Werken aan integrale toegankelijkheid en universal design. Enter vzw - Belgiëplein Hasselt

Werken aan integrale toegankelijkheid en universal design

Enter vzw - Belgiëplein 1 3510 Hasselt - 011 26 50 30 - 011 87 41 39 - [email protected]

Programma



universal design & toegankelijkheid  film universal design

 begrippenkader  voorstelling Enter

 nieuwe verordening toegankelijkheid  toegankelijkheid van sociale diensten

Universal Design & Toegankelijkheid

Wat is toegankelijkheid ? Wat is Toegankelijkheid?

iedereen

gelijkwaardig

omgeving

diensten

onafhankelijk

producten

gebouwen informatie

vervoer

Ontwerpen voor iedereen

Uitgangspunt: ieder van ons ervaart een handicap als hij zich in een omgeving bevindt die niet toelaat om optimaal te functioneren

mooi

functioneel

comfortabel

toegankelijk

universal design 

Van bij de start van het ontwerpproces uitgaan van:

“Hoe kan een product, grafisch ontwerp, gebouw, publiek ruimte zowel esthetisch als functioneel zijn voor een zo groot mogelijke groep gebruikers?”

Universal design - Toegankelijkheid

Meer Kwaliteit Flexibiliteit Comfort Veiligheid Duurzaamheid

Een grotere tevredenheid van alle gebruikers

Investing in accessibility is investing in the future

De vele gezichten van toegankelijkheid concept

ontwerp

uitvoering

gebruik

onderhoud

 Toegankelijkheid = zaak van details en is complexer dan men denkt  goede toegankelijkheid , universal design is onopvallend  verschillende strategie voor bestaande en nieuwe infrastructuur  richtlijnen en voorschriften maar ook inspireren, en stimuleren van creativiteit  infrastructuur – aanbod –dienstverlening- informatie  keten van toegankelijkheid op macro en micro schaal


Voorstelling Enter Vlaams Expertisecentrum Toegankelijkheid

Onze missie



Toegankelijkheid verhogen voor iedereen en in bijzonder voor personen met beperking en ouderen



Universal design of ontwerpen voor iedereen promoten



Deskundige ondersteuning van en katalysator zijn voor beleidsverantwoordelijken, professionelen en gebruikers

Enter Vlaams expertisecentrum toegankelijkheid ENTER wil bijdragen aan een coherent Vlaams toegankelijkheidsbeleid door…  te inspireren      

te informeren te meten te onderzoeken te sensibiliseren te ondersteunen en door samen te werken


Werking Enter

 Inhoudelijke ondersteuning en advisering Vlaams toegankelijkheidsbeleid (in het bijzonder Gelijke Kansen Vlaanderen)  Samenwerking en ondersteuning van toegankelijkheidsinitiatieven in het middenveld  Publiekswerking en netwerking  Onderzoek en projecten

Investing in accessibility is investing in the future 12

De vele gezichten van toegankelijkheid

living urban planning

care

integrale toegankelijkheid Public buildings

toerisme

communication

mobiity


Websites Enter Vlaams expertise centrum toegankelijkheid www.entervzw.be

Toegankelijkheidsmetingen van bestaande gebouwen www.toevla.be

Ontwerpaanbevelingen voor publieke gebouwen www.toegankelijkgebouw.be Levenslang wonen www.meegroeiwonen.info

Zelfstandig wonen van ouderen www.dezilverensleutel.be

Goede voorbeelden en ontwerpaanbevelingen publiek toegankelijk domein www.toegankelijke omgeving.be


Domein wonen  Meegroeiwonen – aanpasbaar bouwen

 Aangepast wonen - wonen van ouderen – personen met een handicap  Wonen met zorg  Woonzorgzones

Meegroeiwonen op wijkniveau : woonzorgzones

… verschillende tools … inzetbaar op verschillende niveau’s

Woonzorgzones  gewone wijk met verschillende woontypologiëen en verschillende doelgroepen  toegankelijkheid van omgeving en woningen  nabijheid van diensten  wonen en zorg combineren  ontwikkeling concepten en methodieken voor meegroeiwonen op wijkniveau Enter : inzetten van toegankelijkheidsexpertise in de verschillende domeinen - (hardware van de woonzorgzones)

