inhoud
1. isoproC
Wind- en luchtdicht bouwen basisregels voor duurzaam en efficiënt isoleren
2. Enkele voorbeeldprojecten 3. Principe van thermische isolatie 4. De correcte opbouw 5. Waarom luchtdicht bouwen? 6. Realiseren van luchtdichting
26 mei 2010 Ecohuis Antwerpen Bert Vanderwegen – isoproC
onze activiteiten
transformatie van school tot kantoren, Namen
1. import van isolatiematerialen
2. verkoop van inblaas- en controleapparatuur
3. opdoen en verspreiden van kennis • uitvoeren van BlowerDoormetingen en thermografie • geven van voordrachten, opleidingen en demonstraties
foto: Arterre
transformatie kasteel tot school - Oostkamp
Isolatie van daken, wanden en vloeren
Basiliek Heilig Hart - Berchem
Ecohuis - Antwerpen
Dakverdieping met Celit houtvezelplaten, isofloc cellulose en pro clima luchtdichting
App.gebouw met winkel en kantoor - Ukkel
Isoleren van de gewelven door open sproeien. Houtskeletbouw met 3 bouwlagen en hellend dak foto’s rechts : isofloc
renovatie provinciale school La Hulpe
Architect en provincie waren na de controle met BlowerDoor en thermografie, zodanig onder de indruk van de geleverde kwaliteit (kennis materiaal en uitvoering), dat nadien een reeks andere projecten volgden.
uitbreiding school - Brussel
vervanging van metalen dakstructuur door Philibert-spanten van 230 mm gevuld met isofloc cellulose-isolatie en pro clima DB+ luchtdichte damprem
bron : Houtnieuws maart 2008
provinciale school Jodoigne
renovatie in twee fasen van twee vleugels
kinderkribbe en jeugdlokalen
houtskeletbouw met twee bouwlagen, deels plat dak, deels gebogen dak
passiefhuizen
kantoren CIT Blaton in Schaarbeek
boven rechts de ventilatiegroep, onder rechts de verwarmingsketel
passiefhuisschool in Nijvel
het principe van thermische isolatie luchtbeweging = warmtetransport
thermische isolatie = lucht vasthouden in kleine kamers / poriën
betonnen structuur met houten gevelelementen
enkel lucht die verhinderd wordt te bewegen isoleert
bron:
pro clima - Moll
meten van λ-waarde van isolatiemateriaal
de correcte opbouw
apparatuur voor het meten van de λ−waarde
buiten winddicht isolatie-beschermlaag thermometer
Celit 4D
isolatiemateriaal verwarmingsplaat isolatiemateriaal
volledig vullen isolatie luchtscherm
thermometer isolatielaag
binnen luchtdicht
luchtdichting
bron:
pro clima - Moll
winddicht aan de buitenzijde
bron :
pro clima - Moll
goede uitvoering is uitzonderlijk gebrek aan winddichtheid aan de buitenzijde
Omwille van de kostprijs van een perfect luchtscherm stellen we ons aan de buitenzijde tevreden met een winddichte laag.
bron:
pro clima
dak met luchtspouw tss. onderdak en isolatie
luchtdicht aan de binnenzijde
bedoeling: afvoeren van vocht ingevolge diffusie en convectie (luchtstroming) om bouwschade te vermijden
geventileerde luchtspouw
nadelen: slechtere thermische isolatie: • de isolatiebeschermlaag ontbreekt • kleinere isolatiedikte • de weg is vrij voor convectieve luchtstromen
In ons klimaat is de dampdruk binnen in de winter (de meest kritische periode) hoger dan de dampdruk buiten. Daarom komt het luchtscherm in principe aan de binnenzijde van de isolatie. De damp blijft dan in de warme zone, waardoor de kans op condensatie beperkt blijft.
slechtere akoestische isolatie gevaar voor condensatie van buitenlucht in het dakvlak bron:
pro clima - Moll
bron:
ononderbroken luchtdichting
goede uitvoering is uitzonderlijk
Net zoals de isolatie moet ook de luchtdichting ononderbroken doorlopen bij eender welke snede die doorheen het gebouw wordt gemaakt.
slechte bescherming tegen
tekening: les essentiels du bois, april 2009
• • • •
koude warmte geluid vocht
goede uitvoering is uitzonderlijk, maar nochtans perfect mogelijk
oorzaken van voor voorwaarden drukverschillen een goede luchtdichtheid
Het uiteindelijke resultaat kwaliteit wordt bepaald door: • realiseerbare en betaalbaar ontwerp en opbouwen • de juiste materiaalkeuze • de uitvoering: • planning en coördinatie • inzicht en kennis • motivatie bij de uitvoerder.
luchtdichtheid
luchtdichtheid
om tocht te vermijden om warmteverliezen te beperken om bouwschade te verhinderen om droge binnenlucht in de winter te vermijden voor een goede werking van het ventilatiesysteem om stof, pollen enz. buiten te houden tegen hittedoorslag in de zomer voor een optimale geluidsisolatie omwille van de brandveiligheid
om de warmteverliezen te beperken
convectie en warmteverliezen
oorzaken van drukverschillen 1 m² geïsoleerde constructie met luchtscherm 14 cm dampopen isolatie 1 mm kier
1m
14 cm
Er zijn drie oorzaken van drukverschillen :
1. temperatuurverschillen
randvoorwaarden: binnen +20°C, 50 % RV buiten -10°C, 80 % RV
2. wind
1m
theoretische U-waarde: werkelijke U-waarde, rekening houdend met de 1 mm kier :
3. verluchtingsinstallaties.
