WORLD ONLINE Redactie Actuele geschiedenis
Tim Moria Ruben Munsterman Jeroen Tasseron Mark Scholten
World Online: de misstap van vele beleggers door Tim Moria
17 maart 2000 zal voor veel beleggers een datum zijn om nooit te vergeten. Het is de dag waarop World Online op de beurs kwam. Het was ook de dag waarop vele beleggers dachten groot geld te verdienen. Maar tegelijkertijd was het ook een dag die voor heel veel mensen anders liep dan gepland. World Online bleek namelijk niet het ‘beloofde land’, zoals eerder werd aangenomen en de grote winsten die de aandelen in deze internetprovider moesten opbrengen, bleven uit. Sterker nog, in plaats van winst werden de beleggers opgezadeld met flinke tegenvallers en grote verliezen. World Online bleek voor al deze beleggers niks meer te zijn dan een groot, zwart gat. Het was Nina Brink die in 1995 het bedrijf World Online oprichtte. Het was diezelfde Nina Brink die, nadat World Online niks meer bleek te zijn dan een groot fiasco, door een groot deel van de gedupeerden maar ook buitenstaanders werd aangewezen als de hoofdschuldige van dit hele drama. Maar of dit allemaal wel terecht is, is onzeker. Als een van de eersten zag Brink het nut van internetproviders en met haar World Online probeerde zij op dit potentieel in te spelen. Nog geen jaar later konden de eerste klanten al gebruikmaken van de diensten van het bedrijf en ook grote bedrijven als de Nederlandse Spoorwegen, Telfort en TROS zagen het belang in van een dergelijke onderneming. Het waren dan ook deze bedrijven die grote bedragen investeerden in World Online. Het was uiteindelijk een Zwitserse familie, Sandoz, die een meerderheidsbelang in World Online nam. Dit deden zij voor maar liefst 150 miljoen dollar en de voorbereidingen op de beursgang konden beginnen. Deze beursgang zou een aantal jaren later, op 17 maart 2000, plaatsvinden. Al op deze eerste dag van de beursgang verkochten grote aandeelhouders, waaronder ook de Nederlandse Spoorwegen, Telfort en TROS, hun aandelen. De eerste handelsdag van World Online, waarvan werd verwacht dat er een grote koersstijging zou plaatsvinden, viel tegen en liet een koersstijging van slechts twintig cent zien. Nog geen drie dagen later, op 20 maart, ging het mis. Terwijl drie dagen eerder de grote aandeelhouders hun aandelen al van de hand deden, volgden nu de kleinere beleggers. Geleid door angst vanwege het wegvallen van de grote aandeelhouders, verkochten ook zij hun aandelen. Vanaf 20 maart kelderde de aandelenkoers allen nog maar en in enkele weken tijd was de koers van World Online met tientallen procenten gedaald. Een aantal weken later werd World Online overgenomen door het Italiaanse Tiscali. Dit gebeurde overigens voor een veel lagere prijs dan het bedrag waarop World Online aanvankelijk, voor de beursgang, werd geschat (12 miljard). Beleggers zouden er later achterkomen dat Nina Brink al voor de beursgang haar eigen aandelen had verkocht. Volgens veel beleggers was dit nergens vermeld en werden zij mede hierdoor om de tuin geleid. Deze informatie bleek overigens toch in een prospectus, zij het op pagina 99, vermeld te zijn. Het is misschien niet geheel in stijl geweest van Brink, maar beleggers konden dus wel degelijk aan zien komen dat World Online niet één groot succesverhaal zou zijn. Zo oordelen ook meerdere deskundigen die wij uitvoerig aan het woord laten in dit dossier. Opvallend genoeg vindt ook Eric Smit, een schrijver die meerdere malen in de clinch lag met Nina Brink en het boek schreef waar Brink zo’n afkeur tegen had (‘Nina. De onweerstaanbare opkomst van een power lady’), dat het niet Brinks schuld is dat veel beleggers hun geld zijn kwijtgeraakt. Verschillende deskundigen zijn niet de enigen die vinden dat Brink volgens de regels heeft gehandeld, want ook de rechter, die Brink nooit heeft aangesproken op haar privévermogen bij het betalen van schadevergoedingen aan de verschillende beleggers, bepaalde dat zij volgens het boekje heeft gehandeld. Overigens wel met de kanttekening dat dit niet erg stijlvol is gebeurd.
