Vraag 8. Helpt een bril als je ziende blind bent? Vraag 8 - Helpt een bril als je ziende blind bent? Propere ruiten

Vraag 8

Helpt een bril als je ziende blind bent?

Herhaling: kenmerken poëzie

In een toets wiskunde kreeg je deze opdracht: ontbind 5 – 20 y² in factoren. Je kon de oefening niet oplossen. Waarom niet? Omdat je niet zag dat je 5 eerst moest afzonderen om zo tot het resultaat 5(1 – 2y)(1 + 2y) te komen. Zo is het ook met poëzie. Zien is meer dan gewoon kijken. In deze les leer je zien wat de dichter je wil tonen.

1 Propere ruiten 2 Zet je poëziebril op

1 Propere ruiten Opdracht 1

Bekijk en beluister de videoclip Propere ruiten van Yevgueni.

En we kijken naar buiten Jij ziet niet wat ik zie Zoek jij de waarheid Dan zie ik de fictie Hoor jij de vogels Zie ik de treinen Zie jij de parels Dan hoor ik de zwijnen En we hebben geen geld Maar we kijken naar buite n Jij zegt het zou nog zovee l mooier zijn Met propere ruiten En we sparen een auto En we rijden naar zee Onze kroost is onzichtbaar Maar ze rijden al mee En ik zie grijze wolken Jij ziet de gouden rand En je zegt het is altijd sle chter In het binnenland

En we hebben geen geld Maar we kijken naar buite n En jij zegt het zou nog zov eel mooier zijn Met propere ruiten En ik heb geen reden Om jou niet te geloven Kijk jij naar beneden Dan kijk ik naar boven Zie ik de vogels Zie jij de vissen Zo zijn we zeker Dat we samen niks misse n En we hebben geen geld Maar we kijken naar buite n En ik hecht geen belang Aan propere ruiten We hebben geen geld Maar we kijken naar buite n En eindelijk snap ik het be lang Van propere ruiten

Vraag 8 - Helpt een bril als je ziende blind bent?

NTC 4Tb_Deel 1.indb 43

43

11/07/13 14:45

1

Geef je mening over dit lied. Noteer met kernwoorden. Clip

Opdracht 2

Muziek

Beantwoord de vragen.

1

Wat zie je in de clip?

2

Welke gelijkenissen zijn er tussen een lied en een gedicht?

3

Waarover gaat het lied? Toon aan met voorbeelden uit de tekst.

4

Welke stijlfiguur gebruikt de zanger daarvoor?

44


Tekstinhoud

Deel 1

11/07/13 14:45

5

Wat bedoelt de zanger met ‘propere ruiten’? Geef zowel de letterlijke als de figuurlijke betekenis.

6

Hoe kijk jij tegen het leven aan: eerder positief of eerder negatief?

7

Een dichter speelt met taal, met woorden en klanken. Zoek in het lied voorbeelden van rijm. Noteer ook waar je dichterlijke vrijheid ziet. Dichterlijke vrijheid

8

Rijm

Herlees de eerste strofe hardop. Noteer een besluit over het spelen met klanken. – Welke klank overheerst? – Vind je dat geslaagd? Waarom? – Kiest de zanger vooral voor ‘korte’ of ‘lange’ klanken?



45

11/07/13 14:45

O

2 Zet je poëziebril op Opdracht 3

Lees deze gedichten. 1

Changement de décor

Ik schrijf ze op

2

Zodra de dag als een dreigbrief In mijn kamer wordt geschoven, Worden de rode zegels van de droom Door snelle messen zonlicht losgebroken. Huizen slaan traag hun bittere ogen op En sterren vallen doodsbleek uit hun banen. Terwijl de zwijgende schildwachten, Nachtdroom en dagdroom, haastig Elkaar hun plaatsen afstaan, Legt het vuurpeloton van de twaalf Nieuwe uren bedaard op mij aan.

3

Ellen Warmond

Zwart

Uit: Kaalslag, Querido Amsterdam 1999

Een vrouw in de trein, bleek een racist te zijn. Ze maakte een neger, uit voor straatveger. De zwarte heer in de trein, bleek een humorist te zijn. Hij at zonder berouw, ’t kaartje van mevrouw.

Dit is een poëzieposter van Plint. Gedicht: Koos Meinderts/beeld: Hele Frik © plint www.plint.nl

De conducteur in de trein, bleek meedogenloos te zijn. , De vrouw werd zwartrijden verweten en ze werd de trein uitgesmeten. Martien Rijlaarsdam

4

De ware De ware Hoe kan het dat de ware nooit ver weg is? Is dat toeval of zijn er zov eel liefdes als er plaats is om je heen? Ik ben nerge ns, of onderweg. Alleen. Als liefde enig is, kan er oo k maar één ware zijn. Die is niet hier. Dus ik mo et reizen en zoeken, al is die ene ook op zoek naar mij. Misschien Kan ik beter blijven om elk aar niet mis te lopen. Vind mij. Ik roep het: ik be n hier! Ted Van Lieshout

Uit: Hou van mij, Leopold

2009

5

Kwijt

Kwijt Zo kwijt als d ood mag je niet g aan. Hoe ruim ik op als ik niet ee ns kan bellen, vr agen of je onze fo to nog wel w il? Dan blijft he t eeuwig stil in huis en be n je niet eens we g, maar dood . Nee, als ik je verlies, dan hoop ik dat ik op mijn zakk en sla, een poosje zo ek en dan ineen s bedenk dat jij allang gevonden b ent door wie je lie ver ziet. Dan zal ik ku nnen rusten . Anders niet. Bart Moeyaer t Uit: Verzamel de liefde, Querido 2003

46


Deel 1

11/07/13 14:45

Opdracht 4 Vorm duo’s en beantwoord de vragen. 1

Wat is het thema van de gedichten? Noteer het in de tabel bij oefening 2.

2

Noteer met eigen woorden waarover het gedicht gaat. Gedicht

Thema

Inhoud

1

2

3

4

5

3

Onderzoek in deze gedichten de klanken. Gedicht

Rijm

1

2



47

11/07/13 14:45

3

4

5

Wat moet je kennen?

48


Wat moet je kunnen?

Je weet wat een thema is.

Je kunt het thema van een gedicht weergeven.

Je kent de kenmerken van poëzie.

Je kunt de inhoud van een gedicht met eigen woorden weergeven.

Je weet wat rijm is.

Je kunt klanken in gedichten onderzoeken en bespreken.

Je weet wat dichterlijke vrijheid betekent.

Je kunt voorbeelden van dichterlijke vrijheid terugvinden en benoemen.

Deel 1

11/07/13 14:45

Vraag 9

Sta jij bij je leraar op de zwarte lijst?

