORE VLIEGVELDEN . . . . . . . . . .
5.1.
Inleiding
5.2.
Cases
CONCLUSIES
LITERATUUR
.
35 35 • 35
•
5
5
57
7
DEEL 1
INLEIDING
Aan
h e t e i n d v a n de
met
een g r o o t
a) Er w e r d
een
zeer g r o t e
vliegvelden
u i t b r e i d i n g nauwelijks land
groei i n het aantal
vlieg-bewegingen
verwacht.
s t e d e n w a r e n r o n d de b e s t a a n d e
Er w e r d
steden
probleem:
op de b e s t a a n d e b) De
z e s t i g e r j a r e n kampten v e r s c h e i d e n e
mogelijk
vliegvelden
gebouwd
zodat
was.
g e z o c h t n a a r a l t e r n a t i e v e m o g e l i j k h e d e n en d a a r waar op
geen goede a l t e r n a t i e v e l o k a t i e s w a r e n w e r d
offshore
gevonden.
In
waren
1973
samenhangen onderwerp Echter
de
zo
problemen
actueel
die
dat
met
er
een
een
de
oplossing
offshore
vliegveld
conferentie
over
dit
in
het
gehouden i s [ 6 ] . doordat
luchtverkeer
voornamelijk
uitbleef
projecten
d i e wel
van
de
aan
verwachte
groei
z i j n v e l e p l a n n e n i n de i j s k a s t g e z e t .
zijn
kust
de
uitgevoerd,
gelegen
zijn
veelal
vliegvelden
met
De
uitbreidingen
een
opgespoten
landtong. De g r o e i v a n de l u c h t v a a r t , de b e v o l k i n g is
toch
gestaag
doorgegaan
en s t e d e l i j k e g e b i e d e n
zodat
nu
alsnog
capaciteitsprobleem
o n t s t a a t op de v l i e g v e l d e n . D a a r b i j
mogelijke
toepassing
verdere
luidruchtige hernieuwde
v l i e g t u i g e n wat
van samen
i n v e n t a r i s a t i e van
de
supersonische aanleiding
mogelijkheden
en
geeft
een
komt de andere tot
voor
een
offshore
vliegvelden. Het
doel
van
verkrijgen
van
deze de
geplande
vliegveldprojecten. te van
onderzoeken de
literatuurstudie en
Daarnaast
een
overzicht
eventueel uitgevoerde plannings-
t e onderzoeken
toekomstige
is
gevolgen daarvan voor h e t ontwerpen
in van
offshore
en o n t w e r p v a r i a b e l e n
en een g l o b a a l
ontwikkelingen
te
de
o v e r z i c h t t e geven luchtvaart
en
de
vliegvelden.
i
In
d e z e s t u d i e g a a t h e t o v e r v l i e g v e l d e n waar op i n i e d e r g e v a l
normaal
gangbare v l i e g t u i g e n kunnen l a n d e n . Daarnaast
mogelijkheden de
grote
zijn
voor vliegdekschepen
Amerikaanse
vliegdekschepen
h a l e n en d i e v o o r de k u s t
v a n b.v. New
zouden e r
(er i s over gedacht u i t de
motteballen
York t e leggen
zodat
om te
8
DEEL 1
daar
kleine
vliegtuigen
watervliegtuigen,
welke
k u s t g e l e g e n s t e d e n en
op
zouden
verbinding vliegvelden.
kunnen
kunnen
landen)
en
geven
t u s s e n aan
de
9
DEEL 1
VERANTWOORDING
De
literatuurstudie
i s a l s v o l g t aangepakt. Eerst
i ser i n het
AUBID-systeem v a n de u n i v e r s i t e i t s b i b l i o t h e e k m e t v e r s c h i l l e n d e trefwoorden
getracht
een
boekenbestand.
Trefwoorden
eiland
leidden
hier
aantal
rapporten
ingang
te
verkrijgen
a l s offshore
t o t h e t gewenste
en c o n g r e s v e r s l a g e n
airport
t o t
het
en v l i e g v e l d
r e s u l t a a t . Zo w e r d e e n g e v o n d e n m.b.t.
offshore
v l i e g v e l d e n . Toen eenmaal een a a n t a l w e r k e n i n g e z i e n
kon worden
raakte
immers
h e t zoekproces
literatuurlijst vele ook
i n een s t r o o m v e r s n e l l i n g ,
de
v a n d e r g e l i j k e w e r k e n v o r m t weer e e n b r o n v a n
n i e u w e p u b l i k a t i e s . Deze r e f e r e n t i e s m a a k t e n h e t m o g e l i j k a r t i k e l e n u i t de v a k b l a d e n
bibliotheek
zijn
(althans n i e t leverde
deze
namelijk
niet
v o o r minder dan f 4 0 0 , -
een s t o r t v l o e d
zichzelf
o o k weer
"nieuwe"
artikelen.
Deze zgn.
op t e s p o r e n .
V i a de c e n t r a l e
elektronisch p e r u u r ) . Deze
van t i j d s c h r i f t a r t i k e l e n
aanleiding
gaven
t o t de
ontsloten zoekronde
o p , d i e op
opsporing
van
s n e e u w b a l methode b o u w t a l s h e t w a r e e e n stamboom v a n
literatuuraanhalingen hoeveelheid recentere
op
literatuur. literatuur
en
leidt
snel
A l s nadeel g e l d t vindt
t o t een
echter
dan v a n h e t werk
grote
d a t men n o o i t waarvan
men
b i j de K.M.A. i n B r e d a .
Een
uitging. Verdere
literatuur
speurtocht
i s gevonden
aldaar
artikelen
op.
Rijksinstituut
leverde
B i j het voor
een
flink
K.I.M.
i n
aantal den
Oorlogsdocumentatie
tijdschrift
Helder i s
en h e t
weinig
meer
gevonden. Voor
het
onderdeel
luchtvaart", Prof.
i s
"toekomstige nuttige
ontwikkelingen
informatie
i n
verkregen
van
B e r e n s c h o t v a n de f a c u l t e i t L u c h t - e n R u i m t e v a a r t .
literatuur getoond
werd die
een g r o o t met
behulp
aantal van
futuristische Prof.
r e a l i t e i t s w a a r d e konden worden g e s c h a t . gemaakt
v a n de t o e k o m s t i g e
neergezet.
luchtvaart
I n de
mogelijkheden
Berenschot
op
Zo i s e e n " b e s t en geen
de
hun
guess"
luchtkasteel
GESCHIEDENIS
11
DEEL 1
HOOFDSTUK 1
l.l.
GESCHIEDENIS
Transatlantische vluchten
Wie
denkt
zijn
dat
heeft
drijvende
het
landingsbanen
mis.
niet
Al
op
offshore
vliegvelden
in
voelde
1922
het vertrouwde
het
v e e l o n v r i e n d e l i j k e r m i l i e u v a n de
Men
had
science-fiction
men
land
de
noodzaak
te situeren
om
maar i n
zee.
i n d i e dagen n a u w e l i j k s e r v a r i n g met
en e r moest w e l een h e e l e r g goede r e d e n
h e t bouwen i n zee
zijn
n a a r d e z e v i j a n d i g e o m g e v i n g . D i e r e d e n was
om
u i t te wijken
e r dan
ook.
O v e r b r u g d e n de g e b r o e d e r s
W r i g h t i n h e t b e g i n v a n d e z e eeuw
pas
enkele t i e n t a l l e n meters,
i n h e t b e g i n van
het
b e r e i k v a n een v l i e g t u i g a l o p g e l o p e n dit
i n d i e dagen
voldoende Nu
om
werkte
een
er
in
400 m i j l .
r e s p e c t a b e l e a f s t a n d was,
Wilmington Armstrong
transatlantische 400
t o t zo'n
20 was
was
Hoewel
het
niet
de A t l a n t i s c h e Oceaan o v e r t e s t e k e n .
genaamd Edward H. iedere
de j a r e n
Delaware
civiel
ingenieur
d i e w e l een o p l o s s i n g w i s t v o o r
luchttransport.
mijl
een
dwars over
de
H i j had
o c e a a n een
het
plan
het
opgevat
drijvend
om
vliegveldje
aan t e l e g g e n . Het
ontwerp
eenvoudige ontwerpen
van
zo'n
zaak
en
gereed
bijzondere constructie het
duurde
waren
en
dan
met
ook
de
is natuurlijk
tot
1929
uitvoering
geen
totdat kon
de
worden
begonnen. Het er
ontwerp
dat enige welhaast
g l o b a a l a l s v o l g t u i t . De
een
s t a l e n p l a t f o r m van
geniale trekjes
vertoont,
constructie bestaat a l l e r e e r s t u i t
1200
b i j 400 v o e t , op een h o o g t e v a n
v o e t boven h e t z e e - o p p e r v l a k . D i t g e h e e l w o r d t o n d e r s t e u n d een
afgetuid
gebaseerd • Op
meer
raamwerk met
ziet
drijvende
kolommen.
75
door
D i t ontwerp
is
op 2 p r i n c i p e s n l . dan
50
voet
beneden
het
wateroppervlak
is
geen
i n v l o e d van g o l v e n merkbaar. • Een
constructie
waarvan niet
de
d i e geen
romp
zich
gaan r o l l e n ,
weerstand
boven
het
stampen o f w a t
biedt
aan
wateroppervlak
h e t d r i j f v e r m o g e n wordt g e l e v e r d door
die
onder
het
golven
wateroppervlak
gelegen
en
bevindt zal
d i e s meer z i j . H e t
d e e l van net
de
de
zijn.
grootste
drijftanks Doordat
de
GESCHIEDENIS
12
DEEL 1
kolommen
onder
oppervlakken zijn
dan
waar
erboven,
dynamische diepte.
de
drijftank de
kleiner
dynamische
heffen
deze
golfkrachten
nemen
Door de a f m e t i n g e n j u i s t
zijn
en
golfkrachten elkaar immers
bijgevolg werken
groter
. g e d e e l t e l i j k op. af
met
de De
toenemende
t e kiezen i s het mogelijk
om
g o l v e n v a n een b e p a a l d e f r e q u e n t i e g e h e e l u i t t e dempen. z
T z=-h->
J
77777777777777777777777777777777
figuur 1-1
Onder
orbitaalsnelheid
de p a l e n b e v i n d e n
zich
met b a l l a s t d i e
anderzijds
d o o r hun massa v o o r e x t r a s t a b i l i t e i t
kabels,
en
alsmede
onder een
w o r d t op z i j n
plaats
bewegingen
uitdempen
en
zorgen.
gehouden d o o r
met v a n l ^ i n . t o t 2 ^ i n . v e r l o p e n d e
Het i s m o g e l i j k Op
verticale
gevuld
door
lange
vorm
schijven
enerzijds
De c o n s t r u c t i e
hun
waterdeeltjes
21.150 v o e t doorsneden.
h e t dek op de w i n d t e r i c h t e n .
h e t dek w a r e n
hangars
hotel
restaurant.
en
een
en w e r k p l a a t s e n g e d a c h t , De
meer
dan
modale
l u c h t r e i z i g e r v a n t o e n mocht h e t immers aan n i e t s o n t b r e k e n .
GESCHIEDENIS
13
DEEL 1
1 f&i&^ftil^tiitlS^>i
"'.V;. },.''"*
figuur De
1-2
bouw
'oiW? • '
artist's van
Armstrong
de
seadromes
Seadrome
achterhaald
impression
d o o r de c r i s i s
leek
toen
Pennsylvania-Central
seadromes techniek
na
de
uitgevoerd Company,
worden
maar
door
waarschijnlijk
alsnog
Airlines
oorlog Nu
een was
i n 1943 weer
zou w o r d e n
een v o o r s t e l
transatlantische er
v a n een a f s t a n d
uitgevoerd
door
de
voortschrijdende v a n 800
Ook d i t v o o r s t e l h a a l d e h e t n i e t en h e t h e l e
principe
brandstof
w o r d e n d o o r de t e c h n i e k .
volgestouwd
transatlantische Mr.
Armstrong's
vliegtuig,
vluchten idee
spoedig
mogelijk
verder
met een
zouden r e g u l i e r e
worden.
overbodig.
Seadrome D e v e l o p m e n t Company i s v e r d e r
1.2.
met
seadromes
spoedig achterhaald
tussen
de
route
M a a k t e C h a r l e s L i n d b e r g h a l i n 1927 de g r o t e o v e r s t e e k met
de
i s h e t e r n o o i t van gekomen[19].
dat het plan
t e beginnen. sprake
mijl[20]. zou
h e t erop om
zou
Development
Even
indiende
seadrome
Van
Dit de
maakte
Armstrong
w e i n i g meer vernomen.
De i c e b e r g / a i r c r a f t - c a r r i e r
Oorlog
brengt
inventiviteit
behalve naar
veel
boven,
leiden.