0,3 W/(m².K) 1,44 W/(m².K)
factor 4,8 bron: pro clima – Moll; meting: Institut für Bauphysik, Stuttgart, DBZ 12/89
oorzaken van drukverschillen warmteverliezen bij ventilatie energie nodig voor het opwarmen van de instromende buitenlucht (binnenvolume gebouw: 500 m³) v e n t i l a t i e v o u d
luchtdichtheid temperatuurverschil tussen binnen en buiten 1°C
15°C
30°C
0,03 / uur
5 Watt
76 Watt
153 Watt
0,3 / uur
51 Watt
765 Watt
1.530 Watt
0,5 / uur
85 Watt
1.275 Watt
2,55 kW
0,6 / uur
102 Watt
1.530 Watt
3,06 kW
1
/ uur
170 Watt
2,55 kW
5,10 kW
1,5 / uur
255 Watt
3,82 kW
7,65 kW
3
/ uur
510 Watt
7,65 kW
15,30 kW
5
/ uur
850 Watt
12,75 kW
25,50 kW
10
/ uur
1.700 Watt
25,50 kW
51,00 kW
om bouwschade te vermijden
vocht in constructies : bronnen
vocht ingevolge diffusie en convectie 1 mm geïsoleerde constructie met dampscherm µd = 30 m 14 cm dampopen isolatie 1 mm kier
- van buitenaf : lekkende goten, regendoorslag - van onderuit : optrekkend vocht - binnenin : lekkende leidingen
1m
- oppervlaktecondensatie : koudebruggen 14 cm
- inwendige condensatie door diffusie (damptransport) oorzaak : dampdrukverschillen gevolg : moleculaire verplaatsing - inwendige condensatie door convectie (luchttransport) oorzaak : luchtdrukverschillen gevolg : luchttransport - bouwvocht
randvoorwaarden: binnen +20°C, 50 % RV buiten -10°C, 80 % RV
1m
diffusie in winter: convectie doorheen kier:
0,5 g/[m2.dag] 800 g/dag
factor 1600 bron: pro clima – Moll; meting: Institut für Bauphysik, Stuttgart, DBZ 12/89
vereiste uitdrogingsreserve door convectie
vochtigheid van het constructiehout toevoer van vocht in de isolatie door het constructiehout
1m
Onderzoek in Noord-Amerika heeft uitgewezen dat convectie, zelfs bij vakkundige uitvoering van de luchtdichting, niet uit te sluiten is. 14 cm 1m
voorbeeld 1: keperplanken van 35/225 mm tussenafstand as op as 40 cm (gewicht van de keperplanken ± 10 kg/m²)
bij drogen van het constructiehout met 1 % komt 100 g/m² vocht vrij 3 % komt 300 g/m² vocht vrij 10 % komt 1000 g/m² vocht vrij 20 % komt 2000 g/m² vocht vrij (bv. drogen van het hout van 35 % bij aanvang tot 15 %)
Daarom wordt aanbevolen rekening te houden met 250 g/(m².jaar) vocht ingevolge convectie.
voorbeeld 2: bij toepassing van een dakvloer in massief hout 25 mm zijn de vochthoeveelheden nog met een factor 2,25 te vermenigvuldigen: bij 20 % droging komt dan 4500 g/m² water vrij. Bron: Künzel, H.M. 1999
source:
pro clima - Moll
vocht door flankdiffusie
mogelijke vochtbelastingen geïsoleerde constructies
g
door diffusie bij µd = 2,3m
5 m² dag
door vochtig constructieconstructie-hout 1 %
g
100 m²dag
door laterale diffusie
g
30 m² dag
door convectie bij 1 mm kier
In het dakvlak is een luchtdicht dampscherm aangebracht. De scheidingsmuur is luchtdicht dankzij de pleister. Pleister en dampscherm sluiten luchtdicht op elkaar aan.
g
800 m² dag
Toch was er binnen de 5 jaar aanzienlijke bouwschade.
Deze vochtbelastingen cumuleren zich in de constructie.
