DRIEMAANDELIJKSE UITGAVE

België – Belgique P.B.

www.imso.be

1820 Steenokkerzeel P004273

DRIEMAANDELIJKSE UITGAVE

Nr. 4 - 33ste Jaargang Oktober – November – December 2013 REVUE TRIMESTRIELLE

N° 4 – 33ième Année Octobre – Novembre – Décembre 2013

UIT EN THUIS AMICALEMENT VOTRE

Verantwoordelijke uitgever : Editeur Responsable : IMSO-team Vanheylenstraat 16 1820 Melsbroek

Uitgiftekantoor : Bureau de distribution : 1820 Steenokkerzeel

INHOUDSTAFEL / SOMMAIRE Overzicht - Sommaire

3

Nieuws

4

Bestev Nieuwjaarswensen

5

Wat verandert in 2014

6

Huurovereenkomst

7

Formulier terugbetaling medicatie

9

Het plafond

10

Met de kusttram naar Westende

13

Tewerkstelling van MS-patiënten

16

De turkse zon tegemoet

22

Voorlopige feestkalender 2014

23

Brief aan het bestuur

24

Puzzel en Sudoku uitslag

26

Anniversaires - Verjaardagen

29

Meilleurs vœux 2014

30

Ce qui change à partir de 2014

32

Convention de location

33

Formulaire de remboursement médicaments

35

Emploi et les personnes S.E.P.

36

Calendrier provisoire 2014

40

Le bonjour de Frederike Lamken

41

Résultats des puzzle et sudoku

47

IMSO 2013/4

2

OVERZICHT

We zijn weer bij de feestdagen van het jaareinde aanbeland en dus ook bij de gelukwensen,de kussen, de zoenen of de ‘warme happen’ zoals Toon zei. Om vele redenen is het een sterk nummer geworden. Veel interessante informatie voor onze leden zoals leuke vakantieadressen , een huurovereenkomst met IMSO voor een verblijf in Nieuwpoort, lijst terugbetaalbare medicijnen, voorlopige feestkalender 2014 en een samenvatting van een eindwerk over werkgelegenheid voor m.s.- patiënten met voor-, nadelen en suggesties. Niet-zakeijke teksten ook over de kusttram. En vroeger zegden de mensen “stond alles in de sterren geschreven”. Voor Jan Smeets niet. Voor hem staat alles op het plafond. Heerlijke tekst. Overtuig uzelf.

A.W. ______________________________________________________

SOMMAIRE Ce dernier numéro de l’année contient les vœux chaleureux du conseil d’administration de l’IMSO. Vous constaterez qu’ils sont colorés et ensolleillés. Plus loin vous trouverez un exemplaire de la convention de location à remplir si vous souhaitez louer la chambre de l’hôtel Sandeshoved, ce que je vous recommande vivement à cause de tous ses avantages (prix, situation, accessibilité parfaite…) Pour le remboursement des médicaments il vous est demandé de bien respecter les règles, afin qu’Arlette, qui s’en occupe, ne fasse pas de cheveux blancs. Suit un article (traduit du néerlandais) passionnant de l’assistante sociale Evi Vijverman au sujet du travail et des personnes souffrant de handicaps. Vous trouverez aussi dans cette revue une liste des médicaments qui font l’objet d’interventions de l’IMSO. Yvon

IMSO 2013/4

3

Overleden

Nous ont quitté

De Heer Jan VAN DEN NOORTGATE Geboren te Antwerpen op 27 november 1947 Overleden te Antwerpenoverleden op 12 augustus 2013 De Heer Hedwig PEETERS Geboren te Antwerpen op 09 augustus 1954 Overleden te Leuven op 10 augustus 2013 Mevrouw VAN KERCKHOVEN Marianne Overleden op 04 september 2013 De Heer VANDERBEKEN Eric Geboren te Oudenaarde op 03 mei 1956 Overleden te Kruisbergen op 10 september 2013 De Heer BEHAEGHEL Guy Overrleden op 26 september 2013

We vernamen het overlijden van Lidia ZIELINSKA, echtgenote van Jean ROSSEELS. Ze werd geboren op 14 april 1942 en overleed op 24 september 2013. Gedurende jaren was zij met haar echtgenoot een drijvende kracht van de Rotary Club Zaventem die IMSO over vele jaren hebben gesteund en de patiënten te Melsbroek met genegeheid hebben bijgestaan.

We vernamen eveneens het overlijden van Graaf Juan t’Kint de Roodenbeke op 01 april 2013. Gedurende vele jaren heeft hij zich ingezet voor het Nationaal MS Centrum. Als voorzitter van de Raad van Bestuur heeft hij de verdere uitbouw van het centrum met inzet en toewijding begeleid.

IMSO 2013/4

4

WE KUNNEN NIET VOORSPELLEN DIE KUNST IS ONS NIET TOEVERTROUWD BESTE MENSEN. MAAR WE KUNNEN U WEL HET BESTE WENSEN VEEL WARME KLEUREN EN VOORAL VEEL ZONNEGOUD!

DE RAAD VAN BESTUUR WENST JULLIE ALLEMAAL EN PRETTIGE KERST EN EEN VREUGDEVOL 2014

CHRISTEL VOORZITTER IMSO

IMSO 2013/4

5

Wat verandert vanaf 2014. • Verhuring van een hotelkamer aan zee. Zoals u weet huurt IMSO niet verder een appartement in Westende maar huren we een kamer in het hotel Sandeshoved te Nieuwpoort. Een voorbeeld van huurovereenkomst vindt u hierna. • Terugbetaling van medicatie. In het verleden werden sommige aanvragen tot terugbetaling niet uitgevoerd omdat de aanvrager niet strict de voorwaarden van terugbetaling had negeleefd. Om dit euvel in de toekomst te vermijden heeft Arlette De Wit, lid van de Raad van Bestuur en gelast met deze functie, deze voorwaarden nog eens herinnerd . De lijst van terugbetaling in 2014 vindt u ook hierna terug.

Voorwaarden voor het bekomen van tussenkomst medicatie 1. lidgeld betaald hebben vóór de aangegeven datum in het boekje 2. gebruik maken van de nieuwe lijst die reeds verschenen is in het boekje 3. tijdig de lijst opsturen vóór de 15 de van de volgende maand. 4. enkel medicatie die op de lijst vermeld is komt in aanmerking voor tussenkomst 5. De lijst dient vergezeld te zijn van het Mod. 704N dat te verkrijgen is bij de apotheker 6. indien het voorschrift gelules die bereid worden vermeld, dient vermeld te worden op het Mod. 704N wat er in de gelules zit. 7. bij het niet naleven van deze voorwaarden kan men geen tussenkomst verkrijgen. • Het nieuw banknummer van IMSO. IMSO is nu aangesloten bij de bank RECORD op volgend nummer : BE63 6528 3223 3208.

IMSO 2013/4

6

HUUROVEREENKOMST

Tussen de ondergetekenden :

I.M.S.O vzw, Vanheylenstr 16, 1820 Melsbroek, hierna de verhuurder genoemd en ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………… hierna de huurder genoemd.

VOORWERP VAN DE OVEREENKOMST De verhuurder geeft in huur aan de huurder, die aanvaardt, een kamer nr 335 voor max 2 personen op de derde verdieping in Hotel SANDESHOVED, Goethalsstr 1 Hoek Zeedijk 8620 Nieuwpoort www.sandeshoved.be

UITRUSTING VAN DE KAMER Zijzicht op zee en winkelstraat 2 èèn-persoonsbedden waarvan 1 aangepast elektrische relaxzetel Tillift--T.V. en telefoon (gesprekken te betalen door patiënt) kleerkast zithoekje met 2 stoelen en tafeltje badkamer met lavabo, douche en douchestoel, WC met armsteunen lakens en handdoeken ter plaatse

UUR VAN DE HUUR Een week

van vrijdag ………………………………………………. 16 uur tot vrijdag………………………………………………… 10 uur

Weekend van vrijdag ……………………………………………… 16 uur tot maandag…………………………………………… 10 uur Weekend alleen mogelijk vanaf 01 oktober tot 31 maart IMSO 2013/4

7

HUURPRIJS Juli en augustus 110 € per week Mei, juni en september 90 € per week Andere maanden 75 € per week Weekend 30 € Deze prijs omvat de huurprijs met ontbijt inbegrepen voor twee personen. Mogelijkheid TE RESERVEREN OP VOORHAND. Half pension 1 dagschotel middag of avond 14 € per persoon/per dag Vol pension middag en avondmaal 26 € per persoon/per dag Avondmaal 12 € per persoon/per dag Garage 15€ (zomer) 8€(winter) per dag Huisdieren 7€ per nacht De huurprijs dient ten laatste 14 dagen voor het vertrek gestort worden op rekening. Na betaling op de bank Record, IBAN BE 63 6528 3223 3208 wordt het bevestigingsdocument opgestuurd.

