Draaiboek NT2- bezoek expo
Schoon Volk Expo over uiterlijk Heeft uiterlijk invloed op hoe je leven loopt? Bepaalt het jouw kansen in de maatschappij? Hoe kijk jij naar jezelf? Hoe kijk jij naar anderen? Wetenschappers en filosofen hebben hierover boeiende verklaringen. Maar wat denk jij erover? In de tentoonstelling Schoon Volk vertellen dertig mensen over wat ze mooi en minder mooi vinden aan zichzelf en anderen. Ze geven hun mening over leuke, maar soms ook moeilijke thema’s. En daar is moed voor nodig. In het dagelijkse leven zijn ze net als jij: Schoon Volk. Aan de hand van 9 mobiele modules waarin 9 hoofdthema’s worden verdiept komt het thema uiterlijk en uiterlijkheden in al zijn aspecten aan bod. Thema’s: 1. Kijken naar jezelf 2. Schoonheid(sideaal) 3. Veranderend lichaam (ouder worden, ongeval of ziekte, esthetische chirurgie, tattoo en piercing) 4. Pesten, discriminatie en racisme 5. Kansen op de arbeidsmarkt 6. Kijken naar anderen (eerste indruk, vooroordelen,…) 7. Kledij en status, mode, dresscode 8. Subculturen 9. Media
2 Draaiboek expo Schoon Volk aan NT2-cursisten
Inleiding Dit draaiboek is een hulpmiddel om op een interactieve en laagdrempelige wijze NT2cursisten vertrouwd te maken met enkele thema’s die in de expo Schoon Volk aan bod komen. De aangereikte vragen zijn slechts voorbeeldvragen. Misschien kunnen ze u inspireren om ook andere vragen te stellen. Zowel in de expo als in dit draaiboek hanteren we begrippen als mooi, lelijk, aantrekkelijk. Het is belangrijk om aan cursisten duidelijk te maken dat deze vaak de lading niet dekken. De betekenis ervan is relatief en vaak een veralgemening. Cursisten moeten zich niet verplicht voelen om te vertellen over hun levenservaringen of te antwoorden op vragen die voor hen gevoelig liggen. Ook heel belangrijk is dat er geen oordeel geveld wordt over meningen en standpunten. Er zijn geen juiste of foute antwoorden. Zeker niet als het om schoonheid en uiterlijk gaat.
Index: Zwarte tekst: instructies voor de docent of gids. Rode tekst: voorbeeldvragen die aan NT2-cursisten kunnen gesteld worden. Blauwe tekst: duiding of conclusies.
3 Draaiboek expo Schoon Volk aan NT2-cursisten
Tips bij het geven van een rondleiding aan anderstaligen 1. Pas je taal aan aan het niveau van je groep. Vraag aan de docent wat het taalniveau van de groep is of stel enkele persoonlijke vraagjes aan je groep voor je begint. Kijk in de bijlage achteraan in deze bundel welk taalniveau je mag verwachten van de groep. Let op het taalniveau van de anderstalige. Ook de voorkennis is van groot belang. Spreek af met de docent dat hij jou een seintje geeft als je taalgebruik te moeilijk wordt voor de groep. 2. Zorg voor een veilig omgeving om te praten. Laat vragen zoveel mogelijk in kleine groepjes bespreken. 3. Voorzie voldoende tijd om iets te vragen of uit te leggen. Nadenken en een antwoord formuleren in een andere taal kost tijd. Geef je publiek hiervoor voldoende tijd. Respecteer het wanneer iemand niet wil antwoorden. 4. Wat wil je echt vertellen? Selecteer. Bij een laagtaalvaardige groep kan je maar een gedeelte van je programma afwerken. Hou hier rekening mee. Kies enkele cruciale werken of thema’s uit en bespreek die. Voorzie voldoende tijd. De informatie die je aan bezoekers geeft is vaak veel of complex. Herhaal daarom voldoende en leg nadruk op de informatie die belangrijk is. 5. Gebruik geen vaktaal Leg noodzakelijke vaktaalwoorden steeds uit. Vermijd namen en data zoveel mogelijk. 6. Spreek duidelijk en niet te snel Afhankelijk van het niveau van je groep spreek je een beetje trager dan normaal. Blijf wel natuurlijke zinnen maken. Doe niet moeilijk als het ook gemakkelijk kan. Let er wel op dat je niet in kleutertaal vervalt of neerbuigend overkomt. Gebruik geen Tarzan-taal: vervoeg je werkwoorden, laat geen lidwoorden weg. 7. Denk goed na over de woorden die je gebruikt. Controleer steeds of nieuwe en moeilijke woorden gekend zijn. Leg uit, zoek vergelijkingen in de leefwereld van je publiek. Bedenk vooraf met welke woorden je dat zal doen. Gebruik woorden die in meerdere talen (bijna) hetzelfde zijn. 8. Controleer of de boodschap begrepen is. Vaak zeggen anderstaligen dat ze je hebben begrepen, terwijl dat niet altijd zo is. Dat komt vaak omdat het in sommige culturen ongepast is om te laten weten dat je iets niet begrijpt: dit houdt verdoken kritiek op de begeleider in, die het misschien niet goed heeft uitgelegd. Wees je hiervan bewust. Vraag niet: Begrijp je me? Vraag wel: Wat gaan jullie doen?, Waarmee ga je akkoord?, Wat vind je hiervan? 9. Bied spreekkansen Grijp elk moment aan om de deelnemers aan het woord te laten. Vraag voorbeelden van de deelnemers en koppel jouw uitleg daaraan vast. 10. Neem de unieke persoon als voorbeeld, niet de groep. Vraag niet: Hoe gaat dat bij jullie? (etnisch benaderen) Vraag wel: Hoe is het voor jou als moeder, als jongere, als werknemer, als voetballer, … ? 4 Draaiboek expo Schoon Volk aan NT2-cursisten
