Vrede.Nu is een uitgave van vredesorganisatie IKV Pax Christi, het samenwerkingsverband van IKV en Pax Christi en verschijnt vier maal per jaar

vrede nu Jaargang 4 - #3 Herfst 2010

Vrede.Nu is een uitgave van vredesorganisatie IKV Pax Christi, het samenwerkingsverband van IKV en Pax Christi en verschijnt vier maal per jaar.

Democratie van eigen bodem

Bosnië kiest

Krijgsmacht moet burgers beschermen

VN Vrouwenvertegenwoordiger Caecilia van Peski spreekt de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties toe en richt de aandacht op vrouwen, vrede en veiligheid in het licht van goed democratisch bestuur.

De Bosnische kiezer moet op 3 oktober heel wat vakjes rood kleuren. Zo kunnen sommige Bosniërs voor drie parlementen kiezen: voor kanton, federatie en centrale regering.

Met een schaduwrapport over de toekomstverkenningen van de Nederlandse krijgsmacht geven IKV Pax Christi en Cordaid hun visie op de toekomstige inrichting van het Nederlandse leger.

pagina 2 - 3

pagina 4 - 5

pagina 6

VN Vrouwenvertegenwoordiger Caecilia van Peski

Democratie van eigen bodem Aan het begin van de Vredesweek zijn veel wereldleiders in New York bij de jaarlijkse Algemene Vergadering van de Verenigde Naties, een instituut dat ooit is opgericht om de wereld veiliger en vreedzamer te maken. Dit jaar gaat IKV bestuurslid Caecilia van Peski naar New York om daar de vertegenwoordigers van 192 landen toe te spreken. Ze doet dat als vertegenwoordiger van alle Nederlandse vrouwen.

Democratie Van Peski heeft als verkiezingswaarnemer veel gereisd naar landen waar democratie niet sterk verankerd is. Ze zegt: “Ik geloof met hart en ziel in de grondbeginselen van de democratie. Grondbeginselen die uitgaan van gedeelde waarden, mensenrechten en het principe van one (wo)man, one vote.” In haar promotieonderzoek aan de Universiteit van Maastricht onderscheidt ze verschillende vormen van democratie. “Achter het idee van de Westerse exportdemocratie wil ik mij dan ook niet stellen. Ik sta veel meer voor vormen van home-grown democracy, democratie van eigen bodem dus. Democratie is niet statisch maar iets dat steeds in beweging is. Zo kan democratie zich met een land mee ontwikkelen. Daarbij doel ik niet alleen op landen die nog niet zo sterk ontwikkeld zijn en waarbij sprake is van een achterstand. Ook onze eigen Nederlandse parlementaire democratie ontwikkelt zich. Verkiezingen in Pakistan.

Verkiezingen in fragiele staten

D

e Nederlandse Vrouwenraad, een koepelorganisatie van diverse vrouwenorganisaties, heeft van het Ministerie van Buitenlandse Zaken de opdracht gekregen ieder jaar een VN vrouwenvertegenwoordiger aan te wijzen. Dat is dit jaar Caecilia van Peski. Zij werkt als onderzoeker en is eigenaar van een consultancy bureau op het gebied van internationale betrekkingen. Zij groeide op binnen een remonstrants predikantengezin, een van haar grootvaders was de Nobelprijswinnaar Jan Tinbergen en zo treedt ook zij in de voetsporen van haar

2

IKV PAX CHRISTI

sociaal bewogen voorvaderen. Van Peski richt zich als VN vrouwenvertegenwoordiger op het thema ‘Vrouwen, vrede en veiligheid in het licht van goed democratisch bestuur’. In de zeven minuten die ze de Algemene Assemblee toespreekt, zal ze aandacht besteden aan het belang van Resolutie 1325 van de VN Veiligheidsraad. Deze resolutie bestaat tien jaar en richt zich op de bescherming van vrouwen in conflictgebieden, hun deelname aan vredesonderhandelingen en de periode van reconstructie erna. Zaken waar ze als bestuurder van IKV ook mee te maken heeft.