Over werken met inhoudsopgave, lijst, tabel Maak een lijstje met jouw vijf favoriete zangers of popgroepen. Noem de acteurs/actrices met wie je een date zou willen. Ken je het verlanglijstje voor Sinterklaas van je kleine zus? Vertel. Om de opdrachten uit te voeren moet je telkens een lijst aanleggen. Je lijst meer op dan je denkt. Ken je ook de uitdrukking: op de zwarte lijst staan? Een zwarte lijst is een lijst of registratie van ongewenste personen of zaken. Je kunt dus bij je leraar maar beter niet op de zwarte lijst staan, want dat wil zeggen dat je om één of andere reden niet gewenst bent. 1 Lijst 2 Inhoudsopgave 3 Tabel

1 Lijst Opdracht 1

Als je een uitnodiging voor je verjaardag wilt versturen, maak je om te beginnen een lijst van de vrienden of vriendinnen die je erbij wilt. Dat doe je om te weten hoeveel mensen je gaat aanschrijven. Wat kun je nog oplijsten? Wat lijst je zelf zoal op?

Een lijst kan een opsomming van namen, woorden of getallen zijn.

Opdracht 2

Om structuur in de lijst te brengen zodat hij overzichtelijk wordt, kun je verschillende methodes bedenken. Hoe ga jij te werk?

Woordverklaring = niet gewenst zijn op de zwarte lijst staan ten zet lijst oplijsten = in een


Vraag 9 - Sta jij bij je leraar op de zwarte lijst?

49

11/07/13 14:45

1

Je hebt veel muziek op je pc staan. Om een overzicht te krijgen, wil je een lijst maken.

2

Je gaat boodschappen doen en je mama dicteert wat je moet meebrengen. Hoe orden jij je boodschappenlijstje?

Karl Bruninx

Welkom

HL WE

Veel plakpret met de gratis stickers

LIB_4212_004

_OTH_stick_M

KO.indd

5

78

14

Extra warmte in huis: O de mooiste open haarde

Koele tips voor

Lekkere keuken

2 Inhoudsopgave Opdracht 3 1

2

Aan tafel Culifiches 3 x pompoen De heerlijkste gratins

Lees de inhoudsopgave en beantwoord de vragen.

64

Echte verhalen

Bekijk pagina 3 uit Libelle. Hoeveel categorieën vind je in deze Libelle terug?

56

Gevulde pompoen op z’n lekkerst

Kabeljauw met herfstgroenten

Welke? Markeer ze.

Welkom

Veel plakpret met de gratis stickers

Karl Bruninx

Karen Damen van K3

”Nee hoor, ik ben niet zwanger, ik ben gewoon een heel 56 emotione64el type ’”

HALLLLLO OW WEEN

LIB_4212_004_OTH_stick_MKO.indd

5

78 14/09/12 15:23

Extra warmte in huis: de mooiste open haarden

Koele tips voor

Gevulde pompoen op z’n lekkerst

32

Karen Damen van K3

”Nee hoor, ik ben niet zwanger, ik ben gewoon een heel emotioneel type’”

32

84

La vita è bella in Cinque Terre

3

Echte verhalen

Mijn buren maken mijn leven kapot Interview met Karen Damen van K3 Het complete slaapdossier Stem voor de Libelle Vrouw 2012 Chatlijn voor tieners met problemen

Gewoonweg mooi

s Kleurkick! Fleurige herfstensemble Mooi-mix Heerlijk, badtijd!

Praktisch & creatief

Halloween brengt sfeer in huis

Gezellig thuis

vlammen kijken in de open haard

Samen weg

Kom naar de Libelle Winterfair Cinque Terre, het échte Italië

16 32 39 70 82

8 20 50

Gewoonweg mooi

Kleurkick! Fleurige herfste nsembles 8 Mooi-mix 20 Heerlijk, badtijd! 50

100%

fit

WEKEN

46 84

75 Extra! 95 En ook... Blocnote 4 Mijn verhaal 2299Hulplijn Service & verkoopinfo 100

24

vlammen kijken in de ope n haard

78

Kom naar de Libelle Win terfair Cinque Terre, het échte Italië

46 84

Samen weg

78

39

Dossier slaapproblemen Up-to-date info

100%

fit

WEKEN

Halloween brengt sfeer in huis

Gezellig thuis

24

Geronimo kidspagina 97 Horoscoop Anne Davis’ column 122 Tv-programma’s 104 Puzzelen 121

16 32 39 70 82

Praktisch & creatief

55 61 64

Aan tafel Culifiches 3 x pompoen De heerlijkste gratins

Mijn buren maken mijn leven kapot Interview met Karen Dam en van K3 Het complete slaapdossie r Stem voor de Libelle Vro uw 2012 Chatlijn voor tieners me t problemen

24

39

Dossier slaapproblemen Up-to-date info

Het is Halloween!

3

Volgen de cijfers mekaar op? Waarom wel/waarom niet?

84

La vita è bella in Cinque Terre

50

Kabeljauw met herfstgroenten

Lekkere keuken

55 61 64

Deel 1

En ook...

Blocnote 4 Mijn verhaal 22 Hulplijn 75 Extra! 95 Geronimo kidspagina 97 Horoscoop 99 Service & verkoopinfo 100 Tv-programma’s 104 Puz zelen 121 Anne Davis’ colu mn 122

24

Het is Halloween!

3 NTC 4Tb_Deel 1.indb 50

11/07/13 14:45

4

Zou het niet beter zijn dat de artikels die bijvoorbeeld bij ‘mode & beauty’ horen, ook na mekaar in het tijdschrift voorkomen? Verklaar je antwoord.

Een inhoudsopgave is een lijst in onder meer een (school)boek, een tijdschrift … Naast de titels van de hoofdstukken of artikels wordt telkens het paginanummer vermeld. Je vindt de inhoudsopgave gewoonlijk na de titelpagina en het voorwoord, maar vóór de eigenlijke tekst. In de inhoudsopgave vind je alles wat je in het boek/tijdschrift kunt lezen, weergegeven in een duidelijke structuur. Je vindt er de titels en tussentitels terug die je ook in de tekst zelf tegenkomt. Met dat overzicht vind je gemakkelijk informatie over de inhoud terug.

Opdracht 4

Lees de inhoudsopgave en beantwoord de vragen. Via Wikipedia wil je iets meer te weten komen over tennis. Dit is wat op het scherm verschijnt:

Bij ‘Inhoud’ vind je deze inhoudsopgave:

Waar vind je een antwoord op de vraag: – Wat is een volley? – Aan welke voorwaarden moet een tennisbal voldoen? – Hoe tel je punten? – Wie heeft de snelste opslag ooit geslagen?



51

11/07/13 14:46

3 Tabel Opdracht 5

Bekijk de tabel en beantwoord de vragen. GS

W

V

G

P

1

Genk

10

6

3

1

51

2

Standard

10

8

0

2

51

3

Anderlecht

10

3

5

2

44

4

Club Brugge

10

4

2

4

43

5

AA Gent

10

0

6

4

33

6

Lokeren

10

1

6

3

31

1

Wat wordt weergegeven in de eerste kolom?