I n de v o o r b e r e i d i n g
dat
landingstroepen
de
g e g e v e n . I n een t i j d
niet
narigheid
ook
d i e t o t vernieuwende op D-day
nogal
eens
ideeën
kan
z a t men met h e t p r o b l e e m
voldoende
luchtsteun
kon
worden
d a t v l i e g d e k s c h e p e n s c h a a r s w a r e n was h e t
DEEL 1
IA
uitzicht
op
goedkoop
GESCHIEDENIS
d r i j v e n d e v l i e g v e l d e n gemaakt van
te
maken
bombardement d o o r
en
gemakkelijk
water
i n de
te
kraters
i j s , onzinkbaar,
repareren
te gieten,
na
een
een
lokkend
perspectief. Een
zekere
had
d i t briljante
daar
was
iets
zaagsel was
meneer Pyke, l i d v a n
en
de
idee bedacht.
op
gevonden.
zeewater
dat,
staf
Nu
Pyke
indien
van
worden
door
vermogen was
om
natuurlijke
wijze
Mountbatten,
i s i j s n o g a l b r o s , maar ontwikkelde
bevroren,
koelelementen.
een
mengsel
bijna
a l s b e t o n en noemde h e t P y k e c r e t e . H e t
moeten
Lord
net
geheel
Indien
zo
zou
er
ook van
sterk
bevroren
niet
genoeg
a l h e t b e n o d i g d e w a t e r t e b e v r i e z e n , zou d i t op plaats
kunnen
vinden
in
Noord
Canada
of
Rusland. Het p r o j e c t k r e e g de s t e u n v a n M o u n t b a t t e n
Churchill
was
g e c h a r m e e r d van h e t i d e e . Het kwam z e l f s t o t een p r o e f m o d e l
van
60 b i j 3 0 v o e t en De
kosten
te
lang
Tegen
100
t o n , gebouwd op P a t r i c i a L a k e i n Canada.
bleken nogal tegen
om
het
die
project
tijd
vliegdekschepen
en ook
te vallen
t e kunnen
zouden
er
en
ook
voltooien al
de
bouwtijd
voor
genoeg
z i j n om v o o r l u c h t d e k k i n g t e
de
invasie.
conventionele
zorgen.
U i t e i n d e l i j k w e r d h e t p r o j e c t d o o r de A m e r i k a n e n , d i e h e t voor
de
constructies
zouden
moeten
was
leveren,
in
staal
januari
1944
Navy
1966
getorpedeerd.
1.3. Om
Drijvende het
iets en
landinqsmatten
t i j i n Vietnam
moois. Vietnam sawa's.
grootmacht
Wat
is
dan
t e keren
bestaat voor er
nu
d i t potentieel Men
l a n d i n g s m a t t e n van
aluminium.
matjes,
aluminium moest
en
zorgen
3
bij 8
sterkte
moest
elkaar
bevestigd
een
te
de
voet
als
in
gelast
zorgdragen. moeten
l a n d i n g s p l a a t s t e creëren.
De
voor matjes
nauw
in
helikopter-
hiervoor
drijvende
opgebouwd dat
zouden om
gedreven
als
voldoende
raamwerkje
worden,
het
gebruiken
g r o o t , waren dat
U.S.
g r o o t d e e l u i t moerassen
ontwikkelde
polyurethaan, en
een
mooier
landingsplaats?
Deze
bedacht
zo
u i t lagen
drijfvermogen voor
met een
voldoende bouten
aan
volledige
15
DEEL 1
De l a n d i n g s m a t t e n z i j n
GESCHIEDENIS
z e l f s i n de p r a k t i j k u i t g e t e s t
(zoals t e
z i e n i s op de a f b e e l d i n g ) en b l e k e n t e v o l d o e n [ 2 2 ] .
figuur De
1-3
bron
panelen
praktijktest
vermeldt door
landingsmatten
d a t h e t de
bedoeling
de l u c h t t e v e r v o e r e n n a a r
het
geheel
hoe
een h e l i k o p t e r k a n l a n d e n om z i j n
er
was
de
lichtgewicht
de g e w e n s t e p l e k ,
s n e l i n e l k a a r gezet kon worden. N i e t v e r m e l d
waar wordt
zaakjes a f t e leveren a l s
nog geen l a n d i n g s p l a a t s i s , o f w a t h e t n u t v a n een m o b i e l e
l a n d i n g s p l a a t s i s op een p l e k waar j e t o c h a l k a n l a n d e n . Onbekend
i s o f de l a n d i n g s m a t t e n met s u c c e s
gefunctioneerd, verwachten
maar g e z i e n de u i t s l a g
van n i e t .
i n Vietnam
van h e t c o n f l i c t
hebben iste
O N T W I K K E L I N G E N I N D E LUCHTVAART
17
DEEL 1
HOOFDSTUK 2
TOEKOMSTIGE ONTWIKKELINGEN I N DE LUCHTVAART
Werd i n h e t v e r l e d e n i e d e r e t e c h n o l o g i s c h e v i n d i n g m e t e e n i n de p r a k t i j k t o e g e p a s t , t e g e n w o o r d i g g a a t d i t n i e t meer zo s n e l . Er dient
rekening
gehouden
t e worden
met
een
aantal
nieuwe
f a c t o r e n z o a l s m i l i e u , o v e r l a s t , economisch rendement e t c . Het i s n i e t t e v e r w a c h t e n d a t i n de n a b i j e e n w a t m i n d e r toekomst zullen
geheel komen.
nauwelijks
Nu
het f e i t
lang geleden
voor
de
heeft
t o t ontwikkeling Verenigde
o n t w i k k e l i n g e n hun i n t r e d e
door
aansprakelijk
vliegtuigconcepten
a l i s h e t zo d a t i n de
nieuwe
veroorzaakt hoe
nieuwe
zijn
voor
ontwikkeld
Staten
D i t wordt ongeacht
i s , ten allen
tijde
t e c h n i s c h e o n t w e r p f o u t e n . Een a a n t a l ,
vliegtuigindustrie
er toe geleid
doen.
dat vliegtuigfabrikanten,
een v l i e g t u i g
nabije
ongunstige
juridische
d a t de v e r k o o p p r i j s
uitspraken,
van vooral
de w a t
k l e i n e r e v l i e g t u i g e n met z o ' n 30% i s g e s t e g e n . D i t l e i d t dat
men
een z e e r
c o n s e r v a t i e v e houding
langzaam v o o r t b o r d u u r t de
Boeing
het
concepten.
en
slechts
Typerend
747/400 a l s e e n p r i m e u r w o r d t g e p r e s e n t e e r d ,
i n feite
dichter
op b e p r o e f d e
aanneemt
een u p d a t e
b i j huis
i s v a n een 20 j a a r
zijn
de
'nieuwe'
er toe i s dat terwijl
oud c o n c e p t .
Fokker
50
en
Wat 100
a f s t a m m e l i n g e n v a n de a l o u d e F r i e n d s h i p e n F e l l o w s h i p . Dit, is,
met h e t f e i t
dat het vliegtuig
m a a k t d a t een r a d i c a l e
behoorlijk
uitgeëvolueerd
v e r a n d e r i n g i n de b u r g e r l u c h t v a a r t
n i e t aanstaande i s . Toch i s e r w e l een a a n t a l t e n d e n z e n waar t e nemen: • de
toepassing
kunststoffen
van en
nieuwe
materialen.
composietmaterialen
Nu
reeds
toegepast
in
worden niet
d r a g e n d e d e l e n v a n v l i e g t u i g e n . D i t z a l a l l e e n maar toenemen, terwijl
langzamerhand
de t i j d
rijp
ook
i n dragende d e l e n t o e t e passen
zal
er toe leiden
dat vliegtuigen
d e r h a l v e meer n u t t i g e
• de
ontwikkeling
lijkt
om d e z e
materialen
( n . b . ARALL). D i t a l l e s steeds
lichter
w o r d e n en
l a d i n g mee k u n n e n nemen.
van steeds
krachtiger
motoren.
D i t leidt
e r t o e d a t de s t a r t b a n e n s t e e d s k o r t e r b e h o e v e n t e z i j n .
ONTWIKKELINGEN IN DE LUCHTVAART
18
DEEL 1
• het
steeds
geluidsarmer
worden
maakt de o v e r l a s t s t e e d s m i n d e r Men
i s nu v r i j w e l
zichzelf verdere
meer
lawaai
maken
de
motoren.
v a n de g e l u i d s p r o d u c t i e
mede
eisen
geluidsoverlast
d i t een
Dit
(althans per v l i e g t u i g ) .
dan
aërodynamica kan
vliegtuigmotoren.
op h e t p u n t gekomen d a t de v l i e g t u i g e n op
reductie
m.b.t.
van
rem
i n beschouwing betekenen
vliegtuigconcepten,
op
terwijl
de
de
dient
t e worden
nog v e r d e r
Voor
een
nog
derhalve
de
genomen. A l s de
aangescherpt
ontwikkeling
specifieke
van
kennis
worden nieuwe op
het
g e b i e d v a n g e l u i d s o v e r l a s t w e l z a l toenemen.
• de
ontwikkeling
[7,9,11]. Dit
supersonisch
passagiersvliegtuig
z a l g r o t e r , s n e l l e r en z u i n i g e r moeten z i j n dan
v o o r g a n g e r . Door de k r a c h t i g e r m o t o r e n z a l de b e n o d i g d e
startbaan
zeker n i e t langer
• h e t steeds Mria,
op
groter
's w e r e l d s
een s p a n w i j d t e
bedoeld voor speciaal rondvliegen toestel,
[ 4 2 ] . De
voorzien
grote want
verwachten[16]. nauwelijks
daar De
berekend
vliegtuig,
v a n 88,4m. D i t t o e s t e l
B-747/400 Niet
voor
D i t i s om zijn
de
taxibanen op
z a l dat wel
v a n 64,8m, g e e f t
afmetingen.
van w i n g l e t s .
verkorten,
grootste
dermate
de
grote
doen
getale en d i t
nu a l p r o b l e m e n
niets totale
grootste en
heeft
i s echter
t r a n s p o r t en z a l n o o i t i n g r o t e n
met een s p a n w i j d t e
zijn
z i j n d a n nu h e t g e v a l i s .
w o r d e n v a n v l i e g t u i g e n . De A n t o n o v An-2 2 5
d i t moment
bijvoorbeeld
door
een
Er w o r d t g e w e r k t aan een o p v o l g e r v a n de C o n c o r d e .
vliegtuig
zijn
van
i s het toestel spanwijdte
te
problemen
te
opstelplaatsen spanwijdten.
zijn
Verwacht
w o r d t d a t v l i e g t u i g e n d i e t o t 800 p a s s a g i e r s k u n n e n v e r v o e r e n in
het begin
maken.
v a n de v o l g e n d e
eeuw hun e e r s t e
vlucht
zullen
O N T W I K K E L I N G E N I N DE LUCHTVAART
19
DEEL 1
figuur 2-1
Antonov
An-225
Mria
• h e t gebruik van propfan van
d i t type
omhulsel, zijn
motoren,
aandrijving[18].
i n feite
een s t r a a l t u r b i n e
op h e t g e b i e d v a n e f f i c i e n c y .
t e verwachten
Men v e r w a c h t
veel •
zonder
De n o d i g e
problemen
op h e t g e b i e d v a n g e l u i d s o v e r l a s t ,
er i s
immers geen o m h u l s e l om h e t g e l u i d t e g e n t e h o u d e n .