 Begeleiding pilootprojecten

Wonen van ouderen De zilveren sleutel informatieve website en ondersteuning zelfstandig wonen van ouderen Project met steun van Ministerie van Welzijn www.de zilveren sleutel.be - Ouderen bewust doen nadenken over hun woonsituatie en hen hierbij ondersteunen - Zelfstandig, comfortabel en veilig wonen van ouderen promoten - Voor jonge senioren, ouderen met zorgbehoeften en hun familie, professionelen en beleidsmakers

Wonen en zorg  Convenant VIPA – ontwikkelen van instrumenten voor toegankelijkheid van de verschillende welzijnsvoorzieningen  Toegankelijkheid als belangrijke kwaliteit voor nieuwe zorgvoorzieningen en zorgorganisatie

 Momenteel inspiratiebundel voor toegankelijkheid van woonzorgcentra in nauw overleg met sector, maar ook met projectontwikkelaars en architectenbureaus  Later volgen ziekenhuizen, kinderdagverblijven , en gehandicapteninstellingen

Meten van Toegankelijkheid 

www.toevla.be

 Databank en website over toegankelijkheid van gebouwen, leefomgeving, openbare voorzieningen, …

Screenings Meten van toegankelijkheid Toegankelijkheidsscreeningen om de mate van toegankelijkheid van publieke gebouwen en ruimten op een objectieve manier in kaart te brengen Doelstelling:  Gedetailleerde en betrouwbare informatie voor gebruikers via website www.toevla.be  Rapport over het toegankelijkheidsonderzoek voor de eigenaar  Beleidsinformatie om ondersteuningsmaatregelen en/of beleidsgerichte acties op te enten

Screenings Meten van toegankelijkheid Opdrachtgevers:

     

Toerisme Vlaanderen i.k.v. labeling Gelijke Kansen in Vlaanderen Provinciebesturen Lokale besturen Lasso Brussel …..

Nieuwe databank in ontwikkeling, operationeel lente 2011

Toevla nieuwe stijl  Schema


Toevla nieuwe stijl  Actieplan om de toegankelijkheid te verbeteren Fase 1: - Verbeteren toegankelijkheid en gebruikscomfort - Werken met weinig kosten Fase 2: - Verbeteren algemene toegankelijkheid - Beduidende kosten Fase 3: - Bereiken integrale toegankelijkheid - Structurele werken met hoge kosten

Toevla nieuwe stijl  Actieplan om de toegankelijkheid te verbeteren Fase 1:

Positie Enter

TOV Toegankelijkheidsoverleg Vlaanderen

Enter

Gelijke Kansen Intro

Provinciale Toegankelijkheidsoverlegplatformen

GEBRUIKERS

Provinciale Steunpunten Toegankelijkheid

BELEID


Provinciale Adviesbureaus

EXPERTEN

Ondersteuning door Gespecialiseerde Adviesbureaus

    

informatievragen toegankelijkheidsonderzoek – Toevla Toegankelijkheidstoets regelgeving Toegankelijkheidsadvies + begeleiding Vorming, opleiding en begeleiding

Toegankelijkheidsadvies Opdracht

Oriënteringsvergadering (overleg diverse instanties)

uitvoering

voorstudie

Voorontwerp

Knelpuntenrapport

Knelpuntenbespreking

Definitief ontwerp

Eindrapport – eindverslag

(Bespreking eindrapport)

Uitvoering

Voorlopige oplevering – eindcontrole

Verslag eindcontrole

(werfvergaderingen)

31

Provinciale steunpunten toegankelijkheid

   

Ingebed in de provinciebesturen Coördineren van initiatieven in de provincie Focus op lokale besturen Sensibilisering en informatie Ondersteuning door subsidiëring, faciliteren van de advisering door adviesbureaus, opdrachtgever van toegankelijkheidsscreenings  Provinciaal beleid toegankelijkheid  Samenwerkingsovereenkomst met de adviesbureaus

Lokale besturen  Partners voor de provinciale steunpunten toegankelijkheid en adviesbureaus  Samenwerkingsovereenkomsten met adviesbureaus  Advisering van eigen infrastructuur,  Aftoetsen van regelgeving  Vorming en begeleiding

