Dossier: Hernia
Wat is hernia eigenlijk? Hernia is de afkorting van ‘hernia nucleus pulposus’ en betekent ‘uitstulping’. Bij een hernia ontstaat er een scheur in de buitenband - de annulus fibrosus - van eentussenwervelschijf. Deze discusvormige schijf vormt de verbinding tussen twee wervellichamen. Ze zorgt ervoor dat de wervels onderling niet tegen elkaar stoten en gemakkelijk tegenover elkaar kunnen bewegen. Deze tussenwervelschijf bestaat uit een buitenring van stevig, vezelachtig kraakbeen en bevat een weke, geleiachtige kern. De kern - nucleus pulposus - zorgt voor de veerkracht en het schokdempend effect van de wervelkolom tijdens het bewegen. Zodra de buitenband van de tussenwervelschijf scheurt, kan de geleiachtige kern uitpuilen en zo het ruggenmerg of de ruggenmergzenuw irriteren of zelfs gedeeltelijk afklemmen. Dit proces kan op alle plaatsen in de lumbale wervelzuil plaatsvinden. De meeste discushernia’s manifesteren zich in de onderste drie segmenten van de wervelkolom of ter hoogte van het heiligbeen. Maar ook onderaan in de halswervelkolom komt een herniaregelmatig voor. De druk op de ruggenmergzenuw kan ervoor zorgen dat de impulsen van de zenuw naar de ledematen worden geblokkeerd. Indien de uitstulping van de tussenwervelschijf groot genoeg is, kan hij rechtstreeks op een zenuwwortel drukken en zo een intense ontstekingsreactie veroorzaken. Daarnaast kan een zenuw die te lang bekneld zit, ook een permanente beschadiging aanrichten. In dit geval kan het nodig zijn de uitstulping operatief te verwijderen. Zo wordt de zenuwfunctie hersteld en ervaart de patiënt minder klachten. De meest extreme vorm van een hernia is het ‘equina caudasyndroom’. Deze toestand kan ontstaan wanneer de uitstulping op een aantal zenuwen tegelijk in het zenuwkanaal, onderaan in de rug, drukt. Dit is een ernstige discusaandoening, waarbij bepaalde functies in het onderlichaam kunnen uitvallen. Hierbij kan de patiënt het gevoel in de benen of de controle over de sluitspieren van de blaas en anus kwijtraken.
Welke soorten hernia bestaan er? Een hernia kan zich manifesteren van de nek tot het heiligbeen. Een hernia kan op alle plaatsen in de wervelkolom ontstaan, van in de nek tot in het heiligbeen. Deze discusaandoening manifesteert zich echter het vaakst tussen de 4de en de 5de lendenwervel (L4-L5) of de 5de lendenwervel en het heiligbeen (L5-S1).
We kunnen verschillende soorten hernia’s onderscheiden:
Rughernia of lendenhernia: in de 5 lendenwervels in het lendengedeelte Nekhernia: in de 7 halswervels in het nekgedeelte Borsthernia: in de 12 borstwervels in het borstgedeelte
Rughernia of lendenhernia, L4-L5, L3-L4 Bij een rughernia of lendenhernia ligt de druk op de lendenwervels. We spreken van een rughernia of lendenhernia wanneer de hernia zich ter hoogte van de 5 wervels van het lendengedeelte manifesteert. Dit type hernia komt het vaakst voor. De druk op de lendenwervels is het grootst omdat deze het volledige gewicht van het bovenlichaam dragen. Daarnaast ervaren ze ook de meeste rotatie- en trekkrachten. Dit komt omdat het zwaartepunt van het lichaam vóór de vijfde lendenwervel (L5) ligt, waardoor deze regio het zwaarst belast wordt. Onderzoekers stellen een rughernia of lendenhernia het vaakst tussen de 4de en de 5de lendenwervel (L4-L5) en de laagste lendenwervel en het heiligbeen (L5-S1) vast. Een hernia van de L4-/L5-tussenwervelschijf, voert een druk uit op de zenuwwortel van 5de lendenwervel. Hierdoor ontstaat er een pijn in het gebied van het been dat door deze L5-zenuwwortel wordt gevoed. Maar de rughernia kan ook in hogere regionen ontstaan, zoals tussen de derde en vierde lendenwervel (L3-L4). Een rughernia kan ook overgaan in ischias, een zenuwaandoening in de rug. Wanneer er een druk op de wortels van de ischiaszenuw ontstaat. Deze aandoening is in de volksmond ook gekend als heupjicht, hoewel deze toestand niets met jicht te maken heeft.