De bepleisterde muren waren relatief dampopen waardoor in de winter vocht in de constructie drong door diffusie. Zowel het onderdak als het dampscherm waren zo dampdicht dat uitdroging zowel naar buiten als naar binnen nagenoeg onmogelijk was. bron : pro clima – Moll; onderzoek Künzel
De belasting door diffusie is daarbij onbetekenend. bron :
optimale bescherming tegen vocht
pro clima - Moll
diffusierichting
Laat de ton niet overlopen!
winter
zomer
ca. 80 %
ca. 70 %
diffusierichting
convectie
diffusierichting
diffusie ca. 30 %
ca. 90 %
ca. 50 %
ca. 70 %
gemiddelde omgevingsvochtigheid van de damprem
uitdrogingspotentieel naar binnen toe
uitdrogingspotentieel naar buiten toe
40 % bron :
source:
pro clima - Moll
pro clima - Moll
gemiddelde omgevingsvochtigheid van de damprem
80 %
de optimale opbouw
definities diffusie
de optimale opbouw :
µ diffusieweerstandsgetal (mu)
[-]
Geeft aan hoeveel maal minder dan stilstaande lucht een bepaald materiaal waterdampdiffusie toelaat.
buiten zo dampopen mogelijk,
Hoe kleiner µ, hoe meer diffusie. isolatiebeschermlaag
Voor stilstaande lucht is µ per definitie 1.
µd equivalente luchtlaagdikte pro clima DB+ µd = 2,3m
binnen niet dampdichter dan noodzakelijk bron :
[m]
Geeft aan met welke dikte stilstaande lucht een materiaallaag of meerdere lagen samen overeenkomen wat betreft dampdiffusie.
pro clima - Moll
diffusieweerstand
vochtgedrag van compacte platte daken met vochtgestuurde dampremmen in passiefhuis- en laag-energie gebouwen
bron :
pro clima - Moll
compact plat dak – houten structuur
buiten en binnen dampdicht isolatie over de volledige hoogte van de keperplanken µd=300m
µd=50m
diffusie berekend volgens DIN 4108
bron :
bron:
omgekeerde condensatie
toename vocht in genormeerde winterperiode
16 g/m²
uitdroging in genormeerde zomerperiode
44 g/m²
verschil = uitdrogingsreserve
28 g/m²
pro clima - Moll
buiten dampdicht, binnen dampopen isolatie over de volledige hoogte van de keperplanken µd = 300m
µd = 2,3m
Foto: Lernen aus Schäden im Holzbau IRB Verlag 2000
diffusie berekend volgens DIN 4108
In het compacte platte dak is overmatig veel vocht aanwezig:
toename vocht in genormeerde winterperiode
312g / m²
• vochtig constructiehout (onder meer door de regen tijdens de opbouw) • convectie van vochtige lucht doorheen de luchtlekken van het dampscherm.
uitdroging in genormeerde zomerperiode
607g / m²
verschil = uitdrogingsreserve
295g / m²
Dit vocht kan niet ontsnappen door de toepassing van een dampscherm i.p.v een vochtgestuurde damprem.
bron :
pro clima - Moll
vergelijking van de condenshoeveelheden
invloed van het “condensatievocht” Wat betekent 312 g/m² “condensatievocht” ?
buitenzijde diffusiedicht, µd=300m
gram water/m² 1400
1308
1200 1000
voorbeeld 1: 20 mm dakbetimmering bij 500 kg/m³ = 10 kg/m²
1085
Wc (g/m²)
Wd (g/m²)
0,312 kg/m² = verhoging van de vochtigheid met 3,12 % 10 kg/m²
Wr (g/m²)
800
voorbeeld 2: dakvloer met 18 mm OSB bij 600 kg/m³ = 10,8 kg/m² 607
600 400
312
0,312 kg/m² = verhoging van de vochtigheid met 2,88 % 10,8 kg/m² 295 223
voorbeeld 3: 225 mm cellulose aan 42 kg/m³ = 9,45 kg/m²
200 3 13 10
8 26 13
16 44 28
28
69 41
0 300m 100m 50m µd-waarde aan de binnenzijde bron :
30m
2,3m
0,312 kg/m² = verhoging van de vochtigheid met 3,30 % 9,45 kg/m²
2,3m vochtgestuurd
pro clima - Moll bron:
vermijden van schimmel
pro clima - Moll
µd-waarde bij verschillende vochtigheid
Wanneer ontstaat er gevaar voor schimmel ? hoge vochtigheid
14
in combinatie met aangename temperatuur
12
In het voorjaar moet het vocht zo vlug mogelijk geëvacueerd worden.
µd-waarde [m]
10
In de winter concentreert het vocht zich aan de buitenzijde van de opbouw, waar het gelukkig koud is.
8
DA DB+ INTELLO
6
4
2
De jaarlijkse uitdrogingscapaciteit geeft een goed beeld van de mate waarin de constructie beschermd is tegen vocht.