Kader Nina Brink: Nina Brink, momenteel Nina Storms, is een Nederlands ondernemer en in 2000 was zij voorzitter van de raad van bestuur van internetprovider World Online. We kennen Nina Brink dan ook allemaal voornamelijk van de perikelen rondom dit bedrijf, maar Brink kwam natuurlijk niet zomaar uit de lucht vallen. Nina Brink werd op 21 juli 1953 geboren. Na als kind gewoond te hebben in Québec (haar ouders waren Joods en waren bang voor de in die tijd losgebarsten Hongaarse opstand en vertrokken dus richting het Franstalige gedeelte van Canada), kwam Nina als achttienjarige vrouw terug naar Nederland. Haar vader was plotseling overleden en slechts met haar moeder begon ze hier aan een nieuw leven. Ze begon aan de studie psychologie aan de rijksuniversiteit van Leiden, maar maakte deze niet af: het bedrijfsleven trok haar toen al meer. Nina Brink trouwde haar toen eerste man, Ben Aka. Het bedrijf MCA Tronix, later AKAM International, was het bedrijf waar Brink haar eerste werk in het bedrijfsleven zou verrichten: ze werd daar Markerting Director. Toch zou ze hier niet lang blijven werken, want haar ambities waren groter. Al in 1987 begon Brink voor zichzelf, want in dat jaar richtte zij, samen met haar inmiddels tweede man Ab Brink, een distributiebedrijf van computeronderdelen op: A-Line Technologies. Dit bedrijf legde Brink geen windeieren, want toen zij dertig was bedroeg het vermogen van Brink al tientallen miljoenen guldens. Een bedrag dat in de loop der jaren zou oplopen tot ruim tweehonderd miljoen euro. Nadat Brink ook A-Line Technologies verkocht, begon zij in 1995 aan het project dat haar landelijk beroemd zou maken: World Online. Brink werd het grote gezicht van het bedrijf en na de mislukking werd het merendeel van alle kritiek dan ook vooral op Brink gericht. Brink werd een maand na de beursgang, al op 13 april 2000, ontslagen als bestuursvoorzitter en niet veel later zou ze uiteindelijk vertrekken bij World Online. Veel gedupeerde beleggers verwijten het Brink verantwoordelijk te zijn voor het mislukken van World Online. De rechter oordeelde in eerste instantie anders, maar later werd toch bepaald dat World Online en Nina Brink de beleggers op het verkeerde been hadden gezet. World Online moest schadevergoedingen betalen, maar Nina Brink is uiteindelijk nooit op haar privévermogen aangesproken. Terwijl Brink, na het fiasco rondom World Online, nog meerdere bedrijven zou oprichten (investeringsmaatschappij Renessence Ventures en hostingprovider LaDot), zou ze eigenlijk alleen nog maar worden aangezien als het kwaad van World Online. Zo werd er bepaald dat zij niet zou worden aangesproken op haar privévermogen, maar persoonlijk werd zij flink door het slop gehaald. De persoon Nina Brink staat op deze manier haast voor ‘slecht en kwaad’.