Internationale organisaties die zich bezighouden met mensenrechten, krijgen soms veel kritiek te verduren. Zowel de Verenigde Naties als bijvoorbeeld de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE) krijgen het verwijt bureaucratisch en weinig slagvaardig te zijn. Toch ziet Van Peski wel degelijk meerwaarde in het werk van deze organisaties. De OVSE stuurt behalve waarnemers bij verkiezingen ook mensenrechtenexperts naar landen waar ze dat nodig acht. Van Peski: “Uit mijn eigen ervaring als verkiezingswaarnemer

heb ik gemerkt dat in sommige landen de namen van vrouwen op kieslijsten ontbreken. Soms is dat omdat vrouwen niet goed in de basisadministratie van hun gemeente vermeld staan. Ook de civic en voter education aan vrouwen, die hen wijst op hun rechten en plichten als kiezer en die vrouwen leert hoe zij zelf een politieke campagne op kunnen zetten, hoe ze een verkiezingsprogramma kunnen schrijven en hoe ze in het publiek overtuigend kunnen redevoeren, laat vaak veel te wensen over. Hierbij kunnen grote en kleine organisaties behulpzaam zijn.” Nederland behoort bij de eerste zeventien landen die een Nationaal Actieplan 1325 opstelden. Daarin staat hoe Nederland zich inzet voor de uitwerking van deze Resolutie, bijvoorbeeld door vrouwelijke mensenrechtenactivisten te ondersteunen.

Lobby Van Peski: “Ik denk dat mijn toespraak tot de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties en alle dingen die ik er om heen doe manieren zijn om - hoe bescheiden ook - invloed uit te oefenen op internationale afspraken en nationale maatregelen. Vrouwenor-

ganisaties wereldwijd en door de tijden heen hebben een cruciale rol gespeeld in de totstandkoming van verdragen die de positie van vrouwen versterken en hun beknotting of het geweld dat tegen hen gebruikt wordt, tegen gaan. Lobby bij intergouvernementele organisaties is iets waar ook IKV Pax Christi sterk in is. We horen er niet zo vaak over omdat lobby zich vaak niet direct in het gezichtsveld afspeelt, maar het gebeurt wel.” Dr. Marga Klompé was de eerste vrouwenvertegenwoordiger. Zij maakte zich sterk om vrouwen in maatschappelijke functies te krijgen. In 1956 werd zij vervolgens zelf de eerste vrouwelijke minister in Nederland. Caecilia van Peski durft zich niet te vergelijken met haar, maar zeker is dat ze aan de weg timmert voor vrede, vrouwen en democratie. Vanaf 1 november overigens gaat ze voor het Ministerie van Buitenlandse Zaken naar Georgië. Aan het grensgebied met Zuid-Ossetië zal zij als human rights monitor binnen de European Union Monitoring Mission werken. Binnen dit gebied is ook IKV Pax Christi sinds het begin van de jaren ’90 actief.

Column

Freek Landmeter is lid van de directie van IKV Pax Christi

Zorg voor de samenleving IKV Pax Christi heeft veel ervaring met conflicten in het buitenland. Conflicten onder andere veroorzaakt door polarisatie, vervreemding, ontkenning van wederzijdse rechten en belangen. Wij dragen bij aan de voorkoming of oplossing van conflicten door mensen met elkaar in gesprek te brengen. Op wereldschaal als het gaat om nucleaire ontwapening; op regionaal niveau als het gaat om bijvoorbeeld Georgië en Zuid-Ossetie; op lokaal niveau als het gaat om herdersvolken in de Hoorn van Afrika. Het is duidelijk dat lang niet alle ‘buren’ in grote saamhorigheid met elkaar in gesprek zijn. Buren worden soms als afwijkend gezien, ongelijkwaardig om reden van cultuur, religie of afkomst. En daarom als minderwaardig weggezet, als minder rechthebbend op datgene wat ons wel toekomt, buitengesloten, ja zelfs als vijand afgeschilderd. Het is vanuit die ervaring dat wij met zorg kijken naar de polarisatie die dreigt in de Nederlandse samenleving en tussen Nederland en het buitenland. Een wij-zij denken dat door sommigen in de politiek wordt aangewakkerd of met verkeerde oplossingen wordt bestreden. Een wij-zij denken dat niet minder wordt door het ‘te accepteren’.