11. Gebruik gebaren als het past en ondersteun je instructies en informatie visueel Neem je tijd om belangrijke informatie aan te wijzen. Omdat de anderstalige ziet wat je bedoelt, zal hij ook gemakkelijker vragen stellen. Voorbeelden: kunstwerken zelf, foto’s, voorwerpen, pictogrammen, … 12. Hou oogcontact 13. Hou je uitleg kort, wissel af met vragen, instructies… Spreek in korte zinnen. Als je veel informatie moet geven, deel je die best op in kortere stukken. Je kan een stukje uitleg ook afwisselen met pauzes waar minder taal aan bod komt. Je kan iets tonen, een instructie geven, de kans geven om vragen te stellen… 14. Vermijd figuurlijk taalgebruik Wees je ervan bewust dat figuurlijke taal moeilijk is in een vreemde taal. Zeg niet: We gaan aan de slag., ’t Is alleszins de moeite waard., Ik kan daar in komen., U ziet wat ik wil zeggen, hé? Zeg wel: We beginnen eraan., Je moet dat absoluut doen., Begrijpt u?
5 Draaiboek expo Schoon Volk aan NT2-cursisten
Module 1: Intro + Kijken naar jezelf Locatie: groep staat voor het intropaneel met de tv met de 30 personages (zie foto)
Je geeft een woordje uitleg over Atlas (http://www.atlas-antwerpen.be/info ) Introductie Schoon Volk: We zijn in Atlas om de expo over uiterlijk te bezoeken. o Wat betekent het woord uiterlijk? Uiterlijk gaat over de buitenkant van mensen. Dus gaat het vooral over hoe mensen er uit zien en gezien worden. Concept uitleggen Je benoemt de modules: de expo gaat over hoe wij naar onszelf kijken, hoe wij naar anderen kijken, over onze kledij, wie we mooi en niet mooi vinden, discriminatie, pesten, de reclame en nog veel meer. 30 mensen hebben meegewerkt aan deze tentoonstelling. Zij vertellen over hun uiterlijk, hun leven en hun ervaringen. Dat is niet gemakkelijk.
Laat duidelijk weten dat men je mag onderbroken tijdens je uitleg: “Als je iets niet begrepen hebt, is dat mijn fout!”. Kijk bij de tips op pagina 4 en 5. Op het tv-scherm komen de 30 deelnemers in beeld. Vraag aan je groep: o Welke verschillen zien jullie tussen deze mensen? o Zijn al deze mensen gelijkwaardig? Verdienen ze allemaal evenveel respect?
6 Draaiboek expo Schoon Volk aan NT2-cursisten
Locatie: groep staat aan de linkerzijde van de module ‘Kijken naar jezelf’ (zie foto)
Vraag aan je groep om de afgebeelde personen te matchen met de silhouetten op het linkse paneel: Zoek uit welk foto bij welke tekening hoort. Kijk ook op de andere 2 panelen. Na de oefening:
Hoe zien deze mensen er uit? Hoe zie jij er uit? Kan je jezelf beschrijven? Vind je het belangrijk hoe je er uit ziet? Hoeveel minuten per dag sta je voor de spiegel? Hoeveel tijd breng je door in de badkamer? Wie van jullie gaat naar fitnessclubs, schoonheidsinstituten, badhuizen of sauna’s? Waarom? Is dat om er mooi(er) uit te zien? Wat hebben jullie allemaal bij om er mooier uit te zien? Wie van jullie (vrouwen) heeft make-up bij? Krijg je soms commentaar of rare blikken om je uiterlijk? Conclusies Mensen zijn verschillend, maar gelijkwaardig. Mensen hechten veel aandacht aan uiterlijk. Niet alleen de spiegel vertelt hoe we er uit zien. Ook de reactie van anderen op ons uiterlijk werkt als spiegel. Veel mensen houden hier rekening mee. Sommigen passen zich aan de verwachtingen aan. Anderen gaan eerder provoceren. Positieve feedback stimuleert het zelfvertrouwen. Soms vergissen we ons in mensen door hun uiterlijk.
7 Draaiboek expo Schoon Volk aan NT2-cursisten
Module 2: Schoonheid Locatie: groep staat voor het intropaneel (zie foto) Je stelt volgende vragen:
Vind je dit een mooie man? Waarom? Wat is ‘schoonheid’ voor jullie? Wat is in jullie cultuur mooi? Wat vroeger mooi was, is dat nog altijd mooi? Kan schoonheid in de mode zijn? Wie vinden jullie de mooiste man of vrouw? Waarom?
Locatie: groep staat voor de foto van Maria (zie foto)
Conclusies:
Is deze vrouw mooi? Zijn oudere mensen lelijker dan jonge mensen? Waarom?
