Verslag
m.b.t.
op ik
Na de aanslag kaart
de restauratie
te brengen
maandag
september
en werden
15 sept.
van de "Nachtwacht"
j.l. werd begonnen
de nodige
rapporten
De grootste
beschadigde
achterzijde
beplakt
hangen
september
1975»
de beschadiging
in
gemaakt.
plek links werd
aan de
met sellotape , om verder
uit¬
te voorkomen.
De uitgevallen
driehoek
werd met sellotape
weer
teruggezet .
dinsdag
16 sept.
De voorkant
van de grootste
werd beplakt
donderdag
18 sept.
De rechter japans
met japans
scheuren
papier
een aanvang
tussen
voorzieningen. X-Ray
gewerkt
(Balteau),
Een afzuiginstallatie uit 8 korte
werden
eveneens
beplakt
van te voren
toen de restauratie verbouwingen
aanschaffingen
behoorden
met toebehoren.
( ƒ.1750,--);
en o.a. een
( ƒ,26.000, — ).
( ƒ.5000, — ); twee verrijdbare neon buizen
met
ontvet met xylol.
aan de noodzakelijke
compleet
links
en celluloseli jm.
en 29 september,
Tot de noodzakelijke
apparaat
staande
werd
15 september
nam, werd
papier
en celluloseli jm, terwijl
het oppervlak
In de periode
beschadiging
lampen,
ieder be¬
een verrijdbare
werk-
brug enz. Er werden
afspraken
Profilty"
voor het maken van o.a. een instructie
voor
gemaakt
en regelingen
het maken van een documentaire
Ten behoeve
van de twee laatst
het Rijksmuseum de belangrijkste moedelijke
werd
data, waarop
Ten behoeve dat rekening
genoemde
en momenten
hield met eventuele
film en met de "N .C .R. V ."
werd
en de fotografische
draaiboek
waren
één en ander
van de restauratoren
met "Polyfoon
over de restauratie.
een fotografisch
fasen
getroffen
dienst
samengesteld,
vermeld,
inclusief
van
waarin de ver-r
zou gebeuren. een uitgebreid
tegenslagen
tijdens
draaiboek de
gemaakt,
..../Cont
Doordat
2
de facing
met behulp
van roggemeel
noodzakelijke roggemeel
bij vroegere
verhitting
doubleringen
als lijm gebeurde het papier
in de vernislaag
brandde.
in de vorm van grote
het originele
linnen
gestreken
was voorgekomen
normale
het dikwijls,
dat bij de
moesten
langwerpige
men er niettemin
dat het hierin
en de
blazen,
van
die uit
worden.
was of dit verschijnsel
diende
Dit had tot gevolg,
aangebracht
Het gevolg was een deformatie
linnen
het onbekend
werd
los liet van het schilderij
het originele
Hoewel
meestal
bij verdere
rekening
doubleringen
mee te houden.
van de doublering
afweek
van de
procedure.
Ie fase van doublering maandag
29 sept.
Van de achterzijde
van het spieraam
werden
de haken
verwij derd . -aanvang
Nachtwacht
uit de lijst
-
rechter
haak breekt
-
Nachtwacht
-
inspectie
-
vernislaag
-
krijtstrepen
af
uit de lijst verfzijde op Ruytenburg
op de achterkant;
lampen beschadigingen
- vJonder
afstoffen:
in aanmerking -
dinsdag
30 sept -
en bekleed redelijk
van foto¬
met Melinex
resultaat,
en vilt
de staat
genomen.