De ondergang van World Online en haar beleggers
‘Je voelt je leeg, machteloos en boos tegelijk’ door Mark Scholten, Ruben Munsterman, Tim Moria & Jeroen Tasseron
“Ik was in één keer al mijn spaargeld kwijt,” vertelt de negenenvijftig jarige Derk Tegelaar. Net als vele beleggers rekent Derk zich op 10 maart 2000 al rijk wanneer hij zijn aandelen in World Online koopt. Het is namelijk deze internetprovider waarbij het ‘zeker’ is dat de belegger goud geld zal verdienen. “Ik had belegd in Word Online, en verloren. De brochures van dat Franse vakantiehuisje konden gelijk de prullenbak in, want die droom viel in duigen. Ik zag het al helemaal voor me, lekker overwinteren in het warme zuiden. Ik won alleen geen geld, zoals gepland, maar verloor. En het was geen beetje, het ging om ongeveer dertigduizend euro. Dertigduizend zuurverdiende euro’s, in één klap kwijt. Dat gevoel is haast niet te beschrijven. Je voelt je leeg, machteloos en boos tegelijk. Het voelde onwerkelijk, maar als ik mijn bankafschriften bekeek, werd het pijnlijk duidelijk.” Digitale revolutie World Online wordt in 1995 opgericht door Nina Brink, die als een van de eersten in Nederland het nut van internet inziet. Het bedrijf moet het voor iedereen mogelijk gaan maken om gemakkelijk en snel op het web te surfen. Het internet is inmiddels al enkele jaren bezig aan een grote opmars. Sinds de lancering is het wereldwijde web steeds makkelijker toegankelijk geworden en bedrijfjes die toegang bieden tot het internet schieten als paddenstoelen uit de grond. Zonnet, XS4All, World Access en World Online concurreren met elkaar om abonnees en toegang tot de bestaande netwerken. Elk bedrijf dat maar iets met internet te maken heeft verdient grote sommen geld op de beurs. De Amerikaanse internetprovider AOL groeit in deze periode zo hard, dat in het begin van 2000 het internetbedrijf zelfs mediagigant Time Warner voor het astronomische bedrag van 164 miljard Dollar overneemt. Ook in World Online gaat ontzettend veel geld om en grote beleggers als de Nederlandse Spoorwegen, TROS en Telfort kopen aandelen in World Online. Door het vertrouwen van deze bedrijven worden de verwachtingen almaar groter. Wanneer het bedrijf op 17 maart 2000 op de beurs komt, blijken deze verwachtingen niet terecht. De grote aandeelhouders verkopen hun aandelen en binnen een dag volgen ook de kleinere, particuliere beleggers, geleid uit angst vanwege het wegvallen van de grotere beleggers. De eerste dag is er desondanks een koersstijging te zien, zij het van maar twintig cent, maar twee dagen later kelderen de koersen alsnog. Binnen een aantal weken zijn de aandelen in World Online met tientallen procenten gedaald. Terwijl beleggers een gouden toekomst hadden ingecalculeerd, klappen al deze dromen in één keer in elkaar. “Het kon eigenlijk niet misgaan,” vertelt Tegelaar, vrachtwagenchauffeur van beroep. “Het algemene beeld was dat van een goed bedrijf waarvan de aandelen sowieso zouden stijgen. Ik kocht die aandelen dan ook alleen maar omdat ik van iedereen hoorde dat het een gegarandeerd succes was. Natuurlijk -en eigenlijk op de automatische piloot- ging ik in die mening mee en kocht op 10 maart, 7 dagen voor de beursgang, voor iets minder dan 65.000 gulden aandelen. Dat was al mijn spaargeld, maar ik maakte me geen zorgen. Ik wist zeker dat mijn aandelen in waarde zouden toenemen. Er is geen enkel moment geweest waarop ik dacht dat ik dit niet moest doen. Ik heb het niet eens echt met mijn vrouw overlegd. Ze wist er wel van, was er niet heel blij mee, maar maakte er geen probleem van.”