Nekhernia Nekhernia, nekpijn tussen de cervicale wervels. Na de rughernia of lendenhernia is de nekhernia het vaakst voorkomende type hernia. De frequentieverhouding nekhernia versus rughernia bedraagt ongeveer één op zeven. De halswervelkolom bestaat uit zeven nekwervels of cervicale wervels, C1 tot en met C7, waarbij C1 het dichtst tegen de schedel ligt. Deze bovenste halswervel wordt ook wel de ‘atlas’ genoemd, de tweede halswervel is de ‘draaier’. De grootste bewegingscapaciteit ligt tussen deze 1ste en 2de nekwervel. De meest voorkomende nekhernia's liggen tussen de 5de en 6de (C5-C6) en tussen de 6de en 7de halswervel (C6-C7), maar ze kunnen ook op de andere niveaus voorkomen. Enkel tussen C1 en C2 is geen hernia mogelijk, aangezien hiertussen geen tussenwervelschijf zit. Maar ook tussen C2 en C3, C3 en C4 en C4 en C5 kan dus een hernia plaatsvinden.
Borsthernia of thoracale hernia Borsthernia, hernia ter hoogte van de borstwervelkolom.
De borsthernia of thoracale hernia is een hernia die ter hoogte van de borstwervelkolom optreedt. Dit type hernia komt heel zelden voor. Artsen stellen vast dat minder dan een half procent van alle herniaoperaties borsthernia-ingrepen zijn. Patiënten die kampen met een borsthernia, ervaren vaak pijn in het midden onder de schouderbladen. In sommige gevallen voelen ze een uitstralende pijn naar een rib. Deze herniapatiënten kunnen ook een verminderd gevoel links of rechts op de borstkas gewaarworden. Wanneer dit type hernia een beknelling in het ruggenmerg veroorzaakt, zijn de gevolgen veel ernstiger. Wat is Ischias? Ischias is een gevolg van een discushernia. Hierbij ontstaat er een druk op de ischiaszenuw, waardoor de pijn naar het been of zelfs de voet uitstraalt.
Wat zijn de oorzaken van hernia of discushernia? Er zijn verschillende mogelijke oorzaken voor een hernia of discushernia. Een discushernia kan verschillende oorzaken hebben. In de meeste gevallen wordt een hernia veroorzaakt door een verkeerde lichaamshouding of een overbelasting van de rug. Hoe groter de druk op de tussenwervelschijven, hoe meer kans een persoon heeft om een hernia te ontwikkelen. Een hernia kan het gevolg zijn van verkeerd tillen, het dragen van te zware lasten of een verkeerde beweging. Een persoon kan zijn rug op een verkeerde manier belasten door bijvoorbeeld een verkeerde zit- of stabeweging te maken. Door deze verkeerde belasting, wordt een wervel te zwaar beladen en kan de onderliggende tussenwervelschijf scheuren. Wanneer een wervel beschadigd is, kan ook de tussenwervelschijf verslijten en zelfs barsten. De hernia is een feit. Een discushernia duikt vaak op als gevolg van een plotse factor, bijvoorbeeld een hevige hoest- of niesbui, waardoor de druk op de wervels en de bijhorende tussenwervelschijf plotseling flink toeneemt. In het Westen is een hernia vaak het gevolg van veelvuldig zitten en een gebrek aan lichaamsbeweging. Sommige personen hebben een genetische aanleg om een hernia te ontwikkelen. Een hernia komt immers in bepaalde families meer voor dan in andere. Vooral 20- tot 40-jarigen maken kans om deze ‘uitstulping’ te ontwikkeling. Dit komt omdat de geleiachtige kern van de tussenwervelschijven rond de leeftijd van 20 jaar mogelijk aan soepelheid kan verliezen. Daarbij daalt ook het vochtgehalte in deze schijven, waardoor ze krimpen.
Wat zijn de hernia klachten en hernia symptomen?