2

Verwoord de vierde rij aan de hand van de gegevens.

GS : W : V : G : P :

gespeelde matchen winst verlies gelijkspel punten

O

Een tabel is een verzameling van horizontale regels, die rijen genoemd worden en van verticale regels, die kolommen genoemd worden. Meestal gebruik je een tabel om gegevens overzichtelijk te presenteren.

Opdracht 6

Bekijk de tabel en beantwoord de vragen. Reisadvies

52


Deel 1

11/07/13 14:46

1

Wat is het vertrekstation?

2

Wat is het eindstation?

3

Hoe laat vertrekt de trein waarmee je het snelst je bestemming bereikt?

4

Hoelang reis je als je de traagste verbinding neemt?

5

Hoeveel treinen moet je nemen je als je voor de tweede verbinding kiest?

Opdracht 7

Maak een gegevenstabel van je klasgenoten.

1

Waar schrijf je de namen van je klasgenoten?

2

Wat schrijf je in kolom 2, 3, 4, 5 enzovoort? – – – – –

3

Vul de tabel in zodat je een volledig overzicht krijgt van de gegevens van je klasgenoten. Als je de tabel plastificeert, kun je ze gemakkelijk bewaren in je schrijfportfolio.

Wat moet je kennen?

Wat moet je kunnen?

Je kent de begrippen lijst, inhoudsopgave en tabel.

Je kunt gegevens in een lijst, een inhoudsopgave en een tabel terugvinden. Je kunt een lijst, een inhoudsopgave en een tabel samenstellen.



53

11/07/13 14:46

Vraag 10

Hoe gek ben jij op dieren?

O

Herhaling: werkwoord

Als je gek bent op vreemde verhalen waarin levende of dode dieren een rol spelen, dan geniet je vast van enkele waargebeurde dierenverhalen. Ondertussen poets je je kennis van de werkwoordspelling op.

1 2 3 4 5 6

Wat is hier het probleem? Hoe zit het nu? Hoe was het vroeger? Los het zelf op! Help, een Engels werkwoord! Mengelmoes

1 Wat is hier het probleem? Opdracht 1

Bekijk bij het onlinelesmateriaal de strip van Kabouter Wesley en beantwoord de vragen.

1

Wat is het tekstdoel?

2

Vertel kort waarover de strip gaat.

3

Waarover discussiëren de inspecteurs onderling?

4

Wat is de truc volgens de ene inspecteur?

5

Heeft hij gelijk? Verklaar je antwoord.

6

Hoe los jij het op als je niet weet hoe je een werkwoord schrijft?

54


Deel 1

11/07/13 14:46

1

Bekijk enkele tekeningen in detail. Uit: Jonas Geirnaert, Het Kleine Kabouter Wesley Boek

Opdracht 2

1

Beantwoord de vragen bij tekening 1. a Bekijk de spelling. Wat valt je op?

b Wat is het onderwerp in deze zin? (Over wie of waarover wordt er in de zin iets gezegd?)

c Voert in de zin één personage de handeling uit of gaat het over meer dan één personage?

d Spreek je in dat geval over enkelvoud of meervoud? getal van het onderwerp.

Dat noem je het

e Door welk persoonlijk voornaamwoord kun je het onderwerp vervangen? f Welke persoon is dat? g Heeft deze zin een wwg of een nwg? Uit welke delen bestaat het?

h Wat is de persoonsvorm in deze zin? i Verander het getal van de zin. Welke zinsdelen pas je ook aan?

j Vervang ook in de aangepaste zin het onderwerp door een persoonlijk voornaamwoord.

k Welke persoon is dat? Bekijk tekening 2 en beantwoord de vragen.

Uit: Jonas Geirnaert, Het Kleine Kabouter Wesley Boek

2

2

a Wat is het onderwerp in de zin Wij zoeken dus een varken dat dringend moet worden afgemaakt? b Bepaal het getal en de persoon. c Hoe vervoeg je het werkwoord in de ott?

Vraag 10 - Hoe gek ben jij op dieren?


55

11/07/13 14:46

d Verander het getal.

e Hoe vervoeg je dan het werkwoord in de ott? f Wat is het onderwerp in de zin Wij hebben niets gezien? g Bepaal het getal en de persoon van deze zin. h Herschrijf de zin naar de 2e persoon enkelvoud. i Maak een vraag van je zin. j Hoe schrijf je de pv in de 2e persoon enkelvoud?

k Heeft de zin een wwg of een nwg? Uit welke delen bestaat het?

l Noteer de infinitief van het werkwoord dat in de zin de meeste informatie geeft. is het hoofdwerkwoord.

Dat

m Hoe noem je het andere werkwoord? Wat is de taak van dat werkwoord?

n Wat is het o in de zin Wij zijn gewoon kabouters? Bepaal getal en persoon. o Heeft de zin een wwg of een nwg? Uit welke delen bestaat het?

De persoonsvorm komt in persoon en getal overeen met het onderwerp en is een deel van het wwg of nwg.

2 Hoe zit het nu? Opdracht 3

Zet de infinitieven in de tegenwoordige tijd.

Stoofpotje van … platgereden rat Wanneer de Britse Arthur Boyt (°1940) met zijn auto onderweg (zijn), (speuren) hij steevast de straten af, op zoek naar een lekkere maaltijd. Niet dat de man voortdurend restaurants (bezoeken), integendeel zelfs. In elke dode rat, verpletterde das of platgereden egel (zien) Arthur een nieuw gerecht

O

voor het kookboek dat hij binnen afzienbare tijd (willen) publiceren. Dat boek

Woordverklaring

56


Deel 1

jd steevast = geregeld, alti binnenkort = tijd e bar ien afz nen bin

11/07/13 14:46

(zullen) alleen gerechten bevatten waarvan het essentiële ingrediënt een dier (zijn) dat op straat werd doodgereden. De bizarre kok (weten) intussen hoe de meeste platgereden beesten smaken: vossen, muizen, ratten, fazanten, duiven, otters, egels, katten, vleermuizen, herten en eekhoorns. Zelfs een egel pronkte ooit op zijn bord. Kat (vinden) hij niet zo lekker. Een aanrader (noemen) Arthur wat hij enkele jaren geleden met kerst (hebben) klaargemaakt: een stoofpotje van das, konijn en fazant. Volgens de inmiddels bejaarde Boyt (smaken) dat heel bijzonder als je het (bereiden) met uien, aardappelen, raapjes, spruiten en noten. Wat de meeste mensen vies (vinden), (zijn) volgens Arthur Boyt gewoonweg

/

gezond, aangezien er geen kleurstoffen of conserveermiddelen (zitten) in het vlees dat hij (eten). En aan al wie zijn gewoonte maar vreemd (noemen), (melden) hij dat

/

iedereen het perfect normaal (achten) om afgevallen fruit op te eten, maar blijkbaar niet om een dood dier dat langs de kant van de weg (liggen) klaar te maken. Zelfs zijn vegetarische vrouw Sue (geven) toe dat haar man om zijn eetgewoonten te verdedigen een argument (gebruiken) waar zij niet tegenop (kunnen): voor het vlees dat hij (eten), (moeten) geen enkel dier

/

geslacht worden. Ze zijn allemaal letterlijk per ongeluk gestorven. (Bereiden) jij ooit ook een recept uit het kookboek van Arthur Boyt? Naar: Guy Didelez en Frank Pollet, Man eet hond en andere bizarre dierenverhalen

tip

Als je twijfelt over de spelling van een werkwoord in de tegenwoordige tijd, raadpleeg dan het vademecum. Daar vind je alle regels op een rijtje. Ook voor de verleden tijd en de imperatief (zie verder) kun je daar terecht.