ANNULERING Indien het verblijf geannuleerd wordt door de huurder, zal de beheerraad van I.M.S.O. vzw de omstandigheden,die aan de grond van de annulering liggen, beoordelen en overgaan tot een volledige, gedeeltelijke of geen terugstorting van de huurprijs. Indien het verblijf door onvoorziene omstandigheden door de verhuurder wordt geannuleerd, zal de huurder zijn reeds gestorte huur volledig terugkrijgen, zonder aanspraak te kunnen maken op eender welke vorm van schadevergoeding. GELIEVE DE OVEREENKOMST VOOR AKKOORD TERUG TE STUREN OF TE BEVESTIGEN PER MAIL met opgave van de aangeboden mogelijkheden: maaltijden – garage—huisdieren. BETALING UITVOEREN a.u.b. I.M.S.O WENST U EEN FIJNE VAKANTIE. In naam van I.M.S.O Coopman Nelly Keldermansvest 11, 2800 Mechelen 015/34 40 17 - 0476/346030 [email protected]

IMSO 2013/4

De huurder

8

IMSO - Formulier Terugbetaling Medicatie 2014 Naam:

Voornaam : Maand – Jaar : Specialiteit

Stofnaam of Generiek

Volle prijs

Door U betaald

4-aminopyridine BOTOX - DYSPORT Botuline toxine type A CACIT VIT D3 Calciumcarbonaat + calciferol CIPRAMIL/SIPRALEXA (E)Citalopram CYMBALTA Duloxetine DETRUSITOL Tolterodine DITROPAN Oxybutyninehydrochloride EFEXOR Venlafaxine FOSAMAX Natriumalendronaat HYTRIN Terazosine LIORESAL Baclofen LYRICA Pregabaline MICROLAX Natriumcitraat + sulfoacetaat MINIPRESS Prazosinehydrochloride MOVICOL Kaliumchloride + Macrogol MYOLASTAN Tetrazepam NEURONTIN Gabapentine OMEPRAZOLE Omeprazole OMIC Tamsulosinehydrochloride PROSAC Fluoxetine PROVIGIL Modafinil RESOLOR Prucalopride RIVOTRIL Clonazepam SERLAIN Sertraline SILODYX Silodosine SIRDALUD Tizanidine TOVIAZ Fesoterodine TRANSIPEG/ LAXIDO Macrogol TRAZOLAN Trazodonhydrochloride VERSATIS Lidocaïne VESICARE Solifenacinesuccinaat XANAX Alprazolam

% 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50

4-AMINOPYRIDINE

Door IMSO terugbetaald *

* * *

*

*

* Na voorschrift door een geneesheer specialist van het Nationaal MS Centrum. IMSO komt enkel tussen voor deze medicatie met het vernoemd %. Dit formulier dient steeds vergezeld van een origineel document 704N Datum Stempel Apotheker

IMSO 2013/4

Totaal : :

Handtekening Apotheker

9

Het Plafond

Liggend op je rug, op een tafel in de kinezaal, kun je het in al zijn glorie bewonderen: het plafond. Het spektakel dat je daar te zien krijgt, terwijl je op de behandelingstafel ligt en een kinesitherapeut aan je benen trekt en duwt, blijft verbazen en intrigeren. Een wirwar van buizen, dikke en dunne, blazen warm en koud, en laten winden, uit verschillende openingen tegelijk, alles natuurlijk computergestuurd. Het lijkt wel of er boven de kinezaal een chemische fabriek, of misschien wel een kerncentrale staat, en er elk moment giftige chemische of radioactieve dampen kunnen ontsnappen. Mijn fantasie slaat hier vermoedelijk een beetje op hol, waarschijnlijk komt er uit de blaasmonden niets gevaarlijker dan warme lucht. Maar toch blijf ik me afvragen wat de bedoeling is van dit alles. Als je, in een gebouw van minstens honderd jaar oud, bijvoorbeeld een kerk, in dezelfde houding naar omhoog zou kijken, zou je meegezogen worden in een reuzengrote afbeelding van de hemel, met heiligen en engeltjes met vleugeltjes en roze billetjes, dan zou je jezelf in de hemel kunnen wanen, of toch minstens op weg er naartoe. De gebouwen van vroeger hadden een karakter, probeerden de gebruikers te behagen, hen in de juiste stemming te brengen voor de activiteiten die er uitgevoerd werden. Een kerkinterieur zet je aan om te bidden, IMSO 2013/4

10

of toch tenminste stil te zijn. In een kroeg mag je zoveel lawaai maken als je maar wil, als het maar bijdraagt tot de “ambiance”. Maar de tijden zijn veranderd. Alles moet vandaag “functioneel” zijn, dit wil zeggen, het moet ergens voor dienen. Al die bizarre dingen die aan het plafond van de kinezaal hangen dienen ergens voor. De ene openingen dienen om warme lucht uit te blazen, de andere openingen dienen om de afgekoelde lucht op te zuigen en hem weer op te warmen. De warme lucht dient dan weer om de zaal op de goede temperatuur te brengen, zodat de kinesisten met mobilisaties en oefeningen de patiënten weer fit kunnen krijgen. Maar waar dient een m.s. patiënt voor? En waar dient m.s. voor? Vragen die ik eigenlijk liever uit de weg ga. Liever stel ik bijvoorbeeld de vraag: waartoe dienen de zware rechthoekige panelen, die overal aan het plafond, aan dunne kabeltjes, tussen de buizen hangen? Als men goed kijkt ziet men ze zachtjes heen en weer schommelen. Vroeg of laat moet zo’n paneel wel loskomen, en wacht de machteloze patiënt, die er toevallig onder ligt, een vreselijk lot. Dat is tenminste wat ik mij inbeeld telkens ik op zo’n kinetafel lig, en ik, willen of niet, kijk naar het plafond, dat ongetwijfeld een functioneel doel dient. De ideale methode om al die functionele doelstellingen te realiseren schijnt er in te bestaan mensen zoveel als mogelijk, liefst helemaal, te vervangen door robots of computers. Robots die bij een operatie worden ingezet zijn zeer spectaculair, en doen blijkbaar heel nuttig werk, maar het is nog altijd de chirurg die de robot bedient. Therapeuten werkelijk vervangen door robots is van een heel andere orde. Toch wordt aan verschillende universiteiten in binnen en buitenland al ernstig onderzoek gedaan om dit in werkelijkheid om te zetten.

IMSO 2013/4

11

In deze kliniek hebben wij al zo’n robot kunnen bewonderen. In de kinezaal was het opgesteld: een reuzengroot toestel met verschillende grijparmen en computerschermen, dat bijna tot aan het plafond reikte, en de plaats innam van verschillende kinetafels. De bedoeling was vermoedelijk deze machine het werk van een kinesist te laten uitvoeren. Ik heb het ding nooit aan het werk gezien, en na enige tijd was het verdwenen, en we hebben er verder niets over vernomen. Maar daarmee is de kous niet af. De “vooruitgang” is als een trein, die eens hij op snelheid is, niet meer kan vertraagd worden, laat staan gestopt. Kinesitherapie door robots? Robotverpleegsters? Of wellicht eerder een robot die al deze taken tegelijk aankan. Of waarom geen vrouwelijke robot, een robota ? Ik zie het in mijn verbeelding al gebeuren. Een robota neemt je bloeddruk, geeft je een spuitje, buigt en strekt je armen en benen, kleed je aan of uit, en maakt ondertussen nog een praatje over het weer, of over de kinderen, of over het voetbal, naargelang je voorkeur. En wat met de patiënt in zo’n robotkliniek? Hij zal niets anders kunnen dan zich bij de feiten neer te leggen, en nog zelfs dankbaar zijn dat er zoveel inspanning voor hem wordt gedaan. Waarschijnlijk komt er ook een tevredenheids-onderzoek, dat zwart op wit aantoont dat de patiënt best tevreden is met deze gang van zaken. O heerlijke nieuwe wereld! Jan Smeets IMSO 2013/4

12

MET DE KUSTTRAM NAAR WESTENDE

“Jullie worden in Westende verwacht om 12 uur stipt. “ had Magda gezegd. Hilde had dadelijk toegehapt, haar vader indachtig die altijd zei: “Als ze je uitnodigen, meteen afspreken of ze bedenken zich nog.” We besloten de kusttram te nemen. Die dingen hadden toch allemaal een aangepast rijtuig. Eens op het perron, viel mij weer eens op hoeveel zwerfvuil er tussen de sporen lag. En vooral blikjes van cola en ander giftig spul. Op enkele vierkante meter lag er meer rotzooi dan in heel Zwitserland samen. Maar vóór ik mij kon beginnen te ergeren, gleed het openbaar vervoermiddel binnen. Hilde maakte de trambestuurder er met de nodige gebaren attent op dat er een rolstoel wachtte. Het bleek een tram zonder rolstoeldeel. De deuren ploften open, maar de chauffeur gebaarde van krommenaas en tussen perron en opstapplank gaapte een afgrond als een vulkaankrater. Toch verscheen de sufferd als een slaapwandelaar om te vertellen dat er teveel volk op zat. We wachtten dus maar op de volgende. Die verscheen vijf minuten later en zat wel degelijk overvol. Vakantiegangers ? Neen, er zaten teveel gewoontereizigers op, allemaal oude, arme sukkelaars van 70 tot 88 die pas terugwaren van Rimpelrock en zichzelf op een reisje trakteerden van Knokke naar De Panne (en terug ), op uitnodiging van kroegbaas Steve Stevaer(t) die als St.-Paulus van zijn paard was gebliksemd door het lumineuze idee de oudjes nu eens gratis te laten rijden met De Lijn. De anderen betaalden toch. Helaas, beste Steve, voor niets gaat de zon op. En dan hebben we het gehad. Zelfs in Hasselt hebben ze dat intussen in de smiezen gekregen. En de Brussele metro die de zon niet ziet? “Ach”, grinnikte mijn overbuur “ze zouden hem moeten lanceren naar Mars, en zonder kaartje retour. “Als het maar gratis is. “ voegde ik er droogjes aan toe. Steve zou later nog een rare pijp roken omdat hij dacht dat álles gratis was. Hilde wilde niet wachten op het volgende vehikel en trok met mij naar onze perfect aangepaste Peugeot Partner (www.freedommotors.nl)* met panoramisch zicht (en dus niet aangepast in België ). Over de Troonstraat oostwaarts. Eerst voorbij dat stukje Atlantikwall waar de verroeste Duitse mitrailleurs zinloos uit de kazematten staken. Véél recenter zijn de nieuwe, nieuwere en nog in aanbouw zijnde flats van Middelkerke. Daar wordt tegenwoordig per millimeter zicht op zee gebouwd. We reden voorbij de achterkant van rijen appartementsgebouwen en betrapten meteen de grootste sluikstorters van de kust. We wilden de politie waarschuwen, IMSO 2013/4