Nachtwacht
met gezicht
Schilderij
wordt
Krijtstrepen
met behulp
aangegeven.
schoongemaakt
Nachtwacht
is dun
naar beneden
losgemaakt
worden
van spieraam
aangebracht
rand om aan te geven
neergelegd.
tot waar
op 25 cm van de het linnen verwijderd
mag worden. -
Begin verwijdering Het linnen plaatsen
doubleer linnen
laat gemakkelijk
zelfs helemaal
los en hecht
op sommige
./Cont 3
Het doek bleek voorgestreken, strijkbout -
Ër werd
waren
de wasstreken
van de
nog zichtbaar.
geen weefselverandering
in het oorspronkelijke
doek gevonden. -
er was geen ruimte
-
Er waren
geen complicaties
Het aantekenen precies -
in doek bij de scheuren
met krijt was erg belangrijk
uitgevoerd
Men is voorlopig doubleerlinnen
en bleek
te zijn. gestopt
met het afhalen
om de filmploegen
van het
dit onderwerp
te
laten filmen.
De reden voor het gemakkelijk zocht worden
loslaten
in: l) de was-har s-vene tiaanse 5:^:1
heeft bijna
alle was-hars
en weinig
pasteuzen
Randen
-
1)
In verband
Aanvang
proef
waarschijnlijk
gebruikt
om de vernis¬ het schilderij
en om de vele
niet te pletten.
van 25 cm naar
aan de randen
redelijk
10 cm, omdat
bleek
te zijn.
proefnemingen.
met de sterke verharsing
een voorgenomen
warmte
verwijderd.
teruggebracht
hechting
en
opgezogen.
te ontdoen,
verfpartijen
Het doubleerlinnen -
is te dik geweest
Het was niet toegestaan
van vernis
ge¬
verhouding,
19^7 is weinig
druk gegeven,
laag te sparen. helemaal
van
moet
1:1
doubleerlinnen
3) .Bij de doublering
1 okt .
terpentijn
dus eigenlijk
2) Het gebruikte
woensdag
van het doubleerlinnen
van het originele
om te hechten, met Colle
totin,
doek werd niet uitge¬
voerd . 2)
Strookje
originele
linnen
schoonkrabben ; het bleek
van het linnen ne^t best meer wasj krabben
een kleine
vervorming
er ontstond
in het
dat, de kwaliteit
bovendien
door het
./Cont k
3)
Stukje
origineel
linnen
schoongemaakt
met xylol;
dit gaf zeer
goed resultaat. k)
Stukje
dun linnen
gespannen;
rektest
goed.
* 5)
Stukje
dik linnen
gespannen;
rektest
goed *)
6)
Dun linnen met was en hars
7)
Dik linnen met idem gestreken.
8)
De hechting
van het dikke
De was-hars
penetreert
Proef
gedaan
op originele
linnen
volledig
met Araldit
linnen
gestreken.
is beter. tot op het originele
- epoxy hars;
resultaat
linnen.
zeer goed en
flexibel. 9)
Plakproeven sterkste
10)
Onderzoek vroegere
gedaan
11)
gedaan
naar eventueel
resten
van vroegere
De naden werden
Overwogen worden
R.M. papier
achtergebleven
lijmresten
zijn te miniem
om te verwijderen.
verwijderingen
werden
zorgvuldig
het
van
gelgd.
2 okt . -
blijkt
in de lengte
houden
wordt,
kleine
stukjes
een lange draad moet
en zou moeilijk van de plaats
om behalve
( + 2 cm) niet verder toestand
plaatselijk
zorgwekkend.
Dit bleek niet nodig
Besloten
niet gevonden.
gecontroleerd,
of er in de messneden
het niet in de hand kunnen
donderdag
waarbij
doubleringen.
schoongekrabd ; de toestand 12)
papier,
bleek.