Opdracht 4

Beschrijf in enkele zinnen wat je medeleerlingen doen. Gebruik de ott. Je klasgenoot noteert de vervoegde werkwoorden op een kladblad. Bespreek telkens of de schrijfwijze correct is. Gebruik minstens acht werkwoorden.

Woordverklaring onmisbare essentiële = belangrijke,



57

11/07/13 14:46

3 Hoe was het vroeger? Opdracht 5

Schrijf de werkwoorden uit opdracht 3 in de verleden tijd. 1

10

19

2

11

20

3

12

21

4

13

22

5

14

23

6

15

24

7

16

25

8

17

26

9

18

27

Opdracht 6 Vertel je buur wat je vorig weekend deed. Gebruik daarvoor de ovt. Je buur noteert de vervoegde werkwoorden op een kladblad. Bespreek telkens of de schrijfwijze van de werkwoorden correct is. Gebruik minstens acht werkwoorden.

4 Los het zelf op! Opdracht 7

Bekijk de teksten en beantwoord de vragen.

O

58


Deel 1

11/07/13 14:46

Uit: Jim Davis, Garfield Pocket 38, Loeb uitgevers Amsterdam/A.W.Bruna uitgevers B.V. Utrecht

1

Tot welk teksttype behoren deze teksten?

2

Wat is het tekstdoel van deze teksten?

3

Wie is het hoofdpersonage? Vertel iets meer over hem.

4

Wie is de auteur?

5

Welke soort zinnen zie je?

6

Welk effect verwacht een zender als hij zulke zinnen gebruikt?

7

Schrijf hier de belangrijkste werkwoorden uit de teksten.

8

In welke vorm zijn deze werkwoorden geschreven?

9

Hoe schrijf je deze werkwoordvorm?

Opdracht 8

Schrijf de infinitieven in de imperatief.

Hoe verzorg je een paard? (Poetsen) je paard (Borstelen) je paard vlak voor je gaat

/

rijden. (Beginnen) met een rubberen rosborstel om het vuil in de vacht los te maken. (Pakken) daarna een harde borstel waarmee je het vuil uit de vacht borstelt en van de benen verwijdert.



59

11/07/13 14:46

(Gebruiken) ten slotte een zachte borstel voor de laatste restjes vuil en het hoofd van je paard. (Krabben) de hoeven uit voor je gaat rijden: (vermijden) zo dat je

O

/

paard kreupel wordt als er scherpe steentjes in de hoeven zitten. (Voeren) je paard (Geven) je paard niet in één keer heel veel eten. (Voederen) het

/

geregeld kleine porties, een paard heeft immers een kleine maag. Een paard dat buiten staat en weinig werk doet, heeft voldoende aan gras. (Bijvoeren) het … met hooi, kuilgras, brood of wortelen als

/

de wei kaal wordt. (Zorgen) voor beweging (Rijden) elke dag met je paard, ongeacht het weer. (Zetten) je

/

paard een paar uur in de wei als je geen tijd hebt om ermee te gaan rijden. (Voorkomen) ook op die manier dat je paard al zijn extra energie er meteen uitbokt als jij net een ontspannen ritje wilt maken. (Houden) je paard gezond (Houden) het inwendige paard gezond door het voldoende en gevarieerd te voeren. (Geven) een paar keer per jaar een ontwormingskuur om te voorkomen dat de darmen van je paard geïnfecteerd worden door wormen. (Besparen) geen geld op de hoefsmid. (Bijkappen) de hoeven van

/

je paard iedere twee maanden … om scheuren in de hoef en een verkeerde beenstand te voorkomen. (Laten) de hoefsmid er hoefijzers onder slaan als je geregeld over de verharde weg rijdt. (Aarzelen) niet om een dierenarts te bellen als je twijfelt aan de

O

gezondheid van je paard. Naar: www.hoedoe.nl

Opdracht 9

Neem een kladblad en een potlood. De ene klasgenoot beveelt de andere om een tekening te maken. Hij vertelt daarvoor welke lijnen de tekenaar moet zetten en in welke richting die moeten lopen. Gebruik de imperatief. Als de tekening klaar is, dan wissel je de rollen om.

Woordverklaring

60


Deel 1

end, mank kreupel = gebrekkig lop ling isse gevarieerd = met afw t me t me bes geïnfecteerd = rs smeedt jze fi hoe die id sm = hoefsmid en paarden beslaat

11/07/13 14:46

5 Help, een Engels werkwoord! Opdracht 10

Bekijk de tekening en de tekst en beantwoord de vragen.

1

Welk teksttype is dit?

2

Wat is het tekstdoel?

3

Waarin schuilt de humor?

4

Uit welke taal is het werkwoord hacken afkomstig?

5

Door welk Nederlands woord kun je het vervangen? Schrijf de zin over.

6

Welk onderwerp hoort bij dat Engelse werkwoord?

7

Hoe spel je de verleden tijd van een werkwoord uit het Engels?

8

Zet de zin om naar de tegenwoordige tijd, eerst met het Engelse werkwoord, daarna met de Nederlandse tegenhanger.

9

Hoe spel je de tegenwoordige tijd van een werkwoord uit het Engels?

Opdracht 11

Bekijk deze cartoons.



61

11/07/13 14:46

1

Ook hier zie je werkwoorden die uit het Engels komen. Welke eigenaardigheid merk je op aan de vervoeging?

In de verleden tijd komt daar nog eens -te of -de bij. Dat geeft soms vreemde woordbeelden. Kijk maar naar de volgende oefening. 2

Zet de zinnen in de verleden tijd.

3

Wat is de stam van het Engelse werkwoord

O in deze cartoon? 4

Waarom staat er een dubbele medeklinker in die stam?

O

O

Werkwoorden van Engelse herkomst volgen de regels van de Nederlandse werkwoorden. Het is belangrijk dat je altijd vertrekt van de stam van het werkwoord. Houd er rekening mee dat letters die de uitspraak van de stam bepalen, blijven staan.

6 Mengelmoes Opdracht 12

Noteer de gevraagde vorm van de infinitieven tussen haakjes. Schrijf je antwoord naast het artikel (tt = tegenwoordige tijd/vt = verleden tijd).