Dit
zijn
ontwikkelingen zoals
verleden
zijn
maar
meeste
de
voorzag
men
vliegtuigen,
zijn
20
daarvan jaar
worden
niet
bewaarheid
een g r o t e
toekomst
korte
7 e n de B r i t i s h
hypersone
de
snelheden
vliegtuigen,
Aerospace
Zo
V/STOL
1
dan v o o r Te noemen 146,
die
s t a r t b a n e n g e b r u i k k u n n e n maken. Ook hypersoon
luchtverkeer
I n d i e n men t o c h met d e r g e l i j k e
d a n i s een v l u c h t b u i t e n de d a m p k r i n g
i.v.m.
voor
plaatsen toegepast.
t o e p a s s i n g van zgn. s c r a m j e t s , voor
bevelen
geworden.
h e t g e v a l geworden, b e h a l v e
op e n k e l e
de de H a v i l a n d Dash
vliegen,
I nhet
t o e p a s s i n g . V l i e g t u i g e n met b e p e r k t e STOL-
i s n i e t t e verwachten. wil
zijn
geleden
d i t i s niet
beide van r e l a t i e f de
worden.
ook v e r w a c h t i n g e n v o o r de t o e k o m s t u i t g e s p r o k e n ,
een e n k e l e m i l i t a i r e eigenschappen
d i e nu g e z i e n
enorme
wrijving
zouden de h u i d i g e
i n de
'STOL: S h o r t Take O f f and L a n d i n g VTOL: V e r t i c a l Take O f f a n d L a n d i n g
meer aan t e
atmosfeer. B i j
materialen
gewoonweg s m e l t e n .
snelheden
toegepast i n
figuur Een
2-2
toekomstvisie
scramjet
mens k a n s l e c h t s 0,5
verdragen. 4000
O N T W I K K E L I N G E N I N D E LUCHTVAART
20
DEEL 1
Om
km/uur)
hypersonisch
g e x t r a g e d u r e n d e een l a n g e r e
een h y p e r s o n e s n e l h e i d t e b e r e i k e n zou
zo'n
vliegtuig
lange
tijd
nodig
a l moet afremmen v o o r
(vanaf
zijn,
tijd zo'n
dat
een
de v l u c h t goed en
w e l begonnen i s . G e c o n c l u d e e r d k a n w o r d e n d a t h e t v l i e g v e l d v a n de v o l g e n d e eeuw e r n i e t w e z e n l i j k a n d e r s u i t z a l z i e n dan h e t h u i d i g e , a f g e z i e n van
niet
startbanen
voorziene i s 20
ontwikkelingen. jaar
jumbojets a l gestopt
geleden
Het l a n g e r
met
( z i efiguur 2-3).
worden
het verschijnen
v a n de van
de
ONTWIKKELINGEN I N DE LUCHTVAART
21
DEEL 1
4000
< in 3000 Ü
O)
ra aj Ü>
01 _E 2000
£ E '5 cr QJ .c c
01
1000
i ï c •
1910
1920
figuur Het
2-3
steeds
slechts
1940 1950 I960 Year ol service cniry
lengte
de
zwaarder
en
geven
b i j taxibanen
naar
Te v e r w a c h t e n
vliegvelden
voor z i j n
mogelijkheid van
d i e zich relatief
Hieraan Airways
te
vliegvelden.
door
1 januari
t o e een g r o t e
de
feit
Schiphol
op
a l l e e n nog
vlucht
z a l nemen.
a l 40% v a n h e t t o t a l e
laatste jaren
kleine i s
aantal
groei
a l s h e t Duitse
danken.
Die
d a t ook i n D u b l i n
g e l e g e n STOL v l i e g v e l d .
D.L.T.
plannen
i s de
regionaal regionale
en h e t B r i t s e
maatschappij
voert
e e n STOL v l i e g v e l d .
i n h e t "Europa vlucht
voor
van
laatste
v a n de douane
een g r o t e
aandient,
vliegtuigen
de
1993 k u n n e n
h e t wegvallen
luchtverbindingen het
geven
i s d a n ook d a t met name h e t
v l u c h t e n u i t op London C i t y A i r p o r t , Vanaf
z a l w e l problemen
De
rekening[16].
luchtvaartmaatschappijen Brymon
en o p s t e l p l a a t s e n .
en d i t z a l i n de t o e k o m s t
London G a t w i c k neemt de t r e i n
verkeer.
van v l i e g t u i g e n z a l
v l i e g v e l d , i s n u op t o p d a g e n a l
worden.
toepassing
worden
een m i d d e l g r o o t
maar e r g e r
Een
groter
van
t e bereiken
railvervoer
1990
bereikbaarheid
nauwelijks
passagiers
1980
g r o e i van h e t l u c h t v e r k e e r
wereldschaal
Bij
1970
startbaan
problemen
explosieve m.b.t.
1930
afhandeling, nemen. zijn
zonder
grenzen",
deze
regionale
Ditblijkt
voor
wel
u i t
een i n de h a v e n
HOOFDSTUK 3
3.1.
OFFSHORE AIRPORT PLANNING
23
DEEL 1
OFFSHORE AIRPORT PLANNING
Algemeen
Voor
vijf
van
aanzienlijk mogelijkheid deze
de
aantal
e l f grootste
wereldsteden
k l e i n e r e steden z i j n
studies
v a n een n a b i j g e l e g e n o f f s h o r e
en
i n een
gedaan n a a r de
v l i e g v e l d . Vanwaar
belangstelling?
a) N a b i j
s t e d e l i j k e g e b i e d e n worden m o g e l i j k e
vliegveld
l o k a t i e s v o o r een
schaars.
b) Met de g r o e i v a n h e t l u c h t t r a n s p o r t neemt de o v e r l a s t s t e d e l i j k e gebieden c) Door
een e v e n t u e l e
offshore
i n de
toe. verhuizing
l o k a t i e komt
v a n een v l i e g v e l d
een g r o o t
terrein
n a a r een
beschikbaar
voor
andere doeleinden. d)
G r o n d k o s t e n k u n n e n e x t r e m e h o o g t e n aannemen.
e)
P r o b l e m e n b i j h e t v e r k r i j g e n v a n g o e d k e u r i n g v o o r p l a n n e n en bij
Een
afhandelen van a l l e r l e i
offshore
water.
vliegveld
I n de
terminals
procedures.
i s per d e f i n i t i e
zuiverste
vorm
parkeerplaatsen
zijn
etc.
geheel
alle
offshore
omgeven
voorzieningen; en z i j n
deze
door banen
v i a het
vaste land t e bereiken. Het
i s n i e t verstandig
p a s s e n aan een o f f s h o r e
een t r a d i t i o n e l e
onshore l a y - o u t
l o k a t i e . De g r o t e v e r s c h i l l e n z i j n :
• De b o u w k o s t e n v a n e e n o f f s h o r e - v l i e g v e l d meter
aan t e
( a a n z i e n l i j k ) hoger
zijn
per vierkante
dan d i e op e e n o f f s h o r e - l o k a t i e .
Door deze hoge k o s t e n moeten de a f m e t i n g e n v a n een o n s h o r e l o k a t i e g e m i n i m a l i s e e r d worden. • Aanvliegroutes,
bufferzones
etc.
zullen
voor
v e e l a l b o v e n h e t w a t e r z i j n en dus geen k o s t e n • Toegang t o t e e n o f f s h o r e kosten
met z i c h
is
offshore
veroorzaken.
h e t land
meebrengen e n h e t a a n t a l
economisch b e p e r k t • De m o g e l i j k h e i d
v l i e g v e l d vanaf
offshore-sites z a l extra
toegangswegen z a l
zijn.
om v l i e g v e l d - g e b o n d e n i n d u s t r i e t e h u i s v e s t e n
beperkt.
De b u f f e r z o n e s
welke
onshore
hiervoor
g e b r u i k t worden z i j n n i e t aanwezig. • I n e e n a a n g e p a s t e l a y - o u t v o o r een o f f s h o r e verschillende
functies
zich
op
h e t land
vliegveld zullen bevinden.
De t e
1
D E E L
ZU
scheiden
functies
economische
en
offshore
en
lokaties
moet
weinig
van
onshore
met
een
studie
het
land houdt i n :
naar
• evaluatie • s t u d i e van offshore
o n s h o r e en
van
m i d d e l e n om
Een
luchthaven
de
totale
moet zo
midden aan
Dit in
het
de
dicht mogelijk
b i j de
zou
dat
betekenen stedelijk
en
gebied
te
lokatie
zal Het
voeren
verbinding
van
d i e men men
ligt
een
een
het
met
offshore
k w i j t i s om
o o r s p r o n g van
het
i s echter en
ook
mogelijk
elektriciteit
op
het
liggen.
Voor
land.
en
voor
vaste
het om
met
het
land is
woon-
tot van
af t e
belang
leggen.
onder
offshore
stand
andere
vliegveld
n i e t o v e r a l de schepen
v l i e g v e l d op
kust
brandstof te
wekken
deze l e i d i n g e n t e hoog w o r d e n .
lange
Bij
bij
a a n v o e r van
het
De
worden
vliegveld
offshore vliegveld
vliegveld
en
activiteiten
reeds
zoeken
a c t i v i t e i t e n rekening • o l i e en
als
deze a f s t a n d
3.2.2. O v e r i g e o f f s h o r e gebruikt.
op
zowel onshore
l o k a t i e op h e t
het
p i j p l e i d i n g e n naar
i n d i e n de k o s t e n van
zeeën
als
verschillende
moet
w i l l e n l e g g e n . Deze l e i d i n g e n k u n n e n e c h t e r aan
relatief
offshore
een
goederenvervoer
elektriciteitsvoorziening
snijden.
beide
vasteland
moet een
tijd
brandstof
in
met
c o m p l e x met
water grenzen,
personen-
werkverkeer
Voor
offshore
een
het
3 . 2 . 1 . R e l a t i e met
i . v . m . de
de
bereiken.
d i c h t e r b i j h e t c e n t r u m dan
De
over
tussen
transportmiddel
alternatieven
lokatie te
liggen.
steden d i e
komen.
afstand
een
faciliteiten.
Lokatie
Voor
De
worden
van
offshore voorstellen.
offshore
het
3.2.
mogelijk
lokatie. geschikt
basis
verdeeld
a l t e r n a t i e v e l o k a t i e s , zowel
• v e r g e l i j k e n van
voorkeur
analyse
op
o v e r b r u g d kunnen worden.
Een
vervoer
v l i e g v e l d moeten
functionele
de
tijd
een
OFFSHORE AIRPORT PLANNING
gaswinning
naar
tijd een
voor
t a l van
lokatie
moet
activiteiten met
al
w o r d e n gehouden. E n i g e v o o r b e e l d e n :
deze
•
OFFSHORE AIRPORT PLANNING
25
DEEL 1
scheepvaartroutes
• visserij;
tijdelijk
v e r s t o r i n g ecosysteem, permanent
onttrekking visgronden • telecommunicatiekabels • militair
oefengebied
• k u s t v e r d e d i g i n g , stromen, •
transport
bodemmateriaal
recreatie
• winning
bodemmateriaal
• bestaande
luchtvaart
• a f v a l v e r b r a n d i n g en d u m p i n g Andere
factoren
welke
bodemeigenschappen, oceanografische milieu van
In
waterdiepte
bepalen
en
meteorologische
zijn
allerlei
de
fysisch-
eigenschappen.
Vanuit
het lozen
g e l u i d s o v e r l a s t en h o r i z o n v e r v u i l i n g [ 1 1 ] .
K o s t e n v a n een o f f s h o r e de a f w e g i n g
kosten
lokatie
o o g p u n t w o r d e n ook e i s e n g e s t e l d aan de l o k a t i e :
afval,
3.3.
en
de
een
tussen
vliegveld
een l a n d - o f o f f s h o r e l o k a t i e
belangrijke
r o l . Om
deze
vergelijking
spelen
de
t e kunnen
maken, w o r d e n de meest b e l a n g r i j k e k o s t e n v e r s c h i l l e n genoemd: a) L o k a t i e k o s t e n Met
deze k o s t e n
moeten
worden
bouwen.
De
wordt om
op
kosten
hangars,
hier de
van
bedoeld
lokatie de
de k o s t e n een
vliegveld
faciliteiten
vrachtstations,
welke te
gemaakt kunnen
(banen
terminals,
en
navigatie-
verlichting
b e g e l e i d i n g ) w o r d e n h i e r n i e t beschouwd. Lokatie
kosten
natuurlijke
nemen t o e a l s de w a t e r d i e p t e t o e n e e m t en de
bescherming
afneemt.
Tegenover
deze
hogere
kosten staan enige m o e i l i j k t e k w a n t i f i c e r e n opbrengsten a l s het
afnemen
ligging
van
nabij
hinder
stedelijke
k w a n t i f i c e r e n opbrengst gecreëerde geen
beslag
voor
de
en z a k e l i j k e
en
centra.
de
mogelijke
Een meer t e
v a n een o f f s h o r e v l i e g v e l d i s d a t de
l o k a t i e een a a n v u l l i n g gelegd
omgeving
wordt
op
i s voor
de gemeenschap nu
een e v e n t u e l e
lokatie
op h e t
vasteland. Figuur van
3-1 i l l u s t r e e r t
het grote verschil
de v i e r m o g e l i j k e c o n s t r u c t i e m e t h o d e n
schaal!)
i nlokatiekosten (op l o g a r i t m i s c h e
26
DEEL 1
OFFSHORE AIRPORT PLANNING
KOSTENVERGELIJKING offshore
vliegveld
kosten/acre • 1000 $10000
$1000
$100
$10
i i $1
polder
kunstm. eiland
platform
drijvend
constructie methoden bron: Offshore airport planning, 1960 figuur b)
3-1
lokatiekosten
Toegangskosten De
kosten
vliegveld het
die
gemaakt
moeten
worden
om
een
offshore
t e b e r e i k e n hangen nauw samen met de l a y o u t v a n
vliegveld.
toegangskosten
I n het bijzonder
liggen.
toegangsconstructie:
in
brug,
vliegveld
in
o f f s h o r e b e v i n d t o f wanneer a l l e e n de banen o f f s h o r e factor
een
verschil
geheel
belangrijke
wanneer
een
zich
Een
zijn
z a l er
deze tunnel,
kosten
is
de
veerverbinding
enzovoorts. c) B e d r i j f s - en Voor
onderhoudskosten
een o f f s h o r e
vliegveld
moeten een a a n t a l
w o r d e n gemaakt v e r g e l e k e n met een o n s h o r e
extra
lokatie:
• s p e c i a l e c o n s t r u c t i e s voor h e t p l a a t s e n van v e r l i c h t i n g voor h e t naderen
v a n de l a n d i n g s b a a n .