Mooi zijn is relatief. Schoonheid wordt cultureel bepaald en is tijdgebonden. Westers schoonheidsideaal wordt via globalisering stilaan wereldwijd de norm. Voor de meeste mensen zit schoonheid van binnen. Maar toch vindt bijna iedereen uiterlijk belangrijk.
8 Draaiboek expo Schoon Volk aan NT2-cursisten
Interessante duiding voor de gids Waarom is uiterlijk belangrijk? Uiterlijk vertelt veel over de gezondheid van een persoon en is belangrijk bij de partnerkeuze. Het is één van de criteria bij de voortplanting.
Voorkeur bij partnerkeuze: Mannen kiezen voor relatief jonge slanke vrouwen met volle borsten, dikke lippen en brede heupen. (Deze kenmerken duiden op voldoende aanmaak van oestrogeen) Vrouwen zijn op zoek naar mannen met uitgesproken mannelijke kenmerken; een krachtige kaaklijn, baardgroei (ook al wordt die afgeschoren), brede schouders, smalle heupen en een gespierd lichaam. (Deze kenmerken duiden op goede aanmaak van testosteron en beloven dus vruchtbaarheid.)
Topcompetitie: Vrouwen wedijveren sterk met elkaar. Daarom gebruiken ze ook allerlei middelen om hun ‘jeugd’ en ‘vruchtbaarheid’ in de verf te zetten.
Cultuur (bv. Afrikaanse versus Europese norm) en tijd (nu versus Middeleeuwen) bepalen wat mooi is. Westers ideaal wordt stilaan wereldwijd de norm. Aanvankelijk maken kinderen geen onderscheid tussen mensen op basis van uiterlijk. Het zijn de volwassenen die hen een schoonheidsnorm aanleren. Pas daarna onderscheiden ze aantrekkelijke en minder aantrekkelijke mensen van elkaar. Aantrekkelijke kinderen krijgen positieve aandacht terwijl ‘onaantrekkelijke’ kinderen bijna meteen met negatieve eigenschappen geassocieerd worden. Sprookjes, verhaaltjes en spelletjes bevestigen en versterken de opvattingen over mooi en lelijk én de daaraan gekoppelde waardeoordelen. DNA-verhaal: Rassen bestaan niet! Uiterlijke verschillen als resultaat van interactie tussen genen en omgeving. Mensen hebben 99% gemeenschappelijk genetisch materiaal en vinden hun oorsprong in Afrika, zo’n 150.000 jaar geleden. 60.000 jaar geleden vertrokken verschillende groepen uit Afrika naar verschillende plaatsen. 20 bekende Antwerpenaars deden mee aan een DNA-onderzoek om na te gaan welke omzwervingen hun voorouders gemaakt hebben.
9 Draaiboek expo Schoon Volk aan NT2-cursisten
Module 3: Veranderend lichaam Locatie: groep staat voor de kleine spiegel (rechterzijde van module, zie foto)
Roep een vrijwilliger naar voren te komen om in de spiegel te kijken en vraag:
Wat zie je in de spiegel? Wie heeft een oude foto van zichzelf bij? (bv op je rijbewijs) Zag je er 10 jaar geleden ook zo uit? Wat is er anders? Ben je blij om hoe je er nu uit ziet? Wat zou je aan jezelf willen veranderen?
Leg uit dat het niet alleen om het gezicht gaat maar om heel ons lichaam dat verandert door ouderdom. Als baby’s waren we klein en nu zijn we groot geworden en zien er helemaal anders uit. Je kunt dit illustreren aan de hand van een oude foto van jezelf.
Locatie: groep staat voor het intropaneel thv de 3 foto’s van Trees (zie foto’s)
Kijk naar deze foto’s, wat zie je? Waarom heeft deze vrouw op de middelste foto geen haar? 10 Draaiboek expo Schoon Volk aan NT2-cursisten
Ons lichaam kan veranderen door ziekte of een ongeval. In het geval van Trees gaat het om een huidziekte (Alopecia Areata). Hierdoor heeft ze geen haar.
Zouden jullie met een kaal hoofd op straat durven lopen? Zou je, zoals Trees, soms een pruik dragen? Wanneer? Hoe kijkt jouw cultuur naar kale vrouwen?
We brengen vaak bewust veranderingen aan ons lichaam aan. Dat kan heel subtiel zoals het gebruik van een dag- of nachtcrème. Maar het kan ook ingrijpend zijn zoals piercings, tatoeages of zelfs plastische chirurgie. Sommige mensen laten lenzen inplanten om geen bril meer te hoeven dragen. Anderen veranderen hun tanden. In sommige landen zijn neuscorrecties heel populair.
Wat hebben jullie al gedaan om er anders uit te zien? Is er iemand onlangs naar de kapper geweest? Heb je nieuwe kleren gekocht? Hebben de mannen hun baard afgeschoren? Wat vind je van piercings? Is dat mooi? Waarom? Wat vind je van tatoeages? Heeft iemand van jullie een tatoeage? Waarom heb je die laten zetten? Heeft die een betekenis? Wat is plastische chirurgie? Wat vind je van plastische chirurgie? Zou je ooit zelf iets laten doen? Waarom? Ga je hiervoor naar het buitenland of laat je je in België opereren? Waarom?