Kater Tommasino (erven, tt) bijna 12 miljoen euro De Italiaanse kater Tommasino (worden, vt) het op twee na rijkste dier ter wereld omdat zijn baasje hem het volledige familiekapitaal (nalaten, vt). In totaal (gaan, tt) het om 11,7 miljoen euro. Maria Assunta (sterven, vt) vorige

/

maand op 94-jarige leeftijd. Ze (hebben, vt) geen familieleden meer en (zijn, vt) een echte dierenliefhebber.

Woordverklaring

62


Deel 1

mogen, familiekapitaal = het ver ilie fam de het geld van

11/07/13 14:46

Aangezien Tommasino niet (geven, tt) om materiële zaken, (gaan, tt) het

/

grootste deel van het geld waarschijnlijk naar een goed doel. Dat (zeggen, vt) Assunta’s advocaat aan de krant Daily Mail. Tommasino (zijn, tt) echter niet het enige diertje dat al (mogen, vt) erven

/

van zijn baasje. Het rijkste dier ter wereld (blijven, tt) Gunter, een Duitse herder, die ongeveer 105 miljoen euro (krijgen, vt) van zijn baasje. Naar: www.nieuwsblad.be

Opdracht 13

Opdracht 14

Opdracht 15

Schrijf de werkwoorden in de ott. (breakdancen)

Thomas heeft een opa die ___.

(finishen)

Sigrid __ als derde bij de stratenloop.

(sprayen)

Voor de match ___ hij vlug nog wat deodorant.

Schrijf de werkwoorden in de ovt. (timen)

Je ___ toch hoelang hij deed over één ronde?

(updaten)

Justine ___ haar website gisteren.

(downloaden)

Hij kreeg een fikse boete omdat hij talloze films illegaal ___.

Schrijf de werkwoorden in de imperatief. (mailen)

___ me de oplossingen van dat vraagstuk eens door!

(updaten)

___ je website, want die is compleet verouderd.

(deleten)

___ onbetrouwbare e-mails om problemen te vermijden.

Wat moet je kennen?

Wat moet je kunnen?

Je kent de regels voor de spelling van de tt, de vt en de imperatief.

Je kunt de werkwoorden correct vervoegen in de tt, de vt en de imperatief.

Je weet waar je de regels voor de spelling van de werkwoorden kunt raadplegen.

Je kunt de regels opzoeken in je vademecum.



63

11/07/13 14:46

Woordencocktail 1

O

Woorden heb je dagelijks nodig: om een gesprek te kunnen aanknopen, om iets te begrijpen … In de eerste lessen leerde je al heel wat nieuwe woorden. Hier herhaal je ze nog eens.

Schatkisten en sleutelwoorden Opdracht 1

Combineer een woorddeel uit de eerste schatkist met een woorddeel uit de tweede schatkist en vorm woorden die je in de krantenkoppen kunt invullen.

Klacht tegen cafébaas wegens Nieuw

geweld dankzij de crisis: moeskopperij

Steeds meer Facebook

honden door brokkenvoeding voor het vinden van een baan

Gevaren van chatten met onbekenden op een Rihanna te

voor reclamecampagne Nivea

Uit eten gaan gaat tegenwoordig

gepaard met een update op Facebook

Poolreiziger onderneemt The Voice is een

naar Groenland op Idool

Woordverklaring

64


Deel 1

len van groenten, moeskopperij = het ste den fruit of gewassen van vel

11/07/13 14:46

Opdracht 2 1

Kies een woord uit de woordenbalk en vul het in de juiste zin in. Pas de vorm van het woord aan de context aan.

2

Met bepaalde letters uit die woorden maak je een slotbegrip. Dat doe je zo: achter elke zin zie je twee cijfers. – Het eerste cijfer zegt je welke letter van het ingevulde woord je nodig hebt. – Het tweede cijfer duidt de plaats aan waar je die gevonden letter in het slotbegrip moet noteren. Voorbeeld: Met dat argument kan ik jouw kritiek weerleggen. (5, 2)  Hier heb je de vijfde letter nodig (l) en die zou je dan in het rooster in het tweede vakje moeten invullen. effectenhandelaar / stimuleren / ophefmakend / subsidiëren / assertief / non-verbaal / taks / lijst / verontwaardigd / vegetarisch 1

De vechtersbaas staat in die discotheek op de zwarte meer welkom. (1, 2)

en is daar dus niet

2

Je hebt gelijk dat je opkomt voor jezelf, in die branche moet je echt

3

Mijn enthousiasme

4

reportage op de televisie, waarin er heel wat aan het licht kwam over Na die een arts met verkeerde bedoelingen, werd de arts in kwestie meteen ontslagen. (10, 9)

5

De overheid stort maandelijks een groot bedrag op de rekening van die organisatie. (5, 1)

6

De overheid wil meer de werken aan het wegdek financieren. (6, 4)

7

Een (14, 7)

8

heel duidelijk dat het geen zin meer had om te eten: het Het kind maakte perste de lippen stevig op elkaar en schudde hardnekkig van nee. (7, 6)

9

Wie geen vlees eet, eet

zijn. (7, 3)

mijn vriendin om ook verpleegkunde te studeren. (3, 8)

heffen op snelwegen. Met die inkomsten kunnen ze

houdt zich bezig met het kopen en verkopen van aandelen op de beurs.

. (3, 5)

10 Toen de werknemer van diefstal werd beschuldigd, reageerde hij zelfs nog nooit een balpen mee naar huis genomen. (13, 10)

. Hij had

Slotbegrip

1 3

2

3

4

5

6

7

8

9

10

Weet je wat het woord betekent?

Woordencocktail 1


65

11/07/13 14:46

Opdracht 3

Los de rebussen op.

1

Zoek het juiste woord.

2

Zeg het met een uitdrukking. Geef ook de betekenis.

Uitdrukking: Betekenis:

Woordenschatlijst assertief bling bling effectenhandelaar familiekapitaal fenomeen forum, meervoud = fora in acht nemen illustreren

66


kreupel non-verbaal op de zwarte lijst staan ophefmakend relevant steevast stimuleren subsidiëren

taksen heffen variant vegetarisch verbaal verontwaardigd vulgair

Deel 1

11/07/13 14:46

Zelftoets 1

Wat heb je geleerd en wat weet je daar nog van? Werk samen met een partner. Maak elke opdracht eerst afzonderlijk. Vergelijk daarna jullie oplossingen en bespreek de verschillen. Als je twijfelt, kun je je leraar om hulp vragen.