0 0
18
28
45
65
75
gemiddelde omgevingsvochtigheid (%)
bron:
pro clima - Moll
bron:
pro clima - Moll
85
100
vergelijking van de condenshoeveelheden
plat dak: berekening van de uitdroging
buitenzijde diffusiedicht, µd=300m
gram water/m²
8 watergehalte [kg/m²]
1400 1308
1200
1085
Wc (g/m²)
1000
Wd (g/m²)
Wr (g/m²)
800
Holzkirchen 680 m plat dak met 5 cm kiezel
6 4 2
607
600 0
2
312
295 223
200 16 44 28
8 26 13
3 13 10
28
Bauschadensfreiheitspotential:
6
8
10
30m
2,3m
2,3m vochtgestuurd
pro clima - Moll
Holzkirchen 680 m groendak met 5 cm kiezel en 8 cm substraat
4
<
pro clima - Moll
Toepassing van een intelligente damprem betekent nog niet dat alles toegelaten is: niet geschikt voor permanent vochtige ruimtes (klimaatklasse 4);
in winter bij RV > 75 % verluchten (bv. op werf);
in winter na aanbrengen van isolatie ook aansluitend de damprem luchtdicht aanbrengen;
de dakvloer, zeker bij gebruik van OSB, droog houden;
de buitenzijde moet door de zon kunnen worden opgewarmd (niet te veel schaduw, geen extensief groendak);
de binnenafwerking moet sterk dampopen zijn, zoniet kan de vochtgestuurde damprem niet functioneren;
een pressuratietest maakt deel uit van het systeem.
2
0
2
4
6
8
10
jaar
Bauschadensfreiheitspotential:
pro clima INTELLO = 2000 g/m² jaar pro clima DB+
= 1000 g/m² jaar
µd 2,3 m const. µd 50 m const. pro clima - Moll
te vochtig <
10 g/m² jaar
trop is teveel
8 6
te vochtig
µd 50 m const. bron :
groen dak: berekening van de uitdroging
watergehalte [kg/m²]
= 1300 g/m² jaar
µd 2,3 m const.
300m 100m 50m µd-waarde aan de binnenzijde bron :
pro clima INTELLO = 2100 g/m² jaar pro clima DB+
69 41
0
bron :
4 jaar
400
10 g/m² jaar
luchtdichtheid
te droge binnenlucht in de winter Ongewenste luchtstromen ingevolge gebrekkige luchtdichtheid leiden in de winter tot te droge binnenlucht.
om in de winter te droge binnenlucht te vermijden
bron :
luchtdichtheid
opdat het ventilatiesysteem behoorlijk zou functioneren
pro clima - Moll
luchtdichtheid bij balansventilatie
Bij gebrekkige luchtdichtheid haalt de balansventilatie door de lekstromen met de buitenlucht niet het verhoopte rendement de weggezogen lucht is kouder dan verwacht waardoor de ingeblazen lucht onvoldoende opgewarmd wordt de ingeblazen lucht gaat deels verloren
is voldoende ventilatie doorheen alle vertrekken niet gegarandeerd.
gebrekkige luchtdichting door balansventilatie
luchtdichtheid
de kanalen op zich zijn al niet luchtdicht, laat staan de doorvoeren naar onverwarmde ruimtes en zelfs naar buiten
voor een goede bescherming tegen hittedoorslag
bescherming tegen de warmte in de zomer De bescherming tegen de warmte in de zomer wordt uitgedrukt in ‘faseverschuiving’ [uur] en ‘amplitudedemping’ [-] en is afhankelijk van: de doorzichtige geveldelen (ramen, koepels, …)
de grootte en oriëntatie de aard de ‘zonnewering’ (zonneblinden, oversteken, bomen, …)
de ventilatie (hoe intensief, hoe en wanneer) en infiltratie (luchtdichtheid) de warmteopslagcapaciteit van het gebouw de opbouw van de wanden
de aanwezigheid van een isolatiebeschermlaag U-waarde (λ-waarde en dikte) aard (densiteit en soortelijke warmte) warmte-isolatievermogen λ a= ---------------------------------- = ----warmte-opslagvermogen ρxc opeenvolging van de materialen
definities a
temperatuurgeleidingsvermogen = λ/ρ ρ.c
[m²/s] of [cm²/h]
De verhouding van de warmtegeleiding tegenover de warmteopslag. Op basis hiervan worden faseverschuiving en amplitudedemping berekend, grootheden die kenmerkend zijn voor de isolerende werking van een opbouw bij blootstelling aan hoge temperatuurschommelingen in de zomer. Hoe lager a, hoe meer het materiaal geschikt is om grote temperatuurschommelingen tegen te gaan.
ρ c
rho, volumemassa van een materiaal
[kg/m³]
massawarmte van een materiaal
[J/(kg.K)]
Hoeveelheid warmte die nodig is om de temperatuur van 1 kg van het materiaal met 1 graad te verhogen.
TAD
temperatuuramplitudedemping
[-]
Geeft aan met welke factor de temperatuurschommelingen aan één zijde van een wand zich verhouden t.o.v. de temperatuurschommelingen aan de andere zijde.