• d r a i n a g e s y s t e e m ; d i t k a n g e c o m p l i c e e r d e r z i j n dan v o o r een o n s h o r e
lokatie.
• a a n s l u i t i n g op v o o r z i e n i n g e n . • bescherming
tegen
golfaanval.
kosten
OFFSHORE AIRPORT PLANNING
27
DEEL 1
3.4. O p e r a t i o n e l e overwegingen V o o r h e t goed f u n c t i o n e r e n extra eisen
gesteld:
a) N a v i g a t i e Er
hulpmiddelen
moeten
plaatsing
nieuwe
huidige
vereist
en s t r o m i n g s i n v l o e d e n
sterk
groeiende
een s t o r i n g s v r i j
vertragingen
worden
voor
de
landingssystemen
t e elimineren.
commerciële
systeem
luchtvaart-vloot
om v e i l i g h e i d s r i s i c o ' s en
i n de v l i e g s c h e m a ' s t e v o o r k o m e n .
Het
weer s p e e l t h i e r een b e l a n g r i j k e r o l i n . I n d i e n h e t weer
op
een
offshore
vliegbewegingen voor kan
lokatie zorgt
de o f f s h o r e
voor
een
afname
i s d i tnatuurlijk
lokatie.
van
het
aantal
een n e g a t i e f
H e t weer op een o f f s h o r e
punt
lokatie •
a a n z i e n l i j k v e r s c h i l l e n v a n h e t weer op h e t l a n d .
bijzonder
I nhet
z i j n t u r b u l e n t i e en m i s t h i e r v a n b e l a n g .
Onderhoud Het
onderhoud
neemt t . g . v . d)
ontwikkeld
Weer De
c)
methoden
v a n de a a n v l i e g v e r l i c h t i n g en de
t e n e i n d e de t i j b)
v a n een v l i e g v e l d w o r d e n een a a n t a l
van
vliegtuigen
op
een
offshore
vliegveld
corrosie aanzienlijk toe.
Vogels Grote
vogelpopulaties
zijn
een
v l i e g v e l d e n aan h e t w a t e r . H i e r constructie
van
het
probleem
voor
bestaande
z u l l e n a l b i j de p l a n n i n g
vliegveld
maatregelen
voor
en
genomen
moeten worden. e) A c c e p t a t i e d o o r g e b r u i k e r V o o r de luchtvaartmaatschappijen: •
veiligheid
• efficiency •
flexibiliteit
V o o r de
passagiers:
• psychologische
factoren
• gebruiksgemak V o o r de gemeenschap: •
esthetica
•
veiligheid
•
geluidsoverlast
• opbrengst u i t i n v e s t e r i n g e n van o v e r h e i d Tegenover
deze
negatieve
punten
staat
dat offshore
de
lucht
OFFSHORE AIRPORT PLANNING
28
DEEL 1
koeler
en
dichter
is,
wat
de
(vliegtuigen k r i j g e n hierdoor
een
3.5.
Multifunctioneel
Er
zijn
twee
V o o r b e e l d e n van •
komt
plaatsgebonden
en
gebruikers.
de
eerstgenoemde
categorie:
diep-water-haven zijn
(nucleair of f o s s i e l ) die
i n s t e d e l i j k e g e b i e d e n en v e e l k o e l w a t e r
• afvalverwerkingsfabriek;
b.v.
impopulair
nodig
hebben.
vuilverbrandingsoven
rioolwater-zuiveringsinstallatie
• s t o r t p l a a t s voor vast a f v a l ; mogelijk materiaal
i s d i t a f v a l a l s ophoog
te gebruiken
• raffinaderij, • o p s l a g van
maakt ook
olie
• pijpleiding •
goede
draagkracht).
medegebruikers;
• elektriciteitscentrale
•
grotere
ten
qebruikflOl
soorten
vliegveldgebonden
efficiency
gebruik
van
diep-water-haven
i n tanks
tussenstation
industriepark
• een
e x p e r i m e n t e e l a q u a c u l t u u r s t a t i o n met
beschermde zeeomgeving n o d i g Vliegveldgebonden diensten • cruiseschiphaven
b o e r d e r i j welke
een
heeft
zijn:
w e l k e v o o r z i e t i n een
overstappunt voor
passagiers • Rapid T r a n s i t Terminal; m e t r o p o o l met
nodig
v o o r de
v e r b i n d i n g van
een
het v l i e g v e l d
• I n t e r - C i t y - t r e i n t e r m i n a l : overstappen tussen t r e i n
en
vliegveld. • snelweg Veel
van
lokaties. eventueel
verbinding deze In
Nederland
aan
c o m b i n e r e n met aantal en de
medegebruikers te
leggen
men
het
offshore
al
ervaring
beleid
secundaire
een
conflict
op
gevolgd,
vliegveld,
andere plaatsgebonden a c t i v i t e i t e n ,
jaren mogelijk
Vliegveld
heeft
hebben
offshore bij
een
niet
te
omdat na
een
dit
o n t s t a a t t u s s e n de
primaire
gebruikers.
gebonden
activiteiten,
infrastructuur,
zijn
echter
onmisbaar
f u n c t i o n e r e n van
een v l i e g v e l d .
zoals voor
een het
goed
goede laten
C O N S T R U C T I E VORMEN
29
DEEL 1
HOOFDSTUK 4
Een
viertal
CONSTRUCTIE VORMEN
principes
i s t e onderscheiden
om
o f f s h o r e een
v l i e g v e l d aan t e l e g g e n :
4.1.
Polder
b i n n e n een d i j k
Een
polder wordt
het
g e b i e d b i n n e n de d i j k e n d r o o g t e m a l e n . H e t l a n d n i v e a u v a n
de
polder
ligt
verkregen dus o n d e r
door
het waterniveau.
permanent aanwezig i n verband
figuur Voor
4-1
vliegveld
een s t u k w a t e r
in een
bemaling
blijft
met k w e l en n e e r s l a g .
polder
h e t creëren v a n een o f f s h o r e l o k a t i e
water
De
t e b e d i j k e n en
i n relatief
ondiep
i s een p o l d e r de g o e d k o o p s t e o p l o s s i n g .
De k o s t e n p e r v i e r k a n t e m e t e r nemen a f i n d i e n de p o l d e r
groter
w o r d t en de d i j k meer c i r k e l v o r m i g i s . O n d e r s t a a n d f i g u u r g e e f t de
kosten
per
acre
i n relatie
t o t de
oppervlak:
A R E A (ACRES)
figuur
2
4-2
1
aanlegkosten
a c r e = 4047 m
2
2
polder[37]
waterdiepte
en h e t
De k o s t e n en
C O N S T R U C T I E VORMEN
30
DEEL 1
worden
verder
permeabiliteit),
materiaal
bepaald
vindplaats
v a n de d i j k ,
oeverbescherming De n a d e l e n
door: en
vallen.
a a n l e g m e t h o d e v a n de d i j k ,
en h e t d r a i n a g e s y s t e e m
v a n de d i j k e n Voor
dezelfde
bezwijken de
van
baanoriëntatie
v a n een d i j k
polder
met
meetgegevens veilig
bezwijken
van
op
te
o n t w e r p p e i l bepaald
• een s t o r i n g s v r i j
golfhoogte,
zijn: obstakel-vrije-ruimte meer
eiland. een
dijk.
Het
verminderd
delen.
u i t het verleden
het
i s i n een p o l d e r
kan e v e n t u e e l
dijken
van
v a n de p o l d e r .
moet b u i t e n de
r u i m t e n o d i g dan op een k u n s t m a t i g gevaar
(draagkracht
samenstelling
v a n een v l i e g v e l d i n een p o l d e r
• de k r u i n
• het
ondergrond
zijn
Hoe hoe
risico b i j worden
door
uitgebreider nauwkeuriger
de een
kan worden.
drainagesysteem
inclusief
r e s e r v e pompen en
aandrijving i s noodzakelijk. • o n d e r b r e k i n g v a n s t r o m i n g en s e d i m e n t t r a n s p o r t . • de k o s t e n nemen t o e met de d i e p t e .
4.2.
Kunstmatig e i l a n d
Een
kunstmatig
eiland
wordt
op
een
geschikte
plaats
op
zeebodem o p g e s p o t e n met e l d e r s gewonnen zand, e v e n t u e e l een
aangelegde
4-3
binnen
dijk. IHIIII
figuur
de
vliegveld
immi
op kunstmatig
Deze methode v a n a a n l e g
eiland
i s a l v e e l v u l d i g g e b r u i k t voor h e t
uitbreiden
v a n b e s t a a n d e v l i e g v e l d e n aan de k u s t . V e e l a l
wordt
het
eiland
op z o ' n n i v e a u
nodig
is
om
het
eiland
ophoogmateriaal
tegen
aangelegd
d a t e r nog een d i j k
golfaanvallen
kunnen e v e n t u e e l
te
beschermen.
Als
ook a f v a l m a t e r i a l e n g e b r u i k t
worden. Factoren
d i e de k o s t e n v a n een k u n s t m a t i g e i l a n d
draagkracht het
v a n de o n d e r g r o n d ,
ophoogmateriaal,
bepalen
zijn:
v i n d p l a a t s en s a m e n s t e l l i n g v a n
methode
van
ophogen,
hoogte,
C O N S T R U C T I E VORMEN
31
DEEL 1
oeverbescherming, De k o s t e n
w a t e r d i e p t e en g o l f h o o g t e .
v a n een k u n s t m a t i g
eiland
zijn
minder g e v o e l i g
voor
een v e r a n d e r i n g i n de o m t r e k dan d i e v a n een p o l d e r . De
aanleg
van
de
oeverbescherming
is
goedkoper
dan
de
d i j k b e s c h e r m i n g v a n een p o l d e r .
De v o o r d e l e n v a n een k u n s t m a t i g e i l a n d
zijn:
• v e e l e r v a r i n g met deze methode. • lage kosten per oppervlakte-eenheid. • een a a n g e l e g d
e i l a n d kan e v t . eenvoudig
• maximale v e i l i g h e i d :
uitgebreid
bezwijken van d i j k
worden.
of constructie
b r e n g t h e t v l i e g v e l d n i e t i n gevaar. De n a d e l e n
zijn:
• v e r s t o r i n g van stromingen
en e c o l o g i e .
• k o s t e n nemen t o e met de d i e p t e . • s l a p p e bodem en o p h o o g m a t e r i a a l
kunnen g r o t e z e t t i n g e n
veroorzaken.
4.3.
Platform
op
palen
B e d o e l d w o r d t h i e r een d e k c o n s t r u c t i e w e l k e r u s t op p a l e n o f op c a i s s o n s w e l k e i n dan w e l op de bodem z i j n g e p l a a t s t .
ï f mini
£ mui
I
!.
\
—4 j
i figuur
4-4
i!
i
i
vliegveld
Uitbreidingen vliegveld
—=s=
Ij
r
op palen
v a n een s t a r t b a a n op p a l e n
d a t geheel
op
palen
staat
zijn
a l gemaakt.
i s echter
nog
Een
nooit
gebouwd. In
de
volgende
situaties
gaat
de
voorkeur
u i t naar
deze
mogelijk
isin
constructievorm: • indien verband
een p o l d e r met n i e t
of kunstmatig
eiland
niet
financiële r e d e n e n b . v . wanneer de
getijde
C O N S T R U C T I E VORMEN
32
DEEL 1
s t r o m e n n i e t o n d e r b r o k e n mogen w o r d e n . • a l s het oppervlak dat nodig i s n i e t grootschalige voor enkele
g r o o t genoeg i s v o o r
z a n d v e r p l a a t s i n g s p r o j e k t e n (b.v.
een
de
platform
landingslichten).
• i n d i e n de w a t e r d i e p t e t e g r o o t i s om een p o l d e r o f k u n s t m a t i g e i l a n d aan t e l e g g e n . De
kosten per
van
het
vierkante
o p p e r v l a k door
stijfheid.
De
meter
het r e p e t i t i e
ondergrond
i s van
n i e t f i n a n c i e e l haalbaar z i j n Kostenbepalende materialen
en
factoren arbeid
paalafstand,
en
effect
grote
invloed
de
toenemende
op
beschikbaarheid
h e t maken v a n
belastingen,
de
dikte
w a t e r d i e p t e , g o l f h o o g t e en s e i s m i s c h e - en De v o o r d e l e n van d i t t y p e
en
worden
het
al
dan
van deze v a r i a n t .
zijn:
voor
lengte
nemen a f b i j h e t g r o t e r
van
terrein,
p a l e n en van
de
het
dek,
dekplaten,
windbelasting.
zijn:
• geen o n d e r b r e k i n g v a n s t r o m i n g e n en d i s p e r s i e v a n
vervuiling.