Van Peski was in maart bij de VN.

We kennen de onvrede of zorg die bij een deel van de Nederlandse bevolking leeft. Wij geloven echter niet in isolatie en het aanscherpen van tegenstellingen. Een gesprek op basis van gelijkwaardigheid en respect voor elkaars identiteit en rechten kan leiden tot het afbouwen van vijandsbeelden. Er ligt kracht in ontmoeting, waarin we elkaar als medemens leren kennen, erkennen en waarderen. Door elkaar bewogen ontstaat beweging van toenadering. Geen streven naar uniformiteit, maar de realisatie dat samenleven in diversiteit waarde toevoegt. Dat vreedzaam samenleven als ‘buren’ een gedeeld belang is waardoor ieder zijn eigen leven binnen de gemeenschap het meest optimaal kan vormgeven. In ‘Buurten voor Vrede’ - het thema van de Vredesweek dit jaar komt iedereen tot recht. Foto voorpagina: Ontheemd in Oeganda. Foto: Petterik Wiggers.

IKV PAX CHRISTI

3

Bosnië kiest: hervormingen of stagnatie? Inwoners van Bosnië-Herzegovina gaan zondag 3 oktober naar de stembus om nieuwe presidenten en nieuwe parlementen te kiezen. Vijftien jaar na het einde van de oorlog is Bosnië-Herzegovina nog steeds tot op het bot verdeeld. Het Dayton-akkoord bracht weliswaar vrede, maar heeft de etnische, politieke en vooral ook mentale scheidslijnen tussen de bevolkingsgroepen verder versterkt. Het Helsinki Comité voor de Mensenrechten in de Republika Srpska (HCHR-RS) is waarnemer tijdens de verkiezingsstrijd.

D

e politici die vier jaar geleden werden gekozen hebben het land in plaats van vooruitgang vooral verdere polarisatie gebracht. Aleksandra Letic van het Helsinki Comité is sceptisch: “De meeste politieke partijen zijn monoetnisch. De weinige alternatieven krijgen nauwelijks media-aandacht en zijn niet bekend buiten de grote steden.” Bosnische verkiezingen lijken vooral hoofdbrekens op te leveren. De Bosnische kiezer moet op 3 oktober heel wat vakjes rood kleuren. Zo brengt een inwoner van de Federatie een stem uit voor drie parlementen: voor kanton, federatie en centrale regering. Een inwoner van het Servische deel kiest ‘slechts’ twee parlementen, maar stemt ook in twee presidentsverkiezingen: voor de overkoepelende en de eigen ‘republiek’.

Wij-zij denken Om hun machtsbasis in stand te houden spelen de politici in op gevoelens van onveiligheid, wrok en wederzijds wantrouwen. Verkiezingstijd staat garant voor moddergooiende politici en nationalistische retoriek, waarbij het recente oorlogsverleden er voortdurend bij gehaald wordt. Media en politici wakkeren zo het ‘wij-zij denken’ aan. Letic: “Bosnië worstelt met hoge werkloosheid en zit met een vastgelopen Europees integratieproces. De zittende mono-etnische partijen gaan deze hete hangijzers handig uit de weg door zich te richten op etnische belangen. Zo bagatelliseerden Servische leiders in een recent tv-debat de econo-

4

IKV PAX CHRISTI

mische problemen in de Republika Srpska. Alleen de Servische autonomie telt.”

Afscheiding Met name de Bosnische Serviërs werken hervormingen die de centrale staat moeten versterken tegen. Premier Dodik van de Republika Srpska zinspeelt regelmatig op afscheiding als er aan de autonomie van zijn gebied gemorreld wordt. Sommige Bosniak politici maken weer goede sier bij hun electoraat door opheffing van de Republika Srpska te bepleiten, al is dat praktisch gezien onmogelijk. Letic: “De Kroaten zullen de slogan ‘voor een derde Kroatische entiteit’ wel weer uit de kast trekken tijdens de verkiezingscampagne.” Het Helsinki Comité en andere maatschappelijke organisaties willen het liever over de inhoud van verkiezingsprogramma’s hebben. Letic: “Wij proberen kiezers beter voor te lichten over de (wan)prestaties van politieke partijen in de afgelopen jaren, vragen ze ook hoe hun verkiezingsprogramma nou echt bij gaat dragen aan ontwikkeling.”