FV
faseverschuiving
[uur]
Geeft aan met welke vertraging temperatuurschommelingen aan één zijde van een wand leiden tot temperatuurschommelingen aan de andere zijde.
temperatuurschommelingen verwacht verloop van de buitentemperatuur en van de temperatuur onder de dakbedekking
λ
a=λ/ (ρ.c)
2099
0,17
2,92
270
2068
0,049
3,16
temperatuur onder de dakbedekking
bepleisterbare houtvezelplaat
200
2099
0,045
3,86
buitentemperatuur 50
HDF houtvezelplaat
c
1000
80
60
ρ
isolerende onderdakplaat
°Celsius
70
materiaaleigenschappen
houtvezel isolatieplaat
160
2099
0,04
4,29
hout
550
1880
0,14
4,87
zachte houtvezelplaat
170
2099
0,05
5,04
geëxpandeerde kurk
111
1880
0,043
7,42
1150
1055
0,32
9,50
gipsvezelplaat
40 gipskarton
900
792
0,21
10,61
55
1944
0,038
12,79
vermiculiet
180
900
0,058
12,89
cellenbeton
650
839
0,2
13,20
lichte snelbouwsteen
850
839
0,27
13,63
1050
839
0,35
14,30
750
839
0,25
14,30
cellulose isolatieplaat
30 20
10
geëxpandeerde kleiblokken
0 8 uur
licht beton
14 uur
20 uur
2 uur
8 uur tijd
bron: Homatherm
materiaaleigenschappen
Vergelijking tussen twee dakopbouwen a= λ / (ρ.c)
ρ
c
baksteen
1600
839
0,55
14,75
cellenglas
130
839
0,045
14,85
45
1944
0,039
16,05
kalkzandsteen
1330
839
0,5
16,13
glas
2500
828
0,93
16,17
snelbouwsteen
1250
839
0,54
18,54
beton
2200
839
1,3
25,35
30
1404
0,03
25,64
cellulosevlokken
PU-schuim geëxpandeerde PS
λ
30
1404
0,034
29,06
2600
900
2,3
35,38
vlasisolatie
18
1880
0,035
37,32
rotswol
35
839
0,04
49,04
glaswol
25
839
0,035
60,07
sedimentsteen
profielijzer
7800
612
58
437,41
aluminium
2700
828
200
3220,61
Materialen met een warmtegeleidingscoëfficiënt λ kleiner dan 0,06 W/mK zijn geschikt als isolatie in de winter. Ze houden de koude buiten en de warmte binnen.
Materialen met een lage a-waarde (temperatuurgeleidingsvermogen) dragen bij aan het comfort in de zomer. Ze houden de hitte buiten en de koelte binnen.
Enkel materialen die aan beide voorwaarden voldoen, komen in aanmerking als isolatie in lichte bouwconstructies, zoals daken, houtskeletbouw, enz. bron:
Materialen met een warmtegeleidingscoëfficiënt λ kleiner dan 0,06 W/mK zijn geschikt als isolatie in de winter. Ze houden de koude buiten en de warmte binnen.
Materialen met een lage a-waarde (temperatuurgeleidingsvermogen) dragen bij aan het comfort in de zomer. Ze houden de hitte buiten en de koelte binnen.
Enkel materialen die aan beide voorwaarden voldoen, komen in aanmerking als isolatie in lichte bouwconstructies, zoals daken, houtskeletbouw, enz.
bescherming tegen de warmte in de zomer
bescherming tegen de warmte in de zomer
De warmte stroomt doorheen de niet-luchtdichte opbouw.
Bij correcte uitvoering moet de warmte porie na porie veroveren.
De berekende faseverschuiving wordt niet gerealiseerd.
De berekende faseverschuiving wordt daadwerkelijk gerealiseerd.
bron :
pro clima - Moll
luchtdichtheid
bron :
pro clima - Moll
Het belang van luchtdichtheid: besluit. Luchtdichtheid is een typische win/win situatie. De bouwheer wint: • • •
daarmee beginnen geluidsisolatie en brandweerstand
een behaaglijke thuis besparing op de energiekosten een constructie zonder bouwschade.
Handelaar, aannemer en ontwerper winnen: • • •
door competentie competentie geeft vertrouwen vertrouwen levert nieuwe opdrachten op.
Het leefmilieu wint: • • bron :
minder CO2-uitstoot een duurzame opbouw. pro clima - Moll
realiseren van de luchtdichting
In de bouwsector wordt er van uit gegaan dat volgende elementen op zich luchtdicht zijn: dampremmen en schermen, een betonplaat, pleisterwerk (zowel gips als leem) en houtderivaatplaten (o.a. OSB).
oorzaken van voor voorwaarden drukverschillen een goede luchtdichtheid
De uiteindelijke kwaliteit wordt bepaald door het ontwerp: realiseerbare en betaalbare opbouwen de juiste materiaalkeuze de uitvoering: • planning en coördinatie • inzicht en kennis • motivatie bij de uitvoerder.