De zichtbare Sporen
met 2 soorten
geweest
zijn, i.v
van de draad.
rondom
te krabben
de messneden i.v.m.
van het doek en eventuele
de slechte
deformaties
in he
doek te voorkomen. Hofman
en Mertens
hebben
ieder reeds
1 x het doek
schoongekrabd. Waarschijnlijk
door de vochtigheid
van het double er linnen heeft langs de messneden stelling
en fixatie
de fiber van het linnen
zich volledig was niet
en het afhalen
hersteld:
her¬
• <
..../Cont 5
-
Een proef werd een linnen en dwars
gedaan met Araldit
draadje
in deze oplossing
op de messnede
Na droging
werden
gemakkelijk Het bleek bedekken
3 okt .
gedrenkt
werd
weggesneden
en werd
gehalveerd.
was zeer goed; grote flexibiliteit,
te verwijderen. nodig,
deze hechtingen
met melinex
en onder druk te drogen;
zandzakken
vrijdag
met ace ton;
gelegd.
de zijkanten
de dikte van de draad Het resultaat
verdund
hiervoor
te
werden
gebruikt.
-
De hechting
-
De eerste
-
De hechtingen
met Araldit
hechtingen
en Aceton
werden
werden
blijkt
goed te zijn.
gemaakt.
gedeeltelijk
afgesneden
en vlak
gemaakt . -
Besloten
werd
dit af te maken
zou zijn schoongemaakt
-
verende
onderlaag
Er werd
doorgegaan
als achterzijde
en, omdat het vilt
doek
een te
bleek. met het schoonmaken
van de randen
langs de messneden. -
De uiteinden aanwezig fonium
was, werden
maandag
dinsdag
6 okt .
7 okt .
ingesmeerd
stevigheid
met bijenwas gestreken i.v.m.
nog
en colo-
om hier¬ het
van het schilderij.
's morgens
hechten
voor
-
's middags
vervolg
hechten.
-
vervolg
-
Alle
de filmploegen.
hechten
scheuren,
achterzijde
een
gaten en andere
nalopen
Voorbereidingen d.m.v.
de doubleerrand
te krijgen
-
-
waar
( 5 ï 2 ) en vervolgens
door grotere draaien
van de naden,
beschadigingen
aan de
en inspecteren.
voor het draairen
van het schilderij,
..../Cont 6
woensdag
8 okt .
-
Spieraam
met zachtboord
het schilderij -
Doordat
tijdens
van de figuur Daar anders,
gelegd,
vlakke
ondergrond
aanwezig
-
Tussen
schilderij
en spieraam
-
Het doek werd
ver¬
het beplakken
moeilijkheden
bij het stoppen
met smalle
bobbels
op de achterzijde van
daar anders
van Ruytenburg
van
te voorkomen.
zachtboord
het ondersteboven
het schilderij
om doorzakken
het draaien
één van de platen
toonde werd
*
bekleed
zou geven.
van de messneden
geen
was. werd Melinex
dunnen
latten
aangebracht.
over de omslag-
rand van het doek vastgespijkerd. -
Door het schilderij ondergelegd
-
iets op te tillen werden
— kruislings
spannen
en gespijkerd
draaien
te voorkomen.
Er werd voortgegaan
- die vervolgens
om doorhangen
er singels
werden
tijdens
met de voorbereidingen
ge¬
het
voor
de
katrollen.
donderdag
9 okt
-
Steigers
gebouwd
om de katrol
constructie
te onder¬
steunen . -
Nachtwacht
naar de donkere
zijde van de vlonder
gedragen. -
Haken
bevestigd
om katrollen -
Nachtwacht zijde
gedraaid
met de messneden
het meeste
De twee vellen voerde
japans
hechtingen
treffelijk;
van het spieraam
te bevestigen.
( de helft van de vlonder,
lijst vangt
-
aan de achterzijde
naar de licht¬
het dichtst
bij de
licht).
papier
verwijderd;
de uitge¬
aan de achterzi jdebleken
was geen niveau
voor¬
./Cont 7
-
Bij het afhalen aangebrachte
minder
dan het tweede;
vetten
van het verf oppervlak papier
Het doek werd raam;
-
stuk beduidend
hebben
vel japans -
van het japans papier
oorzaak
doorgesneden
doubleerlinnen
weg te rollen
het eerst
plakkracht
hiervan
alvorens
te
was, het ont¬ het tweede
op te plakken. op de rand van het spie-
hier was uitsluitend
De randen
bleek
doubleerlinnen.
werden
verwijderd
van het oorspronkelijke
door deze
doek.
