DUTCH WATER SECTOR INTELLIGENCE
Draagbare technologieën Verslag DWSI denktanksessie | De Landgoederij, Bunnik | 16 april 2014 “De enige constante is versnelde verandering”, aldus gastspreker Sander
Duivestein
over
de
opkomst en impact van draagbare technologieën. Van de Google Glass tot de Smart Pill; draagbare of intieme technologieën worden in, op of om het lijf gedragen en bieden vooral veel mogelijkheden om allerlei typen informatie te vergaren. Over jezelf, maar wie weet
ook
over
allerlei
watergerelateerde zaken. Op de achterkant van een bierviltje schetsten de deelnemers e
aan deze 2 denktanksessie van 2014 hun ideeën en plannen voor het gebruik van draagbare technologieën binnen de eigen waterorganisatie.
Draagbare technologieën: wat zijn het? Draagbare technologieën zijn ook wel intieme technologieën: ze worden gedragen in, op of om het lichaam en komen -letterlijk- steeds dichterbij, tot het punt dat het (bijna) een deel van jezelf wordt. Denk bijvoorbeeld aan Google Glass, waarbij je met je bril -die je wellicht toch al moet dragen- handsfree op internet kan surfen. Ook wordt dit type technologie empathische vermogens toegedicht. Een tijd geleden was er al de Tamagotchi, een virtueel huisdier dat door de eigenaar moest worden opgevoed door deze bijvoorbeeld eten te geven, te wassen en ermee te spelen. De robots die nu en in de nabije toekomst beschikbaar komen vertonen nog veel menselijkere trekjes en worden ingezet om bijvoorbeeld eenzaamheid tegen te gaan of om heuse liefdesrelaties mee aan te gaan. In
verschillende
technologieën
al
sectoren toegepast
worden en
draagbare
vooral
in
de
gezondheidszorg lijkt het een doorbraak te genereren. Daar zijn drie (sub)trends met name verantwoordelijk voor. Ten eerste de technologieën zelf, denk aan artsen die Google Glass gebruiken en daarmee informatie over patiënten
opvragen
en
al
lopend
overzichtelijk
gepresenteerd krijgen. Ten tweede de Quantified Self, waarbij het draait om het verzamelen van data over de persoonlijke toestand en (sport)prestaties met behulp van technologieën. Van pillen die continu je temperatuur meten en doorgeven tot makkelijk mee te nemen apparaatjes die niet alleen meten hoe snel, hoe lang en hoe ver je hebt hardgelopen, maar ook hoe fit je bent. Tot slot komen online en mobiele diensten steeds meer op, ofwel gezondheidszorg op afstand, ondersteund door ICT. www.dwsi.nl HÉT PLATFORM VOOR GEZAMENLIJKE HORIZONSCANNING, VOOR EN DOOR DE HELE NEDERLANDSE WATERSECTOR. Binnen de Dutch Water Sector Intelligence worden relevante trends aangereikt aan participerende organisaties. Gezamenlijk vertalen we deze trends in denktanksessies naar kansen & bedreigingen voor de watersector en mogelijke adaptatiestrategieën.
DUTCH WATER SECTOR INTELLIGENCE
De technologieën die deelnemers liever niet missen… De gebruikelijke introductievraag was ditmaal welke bestaande technologie je als deelnemer niet zou willen missen. Dat mocht van alles zijn. Op nummer één staat Internet; het idee dat je snel een antwoord op je vraag kan vinden en de eindeloze mogelijkheden die de online wereld biedt zijn nauwelijks meer weg te denken. Ook de Smartphone doet het erg goed onder de deelnemers. Immers, met een druk op de App opent zich een plattegrond, een routewijzer, een digitaal notitieboekje, de treintijden, noem maar op en allen maken ze het leven toch nét een stukje makkelijker. In het verlengde van deze twee niet-te-missen technologieën kwamen ook de iPads en iPods voorbij, cloud computing en het streamen van muziek en films.