Hernia klachten kunnen heel gevarieerd zijn. Als gevolg van een hernia, kan de patiënt verschillende symptomen ontwikkelen: rugpijn, uitstralingspijn, zenuwuitval, verlammingsverschijnselen en andere klachten. De meeste klachten van een discushernia zitten in het been (bij een hernia in de lumbale wervelzuil), omdat hier de (geknelde) zenuwbanen naartoe lopen. De plaats waar de pijn opduikt, hangt af van de plaats waar de hernia zich bevindt. De ernst van de klachten wordt bepaald door druksterkte van de hernia op de betrokken structuren (ruggenmerg, zenuwbaan,...). De pijn kan ook vergroten wanneer een patiënt hoest, niest of perst. Rugpijn De rugklachten bij een hernia worden meestal niet rechtstreeks door deze discusaandoening veroorzaakt, maar door de verkrampte spieren die er het gevolg van zijn. Hernia rugpijn kan zich op verschillende plaatsen manifesteren: in de nek, de onderrug, de lenden en het heiligbeen (sacrum). De aard van de klacht hangt samen met het type hernia. We stellen vast dat rugpijn bij hernia niet zo vaak voorkomt, maar als deze er is kan de pijn heel hevig zijn. Nekpijn Bij een nekhernia kunnen er verschillende klachten optreden. In de meeste gevallen ervaart de patiënt met een hernia ter hoogte van de nek vooral uitstralingspijn naar de arm. Maar in sommige gevallen kan de patiënt ook hoofdpijn, pijn in de nek en pijn in de schouderzone ondervinden. Pijn in de onderrug Herniapatiënten kunnen pijn in de onderrug ervaren. Hierdoor hebben ze ook vaak moeite met het vinden van een comfortabele zithouding en hebben ze pijnklachten bij het uitvoeren van fysieke activiteiten. Pijn in de lenden, bekken en heupen Pijn in lenden en bekken en heupklachten zijn dé meest typische klachten bij een hernia. Uitstralingspijn Een discushernia staat niet altijd synoniem voor pijn in de rug of nek. De meeste herniapatiënten ervaren meer uitstralingspijn naar de ledematen dan stekende rug- of nekpijn. Waar de uitstralingspijn zich manifesteert, hangt voornamelijk af van de locatie van de hernia. We geven een overzicht van veel voorkomende uitstralingspijnen:
Rughernia of lendenhernia: Uitstralingspijn ter hoogte van het zitvlak en naar de onderste ledematen.
Nekhernia: Uitstralingspijn naar de armen. De patiënt voelt de huid van de arm prikkelen, verliest aan armspierkracht of voelt zijn arm of hand slapen.
Borsthernia: Uitstralingspijn naar de romp en ter hoogte van de ribben.
Ischiaspijn (ook spit genoemd) Het meest kenmerkende gevolg van ischias is een uitstralende pijn aan de achterkant van het meestal één - been die loopt van de bil tot aan de voet. Dit wordt het lumbosacraal radiculair syndroom genoemd. De pijn kan zo hevig zijn, dat lopen onmogelijk wordt. Meestal gaat ischias gepaard met lage rugpijn. Andere klachten:
Gevoelloze plekken of een veranderde huidstructuur rond het getroffen zenuwgebied;
Een brandende pijn;
Verminderde kracht in armen of benen;
Een verlammende pijn of verlammingsverschijnselen;
Het uitvallen van bepaalde spiergroepen.
Wat is de diagnose van hernia? Diagnosetypes Hoe weet de arts of er sprake is van een hernia? Uiteraard kunnen verschillende symptomen wijzen in de richting van een hernia. Daarom zal de arts de patiënt in de eerste plaats lichamelijk onderzoeken om de oorzaak van de klachten vast te stellen. De geneesheer zal de reflexen, de spierkracht en de beweeglijkheid van de patiënt testen. Omdat de pijn bij hernia erger wordt wanneer aan de geïrriteerde zenuw wordt getrokken, voeren verschillende artsen de test van Lasègue uit. Hierbij legt de patiënt zich op de rug en tilt de therapeut passief het been gestrekt omhoog. Wanneer de onderzochte persoon een hernia heeft, zal deze oefening op een bepaald deel van het bewegingstraject een ernstige pijn in het been (en eventueel in de rug) veroorzaken. Om met zekerheid uitsluitsel te kunnen bieden over het al dan niet hebben van een hernia, zal de arts de patiënt meestal aanraden om een MRI-scan, een CT-scan of in enkele gevallen een caudografie te ondergaan. De MRI-scan
MRI staat voor Magnetic Resonance Imaging of een beeldvorming op basis van magnetische resonantie. Dit onderzoek is vooral geschikt om weke delen - zoals de tussenwervelschijven, zenuwwortels en zenuwen - zichtbaar te maken. Ook vormveranderingen en scheuren zijn dankzij deze methode zichtbaar. De scan is echter minder geschikt om benige structuren te herkennen. De CT-scan Een CT-scan of een computertomografie is vooral geschikt om botstructuren weer te geven. Het is een onderzoeksmethode, waarbij via röntgenstraling een driedimensionaal beeld van het onderzochte lichaamsdeel wordt getoond. Op een klassieke röntgenfoto is slijtage aan de wervelkolom wel goed zichtbaar, maar worden de tussenwervelschijven niet duidelijk weergegeven. Deze methode wordt meestal toegepast wanneer de MRI-scan onvoldoende informatie geeft of om andere redenen niet kan worden verricht. Caudografie Een caudografie is een röntgenonderzoek waarbij de oorzaak van de klacht wordt gezocht met behulp van een contrastvloeistof in het wervelkanaal. Sinds de komst van de MRI-scanner wordt dit onderzoek enkel nog uitgevoerd wanneer er een doorslaggevende reden is om geen MRI-onderzoek te doen.