Mondelinge taalvaardigheid Bekijk het filmpje op www.knooppunt.net en noteer in de tabel de verbale en non-verbale gesprekstechnieken die aan bod komen. Verbale

Non-verbale

Schrijfvaardigheid 1

Gebruik een schrijfkader om het krantenartikel samen te vatten. Op Facebook heeft het woord ‘vriend’ een ruimere betekenis. Ofcom checkte bij 1700 jongeren tot 15 jaar wie hun Facebookvrienden precies zijn: vrienden, klasgenoten, familie, buren en … onbekenden. De opvallendste vaststelling is dat de jongeren 1 op de 4 van hun Facebookfriends eigenlijk gewoon niet kennen. Tel zelf even mee: de ondervraagde jongeren hadden gemiddeld 286 onlinevrienden. Dat betekent dat ongeveer 70 vrienden totaal onbekenden zijn. Het gaat dan bijvoorbeeld over online gametegenstanders/medespelers die gefriend worden. Ofcom vroeg ook naar ervaringen met cyberpesten. Tien procent van de jongeren tot 15 jaar had vorig jaar af te rekenen met pestgedrag op het internet. Vooral meisjes werden vaker geviseerd. Check jouw vriendenlijst. Ken jij iedereen? Naar: De Morgen

Zelftoets 1


67

11/07/13 14:47

2

Hier lees je verschillende reacties op de vraag van Klasse of gsm’s op school verboden moeten worden. a Onderstreep in de teksten alle argumenten voor en tegen het bezit van een gsm op school. b Verwerk de reacties in een schrijfkader waarin je zowel de pro’s als de contra’s opneemt. Werk op een apart blad of op de pc. Gsm op school verbieden Op school is het dringend nodig dat kinderen leren om sociaal met elkaar om te gaan in het échte leven en niet achter een scherm of via een gsm. Als de jongeren op de speelplaats niets meer tegen elkaar kunnen zeggen en niet meer van gedachten willen wisselen omdat ze met hun gsm bezig zijn, waar gaan we dan naartoe? Zo gaan emoties verloren en begrijpen we elkaar op de duur niet meer …

1

5

Of we het nu willen of niet, we zullen ons moeten aanpassen aan de ‘nieuwe’ wereld. Een gsm hoort volgens mij niet thuis in de klas. Gsm’en dus ook niet. Die regel geldt ook voor leraren en personeel, maar het gebeur t helaas dat zij (niet allemaal 5 natuurlijk) zich er niet aan hou den en hun gsm gebruiken. Terwijl ze tenslotte toch het voo rbeeld moeten geven. Volgens mij is het bijna onmoge lijk (en eigenlijk niet echt redelijk) om gsm’s te verbannen in scholen. Volgens mij is het veel belangrijker om jon geren, van kindsbeen af, 10 gewetensvol te leren omgaan met deze (en nieuwe) vorme n van communicatie. Daarmee bedoel ik dat ze moeten leren om respect te hebben voor de leraar, voor het personeel en de medeleerlingen, dat ze moeten inzien dat ze de kans krijgen om te studeren en daa rbij in staat moeten zijn om in 15 te zien dat gsm-gebruik tijdens de les of tijdens een gesprek niet hoort. Laten we wel eerlijk zijn en als volwassenen ook proberen om hetzelfde respect op te brengen. Want zetten wij altijd even gewetensvol onz e toestelletjes uit? Ik probeer het wel, maar mea culpa, het lukt niet altijd. Jongeren 20 opvoeden gebeurt vooral thu is, als ouder moeten we dan ook onze verantwoordelijkhei d opnemen. Er is volgens mij geen ontkomen aan, we zull en ons moeten aanpassen aan de maatschappelijke verand eringen en aan de nieuwe technologieën. Er beter (veran twoordelijker) mee leren 25 omspringen lijkt me zinvoller dan ze te verbieden. 2

3

5

68


Een gsm vind ik overbodig op school. Die wordt het best uitgezet en in de boekentas gestopt. Kinderen leren niet meer om met elkaar om te gaan. Sociale vaardigheden aanleren op de speelplaats en tussen de lesuren hoort ook bij het naar school gaan. De scholen leveren enorm veel inspanningen om kinderen tot sport, spel en creativiteit te bewegen in de pauzes en op de speelplaats. Gsm’en (sms, spelletjes, enz.) leidt af en veel leuke momenten en aandacht voor elkaar gaan verloren. De straling van gsm’s blijkt ook niet gezond te zijn, dus hoe minder kinderen eraan blootgesteld zijn, hoe beter. ’s Avonds hoort de gsm niet in de slaapkamer. Zelf heeft mijn zoon (11) een gsm, om te gebruiken na de schooluren. Als eenoudergezin vind ik het praktisch om via de gsm met hem in contact te blijven bij naschoolse activiteiten.

Deel 1

11/07/13 14:47

Zakelijk lezen – Literatuur – Poëzie 1

/5

Zoek in de tabel de antwoorden op de vragen.

a Hoeveel kolommen telt de tabel? b Welke treinverbinding wordt hier weegegeven? c Op welke datum rijdt de trein? d Op welk spoor vertrekt de trein met één tussenstop? e Hoelang duurt de minimale reistijd? 2

/10

Haal de antwoorden op de vragen uit de tabel.

Zelftoets 1


69

11/07/13 14:47

a Wat wordt in de tabel weergegeven? b Gelden de resultaten voor de gemeente, voor de provincie, voor het land, op Europees vlak?

c Hoeveel mensen stemden niet correct? d Hoeveel politieke partijen dongen naar de stem van de kiezer? e Hoeveel zetels haalt Sp.a-Groen in de gemeenteraad? f Wie wordt de grootste partij in Lummen? g In welke provincie ligt Lummen? h Hoeveel stemgerechtigde inwoners telt Lummen? i Hoeveel procent stemde voor lijst CORRECT! j Hoeveel zetels haalt N-VA LUMINEUS VLD? 3

/8

Lees het artikel en beantwoord de vragen.

Holbewoners recycleerden al! Dertienduizend jaar geleden recycleerden onze voorouders al. Dat blijkt uit onderzoek van werktuigen door Spaanse archeologen. De onderzoekers ontdekten een groot aantal verbrande stenen in de archeologische site Molí del Salt bij de Spaanse stad Tarragona. Verbrande artefacten zijn ideaal voor archeologen om recyclage vast te stellen, omdat je eenvoudig kunt zien of ze na de blootstelling aan vuur nog aangepast zijn.

Recyclage was volgens de onderzoekers geen manier om het milieu te sparen. Het werd vooral gedaan uit gemakzucht. Een overbodig geworden werktuig lag voor de hand bij de aanmaak van een nieuw artefact. Volgens de onderzoekers werden sommige bestaande werktuigen ook aangepast om voor dubbel gebruik te dienen.

Maar er was ook een economisch motief aangezien geschikte stenen zoals vuursteen, schaars waren. De prehistorische mens moest dergelijke stenen soms ver van de woonplaats zoeken, en dus was het economisch interessanter om stenen te gebruiken die voorhanden waren. Mogelijk vormden sites waar veel artefacten werden achtergelaten zelfs een ‘recyclage-goudmijn’ voor de prehistorische mensen. De oudste kringloopwinkels, dus! Naar: www.hln.be

a Markeer in het krantenartikel de lead. b Plaats de tussentitels Noodzaak en Gemakzucht boven de juiste alinea. c Markeer het slot.