13

maar beseften nog net op tijd dat dat juist hun grootste beschermers waren. Inderdaad, beste lezer, overal stonden de vuilniszakken met het restafval buiten en telkens zat er een meeuw op om met zijn snavel te proberen er een gat in te beitelen. En als zo’n boef erin slaagt, komen al zijn kornuiten erop af. En die gaan dan al het andere lekkers te lijf. Binnen de kortste keren is de hele zijkant van de weg herschapen in een slagveld van plastic, papier, blikjes, sinaasappelschillen en half opgegeten kant-en-klare maaltijden. Maar zelfs dat staat die gevederde vandalen niet aan. We reden verder. Plots werd mij de adem afgesneden door mijn gordel, mijn hoofd vloog naar achteren en even later zonken we weer. Een verkeersdrempel. ‘A sleeping policeofficer’ zeggen de Engelsen, m.a.w. iemand die niets doet en toch het verkeer belemmert. De minkukel die dat uitgevonden heeft, mogen ze voor mijn part kielhalen. Ze zouden die (m.v.) tegen 150 per uur over ten minste 100 van die oneffenheden moeten jagen zodat zijn (of haar) hoofd door het dak steekt. En geen Dafalgan meer helpt. Maar gelukkig reden we Westende binnen. Hier had Magda een villa gehuurd van een ouder echtpaar dat blijkbaar flink in de slappe was zat. Parkeerplaats en gazon genoeg. “Hopelijk “ zuchtte ik “zijn het geen spruitjes met lever. Want dat is pas échte horror. Erger danTarantino kan verzinnen. “ “Ben je gek?” lachte Hilde “daar begint Magda niet aan.” We waren wel eerst, maar slechts met een zuchtje. Ben en An arriveerden. Ben met de Grote Professor Stratenkenner en An met Hera,haar blindengeleidehond. Slechts even later arriveerden Magda en Marc en het gezelschap was compleet. De gastvrouw had het beste wat zee en land te bieden hadden op tafel getoverd en we waren weg voor een namiddagje bijpraten. Hera verrichtte enkele belangrijke taken, maar werd dan van haar werktenue ontdaan en plots begon ze rollebollend alle hoeken van het gazon op te zoeken.Wij luisterden intussen naar mekaars verhalen.De tijd ging weer te vlug en onder Roberts leiding maakten we een dijkwandeling. Aan het einde van Westende zag ik dat het eerste appartement van IMSO samen met de belendende huizen veranderd was in een reusachtig gebouw dat nog veel flats te koop had en nog wel een tijdje zal hebben. Het afscheid naderde en elk paar begon aan de terugtocht. Wij dus naar Oostende. We hadden dat met de kusttram kunnen doen natuurlijk, want ik rij tweemaal gratis, eenmaal als gehandicapte en eenmaal als 65-plusser. Ze zouden mij dus eigenlijk moeten betalen om te willen rijden. Niets zo gemakkelijk als de kusttram, maar je moet er wel op geraken natuurlijk.

A.W. IMSO 2013/4

14

* Dit is geen sluikreclame. Het is bedoeld als hulp voor iedereen die een kleiner type wagen wil laten aanpassen om er in de rolstoel in vervoerd te worden. Als het gaat om een Renault Kangoo, een Opel Combo, een Volkswagen Caddy, een Peugeot Partner of een Citroën Berlingo. Als je vanuit de wagen ook iets wil zien (de huizen of het landschap bv.) vertrouw dan geen enkele Belgische knoeier,want je zit met je hoofd tegen het plafond en je ogen kan je net zo goed in je zakken stoppen. Ga naar de website van de enige Nederlander die het wél kan. Met een goed onderbouwd verslag (met foto’s en afstanden in centimeters) overtuig je met gemak de Bijzondere Bijstandscommissie. (een negatief en positief ervaringsdeskundige) Citaten: Er gaapt: een diepe kloof tussen hen die veel bezitten en het niet verdienen en hen die veel verdienen en het niet bezitten. (Theodore Roosevelt) Mijn vader wilde bruid zijn op het trouwfeest, lijk op de begrafenis en monument bij de herdenking. (dochter van Theodore Roosevelt) Democratie is wat het volk wil. Elke ochtend lees ik stomverbaasd in de krant wat ik nou weer wil. (Wim Kan)

IMSO 2013/4

15

Op zoek naar mogelijkheden, hindernissen en suggesties voor tewerkstelling van MS-patiënten. Evi VIJVERMAN, sociale dienst te Melsbroek.

Inleiding De trap op gaan, de bus nemen, voor je kinderen zorgen, praten, lopen, naar het toilet gaan, zelfstandig wonen, werken… voor de meesten onder ons is dit vanzelfsprekend. Maar wat als het anders loopt, als je de diagnose Multiple Sclerose krijgt?! In het kader van de opleiding Sociaal Werk (Maatschappelijk Werk), aan de Erasmus hogeschool Brussel, liep ik in mijn tweede en derde jaar van de opleiding stage op de sociale dienst van het Nationaal Multiple Sclerose Centrum te Melsbroek. Ik liep in totaal zeven maanden stage op deze dienst. Ik wou de uitdaging aangaan om in mijn laatstejaarsstage rond het thema ‘tewerkstelling van personen met Multiple Sclerose (PmMS)’ te werken. Ik koos dit thema omdat ik merkte dat deze problematiek vaak terugkwam in de hulpverleningsgesprekken op de sociale dienst van het Nationaal MS Centrum. Tijdens mijn tweedejaarsstage ging ik soms mee naar UZGasthuisberg in Leuven voor vroegbegeleidingsgesprekken. Ook hier merkte ik dat patiënten veel vragen stelden over hun tewerkstelling. Dit maakte het voor mij duidelijk dat ‘tewerkstelling’ een thema/ problematiek is waar veel mensen met een handicap of chronische ziekte mee te maken krijgen. De dag van vandaag is tewerkstelling, voor iedereen maar ook voor personen met een chronische ziekte een belangrijk thema op zowel micro-, als op meso- en macroniveau. Op microniveau, niveau van de patiënt en zijn directe omgeving, is tewerkstelling een belangrijk thema. Tewerkstelling heeft te maken met de zelfontplooiing, de autonomie, structurering van tijd, sociale contacten en eigenwaarde van mensen. Wanneer je patiënt wordt vormt tewerkstelling een kwetsbaar thema. Op mesoniveau, niveau van de sector en de organisatie, is tewerkstelling van personen met MS een belangrijk thema omdat men meer en meer met het belang voor zowel de patiënt als de maatschappij geconfronteerd wordt. Op macroniveau, niveau van de samenleving, is tewerkstelling een belangrijk thema geworden omdat nogal wat opvattingen in de samenleving gangbaar zijn dat, al dan niet om uit de economische crisis te geraken, iedereen meer en langer moet werken. Tenslotte ligt het beleid en de regelgeving aan de basis van maatregelen die worden genomen in het kader van tewerkstelling van personen met een chronische ziekte. Ik heb tijdens het uitvoeren van mijn onderzoek uitgezocht hoe tewerkstelling van personen IMSO 2013/4

16

met MS er in de praktijk aan toe gaat. Vervolgens ben ik nagegaan waar mogelijkheden en hindernissen liggen. Om deze analyse te kunnen maken heb ik een literatuurstudie gemaakt. Daarnaast heb ik contact opgenomen met relevante organisaties. Tenslotte ging ik ten rade bij de patiënten zelf. Van hen heb ik diepte-interviews afgenomen. Ik heb ook observaties uitgevoerd tijdens gesprekken tussen maatschappelijk assistenten en patiënten in het MS Centrum en zelf gesprekken met patiënten gehad. In mijn werk bespreek ik eerst de methodiek en opzet van het praktijkonderzoekvervolgens geef ik de praktijkgegevens weer die ik verworven heb doorheen mijn contact met relevante organisaties, het afnemen van interviews van patiënten, het voeren van gesprekken met patiënten en het observeren van gesprekken tussen patiënten en maatschappelijk assistenten op de sociale dienst van het Nationaal MS Centrum. In deze bijdrage rapporteer ik op de eerste plaats het belang van het onderzoek met de PmMSzelf. Het gaat immers over hun eigen ervaringen. Ik nam contact op met patiënten die naar het MS Centrum komen/ kwamen en die nog aan het werk zijn, tot recent geleden gewerkt hebben of werk zoeken. Daarnaast waren vooral de patiënten uit de vroegbegeleiding van groot belang voor mijn onderzoek. Ik heb contact opgenomen met 32 patiënten, waarvan 24 patiënten uit de vroegbegeleiding en 8 patiënten die wekelijks/ jaarlijks naar het MS Centrum komen. Ik heb in totaal 26 diepteinterviews afgenomen, waarvan 6 patiënten die wekelijks/jaarlijks naar het MS Centrum komen en 20 patiënten uit de vroegbegeleiding. Ik kon ervaren dat er zeer veel enthousiaste PmMS waren die wilden deelnemen aan hetinterview. Enkele resultaten -

85% van de respondenten geeft aan dat ze het gevoel hadden tijdens hun begeleiding op de sociale dienst van het Nationaal MS Centrum met al hun vragen inzake tewerkstelling terecht te kunnen bij de maatschappelijk assistenten. -

Ongeveer de helft van de patiënten die het vroegbegeleidingsprogramma hebben gevolgd, geven aan dat ze het jammer vinden dat er na het vroegbegeleidingsprogramma geen verdere opvolging meer voorzien is van wat ze nu met gekregen informatie en adviezen gedaan hebben. Sommige mensen blijken achteraf nog enkele vragen te hebben maar de begeleiding is dan al gestopt. -

20% van de vroegbegeleidingspatiënten vindt dat er te weinig tijd was tijdens de vroegbegeleiding om alles in het kader van hun tewerkstelling uitgebreid te kunnen bespreken IMSO 2013/4

17

met de maatschappelijk assistent. -

90% van de patiënten die in vroegbegeleiding kwamen in het MS Centrum, geven aan dat zeover het algemeen zeer tevreden zijn over de informatie en adviezen die ze tijdens ditprogramma kregen. -