Al deze dingen zijn natuurlijk nauw verbonden met de trend richting draagbare technologieën, hoewel de ‘intimiteit’ ervan nog enigszins beperkt blijft. Maar er waren ook deelnemers die de technologieën noemden die we eigenlijk al zo normaal zijn gaan vinden, dat we moeilijk kunnen voorstellen dat ze er ooit niet waren, denk aan de wasmachine, vaatwasser en stofzuiger. En tot slot de uitvindingen die eigenlijk weinig hightech in zich hebben, zoals de fiets waarmee je je op eigen kracht voortbeweegt of een matras: even de ogen dicht zonder dat iemand je lastig valt.
Gastspreker Sander Duivestein: “Versnelde verandering is de enige constante” “Mijn taak op aarde is om de impact van nieuwe technologieën op de maatschappij te onderzoeken en te duiden”. Zo begon gastspreker Sander Duivestein zijn inleiding op het thema van deze denktanksessie. Duivestein is trendwatcher, internetondernemer, adviseur, auteur en columnist over de impact van nieuwe technologieën als het Internet of Things, Big data, Bitcoin 2.0 en natuurlijk van draagbare en intieme technologieën. SMACT (Social, Mobile, Analytics, Cloud & Things) is volgens hem de drijvende kracht achter draagbare technologieën en breder, achter de convergentie tussen de fysieke en digitale wereld. Hij laat zien hoe door de eeuwen heen nieuwe technologieën (steeds sneller na elkaar) opkwamen, van de boekdrukkunst en de grammofoon van toen tot de televisie en de iPads en iWatches van nu en morgen. Daarmee toont hij ook aan dat de adoptiegraad van nieuwe technologieën nu nagenoeg exponentieel verloopt.
www.dwsi.nl VERSLAG DENKTANKSESSIE DRAAGBARE TECHNOLOGIEËN
2
DUTCH WATER SECTOR INTELLIGENCE
Draagbare technologieën kunnen in, op en om het lichaam worden gebruikt, geeft ook Duivestein aan. En dat er meer van dit type technologieën aankomen, is slechts een kwestie van tijd. De meeste daarvan maken op een of andere manier verbinding met het Net, zodat tegen 2020 zo’n 50 miljard apparaten online zullen zijn en niet minder dan een triljoen sensoren zullen zijn verwerkt in mensen en machines. Vooral de trend van Quantified Self drijft deze ontwikkelingen, ofwel, het meer willen weten over jezelf. De voorbeelden van draagbare technologieën die Duivestein vervolgens de revue laat passeren zijn indrukwekkend: Apple iWatch Nike Fuel Band Fitbit Smart Socks Radiate shirt Nissan Nismo Wearable tattoo Smart tandenborstel Happy fork Lapka Smell ‘o phone Smart Pill North paw Quantified pet Roboroach Moomonitor Glowgaps Maar wat betekenen draagbare technologieën voor mens en maatschappij? Volgens Duivestein zouden ze een soort superkracht kunnen zijn, een extensie van de mens, zoals de wiel een extensie van de voet is, een boek dat van het oog en kleren van de huid. Ze veranderen hoe we denken, hoe we de wereld en onszelf zien. Deze technologieën zijn bij uitstek op de persoon en het individu georiënteerd en daarom steeds intiemer – denk aan toen Bill Gates voorstelde om met de vingers een scherm aan te sturen, dat was baanbrekend. Maar doen we nu nog veel zelf met het scherm, straks ‘breken’ we erdoor heen. Je raakt ze straks niet langer zelf aan; ze komen naar jou toe. Wetenschappers kunnen nu al pincodes ontfutselen aan de hersenen en straks zijn we in staat onze dromen terug te kijken… Natuurlijk zijn er ook donkere kanten aan deze technologieën,
vervolgt
Duivestein.