Woordverklaring

70


Deel 1

torisch voorwerp of artefact = bewerkt prehis torische tijd rhis voo de een vuursteen uit

11/07/13 14:47

d Het slot bevat:  een samenvatting van het artikel  een voorspelling  een nieuwe vraag  een grappige opmerking  een deskundige aan het woord e Onderstreep drie signaalwoorden in de tekst. 4

Lees het fragment en beantwoord de vragen.

5

10

15

20

25

30

35

Ik stap uit de auto en loop naar de achterdeur. In de achtertuin zie ik Arturo steaks barbecueën. Ik hoop binnen te komen zonder dat hij me ziet. Ik ben nog niet klaar voor de discussie waarvan ik weet dat hij zal komen en ik heb meer tijd nodig om zijn vragen te voorzien en mijn antwoorden uit mijn hoofd te leren. Maar Aurora roept naar hem van bij de achterdeur. ‘Sorry, dat we zo laat zijn. We kwamen in de file terecht.’ Hij antwoordt zonder om te kijken. ‘Ik zag nog geen eten opstaan, daarom dacht ik dat ik maar wat op de barbecue moest leggen.’ ‘Ik zal de salade maken,’ zegt Aurora, en ze gaat naar binnen. Ik wil ook naar binnen gaan als Arturo zegt: ‘Kan ik je even spreken, Marcelo?’ Ik loop zo langzaam als ik maar kan. Arturo staat met een reusachtige vork in het rode vlees te prikken. ‘Nog niet klaar,’ zegt hij. Hij doet het zware deksel weer op de barbecue en gaat op een van de witmetalen stoelen zitten. ‘Kom even zitten.’ Hij trekt een stoel bij. ‘Hoe was het met dokter Malone?’ ‘Goed.’ Ik sta nog steeds. Ik kijk naar de rode naald van de thermometer die aan de barbecue zit. Hij schuift langs de honderdvijftig graden. ‘Marcelo,’ hoor ik hem roepen. Hij houdt een glas halfvol robijnrode wijn in zijn hand. Ik weet dat Arturo niet blij is met mijn bezoekjes aan dokter Malone. Hij gelooft dat de tests impliceren dat er iets mis is met mij, wat volgens hem niet zo is. ‘En, wat heeft de goede dokter ditmaal met je uitgespookt?’ ‘De hersenen werden gescand terwijl Marcelo naar muziek luisterde.’ ‘Probeer dat nog eens te zeggen.’ ‘Mijn hersenen werden gescand terwijl ik naar muziek luisterde.’ Ik houd mezelf voor dat ik niet in de derde persoon over mezelf moet praten. Ook moet ik eraan denken hem niet met Arturo aan te spreken. ‘Dank je. O ja? Echte muziek of het soort dat alleen jij kunt horen?’ Als we over de IM praten wordt Arturo daar zenuwachtig van, heb ik gemerkt. Ik probeer van onderwerp te veranderen. ‘Na dokter Malone zijn we naar de pasgeboren pony op Paterson gaan kijken.’ ‘Dat is leuk. Maar je hebt nog geen antwoord gegeven.’ Het lukt je nooit van onderwerp te veranderen bij Arturo. ‘Echte muziek,’ zeg ik. Dat is geen leugen. De IM is net zo echt als welke muziek ook. ‘Hoe lang duren die bezoeken?’ ‘Twee uur, ongeveer.’ ‘Nee, dat bedoelde ik niet. Ik bedoel: hoe lang gaan die experimenten of observaties nog door?’ Voor ik antwoord kan geven zegt hij: ‘Ik heb een voorstel dat ik met je wil bespreken.’ Ik voel mijn borst verstrakken. ‘Ik ga niet naar Oak Ridge High.’ Ik hoor mijn stem trillen terwijl ik dat zeg.

Zelftoets 1


71

11/07/13 14:47

40

45

50

55

60

65

70

Arturo’s gezicht wordt ernstig. Ik zet me schrap. Ik weet dat hij van het ene moment op het andere kan omschakelen van vader naar advocaat. Het gezicht van Arturo de vader krijg ik minder vaak te zien dan mijn zusje, Yolanda. Ik krijg vaker Arturo de advocaat: ogen die me zonder knipperen strak aankijken, het stemvolume volkomen onder controle. Dan wordt hij iemand die zijn zelfbeheersing alleen verliest als hij dat wil. ‘Dit is wat ik zou willen voorstellen.’ Ik verwacht een pauze omdat hij sneller praat dan gewoonlijk. Maar hij blijft even snel praten als hij altijd tegen Yolanda doet. ‘Ik wil dat je deze zomer op het advocatenkantoor komt werken.’ Dat is een complete verrassing. Ik heb even tijd nodig om woorden te vinden, welke woorden dan ook. Als ik ze heb, zeg ik: ‘Ik heb een vakantiebaan op Paterson.’ ‘Je gaat in de postkamer helpen.’ Hij hoort niet wat ik zeg of verkiest dat niet te horen. ‘Ik heb al werk,’ herhaal ik. ‘Ga zitten, alsjeblieft.’ Hij wijst naar de stoel. Ik ga zitten. Hij schuift op zijn stoel naar voren zodat onze knieën elkaar bijna raken. Hij laat zijn stem zakken. Nu is hij een vader. ‘Ik wil dat je werk doet waarbij je met mensen omgaat, nieuwe dingen tegenkomt die je zelf moet uitzoeken. Op Paterson doe je toch niets waarvan je iets leert wat je nog niet kunt?’ ‘Ik ga leren de pony’s te trainen.’ ‘Maar in dit stadium van je leven moet je tussen mensen werken.’ ‘Waarom?’ ‘Dat is iets wat je eigenlijk nog nooit hebt meegemaakt. Op Paterson zit je in een beschermde omgeving. De leerlingen daar op school zijn niet … normaal. De meesten zullen hun hele leven blijven zoals ze nu zijn. Jij daarentegen bezit het vermogen te groeien en je aan te passen. Zelfs die dokter Malone van je denkt dat dat zo is. Dat zegt hij al vanaf de allereerste keer dat we hem hebben gesproken. Al die jaren was het niet echt noodzakelijk dat je op Paterson zat. Jij hoort daar eigenlijk niet thuis. Ik weet dat je dat zelf ook doorhebt. Er is niets mis met jou. Je leeft alleen in een ander tempo dan anderen van jouw leeftijd. Maar om te groeien en niet te blijven steken moet je in een normale omgeving komen. Het is er tijd voor. Dit is mijn voorstel: als je deze zomer bij mij op kantoor werkt, beslis je aan het eind ervan zelf of je je laatste schooljaar op Paterson of op Oak Ridge High doorbrengt.’ Nu pauzeert hij wel. Hij weet dat ik tijd nodig heb om het te verwerken. Eén zomer op het advocatenkantoor tegenover een heel jaar op Paterson. Ik loop Fritzy’s eerste maanden mis, maar ik kan hem volgend jaar nog wel trainen. Arturo onderbreekt mijn gedachten. ‘Eén ding.’ Ik zie hem het glas wijn pakken en naar zijn mond brengen. Ditmaal komen de woorden heel langzaam. ‘In het najaar mag je doen wat je wilt …’ Hij wacht tot onze blikken elkaar ontmoeten en gaat dan verder. ‘Maar deze zomer moet je je houden aan alle regels van de … echte wereld.’ ‘De echte wereld,’ zeg ik hardop. Dat is een van Arturo’s lievelingsuitdrukkingen.