Dit ging erg gemakkelijk. Hierbij
bleek,
van de naden aangetoond
dat het vaststrijken van de uiteinden
totaal
laat vermengen
doubleringmassa
-
pa+ier
alcohol
96%.
Er werd
een proef
pigment
(rauwe omber)
was geplakt,
geheel vloeibaar
3 '
1 en Colle
verdund
bleek
weer
proeven
stopsel: totin,
en bleek Bovendien
toch dermate heeft
opnieuw
tot het
op te vullen.
een laag
maché
(cellu— pastosi-
Dit mislukte
ook niet met andere
de vernislaag
besloten
en liet
afstoting.
gedaan met papier
te bedekken,
en wordt
+
met terpentijn.
voor was-hars
zonder
niet haalbaar; blijkt
krijt
erg goed.
gemakkelijk
in de verflaag
met
1 volumedeel
loseli jm en japans papier) , om de diverse teiten
waar
geregnereerd
met gemaakt
erop aanbrengen
Er werden
werden
was doorlaatbaar
na ontvetting
aan te brengen
op de plaatsen
is. Vervolgens
De flexibiliteit
-
gedaan
terpentijn
Het stopsel
met de nieuw
gedeelten
japans
Venetiaanse
doubleringmassa
.
De wit uitgeslagen
stopsel
had gehad, waardoor
is, dat de nog aanwezige
zich niet
-
geen effect
de pastositeiten
dat één en ander gebruik
oplossingen
geen zin
te maken van
../ 8
vel polyethyleen siteiten
vrijdag
10 okt .
om tijdens
het strijken
de pagto»
te beschermen.
-
Oude stoppen
-
Welke
nalopen
ouderdom
hebben
ingezette
stukken
? vermoedelijk
+ 18-30 - 1850. -
Besloten
om ingezet
vervangen onderaan hechten
-
stuk in de trommel
en 2 andere midden)
ingezette
stukken
, na schoonmaak,
(in laars en
achterzijde
te
en dus te handhaven.
Vernisproeven
werden
schilderingen
zichtbaar
(2:l), 1) Naast
lateif te
genomen
waren.
met terpentijn rechterhand
ontstaan
Banning
door
handeld
+ Aceton
=
aan de voorkart, mogelijk strijken
met was.
met xylol.
kan alleen via de achterzijde
be¬
worden.
Opvallend
was het grote kleurverschil,
plek ontdaan originele
was van de bruine
verf
Deze kleine uitslag.
over¬
Cocq.
te warm
De was werd verwijderd De ongelijkheid
Alcohol
waar
als neutralisant .
Hier was de ongelijkheid vroeger
op plaatsen
tevoorschijn
vernisafname
De behandelde
nu deze
vernislaag
en de
kwam.
veroorzaakte partij
een witte
werd uitgehaald
met
gele terpentijn. 2) Bij het hoofd hoge hoed", bracht,
en de hoed van "De Schutter
was vroeger
die twee vermoedelijke
land of mes totaal Deze
een grote
stop was
bedekten
met de
stop aange¬
steken
met een
(25 x 4 cm).
,/Cont 9
Na verwijdering Aceton
van de retouche#
( 2 : 1 ), werd
(met een mesje) verf
Proef
gedaan
het stopsel
verwijderd,
tevoorschijn
met alcohol
en
mechanisch
waarbij
veel
originele
kwam.
met het bruinachtige
stopsel
op de
me ssneden .
-
1)
Bij middelste
2)
Bij één van de twee kruisende
Het drogen
messnede
gaat vrij
bevredigend.
met ingedrukte
zijkant.
messneden
snel. Het resultaat
Besloten
wordt,
rechts.
is zeer
dit op alle messneden
toe te passen.
maandag
13 okt .