Slechts 8% van de respondenten (ambulante patiënten en vroegbegeleidingspatiënten) wasniet zo tevreden over de informatie die ze in het kader van hun tewerkstelling in het MSCentrum kregen. Zij vinden dat er te weinig informatie op maat wordt aangeboden. -

De informatie die de maatschappelijk assistenten van het Nationaal MS Centrum geven, wordtdoor 90% van de geïnterviewde patiënten als verstaanbaar en duidelijk benoemd. - 20% van de geïnterviewde ambulante patiënten vindt dat er te weinig spontane informatie over tewerkstelling wordt geven op de sociale dienst. Patiënten geven aan dat ze zelf met eenvraag of probleem moeten aankloppen bij de maatschappelijk assistenten vooraleer zeinformatie krijgen. -

Aangaande het vertellen over de diagnose op de werkvloer geeft 95% van respondenten aan dat het niet duidelijk is of je al dan niet verplicht bentonmiddellijk aan de werkgever te vertellen over je diagnose. -

Wanneer men het gevoel heeft te kunnen praten over de ziekte, en men het nieuws dus zelf inbeginnende mate verwerkt heeft, vertellen de meeste patiënten (80%) het vrij onmiddellijk opde werkvloer. Afhankelijk van de duur van het verwerkingsproces kan dit enkele weken totzelfs jaren duren. Toch zijn er sommigen (15%) die dan nog steeds niets op de werkvloer vertellen. Dezepatiënten zeggen dat ze willen wachten of dat ze vrezen voor hun job, functie of carrière.Sommige van deze patiënten geven aan dat ze wel last hebben van vermoeidheid enconcentratiestoornissen. Dit is onzichtbaar op het werk, maar wanneer ze thuiskomen kunnenze niks meer doen omdat hun job al hun energie heeft opgeslorpt. - Elke respondent uit het interview vertelde dat hij/ zij graag zélf de werkgever wil/ wouinlichten over zijn/ haar diagnose. Ze proberen te vermijden dat dit via de arbeidsgeneesheerof collega’s de werkgever ter oren moet komen. - 60% van de respondenten zegt dat ze het heel moeilijk vinden om aan de werkgever uit teleggen dat ze moeilijkheden ondervinden omwille van hun ziekte ondanks dat er fysiek noggeen zichtbare problemen zijn.Geen enkele respondent maakt(e) gebruik van brochures, websites,… om op de werkvloer uitte leggen wat MS is en welke moeilijkheden deze ziekte met zich meebrengt.

IMSO 2013/4

18

- Patiënten die angst hadden om te vertellen op de werkvloer dat ze MS hebben, maar dituiteindelijk toch gedaan hebben, geven in de meeste gevallen aan dat hun angsten veel ergerwaren dan wat er in werkelijkheid gebeurd is. Ze zijn namelijk niet onmiddellijk ontslagen ofhebben niet onmiddellijk hun carrière moeten opgeven. -

70% van de respondenten geeft aan dat wanneer ze op de werkvloer vertelden dat ze MShebben, de werkgever en collega’s niet exact wisten wat dit is. Patiënten vertellen dat er heelwat misvattingen heersen over wat MS nu juist is. - 20% van de geïnterviewde patiënten geeft aan dat de werkgever begripvoller is voor demoeilijkheden die ze ervaren omwille van hun MS, wanneer deze zelf iemand kent met MSdan wanneer deze nog nooit gehoord had van MS.Enkele patiënten vertelden dat ze op de werkvloer ineens meer begrip voor hun situatiekregen wanneer ze een naam konden plakken op de moeilijkheden die ze al langere tijd hadden.

Algemeen besluit Ik kon in dit werk enkele algemeenheden in de ervaringen van patiënten, op vlak van hun tewerkstelling, opsporen. Het blijft echter moeilijk om tot deze algemeenheden te komen omdat uiteraard elke job, elke persoon met MS, elke werkgever,… kortom elke tewerkstellingssituatie anders is. Iedere patiënt heeft andere ervaringen op vlak van tewerkstelling. Er bestaan met andere woorden geen algemeen geldende regels die van toepassing zijn op de tewerkstelling van iedere persoon met MS. Toch denk ik, op basis van mijn bevindingen, dat men minstens zou moeten zorgen voor een gefaseerde aanpak op basis van de behoeften van de patiënt. Hierop een flexibel hulpverleningsaanbod enten is de uitdaging. Om zo een aanbod te bekomen denk ik dat sprake zou moeten zijn van een maximale afstemming tussen verschillende betrokken organisaties. Tot slot denk ik dat men minstens moet zorgen voor een overzichtelijk en adequaat informatieaanbod over MS en de mogelijkheden van personen met MS op de arbeidsmarkt, dit zowel voor patiënten als hun omgeving. Om wat overzicht te behouden zou ik globaal op de drie niveaus het volgende willen samenvatten en aangeven als suggesties en aanbevelingen. Dit neemt echter niet weg dat het niet eenvoudig is een aanbeveling op één niveau terug te brengen. Aanbevelingen op mesoniveau zullen bijvoorbeeld ook weerslag kunnen hebben op microniveau. Op het niveau van de Persoon met MS (PmMS) en zijn familie kan ik voornamelijk aanbevelingen formuleren over de manier van omgang met de doelgroep. Deze aanbevelingen gelden voor maatschappelijk assistenten, werkende in organisaties waar personen met MS in het kader van hun tewerkstelling mee in contact komen.

IMSO 2013/4

19

Daarnaast kunnen deze aanbevelingen ook gelden voor de directe omgeving van de patiënt zoals hun familie, de werkgever,… - PmMS op een proactieve wijze informeren over hun rechten en mogelijkheden als persoon met een arbeidshandicap op de arbeidsmarkt. - PmMS na het stellen van de diagnose MS zo snel mogelijk informeren over bestaande tewerkstellingsmaatregelen. - PmMS bewust maken van het nut van tewerkstellingsmaatregelen. - PmMS begeleiden bij het vertellen over de diagnose op de werkvloer. - Nagaan welke behoeften arbeid bij PmMS vervult. - Aandacht hebben voor andere levensactiviteiten, naast arbeid, van de PmMS. - Erkenning geven voor de gevoelens van PmMS. Op het niveau van de organisatieswens ik enkele algemene aanbevelingen te formuleren voor alle organisaties die in contact komen met het thema ‘tewerkstelling van PmMS. Daarnaast wens ik enkele aanbevelingen te formuleren : - De drempel naar organisaties laag houden voor patiënten. - De verwachtingen van patiënten ten aanzien van de hulpverlening tijdens de intakefase inschatten en de doelen van de hulpverlening duidelijk maken. - Een gefaseerde aanpak op basis van de behoeften van de patiënt toepassen. - Informatie leesbaar en begrijpbaar aanbieden aan patiënten en hun omgeving. - Belang hechten aan de diversiteit van de doelgroep. - Patiënten in contact brengen met een maatschappelijk assistent wanneer ze veranderingen willen aanbrengen in hun tewerkstellingssituatie. - Maatschappelijk assistenten dienen informatie op te zoeken waar ze zelf weinig kennis van hebben alvorens de patiënt te informeren. - Patiënten spontaan informeren over het bestaan het vroegbegeleidingsprogramma in het NMSC. Tenslotte op het niveau van onze samenleving wens ik enkele aanbevelingen te formuleren op niveau van onze samenleving. Vervolgens wens ik enkele aanbevelingen te formuleren voor het beleid en de regelgeving inzake tewerkstelling van PmMS. Samenleving: - Een open sfeer op de werkvloer creëren waarin over alles kan gepraat worden. - Werkgevers en collega’s van PmMSinformeren over MS en tewerkstelling als persoon met MS. - Een overlegplatform opstarten voor verschillende organisaties die werken rond het thema ‘tewerkstelling van PmMS, - Positieve verhalen over MS de wereld insturen. IMSO 2013/4

20

Beleid en regelgeving: - Één bevoegdheidsniveau in België verantwoordelijk maken voor tewerkstellingsmaterie. - Een eenduidig systeem van tewerkstellingsmaatregelen voor iedereen ontwikkelen. - Informatie over tewerkstellingsmaatregelen via één betrouwbaar kanaal aanbieden aan werkgevers en werknemers. - Controle uitvoeren op de invulling van tewerkstellingsmaatregelen door werkgevers en werknemers. - Controle uitvoeren op het toepassen van de antidiscriminatiewetgeving op de werkvloer. - Via campagnes zorgen voor eensgezindheid over het toepassen van het beleid inzake tewerkstelling van PmMS. Globaal meen ik te kunnen concluderen dat op verschillende gebieden, inzake tewerkstelling van PmMS, nog heel wat verbeteringen mogelijk zijn. Alle verschillende partijen zullen moeten samenwerken om deze verbeteringen te realiseren. Werken blijkt niet altijd meer een evidentie wanneer men de diagnose MS krijgt. Het is een puzzel met vele puzzelstukjes die misschien niet altijd mooi in elkaar zullen passen. Zeg dus niet zomaar tegen een PmMS ‘ga toch eens werken’ of ‘stop nu toch eens met werken’! Velen hebben mij gesteund bij het schrijven van mijn eindwerk. Ik dank in het bijzonder mijn stagebegeleidster Lucie Van Eenaeme en haar collega Karolien Vanlangendonck voor de intensieve begeleiding en ondersteuning tijdens mijn stage op de sociale dienst van het Nationaal Multiple Sclerose Centrum te Melsbroek.