Locatie: groep staat voor het intropaneel thv de foto van Roos (zie foto)
Wat kan je vertellen over deze vrouw?
Stel Roos voor aan de groep: Roos is als vrouw geboren in een mannenlichaam. Toen ze 30 was, voelde ze zich heel slecht in haar vel. Ze vond zichzelf erg lelijk. Roos nam verschillende hormonen en onderging tal van operaties om een vrouwenlichaam te krijgen.
Stel dat iemand van je kinderen zou vertellen dat het in het verkeerde lichaam geboren is en er iets aan wil laten doen. Hoe reageer je? Hoe reageren je familie en vrienden? 11 Draaiboek expo Schoon Volk aan NT2-cursisten
Conclusies: Ons lichaam verandert: door ouder te worden (lichaamsbouw, rimpels, grijs haar, …) ten gevolge van ziekte of een ongeval (amputatie, brandvlekken, …) door verfraaiing van het lichaam (make-up, keratinekuur, epileren, …) door ingrijpende aanpassingen (piercing, tatoeage en plastische chirurgie) Ondanks de toename van piercings, tatoeages en plastische chirurgie is er nog steeds veel afkeuring. Vooral oudere generaties en bepaalde traditionele gemeenschappen hebben het er moeilijk mee. Interessante duiding voor de gids De ene ingreep is de andere niet. Er is esthetische en reconstructieve chirurgie. Esthetische ingrepen gebeuren omwille van schoonheidsidealen. Reconstructieve zijn herstellende ingrepen na een ongeval of ziekte. Maar waar ligt de grens? Wat is ethisch verantwoord?
Esthetische chirurgie Het is alledaags geworden. In bepaalde landen kan je plastische chirurgie winnen bij wedstrijden. Opgelet: Sommigen mensen beschouwen esthetische chirurgie als een valabel alternatief voor psychotherapie. (veranderingen aan het lichaam bij mentale problemen) Het beroep ‘plastische chirurg’ is niet beschermd. Iedere arts die zichzelf bekwaam acht, kan chirurgische ingrepen uitvoeren. Erger nog, bepaalde ‘lichtere’ cosmetische ingrepen worden in schoonheidssalons uitgevoerd door personeel zonder de minste medische opleiding. In België zijn er ongeveer 250 erkende plastische chirurgen. In 2014 voerden ze tussen 50.000 en 60.000 esthetische chirurgische ingrepen uit. Ingrepen zijn duur (zie prijzentabel). Daarom trekken veel mensen ook naar het buitenland voor een ingreep.
Tatoeage, piercings of scarification gebeuren louter om esthetische redenen: Geschiedenis van de tatoeage o o
In de oudheid was de tatoeage letterlijk een stigma voor slaven en criminelen. Vanaf de achttiende eeuw verspreidde de tatoeage zich in de grote havensteden onder matrozen, arbeiders, soldaten en prostituees. 12 Draaiboek expo Schoon Volk aan NT2-cursisten
o o o
In de 19de eeuw werd de tatoeage in Japan en Europa populair bij de elite en de adel. Zelfs Churchill, Stalin en Roosevelt waren getatoeëerd. Vanaf de jaren zestig werd de tatoeage het handelsmerk van motorrijders en alternatieve jongeren. Sinds de jaren ’80 is een tattoo steeds gewoner geworden. Heel wat showbizzsterren en profvoetballers hebben een tatoeage.
Aanvaarding o o o
Er heerst nog veel afkeuring, vooral bij de oudere generatie. Hogeropgeleiden houden rekening met de plaats van de tatoeage. Meer dan de helft van de werknemers bedekt ze op het werk. Toch is er meer en meer een trend om zich op meer zichtbare plaatsen te laten tatoeëren. Dit geldt zeker voor voetballers en showbizzsterren. Dit is een gevolg van de ‘blotere’ mode: heupbroeken en navel-shirtjes zijn vaak weinig verhullend.
Gevaarlijke inktsoorten Sommige inktsoorten zijn kankerverwekkend en zijn in bepaalde landen niet toegelaten.
Maakbaarheid, haalbaar voor iedereen? Schoonheidstherapieën, chirurgische ingrepen en tal van cosmeticaproducten zijn vaak heel duur. Niet iedereen kan zich dat veroorloven.
13 Draaiboek expo Schoon Volk aan NT2-cursisten
Module 4: Pesten – discriminatie - racisme Locatie: groep staat voor het intropaneel thv de foto van Jean (zie foto)
Wat betekent het woord pesten? En wat is plagen? Is pesten hetzelfde als plagen? Wat is het verschil? Hebben jullie ervaring met pesten? Sommige mensen worden gepest om hun lichaam of kledij. Waarom doen mensen dat? Wat zou jij doen als je ziet dat iemand gepest wordt? Wat zijn vooroordelen? Kan je een voorbeeld geven? Is het leven gemakkelijker als vrouw of als man? Hebben mannen en vrouwen gelijke rechten in jouw vaderland? En hier in Vlaanderen? Wie is ooit gediscrimineerd geweest? Kan en wil je daarover iets vertellen? Wat betekent het woord racist? Wie heeft al eens racisme ondervonden? Kan en wil je daarover iets vertellen? Bestaat racisme alleen hier in België? Zijn allochtonen of migranten onderling racistisch? Jean vertelt dat mensen die in Afrika er anders uitzien vaak lastig gevallen worden. Albino’s worden bijvoorbeeld gepest omdat ze wit haar en rode ogen hebben.