Overschatting “Mannen leiden aan grenzeloze zelfoverschatting,” volgens Willem Middelkoop. De voormalig beurscommentator bij RTLZ adviseert de gewone man om weg te blijven van de beurs. “Succesvol beleggen is voor 80% de oorzaak van kunde en voor 20% de oorzaak van geluk. Deze kunde bestaat vooral uit legale voorkennis.” Daarmee doelt Middelkoop op kennis verkregen door je beroepsmatig te verdiepen in de economische ontwikkelingen. “Bij World Online was al snel duidelijk dat het geen goede investering was.” Maarten Schinkel, vaste economisch redacteur van het NRC Handelsblad, is het daar mee eens. “De cijfers die genoemd worden in de prospectus zijn wiskundig niet vol te houden. Er werden getallen genoemd die gewoon niet konden kloppen. Op een gegeven moment was een abonnee van World Online ongeveer evenveel waard als een nieuwe Volkswagen Golf.” Hype Het bedrijf zelf laat geen kans ongemoeid om zich bij het grote publiek te profileren. Een reclame met de verlamde Superman acteur Christopher Reeve wordt op elke zender uitgezonden. Op het scherm verheft hij zich vanuit zijn rolstoel naar de blauwe hemel. De toon is episch; hier gebeurt iets bijzonders, hier moet je deel van uitmaken. Marco Borsato spreekt tijdens een promotietour voor het bedrijf “Ik sta aan de vooravond van mijn nieuwe tournee, maar jullie staan aan de vooravond van een nieuw tijdperk.” Het Financieel Dagblad ziet alle euforie die gedirigeerd wordt door de campagne, en schrijft: “Zelfs bij de meest verstokte communisten jeukt de twijfel door de verlokkingen van het volkskapitalisme. Ook die ene buurman, die toch 'tegen beleggen is', schiet in het trappenhuis flatgenoten aan voor adviezen over de nieuwkomer op het Damrak.” World Online wordt door dit mediaoffensief steeds hoger gewaardeerd. Op de Engelse ‘grijze markt’, waar aandelen al voor de beurslancering een waarde toegekend krijgen, is het aandeel inmiddels 120 euro waard, zo rapporteert het NRC op 7 maart. De oorspronkelijke beurswaarde bedroeg ‘slechts’ 43 euro. Door deze uitspraken lijkt het alsof de media ook verantwoordelijk zijn voor de hype rondom World Online. Maarten Schinkel is het daar niet mee eens: “Er wordt tegenwoordig altijd alleen maar gesproken over ‘de media’ als entiteit. De media ‘heeft’ een redelijk grote rol toebedeeld gekregen in de hele internethype, maar ik vind dat onterecht. De geschreven media in het bijzonder waren uitermate kritisch over World Online. Ook wordt de rol van TV en radio nogal eens onderschat. Waarschijnlijk omdat het veel makkelijker is om een krantenarchief te lichten, dan lijkt het snel dat de geschreven pers belangrijker is dan in werkelijkheid. Cijfermatig klopte er niets, maar iedereen geloofde het. Ik durf te beweren dat als je de NRC in die tijd goed had gelezen, dat je er nooit zou zijn ingetrapt. Ik vind dat wel een erezaak voor ons.” Nieuwe economie Ronald van de Laar behoort tot de kleine groep mensen die extreem veel geld heeft verdiend aan een internethype. Met zijn vermogen van 105 miljoen, volgens de rijkenlijst Quote 500, behoort hij tot de 256 rijkste mensen van Nederland. Maar een aanbod om in World Online te investeren sloeg hij af: “Ik had geen goed gevoel bij het bedrijf, er waren gewoon allerlei dingen mis. Het bedrijf maakte niet eens winst”. De miljonair investeert alleen ergens in als hij de mensen achter het bedrijf vertrouwt. En dat vertrouwen had hij niet bij World Online. De miljonair begon eind jaren 90 te investeren in andere start-ups. Dat zijn bedrijven die in de kinderschoenen staan en een ambitie hebben op de beurs. Voor een kleine inleg verwierf hij een aandeel in de internetonderneminkjes Newconomy en Letsbuyit.com. “Het was twee