Hebben
we
bijvoorbeeld nog wel een gezonde relatie met onze Smartphone? Maakt Google Glass je meer mens of meer zombie? Is de Oculus wel zo’n sociale uitvinding als iedereen straks met een scherm voor het gezicht op een digitaal platform beweegt? Hoe het ook zij, informatie is de harddrug van de toekomst en iedereen zal eraan verslaafd zijn in 2020. Ook de welbekende privacy is een issue dat steeds meer zal opspelen. We laten steeds meer gegevens achter en www.dwsi.nl VERSLAG DENKTANKSESSIE DRAAGBARE TECHNOLOGIEËN
3
DUTCH WATER SECTOR INTELLIGENCE
die worden te pas en te onpas gebruikt, zoals voor op maat gesneden advertenties. Straks rijden er zelfs busjes rond met artikelen die nog niet eens zijn besteld en bestel je iets, dan ligt het binnen no-time op de mat. Heuse systems for engagement worden ontworpen; netwerken waarin zoiets als serendipiteit een hoofdrol speelt. Ofwel, dit is ook wel de tijdperk van de context. Was het vroeger “sync me” en “see me” – het maken van digitale kopieën of weten waar je je bevindt, zodat diensten beter op je kunnen worden toegespitst -, nu is het “know me”: weet wat ik wil en laat het me proactief zien. In de toekomst wordt het zelfs “be me”: handel namens mij, gebaseerd op ervaringen of regels. Volgens Duivestein is versnelde verandering de enige constante als het gaat om draagbare technologieën. Zijn advies is dan ook om je daar niet tegen te verweren, maar deze te omarmen. “Ondervindt ze aan den lijve en ga na wat ze voor jou en je organisatie kunnen betekenen!”.
Van visie en implicaties tot het plan op het bierviltje DWSI denktanksessies worden ontworpen om het thema in kwestie te vertalen naar de strategische betekenis en opties voor de watersector en de eigen
waterorganisatie.
Daarnaast
was
deze
denktanksessie de tweede in een soort van drieluik, waarbij belangrijke of opvallende elementen uit de voorgaande sessie zijn meegenomen in deze sessie. Eén van die punten uit de vorige denktanksessie kwam uit de koker van Bas Haring, die toen gastspreker was. Hem viel op dat er tot 19 uur hard werd gewerkt door de deelnemers, maar dat hij het na 17 uur wel tijd vond voor een biertje (en misschien is dat zo gek ook niet voor de deelnemers zelf). In deze sessie is die hint ter harte genomen. Deelnemers hebben, nadat zij eerst een visie ontwikkelden op draagbare technologieën en vervolgens de implicaties daarvan in kaart brachten, de contouren van een responsstrategie voor de eigen organisatie op de achterkant van een bierviltje geschetst –uiteraard vergezeld gaand van een pilsje voor diegene die er al aan toe waren. Dat leverde interessante inzichten en resultaten op. Vooral de mogelijkheden die werden
geschaard
onder
de
trend
Quantified Self lijken op de watersector toepasbaar, hoewel de ‘self’ dan niet alleen betrekking heeft op mensen, maar bijvoorbeeld ook op vissers, bootbezitters of
vee.
Daarmee
kunnen
slimme
meetprocessen worden ingericht of early warning
systems,
waarmee
realtime
informatie over waterkwaliteit en kwantiteit kan worden vergaard. Dit helpt in potentie www.dwsi.nl VERSLAG DENKTANKSESSIE DRAAGBARE TECHNOLOGIEËN
4
DUTCH WATER SECTOR INTELLIGENCE
niet alleen de waterorganisatie; ook kan bepaalde nuttige informatie worden teruggegeven aan de burger. Hoe van data te komen tot wijsheid was wel een punt van aandacht, alsmede zaken als stroomvoorziening en mogelijk verlies van werkgelegenheid. Een ander zag potentie in draagbare technologieën om als digitale sparring partner te dienen. Het is soms lastig eens wat langer met een (senior) collega van gedachten te wisselen over kennis en inzichten en dat zou deels kunnen worden ondervangen door bijvoorbeeld via Google Glass informatie en kennis op te vragen over een wateronderwerp. Helemaal mooi zou zijn als je alle beschikbare kennis (over actuele zaken, prognoses, incidenten, het gebied, ervaringen van collega’s, etc.) continu met je mee kan dragen en kan raadplegen op elk moment dat het je uitkomt. Weer een ander voorziet dat we in 2018 onder de grond kunnen kijken en het onzichtbare zichtbaar kunnen maken, zoals het waterdebiet. En monteurs lopen wellicht met op maat gemaakte ‘lapka’s’, waarmee ze van alles in de omgeving kunnen meten.