Worden in jouw thuisland mensen lastig gevallen omdat ze er anders uitzien?
14 Draaiboek expo Schoon Volk aan NT2-cursisten
Interessante duiding voor de gids Pestgedrag komt niet alleen bij jongeren voor. Helaas pesten volwassenen ook.
Moeilijk probleem: o o o o o
Vaak gebeurt het in een groepscontext. Niet alleen het slachtoffer lijdt onder de druk van pester(s), ook omstaanders moeten kleur bekennen. Pestkoppen willen hun positie in de groep versterken en bepalen wie erbij hoort. Slachtoffers worden gekozen omdat ze als onzeker, hulpeloos of saai aanzien worden. Sommige slachtoffers van pestgedrag zijn ‘gehard’ en sterker geworden, maar pesten kan zo erg zijn dat het tot zelfdoding kan leiden. Eventuele verwijzing naar zelfdoding van: Louise (16 j.) na cyberpesten omdat ze ‘lelijk’ bestempeld werd. (2014):
http://www.hln.be/hln/nl/4125/Internet/article/detail/2048468/2014/09/12/ Belgische-tiener-16-pleegt-zelfmoord-na-pesterijen-op-Ask-fm-Stop-met-inhet-virtuele-te-leven.dhtml Ambtenaar Alain Ravet na pestgedrag collega’s:
http://www.hln.be/regio/nieuws-uit-knokke-heist/klacht-tegengemeentepersoneel-na-zelfmoord-door-vermeende-pesterijen-a2276042/
Aanleidingen van pesten o
Fysiek en kledij zijn belangrijke aanleidingen voor pestgedrag onder jongeren. Zwaarlijvige jongeren zijn vaak het mikpunt van cyberpesten. Vlaanderen scoort middelmatig wanneer het over pesten bij jongeren gaat. In Zweden, Nederland, Ierland liggen de cijfers opmerkelijk lager.
o
Enkele cijfers:
1/20 Vlaamse kinderen wordt wekelijks gepest.
Traditioneel pesten bij leerlingen 1e tem 5e jaar secundair onderwijs (min. 1 x / semester):
10,0% slachtoffers 6,8% daders 2,4% daderslachtoffers zowel (minstens 1 maal dader als 1 maal slachtoffer)
15 Draaiboek expo Schoon Volk aan NT2-cursisten
Cyberpesten 1e tem 5e jaar secundair onderwijs (min. 1 x / semester) o o o
5,3% slachtoffers 5,8% daders 1,5% daderslachtoffers (zowel minstens 1 maal dader als 1 maal slachtoffer)
o
De kans dat slachtoffers getekend blijven, is heel reëel.
o
Pesten bestrijden kan alleen als er een samenwerking is tussen scholen, gezinnen, jeugdverenigingen, sportclubs en overheid. Een krachtig signaal en preventie is noodzakelijk.
Vooroordelen en stereotypen Ook op vlak van uiterlijk bestaan er diverse stereotypen en vooroordelen. Enkele voorbeelden:
Dikke mensen zijn lui en dom. Maar wel gezellig… Blonde vrouwen zijn dom en naïef. Maar zo sexy... Zwarten komen altijd te laat. Maar ze hebben gevoel voor ritme... Personen met een handicap zijn hulpeloos. Maar ze zijn erg lief... Oude mensen zijn conservatief. Maar ze zijn zo wijs...
Discriminatie Aan de grondslag van discriminatie liggen stereotypen en vooroordelen. De juridische betekenis van discriminatie luidt als volgt: iemand anders behandelen zonder dat daar een redelijk motief voor bestaat.
Enkele discriminatiegronden: o Geslacht: nog veel werk aan de winkel, ook hier in België. o Handicap: mentaal en/of fysiek. Gevaar bestaat dat mensen betuttelend zullen omgaan met personen met een beperking als gevolg van overcompensatie. o Schoonheid: niet alleen lelijke mensen worden benadeeld, ook aantrekkelijke mensen krijgen te maken met afgunst. o Racisme: op basis van etniciteit Maar is racisme ondertussen geen uitgehold begrip? Wordt de term niet te pas en te onpas gebruikt? Er is onvoldoende oog voor racisme dat door kleurlingen en allochtonen geuit wordt naar enerzijds autochtonen en anderzijds naar andere minderheden? o Colorisme, discriminatie uitsluitend op basis van huidskleur
16 Draaiboek expo Schoon Volk aan NT2-cursisten
Module 5: Kansen op de arbeidsmarkt Locatie: groep staat rond de module ‘Kansen op de arbeidsmarkt’
Stel je voor: vanaf nu ben jij je eigen baas. Je hebt een winkel en hebt te veel werk. Aan wie geef je een job? Kies één van de personen die op de foto’s staan: o o o o o
Magali (grootste foto) Laurent Nicole Hedwig Jempi
o o o o
Marino Vreni Lana Tibor
Waarom heb je die persoon er uit gekozen? o Iedereen heeft gelijke kansen. Klopt dit? o Wie werkt er? Heeft je uiterlijk je geholpen tijdens de sollicitatie? Zo ja, hoe? o Wie is nog altijd op zoek naar werk? Waarom is het moeilijk om werk te vinden? Heeft het met jou of met jouw naam te maken? Interessante duiding voor de gids
Mooi versus lelijk Algemeen kan je stellen dat mooie mannen en vrouwen meer kans maken bij sollicitaties, sneller promotie maken en meer geld verdienen. o
Enkele feiten Mannen kiezen eerder voor mooie vrouwen dan voor lelijke. Vrouwen kiezen eerder voor lelijke vrouwen dan voor mooie. Jonge selectieverantwoordelijken verkiezen eerder aantrekkelijke sollicitanten. 17 Draaiboek expo Schoon Volk aan NT2-cursisten
Mannen kiezen geen mannen die meer status en macht uitstralen dan zijzelf. Vrouwen werven wel knappe mannen aan, maar laten toch de status en het karakter van de mannelijke kandidaten zwaarder doorwegen dan hun uiterlijk. Een femme fatale-uiterlijk is voor vrouwen nadelig bij aanwervingen. Knappe werknemers verdienen 3 à 4 procent meer dan niet zo aantrekkelijke medewerkers.