keer jackpot”, zegt Van de Laar. Hij financierde de opstart. Toen de beursgang van deze bedrijven zich voordeed, verwelkomden de beleggers de nieuwe firma’s met een warm onthaal. De waarde steeg explosief, dus ook zijn aandeel in de bedrijfjes. Ik investeerde dus in zo’n bedrijf voordat het nog maar op de beurs was, en als zo’n bedrijf eenmaal op de beurs overgewaardeerd was, verkocht ik de boel.” Achteraf stortte de boel vaak in elkaar, zoals ook bij Newconomy en Letsbuyit.com, en zaten de beleggers die er nog in zaten met de gebakken peren. De lancering Ook bij World Online gaat het mis. Al bij het publiceren van de prospectus, waarin beleggers de financiële situatie van het bedrijf kunnen beoordelen, is de kritiek niet van de lucht. Men valt vooral over het probleem dat niet duidelijk is hoe groot het belang van Nina Brink in het bedrijf is. Er staat wel iets vermeldt over een ‘transfer’, het overdoen van aandelen -aan een nieuwe partij- maar hoeveel precies en voor welk bedrag deze aandelen zijn overgedaan blijft onduidelijk. Op de grote dag van de beurslancering blijft de openingskoers steken op 50,20 euro. Niet eens in de buurt van de verwachtte winst. De partij waar Brink haar aandelen aan overdeed, dumpt deze onmiddellijk, waardoor het aanbod aan aandelen de vraag begint te overstijgen. De koers begint langzaam in te zakken. Op het einde van de eerste beursdag is de koers al gezakt naar 43.20 euro, slechts twintig cent boven de openingskoers. Binnen de kortste keren ontstaat er paniek onder de beleggers en probeert iedereen zo snel mogelijk van zijn aandelen af te komen, voordat de koers te ver gedaald is. Binnen een week is een aandeel World Online nog maar een derde waard van de introductieprijs. Wanneer de beursgang vervolgens mislukt, valt de hele beurswereld over Brink heen en wordt ze schuldig bevonden aan misleiding van investeerders. Onterecht volgens Eric Smit, die een flink boek weidde aan Nina en haar zakenpraktijken. “Nina was echt een zondebok. Alle informatie stond gewoon in de prospectus en als de overdracht wel gewoon vermeld was geweest, had iedereen nog steeds zijn geld erin gestort alsof er niets aan de hand was.” Ook Maarten Schinkel is het hiermee eens. “World Online was ook absoluut niet het enige voorbeeld van de internetbubbel, maar is eigenlijk juist door de timing zo belangrijk geweest. In het buitenland waren er al verschillende bedrijven de beurs op gegaan, met wisselend succes, maar zonder enig echt idee. Zo lang je maar iets naar de beurs bracht dat internet in de naam of beschrijving had, dan zat je goed. World Online zat er tussen, maar werd echt precies op het hoogtepunt gelanceerd. Was het twee weken later gelanceerd, dan was het heel anders afgelopen. Er was echt sprake van een gekte.” “Daar gaat je geld” Het grote verlies dat Tegelaar lijdt, blijft niet zonder gevolgen. Hij moet geld gaan lenen bij vrienden en collega’s en gaat langere werkdagen maken. Ook zijn vrouw, Rita, moet meer uren gaan werken als lerares in het basisonderwijs. De relatie tussen de twee komt dan ook in de problemen. Discussies en ruzies komen steeds vaker voor en vooral Rita neemt het Derk kwalijk dat hij zoveel geld verloor. Toch zorgt het verlies, en de mening van zijn vrouw, er niet voor dat Tegelaar niks meer van de beurs wil weten. Integendeel: “Ik wilde er niet aan geloven dat ik geen verstand van zaken had en belegde met het geld dat ik leende, in andere bedrijven.” Tot afschuw van zijn vrouw Rita: “Het is ongelooflijk dat hij daar maar mee doorgaat. Alsof het nog niet genoeg is? We verloren in 2000 al ons spaargeld en hebben toen allebei extra uren moeten werken om uit de schulden te komen. Erger nog, we hebben geld moeten lenen en dat hebben we met veel pijn en moeite terug kunnen betalen. Derk denkt