 Samenwerking met lokale adviesraden

Stedenbouwkundige verordening toegankelijkheid publieke gebouwen

Stedenbouwkundige verordening  Sinds 1 maart 2010 van toepassing  Gezamenlijk initiatief van ministers van Gelijke Kansen en Ruimtelijke Ordening  Ingebed in de structuur van RO (Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening + dossiersamenstelling)  Toegankelijkheidsnormen zijn vervat in voorwaarden voor toekenning stedenbouwkundige vergunning  Controle en sanctioneringssysteem RO geldt ook op de toepassing van deze verordening


Wanneer toepassen ? De verordening is van toepassing op… (art.2, §1) • Publiek toegankelijke gebouwen in Vlaanderen • Bij uitvoering van WERKEN (nieuwbouw, herbouw, verbouwing of uitbreiding) • Waarvoor een stedenbouwkundige vergunning vereist is Let op: Dus NIET voor bestaande gebouwen, waar GEEN structurele WERKEN aan worden voorzien ! Uitzondering: Monumenten: afweging vereisten inzake toegankelijkheid en te behouden erfgoedwaarde


Toepassingsgebied Gebouw, publiek toegankelijk, handelingen voorzien Bestemming of hoofdfunctie? Een publiek toegankelijke functie, niet art. 4 of 5

Toerisme of verblijfsaccommodatie

Meergezinswoningen, groepswoningbouw, kamerwoningen, studenten(gemeenschaps)-huizen, gezondheids- en welzijnsinstellingen, internaten (verbonden aan een onderwijsinstelling of onder bevoegdheid VAPH) en strafinrichtingen

Art. 2, §2, 4 + Art. 3*

Art. 4

Art. 5

*Let op: steeds eerst art. 4 en 5 uitsluiten, dan overgaan naar art. 2, §2, 4 en art. 3


Toepassingsgebied sociale diensten Alle andere gebouwen (art. 2, §2, 4 + art. 3) Publiek toegankelijke oppervlakte? < 150m²

150m² < x < 400m²

> 400m²*

Zeer beperkt toepassingsgebied: Enkel de toegangsdeur, art. 22 en 23

Beperkt toepassingsgebied: Alle gelijkvloerse publiek toegankelijke delen

Uitgebreid toepassingsgebied: Alle publiek toegankelijke delen van een constructie

Niet gelijkvloerse publiek toegankelijke delen, tenzij een vertrek op een andere toegankelijke locatie eenzelfde functie vervult

*Let op: Indien ≥ 7500m² verplicht toegankelijkheidsadvies in te winnen – toe te voegen bij aanvraag tot stedenbouwkundige vergunning


Normen • Algemene elementen (voldoende manoeuvreerruimte, hoogte ruimte,…) • Looppaden • Niveauverschillen: trap, helling, lift • Toegangen en deuropeningen • Parkeerplaatsen: aangepaste parkeerplaatsen en voorbehouden parkeerplaatsen • Vaste inrichtingselementen: vaste zitplaatsen, pashokjes en kleedruimten, balie • Aangepast karakter van constructies : aangepast toilet, douche en combinatie van douche en toilet Op plan afleesbaar : ruwbouwmaten en afwerkingsmaten


Verplicht advies  Gebouwen waarvoor geldt: • Gebruik of uitbating door overheid • En/of in opdracht van de overheid • En afwijking op normbepalingen wordt gevraagd  Alle gebouwen waarvoor geldt: •Totale publiek toegankelijke oppervlakte ≥ 7500m² Advies toe te voegen aan de aanvraag tot stedenbouwkundige vergunning Opgelet: nog geen adviesinstanties erkend, dus momenteel niet van toepassing !


Hulpmiddelen voor de praktijk • Brochure

• Quickscan en checklist (digitale vragenlijsten): welke delen moeten voldoen en waaraan moeten ze voldoen


Hulpmiddelen voor de praktijk • Handboek “Toegankelijkheid publieke gebouwen”:

www.toegankelijkgebouw.be

Wijzigingen in de verordening op til : schrijf je in op de nieuwsbrief !