De belangrijkheidsgraad van uiterlijk en inhoud uiterlijke codes afhankelijk van sector en niveau.
Huidskleur
De lage scholingsgraad van veel allochtonen bepaalt deels hun ondervertegenwoordiging in bepaalde sectoren en op de hogere niveaus in bedrijven. Maar discriminatie speelt hen ook parten.
Overgewicht
Zwaarlijvige mensen worden ook gediscrimineerd. De perceptie is dat dikke vrouwen slordig werken en geen discipline hebben. Dikke mannen daarentegen hebben macht.
Armoede Er goed uitzien op een sollicitatie kost geld. Dat geld hebben mensen die in armoede leven niet.
18 Draaiboek expo Schoon Volk aan NT2-cursisten
Module 6: Kijken naar anderen Locatie: groep staat thv de voorzijde van de module (zie foto)
Op dit paneel staat een professor aan de universiteit. Wie is dat volgens jullie? Een andere persoon op dit paneel is muzikant, theateracteur en gids. Wie is dat? Kleurling Jean is professor en Jempi, de blinde man, is muzikant, theateracteur en gids. Uit de antwoorden kan je concluderen dat we ons vaal laten misleiden door het uiterlijk van mensen. Wat was je eerste gedachte toen je me voor het eerst zag? Klopt het beeld dat je van mij had? Zoek je sneller contact met mensen die er hetzelfde uit zien als jij? Hoe kijkt men in jouw cultuur naar oudere mensen? Kan je je ergeren aan het uiterlijk van anderen? Waaraan ligt dat?
Interessante duiding voor de gids Eerste indruk Deze is erg bepalend voor het beeld over de ‘andere’. Uiterlijk is het eerste wat we zien. Ons brein stopt mensen in vakjes en trekt (onjuiste) conclusies. Radiating beauty Je wordt getaxeerd op basis van de uiterlijke kenmerken van je partner. Als die persoon aantrekkelijk is dan verwerf jij automatisch meer prestige. Wanneer je daarentegen vergezeld wordt door een ‘lelijke’ persoon dan roept dit vragen op. Er ontstaat achterdocht of spot over de reden van verliefdheid. Halo-effect Mooie mensen worden positiever beoordeeld dan minder mooie mensen. 19 Draaiboek expo Schoon Volk aan NT2-cursisten
Uit onderzoek blijkt: o dat aantrekkelijke leerlingen meestal betere cijfers krijgen. o dat leerlingen ‘juistere’ cijfers krijgen als de docent het uiterlijk van de leerlingen niet kent.
20 Draaiboek expo Schoon Volk aan NT2-cursisten
Module 7: Kledij
Draag je vandaag speciale kledij omdat je hier op bezoek kwam? Denk je ’s morgens na over hoe je je aankleedt? Voor welke gebeurtenissen draag je speciale kledij? Hoeveel geld besteed je per maand aan kledij en accessoires? Vind je dat je kledij iets over jou vertelt? Herken je de nationaliteit van iemand aan zijn kleding? Vind je het goed dat er op school een uniform wordt gedragen? Waarom? Vind je merkkledij belangrijk? Koop je al eens tweedehandskledij?
Interessante duiding voor de gids
Functies van kledij o Bescherming o Verwarming o Symboliek Status. Wie rondloopt in een mooi pak, geeft te kennen tot een succesvolle klasse te behoren. Of te willen behoren? Vertaling van de groepsidentiteit (bijvoorbeeld supporters, punkers, scouts)
Kledingvoorschriften zijn cultureel bepaald en tijdgebonden.
Vroeger was er een dresscode (mode van toen), nu is er veel meer vrijheid voor durvers.
Merkkledij is voor sommigen belangrijk voor het imago
Bijna de helft van de Belgische bedrijven hanteert een officiële dresscode o o o o o
Veiligheid: bv. helm in bouwsector Hygiëne: bv. haarkapje en siliconen handschoenen in bakkerij Herkenning: bv. politie-uniform Representativiteit: bv. stropdas van zakenman Branding
21 Draaiboek expo Schoon Volk aan NT2-cursisten
Module 8: Subculturen Locatie: groep staat thv de tv-scherm met fotoreeks subculturen
Wat zijn subculturen? Kies één subcultuur die ook in je vaderland bestaat. Hoorde jij vroeger ook bij een subcultuur? Kies een andere subcultuur waar je helemaal niets mee wil te maken hebben. (verwijs hiervoor naar het tv-scherm met de verschillende subculturen) o o o o
Waarom heb je voor die subculturen gekozen? Ken je die culturen? Waarop heb je je gebaseerd? Zou je een gesprek aandurven met die mensen? Waarom wel/niet?