• m o g e l i j k h e i d t o t h e t aanbrengen van v e r s c h i l l e n d e
dekken.
De n a d e l e n
zijn:
• hoge k o s t e n p e r v i e r k a n t e • k o s t e n nemen t o e met
meter
de w a t e r d i e p t e en
overspanning
• p l a t f o r m kan beschadigd worden door a a n v a r i n g e n , e x p l o s i e s en Het
is
starthangars
een
zich en
liften
i s een
Op
e n k e l dek
Met
Drijvend
voor
laatste
de
vereist
h e t m a n o e u v r e r e n met
waarop
de
terminals
en
een
grote
vliegtuigen.
s n e l t o e . Voor
v e r o o r z a k e n meerdeks p l a t f o r m s
extreem
( z i e casus i n p a r a g r a a f
toegepast, ondersteund
op
kolommen
met
meter.
concept
de o n t w i k k e l i n g v a n h e t v l i e g t u i g
drijvende
bouwen
waartussen
La G u a r d i a A i r p o r t
t u s s e n a f s t a n d e n van 10
4.4.
Dit
en
te
deze g r o t e r e k o l o m a f s t a n d e n
lijnvliegtuigen
hoge b o u w k o s t e n . 5.2)
liggen
bevinden.
k o s t e n nemen met
normale
meerdeks-platform
landingsbanen
kolomafstand De
brand.
mogelijk en
sabotage,
vliegvelden
transatlantische
te
vluchten.
bouwen
i s ook h e t i d e e o n t s t a a n als
tussenstation
voor
C O N S T R U C T I E VORMEN
33
DEEL 1
Bij
de
ontwikkeling
problemen
m.b.t.
bedrijfsvoering. is uitgevoerd project
Drijvende
de
drijvende
vliegvelden
constructie,
het
ontstaan
onderhoud
en
de
De r e d e n d a t een d e r g e l i j k v l i e g v e l d n o g n o o i t
z i j n de a a n z i e n l i j k e k o s t e n d i e a a n e e n d e r g e l i j k
verbonden
constructies
van
zijn.
Op k l e i n e r e
gemaakt: b i j v o o r b e e l d
vliegvelden
waterdiepten
o f voor
kunnen
schaal
zijn
wel drijvende
d r o o g d o k k e n en b r u g g e n .
toegepast
semi-permanent
worden
gebruik.
voor
Bij
grote
d i t laatste
moet g e d a c h t w o r d e n aan een k l e i n e r v l i e g v e l d d a t g e s c h i k t i s als m i l i t a i r e start-
basis.
Een t u s s e n v o r m i s e e n v l i e g v e l d w a a r v a n de
en l a n d i n g s b a n e n op de w i n d g e d r a a i d k u n n e n w o r d e n . D i t
draaien
vergt
veel
tijd
waarin
de
baan
niet
gebruikt
kan
w o r d e n . H e t a a n b r e n g e n v a n v o o r z i e n i n g e n a l s l a n d i n g s l i c h t e n en dergelijke
wordt a a n z i e n l i j k gecompliceerder.
moderne v l i e g t u i g e n met e n i g e van
Bovendien
z i j w i n d landen,
kunnen
wat h e t r i c h t e n
de baan o v e r b o d i g maakt.
M o g e l i j k e vormen v a n d r i j v e n d e • een p l a t f o r m
vliegvelden:
o n d e r s t e u n d d o o r een a a n t a l
p o n t o n s o f één g r o t e
drijver. • een p l a t f o r m een
variabel
o n d e r s t e u n d d o o r t a n k s o n d e r de w a t e r s p i e g e l drijfvermogen.
• e e n d o o r v o o r s p a n n i n g b i j e e n gehouden b e t o n n e n s a m e n g e s t e l d u i t met p o l y s t y r e e n s c h u i m g e v u l d e • een p l a t f o r m • één g r o t e
s t e u n e n d op één o f m e e r d e r e
platform, "dozen".
luchtkussens.
doosvormige c o n s t r u c t i e m o g e l i j k
samengesteld u i t
d o o r v o o r s p a n n i n g b i j e e n gehouden i d e n t i e k e p r e f a b
.
—\
f~ t
figuur
4-5
Drijvende voeren: Osaka
mogelijke vliegvelden
beton
(plan
I 1
1—I 1 1
secties.
1—r~-> 1—1
>
drijfprincipes zijn
i n verschillende
Toronto
Bay) en g l a s v e z e l
vormen. Z e l f s
met
Floating
gewapend
materialen
Airport),
kunststof
voor
staal
uit te (plan
ingewikkelde
i j s zou g e b r u i k t kunnen worden z o a l s i n p a r a g r a a f
C O N S T R U C T I E VORMEN
34
DEEL 1
1.2
i s aangehaald.
Een
s t a l e n c o n s t r u c t i e k a n m o e i l i j k w o r d e n o n d e r h o u d e n . Ook
onderhoud Speciale
van
een
b e t o n n e n p l a t f o r m op
aandacht d i e n t besteed
open
t e w o r d e n aan
zee de
is
verankeringsconstructie
k r a c h t e n door wind, ervaring
opgedaan
stroom in
d r i j v e n d e b r u g g e n van Factoren zijn:
die
de
en
van
hebben.
onderworpen
deze v e r a n k e r i n g e n
is
offshore
industrie
de
olie
en
van
een
d r i j v e n d e c o n s t r u c t i e bepalen
bouwterrein,
stroombelastingen,
voordelen
de d r i j v e r s ,
arbeid
en
kosten
materialen,
waterdiepte,
i s eventueel
• geen o n d e r b r e k i n g • ongevoelig • ook • De
voor
verplaatsbaar.
stromingen
en
sedimenttransport.
aardbevingen.
toepasbaar i n grote
waterdiepten.
i n de d r i j f l i c h a m e n i s v e e l r u i m t e nadelen
beschikbaar.
zijn:
• e x t r e e m hoge k o s t e n p e r v i e r k a n t e m e t e r . • gecompliceerd
o n d e r h o u d en c o n s t r u c t i e .
• c o n s t r u c t i e kan
beschadigen door b i j v o r i g e v a r i a n t
genoemde o o r z a k e n . • de g e h e l e c o n s t r u c t i e zou k u n n e n b r e k e n e n / o f • eventueel
buiswater
op de baan k a n g e v a a r
zinken.
opleveren.
en
golf-,
golfhoogten
zijn:
• het vliegveld
bij
Washington.
ankermethoden. De
aan
en g o l v e n . Met
o.a.
kosten
zijdelings
b o d e m g e s t e l d h e i d , c o n f i g u r a t i e van
beschikbaarheid wind-
de
wordt
moeilijk.
i n s p e c t i e van
de a n k e r l i j n e n omdat d i e maar een k o r t e l e v e n s d u u r De
het
en
HOOFDSTUK 5
5.1. In
CASES
35
DEEL 1
CASES OFFSHORE VLIEGVELDEN
Inleiding
h e t nu volgende
van
vliegvelden
zowel
u i t g e v o e r d e p r o j e c t e n a l s p l a n n e n d i e i n de i j s k a s t z i j n
gelegd
definitief
Het
begrip
van t a f e l offshore
letterlijk
op
besproken.
praktijkgevallen hier
of
offshore
h o o f d s t u k w o r d t een a a n t a l
zijn dient
t e vatten,
Het b e t r e f t
verdwenen. de
lezer
overigens
h e t merendeel
van
p r o j e c t e n i s n o g a l t i j d m e t de k u s t v e r b o n d e n zuiver
5.2.
niet de
a l te
besproken
en b i j g e v o l g
niet
"off'-shore.
Cases
BOSTON In
1968 k r e g e n
opdracht
te
onderzoeken
internationaal De
2 groepjes vliegveld
v a n 14 s t u d e n t e n of
het
v a n M.I.T.
mogelijk
was
om
de een
a a n t e l e g g e n i n de h a v e n v a n B o s t o n .
b e i d e t e a m s kwamen o.a. na r a a d p l e g i n g v a n e e n g r o o t a a n t a l
autoriteiten
en deskundigen
t o t de c o n c l u s i e d a t h e t i n d e r d a a d
m o g e l i j k was. Het
g e b r u i k v a n e e n p o l d e r kwam v o l g e n s
aanmerking Als
de s t u d e n t e n n i e t i n
e n men k o o s d a n o o k v o o r h e t p r i n c i p e
v a n ophogen.
l o k a t i e h i e r v o o r werd B r e w s t e r e i l a n d g e k o z e n .
Om de k o s t e n
beperkt
t e houden
onshore.
Twee
verbindingen gebruik grote
aantallen
vliegtuigen
men
parkeerplaatsen
tunnel/causeway
moeten
gemaakt
plande zorgen
routes
en
zouden
terminals voor
met h e t v a s t e l a n d , w a a r b i j
zou worden v a n een e l e k t r i s c h (50 m i l j o e n
treintje
i n 1995) p a s s a g i e r s
t e v e r v o e r e n . De t o t a l e
de
tevens om de
naar
de
k o s t e n zouden z o ' n m i l j a r d
d o l l a r bedragen[3,29]. Op e e n c o n g r e s te
i n 1973 b l e e k de o p z e t t o t e e n n i e u w
komen v a n de baan
i.v.m.
vliegveld
de e x c e s s i e v e k o s t e n . Gekozen i s
voor een v e r d e r e u i t b o u w v a n h e t bestaande
vliegveld.
CASES
36
DEEL 1
CHICAGO Eind
jaren
Chicago
zestig
O'Hare
wezen
studies
International
k o r t e t e r m i j n zou z i j n .
u i t dat het uitbreiden
Airport
slechts
van
een o p l o s s i n g op
Er d i e n d e een n i e u w e l o k a t i e g e z o c h t t e
worden. In eerste instantie z i j n Hiervan
zijn
lokatie
i n Lake M i c h i g a n
Hiervoor
drie
15 a l t e r n a t i e v e l o k a t i e s g e s e l e c t e e r d .
werden
lokaties
de
vergeleken.
Ook
economische
invloed
buiten
over
lokatie-
werd op
de
stad
en
gebleven
voor
nader
en
een
toegangskosten
voor
alle
lokaties
de
omgeving
offshore onderzoek.
berekend
en
afzonderlijk
de
onderzocht.
Zo
bleek
de
o f f s h o r e l o k a t i e b i j n a eens z o v e e l n i e u w e a r b e i d s p l a a t s e n op t e leveren
a l s een
nieuw
vliegveld
op
het land;
17.300
niéuwe
banen e x c l u s i e f de e x t r a w e r k g e l e g e n h e i d i n de s t a d . De k o s t e n v a n de m i n s t g u n s t i g e l a n d l o k a t i e 200
miljoen
dollar.
e c h t e r 400 m i l j o e n Daartegenover bereiken aanbod
De
kosten
reistijd
over
besparing
staat
dat
het
gehalveerd). land
voor
Er
offshore
zijn
O'Hare
meer
ontlast
i s berekend
dat
beter
te
wordt (het de
kortere
de p a s s a g i e r s i n 1980 omgerekend een
s a l a r i s v a n een z a k e l i j k e
De i n p a s s i n g v a n h e t v l i e g v e l d de s t a d
lokatie
vliegveld
o p l e v e r t v a n 50 m i l j o e n d o l l a r p e r j a a r
aan h e t g e m i d d e l d in
offshore
ongeveer
dollar!
i s en h e t b e s t a a n d e wordt
v a n de
bedragen
luchtreiziger).
i n de b e s t a a n d e
a l s i n het luchtverkeer
(gerelateerd
patronen,
i s voor a l l e
lokaties
zowel zeer
goed m o g e l i j k . Na
deze
afweging
aanbevolen
figuur
5-1
gemaakt
t e hebben w e r d
de
offshore
v o o r de n i e u w t e bouwen l u c h t h a v e n .
artist's
impression
offshore
lokatie
lokatie
Het
CASES
37
DEEL 1
vliegveld
cirkelvormige diameter
in
Lake
polder
van
de
Michigan
ongeveer
polder
14
is
is
ontworpen
kilometer
ongeveer
als
u i t de
7,5
een
kust.
kilometer.
De De
w a t e r d i e p t e v a r i e e r t v a n 1 1 t o t 17 m e t e r en de d i j k h o o g t e b o v e n laagwater
i s 8 meter.
Vanwege de hoge k o s t e n
h e t ophogen v a n h e t h e l e
gebied.
I n de p o l d e r komen v i e r m a a l t w e e e v e n w i j d i g e wordt
met
een
i s a f g e z i e n van
brug-tunnel-dam
combinatie
banen. H e t e i l a n d verbonden
met h e t
land. De d i j k h o o g t e k a n geen p r o b l e e m z i j n v o o r l a n d e n d e vanwege
de
verhouding
tussen
de
diameter
v a n de p o l d e r [ 2 4 , 2 7 , 2 8 ] .