Aandachtspunten toegankelijkheid sociale diensten

Toegankelijkheid van sociale diensten Algemene aandachtpunten • Ontsluiting van een sociale dienst tov het publiek domein • De sociale dienst


Parkeren: auto’s, fietsen,…  



Min. 1 parkeerplaats aangepast en voorbehouden Aangepaste parkeerplaats:  Zo dicht mogelijk bij de toegang  Duidelijk gesignaleerd (gemarkeerde randen + officieel bord).  Dwarshelling i.f.v. afwatering: max. 2%  Rolstoelvaste ondergrond (effen, aaneengesloten en stroef)  Dwarsparkeren: min. 3,50 m breed (min. 5 m lang) Langsparkeren: min. 6 m lang Een voorrijdmogelijkheid is een meerwaarde voor personen met een beperking, ouderen, …

Regelgeving toegankelijkheid parkeren: - Aantal voorbehouden of aangepaste parkeerplaatsen (art. 27) - Grootte van de voorbehouden of aangepaste parkeerplaats (art. 27)

Voetpaden, toegangspad 

 

Toegangspaden:  Min. 1,50 m breed (t.h.v. obstakels min. 90 cm) - obstakels uitlijnen aan één zijde  Rolstoelvaste ondergrond (effen, aaneengesloten en stroef)  Contrasterend met de omgeving  Goed verlicht Luifels en overhangend groen: niet lager dan 2,30m Niveauverschillen  ≤ 2cm: toegelaten buiten of bij overgang binnen/buiten  2cm - 18cm: helling  >18 cm: combinatie helling en trap

Regelgeving toegankelijkheid looppaden: - Breedte looppaden (art. 14) - Versmallingen mogelijk indien vrije draairuimte Ø150cm voor en na (art. 14) - Niveauverschillen (art. 18, 19, 20) Enter vzw - Belgiëplein 1 3510 Hasselt - 011 26 50 30 - 011 87 41 39 - [email protected]

sociale diensten • • • • • • • • •

Toegang Ontvangstbalie Horizontale circulatie in het gebouw Signalisatie Verticale circulatie in het gebouw: helling, trap, lift Wachtruimte Ontvangstruimte Vergaderruimte Sanitair


Toegang   

 



 

Goed zichtbaar (signalisatie, vormgeving, kleurgebruik, contrasten,…) Drempelvrij (max. 2 cm niveauverschil toegelaten) Eenvoudig bedienbare manuele deuren (indien mogelijk automatische schuifdeuren) Vrije doorgangsbreedte deur: min. 90 cm Vrije manoeuvreerruimte voor en achter de deur (Ø min. 1,50 m) + opstelruimte (min. 50 cm) Glazen deuren hebben een contrasterende kleurmarkering op drie hoogtes: op ooghoogte, op heuphoogte en op vloerniveau Matten vormen geen obstakel Informatiebord aan de buitenzijde van de toegang met de gegevens van de dienst (contactgegevens, openingsuren,…)

Regelgeving toegankelijkheid deuren: - Vrije doorgangsbreedte deur (art. 22) - Vrije doorgangshoogte deur (art. 22) - Vrije en vlakke draairuimte voor en na deur (art. 24) - Opstelruimte deur (art. 25)


Ontvangstbalie 

 



Twee hoogten: keuze bezoekers om staand of zittend geholpen te worden. Verlaagd deel:  onderrijdbaar  Voorzie een stoel (personen die slecht te been zijn,…) Hoger deel:  Hoogte: 1,10 m Vrije manoeuvreerruimte t.h.v. de balie (Ø1,50 m) – rolstoel, kinderwagen,… De balie is bij voorkeur open. Vermijd glas (reflectie). Bij gebruik van een gesloten glasfront is geluidsversterking aanwezig. Accentverlichting boven de balie als hulp bij de oriëntatie.

Regelgeving toegankelijkheid balie: - Onderrijdbaarheid balie (art. 28)


Horizontale circulatie in het gebouw  



 

Alle lokalen en buitenruimten zijn integraal toegankelijk Circulatiepatroon is eenvoudig en leesbaar:  Bewegwijzering, gidslijnen + geleidelijnen, schematische grondplannen en toegankelijke signalisatie  Waarschuwingsmarkering op plaatsen met acuut gevaar (vb dalende trappen)  Contrasterende kleuren om de oriëntatie en zichtbaarheid te verbeteren Glazen binnendeuren en wanden hebben een contrasterende kleurmarkering op drie hoogtes: op ooghoogte, op heuphoogte en op vloerniveau. Drempels en obstakels worden vermeden. Gangen en doorgangen zijn min. 1,50 m breed (t.h.v. obstakels min. 90 cm).