Internationale bemoeienis Door al het gekissebis ligt het proces voor toetreding tot de Europese Unie nage-

noeg stil. Bosniërs kunnen daardoor nog steeds niet vrij reizen binnen Europa terwijl hun Servische buren dat al wel kunnen. Verschillende internationale initiatieven om het hervormingsproces uit het slop te halen zijn op niets uitgelopen. Dat ligt ook aan het gebrek aan eensgezindheid en daadkracht van de Europese Unie en de Raad voor Vredesimplementatie, een internationaal orgaan van 55 landen dat via een Hoge Vertegenwoordiger toeziet op de uitvoering van de Daytonakkoorden. “De afgelopen maanden hebben we weinig gehoord van de internationale gemeenschap”, zegt Letic. “De EU zou een maatgesneden benadering moeten hebben, toegespitst op onze complexe, naoorlogse situatie. Europa moet meer zichtbaar zijn voor ons. De gemiddelde Bosnische burger weet niet eens wat Europese integratie en burgerschap inhoudt.”

Discussieavond in Utrecht Meer weten over de verkiezingen en de situatie in Bosnië-Herzegovina? IKV Pax Christi organiseert een discussieavond in zaal Tumult op dinsdagavond 28 september om 19.00 uur samen met het Instituut voor Publiek en Politiek en SIBUtrecht. Aleksandra Letic gaat in discussie met David Chandler, auteur

Dayton vredesakkoord Bosniaks, Kroaten en Serviërs in Bosnië-Herzegovina leven veelal gescheiden van elkaar. Met het Dayton vredesakkoord zijn twee bestuurlijke gebieden gecreëerd: een Federatie bestuurd door Bosniaks en Kroaten en de Republika Srpska (RS) bestuurd door Servische Bosniërs. De Federatie is onderverdeeld in tien kantons. Hierdoor heeft de federatie onder andere elf ministers van onderwijs. De Republika Srpska heeft wel een centraal bestuur. Tenslotte is er een zwakke centrale regering met drie presidenten als staatshoofd.

van Faking democracy after Dayton, Maja Nenadovic, onderzoeker democratisering aan de Universiteit van Amsterdam en met Suad Arnautovic, voormalig president van de Bosnische Verkiezingscommissie. Volkskrantjournalist Leen Vervaeke is gespreksleidster. Na afloop vindt een netwerkcafé plaats met live muziek van gitaristen uit de band Mostar Sevdah Reunion. De voertaal die avond is Engels. Toegang is gratis. Aanmelden kan via [email protected].

Politiek in het na-oorlogse Bosnië Herzegovina is een complexe zaak. Foto: William Moore.

IKV PAX CHRISTI

5

Krijgsmacht moet burgers beschermen Nederlandse militairen verlenen hulp aan Afghanen. Foto: Ministerie van Defensie.

De krijgsmacht moet worden hervormd en ingezet om burgers te beschermen. Dat is de stelling die IKV Pax Christi neerlegde in een samen met Cordaid geschreven rapport over de toekomst van de Nederlandse krijgsmacht. Collega-vredesorganisatie Kerk en Vrede reageerde kritisch: er zou te weinig aandacht zijn voor niet-militaire alternatieven om tot vrede te komen.

H

et ministerie van Defensie opende het debat over de toekomst van de Nederlandse krijgsmacht met de publicatie van de ‘Verkenningen’. In dit uitgebreide document werkt het ministerie vier mogelijkheden voor een toekomstige krijgsmacht uit, de keuze is uiteindelijk aan de politiek. IKV Pax Christi en Cordaid vinden het belangrijk dat de krijgsmacht zich richt op de bescherming van burgers in conflictgebieden en fragiele staten. Daarom presenteerden de beide organisaties hun eigen visie op de toekomst van de krijgsmacht in een rapport met beleidsaanbevelingen, een zogeheten policy brief. Beleidsmakers en politici reageren geïnteresseerd, en stellen het op prijs dat maatschappelijke organisaties hun bijdrage leveren aan het defensiedebat.