IMSO 2013/4

21

Met het vliegtuig de Turkse zon tegemoet. Op 26 september 2013 stegen we op met TWI464 richting Turkije – Side. Acht patiënten (Petra, Lea, Gina, Gilbert, Marleen, Nadine, Georgette en Christel) van I.M.S.O. vzw en hun persoonlijke begeleiders gingen in Hotel Amelia Beach Resort hun vakantie doorbrengen. Brigitte, die alles organiseerde, was er ook bij. De aangepaste kamers die Neckermann ons beloofde waren niet beschikbaar toch was men in het hotel heel behulpzaam. Bij Neckermann laten we ons niet kennen, beloofd is beloofd. Zo konden we een week onze MS-problemen aan kant zetten en genieten. Wel niet evident want we komen ze overal tegen waar we ons ook bevinden. Niet teveel over nadenken en genieten.... Ook wil ik een grote dankjewel zeggen tegen de begeleiders die meegingen om onze reis zo aangenaam mogelijk te maken, iedereen heeft recht op verlof. De dagen vlogen voorbij en het werd 3 oktober de dag dat we weer richting huiswaarts vlogen! Christel

IMSO 2013/4

22

Voorlopige Feestkalender 2014

Maandag 14 april

Bedeling Pasen – - I.M.S.O.

Zaterdag 26 april

Kippenfestijn – Rotary

Zondag 27 april

Swimmarathon - - I.M.S.O.

Zondag 11 mei

Moederdag - - I.M.S.O.

Woensdag 04 juni

Algemene vergadering IMSO

Zaterdag 07 juin

Koud Buffet Patiënten- I.M.S.O.

Zondag 08 juni

Vaderdag – I.M.S.O.

Zondag 24 augustus

Barbecue - I.M.S.O.

Zaterdag in augustus

Mottor rijders – vzw steunt MS

Zondag in augustus

Fietsen met Eddy Merckx – vzw steunt MS

Zaterdag 06 september

Uitstap patiënten - I.M.S.O.

Zaterdag 11 oktober

Mosselfeest - I.M.S.O.

Dinsdag 11 november

Pannenkoekenbak – vzw steunt MS

Dinsdag 09 december

Kerstfeest – Rotary

Maandag 15 december

Bedeling Kerstmis - I.M.S.O.

Bijkomende informatie betreffede de activiteiten georganiseerd door vzw steunt MS zal beschikbaar zijn in volgend nummer IMSO 2013/4

23

Aan het bestuur van IMSO, Zou dit artikeltje dat ik hierbij voeg kunnen verschijnen in het boekje? Ikzelf heb mij er echt goed bijgevoeld om daar enkele dagen te verblijven. Spijtig genoeg ken ik niet genoeg van de franse taal om het tweetalig te schrijven, alvast bedankt! Een aanrader: Vakantieverblijf Middelpunt te Middelkerke. Sinds juni 2013 is er in Middelkerke een vakantieverblijf opgestart dat zich vooral ten dienste stelt voor mensen met een beperkte mobiliteit. Ook mensen met een mentale handicap zijn met hun begeleiders van harte welkom. De accomodatie is op alle vlakken toegangkelijk voor rolstoelgebruikers. De deuren gaan automatisch open en de liften zijn zeer ruim. Het onthaal is op ooghoogte wat het contact met de verantwoordelijke een stuk aangenamer en gemakkelijker maakt. Het vakantieverblijf werkt op hotelbasis, handdoeken en bedlinnen moeten niet worden meegbracht. de kamers zijn zeer ruim en de bedden zijn voorzien van een hoog-laag systeem, ook de kast is voorzien van een ophangsysteem zodat klederen gemakkelijk kunnen opgeborgen worden. Elke kamer beschikt over een oproepsysteem zodat, indien nodig, directe hulp kan geboden worden. Kiné en verzorging kan, maar moet wel bij reservering aangevraagd worden. Hulphonden zijn van harte welkom, het vakantieverblijf beschikt over een zeer mooie binnentuin en aan het buitenterras was men volop aan het werken.Er is ook een gezellige lounge voor de regenachtige dagen. Middelkerke zelf is een zeer gezellig stadje, het centrum ervan ligt op ong. 500 mtr. en de wandelpromonade op ong. 15 min. wandelen van het verblijf, een minpuntje is wel dat er eerst een drukke baan moet worden overgestoken. Mijn ervaring over het vakantieverblijf is: een verzorgde en aangename sfeer, het ontbijt is "voor elk wat wils" Het middag- en avondeten, niet verolicht, is lekker en niet duur, water aan tafel is gratis. het personeel, waaronder vele vrijwilligers doet al het mogelijke om iedereen een zo aangenaam mogelijk verblijf te bezorgen. Ikzelf ga er zeker nog ens terug naartoe intresse? neem dan gerust een kijkje op de site van het verblijf. www. middelpunt.com

Groetjes, Bresseleers Maria

IMSO 2013/4

24

PUZZEL 2

IMSO 2013/4

25

PUZZEL EN SUDOKU Puzzel We ontvingen 7 antwoorden, waarvan 2 niet correct Correct waren : Frieda Clemens, Myriam Saerens, Madeleine Petrus, Rita Verbeke en Noëlla Wuytack . Frieda Clemens gaat met onze 30 € aan de haal. Proficiat. Sudoku We kregen 9 correcte antwoorden . Myriam Saerens, Madeleine Petrus , Alfons Roosen, Michel Thils, William Van Gijsel, Jenny Van Landeghem, Rita Verbeke, Martha Vervoort en Noëlla Wuytack. De winnaar heet Michel Thils. Gelukgewenst. _______________________________________________________________________

IMSO 2013/4

26

IMSO 2013/4

27

IMSO 2013/4

28

ANNIVERSAIRES - VERJAARDAGEN

Januari - Janvier

Februari – Février

PETRUS Madeleine

DILBEEK

VANDEPUT Julien

HERENTALS

BEULLENS Willy

HERENT

SCHNEIDER Emile

BRUSSEL

LECLERQ Marguerite

BRUSSEL

LEGRAND CARMON TOTH

JEMAPPES

VITALE Giovanni

HALLE

DE COSTER RACHEL

STEENOKKERZEEL

CARDON Jacqueline

KRAAINEM

DENEYER Mathieu

OVERIJSE

BOONE Zr. Maria

SINT-KRUIS BRUGGE

FRANCKAERT Freddy

ST GILLIS WAAS

CHITOUR Zouhir

ALGER

DE GEYTER Eliane

RIXENSART

VAN DEN RUL Jeanne

NEDER-OVER-HEEMBEEK

BERCKMANS Jeannine

MECHELEN

VANSANTVOORT Marie-Thérèse

WENDUINE

DE WAEGENEER Magda

WELLE

MOMMENS Germaine

ELEWIJT

GOOVAERTS Mevr. Augusta

DUFFEL

CEYSSENS Roger

GINGELOM

SMETS Lieve

NIJLEN (Bevel)

NAUWELAERS Erna

LINT

RITS Rita

KAMPENHOUT

VANHECKE Berlinda

ST-NIKLAAS

VAN BENEDEN André

WILLEBROEK

HEYVAERT Luc

RESSEGEM

HEERWEGH Greta

TEMSE

HORVATH Berlinda

TEMSE

MATHIEU Luc

HEIST O/D BERG

DE GRAEF Carine (Smets)

EDEGEM

VANDERSICHEL Christine

ASPER

PEETERS Patriek

BRUSSEL

VERHOEVEN Nadine

BEVEREN-WAAS

KINDERMANS Hilde

EPPEGEM (Zemst)

DE WEERT Ingrid

HERENT

VANTHOOR Nancy

BERLARE

DELANGHE Caroline

MARIAKERKE (Gent)

VAN NIEUWENHOVEN J.

LONDERZEEL

RENTEURS Francois

DEURNE (Antw)

VERDUYCKT Jocelyne

HULSHOUT

VAN WAEYENBERGH Ellly

LOKEREN

PIESSENS - WAUTERS

LONDERZEEL

VAN DEN BRANDE Daniel

PUTTE

LELIVELD Karin

RIJMENAM

CLAEYS Nicole

GRIMBERGEN

DE VOS Pascal

KONTICH

POPLEMONT Valerie

ANDERLECHT

THIENPONT Nathalie

MECHELEN

KAMERS An

HERENT

RIBUS Jessy

BOORTMEERBEEK

Indien uw naam als IMSO-lid niet vermeld wordt op de maand van uw verjaardag, gelieve dan aan Christel Kempeneers uw adres en geboortedatum mede te delen. Si votre nom ne figure pas dans la liste des anniversaires de Juillet, Août ou Septembre, prière de prendre contact avec Christel Kempeneers, la Présidente d’IMSO. IMSO 2013/4

29

Maart - Mars

IMSO 2013/4

LORMANS Marie-Josee

NEUVILLE-EN-CONDROZ

VAN HECKE Julien

AALST

VANDECASTEELE R.

WOLUWE-ST-LAMBERT

STOCKX Cecile

MEISE

HUYGENS

TESSENDERLOO

EYCKMANS Maria

BONHEIDEN

MARCQ Gilberte

VIVEGNIS

VAN SNICK Mr. Jacques

HALLE

DELMOITIEZ Elke

SOIGNIES

VAN ROOSBROECK Jos

PUTTE

EL BENNI Hilal

BORGERHOUT

HENS Genoveva

SCHOTEN

VERVOORT Martha

SCHOTEN

RAEMDONCK Gerard

WAASMUNSTER

WERELDS André

DENDERHOUTEM

OLBRECHTS Jozef

BEIGEM

VERBEKE Rita

HOEVENEN

BOMBEKE Rita

SCHELDEWINDEKE

PEETERMANS M-L.