20
meter
hoge
vliegtuigen dijk
en
de
CLEVELAND OHIO Eind
jaren zestig
Lake
Erie
een
kunstmatig Airport,
figuur
nieuwe
eiland
regionale
voor
het
5-2
14 m e t e r
impressie fase
diep
al
en
een
reizigers
Hierop
terminal
per
jaar.
met
Het
een
nieuwe
van
tussen
loopbanden,
en
capaciteit vliegveld
r i j d e n o v e r de o e v e r v e r b i n d i n g .
liften.
een
Lakefront
Cleveland.
2
land
banen,
i n ongeveer
e l k 3400 van
46
meter
miljoen
i s v i a een
vaste
i s e r op h e t e i l a n d .
de v e r s c h i l l e n d e o n d e r d e l e n roltrappen
op
project
oeververbinding t e bereiken. Parkeerruimte Vervoer
Burke
v a n 4,25 km
komen t w e e
fasen i n
t e bouwen
bestaande
van het volledige
i s het opspuiten water.
i n vier
luchthaven
o n g e v e e r \\ k i l o m e t e r v a n de s t a d
De e e r s t e
lang
i s h e t v o o r s t e l gedaan om
gebeurt
Elektrische
met
behulp
wagentjes
CASES
38
DEEL 1
I n de t w e e d e f a s e een
baan
in
railverbinding
w o r d t h e t k l e i n e Burke L a k e f r o n t
het
water
tussen
de
uitgebreid.
stad
Ook
A i r p o r t met
wordt
en de o n s h o r e
er
terminal
een
v a n de
e l e k t r i s c h e wagentjes aangelegd. De d e r d e f a s e verdubbeling In
i s h e t u i t b r e i d e n v a n de banen t o t 4800 m e t e r en van h e t a a n t a l
de l a a t s t e f a s e
"gates"
t o t 40.
( i n h e t j a a r 2000) w o r d e n nog eens 2 banen
toegevoegd[31]. Het
bovenstaande p r o j e c t i s n o o i t t e n u i t v o e r g e b r a c h t .
Een
vijftal
werden
twee
ongeveer
jaren
later
lokaties
60 k i l o m e t e r
i s opnieuw
vergeleken; v a n de s t a d
een
een
studie
lokatie
gemaakt. op
en een o f f s h o r e
het
Nu land
lokatie
op
o n g e v e e r 6,5 k i l o m e t e r v a n h e t z a k e n c e n t r u m .
LAKE ERIE
figuur Het
5-3
offshore
het tweede plan: een luchthaven v l i e g v e l d zou i n deze s t u d i e
in een
i n een p o l d e r
t e l i g g e n , o n g e v e e r 12 m e t e r o n d e r de w a t e r s p i e g e l . in
d i t plan
1977
een v a s t e
verbinding
met de o e v e r .
nog n i e t u i t o f de p a r k e e r p l a a t s e n
worden o f d a t a l l e f a c i l i t e i t e n
polder komen
Er komt ook
Men was e r i n
o n s h o r e gemaakt
zouden
o f f s h o r e zouden komen.
De l a y - o u t v a n h e t v l i e g v e l d i s g e h e e l a n d e r s dan i n h e t e e r s t e plan. kust
Het v e l d
bestaat
u i t d r i e hoofdbanen
evenwijdig
en v i e r g e k r u i s t e s e c u n d a i r e b a n e n [ 4 0 , 4 1 ] .
aan de
CASES
39
DEEL 1
HENOKO, OKINAWA De
U.S.
Navy
vliegveld
h a d op Okinawa
behoefte
kampementen.
Aangezien
en
dichtbevolkt
i s en de meeste
grond
aan r u i m t e het
v o o r een
eiland
i n gebruik
zeer
i s voor
de
landbouw,
k o o s men e r v o o r om een o p h o g i n g a a n t e b r e n g e n t u s s e n
de
en
kust
het koraalrif.
stortsteen
aangebracht
Eerst
zou een d i j k l i c h a a m
worden,
waarbinnen
weggebaggerde k o r a a l z a n d zou worden
het
van
elders
gestort[2].
HONG KONG Ook
i n Hong Kong
liep
het luchtverkeer,
of althans
h e t deel
d a a r v a n d a t z i c h op de g r o n d a f s p e e l t , v a s t . I n 1973 i s d a n o o k een o n d e r z o e k v o l t o o i d n a a r m o g e l i j k e a l t e r n a t i e v e n . gekeken
n a a r de g e h e l e C o l o n y o f Hong Kong en de o m l i g g e n d e New
Territories. vlakke
Daarbij i s
Gebleken
gebieden
door
i s d a t d o o r de s t e i l e h e l l i n g e n de d i c h t e
bebouwing,
e r geen
en op de redelijke
l o k a t i e o n s h o r e t e v i n d e n was. Door h e t c o n s u l t a n c y b u r e a u naar
voren
eilandjes
gebracht
om
eilandje
een
vliegveld
nog
niet
M. P a r s o n s
één v a n de v o o r
12Om a f t e g r a v e n
dit
Ralph
u i t t e breiden,
Co. i s h e t p l a n de k u s t
en h e t m a t e r i a a l totdat
t e g e b r u i k e n om
h e t g r o o t genoeg i s om e r
op a a n t e l e g g e n . Op d i t moment
voltooid,
liggende
i shet project
maar men v e r w a c h t w e l d a t d i t s p o e d i g z a l
gebeuren[41].
figuur
5-4
Parson's
plan voor een vliegveld
bij Hong
Kong
CASES
40
DEEL 1
HONOLULU U i t een s t u d i e behoefte
i n 1968 b l e e k d a t H o n o l u l u I n t e r n a t i o n a l A i r p o r t
h a d aan een n i e u w e
start-en
landingsbaan.
Aangezien
h e t v l i e g v e l d aan 3 k a n t e n was o m r i n g d d o o r w a t e r , was de e n i g e mogelijkheid Uitgebreid een
h e t u i t w i j k e n naar zee. onderzoek
koraalrif
evenwijdig
Gekozen w e r d materiaal
voor
aan d a t de a a n l e g
de e a r t h
beschermd
elementen.
v a n de baan op
aan h e t oude v l i e g v e l d , h a a l b a a r was. and r o c k - f i l l
v a n de zeebodem w e r d g e b a g g e r d .
golfaanval
figuur
toonde
door
natuurlijk
methode, w a a r b i j h e t H e t g e h e e l werd
gesteente
en
tegen
betonnen
Het p r o j e c t werd v o l t o o i d i n 1 9 7 8 [ 4 1 ] .
5-5
Honolulu
International's
nieuwe
startbaan,
gebouwd
op een koraalrif
KOPENHAGEN In
Denemarken
was e e n o f f s h o r e
vliegveld
gepland
6km u i t
de
k u s t v a n Kopenhagen. Men g i n g u i t v a n e e n k u n s t m a t i g e i l a n d d a t met
50 m i l j o e n
Het
eiland,
3
m
4 0km
grond opgebracht 2
groot
zou lm boven
l i g g e n , b e s c h e r m d d o o r een 3m hoge Als
het project
tellen, verbonden
het waterpeil
Het e i l a n d
komen t e
ringdijk.
v o l t o o i d was z o u h e t 7, 4km l a n g e
met een maximale
passagiers.
z o u w o r d e n op een zandbank.
vervoerscapaciteit
z o u d.m.v. causeways
startbanen
v a n 60
miljoen
dan w e l t u n n e l s
z i j n met z o w e l Kopenhagen a l s Malmö i n Zweden.
CASES
41
DEEL 1
Het p r o j e c t i s n o o i t
f i g u u r 5-6
uitgevoerd[35].
Kopenhagen,
een tot vliegveld
tussen Denemarken
omgebouwde
en Malmö in
zandbank
Zweden
LONDEN Eind
jaren
60
kreeg
Londen
naast
Heathrow
en
Gatwick
de
b e h o e f t e aan een d e r d e l u c h t h a v e n . Een g r o o t a a n t a l l o k a t i e s i s toen
bekeken
Stansted,
en t w e e
gelegen
favoriete
i n de
eruit
a l s meest
t e n n o o r d e n v a n Londen
lokatie,
geluidsoverlast, gevonden
kwamen nogal
zocht
men
lokatie
omstreden naar
een
Foulness,
op
kansrijk.
en
aanvankelijk
was
een
nabij
zandbank
ontwikkeling
hebben
gemeen,
behalve
uitgebreide varianten
lokatie.
d a t één
voorstel
havenontwikkeling gaan
ervan
Deze
nabij
voorzag,
u i t dat
er
de
D i t werd
varianten
deze
vanwege
de
alternatief.
m o n d i n g v a n de Thames. Er w e r d e n d r i e van
Omdat
a
grote
de
ingediend t e r
veel
met
elkaar
het vliegveld
een
l a Europoort.
Alle
hoeveelheden
zand
o p g e s p o t e n m o e t e n w o r d e n om h e t g e h e e l d r o o g t e houden [ 2 5,2 6 ] .•
figuur
5-7
lokatie
Foulness
CASES
42
DEEL 1
Eind
1969 w e r d
een d o o r de S h e l l
naar
een m o g e l i j k
gesponsorde s t u d i e v o l t o o i d
d r i j v e n d v l i e g v e l d b i j Foulness.
Men
ging
e r v a n u i t d a t de t e r m i n a l s op de zandbank zouden komen t e s t a a n en
dat
de
start-
uitgevoerd.
en
landingsbanen
Het geheel
beweegbare
zou met
drijvend
elkaar
zouden
worden
verbonden worden
b r u g g e n , z o d a t de s t a r t b a n e n
door
met de zee op en n e e r
k o n d e n bewegen.
figuur De
5-8
banen
drijvend zouden
structuur, leverancier wijze
uitgevoerd
waarbij
polystyreen.
de
bij
van
cellen
opgevuld de
Het
worden. bevestigd
i n beton,
ook
polystyreen.
aan e l k a a r
Londen
worden
Dit verklaart
gefabriceerd
zouden
vliegveld
een c e l l e n -
zouden
zijn
sponsoring
dek
zou
Identieke worden
met
op
100m
2
van
met Shell,
fabrieksmatige
grote
elementen
d.m.v. v o o r s p a n n i n g
en zo
h e t h e l e d e k vormen. De
constructie
golfbrekers.
zou beschermd
worden
Een o p s t a a n d e r a n d ,
door
rond
drijvende
het vliegdek
betonnen
zou moeten
v o o r k o m e n d a t e r w a t e r op de baan komt. Berekend
i s d a t de k o s t e n v a n de d r i j v e n d e v a r i a n t
hoger z i j n
nauwelijks
dan d i e v a n de o p g e s p o t e n v a r i a n t [ 6 , 3 3 , 3 4 , 3 5 ] .
LOS ANGELES Voor
het
groeiende
luchtverkeer
oplossing
geopperd,
gefundeerd
zou w o r d e n .
Het zijn
een
v l i e g v e l d zou v i e r voor
supersonisch
offshore
parallelle
b i j Los
Angeles
i s als
vliegveld
d a t op
caissons
banen
vliegverkeer.
krijgen
H e t moest
en
geschikt
mogelijk
zijn
CASES
43
DEEL 1
500.000
vliegbewegingen
piekcapaciteit
van
verkeerstoren toestellen dek
140
bevinden
per
jaar
u i t te
vliegbewegingen zich
alle
voeren,
met
een
p e r u u r . Behalve
ruimten
onder
zouden t e b e r e i k e n z i j n v i a l i f t e n
de
h e t dek.
De
d i e van onder h e t
omhoog komen. D u i d e l i j k was nog n i e t hoe h e t v l i e g v e l d
een
v e r b i n d i n g met de v a s t e w a l zou k r i j g e n . Vanwege de z e e r negatieve
invloed
van h e t s t r a n d ,
figuur
hoge geraamde k o s t e n , 6 m i l j a r d
5-9
die het vliegveld
i s het project
artist's Los
dollar
zou hebben op de
en de
beleving
n i e t verder onderzocht[35].
impression
van een offshore
vliegveld
bij
Angeles
MACAO Een
ambitieus
aangekondigd
plan
door
voor
een
de P o r t u g e s e
internationale kolonie
Macao,
v a s t e l a n d v a n C h i n a b i j Hong Kong. H e t p r o j e c t startbaan r i c h t i n g en
Coloane.
door
Chinese
km
gelegen
op h e t
h o u d t i n d a t een
lange
z a l worden verbonden brug
en een s n e l w e g ,
met h e t v a s t e l a n d e i n d i g e n d b i j de
grens.