Debat Kerk en Vrede was het niet eens met de inhoud van het rapport. Het stuk zou voorbijgaan aan de niet-militaire initiatieven om tot vrede te komen. Daarnaast zou IKV Pax Christi begrippen gebruiken die vol staan van ‘westerse dominantie’ als ‘asymmetrische oorlog’ en ‘gordel van instabiliteit’. Bovendien komt in de po-

6

IKV PAX CHRISTI

licy brief het kerkelijk denken over oorlog en vrede niet aan de orde volgens Kerk en Vrede. IKV Pax Christi is blij met de uitgebreide reactie, maar herkent zich niet in de kritiek. Hans Rouw, projectleider bij IKV Pax Christi: “Niet-militaire methoden voor conflictoplossing vormen de kern van het werk van IKV Pax Christi. Wij werken in meer dan twintig conflictgebieden aan oplossingen voor conflict en zetten daarbij in op geweldloze sociale, economische, politieke en culturele invalshoeken. Ons rapport ‘Bijdragen aan burgerbescherming’ is specifiek gericht op de politici die moeten beslissen over de Nederlandse krijgsmacht. Om focus te behouden hebben we ons daarom ook alleen op de mogelijkheden van het militaire apparaat gericht om burgers te beschermen.” In het blad Volzin was te lezen dat Kerk en Vrede zich stoort aan het gebruik van termen als ‘asymmetrische oorlog’ en ‘gordel van instabiliteit’. Rouw: “Een rebel tegenover een kanon is nu eenmaal ‘asymmetrisch’. Daarmee praten we het kanon niet goed. Dat geldt ook voor de gordel van instabiliteit. De gebieden waarin de komende decennia instabiliteit is te verwachten - inderdaad

ook vanwege ‘Westers’ optreden - vormen nu eenmaal een gordel rond de wereldbol.”

Wanneer geweldloosheid faalt De discussie legt een belangrijk inhoudelijk verschil tussen IKV Pax Christi en Kerk en Vrede bloot. IKV Pax Christi vindt dat daar waar geweldloze oplossingen falen en grootschalige mensenrechtenschendingen dreigen, de krijgsmacht een taak moet hebben burgers te beschermen. Kerk en Vrede gaat de vraag uit de weg wat er moet gebeuren als alle niet-militaire initiatieven falen en genocide dreigt. IKV Pax Christi vindt dat in deze gevallen militairen moeten kunnen worden ingezet om genocide te voorkomen of te beëindigen. Natuurlijk moeten alle politieke, economische en culturele middelen om conflicten te beëindigen worden gebruikt in China, Birma en de Palestijnse gebieden. Maar wat is het antwoord van Kerk en Vrede op de grootschalige mensenrechtenschendingen in de Democratische Republiek Congo, waar alle deze niet-militaire middelen falen? Wilt u reageren? Doe dit dan naar [email protected] of kom naar de Pax Christi Ledenconsultatie op 19 november.

Nieuws van de besturen Scheiding kerk, moskee en staat

Bestuurswisselingen

Op 13 oktober organiseert Stem in de Stad samen met de wijkgemeente Schalkwijk in Haarlem een avond over ‘Scheiding van kerk, moskee en staat’. Het symposium markeert het 50-jarig jubileum van Karel Blei, voormalig lid van Raad van Toezicht van het samenwerkingsverband IKV Pax Christi en voormalig secretarisgeneraal van de Nederlandse Hervormde kerk. Hij zal als inleider optreden; de Haarlemse burgemeester Bernt Schneiders reageert op zijn lezing. De bijeenkomst vindt plaats in de zaal van Stem in de Stad, Nieuwe Groenmarkt 10 te Haarlem. Aanvang 20:00 uur.

Johan Strijk die namens de Evangelische Broedergemeente in het IKV bestuur zit, heeft zijn termijn als bestuurder erop zitten. Datzelfde geldt voor Marijke van Grafhorst, die eerder terugtrad als voorzitter van het IKV. Beiden hebben zich met hart en ziel ingezet voor de vrede.

