Draaiboek: Wie heeft het gedaan? CSI voor Kids Het verhaal: Op de keukenvloer heeft iemand een kleurloze vloeistof gemorst! De kinderen moeten onderzoeken wie het heeft gedaan. Er zijn vier mogelijke knoeiers met vier verschillende vloeistoffen: 1. 2. 3. 4.
Moeder Yvonne met lampolie, Vader Hans met schoonmaakazijn, Snuffie de poes met water, Of zus Pauline met spa rood.
Wat gaan de kinderen doen? Het onderzoek naar de dader bestaat uit drie stappen, waarbij de kinderen verschillende proefjes doen. Daarbij vergelijken ze de vier vloeistoffen met de gemorste vloeistof X (schoonmaakazijn). Per stap komen de kinderen erachter, dat vloeistof X niet overeenkomt met één van de vier onderzochte vloeistoffen. Per stap valt er één vloeistof en dus één dader af. De kinderen werken direct op geplastificeerde A3-werkbladen. Deze werkbladen zijn van de C3-website www.expeditionchemistry.nl te downloaden. Het voordeel hiervan is dat deze meteen met keukenpapier kunnen worden schoongeveegd. De kinderen krijgen bij het begin een formuliertje mee met plaatjes van de mogelijke daders. Na elke stap kan er één mogelijke dader worden doorgestreept. Ook het formulier is te downloaden vanaf de C3-website www.expeditionchemistry.nl.
Stichting C3, www.expeditionchemistry.nl
pagina 1 van 5
Wat gebeurt er per stap? Stap 0: Het verhaal Een begeleider vertelt het verhaal van de gemorste vloeistof aan de kinderen. Al naar gelang de drukte kan hij/zij ervoor kiezen dat kort of lang te maken. Stap 1 Kijken:
Bij deze stap zien de kinderen dat spa rood bruist en vloeistof X niet. Daarom is vloeistof X niet spa rood en zus Pauline heeft dus niet gemorst. Schoonmaakazijn, water en lampolie blijven nog over. Stap 2 Waterig?:
Bij deze stap doen de kinderen custard bij de vloeistoffen. Als er water in een vloeistof zit kleurt custard geel. Lampolie bevat geen water en daarom blijft de custard wit. Vloeistof X kleurt de custard wel geel. Daarom is vloeistof X niet lampolie. Moeder Yvonne heeft dus ook niet gemorst. Schoonmaakazijn en water blijven nog over.
Stichting C3, www.expeditionchemistry.nl
pagina 2 van 5
Stap 3 Zuur?:
Nu doen de kinderen een beetje rodekoolsap bij de vloeistoffen. Rodekoolsap kleurt rood/roze in een zure vloeistof. Het rodekoolsap blijft paars in water en kleurt rood/roze in schoonmaakazijn. Vloeistof X kleurt het rodekoolsap ook rood/roze. Vloeistof X is daarom schoonmaakazijn, wat betekent dat vader Hans de dader is en Snuffie de poes onschuldig.
Hoeveel heb je nodig per kind? In onderstaande tabel staan de hoeveelheden van de verbruiksmaterialen per kind. Stap 0: Het verhaal Formulier met mogelijke daders Stap 1, 2 en 3 Custard Schoonmaakazijn Spa rood (uit kleine flesjes) Lampolie (kleurloze) Water Rodekoolsap
1 0,25 gram 6 mL 3 mL 3 mL 3 mL 2 mL
Bij stap 2 en 3 is de spa rood eigenlijk niet meer nodig, hetzelfde geldt voor de lampolie bij stap 3. Het is toch raadzaam om alle vloeistoffen bij iedere stap te zetten, omdat de kinderen anders al vooruit kunnen kijken wie er afvallen. Hoe maak je rodekoolsap? Het rodekoolsap wordt gemaakt door klein gesneden stukjes rodekool 10 minuten te koken in water. Vervolgens wordt de rodekool afgegoten en wordt het sap opgevangen. Na afkoelen is het klaar voor gebruik. Het rodekoolsap begint na 3 dagen te bederven; het werkt dan nog wel maar het stinkt behoorlijk. Het wordt daarom aangeraden het rodekoolsap niet te ver van te voren te maken. Het is overigens ook mogelijk rodekoolsap van gekookte rodekool uit pot te gebruiken. Let er dan alleen wel op dat er geen toevoegingen als appels of ananas in de rodekool zitten.
Stichting C3, www.expeditionchemistry.nl
pagina 3 van 5
Wat heb je verder nodig? • • • • • •
Plastic bekers Pipetten Keukenrol/poetspapier Theelepels Op A3 uitgeprinte en geplastificeerde werkbladen van elke stap. Plastic tafelkleed en kinderlabaankleding (minimaal 3 weken van te voren aan te vragen bij Stichting C3 via
[email protected])
Indeling kinderlab per stap Per stap kan een tafel worden ingericht. Per tafel zijn de volgende materialen en stoffen nodig: Stap 0 − Poster met de situatie − Begeleider die het verhaal aan de kinderen vertelt Tafel 1/Stap 1 Kijken − Plastic beker met vloeistof X (schoonmaakazijn) − Plastic beker met lampolie − Plastic beker met schoonmaakazijn − Plastic beker met water − Plastic beker met spa rood − Werkblad stap 1 Tafel 2/Stap 2 Waterig? − Plastic beker met vloeistof X (schoonmaakazijn) − Plastic beker met lampolie − Plastic beker met schoonmaakazijn − Plastic beker met water − Plastic beker met spa rood − Plastic beker met custardpoeder − 5 pipetten − Theelepel voor de custard − Keukenrol − Werkblad stap 2 Tafel 3/Stap 3 Zuur? − Plasticbeker met vloeistof X (schoonmaakazijn) − Plasticbeker met lampolie − Plasticbeker met schoonmaakazijn − Plasticbeker met water − Plasticbeker met spa rood − Plasticbeker met rodekoolsap − 6 pipetten
Stichting C3, www.expeditionchemistry.nl
pagina 4 van 5
− −
Keukenrol Werkblad stap 3
Waar moet je op letten als begeleider? -
Na een paar uur bruist de spa rood bijna niet meer en moet ververst worden. Niet alle kinderen weten hoe een pipet werkt, leg dat voor de zekerheid nog even uit. Mocht het nodig zijn kun je ze even laten oefenen boven de plastic beker. De kinderen moeten echt druppelen en niet meteen de hele pipet leegspuiten. Tel met ze mee, dat werkt! De pipetten moeten worden teruggezet in de juiste beker. Plak er eventueel een etiket op. Het kan zijn dat sommige kinderen al weten wie de dader is doordat het is doorverteld. Het is mogelijk om dan water als vloeistof X te gebruiken, zodat de poes de dader wordt. Omdat de spa rood en de lampolie al in de eerste 2 stappen afvallen kunnen deze niet worden gebruikt als vloeistof X.
Heel veel succes en als er nog vragen zijn hoort C3 graag van je!
Uiteraard is door Stichting C3 veel zorg aan dit draaiboek en deze proef besteed. Stichting C3 aanvaardt echter geen aansprakelijkheid voor schade die eventueel is ontstaan bij het uitvoeren van deze proef.
Stichting C3, www.expeditionchemistry.nl
pagina 5 van 5