Collectief lijken we slimmer te worden door van deze technologieën gebruik te maken. Maar hoe gaan we om met de monteur die al dertig jaar in het vak zit? Hoe vinden we een balans tussen data enerzijds en ervaring en fingerspitzengefühl anderzijds? De kans dat kunstmatige intelligentie zich sneller ontwikkelt dan die van de mens ligt voor de hand en ook goed denkbaar is dat het inzetten van draagbare technologieën veel problemen oplost, processen vergaand faciliteert of zelfs overneemt met steeds minder storingen. Echter, naarmate je meer en meer vernuftige technologie toepast, zullen de storingen díe er zijn een steeds grotere impact hebben, is de verwachting. Hoe ga je daarmee om? Tot slot blijkt dat informatiemanagement nog altijd het ondergeschoven kindje is binnen veel waterorganisaties, ondanks dat er vaker een CIO (Chief Information Officer) wordt aangesteld. Zaken als werken in de Cloud en het bieden van ruimte voor experimenteren, bijvoorbeeld met draagbare technologieën, is eerder uitzondering dan regel of wordt weggewoven met opmerkingen als ‘we zijn er nog niet klaar voor’ en ‘doen we nog even niet’. Volgens velen zal die houding moeten veranderen, willen de eerder genoemde ideeën over draagbare technologieën ook echt in de praktijk worden toegepast.
www.dwsi.nl VERSLAG DENKTANKSESSIE DRAAGBARE TECHNOLOGIEËN
5
DUTCH WATER SECTOR INTELLIGENCE
Reflectie Sander Duivestein: praten, inspireren, motiveren en doen! Duivestein spreekt wel vaker op sessies. Meestal past hij dan wat hij noemt de “zeemeeuw tactiek” toe: “even schijten en weer door”. Ofwel: het praatje houden, vragen beantwoorden en weer weg of door naar de volgende bijeenkomst. De opzet van deze sessie vond hij dan ook een verademing; het niet alleen spreken, maar op wat gezegd is ook dieper ingaan, elkaar inspireren en motiveren om dingen daadwerkelijk (anders) te doen. Hij proefde enige frustratie bij een aantal deelnemers, vooral in de slotdiscussie die onder andere ging over ‘heilige huisjes’ die maar overeind blijven staan of over de cultuur die het vaak niet toelaat dingen anders te doen of te experimenteren. Toch hoopt hij dat deze sessie en hijzelf de deelnemers dermate heeft geïnspireerd dat zij de opgedane ideeën ook daadwerkelijk morgen (proberen te) verzilveren.
Locatie: De Landgoederij, Bunnik
Bijlage: deelnemers denktanksessie 16 april 2014 Deelnemende organisatie PWN Oasen Evides WML Brabant Water Waternet Vitens Waterschap de Dommel Waterschap Brabantse Delta Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier KNW Waternetwerk Witteveen+Bos Gastspreker Organisatie
www.dwsi.nl VERSLAG DENKTANKSESSIE DRAAGBARE TECHNOLOGIEËN
Deelnemer Dhr. L. (Loet) Rosenthal Dhr. R. (Roger) de Rooij Dhr. F. (Floris) van der Zwaard Dhr. B. (Bas) van Eijk Dhr. E. (Erwin) de Bruin Dhr. H. (Hans) Bousema Dhr. K. (Kees) van der Lugt Dhr. A. (Arno) van Herwijnen Dhr. T. (Toon) de Rouw Dhr. R. (Rutger) van Ouwerkerk Dhr. P. (Peter) Schuit Dhr. M. (Michiel) Schreijer Dhr. A. (Arno) Smit Mevr. M. (Monique) Bekkenutte Dhr. A. (Arjan) Dekker Dhr. S. (Sander) Duivestein Dhr. A. (Andrew) Segrave Dhr. C. (Chris) Büscher 6