Machtsdeling met Taliban Voor een politieke oplossing van de situatie in Afghanistan is machtsdeling met de Taliban noodzakelijk. Dit is conclusie van de nota: ‘Afghanistan. Naar een begin van vrede in een onbegonnen oorlog’. Bestuursvoorzitter van het IKV Jan Pronk: “Ons oogmerk is om de meningsvorming en debat over ontwikkeling en vrede in Afghanistan te verbreden. Wij concluderen daarom dat het wenselijk is de huidige sterk militaire strategie te verschuiven naar een politieke en civiele aanpak.” Wel is het noodzakelijk de fundamentele, niet-onderhandelbare mensenrechten te blijven garanderen: “Juist daarom is het van vitaal belang in het onderhandelingsproces ook die civiele samenlevingsorganisaties te betrekken die pal staan voor deze fundamentele mensenrechten en de belangen van marginale bevolkingsgroepen.”

Ria Braspenning is negen jaar lid geweest van de Raad van Toezicht van het samenwerkingsverband IKV Pax Christi. Met haar management- en organisatieadviezen heeft ze met name bij de totstandkoming van het samenwerkingsverband veel betekend voor IKV Pax Christi. De zetel die Ria Braspenning in de IKV Pax Christi Raad van Toezicht innam, zal worden vervuld door Carla Kuijpers-Groensmit. Zij heeft een doctoraal in Nederlands recht, met als afstudeerrichting Staats-en bestuursrecht. Zij was lange tijd werkzaam voor de Universiteit van Utrecht en beschikt over ruime bestuurlijke ervaring.

U kunt de nota bestellen via onze website www.ikvpaxchristi.nl. Ga naar publicaties/regio Azië.

Per 1 juli 2010 is Marieke de Wal toegetreden tot de IKV Pax Christi Raad van Toezicht. Zij neemt de zetel over van Karel Blei. De Wal studeerde Wijsbegeerte aan de Vrije Universiteit met als specialisatie Filosofie van Management en Organisatie. Momenteel werkt zij als free-lance senior consultant, onderzoeker en coach op het gebied van internationale samenwerking, maatschappelijke middenveldorganisaties en publiek-private samenwerkingsverbanden voor duurzame ontwikkeling.

Pax Christi Ledenconsultatie Op 19 november houdt de Ledenraad van Pax Christi een consultatie. Deze gaat over de toekomst van de Nederlandse krijgsmacht, een onderwerp waar IKV Pax Christi en jongerenorganisatie Pax-it zich uitvoerig mee hebben beziggehouden. Voorafgaand aan de middag is er voor leden van Pax Christi een lunchbijeenkomst in Tumult-zaal, Domplein 5, Utrecht die begint om 12.30 uur met informatie voor de Pax Christi-leden, waarna bisschop Van Luyn het openbare gedeelte van de bijeenkomst om 14.00 uur opent. Een van de inleiders is prof. dr. Desiré Verweij die de Pax Christi Leerstoel ‘Normatieve en beleidsmatige dilemma’s van multilaterale vredesoperaties’ aan de Radboud Universiteit Nijmegen bekleedt. IKV Pax Christi medewerker Cor Oudes zal de policy brief ‘Bijdragen aan burgerbescherming’ toelichten. Aanmelden via [email protected].

IKV PAX CHRISTI

7

African Spirit

Agenda 19- 26 september Vredesweek Motto is Buurten voor Vrede, kijk op www.vredesweek voor talloze plaatselijke activiteiten

20 september Nacht van de Vrede Studio/K,Timorplein 62, Amsterdam 19:00 - 01.00 uur Entree: 10 euro Evenement aan de vooravond van de Internationale dag van de Vrede met debat, netwerken, muziek en film. Met Conflict for Dummies, De-Dicht-bij-je-Bed-Show en muziek van Go Back to the Zoo. Meer informatie op www.nachtvandevrede.nl

21 september Internationale Dag voor Vrede Tevens de internationale dag voor vredesgebed. Pax Christi Internationaal heeft de dag het motto ’Vrede = Toekomst’ meegegeven. Zie www.paxchristi.net

24 september

O

ikocredit Nederland en IKV Pax Christi organiseren op maandag 18 oktober van 18.30 uur tot 21.30 uur in La Gare, direct naast het treinstation van Amersfoort CS, een evenement over investeren in Afrika. Via presentaties en workshops worden leden, donateurs, beleggers en andere belangstellenden van beide organisaties geïnformeerd. De coöperatie Cocovico uit het Westafrikaanse Ivoorkust heeft een lening ontvangen van Oikocredit en hiermee een markthal opgezet waar honderden marktvrouwen terecht kunnen. Het waren moeilijke tijden want de burgeroorlog in Ivoorkust was in volle gang. Dankzij hun plek op deze markt kunnen ze hun kinderen te eten geven en naar school sturen. Cocovico zet zich in voor het verbeteren van de positie van de marktvrouwen.