Locatie: groep staat thv het foto op intropaneel Subculturen (zie foto)
Als deze man u de weg zou vragen, zou je die helpen? Waarom wel/niet? 22 Draaiboek expo Schoon Volk aan NT2-cursisten
Zou je hem iets durven vragen? Waarom wel/niet?
Interessante duiding over enkele subculturen Punks Anti-establishment, ontstaan in de jaren ’70, erg gekant tegen de maatschappij, harde muziek, (gekleurde) hanenkammen, gescheurde kleren, kettingen en hondenriemen. Herleving via de neo-punks, maar dat is vooral uiterlijk. Nerds Zichtbaar niet geïnteresseerd in kledij en uiterlijk, wat dan toch weer resulteert in de echte nerd-stijl. Associatie met intelligentie, ‘anders-zijn’, informatica, verzamelingen en gekke hobby’s. Hiphoppers Ontstaan in de jaren ’80. Zeer veel zorg en aandacht voor voorkomen. Uiterlijke kenmerken afkomstig uit de Amerikaanse populaire cultuur. Standaardelementen zijn: Nike basketbalschoenen, zeer wijde broeken, slobbershirts, honkbalpet, glimmende kettingen. New wavers Ontstaan in de jaren ’80. Postpunkperiode. Tijd van economische depressie. Kledij en stijl geven uitdrukking aan uitzichtloosheid, depressie. Zwart erg dominant: zwartgeverfde haren, lange zwarte regenjassen, zwarte puntschoenen, zwarte make-up. Goths Afkomstig van ‘Gothic’= gothisch. Voortzetting van new wave. Zeer introspectief en melancholisch. Macabere expressievormen, ruimte voor poëzie, filosofische vraagstelling en creativiteit. Enorme verscheidenheid aan subgenres: dark electro, dark ambient, cyber goth, horror punk, goth metal, cold wave, elk met zijn eigen (kleding)nuances. Rastas Aanhangers van de reggae-cultuur. Kleuren: geel, groen en rood. Look is geïnspireerd op het uiterlijk van Keniaanse vrijheidsstrijders. Meest opvallende kenmerk: ‘dreadlocks’, dikke slierten haar die bekomen worden door lang haar te ‘vervilten’: wassen maar niet uitkammen. Gabbers Subcultuur geënt op de uitgaanswereld. De look is helemaal gericht op het dansen: zeer kort haar of kaalgeschoren, sportkledij (trainingspakken), sportschoenen, vliegeniersjacks. Nauw verbonden met de ‘Johhny en Marina’-cultuur. Emo’s Groep die graag eigen kwetsbaarheid etaleert. Ermee geassocieerde muziekstijl is emocore, een soort hardcore met persoonlijke teksten en expressieve zang. Attributen van de emo: eyeliner, veel zwarte kledij, skinny pants, maar ook roze truien en strikjes in het haar. Skinheads Oorspronkelijk ontstaan bij jonge arbeiders in Groot-Brittannië. Vandaar: bretels, werkschoenen, kortgeknipt haar. Later meer ideologisch geworden en opsplitsing in linkse en rechte skinheads. White power skinheads zijn uitgesproken racistisch of zelfs nazistisch. 23 Draaiboek expo Schoon Volk aan NT2-cursisten
Linkse skinheads staan bekend als SHARP (Skinheads Against Racial Prejudice). Voor de leek soms moeilijk van elkaar te onderscheiden. Metalheads Heavy metal of metal ontstond begin jaren ’70 als muziekgenre uit de hard rock. Black Sabbath wordt vaak als eerste heavy metalband beschouwd. Muziek wordt gekenmerkt door drums, bas en gitaren, bij voorkeur op maximum volume. Horror, mythologie, oorlog, religie en nihilisme zijn vaak terugkerende elementen. T-shirts van de favoriete band vormen een belangrijk onderdeel van de look. Verder: legerbroeken of jeansbroeken, lederen jassen of mouwloze jeansvesten met patches en buttons. Doorgaans lang, loshangend haar. Mooie link over hokjesdenken: http://www.exactitudes.com/index.php?/series/all/154/5
24 Draaiboek expo Schoon Volk aan NT2-cursisten
Module 9: Media
Kijk je veel naar televisie of reclame? Lees je dikwijls de krant of tijdschriften? Surf je veel op het internet? Zijn modellen ook zo mooi in het echte leven? Koop jij soms schoonheidsproducten omdat je er reclame over zag? Voel je je nog goed als je teveel kijkt naar de schoonheidsidealen in de media?
