wetenlab
Wetenlab e si er
ov
m
de © ry ar
H 3 01 ,2
er ni ke
al
V
wetenlab
www.ontdekplek.nl
wetenlab
Wetenlab e si er
ov
m
de © ry ar
H 3 01 ,2
er ni ke
al
V
wetenlab
Auteurs Suzanne ‘t Hart Harry Valkenier
www.ontdekplek.nl
wetenlab
Kleding
5.3
Astronautenpak Probleem
m
de
De school had meegedaan met een project over ruimtevaart en de avonturen van de Nederlandse astronaut André Kuipers via internet gevolgd. Het was een paar leerlingen opgevallen dat astronauten in het ruimtestation alleen een overall droegen. Op de Maan droegen de astronauten heel onhandige pakken. Hier konden ze zich haast niet in bewegen. Het was maar goed dat ze op de Maan niet zo zwaar waren met zo’n zware uitrusting.
ov
Onderzoek
Waarom heeft een astronaut op de Maan een speciaal pak nodig?
e si er
Dit ga je doen
Stap 1. Regel een glazen pot met deksel. Van bruine bonen oid.
Uitvoering
©
Stap 2. Boor twee gaten in de deksel waar precies een rietje door past. Steek door het ene gat een kort rietje en een lange door het andere gat. Maak het gat om de rietjes dicht met plasticklei (of kauwgom). Stap 3. Maak met plakband een ballon vast aan het korte rietje. Schroef de deksel op de pot. Zuig de pot leeg met het lange rietje. Wat gebeurt er met de ballon? Wat zou er met een astronaut zonder pak op de maan gebeuren?
ry ar
H
Stap 4. Demonstreer de proef aan de klas.
Verdieping
wetenlab
3 01 ,2
Waartegen moet een ruimtepak nog meer bescherming bieden?
er ni ke
al
V
Presentatie
www.ontdekplek.nl
wetenlab
Kleding
5.3
Vervolgonderzoek Hoe ziet een pak van diepzeeduikers er uit? Onderzoek de overeenkomsten. Trefwoorden taal: astronaut, ruimtevaart, lucht, luchtdruk Trefwoorden EncyclopeDoe: ruimtevaart, luchtdruk, Maan
ov
m
de
Wetenschapsvragen 1. Waarin lijken de pakken van astronauten en diepzeeduikers op elkaar? 2. Hoe zijn astronautenpakken luchtdicht gemaakt? 3. Moeten astronautenpakken op andere planeten nog aangepast worden? 4. Waarom heb je op de maan minder last van een zwaar pak? 5. Hoe hoog zou het wereldrecord hoogspringen op de maan zijn?
e si er
Woordenschat uitbreiding
ry ar
H
Tips leerkracht
Uitbreiding 1. Onhandig 2. Opzwellen 3. Opblazen 4. De diepzee 5. Het ruimtepak 6. Bescherming
©
Basisbegrippen 1. Het project 2. De ruimtevaart 3. De astronaut 4. Het ruimtestation 5. De overal 6. De uitrusting
Overige begrippen 1. De luchtdruk 2. De zuurstof 3. De bloeddruk 4. De decompressietank 5. De dampkring 6. De straling
Rek de ballon eerst een paar keer uit. Dan is het effect beter zichtbaar.
V
1. Mini Informatie nr. N 228 Ruimtevaart 2. Junior Informatie serie nr. 66 de maan 3. Informatieserie (Noordhoff bv.)nr. 196 Zo word je astronaut
Achtergrondinformatie
er ni ke
al
Kinderliteratuur met het thema ruimtevaart/astronaut
wetenlab
3 01 ,2
Om de Aarde zit een laag lucht. Het gewicht daarvan drukt op iedereen. Het menselijk lichaam is daar op ingesteld en drukt min of meer terug. Ook de opname van zuurstof in het bloed is deels afhankelijk van de luchtdruk of de druk onder water. In de ruimte is geen luchtdruk waardoor zonder bescherming dodelijke gasbellen in het bloed zouden ontstaan. Bij duikers die te snel van een grote diepte omhoog komen ontstaan ook gasbellen in het bloed. Die moeten dan heel snel in een decompressietank waar de luchtdruk geleidelijk aangepast wordt. Ruimtepakken moeten ook bescherming bieden tegen temperatuurverschillen en straling. Op Aarde houdt de dampkring een hoop straling tegen.
www.ontdekplek.nl
wetenlab
Kleding
5.4
Waterdicht Probleem
de
Het regende al dagen achter elkaar zodat de leerlingen in de pauze binnen bleven. Op een dag was er een leerling met een regenpak op school gekomen. Kon hij lekker spelen in de plassen. Hij kwam er speciaal vroeg voor op school. Dat wilden de andere leerlingen ook wel en gingen dat eens met juf bespreken. Die hield echter voet bij stuk. Je mocht alleen naar buiten als je waterdichte kleding had.
m
Onderzoek Welke stof is het best waterdicht?
ov
Dit ga je doen
Uitvoering
e si er
Stap 1 Regel een glazen pot en verschillende soorten regenkleding.
©
Stap 2. Knip lapjes uit de oude regenkleding of span een stukje van een goede jas over een glazen pot. Stap 3. Druppel er met een druppelaar of rietje 10 druppels op. Kijk wat er gebeurt. Meet hoeveel water er door de stof in de pot terecht kwam. Doe dat met nog meer stoffen.
ry ar
H
Presentatie
Verzamel en test nog meer jassen. Zit er een betere jas bij?
3 01 ,2
wetenlab
er ni ke
Verdieping
al
V
Stap 4. Demonstreer de proef aan de klas. Vertel de resultaten. Met welke jassen mag je in de regen spelen?
www.ontdekplek.nl
wetenlab
Kleding
5.4
Vervolgonderzoek Verzamel materialen die waterdicht zijn. Zijn er stoffen die geen water maar wel lucht doorlaten. Hoe kun je stoffen waterdicht maken? Trefwoorden taal: regenkleding, waterdicht, luchtdicht, ademen Trefwoorden EncyclopeDoe: kleding, waterdicht, luchtdicht
m
de
Wetenschapsvragen 1. Waarom is het handig als stoffen geen water maar wel lucht doorlaten? 2. Hoe ziet regenkleding voor op de fiets eruit?
ov
Woordenschat uitbreiding Basisbegrippen Uitbreiding 1. De regen 1. Regenen 2. De pauze 2. Pauzeren 3. Het water 3. Waterdicht 4. De stof 4. De stoffen 5. De lucht 5. Luchtdicht 6. De kleren 6. De kleding
e si er
Overige begrippen 1. De regenkleding 2. De materialen 3. Het kledingstuk 4. Het textiel 5. Druppelvorming 6. Condenseren
©
H
ry ar
Kinderliteratuur met het thema kunstvezels 1. Informatieserie (Noordhoff bv.) nr. 82 Kunstvezels 2. Wetenschap en Techniek: Plastic – Steve Parker
V
Achtergrondinformatie
3 01 ,2
er ni ke
wetenlab
al
Een vetlaagje op een stof bevordert de druppelvorming. Op sommige planten met vettige bladeren blijven de druppels ook liggen. Als kleding geen water en ook geen lucht doorlaat condenseert het eigen zweet aan de binnenkant.
www.ontdekplek.nl