VEERLE-LAAKDAL

VAN DAM Marie

LINKEBEEK

LUYCKFASSEEL Francine

VILVOORDE

LEMMENS Alex

HECHTEL-EKSEL

NOENS Gilbert

ST NIKLAAS

LAMARQUE Bern

SOIGNIES

VANDERFAEILLIE Paul

TERVUREN

ZEGERS Maria

HEIST-OP-DEN-BERG

NEYENS- SCHAFFRATH

SCHILDE

HERMANS Marleen

LOKEREN

MILLAN RUIZ Anna

VILVOORDE

SMEKENS Werner

WOMMELGEM

VERSCHUEREN Livia

DEURNE

VAN DE VONDEL Ira

ANTWERPEN (Hoboken)

KALOGEROPOULOS Rosa

ANDERLECHT

FRIEDRICH Joyce

TERVUREN

SMET Kurt

LONDERZEEL

VAN ASSCHE Maaike

HERENT

30

NOUS NE POUVONS PA S PREDIRE L’AVENIR, CHERS AMIS, CET ART NE NOUS A PAS ÉTÉ DONNE, MAIS NOUS POUVONS VOUS PRESENTER NOS MEILLEURS SOUHAITS : QUE VOS VŒUX COLORES ET ENSOLEILLES SOIENT EXAUCES !

LE CONSEIL D’ADMINISTRATION VOUS SOUHAITE A TOUS DE BELLES FETES DE NOEL ET UNE ANNEE 2014 REMPLIE DE JOIE

CHRISTEL

PRESIDENCE DE L’IMSO

IMSO 2013/4

31

Ce qui change à partir de 2014 • Location d’une chambre d’hotel à la mer. Vous savez que l’IMSO ne loue plus un appartement à Westende mais qu’une convention nous lie à l’hôtel Sandeshoved. Vous trouverez ci-après la convention de location. • Reboursement des médicaments. Certaines demandes de remboursement des médicaments n’ont plus été honorées suite à la non confirmité des conditions de remboursment. Afin d’éviter cet écueil à l’avenir, Arlette De Wit, membre du Conseil d’Administration en charge des cette fonction vous a résumé ces conditions. Vous trouverez plus loin une liste des médicaments remboursés en 2014. Conditions pour recevoir l’intervention pour les médicaments 1. Avoir payé à temps la cotisation de membre, avant la date butoir indiquée dans la revue. 2. Tenir compte de la nouvelle liste de médicaments parue dans la revue. 3. Envoyer le formulaire rempli à temps, avant le 15 du mois suivant. 4. Seuls les médicaments de la liste seront remboursés. 5. Votre formulaire doit être accompagné du document 704 N fourni par le pharmacien. 6. Si la prescription concerne des gélules à préparer par le pharmacien, il faut mentionner dans le document 704N la composition de ces gélules. 7. Aucune demande d’intervention ne sera honorée si les prescriptions cidessus ne sont pas respectées. • Le nouveau compte bancaire de l’IMSO. Le nouveau compte chez la banque RECORD : BE63 6528 3223 3208.

IMSO 2013/4

32

CONVENTION DE LOCATION

Entre les soussignés :

I.M.S.O. ASBL, Vanheylenstraat, 16 à 1820 Melsbroek, dénommé le bailleur, et ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………… dénommé le locataire. OBJET DE LA CONVENTION Le bailleur donne en location au locataire, qui accepte, une chambre, portant le numéro 335, pour maximum 2 personnes au 3ème étage de l’hôtel Sandeshoved, Goethalsstr 1, faisant angle avec la digue, à 8620 Nieuport. Vue latérale sur la mer et sur une rue commerçante. www.sandeshoved.be . EQUIPEMENT DE LA CHAMBRE Deux lits d’une personne, dont un adapté. Fauteuil relax électrique Lève-personne électrique T V et téléphone (appels à charge du patient) Garde-robes Coin avec deux chaises et une table Salle de bain avec douche et chaise de douche WC avec barres d’appui Draps et serviettes sur place HEURES DE LA LOCATION Locations d’une semaine : du vendredi …………………………………à 16 heures au vendredi ………………………………... à 10 heures. Location pour la fin de semaine (possible uniquement du 1 octobre au 31 mars) du vendredi ………………………………… à 16 heures au lundi ……………………………………… à 10 heures.

IMSO 2013/4

33

PRIX DE LA LOCATION Juillet et août Mai, juin et septembre Les autres mois W.E.

110 € par semaine 90 € par semaine 75 € par semaine 30 €

Ce prix comprend le prix de location ET le petit déjeuner pour deux personnes. POSSIBILITÉS : A RÉSERVER À L’AVANCE Demi-pension : 1 plat du jour, à prendre à midi ou au soir Pension complète : midi et soir Repas du soir Garage : 15 € l’été et 8 € l’hiver/ par jour Animaux domestiques : 7 € par nuit

14 € par personne et par jour 26 € par personne et par jour 12 € par personne et par jour

Le prix de location doit être versé sur le compte IBAN BE 63 6528 3223 3208 au plus tard 14 jours avant le départ. Une confirmation est envoyée après paiement ANNULATION Si le séjour est annulé par le locataire, le conseil d’administration de l’I.M.S.O. asbl en examinera les motifs et jugera s’il y a lieu de rembourser complètement, partiellement, ou pas du tout, le prix du loyer. Si, en cas de force majeure, le séjour est annulé par le bailleur, le locataire sera remboursé intégralement du prix de la location, sans qu’il puisse invoquer une quelconque forme de dommages et intérêts. PRIÈRE DE RENVOYER LA PRESENTE CONVENTION POUR ACCORD OU DE CONFIRMER PAR MAIL , avec mention de vos choix : repas, garage, animaux ET D’EFFECTUER LE PAIEMENT. L’I.M.S.O. VOUS SOUHAITE DE BONNES VACANCES. Au nom de l’I.M.S.O. Coopman Nelly Keldermansvest, 11, 2800 Mechelen 015/34 40 17 – 0476/346030 [email protected]

IMSO 2013/4

Le locataire

34

IMSO - Formulaire de remboursement des médicaments 2014 Nom:

Prénom : Mois/Année : Spécialité

Principe actif / Générique

Prix plein

Payé par vous

%

Remboursé par L’IMSO

4-AMINOPYRIDINE BOTOX - DYSPORT CACIT VIT D3 CIPRAMIL CYMBALTA DETRUSITOL DITROPAN EFEXOR FOSAMAX HYTRIN LAXIDO LIORESAL LYRICA MICROLAX MINIPRESS MOVICOL MYOLASTAN NEURONTIN OMIC PROSAC PROVIGIL RIVOTRIL SERLAIN SILODYX SIRDALUD TOVIAZ TRANSIPEG TRAZOLAN VERSATIS VESICARE XANAX

4-aminopyridine Botuline toxine type A Calciumcarbonaat + calciferol Citalopramhydrobromide Duloxetine Tolterodine Oxybutyninehydrochloride Venlafaxine Natriumalendronaat Terazosine Macrogol Baclofène Pregabaline Natriumcitraat + sulfoacetaat Prazosinehydrochloride Kaliumchloride + Macrogol Tetrazepam Gabapentine Tamsulosinehydrochloride Fluoxetine Modafinil Clonazepam Sertraline Silodosine Tizanidine Fesoterodine Macrogol Trazodonhydrochloride Lidocaïne Solifenacinesuccinaat Alprazolam

50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50

* Après prescription d’un médecin specialiste du Centre National de la S.E.P. L’IMSO n’intervient que pour les médicaments et les % indiqués. Ce formulaire doit toujours être accompagné du document 704N.

IMSO 2013/4

Signature du Pharmacien

35

* *

*

*

Total :

Date Cachet du Pharmacien

*

:

L’EMPLOI ET LES PERSONNES ATTEINTES DE SCLÉROSE EN PLAQUES. LES POSSIBILITÉS, LES ENTRAVES ET LES SUGGESTIONS. Evi Vijverman, service social de Melsbroek Introduction Prendre l’escalier, le bus, s’occuper des enfants, parler, courir, aller aux toilettes, être indépendant, travailler… pour la plupart, cela va de soi. Mais si cela se passe autrement, si le diagnostic de sclérose en plaques vous tombe dessus ? Dans le cadre de ma formation d’assistante sociale à la Erasmus hogeschool Brussel, j’ai été en stage au Nationaal Multiple Sclerose Centrum -Centre national de la sclérose en plaques de Melsbroek, sept mois de stage au total, dans le service social de la clinique. Pour ma dernière année de stage, j’ai voulu relever le défi de m’attaquer au thème de l’emploi des personnes atteinte de SEP. J’ai choisi ce thème parce que j’ai remarqué qu’il revenait fréquemment sur le tapis lors des demandes d’aide des patients auprès du service social du Centre. Pendant ma deuxième année de stage, je suis allée parfois à l’UZGasthuisberg à Leuven pour des conversations de prise en charge précoces. J’ai remarqué, là aussi, que beaucoup de patients se préoccupaient beaucoup de leur emploi . Cela me montra de manière claire que l’emploi est très préoccupant pour les patients souffrant de handicap et de maladie chronique. Actuellement, l’emploi représente pour tout le monde, mais aussi pour ceux qui souffrent de maladies chroniques, un tracas important, aux niveaux micro, méso et macro. Au niveau micro, le niveau du patient et de son entourage direct, l’emploi est une question importante. L’emploi est important pour le développement personnel, l’autonomie, la structuration du temps, et l’estime de soi des personnes. Lorsqu’elle devient malade, l’emploi est un thème épineux pour la personne atteinte. Au niveau méso, le niveau du secteur et de l’organisation, le fait d’occuper un emploi revêt de plus en plus d’importance pour la société et pour l’individu. Au niveau macro, c'est-à-dire au niveau de la société : celle-ci est contraignante, car selon les conceptions actuelles, chacun devrait travailler plus et plus longtemps afin de sortir de la crise économique. Finalement, des règles sont établies par le politique concernant la mise au travail des personnes souffrant de maladies chroniques. J’ai, au cours de mon étude, cherché comment les personnes atteintes de SEP parviennent, en pratique, à l’emploi. Ensuite, j’ai recherché quelles étaient les possibilités et les entraves. Pour faire cette analyse, j’ai parcouru la littérature. J’ai pris contact aussi avec des organisations idoines. Enfin, je me suis adressée aux patients eux-mêmes, dans des interviews approfondies. J’ai aussi fait des observations lors des conversations entre assistants sociaux et patients, au Centre de la sclérose en plaques et j’ai moi-même eu des conversations avec les patients. Dans mon travail, je parle d’abord de la méthode et de la mise sur pied de la trame de l’examen pratique. Ensuite, je rends compte des données pratiques récoltées lors de mes contacts avec les organisations idoines, puis des données issues des prises d’interviews des patients, de la conduite des interviews des patients, de l’observation des conversations entre les patients et les assistants sociaux du centre de Melsbroek