-
Verwijdering
rest stopsel
hoge hoed";
na verwijdering
van
"De schutter
enkele malen
met de
uitgehaald
met gele terpentijn. -
dinsdag
ik
okt.
Twee
scheuren
aan de bovenzijde
Aceton
2 : 1 ) en ontdaan
i.v.m.
aftekening
-
Aanvang
stoppen
-
Plakraam
-
Bezoek van
schoongemaakt
van vroeger
stopsel,
dit
na de doublering.
van de messneden.
gemaakt.
de Heer van de Voorde
ront genopnamen
i.v.m.
te maken
van rde Nachtwacht .
Het blijkt
mogelijk
een totale
opname van de Nachtwacht
anders
(Alcohol
met"Cronaf lex" film in één keer
+ 200 rónt genopnamen
te maken,
noodzakelijk
terwijl
zouden
zijn
geweest . De Heer van de Voorde
-
zal rapport
toe, te zullen
assisteren
met apparatuur
van het "Instituut
Twee
soorten
om de sterkte
papier te
toezenden
bij de opnamen,
beproefd
Royal
maar
zegt
eventueel
de Patrimoine"
op een ander
schilderij
./Cont
10
Voorzetting
-
Proef
messneden
om met xylol
Het blijkt
nodig
stoppen.
de voorkant
de voorkant
O
te ontvetten
nogmaals
(+ 1 m') .
met xylol
te
behandelen. Besloten
wordt,
deze handeling
maar intensiever
in één keer
en met meer wisseling
te doen,
van stukken
ce lstof . Het gebruik feit,
van celstof
dat watten
is te verklaren
teveel
die na vervluchtiging
harige
resten
van de xylol
door het achterlaten,
zich lastig
laten
verwijderen.
-
De pasteuze meten
en in tekening
bekend
woensdag
gedeelten
is waar
in de verflaag gebracht,
deze plaatsen
-
Plakraam
-
Nachtwacht
-
Geverifieerd
-
Celluloseli jm aangemaakt.
-
Papier
15 okt . -
om Nachtwacht
uitge¬
zodat bij het strijken
zich bevinden.
gelegd.
met plakraam
gelijk
of Nachtwacht
gelegd.
los op spieraam
ligt.
op maat geknipt.
Het verf oppervlak xylol,
worden
nodig
van de Nachtwacht
om vochtigheidsaanslag
werd
ontvet met
en stof te ver-
wi jderen .
-
De eerste midden
geplakt
Het papier langer werd
baan papier
(breedte
over de hoogte
was in de lengte
gemaakt,
ingesmeerd
welk
1.^0 m) werd
in het
en aan één stuk.
aan iedere
zijde 25 cm
deel hier met celluloseli jm
om scheuren
te
./Cont
11
Aan één zijde viel het papier en kreukelde; geplakt -
het werd
en hiervan
De tweede
bij het optillen
niettemin
op het schilderij
was naderhand
baan werd
links
niets
te zien.
(rechts) van de eerste
geplakt . De derde baan -
Twee
stukken
links van de eerste. van +
15 cm werden
vervolgens
beplakt
tot aan de rand van het plakraam. -
Het geheel Droging
-
In verband
zelfde
omde randen
Op de eerder
van het schilderij
nogmaals
geregenereerde
papier
was geplakt,
papier
het creperingsproce Foto's
te beplakken
werd
met de¬
plaatsen
was tijdens
voor
japans
het drogen
s van de vernis
van het duidelijk
en dia's van dit fenomeen
werden
genomen.
Het beplakte geschoven
-
snel.
papiersoort.
onmiddelijk
l6 okt.-
ging vrij
met het omdraaien
zichtbaar.
donderdag
(tO minuten.
van het papier
besloten,
-
duurde
schilderij
werd voorzichtig
heen
en weer
om te zien of het los lag.