Regelgeving toegankelijkheid looppaden: - Looprichting naar publiek toegankelijke delen: gids –of geleidelijnen (art. 13) - Breedte looppaden (art.15) - Versmallingen mogelijk indien vrije draairuimte Ø150cm voor en na (art. 15) - Geen obstakels op het looppad (art. 17)


Signalisatie  

 





 

Natuurlijke geleiding of routegeleiding is het beste kunstmatige geleiding zoals bewegwijzering- en informatieborden, naambordjes, … als ondersteuning. Zowel visueel, tactiel als auditief Uniformiteit en consequent gebruik: eenzelfde lettertype, stijl van de pictogrammen, type en systeem van de informatieborden,… Bewegwijzering:  daar waar de omgeving niet duidelijk leesbaar is, bij beslissingspunten,… Informatie(borden):  logische locatie (inkomhal,… )  steeds uit de looproute geplaatst  drempelloos bereikbaar Ruimte voor het bord (Ø 1,50 m) Waarschuwingsmarkering  Bij gevaar vb dalende trap

Regelgeving toegankelijkheid signalisatie: - Looprichting naar publiek toegankelijke delen: gids –of geleidelijnen (art. 13)


Verticale circulatie in het gebouw Algemeen  Kleinere niveauverschillen (tot 18 cm): overbrugd door een helling.  Grotere niveauverschillen: overbrugd met een combinatie van een helling of trap en een lift.

Regelgeving toegankelijkheid niveauverschillen: - Niveauverschillen: combinatie voorzien (art. 18)


Verticale circulatie in het gebouw Helling:  Hellingsgraad afgestemd op het totaal te overbruggen hoogteverschil en varieert:  Max. 10% bij niveauverschillen tot 10 cm  Max. 5% bij niveauverschillen van 50 cm of groter  Breedte: 1m20 tussen de leuningen  Leuningen:  Goed omgrijpbare dubbele leuning  Min. 100 cm hoog  Aan 2 zijden  Loopt 40 cm door bij begin en einde  Afrijdbeveiliging

Regelgeving toegankelijkheid helling: -Hellingsbreedte (art. 19) -Hellingspercentage (art. 19) - Leuning (art. 19) - Afrijdbeveiliging (art. 19)


Verticale circulatie in het gebouw Trap:  Rechte type  Breedte: 1,00m tussen de leuningen  Max. 17 treden, dan tussenbordes  Voldoen aan de trapformule  Aantrede (min. 23cm), optrede (max. 18cm)  Trapneuzen over de volledige breedte voorzien van contrastmarkering.  De treden zijn vlak en stroef (geringe onregelmatgheden)  Leuningen:  Goed omgrijpbare dubbele leuning  Min 90 cm hoog  Aan 2 zijden  Loopt 40cm door bij begin en einde  Bij brede trappen (>2m40) best ook een middenleuning voorzien

Regelgeving toegankelijkheid trap: -Trapbreedte (art. 20) - Treden (art. 20) - Leuning


Verticale circulatie in het gebouw Lift  Liftkooi: min. 1,10 m breed en 1,40 m diep  Automatische liftdeur  Vrije doorgangsbreedte deur: min. 90 cm.  Vrije draairuimte (voor de liftdeur Ø1,50 m aanwezig.  Bediening binnen en buiten lift op juiste hoogte

Regelgeving toegankelijkheid lift: -Plateaulift of kokerlift (art. 21) - Afmetingen (art. 21) -Vrije doorgangsbreedte deur (art. 21) -Vrije draairuimte (art. 21)


Wachtruimte   









Voldoende circulatieruimte Zitplaatsen buiten de looproute Stoelen en tafels rechtlijnig opstellen. Ook de kinderhoek of de tafel met tijdschriften belemmert de vrije doorgang niet. Min. 1 vrije opstelruimte (min. 90 cm x 1,40 m) voor een rolstoelgebruiker, kinderwagen, assistentiehond Rekken met informatiebrochures:  Bereikbaar : tussen 40 cm en 1,40 m hoogte  Eenzelfde brochure op verschillende hoogtes aanbieden Systeem van volgnummers voor de oproep van de volgende cliënt: zowel visueel als auditief aangeven Stoelen met armleuningen zijn comfortabeler voor het opstaan en gaan zitten. Voorzie een aantal kleine stoelen voor kinderen.