Interessante duiding voor gids Wij-zij beeld Allochtonen komen regelmatig negatief in beeld in het nieuws en duidingsprogramma’s. Dit polariserende beeld (wij-zij denken) zorgt voor frustraties en onjuiste denkbeelden. Onrealistisch schoonheidsideaal Media brengen een onrealistisch schoonheidsideaal. Een fotomodel in beeld is het resultaat van een selectie van een reeks beelden van het beste model dat gekozen is uit honderden opgemaakte modellen. De beste fotografen maken de beste fotoshoots. Voor een foto op de cover verschijnt, zijn ze sterk geretoucheerd met Photoshop. Maakbaarheid van het lichaam Media laten geloven dat schoonheid slechts een kwestie van inzet en motivatie is. Dat is in grote mate een fictie. Mensen zijn van nature verschillend en hebben ook veel tijd en geld nodig om het uiterlijk te verzorgen. Impact op het zelfbeeld Studies tonen aan dat media invloed hebben op een negatief zelfbeeld. Meer invloed op vrouwen dan mannen, maar vooral op kinderen en jongeren. 9/10 meisjes en 7/10 jongens hebben een complex over hun uiterlijk. Wordt ‘gewoon’ terug de norm? De laatste jaren is verandering merkbaar. Een aantal adverteerders begint te reageren op het onrealistische schoonheidsideaal. Ze kiezen ervoor om ‘gewone’ mensen in campagnes te gebruiken. Maar deze modellen zijn nog altijd fraaier dan de gemiddelde mens.
25 Draaiboek expo Schoon Volk aan NT2-cursisten
Tot slot In 30 portretten toont Schoon volk dat mensen dynamisch en uniek zijn. Elk heeft een eigen verhaal, een eigen mening. Elk heeft een eigen manier om naar buiten te komen: 30 mensen bijzonder in hun alledaagsheid en alledaags in hun bijzonderheid. Er mooi, jong en gezond uitzien, is voor velen een plicht. De norm voor schoonheid komt voort uit een gefotoshopt, geconstrueerd, bijna artificieel lichaamsbeeld. De mens is meer dan ooit maakbaar: er oud uitzien of mollig zijn is uit den boze, scheve tanden en uitstaande oren worden niet meer getolereerd. De druk is groot. Het spanningsveld tussen erbij willen horen en uniek zijn, verwart. Als gids bij deze expo is het belangrijk dat je de volgende boodschap overbrengt (volledig in de lijn van de visie van Atlas): Belangrijk is dat we elkaar blijven zien voor wie we werkelijk zijn. Het uiterlijk is slechts één facet van de persoonlijkheid. Talenten, uitstraling en charme zeggen zoveel meer. Respect, vertrouwen en gelijkwaardigheid zijn de basis voor gelijke kansen.
26 Draaiboek expo Schoon Volk aan NT2-cursisten
Bijlage 1
Wat kan iemand op niveau …… ? Instap 1.2 Op het einde van een module 1.1 kan een cursist vertrouwde dagelijkse uitdrukkingen en basiszinnen begrijpen en gebruiken. Hij / zij kan zich aan anderen voorstellen en kan vragen stellen en beantwoorden over persoonlijke gegevens zoals waar hij/zij woont, wie hij/zij kent en dingen die hij/zij bezit. De cursist kan op een simpele wijze reageren, aangenomen dat de gesprekspartner langzaam en duidelijk praat en bereid is om te helpen. Instap 2.1/2.2 Een cursist kan zinnen en regelmatig voorkomende uitdrukkingen die verband hebben met zaken van direct belang (bijvoorbeeld persoonsgegevens, familie, winkelen, plaatselijke geografie, werk) begrijpen. Hij/zij kan communiceren over simpele en alledaagse taken die een eenvoudige en directe uitwisseling over vertrouwde en alledaagse kwesties vereisen. Instap 2.3/2.4 Een cursist kan de belangrijkste punten begrijpen uit duidelijke standaardteksten over vertrouwde zaken die regelmatig voorkomen op het werk, op school en in de vrije tijd. De cursist kan een eenvoudig lopende tekst produceren over onderwerpen die vertrouwd of die van persoonlijk belang zijn. Hij /zij kan vlot een beschrijving geven van ervaringen en gebeurtenissen, dromen, verwachtingen en ambities. Instap richtgraad 3 Een cursist kan de hoofdgedachte van een ingewikkeld gesprek begrijpen, zowel over concrete als over abstracte onderwerpen, met inbegrip van technische besprekingen in het eigen vakgebied. Hij / zij kan zo vloeiend en spontaan reageren dat een normale uitwisseling met moedertaalsprekers mogelijk is zonder dat dit voor een van de partijen een inspanning vergt. De cursist kan duidelijke, gedetailleerde tekst produceren over een breed scala van onderwerpen: kan een standpunt over een actuele kwestie uiteenzetten en daarbij ingaan op de voor-en nadelen van diverse opties. Instap richtgraad 4 Een cursist kan een breed scala van veeleisende, lange gesprekken begrijpen en de impliciete betekenis herkennen. Hij /zij kan zich vloeiend en spontaan uitdrukken zonder daarvoor naar uitdrukkingen of woorden te moeten zoeken. De cursist kan flexibel en effectief met taal omgaan ten behoeve van sociale, academische en beroepsmatige doeleinden.
Uittreksel uit het: Common European Framework of Reference for Languages (CEFR) Gemeenschappelijk Europees Referentiekader voor Moderne Vreemde talen: Leren, Onderwijzen, Beoordelen. Bron: Nederlandse Taalunie.
27 Draaiboek expo Schoon Volk aan NT2-cursisten