Om een continue luchtdichting te bekomen, kunnen deze dan door middel van kleefbanden, lijmen, aansluitstroken en folies verbonden worden.
luchtdicht afkleven overlappingen:damprem geplaatst in de richting van de houtstructuur
luchtdicht afkleven overlappingen: damprem geplaatst in de richting van de houtstructuur
• nieten • voldoende groot • breedte minimaal 1 mm • afstand tussen beentjes minimaal 10 mm • lengte beentjes minimaal 8 mm • geplaatst • in de richting van het hout • om de 5 tot 10 cm
• overlappingen afkleven kleefband (goed aandrukken) of met lijm • latten of dwarslatten met maximale tussenafstand 50 cm bron:
pro clima - Moll
bron:
pro clima - Moll
luchtdicht afkleven overlappingen: damprem geplaatst dwars op richting houtstructuur
luchtdicht afkleven overlappingen: damprem geplaatst dwars op richting houtstructuur
• banen strak spannen • nieten • voldoende groot • breedte minimaal 1 mm • afstand tussen beentjes minimaal 10 mm • lengte beentjes minimaal 8 mm • geplaatst • in de richting van het hout • om de 5 tot 10 cm
• overlappingen afkleven met kleefband (goed aandrukken) • dwarslatten • met maximale tussenafstand 50 cm • extra dwarslat direct onder de kleefband
bron:
pro clima - Moll
correct gebruik kleefbanden 1. Ondergrond voor verkleving: (glad,) droog, stof-, vet- en siliconenvrij. • op ruwe ondergrond geen kleefband, maar strook folie en lijmkit • relatieve vochtigheid soms te hoog (te weinig ventilatie)
bron:
pro clima - Moll
correct gebruik kleefbanden
3. Kleefmiddelen dienen enkel voor de luchtdichting te realiseren, nooit om mechanische krachten op te nemen.
• damprem in langse richting structuur: overlapping valt steeds op structuur.
2. Kleefbanden steeds goed aandrukken op de ondergrond. Gebruik bij voorkeur een speciale aandrukspatel.
bron:
pro clima - Moll
bron:
pro clima - Moll
• damprem dwars op structuur: overlapping moet steeds ondersteund worden door lat.
correct gebruik kleefbanden
4. Als de damprem niet mooi strak gespannen is, moet men er op letten de vorm van de damprem te volgen met de kleefband.
correct gebruik kleefbanden 6. Kleefband zonder afdekpapier: • ideaal voor naden van platen • T- of kruisverbindingen kunnen wel • niet over elkaar • niet bestemd voor hoeken of aansluitingen
5. Aan elke zijde van een voeg of inblaasopening moet er minstens 2 cm kleefband zitten.
bron:
luchtdicht aansluiten aan houten balken
pro clima - Moll
luchtdicht aansluiten aan houten balken: lijm kan zowel op geschaafd als ongeschaafd hout
• Aansluiten met kleefband (links) kan enkel op geschaafd hout. • Aansluiten met lijm kan zowel op geschaafd als ruw hout. • (Dwars)latten aanbrengen kort bij de aansluiting. • Zeker bij niet continue balken kan het interessant zijn een wachtfolie over het hout heen aan te brengen om discontinuïteiten aan de kopse aansluitingen te vermijden. bron:
pro clima - Moll
bron:
pro clima - Moll
aansluiting dakvenster met kleefband met voorgesneden afdekfolie
luchtdichting dakraam met vooraf geplaatste tape (1)
Het kleven van een kleefband op een binnenhoek is veel makkelijker wanneer de beschermfolie die de kleeflaag afdekt voorgesneden is: gelijktijdig met het verwijderen van een eerste strook beschermfolie wordt de kleefband op het eerste vlak aangebracht; daarna doet men hetzelfde voor het tweede vlak.
Verwijderen van één strook afdekpapier van de pro clima TESCON PROFIL kleefband en deze kleven op de rand van het dakraamkader. Plaatsen van een isolerende kraag in Celit 4D houtvezelplaat rond het dakraamkader. bron:
pro clima - Moll
luchtdichting dakraam met vooraf geplaatste tape (2)
luchtdichting dakraam met vooraf geplaatste tape (3)
Het dakraam wordt in de opening geplaatst (opening is net even breed als dakraamkader + rondom 22 mm voor de isolerende kraag in Celit 4D). De alu kraag aan de buitenzijde wordt over het kader en de isolerende kraag geplaatst. In de hoeken aan de binnenzijde komt een stukje pro clima DB+ luchtdichtingsfolie/damprem.