dat hij precies weet wat er op de beurs gebeurt, maar dat is natuurlijk onzin. Hij heeft geen economische opleiding gedaan en zijn enige informatie haalt hij uit kranten. Hij leest dus geen gespecialiseerde tijdschriften bijvoorbeeld. Dat beleggen is gewoon één groot gokspel. Hij geniet gewoon van de spanning, maar ik ga er kapot aan. We hebben er geregeld ruzies over maar hij trekt zich er niks van aan. Als het bij het debacle rondom World Online was gebleven, had ik er nog vrede mee kunnen hebben. Natuurlijk, dan is het nog steeds hartstikke erg, maar dan konden we het gewoon afsluiten. Maar waarom moet hij er in vredesnaam mee doorgaan?” Tegelaar heeft er moeite mee dat zijn vrouw zo stellig tegen beleggen is, zelf heeft hij nog steeds het idee dat hij wel degelijk verstand van zaken heeft: “Ik begrijp wel wat mijn vrouw bedoeld, maar ik ben het er gewoon niet mee eens. Naast het feit dat ik het inderdaad leuk vind om te beleggen, vind ik ook dat ik er inmiddels verstand van heb gekregen. Sterker nog, ik vind eigenlijk dat ik er goed in ben. Ik vind het dan ook niet leuk dat mijn vrouw er zo op tegen is. We hebben er vaak ruzies over, maar goede argumenten geeft ze niet. Ze vindt dat ik moet stoppen met beleggen en dat is het dan. Een echte reden, geeft ze niet. Ze valt alleen maar terug op het geld dat ik verloor met World Online, terwijl ze er toen geen problemen van maakte dat ik daar ons geld in stak. Natuurlijk, het is vervelend dat we ons geld toen kwijtraakten, maar het gaat nu stukken beter.” “Niet zeuren” De Vereniging van Effectenbezitters besluit na de koersval om aangifte te doen tegen Nina Brink en de banken die de beursgang begeleidden. Deze instantie komt op voor de rechten van de beleggers en vindt dat deze misleidt zijn. “Beleggers zijn er ingestapt op basis van een veel te optimistisch beeld van World Online, gecreëerd door Nina Brink en een misleidend prospectus. In de prospectus had moeten staan: investeer rustig in World Online, ik (red: Nina Brink) heb mijn aandelen verkocht. Maar als de oprichtster geen vertrouwen in haar eigen onderneming heeft, dan investeren beleggers niet,” aldus Hoofd Juridische zaken van de VEB Paul Coenen. De VEB heeft bijna tien jaar geprocedeerd tegen World Online en de banken die verantwoordelijk waren voor de beursgang: ABN Amro en Goldman Sachs. Over de reden is Erik Smit stellig: “ABN had het bedrijf niet naar de beurs mogen brengen. De bank is samen met Goldman Sachs absoluut voor een deel debet aan de mislukte beursgang. Hier zijn ze ook voor aansprakelijk gesteld. Als deze banken nee hadden gezegd, was dit niet gebeurd.” Er wordt een schikking getroffen tussen de banken en het VEB. De 12.000 World Online beleggers die lid zijn van de vereniging kunnen maximaal 110 miljoen euro verdelen. Paul Coenen vindt dat de zaak tegen World Online een logische stap was: “Als er wordt gelogen, dan moeten wij de verantwoordelijke partijen aansprakelijk stellen. Als wij de World Online zaak niet hadden aangepakt, dan doen we onszelf als belangenbehartiger van beleggers te kort.” Maarten Schinkel vindt de houding van de kleine beleggers en het VEB na het barsten van de bubbel niet reëel. “Als je met iets meegaat dat ‘too good to be true’ is, kan je er meestal wel van uitgaan dat het niet goed zit. Als ik het casino binnenloop en mijn hele kapitaal op zestien zet, en ik dat vervolgens kwijtraak… Dan moet ik niet zeuren. Stel dat de zestien wel valt, was ik schatrijk.” Ook de houding van de Vereniging van Effectenbezitters (VEB) staat hem niet aan. “Wat opvalt aan het geheel is dat men heel erg op de Amerikaanse manier is gaan denken, vroeger interesseerde het men vooral wat de bedoeling van iemand is geweest, niet of die volledig elke letter uit het prospectus heeft nageleefd. Volgens de letter van de wet heeft het VEB gelijk, maar vanuit moreel standpunt ben ik het er niet mee eens.”