IMSO 2013/4

36

Dans cette contribution, je mets en exergue l’importance de l’examen avec le patient lui-même. C’est leur propre expérience qui prime. J’ai pris contact avec les patients qui viennent ou venaient au centre et qui étaient encore au travail, avec ceux qui avaient encore travaillé jusqu’à récemment, et avec ceux qui étaient en recherche de travail. C’étaient surtout les patients bénéficiant d’une prise en charge précoce qui étaient importants pour mon examen. J’ai pris contact avec 32 patients, dont 24 du groupe de prise ne charge précoce et 8 patients qui viennent chaque semaine au centre. J’ai pris au total 26 interviews approfondies, dont 6 de patients venant chaque semaine toute l’année au centre, 20 patients du groupe de prise en charge précoce. J’ai pu me rendre compte de l’enthousiasme des patients. Quelques résultats 85% des répondants estiment qu’ils ont reçu une réponse satisfaisante à toutes leurs interrogations sur l’emploi, auprès des assistants sociaux de Melsbroek. Environ la moitié des patients qui ont suivi l’accompagnement précoce trouvent dommage l’absence de suivi de ce qu’ils ont fait des informations et conseils reçus. Après la fin de l’accompagnement précoce, certains ont encore des questions, mais c’est trop tard. 20% des « accompagnés précoces » trouvent qu’il y avait trop peu de temps au cours de l’accompagnement pour aborder avec les assistants sociaux toutes les questions en rapport avec leur emploi. 90% des patients étant venus au centre pour l’accompagnement précoces se disent satisfaits des conseils et informations reçus dans le cadre de ce programme. Seuls 8 % des personnes concernées (patients ambulants et patients « accompagnés précoces ») n’étaient pas très contents de l’information reçue concernant leur emploi. Ils trouvaient qu’il y avait trop peu d’informations sur mesure qui étaient offertes. 90% trouvent claires et compréhensibles les informations sur l’emploi données par les assistants sociaux de Melsbroek. 20% des patients interviewés trouvent que les assistants sociaux devraient les appeler spontanément pour discuter des problèmes d’emploi, sans qu’ils doivent eux-mêmes aller frapper à leur porte. 95% des intéressés trouvent qu’ils n’ont pas su clairement (dans les conversations d’accompagnement) s’ils devaient immédiatement ou non avertir leur employeur de leur diagnostic. 80% des patients, lorsqu’ils avaient le sentiment de pouvoir le faire, et après avoir eux-mêmes commencé à digérer le diagnostic, l’on annoncé au travail assez rapidement. Selon la durée du processus d’assimilation du diagnostic, l’annonce peut prendre plusieurs semaines ou plusieurs années. 15% avouent quand même n’avoir encore rien dit au travail. Ces patients disent qu’ils préfèrent attendre, ou qu’ils craignent de perdre leur job, fonction ou carrière. Certains de ces patients reconnaissent qu’ils ont des difficultés de concentration et de fatigue. Ils arrivent à le masquer au travail, mais quand ils arrivent à la maison ils ne peuvent plus rien faire car ils sont épuisés.

IMSO 2013/4

37

Tous les interviewés racontaient qu’ils avaient préféré avertir leur employeur eux-mêmes, pour éviter que celui-ci n’apprenne le diagnostic par les collègues ou le médecin du travail. 60% disent qu’ils estiment très difficile de dire à leur employeur qu’ils ont des difficultés liées à leur maladie alors que rien n’est visible physiquement. Pas un seul interviewé n’a fait appel à des brochures, sites sur la toile… pour expliquer dans le milieu du travail ce qu’est la SEP et les troubles qu’elle entraîne. Les patients qui avaient peur de raconter tout de suite dans leur milieu de travail qu’ils avaient la SEP, mais qui l’ont dit finalement, reconnaissent que leurs craintes étaient exagérées par rapport à ce qui s’est passé dans la réalité : ils n’ont pas été immédiatement licenciés ou n’ont pas dû immédiatement mettre fin à leur carrière. 70% des interviewés déclarent que quand ils ont annoncé dans leur milieu de travail qu’ils avaient la SEP, l’employeur et les collègues ne savaient pas exactement ce que c’était. Les patients racontent que cela entraînait beaucoup de méprises sur ce qu’était exactement la SEP. 20% des patients interviewés racontent que l’employeur montre plus de compréhension pour les difficultés liées à la maladie lorsqu’il connaît quelqu’un d’atteint que quand il n’a jamais entendu parler de la SEP. Quelques patients ont raconté qu’ils ont brusquement rencontré plus de compréhension pour leurs difficultés à partir du moment où ils ont mis un nom sur les difficultés qu’ils éprouvaient depuis longtemps. Conclusion générale J’ai pu dans ce travail, au sujet des expériences vécues par les patients, dégager quelques grands points qui ressortent. Il reste qu’il est difficile de généraliser parce que chaque personne atteinte par la SEP, chaque employeur, chaque job, … et chaque situation de travail sont différents. Il n’existe pas, en d’autres termes, de règles valables à appliquer pour l’emploi d’une personne atteinte de SEP. Il me semble cependant, d’après le résultat de mes recherches, qu’on devrait en tout cas agir de manière coordonnée en fonction des aspirations des patients. Greffer sur elles une offre de soins flexible, voilà le défi ! Pour obtenir une telle offre, je pense qu’il faudrait une syntonisation maximale entre les organisations concernées. Pour terminer, je pense qu’il faudrait au moins veiller à une offre complète et adéquate d’informations au sujet de la SEP et les possibilités des personnes atteintes sur le marché de l’emploi, ceci aussi bien pour les patients que pour leur entourage. Pour rester synthétique, je voudrais résumer et mettre en exergue les suggestions et recommandations suivantes, aux trois niveaux cités plus haut. Cela n’empêche pas que ce ne soit pas simple de donner une recommandation concernant un niveau. Des recommandations au niveau méso auront, par exemple, des répercussions au niveau micro. Au niveau de la personne atteinte de SEP et de sa famille, je puis principalement formuler des recommandations sur la manière d’entrer en relation avec ce groupe cible. Ces recommandations s’adressent aux assistants sociaux travaillant dans des organisations où ils rencontrent des personnes atteintes de SEP à la recherche de solutions d’emploi. À partir de là, ces recommandations peuvent aussi valoir pour l’entourage direct du patient : sa famille, l’employeur, … -Informer les personnes atteintes de SEP de manière proactive, sur leurs droits et les possibilités qui existent au bénéfice des personnes présentant un handicap au travail, dans le marché du travail. -Informer le plus vite possible après le diagnostic de SEP les personnes sur les règles en vigueur concernant l’emploi. IMSO 2013/4

38

-Faire prendre conscience aux personnes atteintes de la SEP des avantages pour eux de ces règles de mise à l’emploi. -Accompagner les personnes atteintes de SEP pour le récit de leur diagnostic sur le lieu de travail. -Examiner quelles sont les aspirations satisfaites par le travail, chez les personnes atteintes de SEP. -Etre attentif aux autres activités de vie, à côté du travail, qui intéressent la personne atteinte de SEP. -Reconnaître les sentiments des personnes atteintes de SEP. Au niveau des organisations je souhaite formuler quelques recommandations générales destinée aux organisations qui s’occupent de la question de l’emploi chez les personnes atteintes de SEP. -Faciliter l’accès des patients à ces organisations. -Evaluer quelles sont les attentes des patients au sujet des traitements, au cours de la phase de prise en charge, et leur expliquer clairement les buts de la prise en charge. -Agir en phase avec les aspirations du patient. -Offrir une information lisible et compréhensible au patient et à son entourage. -Etre attentif à la diversité du groupe cible. -Mettre les patients en contact avec un assistant social dans le cas ou ils veulent modifier leur situation de travail. -Les assistants sociaux sont tenus de rechercher de l’information sur ce qu’ils connaissent mal, avant d’informer le patient. -Informer spontanément le patient sur l’existence du programme d’accompagnement précoce au sein du NMSC. Au niveau de notre vivre-ensemble, je souhaite formuler quelques recommandations pour l’accompagnement et les directives à donner concernant l’emploi des personnes atteintes de SEP. Vivre-ensemble -Créer une atmosphère ouverte dans le milieu du travail dans laquelle il n’y a pas de non-dits. -Informer les employeurs et les collègues des patients SEP au sujet des caractéristiques de l’emploi pour les personnes atteintes. -Créer une plateforme de réflexion pour les organisations qui travaillent dans l’emploi des personnes atteintes de SEP. -Faire connaître des récits positifs au sujet de la SEP. Politiques et réglementations -Créer pour la Belgique un niveau de compétence responsable en matière d’emploi. -Développer un système non équivoque de règles d’emploi pour chacun. -Offrir des règles d’emploi aux employeurs et aux travailleurs par un canal fiable. -Exercer un contrôle sur le respect des règles d’emploi par l’employeur et le travailleur. -Exercer un contrôle de l’application des lois anti discrimination sur le lieu de travail. -Par des campagnes, veiller à l’unanimité dans l’application des règles par les gestionnaires, en matière d’emploi des personnes atteintes de SEP. Globalement, je crois pouvoir conclure que dans plusieurs domaines en matière d’emploi des personnes atteintes de SEP, encore beaucoup d’améliorations sont possibles. Tous les partis vont devoir collaborer pour réaliser ces améliorations. Travailler ne paraît pas toujours une évidence une fois qu’on a le diagnostic de SEP. C’est un puzzle avec beaucoup de pièces qui ne se placent pas toujours bien. Ne dites donc pas, de manière désinvolte à un patient SEP : « Vas donc travailler ! »ou « Si tu arrêtais de travailler ».