Regelgeving toegankelijkheid algemeen: - Vrije draairuimte Ø150cm voorzien in alle ruimten (art. 12) - Vrije hoogte ruimte (art. 12) - Breedte looppaden (art.15) - Versmallingen mogelijk indien vrije draairuimte Ø150cm voor en na (art. 15) - Geen obstakels op het looppad (art. 17)


Ontvangstruimte   

  



Vanaf de balie een duidelijke looproute naar de ontvangstruimte Voldoende circulatieruimte (Ø1,50 m) Doorgang tussen het meubilair:  Min. 90 cm  Reken daarbij de gebruiksruimte van stoelen in: doorgangen worden smaller als er mensen aan een bureau of tafel zitten. Bureau of tafel is onderrijdbaar: min. 70 cm hoog, 60 cm diep en 90 cm breed Voldoende en gelijkmatige verlichting  Vermijd reflecties en hinderlijk tegenlicht. Personen met een allergie hebben behoefte aan stofvrije en onderhoudsvriendelijke materialen.  Vermijd vast tapijt. Achtergrondgeluiden worden vermeden of gedempt.



Vergaderruimte  

 

  

Duidelijke looproute vanuit de hal- of wachtruimte naar de ontvangst/vergaderruimte Grootte van de ontvangstruimte: steeds afgestemd op zijn functie (beperkt aantal personen, groep,…). De ruimte is voorzien van min. 1 vrije en vlakke ruimte (Ø1,50 m) Doorgang tussen het meubilair:  Min. 90 cm  Reken daarbij de gebruiksruimte van stoelen in: doorgangen worden smaller als er mensen aan een tafel zitten. Tafels zijn onderrijdbaar: min. 70 cm hoog, 60 cm diep en 90 cm breed Stoelen met armleuningen zijn comfortabeler voor het opstaan en gaan zitten Zijn er meerdere types vergaderruimten, maak dan min. 1 van elk type rolstoeltoegankelijk



Sanitair Algemeen  Het sanitair is goed onderhouden (deuren sluiten probleemloos, geen water op de vloer, voldoende toiletpapier,…).  Per sanitair blok min. 1 aangepast toilet  Aangepast toilet is multifunctioneel (vb. opklapbare verzorgingstafel) en kan door iedereen gebruikt worden.

Regelgeving toegankelijkheid sanitair: - Afmetingen voor een aangepast toilet (art. 30) - Deuren van aangepast sanitair draaien naar buiten open (art. 26)


Sanitair Toilet  Aangepast toilet:  Min. 1,65m x 2,20m of 1,90m x 1,95m  Vrije draaicirkel (Ø1,50 m)  Min. 90 cm naast het toilet, min. 1,20 m voor het toilet (transfer)  Vaste beugel tegen de wand + opklapbare beugel aan de open zijde van de toiletpot  Onderrijdbare wastafel  Eénhendel- of automatische kraan  Automatische zeepdispenser+handdoeksysteem  Deur aangepast toilet:  Draait naar buiten open  Horizontale greep aan de binnenzijde (dichttrekken)  Voldoende ruimte onder de deur om in een noodsituaties met een doven of slechthorenden te communiceren

Regelgeving toegankelijkheid sanitair: - Afmetingen voor een aangepast toilet (art. 30,31) - Plaatsing toestellen (art. 31) - Deuren van aangepast sanitair draaien naar buiten open (art. 26)


Enter vzw Belgiëplein 1 3510 Hasselt Belgium Tel. +32/ (0)11 26 50 30

www.meegroeiwonen.info www.dezilverensleutel.be www.toegankelijkgebouw.be www.toevla.Be

www.entervzw.be – [email protected]

Investeren in toegankelijkheid is investeren in de toekomst


Werken aan integrale toegankelijkheid en universal design. Enter vzw - Belgiëplein Hasselt

Recommend Documents