Preventie bij hernia, hoe hernia vermijden? Hoe kan je hernia vermijden? Om een hernia te vermijden is het bijzonder belangrijk dat u uw rug zo weinig mogelijk belast. Hieronder vindt u enkele rugsparende tips voor elke dag. Wees voorzichtig met tillen Onjuiste hefbewegingen kunnen leiden tot rugklachten. Let daarom op bij het tillen van zware voorwerpen. Vooral draaibewegingen zijn uitermate belastend voor uw tussenwervelschijven. Vraag hulp bij het tillen van te zware lasten en vermijd hefbewegingen boven uw hoofd. Om rugsparend te tillen, buigt u door de knieën en houdt u het gewicht dicht bij uw lichaam ter hoogte van uw middel. Houd uw rug recht terwijl u uw knieën strekt. Neem de juiste houding aan Ook een verkeerde houding kan een extra druk op uw tussenwervelschijven veroorzaken, zowel bij het staan als het zitten. Wanneer u in een verkeerde houding zit, verhoogt u de druk op uw onderrug. Daarom is het belangrijk om uw rug steeds goed recht te houden. Kies hierbij een goede (bureau)stoel die uw onderrug voldoende ondersteunt. Om rugklachten te vermijden moet u tijdens het zitten een heuphoek (hoek tussen zitting en rugleuning) van 90° of meer aanhouden en uw voeten plat op de grond plaatsen. Maar ook lang rechtop staan, kan uw rugspieren sterk vermoeien. Vermijd te lang rechtstaan of, indien dit onvermijdelijk is, leun tegen een muur aan en druk uw
onderrug tegen de muur. Belangrijk is dat u zich bewust bent van het belang van een juiste houding. Onderbreek lange zittijden door een korte wandelpauze en corrigeer uw houding bewust. De juiste ondersteuning tijdens de slaap Ook bij het slapen is het belangrijk dat uw (onder)rug een maximale ondersteuning krijgt. Hoe beter uw rug gesteund wordt, hoe lager de druk op uw zenuwen. Kies voor een slaapsysteem dat u een continue opwaartse ondersteuning biedt bij elke veranderende slaapbeweging. Let ook op uw slaaphouding. De buiklig is de meest en de ruglig de minst belastende houding voor uw rug. Maar ook bij deze laatste slaaphouding kunt u pijn aan de onderrug ervaren indien deze onvoldoende wordt ondersteund. Dit kan verholpen worden met een hydraulisch slaapsysteem, waarbij de pompen uw rug bij elke veranderende beweging ondersteunen. Ten slotte stelt ook de zijdelingse slaaphouding hoge eisen aan uw bedoplossing. Afhankelijk van uw lichaamsvorm (vb. brede of smalle schouders, breed of smal middel,...) heeft uw lichaam immers bijkomende ondersteuning nodig. Train uw rug- en buikspieren Om een hernia te vermijden, doet u er goed aan uw rug- en buikspieren voldoende te trainen. Door geregeld rugoefeningen te doen, is uw rug beter bestand tegen de spanningen en belastingen van elke dag. Raadpleeg uw arts of therapeut om te weten welke oefeningen uw rug kunnen versterken.