IMSO 2013/4

39

C Caalleennddrriieerr pprroovviissooiirree 22001144 Lundi 14 avril

Distribution oeufs de Pâques

Samedi 26 avril

Souper poulet – Rotary

Dimanche 27 avril

Swimmarathon - IMSO

Dimanche 11 mei

Fête des Mères - IMSO

Mercredi 04 juin

Assemblée générale - I.M.S.O.

Samedi 07 juin

Buffet Froid Patients - I.M.S.O.

Dimanche 08 juin

Fête des Pères - I.M.S.O.

Dimanche 24 août

Barbecue - I.M.S.O.

Samedi en août

Motto riders – vzw steunt MS

Dimanche en août

Faire du vélo avec Eddy Merckx

Samedi 06 septembre

Excursion Patients - I.M.S.O.

Samedi 11 octobre

Fête aux moules - I.M.S.O.

Mardi 11 novembre

Journée des crêpes – vzw steunt MS

Mardi 09 décembre

Fête de Noël - Rotary

Lundi 15 décembre

Distribution fruits de Noël - I.M.S.O.

.

Ce calendrier provisoire sera cofirmé dans le prochain numéro.

IMSO 2013/4

40

Bonjour, Je m’appelle Frederike et je suis la nouvelle volontaire au Centre de la Sclérose en Plaques à Melsbroek. J’ai 20 ans et je viens de Münster en Allemagne. Münster, c’est une grande ville d’un peu plus que 290.000 habitants qui est située dans le nord-ouest de l’Allemagne, à peu près de 150 km au nord de Köln et de 65 km à l’est d’Enschede. La ville a été fondue en 793, mais il y avait déjà un habitat saxon depuis l’année 600. Elle est connue pour son beau centre historique, son marché d’avent et son marché de semaine. Dans l’hôtel de ville, dans la salle de la paix, les traités de Westphalie ont été signés mettant fin à la guerre de Trente Ans. Dans les alentours de la ville, le Münsterland, il se trouvent à peu près 100 châteaux entourés d’eau qui ont été construits du Moyen Âge jusqu’à la fin du 18e siècle et qui sont toujours un but d’excursion favorisé. Avec ses 45.000 étudiants, Münster possède une des plus grandes universités en Allemagne ce qui est aussi la raison pourquoi on voit beaucoup d’étudiants dans la ville. Même si Münster est une très belle ville d’une bonne grandeur et avec plein de choses à faire, je ne voulais pas y rester. Je voulais découvrir le monde, des pays, des cultures, bref de vivre dans un autre pays pour un certain temps. Pendant ma dernière année à l’école en 2012/2013, il fallait penser au future et à quoi faire après l’école. Je ne voulais pas étudier toute suite après mais faire quelque chose dans la pratique. En plus, je n’était pas sure quoi étudier alors, j’ai cherché des alternatives. Comme on n’a pas toujours la chance de vivre dans un autre pays pour une année, j’ai décidé de le faire maintenant. Après un peu de recherche, j’ai trouvé une organisation Allemande appelant VIA e.V. qui envoie des jeunes dans l’étranger dans le cadre d’un service volontaire européen. Après avoir contacté VIA e.V., elle m’a envoyé des propositions pour des projets différents en Europe. J’étais déjà tard avec mes applications aux projets alors, j’ai appli pour des projets partout: en Italie, en Grèce, au Portugal, en Espagne, en Norvège, en Finlande, aux Pays-Bas et en Belgique. Parmi tous ces projets, un m’intéressait encore plus que les autres. Celui était dans une clinique à Melsbroek en Belgique. Et exactement cette clinique m’a offert un place pour y faire un service volontaire. C’est la raison pourquoi je suis ici au Centre de la SeP. Je suis arrivée en Belgique le 10 août alors, j’ai déjà eu du temps pour gagner de premières impressions. Jusqu’à date, ça me plais beaucoup. Il y a plein de choses qui sont familières pour moi, par exemple le IMSO 2013/4

41

temps ou aussi de prendre le vélo à tous les coups. Mais il y a aussi des choses que je dois encore apprendre. Une parmi elles est le Néerlandais. Qu’est-ce que c’est ce service volontaire? Si vous visitez le Cybercafé à Melsbroek, vous pouvez rencontrer deux volontaires de l’étranger. On est ici dans le cadre d’un SVE (Service volontaire européen) qui nous donne la chance de vivre et travailler dans un autre pays pour une année et d’apprendre une autre langue et de connaître une autre culture et bien sûr d’autres personnes. Le Service volontaire européen fait partie du programme « Jeunesse en action » étant introduit par la Commission européenne s’engageant pour développer l’idée européenne. Il fournit aux jeunes Européens l'opportunité unique d'exprimer leur engagement personnel par des activités de volontariat non payées à temps plein dans un pays étranger, au sein de l'Union européenne ou en dehors et cherche à développer la solidarité, la compréhension mutuelle et la tolérance parmi les jeunes, contribuant ainsi au renforcement de la cohésion sociale au sein de l'Union européenne et à la promotion de la citoyenneté active des jeunes. Au Centre de la SeP, mon collègue Cemal et moi travaillent dans le cadre du projet « Bre@king the isolation » permettant des patients d’utiliser des ordinateur pour prendre contact avec d’autres patients, sont responsables pour le Cybercafé ce qui veut dire que nous sommes là pour aider des patients à utiliser les ordinateurs, à imprimer ou à trouver des choses dans l’internet. Mais nous sommes aussi heureux d’aider à trouver des solutions pour toutes sortes de problèmes. Dans le Cybercafé, il se trouvent aussi une Wii et des jeux de société et on est toujours contents de jouer avec quelqu’un. Trois fois par semaine, on ouvre le Cafétéria le soir ce qui me plaît beaucoup. J’aime aussi accompagner des activités d’Imso comme l’excursion dans le zoo d’Olmen. Pendant mon année en Belgique, je ne veux pas seulement connaître la Belgique, sa culture, des villes et des gens mais aussi la Clinique. Je veux mieux comprendre la SeP et les moyens pour aider des gens souffrant de cette maladie. Je suis très contente d’avoir la possibilité de rester ici pour une année et je suis sûre que cela me donnera des expériences magnifiques et inoubliables. Amitiés, Frederike Lamken

IMSO 2013/4

42

IMSO 2013/4

43

Puzzle Suédois 2

IMSO 2013/4

44

Nouveau – Nieuwe Sudoku

IMSO 2013/4

45

IMSO 2013/4

46

Résultats du puzzle

Résultat du Sudoku

Uitslag van puzzle

Uitslag Sudoku

Résultat du sudoku : Les personnes suivantes nous ont adressé la bonne réponse : Madame Michèle Béduneau, Madame Ingrid Deroo, Madame Van Dam, Madame Sculier Lucette, Monsieur Bernard Lonez, Monsieur Jean-Marc Vande Kerckhove et Monsieur Bruno Durenne. Madame Ingrid Deroo a gagné la récompense de 30 €.

Résultat puzzle français : Les personnes suivantes nous ont adressé la bonne réponse : Madame Michèle Béduneau, Madame Ingrid Deroo, Madame Arlette Gelin, Madame Martine De Beukelaer, Monsieur Bruno Durenne, Monsieur Bernard Lonez. Madame Arlette Gelin a gagné la récompense de 30 €. IMSO 2013/4

47

Redactieraad / Comité de rédaction : André Werelds, Yvon Leroy, Petra Bober, Francine Luyckfasseel, Dr. Ketelaer.

Redactieadres / Adresse du bureau de rédaction : I.M.S.O. v.z.w. VANHEYLENSTRAAT 16 1820 MELSBROEK TEL. : 02/597.80.00

Patiënten / Patients

:

€ 10

Familie en vrienden Familles et amis

:

€ 15

Steunende leden / Membres de soutien

:

€ 25

Door storting op volgend rekeningnummer Par versemenet au compte banquare suivant : BE63 6528 3223 3208 Op naam van IMSO/au nom d'IMSO GRAAG VERMELDEN : RIJKSREGISTERNUMMER, BTW – NUMMER ou GEBOORTEDATUM VEUILLEZ MENTIONNER VOTRE NUMERO DE REGISTRE NATIONAL, NUMERO TVA OU DATE DE NAISSANCE

OPMERKING: GIFTEN VAN € 40 OF MEER GEVEN RECHT OP FISCAAL ATTEST. LIDMAATSCHAPSGELD DIENT EXTRA BETAALD TE WORDEN EN GEEFT RECHT OP HET TIJDSCHRIFT. (vb.€ 50 = gift + € 10 lidmaatschap) (voor niet-patiënten € 40 + € 15= € 55) ATTENTION : UNE ATTESTATION FISCALE SERA DELIVREE POUR LES DONS DE € 40 OU PLUS . (p.e. € 40 don+ € 10 = € 50 pour les patients/ € 40 don+ € 15 = € 55 pour les autres) LA COTISATION, À VERSER EN SUPPLEMENT, DONNE DROIT À L'ABONNEMENT À LA REVUE.

TARIEF RECLAME / TARIF PUBLICITAIRE : 1/2 BLZ./PAGE : € 125 PER NUMMER/PAR NUMERO OF € 750 PER JAAR/PAR AN 1/1 BLZ./PAGE : € 250 PER NUMMER/PAR NUMERO OF/OU € 1500 EURO PER JAAR/PAR AN.

VOOR ALLERLEI INLICHTINGEN IN VERBAND MET LIDMAATSCHAPSGELDEN, AANKONDIGINGEN, RECLAME : NEEM CONTACT OP MET ONZE REDACTIE. POUR TOUS RENSEIGNEMENTS A PROPOS DES COTISATIONS, ANNONCES OU PUBLICITES, VEUILLEZ VOUS ADRESSER A NOTRE SECRETARIAT. IMSO 2013/4

48