juni 2009
__________________________________________________________________________________________________________________
bouwd en gelukkig aan toeristen wat te bieden
Van de redactie
heeft, getuige zijn verhaal. Ga kijken of het waar is.
door Ton van Daal Piet Riemens doet verslag van de ALV van de Hugo Groeneveld, u weet wel
vereniging op 1april in Utrecht. Er was een grote
van onze afdeling Kunst en Cul-
opkomst in het Beatrixgebouw. Het was weer een
tuur, is naar de tentoonstelling Glinsterend Glas in
hele prestatie van het bestuur om het allemaal voor
Den Haag geweest. Hij wist niet wat hij zag. Ja glas,
elkaar te krijgen. Dat mag ook wel eens gezegd
maar niet zomaar glas, afijn lees en ril. Hugo zou
worden. Toch? Nou dan.
Hugo niet zijn als hij er niet verder indook en zo legt hij een relatie tussen glas, productie, historie en
De voorzitter. Hij is blij, houden zo.
kunst. Jawel. Hennie Looijestein doet zijn DOKA weer eens Nelleke Persoons meldt de voortgang in het
open met het licht aan, want het is allemaal digitaal.
Bedrijfshistorisch Archief; zij zoekt medewerkers en
Nieuwe kunstjes. Probeer het ook eens mensen.
getuigen. Elders schrijft zij over het 100-jarig jubileum van Olivetti in Ivrea, Italië, door oud-
Wouter van der Horst vangt eenden en geeft ze een
medewerkers van Oliservice, die ook al een
nieuw leven. Wel eens van een donor-eend
museum onderhouden. Zij wil foto’s. Kom op met
gehoord? Wij spraken met hem.
die dingen, maak je onsterfelijk.
Rob van der Velden vertelt iets over de automatise-
Roland van Rossum geeft een reisimpressie van
ring van het ledenbestand.
Vietnam, een gehavend land dat weer is opge-
Inhoud Van de redactie
2
Bedrijfshistorisch Archief
9
Van de voorzitter
3
Vietnam, een reisimpressie
11
Uit de bestuurskamer
3
Wout van der Horst, eendenjager
13
Digitale Doka (5)
6
Glas
16
Puzzelpagina
8
Oliservice web
20
Colofon Het redactieteam bestaat uit:
Verder werkten mee:
Opmaak:
Piet Riemens
Nelleke Persoons
Piet Riemens en Henny Looijestein.
Ton van Daal
Roland van Rossum
Henny Looijestein
Printen:
Jan Boekhout
GDC, Apeldoorn
Hugo Groeneveld Eric Roqué (bestuursvertegenwoordiger)
Bij de voorplaat Het wagenpark van Wout van der Horst bestaat uit nostalgische “eenden en kevers”. foto Henny Looijestein.
Redactieadres: Jan Boekhout Pyramideboomgaard 406; 3451 KV Vleuten Tel: 030 6773955 E-mail:
[email protected]
Website: www.vggetronics.nl
__________________________________________________________________________________________________________________ 2
Op de jaarvergadering werd een nieuwe mogelijk-
Van de Voorzitter
heid voor contact gepresenteerd naast het succes-
door Henk Janssen Groesbeek
volle magazine en de nieuwsbrief: de VGG-website. Een bezoek aan deze site is de moeite waard,
Het gaat goed met de vereniging.
ondanks dat hij nog niet af is.
Niet alleen het ledental stijgt, ook zijn er steeds meer leden actief in de vereniging,
Het contact met Getronics is door de veranderingen
vooral in de regionale activiteiten.
na de overname door KPN wat moeilijker geworden door de nieuwe regels die er zijn. In juni vindt
Dit jaar werd de zesde jaarvergadering gehouden
er op verzoek van het bestuur een ontmoeting
en gaan we ook al voor de zesde maal met elkaar op
plaats met de nieuwe CEO (directeur) van
stap. Beide activiteiten zijn belangrijke vaste en
Getronics, de heer Erik van der Meijden om na te
inmiddels succesvolle punten in het verenigings-
gaan wat Getronics en de vereniging voor elkaar
jaar. Contact met en tussen de leden is de belang-
kunnen betekenen.
rijkste taak van de vereniging. We zijn daarom blij dat de regioconsulenten de taak van Pieter van den
Al met al er zijn volop activiteiten binnen de vereni-
Heuvel, voor de individuele contacten met de leden,
ging om trots op te zijn. Wij zien u graag terug op
hebben overgenomen.
onze jaarlijkse uitgaansdag in september!
Uit de bestuurskamer Ledenadministratie
Op 1 juni is het aantal leden 362.
Overleden Dhr. F.A. Simons
13-03-2009
Dhr. F. de Vries
29-02-2009
Mevr. A. Dam-Wilkens
24-02-2009
Dhr. J.L. van Rheenen
11-05-2009
Verderop in dit magazine leest u meer over het vernieuwde ledenbestand. Bij het lezen daarvan zult u begrijpen dat het up-to-date houden van groot belang is om op een efficiënte manier en op het juiste moment met u te communiceren. Voor sociale activiteiten maken we gebruik van de
Nieuwe leden Dhr. A.P. van Litsenburg
Haarlem
Dhr. K. Rozema
Apeldoorn
Dhr. A. Maat
Apeldoorn
Dhr. P.J.M. Opstal
Raalte
Dhr. D.J. Schrijvershof
Lelystad
Mevr. S. de Vries
Apeldoorn
Dhr. J.C. Setz
Ridderkerk
Dhr. W.A.M. van der Horst
IJsselstein
Dhr. B.L. de Jonge
Apeldoorn
Dhr. M.J.M. van Mierlo
Deurne
Dhr. M.L.M. Robben
Nuenen
Dhr. H.C. Melse
Beuningen
Dhr. J.A.V. Stolwijk
Leidschendam
Dhr. G. Smits
Ugchelen
Dhr. A. van der Velde
Huizen
Mevr. C.M. van Akerlaken-Mooijen Almere
gegevens van u en uw partner, zoals informatie over korte of langere ziekte, overlijden, huwelijk of partnerschap en verjaardagen. Voor het melden van wijzigingen of aanvullingen kunt u terecht bij de regioconsulent van uw regio of direct bij de ledenadministratie.