Het schilderij
werd
+ 80 cm opgetild
en op schragen
ge legd . Het spieraam
werd
-
Het schilderij
-
Over het beplakte banen
-
linnen
Een hulplat
eronder
werd weer
op de vloer
schilderij
losjes werd
uit gehaald
werden
Het schilderij
in het midden,
werd,
gelegd. drie
1.20 m brede
gespannen. aan de achterzijde,
aangebracht . -
en weggezet.
met mankracht,
•//Cont
12
Door
de vergrote
afmetingen
de katrollen
verhoogd
een gedeelte
boven
van het plakraam
moeten
worden,
het schilderij
hetgeen
zou moeten
zouden voor ge¬
beuren . Dit risico
was te groot
en daarom werd besloten,
met mankracht
te draaien.
De kracht
de ce llulose lijm en het papier
van
om
waren
goed.
De aan de voorkant Aceton
behandelde
en vervolgens
met Alcohol
gele terpentijn,
was-har s-vene tiaanse de achterkant
plekken
terpentijn
zach
hadden
substantie
-
de
aan
)or de Melinex
onder-
laag was dit niet vc rwa c!rt Het is ook duidelijk, terpentijn
dat ook hiervoor
verantwoordelijk
is.
en schoonmaken
bleek,
Bij krabben
de gele
dat de gele terpen¬
tijn ook de zeer oude doubleringre sten in het weefsel
had opgelost.
Het bleek voorts
dat, na de overweging
de achterkant
zo te reinigen,
was verteerd
en aangetast
zeer oude doubleringresten
Doordat, krabben
het weefsel
dus het papier een proef
te zeer
en dus werd besloten,
te staan,
snel een deformatie
de doubleringresten
om de achterzijde van
te ontdoen
19^7 met behulp
bij
vertoonde
los zou raken van de verflaag,
genomen
deze
te laten zitten.
zoals eerder was komen vast het linnen
om eventueel
en
werd van
van xylol.
... ./Cont
13
Deze proef niets Deze
toonde
zichtbaar
aan, dat
was aan de voorzijde.
op het R.M. reeds meermalen
werd nogmaals
beproefd
Na enige tijd bleek de typische
Nadat
alle xylol
en de Melinex
vrijdag
17 okt .
-
Tijdens
gedraaid
van de overlapping
werpige
luchtbuis
hoog
boven¬
werd
het vilt
weggenomen
en werd
bleek
een
links en rechts
van het papier,
te zijn ontstaan.
doek los te zijn geraakt is te zoeken
op het spieraam
terwijl
ook
van onder tot boven, en ter
breedte
een lang¬
Hier bleek
het
van het papier.
in het feit,
was gedeformeerd
was gezakt,
schilderij
was
onderzoekingen
van het schilderij,
beneden
te zijn verdwenen,
neergelegd.
verdere
Oorzaak
linnen.
sprake was.
van de vlonder
linoleum
methode
stukje
lucht van dit oplosmiddel
de Nachtwacht
soort
gebruikte
op een schoon
dien niet van verkleuring
-
er van deze behandeling
waardoor
naar beneden
dat het zachtboord door vocht
het midden
en naar
van het
hing en de randen
iets om¬
stonden.
Doordat
de laatste
smal waren nomen,
en dus een bredere
ontstond
ook, omdat grensde,
twee te beplakken
die bovendien
Omdat bij het herplakken een moment
overlapping
hier een vertraging
de overlapping
gekozen
was,
eerder
de ontstaane
van het
gedroogd
er aan¬
welbewust
dat de eerst beplakte
tweede beplakking
geheel
in het drogen
van de randen
gedroogd,
waar
was, raakte
ge¬
droog was.
waren
en op de plaats
schilderij
werd
naar het spieraam
nog niet helemaal
gedrukt
stroken
werden
randen
randen
door de
naar beneden
de overlapping
nog niet
hier het schilderij
los
./Cont
ik
De helft van de achterzijde schoongemaakt
met xylol.
Bij de randen
werd
verwijderd;
evenals
beschadigingen.
van het schilderij
de was -hars
oplossing
mechanisch
langs de oude scheuren