Wat is de behandeling van hernia? De behandeling van hernia is afhankelijk van de ernst van de aandoening. Vooraleer de patiënt een discushernia behandeling aanvangt, moet hij eerst exact weten welk type hernia hij heeft en hoe ernstig zijn aandoening is. 1) RUST Veel herniapatiënten krijgen in een eerste fase vaak pijnstillers en een periode van (bed)rust voorgeschreven. Door deze rustperiode trekt de geleiachtige uitstulping zich in sommige gevallen uit de buitenband terug, waardoor de tussenwervelschijf zichzelf heelt. Dit genezingsproces kan verschillende maanden duren omdat een slechte doorbloeding van de tussenwervelschijven dit proces vertraagt. Veel patiënten voelen de pijn al na één week bedrust verdwijnen en kunnen relatief normaal functioneren. Daarom denken ze al gauw – maar onterecht - dat ze genezen zijn. Dit verklaart waarom heel wat herniapatiënten snel hervallen. We stippen nog even aan dat de arts in sommige gevallen geen bedrust voorschrijft, maar de patiënt aanraadt om in beweging te blijven. Bij bepaalde hernia-aandoeningen, kunnen beweging en een afwisseling van houdingen immers verlichting brengen. 2) HERNIA OPERATIE
De neuroloog of neurochirurg kan in bepaalde gevallen beslissen om de herniauitstulping operatief te verwijderen. Een rugoperatie wordt meestal pas aangeraden wanneer bedrust en conservatieve behandeling geen soelaas bieden. Tijdens een discushernia operatie wordt de binnenkern van de tussenwervelschijf verwijderd. Hierdoor verdwijnt de uitstulping en neemt de druk op de zenuw af. Patiënten herstellen meestal vrij snel na een discushernia operatie. 3) TRANSFORAMINALE INJECTIE Een derde, maar minder gebruikelijke, behandelingsmethode is de transforaminale injectie. Wanneer de patiënt niet aan een hernia kan worden geopereerd is deze behandeling een efficiënte manier om de periode van spontane genezing, die soms maanden kan aanslepen, pijnvrij door te komen. De injectie bevat een ontstekingsremmende vloeistof en wordt aangebracht ter hoogte van de beknelde zenuw en de uitpuilende tussenwervelschijf. Dankzij deze hernia behandeling neemt de zwelling rondom de zenuw af, waardoor de patiënt veel minder pijn ervaart. Om de plaats van de hernia te bepalen is eerst een MRI-scan nodig. Vervolgens zal deze injectie onder röntgendoorlichting worden gegeven. Met behulp van de ingespoten contrastvloeistof, kan de geneesheer de precieze locatie van de zenuw vaststellen. De drie behandelingen – bedrust, rugoperatie en injectie - worden meestal gevolgd door kinesitherapie of osteopathie. Met behulp van oefeningen, kan de patiënt zijn rug versterken en zo bijkomende of nieuwe klachten beperken of voorkomen.
Om een juist behandelingsschema op te stellen, is het absoluut nodig zich te laten bijstaan door een therapeut!
Rugpijnvrij slapen met hernia Het beste bed bij hernia: de juiste matras en hydraulische lattenbodem. Slapen is een zeer belangrijk om goed uitgerust te zijn, ook als je hernia klachten hebt Een goed bed / slaapsysteem met de juiste matras en lattenbodem zijn hier een goede oplossing om de hernia rugklachten aanzienlijk te verbeteren. KENT U HET DORSOO-SLAAPSYSTEEM AL? Het Dorsoo-slaapsysteem omvat een verstelbare bedbodem die bestaat uit een lattenbodem waarbij de latten rusten op hydraulische pompjes die met elkaar verbonden zijn, en een matras die bestaat uit verschillende segmenten, zij volgt de welvingen van de lattenbodem. Het systeem past zich automatisch en voortdurend aan uw slaappositie aan waardoor het lichaam in alle zachtheid en comfort perfect ondersteund wordt. Mensen met gewrichtsklachten, reumatische aandoeningen, artrose of spieraandoeningen ervaren minder of helemaal geen pijn meer. VERHELP UW HERNIA KLACHTEN VANDAAG NOG
Een bed koopt u niet elke dag. Een bed dat u van uw rugpijn af moet helpen, nog veel minder. Medisch opgeleide Dorsoo-adviseurs geven u de juiste raad.
Bezoek http://www.dorsoo.be en ontdek meer informatie over het Dorsoo-slaapsysteem.