De TESCON PROFIL kleefband wordt naar binnen geplooid. Rondom wordt aan de binnenzijde een band DB+ geplaatst die met de TESCON PROFIL kleefband luchtdicht aan het raamkader gekleefd wordt.
aansluiting aan hoeken en kanten
luchtdicht afkleven naden houtderivaatplaten Aansluitingen aan vensters, deuren, balken, enz. in houtbouwconstructies
= schoon, rechtlijnig plakken
bron:
aansluiting houtderivaatplaat op betonplaat
• met behulp van stroken damprem • uit één stuk doorlopend over volledige lengte • niet breder dan noodzakelijk
• aansluiting op ruwe houtderiavaatplaat kan enkel met lijmkit • aansluiting op effen houtderivaatplaat kan ook met kleefband • aansluiting op ± droge, zuivere en stevige beton met lijmkit bron:
pro clima - Moll
pro clima - Moll
bron:
pro clima - Moll
aansluiting betonplaat met HSB wand
Aansluiting folie op de betonplaat met speciale lijmkit. Aansluiting folie op houtskeletwand ofwel met kleefband, ofwel ook met speciale lijmkit. Let op: niet lijmen op tape zonder afdekpapier.
passiefhuis in traditionele metselwerkbouw
aansluiting damprem in dakvlak met wand in luchtdichte houtderivaatplaten
• pleisterwerk zorgt voor luchtdichting muren
De damprem wordt luchtdicht verbonden met de houtderivaatplaten met behulp van kleefband of aansluitingskit.
• aansluiting vloer op pleisterwerk gebeurt met een folie in combinatie met een inpleisterbare aansluitstrook
bron: www.massiefpassief.be
bron:
aansluiting van damprem aan pleister ondergrond nog onbepleisterd: aansluiting van de damprem of houtderivaatplaat met aansluitingsband pro clima CONTEGA PV
bron:
pro clima - Moll
Ter plaatse van de knik komt een steunlat.
pro clima - Moll
aansluiting van schrijnwerk in houtskeletbouw
ondergrond reeds bepleisterd: aansluiting van de damprem met aansluitingskit pro clima ORCON F of ECO COLL
aansluiting na de plaatsing
bron:
pro clima - Moll
aansluiting tijdens de plaatsing
luchtdichting rond schrijnwerk (1)
luchtdichting rond schrijnwerk (2)
Met een geprofileerde kleefband wordt de aansluiting schrijnwerk – HSB wand luchtdicht gemaakt. Afhankelijk van de te overbruggen afstand wordt al of niet nog gebruik gemaakt van een strook luchtdichtingsfolie.
Op voorhand wordt een kader (bv. in multiplex) luchtdicht bevestigd op het schrijnwerk. Het kader kan erna makkelijk met kleefband aangesloten worden op de HSB wand.
Nadelen: materiaalgebruik & kwetsbaarheid folie.
Let op: luchtdichting onderlinge hoeken kader.
foto's : André Baivier
gebrekkige luchtdichtheid rondom schrijnwerk
Bij de montage is de voorgemonteerde kraag vervormd. Te vermijden door: • voldoende stijve kraag te nemen • voldoende en blijvend elastische afdichtingskit te voorzien tussen raamkader en montagekraag • en/of een voor hoeken geschikte kleefband te gebruiken.
vensteraansluiting massiefbouw
vensteraansluiting massiefbouw
luchtdichte doorboringen met manchet
Voor het raam geplaatst wordt, wordt de CONTEGA PV aansluitstrook rond het raamkader bevestigd.
Vervolgens wordt het raam met CONTEGA PV in de raamopening geplaatst. Onvermijdelijke doorboringen van de luchtdichting (deurbel, ventilatiebuizen, buitenverlichting, zonneboiler,…) kunnen luchtdicht doorgevoerd worden met speciale pro clima manchetten van de aangepaste diameter.
bron :
luchtscherm bij een gordingendak
continu luchtscherm bij binnenisolatie Luchtscherm & isolatie dak sluiten naadloos aan op binnenisolatie van de muur. Omdat de constructie niet luchtdicht is en de natuursteen condensvocht niet vlug opneemt werd geopteerd voor een vochtgestuurde damprem.
foto's : André Baivier
pro clima - Moll
luchtdichting ter hoogte van houten tussenvloeren
houtskeletbouwsystemen : balloonsysteem versus Canadese bouwwijze HD1-HD2
Een folie geplaatst tijdens de opbouw van het skelet die ter hoogte van de tussenvloer de verbinding maakt tussen de luchtdichting van gelijkvloers en die van het verdiep is goedkoper (minder materiaal en werk) en biedt meer zekerheid.
luchtdichting bij tussenvloer: platformmethode
bron:
Luchtdichting: hoe ver moet men gaan ?
De gelamelleerde liggers van de tussenvloer doorboren de luchtdichting. Wachtfolie komt op de wand van onderste verdieping en wordt na het plaatsen van de tussenvloer hier rond geplooid. Daarna komt daarop de wand van het volgende verdiep. foto's : André Baivier
Ook ter plaatse van de koppelregels van de tussenwanden onder het plat dak is de luchtdichting onderbroken. Het dampscherm sluit uitdrogen naar binnen toe uit.
luchtdichting: zo kort mogelijk bij de bron
luchtdichting van wandelementen onderling
De realisatie van de luchtdichting start bij de opbouw van het skelet. foto's : André Baivier
luchtdichting van wandelementen onderling
Ter hoogte van kolommen en vloerplaten worden vooraf wachtfolies geplaatst die na montage van de wandelementen op de luchtdichte binnenzijde van deze elementen worden aangesloten.