De bevoegde a u t o r i t e i t e n v e r k l a a r d e n d a t h e t n i e u w e waarvan
is
zee w o r d t a a n g e l e g d , v a n a f de e i l a n d e n T a i p a
Het geheel
een 5.4
luchthaven
op
d i t moment
de
geopend z a l w o r d e n i n 1993.
werkzaamheden
vliegveld,
a l begonnen
zijn,
CASES
44
DEEL 1
NAGASAKI In
Nagasaki
verrezen.
i s i n 1975 h e t e e r s t e J a p a n s e
Het p r o j e c t
Mino, voor
vliegveld eiland. Dit
door h e t k l e i n e
om de s t a r t b a a n t e r e a l i s e r e n .
v o n d p l a a t s i n 17m d i e p w a t e r . telt
bevindt
De r o c k - f i l l
zich
eilandje
b o u w p l a a t s aan h e t w e r k
5-10
slechts
en
Deze z g n .
Van de 125ha d i e h e t
10%
op
het
originele
moest i n 19 maanden g e r e a l i s e e r d w o r d e n .
b e t e k e n d e d a t op p i e k u r e n
figuur
vliegveld
de k u s t v a n N a g a s a k i met e x p l o s i e v e n t e o n t g r a v e n
het puin t e gebruiken 'rock-fill'
kwam t o t s t a n d
offshore
alleen
a l 110 d u m p t r u c k s
op de
waren[39].
Nagasaki
NEDERLAND B e g i n j a r e n 70 w e r d v e r w a c h t capaciteit aantal tijd
zou
nadelen
bereiken. waaronder
had S c h i p h o l
gebied
vier
d a t S c h i p h o l i n 1985 z i j n m a x i m a l e Uitbreiding
de h i n d e r banen
voor
die -alle
de op
Schiphol omgeving; een d i c h t
w a r e n georiënteerd. V e r d e r was de o n d e r g r o n d
de g r o t e v l i e g t u i g e n t e l a t e n Er w e r d e n v i j f 14
van
lokaties
lagen
Twee
lokaties
o f f s h o r e : voor
i n h e t Markermeer. Het o f f s h o r e v l i e g v e l d
een
i ndie bevolkt
t e s l a p om
landen.
mogelijke lokaties uitgekozen
alternatieven.
had
lagen
op
u i t een l i j s t het land
en
met drie
de k u s t v a n Goeree, W a l c h e r e n en
zou a a n g e l e g d w o r d e n op een o p g e s p o t e n
kunstmatig De
lay
eiland.
out
van
aanvliegroutes de
lay
out
het
zo
figuur
In
vliegveld
min
5-11
is
zodanig
m o g e l i j k boven h e t
zodanig
eenvoudig u i t g e b r e i d
NEW
CASES
45
DEEL 1
zijn kan
lokatie
dat
de
dat
liggen. in
Ook
de moet
de
toekomst
op
het
worden.
Goeree
YORK New
York
loopt
het
vliegverkeer
vast
een
La
v l i e g v e l d g e l e g e n i n een
G u a r d i a , een
n i e u w v l i e g v e l d aan
East R i v e r , diende u i t g e b r e i d palen
dijklichaam ze
land
luchthaven
geen l o k a t i e om
op
gekozen
zeer
constructie
de
zou
zou
toenemen.
Het
te
i s er
van
de
z i j a r m e n van alleen
gebeuren,
is
van
met
de een
omdat
b e p e r k e n , w a a r d o o r de project
land
leggen.
t e w o r d e n . D i t kon
ondersteunde getijstroom
en
een
vervuiling
1964
tot
1967
uitgevoerd[2]. Nog
steeds
oplossing had
de
zou
12
een
meter
alleen
een
hoge
doordat vrij
nog
capaciteit
drijvend
vorm van
mogelijk bevond,
kwam men
vliegveld en
golven
het
van
maar
'H'
de
kort
en
ook
aangedragen.
telde
twee
moeten
drijflichaam
golfkrachten. op
te
De
zich
werd
Het
weerstaan. geheel
geheel Dit
onder
golfkrachten
ondersteuningsconstructie
als
configuratie
startbanen.
kunnen
Deze
hier
van
was water
werken het
nu dek,
die
CASES
46
DEEL 1
nauwelijks
wordt
weerstand
i n delen
biedt
aan de g o l v e n .
geprefabriceerd,
t e r plaatste
De
constructie
t o t één
geheel
gemaakt en v e r a n k e r d aan de b o d e m [ 3 5 ] .
V
figuur In
5-12
drijvend
Raritan
vliegveld
Bay op
alternatief In
New
York
i s verder
een
serie leggen
voor New
nog
een
grondlichaam
en
York
plan
gemaakt
b i j Sandy
voor
Hook
een
i s een
op p a l e n u i t g e d a c h t [ 2 ] . zijn
niet
Ook de v e r b i n d i n g e n gepasseerd.
vliegveld
V*.
V
V > "C-
a l l e e n de g r o t e
ernaartoe
Als oplossing
van k l e i n e i n en
rond
hiervoor
cirkelvormige de
City
V/STOL v l i e g t u i g e n kunnen kunnen o n t l o p e n
zijn
vliegvelden
de g r e n s v a n hun c a p a c i t e i t werd h e t idee
drijvende
v a n New
landen,
overbelast.
York.
g e o p p e r d een
v l i e g v e l d j e s aan t e Hierop
zouden
d i e het spitsverkeer
dan
zouden
en de C i t y weer t o e g a n k e l i j k kunnen m a k e n [ 2 3 ] .
CASES
47
DEEL 1
figuur
5-13
drijvend
V/STOL
vliegveld
in de haven
van New
York
ODESSA Odessa, een h a v e n s t a d aan de Z w a r t e Zee i n de S o w j e t U n i e voorgesteld startbaan
een in
voorkomen
zee
zou
verwarming.
nieuwe
Het
l u c h t h a v e n aan
zou
het
komen
te
liggen.
baanoppervlak
i s niet
bekend
t e leggen Om
het er
waarvan
de
ijsvorming
te
moeten
met
uitgevoerd
hoe
heeft
op
d i t moment
v o o r s t a a t met de p l a n n e n en o f deze k a n s v a n s l a g e n maken.
OSAKA Osaka
heeft
al
lange
vliegveldcapaciteit. opgevat Kawasaki
om
tijd
Al
een d r i j v e n d
Heavy
te
kampen
i n 1966
had
vliegveld
Industries
met men
een
daartoe
aan t e l e g g e n .
L t d . gevraagd
te
een
geringe
het
plan
Daartoe
ontwerp
was
in te
d i e n e n t e r b e o o r d e l i n g v a n de a u t o r i t e i t e n . Het v l i e g v e l d de
1
zou de vorm v a n een T
'T' zou gevormd w o r d e n d o o r
1
krijgen.
De b o v e n k a n t v a n
de 4km l a n g e l a n d i n g s b a a n . H e t
a n d e r e d e e l z o u , op h e t dek de h a n g a r s en h e t b e z o e k e r s p l a t f o r m bevatten
en
onder
brandstofopslag.
het
Beide
dek delen
de
passagiers-terminal
zouden
10m
boven
het
en
de
water
u i t s t e k e n . H e t g e h e e l zou opgebouwd w o r d e n u i t g e p r e f a b r i c e e r d e s t a l e n s e c t i e s v a n 225 b i j 50 m e t e r d i e t e r p l a a t s t e aan e l k a a r g e l a s t zouden w o r d e n .
Op d i t g e h e e l zou een 4 0cm d i k k e b e t o n n e n
l a a g worden Het
aangebracht.
probleem
lossen
met
coating Om
CASES
48
DEEL 1
van
een
aan t e
het geheel
van
100
de
corrosie
t e e r - e p o x y , maar
en
de
men
later
aanvankelijk
overwoog
men
op
een
te
zink-
brengen. op
z'n
plaats
ankers gedacht.
miljoen
dacht
De
t e houden had
men
het
aanbrengen
geraamde k o s t e n b e d r o e g e n
geschatte levensduur
bedroeg
slechts
t o e n $47 0 10
t o t 20
j a a r a f h a n k e l i j k v a n de t o e g e p a s t e s t a a l d i k t e . De
i n g e n i e u r s van
moesten niet
geven
is
Twintig feit.
het Ministerie
waren
nogal
jaar
Nu
vandaar
dat
het
een
door
complex w o r d t
vliegveld-eiland miljoen
een
de mens gemaakt e i l a n d ,
b r u g , voor zowel r a i l -
als
met
de
vaste wal
drijvend 5km
een
u i t de k u s t
verbonden
door
een
i s ontworpen
om
jaarlijks Het
een
totaal
van
i s daarmee h e t e e r s t e
capaciteit.
De
opening
staat
ontworpen
gepland
1993 [ 1 6 ] .
figuur
5-14
artist's vliegveld
van
wegvervoer.
passagiers t e verwerken.
dergelijke
een
vliegveld,
v l i e g v e l d t e r w e r e l d d a t v a n a f h e t b e g i n a f aan w o r d t met
fiat
project
l a t e r w o r d t h e t n i e u w e v l i e g v e l d b i j Osaka w e l
i s e r e c h t e r geen s p r a k e v a n
Osaka. H e t
25
sceptisch,
T r a n s p o r t , d i e hun
uitgevoerd[21].
maar v a n
Het
van
impression
van
in Osaka
Bay
het
voltooide
Kansai
voor
CASES
49
DEEL 1
SEAFORTH STOLPORT Het
offshore
engineering
bedrijf
Seaforth
Maritime
h e e f t een
d r i j v e n d v l i e g v e l d o n t w o r p e n , g e b a s e e r d op h e t s e m i - s u b m e r s i b l e principe
om
de
golfkrachten. vliegveld
De
voor
landingsbaan, Shetland
constructie
voor
zgn.
t e vrijwaren
Seaforth
vliegtuigen
van
Stolport
met
een
is
al te bedoeld
korte
start-
het offshore passagiersverkeer
grote als en
i n h e t East
basin.
De c o n s t r u c t i e b e s t a a t u i t 3 d e k k e n . H e t b o v e n s t e d e k v o r m t e e n 600
b i j 70m g r o t e s t a r t b a a n , h e t m i d d e l s t e w o r d t
g e b r u i k t voor
de
passagiersafhandeling
fungeert a l s
en
h e t onderste
dek
h a n g a r en w e r k p l a a t s . Het
ontwerp
drijflichaam
is
voorzien
van
aandrijfschroeven
i n het
om h e t m o g e l i j k t e maken h e t v l i e g d e k t e r i c h t e n
op de w i n d [ 1 3 ] .
figuur
5-15
Seaforth
Stolport
SEOUL De l u c h t h a v e n
van Korea's h o o f d s t a d
r a a k t i n toenemende mate o v e r b e z e t
Seoul,
en k a n n i e t goed
Daarom k e e k men u i t n a a r e e n n i e u w e b i e d t een e i l a n d b i j I n c h o n
Kimpo I n t e r n a t i o n a l
lokatie.
uitbreiden.
Een m o g e l i j k h e i d
d a t omgebouwd z o u k u n n e n w o r d e n t o t
een
CASES
50
DEEL 1
offshore
waarvan
luchthaven.
voorgesteld
Een
andere
i s h e t om
biedt
t e bouwen
het eiland
Cheju,
t o t een zogenaamde
s u p e r h u b op de r o u t e v a n Australasië n a a r E u r o p a en de V.S. H e t wordt
verwacht
d a t de r e g e r i n g
binnenkort
een b e s l i s s i n g z a l
nemen.
ST.
THOMAS IN THE VIRGIN ISLANDS
'Nadat
h e t v l i e g v e l d op
vliegveld
i n gebruik
S t . Thomas
was, w e r d
aanvankelijk
h e t na W02
als militair
omgebouwd
t o t een
burgervliegveld. In
1978
aantal
werden
jaarlijks
dat beslist
400.000
zal zijn
gegroeid.
p r o c e s i n gang om de s t a r t b a a n Dit
was
'Black
noodzakelijk Star
pilotenvereniging. onveilig enige Het
geworden
rating'
had
Het
en v e r l e n g i n g
passagiers I n 1977
vervoerd,
een
z e t t e men
een
i n zee-richting u i t t e breiden. nadat
h e t v l i e g v e l d een z g n .
gekregen
vliegveld
van
gold
v a n de s t a r t -
de
internationale
derhalve
als
uiterst
c . q . l a n d i n g s b a a n was de
oplossing.
p r o j e c t zou g e r e a l i s e e r d w o r d e n d o o r een d i j k l i c h a a m op t e
werpen,
beschermd
door
6
t o t 10
tons
rotsblokken
tegen
golfaanval. Met
deze
uitbreiding
zou h e t v l i e g v e l d aan
e
v o l d o e n t o t i n de 2 1 e e u w [ 4 1 ] .
figuur
5-16
St.