Symposium Conflict Prevention and Peace Building by Civil Actors Haagsche Hogeschool, Johanna Westerdijkplein 75, ovaal 337, Den Haag 13.30 - 17.30 uur Toegang gratis, aanmelden via [email protected] Vredessymposium georganiseerd door de Stichting Vredeswetenschappen en IKV Pax Christi ter gelegenheid van de uitreiking van de scriptieprijs ‘Visies op Vrede’. Het symposium gaat over de wijze waarop burgers en ngo’s een bijdrage kunnen leveren aan conflictpreventie en vredesopbouw.

1 oktober Deadline voor opgave Pelgrimage naar Bethlehem is van 18 – 27 december, opgave is mogelijk tot 1 oktober. Een maximum van 25 deelnemers kan meereizen. Kosten zijn 1300 euro (voor studenten tot 27 jaar 700 euro). Brief met motivatie sturen aan [email protected]

19 november Pax Christi Ledenconsultatie

Rosalie Botti, voorzitter van de marktvrouwencoöperatie Cocovico en Mamadou Toure, vertegenwoordiger uit Ivoorkust van Oikocredit vertellen over het opzetten van Cocovico in oorlogstijd en over de werkwijze van Oikocredit. Nico Plooijer, projectleider Soedan IKV Pax Christi vertelt over de uitdagingen waar IKV Pax Christi voor staat in conflictgebieden. Verhalenvertelster Angèle Jorna van het Afrika Museum in Berg en Dal bij Nijmegen en een Afrikaanse muziekband verlevendigen de avond. Oikocredit is opgericht als antwoord van de kerken op de uitsluiting van arme, ondernemende mensen van krediet. Al bijna 35 jaar werkt Oikocredit aan structurele armoedebestrijding door leningen te verstrekken aan ondernemende mensen via coöperaties, microfinancieringsinstellingen en het midden- en kleinbedrijf. Meer dan 35.000 particulieren en (kerkelijke) organisaties wereldwijd maken dit werk mogelijk door te investeren in Oikocredit. U kunt meedoen door lid te worden of door een aandeel te nemen in een betere wereld via Oikocredit. Kijk voor meer informatie op www.microkrediet.nl. Mis dit evenement niet! Opgave voor 11 oktober via www.microkrediet.nl of 030 234 10 69.

8

IKV PAX CHRISTI

Tumultzaal, Domplein 5, Utrecht 12.30 inloop, 13:00 besloten deel, 13:45 uur – 16:30 open deel Discussiebijeenkomst over toekomst van de Nederlandse krijgsmacht. Aanmelden via [email protected]. Leden van Pax Christi die willen deelnemen aan de lunchbijeenkomst met de Pax Christi Ledenraad dienen dit apart aan te geven.

Colofon Redactie: Piet Halma en Helma Maas (eindredactie) Met dank aan: Mathieu Hermans, Linda Schevers, Cor Oudes, Myriam Braakhuis, Pauline Ebing en Freek Landmeter. Fotografie: o.a. Petterik Wiggers, William Moore, Johannes Odé, Ministerie van Defensie en IKV Pax Christi-archief. Basisvormgeving: RAAK Grafisch Ontwerp Drukkerij: Van der Weij BV, Hilversum ISSN 1874-6497 IKV Pax Christi, Godebaldkwartier 74, 3511 DZ Utrecht Postbus 19318, 3501 DH Utrecht Tel (030) 233 33 46, Fax (030) 236 81 99 [email protected] www.ikvpaxchristi.nl Giro: 51 61

IKV Pax Christi is ANBI-erkend en heeft het CBF-keurmerk