Uit: Marcelo en de echte wereld, Francisco X. Stork

Markeer het juiste antwoord. a De titel Marcelo en de echte wereld is een: – thematitel – een titel die verwijst naar een persoon – een symbolische titel b Marcelo en de echte wereld is een voorbeeld van: – een ik-verteller – eenhij /zij-verteller – een personele hij

/5 d Marcelo is: – hethoof dpersonage – de tegenspeler e Er is spanning door: – de weersomstandigheden – deg ebeurtenissen – de locatie

c Het verhaal is geschreven in de: – ovt – ott

72


Deel 1

11/07/13 14:47

5

Beantwoord de vragen. a Noteer drie innerlijke gedragskenmerken van Marcelo. Illustreer met een voorbeeld uit het fragment.

/3

b Beantwoord met waar of niet waar.

/3

Stelling

Waar/niet waar

Marcelo zit op een gewone school. Paterson is een school voor kinderen met een leerachterstand. Marcelo kan zich vlot verdedigen. 6

Lees het gedicht en beantwoord de vragen.

C. Buddingh

Zelftoets 1


73

11/07/13 14:47

a Uit hoeveel strofen bestaat het gedicht? b Uit hoeveel verzen bestaat de 3e strofe? c Wat is het thema van het gedicht? vogels - vrijheid - de natuur - kooien

Taalbeschouwing: taalsysteem 1

Ga naar www.knooppunt.net voor een oefening op werkwoorden.

2

Schrijf de werkwoorden in de juiste vorm. De tijd leid je af uit de context.

/8

a Vorige lente (zetten) onze hond vier leuke pups op de wereld. Nu (dartelen) en (spelen) ze er al op los! b Als we een woord niet (kunnen) schrijven, dan (spellen) de leraar het voor ons. c Mijn tante (missen) haar zoontje dat momenteel op kamp is. d Juul (broeden) wekenlang op een plannetje om zijn broer Lowie te foppen, alvorens hij het daadwerkelijk (uitvoeren). e Gisteren (brengen) ik mijn hamster naar de dierenarts. Die (verdoven) mijn huisdier eerst, waarna hij het vakkundig (opereren). Daarna (laten) hij de hamster ontwaken onder een warmtelamp. f Zo snel hij (kunnen), (rennen) de agent achter de dief die hij op heterdaad (betrappen). Uiteindelijk kreeg hij hem te pakken.

Taalbeschouwing: taalgebruik 1

Onderzoek de zinnen. Wat is er mis? Verbeter ze.

/4

a Dat is het schoonste meiske da’k ooit gezien heb. Uitleg:

Verbetering: b Vermits u nog steeds niet betaald heeft, zal ik uw moeder moeten bellen. Uitleg:

Verbetering:

74


Deel 1

11/07/13 14:48

2

Duid aan of deze zinnen informeel (INF) of formeel (FOR) zijn. Noteer daarna in welke communicatieve situatie je ze zou kunnen gebruiken. a Kunt u tonen waar u die aanhoudende pijn precies voelt?

/3

FOR / INF

Communicatieve situatie: b Ben je braaf geweest op school?

FOR / INF

Communicatieve situatie: c Volgende week zullen we dit tijdens de algemene vergadering verder toelichten.

FOR / INF

Communicatieve situatie: 3

Lees deze waargebeurde situatie en beantwoord daarna de vragen. /2 Een reporter van Terzake stelt aan Bart De Wever de volgende vraag: ‘Voelt u zich gejost door het paleis dat u geen timing hebt gekregen, geen partners die gekozen worden?’ Waarop De Wever antwoordt: ‘Het woord jossen is volgens mij tussentaal en behoort niet tot de Nederlandse spraak. Ik ga daar niet op antwoorden.’ a Wat betekent ‘jossen’?

b Bart De Wever spreekt over ‘tussentaal’. Wat betekent die term?

c Wanneer kun je wel tussentaal gebruiken en wanneer niet? Geef telkens een communicatieve situatie. /2

4

/2

Vul aan met het gepaste schooltaalwoord. Je krijgt telkens de beginletter. a Deze oefening is r

gemakkelijk omdat je telkens de beginletter krijgt; anders was het

moeilijker geweest. b Voor dat vak krijg je geen proefwerk, maar er is p

evaluatie. Dat wil zeggen dat je het

hele jaar door beoordeeld wordt. 5

Maak zelf voorbeeldzinnen om de betekenis van de schooltaalwoorden duidelijk te maken. Creëer telkens een schoolse situatie. a situeren b benoemen c toepassen

Zelftoets 1


/4

75

11/07/13 14:48

6

/5

Vul de ontbrekende woorden in. 1 Op dat f

kun je discussiëren over de internationale politiek. Mensen van over de hele wereld

geven online hun mening en reageren op elkaar. 2 Toen de chauffeur werd tegengehouden door de politie, begon hij te tieren en te schelden. Nu heeft hij er een tweede boete bovenop gekregen: een voor v

geweld.

3 Door de crisis zoeken veel Spanjaarden naar alternatieven. Om kosten te besparen, vermijden sommigen de vaak duurdere supermarkten. Een f

dat populairder wordt, zijn de

gemeenschappelijke moestuinen. 4 Veel kinderen moet je s

om huiswerk te maken. Vaak hebben ze er geen zin in en

doen ze het maar half. Dan moeten ouders ingrijpen en proberen hen te motiveren. 5 Eigenaars van zonnepanelen zullen vanaf nu rekening moeten houden met een kleinere opbrengst. Freya Van den Bossche wil geen superwinsten meer s

. Tot eind 2009 werd zonne-

energie nog ondersteund met 450 euro per megawattuur opgewekte energie. In 2012 was de steun al gezakt tot 90 euro. 7

76


Vertel in vier zinnen aan de directeur wat je gisteren tijdens een van de lesuren leerde. Je gebruikt minstens vijf verschillende werkwoorden. Werk in een gepast taalregister.

Deel 1

11/07/13 14:48

Vraag 8. Helpt een bril als je ziende blind bent? Vraag 8 - Helpt een bril als je ziende blind bent? Propere ruiten

Recommend Documents