Thomas
de
vraag
kunnen
CASES
51
DEEL 1
SYDNEY Om
Sydney's
i n t e r n a t i o n a l e luchthaven
supersonische
vliegtuigen
Airport
te
vliegveld
aan t e p a s s e n aan de g r o e i v a n h e t l u c h t v e r k e e r , i s
noord-zuid
voor
Smith
geschikt
de
maken
Kingsford
en
het
baan met 2100 m e t e r i n de a a n g r e n z e n d e B o t a n y Bay
uitgebreid. Dit
i s gebeurd
meter
werd
i n twee f a s e n .
i n 1969 v o o r
De e e r s t e
14,6 m i l j o e n
b a a n v e r l e n g i n g v a n 900 dollar
was d r i e j a a r g e w e r k t om de 3,8 m i l j o e n m Dit In
leverde
een l a n d t o n g
ook b o e i n g
lange
baan
kunnen
747
gerealiseerd.
Er
zand op t e s p u i t e n .
v a n 1700 b i j 370 m e t e r op.
1971 i s de baan nog 1200 m e t e r v e r d e r
zodat
3
Jumbo
landen.
Jets De
op
tweede
de
i n h e t water bijna
fase
vier
kostte
gelegd,
kilometer 26
miljoen
dollar[32].
figuur
5-17
uiteindelijke luchthaven
situatie
van Sydney's
na de voorgenomen
internationale
uitbreidingen
DEEL 1
52 CASES
TEL AVIV
Tel
Avrv
ïsraële
grootste
cnvoldoende o g e l i j k h e d e n o m
* ™ een
toen
eerder
kanpte
begin
70
„et
h e t l u c h t v e r k e e r t e v e r w e r k e n . Men
m
v a n de
vliegveld.
zee v o o r
Hoewel
de
Tel Aviv
Israeli
t e deepen
i n een g r i j s
t.b.v.
l d e e
N
a
y
e
S
l
9
e
d
e
b
a
t
t
e
vliegveld
zou aangelegd
„orden
o
een
afwijzend
- Politiek vinden.
toch
i n de v e r - v a n een .g.
w a a r b z j h e t d a k v a n de 'T' e v e n w i j d i g aan de k u s t z o u l o p e n en de
belangr
verbrnd g l n
als
1 3
kste
s t a r t b a a n zou z i j n .
»et de v a s t e
startbaan voor
aanbesteed[6].
wal vorken
D
e
v o e t v a n de 'T' zou de
en e v e n t u e e l
V/STOL v l i e g t u i g e n .
kunnen
Het p r c j e c t
m
verleden a l
de zee o p e n l e g d e n s t o n d „en a a n v a n k e l i j k t o c h
L 2Tt , ' « « t — i n „et h e t p l a n en k o n h e t p r o j e c t d o o r g a n g Het
jaren
op de p r o p p e n , e t een v o o r ïsrael ongewoon i d e e ,
gedeelte
nreuw
stad
dienen
i s i n 1973 / J
55
DEEL 1
CONCLUSIES
De
hoofdconclusie die
na
voorgaande
literatuurstudie
gesteld
kan worden
i s dat er weliswaar enige o f f s h o r e v l i e g v e l d e n
aangelegd,
maar
vliegveld
van
e n i g e i m p o r t a n t i e i s gebouwd. De b e l a n g r i j k s t e v r a a g i s dan
ook
waardoor
het
dit
dat
er
komt.
kostenvraagstuk.
nog
De
Men
nooit
een
drijvend
zijn
overheersende
stelt,
omdat
er
reden nog
lijkt
nooit
hier
een
drijvend
v l i e g v e l d gebouwd i s , d a t h e t w e l e r g d u u r moet z i j n . Er
zijn
aan
een
k o s t e n verbonden. van
een
land.
duur
zijn
offshore
literatuur
zeer g l o b a l e
bewering
een
een
opgespoten
vliegveld natuurlijk o f een
lokatie
op
e c h t e r de
indruk
gewekt
dat
kostenberekeningen
het er
hebben p l a a t s
gevonden.
per
definitie
excessief
Voor h e t p r o j e c t
"Seadrome"
vliegvelden
g r o n d i g e s t u d i e ondernomen en b l e e k d a t de
d r i j v e n d v l i e g v e l d z e l f s l a g e r w a r e n dan
Geconcludeerd
hoge
lokatie
i s derhalve misplaatst.
van
de
kosten
aanleg
van
v l i e g v e l d daar t e r p l a a t s t e . kan
worden
gevallen
een
goed
land
dat
i n bepaalde
drijvend
wordt
dat drijvende
w e r d w e l een
en
offshore
Deze d i e n e n a f g e w o g e n t e w o r d e n t e g e n o v e r d i e
drijvende
I n de
alleen De
niet
drijvend
vliegveld
dat
alternatief tot
offshore bieden
specifieke de
vliegvelden
voor
lokatie
omstandigheden
mogelijkheden
technisch a l s f i n a n c i e e l haalbaar i s .
een
in
behoort
veel
op
het
zelfs
een
en
zowel
DEEL 1
57
LITERATUUR
1
Offshore airport planning R a l p h M. P a r s o n s Company, Los C l e a r i n g h o u s e A u g u s t 1969
Angeles
2
E v a l u a t i o n o f c o n s t r u c t i o n methods f o r o f f s h o r e R a l p h M. P a r s o n s Company, Los A n g e l e s C l e a r i n g h o u s e A u g u s t 1969
airports
3
P r o j e c t B o s p o r u s M.I.T. R e p o r t no. 2 1 Cahn, D a v i d F. e.a. M.I.T. P r e s s , M a s s e c h u s e t t s j u n i 1970
4
C o n c r e t e sea s t r u c t u r e s ; p r o c e e d i n g s o f t h e F.I.P. symposium M a x w e l l - c o o k , P a u l V. ( e d i t o r ) F e d e r a t i o n I n t e r n a t i o n a l e de l a P r e c o n t r a i n t e , T b l i s i s e p t e m b e r 1972
5
C o n c r e t e f l o a t i n g and submerged Morgan, Rawland G. Concrete Society 1973
6
F i r s t i n t e r n a t i o n a l c o n f e r e n c e on o f f s h o r e a i r p o r t technology Bethesda, Maryland 29 a p r i l - 2 mei 1973 A m e r i c a n i n s t i t u t e o f a e r o n a u t i c s and a s t r o n a u t i c s
7
The o u t l o o k f o r A e r o n a u t i c s , 1980-2000 + a p p e n d i c e s Hudson I n s t . , I n c . Nasa m a a r t 1976
8
P l a n n i n g and e v a l u a t i o n p a r a m e t e r s f o r o f f s h o r e S i n c o f f , M i c h a e l Z. & D j a n i , J a r i s S. ( e d i t o r s ) Nasa, W a s h i n g t o n D.C. s e p t e m b e r 1976
9
Commercial a i r p o r t development i n t h e n e x t t h r e e decades Withington, H.W. U n i v e r s i t y of Technology, D e l f t 24-10-'77
structures
complexes
10 I n d u s t r i e - e i l a n d en de p l a n o l o g i s c h e a s p e c t e n Eindrapport Studiegroep planologie S t u n e t j u l i 1979 11 H e t v e r k e e r s v l i e g t u i g i n de komende t w i n t i g Wittenberg, Prof.ir.H. TH D e l f t 11 j a n u a r i 1980
A&B
jaar
12 A i r p o r t a d m i n i s t r a t i o n Eno f o u n d a t i o n f o r t r a n s p o r t a t i o n i n c . , C o n n e c t i c u t W i l e y , J o h n R.
DEEL 1
58
13 A p p l i c a t i o n s f o r o f f s h o r e c o n c r e t e R e p o r t UR 2 0 UEG, London f e b r u a r i 1982 b i z . 133 t/m 139 14 A i r p o r t E n g i n e e r i n g second e d i t i o n A s h f o r d , Norman W r i g h t , P a u l H. J o h n W i l e y & Sons, New Y o r k a p r i l 1984 15 U n c o n v e n t i o n a l a i r c r a f t c o n c e p t s S t e r k , F.J. T o r e n b e e k , E. ( e d i t o r s ) D e l f t U n i v e r s i t y P r e s s 1987 16 A i r p o r t t e c h n o l o g y i n t e r n a t i o n a l 1988 Hudson, M a u r i c e G. ( e d i t o r ) S t e r l i n g p u b l i c a t i o n s L t d . London 1988 17 M o u n t b a t t e n ; The o f f i c i a l P h i l i p Ziegler b i z . 208 t/m 2 1 1
biography
18 L u c h t v e r k e e r s t e c h n i e k c o l l e g e d i c t a a t e44 TU D e l f t
TIJDSCHRIFT ARTIKELEN 19 F l o a t i n g a i r p o r t p l a n n e d E n g i n e e r i n g News R e c o r d 16 m e i 1929 b i z . 794
f o r trans-ocean t r a v e l l i n g
20 F l o a t i n g a i r p o r t i d e a r e v i v e d f o r p o s t w a r E n g i n e e r i n g News R e c o r d 20 m e i 1943 b i z . 56
construction
21 F l o a t i n g r u n w a y s , J a p a n may a n c h o r a i r p o r t i n Osaka Bay n e a r kobe E n g i n e e r i n g News R e c o r d 16 j u n i 1966 v o l . 176 b i z . 156 22 F l o a t i n g l a n d i n g m a t s f o r a i r c r a f t Engineering 0 1 j u l i 1966 b i z . 9 23 F l o a t i n g a i r p o r t : k e y t o i n t e r - c i t y B r i g h t , Cooper B. A s t r o n a u t i c s and A e r o n a u t i c s s e p t e m b e r 1967 b i z . 46 24 O f f s h o r e a i r p o r t s - A s o l u t i o n C i v i l Engineering-ASCE j u l i 1967 b i z . 74 2 5 A i r p o r t i n t h e sea f o r London? Engineering 10 november 1967 b i z . 7 3 4
traffic
t o theairport
problem?
59
DEEL 1
26 London's t h i r d a i r p o r t : a g u i d e t o t h e Aeroplane 6 m a a r t 1968 b i z . 11 27 C h i c a g o p l a n s a i r p o r t S k i n n e r , James E. American A v i a t i o n 22 j u l i 1968 biz.39
i n the
sites
lake
28 An a i r p o r t i n l a k e M i c h i g a n f o r C h i c a g o P i k a s k y , M. Corey, J o h n B.W. C i v i l Engineering-ASCE s e p t e m b e r 1968 b i z . 52 29 J e t a i r p o r t i n B o s t o n h a r b o r ? C i v i l Engineering-ASCE s e p t e m b e r 1968 b i z . 55 3 0 Long Beach A i r p o r t l o o k s t o E n g i n e e r i n g News-Record 20 f e b r u a r i 1969 b i z . 34
sea
31 O h i o l e g i s l a t e s f o r l a k e E r i e E n g i n e e r i n g News-Record 20 f e b r u a r i 1969 b i z . 34
airport
32 Sydney's a i r p o r t r e a c h e s o v e r t h e w a t e r E n g i n e e r i n g News-Record 27 f e b r u a r i 1969 b i z . 26 3 3 Seadrome H a r r i s , A.J. S h e l l A v i a t i o n News 1970 v o l . 379 biz.
t o g r e e t Jumbo J e t s
10
34 A f l o a t i n g a i r p o r t f o r London? Jeffs, Eric Engineering 16 j a n u a r i 1970 b i z . 57 3 5 O f f s h o r e a i r p o r t s - Panacea o r p r o b l e m ? Zimmerman, Mark D. Machine Design 9 j u l i 1970 b i z . 20 36 O f f s h o r e f l o a t i n g t e r m i n a l s H a r l o w , Eugene H. J o u r n a l o f t h e waterways H a r b o r s and c o a s t a l e n g i n e e r i n g d i v i s i o n , American Society of C i v i l Engineers a u g u s t u s 1971 37 V l i e g v e l d e n op zee Reed, A. Polytechnisch t i j d s c h r i f t 5 j a n u a r i 1972 b i z . 25
proceedings
of
the
DEEL 1
60
38 O f f s h o r e a i r p o r t s i t e p l a n n i n g Wheby, F r a n k T. Transportation engineering journal a u g u s t u s 1974 b l z . 543 39 O f f s h o r e a i r p o r t s i t s on r o c k ENR 10 a p r i l 1975 b l z . 40 40 C l e v e l a n d m i d - l a k e a i r p o r t World Dredging j u n i 1977 b l z . 20
fill
proposed
41 L o o k i n g o f f s h o r e a t t h e a i r p o r t Lord, C h r a r l e s J. A s t r o n a u t i c s and A e r o n a u t i c s a p r i l 1978 b l z . 45 42 News F l a s h A i r & Cosmos M o n t h l y mei 1989 b l z . 18 4 3 A i r p o r t s a t sea I n t e r n a t i o n a l c o n s t r u c t i o n nr. 2 f e b r u a r i '90 44 R u i m t e v l i e g t u i g e n N i f t e r i k , Gerard van PT A k t u e e l n r . 10 7 m a a r t 1990
future