Overigens is Tegelaar de laatste belegger die zoekt naar smoesjes: “Ik geef niemand de schuld van wat er is gebeurd. Ik heb het geld zelf belegd, in de waan dat ik hier dik aan zou verdienen. Dit is uiteindelijk niet gebeurd, maar dat kan ik alleen mezelf verwijten. Ik had scherper moeten zijn.”
Tijdlijn: World Online 1995 – 2011
1995: oprichting World Online 1996: eerste klanten gebruiken diensten van World Online 1996-1998: Grote Nederlandse ondernemingen investeren in World Online: Nederlandse Spoorwegen, TROS, Telfort 1998: Zwitserse familie Sandoz neemt meerderheidsbelang in World Online (150 miljoen dollar) en voorbereidingen beursgang van start 1998: Brink wordt in korte tijd het symbool van de Nieuwe Economie 17 maart 2000: Officiele beursgang World Online. Waarde aandeel: 50.20 euro. Ruim een miljoen Nederlanders hadden aandelen in het bedrijf. 17 maart 2000: Grote aandeelhouders (Nederlandse Spoorwegen, TROS en Telfort) verkopen aandelen 17 maart 2000: Aandeel laat slechts koersstijging zien van twintig cent. Beleggers beginnen al te twijfelen 20 maart 2000: Aandelen World Online kelderen. Veel beleggers doen, geleid door angst, aandelen van de hand. 24 maart 2000: Beleggers zijn eenderde van hun vermogen kwijt. Maart en april 2000: Aandelen kelderen met tientallen procenten in enkele weken tijd. 13 april 2000: Nina Brink door Raad van Commissarissen ontslagen uit haar functie als bestuursvoorzitter. Een aantal dagen later vertrekt ze bij World Online 17 april 2000: Inmiddels zijn beleggers al tweederde van hun vermogen kwijt. 7 september 2000: De Italiaanse internet-provider Tiscali koopt World Online voor ruim 5,5 miljard. 14 maart 2001: VEB dagvaart drie oude aandeelhouders en de twee begeleidende banken. 17 december 2003: De Amsterdamse rechtbank stelt de VEB in het gelijk en oordeelt dat World Online de beleggers heeft misleid ten tijde van de beursgang. De betrokken banken (ABN Amro en Goldman Sachs) gaan vrijuit. 22 maart 2004: VEB gaat in beroep tegen de uitspraak van december. Volgens de VEB zijn de betrokken banken wel schuldig aan misleiding van beleggers. 27 november 2009: De Hoge Raad oordeelt dat World Online en de banken onrechtmatig hebben gehandeld jegens beleggers. 24 november 2010: De VEB en de banken zijn het eens over de hoofdlijnen van een schikking. Beeldsuggestie: bovenstaande gebeurtenissen opmaken als koersgrafiek.