Aan de zijde van het atrium werd aan de buitenzijde een bijkomende luchtdichting voorzien, deels onder de isolerende houtvezelplaat, deels er over heen.
luchtdichting van wandelementen onderling
Een luchtdichte binnenbekleding met bepleisterde gipsblokken leidt misschien wel tot een goede n50-waarde maar garandeert nog niet dat er geen windspoeling zal optreden. Daarom werd een dampopen luchtscherm aan de buitenzijde voorzien.
luchtdichte aansluiting van de wandelementen rondom aan de betonstructuur
luchtdichte aansluiting van de wandelementen rondom aan de betonstructuur
• structuur met betonnen kolommen en vloerplaten • geprefabriceerde wandelementen (niet dampopen aan de buitenzijde) • geen wachtfolies voor de luchtdichting tijdens de constructiefase:
dubbel zoveel luchtdichtingsmateriaal dubbel zoveel werkuren dubbel zoveel kans op uitvoeringsfouten blijft nog het risico op luchtstroming tussen wandelementen en betonnen structuur, niet te detecteren met BlowerDoormeting
beschadiging door onwetendheid
het kan beter en efficiënter
De luchtdichte aansluiting van houtskeletbouwwand op funderingsplaat is niet eenvoudig door de vuile, oneffen, vochtige ondergrond, soms met slecht hechtende cementfilm.
In plaats van dwarse stroken met een lengte van 1,5 m van de rol damprem af te snijden is het om het aantal naden te beperken beter lange stroken in langsrichting af te snijden.
Nadat in deze passiefhuiswoning pas bij de derde BlowerDoormeting de vereiste n50 werd gehaald, sneed de plaatser van de binnenafwerking in gipsplaten rondom de folie door ….
De kleefband zonder afdekpapier is niet bestemd om onderling overlappend te werken, want aan de overlappingen hechten de bovenliggende lagen niet.
Het manueel controleren van de luchtdichting is niet altijd realiseerbaar.
foto : Boomer
foto : Sei
beschadiging door onachtzaamheid Het luchtscherm is ondersteund door dwarslatten van 20 mm, die meteen een leidingenspouw creëren. Wanneer later de binnenafwerking in gipsplaten van 10 mm dik wordt bevestigd met schroeven van 35 mm lang wordt het luchtscherm honderden keren doorboord. foto : Boomer
het aanbrengen van een ononderbroken luchtscherm is niet altijd 100 % realiseerbaar
Op ongeschaafd hout gebruikt men beter een lijmkit dan kleefband.
samengestelde gordingen Ondanks de zorgvuldig aangebrachte damprem was het resultaat van de de BlowerDoor-meting heel slecht: het ongepleisterde metselwerk was alles behalve luchtdicht. Het probleem van de kier tussen de twee balken die samen de gording vormen is ondervangen door ze mee in te pakken in het luchtscherm.
binnenmuren in gelijmd metselwerk
luchtdichting zo weinig mogelijk doorboren
maar met elektrisch bord geplaatst buiten het geïsoleerde volume
“passiefhuis” in houtskelet met leidingenspouw
• metselwerk wordt luchtdicht na bezetting • opkitten van de voegen is kostelijk en volstaat niet • de kleefband is niet geschikt voor de toepassing: • metselwerk is onvoldoende glad • kleefband zonder afdekfolie kan zomaar niet overkleefd worden
bundels leidingen
plaatsen luchtdichting, gemiddelde aannemingsprijzen, incl. materiaal •
vlakken, door elkaar genomen, incl. alle aansluitingen 8 - 10 €/m²
•
vlakken, naargelang de situatie • vlakken • dakkapellen en dergelijke • aansluitingen aan wanden en zolderingen • doorboringen • dakramen
•
•
• aparte leidingen zijn in principe te dichten; bundels zijn onbegonnen werk • opschuimen is geen oplossing
houtskeletbouw, uitstijving met houtderivaatplaten • met kleefband op vlakke ondergrond • met stroken DS+14/21 op oneffen ondergrond en aansluitingen
6 - 8 €/m² 10 - 12 €/m² 2 - 3 €/m 5 - 20 €/stuk 15 - 30 €/stuk 1 - 2 €/m 2 - 3 €/m
verbruik van pro clima lijmen ECO COLL en ORCON F, naargelang de ondergrond • 1 patroon van 310 ml per ± 10 tot 20 m aansluiting • 1 worst van 600 ml per ± 20 tot 40 m aansluiting
Bedankt voor uw aandacht & interesse!
Voor vragen, documentatie, proefrapporten, bestekteksten, details, … : tel:
fax:
015 62 39 35 bestellingen 015 62 19 35 technisch advies 015 62 18 35 BlowerDoor + thermografie 015 62 39 36
[email protected] www.isoproc.be