De Telegraaf doet mee aan de hype door Jeroen Tasseron
De observatie van de berichtgeving over World Online in De Telegraaf begint symbolisch op 17 maart 1999, een jaar voor de beursgang van het internetbedrijf. Over World Online wordt niet bijzonder veel geschreven. De artikelen die in de ochtendkrant staan zijn vooral positief en meer korte persberichten van World Online: PSV gaat samen met World Online internet aanbieden. World Online gaat samen met PTT Post kleinere winkels aan een elektronische winkel helpen. Intel koopt aandelen van World Online. Eigenares Nina Brink gaat samen met de hertogin van York 'Fergie' op bezoek bij Nelson Mandela. Verder probeert World Online door overnames te doen en belangen te kopen in Europa te groeien. Op 23 november meldt De Telegraaf dat World Online heeft aangekondigd dat zij als eerste Nederlandse internetonderneming naar de beurs gaat. In hetzelfde artikel wordt gemeld dat “de beursgang ruw geschat tegen de 1 miljard euro moet opleveren”. Speculatieve waarde van World Online zou “4 a 5 miljard euro zijn”. Op 3 maart is er eindelijk een kritisch artikel in De Telegraaf over de verliescijfers van World Online. De dag erna verschijnt een alarmerend bericht met de zorgwekkende titel: “Belegger in World Online neemt aanzienlijke risico's”. Beleggers in World Online “moeten rekening houden met blijvend hoge verliezen”. Volgens dit artikel is het “een illusie dat World Online in de nabije toekomst winstgevend wordt”. Tenminste drie jaar zullen de inkomsten kleiner zijn dan de uitgaven en ook “daarna kunnen de beleggers rode cijfers verwachten”. Ook staat er dat World Online geen garantie geeft op de “juistheid van haar rapportages”. Opmerkelijk genoeg is de bron van dit stuk World Online zelf. Na deze twee artikelen verandert de tendens van de berichtgeving. Maar niet op de verwachte wijze. Er is, behalve een milde column van Alfred Monterie, geen sterk vervolg op de paniekerige artikelen op 3 en 4 maart. De Telegraaf lijkt ervoor te kiezen om verslag te doen van de hype rondom de beursgang en zich niet verder druk te maken om de cijfers en het wel en wee van het internetbedrijf. Vier dagen na het alarmerende artikel staat de kop “Aandeel World Online naar 130 euro!” in de krant. In de niet-officiële handel waren belegger bereidt om 130 euro per aandeel te betalen. Grof gezegd betekent dit voor de lezer dat een aandeel nu al meer dan drie keer zoveel waard is. Waar voorheen de waarde schatting 4 tot 5 miljard euro was, is World Online met deze aandelenkoers 33 miljard euro (fl 80 miljard) waard. Na het lezen van dit artikel heb je alleen nog maar aandelen nodig om je écht rijk te rekenen. Die moet je dus hebben! 21 maart sloot het aandeel van World Online op 29 euro, 14 euro minder dan bij de introductie. “Torenhoge grijze koers World Online gebakken lucht”, kopt een artikel dat vooral gaat over wat de grijze markt is en hoe deze aan de hoge koers is gekomen. De Telegraaf schrijft op 27 maart, tien dagen na de beursgang, dat Nina Brink 14,9 miljoen van haar aandelen al drie maanden voor de beursgang heeft verkocht. Op 1 april verschijnt er een portret van Nina Brink in de ochtendkrant. Nina komt niet erg goed uit de verf. Maar een persoonlijke aanval op Nina Brink, blijft uit. In April komen meerdere berichten over de rol van ABN Amro bij de beursgang. 8 april staat er een verhaal van een persoonlijke ervaring van een Rotterdamse belegger die 219 aandelen van World Online had en op advies van ABN Amro moest bijkopen toen het aandeel onderdruk stond. Verlies: 20.000 gulden. Verder staan er berichten in waarbij de strekking is dat ABN Amro schuld draagt. Tegelijkertijd staan er artikelen in de krant waar
ABN Amro met het vingertje de belegger zelf als schuldige aanwijst, die hadden het prospectus beter moeten lezen. De Telegraaf deed mee aan de hype en omschrijft deze. Kritische vragen zijn niet gesteld. De Telegraaf lijkt de kant van de beleggers te kiezen. ABN Amro en World Online zijn schuldig aan de mislukking van de beursgang.