Nieuw VGG-ledenbestand In het jaar 2008 is een nieuw ledenbestand ontwikkeld. De regioconsulenten (RC’s) hebben met elkaar vastgesteld welke informatie van belang was. Naast de noodzakelijke NAW-gegevens van de leden en hun partners zijn daar de volgende gegevens aan toegevoegd: roepnaam, geboortedatum, datum overlijden, datum van huwelijk
▶
__________________________________________________________________________________________________________________ 3
of partnerschap, werkachtergrond (bedrijf), hobby's.
Er is een functie om etiketten te printen voor
Met deze informatie zijn wij in staat om bij het
volumeverzendingen van brieven.
organiseren van landelijke- en regionale activiteiten
Maandelijks worden er bestanden gemaakt met ge-
rekening te houden met al deze gegevens.
selecteerde gegevens voor het bestuur en de RC’s.
Er is grote aandacht besteed aan de functionaliteit
zoals: de ledenlijst en een bestand met de verjaarda-
Aantal leden Oudste lid Jongste lid
362 93 59
gen, huwelijksjubilea, hobby’s, bijzonderheden en
Gemiddelde leeftijd leden Oudste partner
69 91
inzicht.
Jongste partner Gemiddelde leeftijd partners
44 67
Met dank aan bouwers
voor de ledenadministrateur en de penningmeester.
beperkingen en werkachtergrond. Statistiekjes en grafieken geven ons nog meer
Piet Riemens en Wim van Vliet.
Uitgangspunt was dat het ook “monkey proof” moet zijn. De bouwers hebben ons goed begrepen want het werkt allemaal goed en snel. Zodoende blijft er ook voor ons vrije pensioentijd over. Met dit bestand zijn wij in staat om de vastgelegde gegevens per lid in één oogopslag van het scherm af te lezen en per rubriek wijzigingen aan te brengen. Ook het beheren van de contributiebetalingen is opgenomen in het ledenbestand. Maandelijks is er een
Van 3 leden hebben we nog geen leeftijd in het bestand.
updateslag met de penningmeester.
Rob van der Velden, ledenadministratie
Automatisch worden totalen bijgewerkt en kan hij
Roerdomp 1-A; 3641 TG Mijdrecht
eenvoudig trage betalers een aansporings-e-mail
Tel: 0297 - 28 35 14
sturen.
E-mail:
[email protected]
Contributie Eind van de maand juni krijgen de leden die nog niet betaald hebben (131) een aansporingsberichtje. De contributie bedraagt € 20,- . Ons bankrekeningnummer is 3879.26.623 t.n.v. VGG Leidschendam. Hartelijk dank voor uw medewerking. Jan van der Goorbergh, penningmeester
Jaarlijkse uitgaansdag Op woensdag 9 september zijn de VGG-leden en hun partners voor een dagje Poldernostalgie te gast bij Op d’n Akker in Nagele (NO-polder). Noteer de datum vast in uw agenda. De persoonlijke uitnodiging krijgt u eind juni in uw brievenbus. Leo Smoltzak, activiteitencommisaris
Website
Sinds april dit jaar wordt er gestaag gewerkt aan de VGG-website. Neem eens een kijkje, dan krijgt u alvast een idee wat het gaat worden. De rubrieken ‘Nieuws’ en ‘Activiteiten’ zijn al up-to-date Rob van der Velden, sociale contacten
www.vggetronics.nl
__________________________________________________________________________________________________________________ 4
Algemene Ledenvergadering 2009
De begroting voor 2009 vertoont nog een tekort. Het
door Piet Riemens
bestuur hoopt dat Getronics dat wil bijpassen.
In het Beatrixgebouw van de Jaarbeurs in Utrecht is
een terugblik over de activiteiten gehouden in 2008
op woensdag 1 april de algemene ledenvergadering
en de presentatie van de agenda voor 2009.
van de VGG gehouden. Bijna honderd leden zijn
Ook krijgen de leden een toelichting op de mogelijk-
aanwezig. Uit alle hoeken van het land hebben zij
heden van het vernieuwde en uitgebreide ledenbe-
de moeite genomen om deze belangrijke VGG-
stand en wordt de status van de VGG-website be-
activiteit bij te wonen. Het bestuur kan tevreden zijn
sproken.
met deze hoge opkomst. Al direct al bij aankomst
De rest van het ochtendprogramma wordt gevuld
zag je de blijverraste gezichten en het hartelijk
met een presentatie over het Bedrijfshistorisch
schudden van handen bij het herkennen van een
Archief.
Verder is er aandacht voor de regio-activiteiten met
oud-collega. Kort na half elf krijgt de voorzitter iedereen stil en na zijn welkomstwoord is er een korte stilte ter nagedachtenis aan de in 2008 overleden leden en partners.
Lunch Voor de lunch gaan we van de zevende naar de vijfde verdieping, waar we ons bordje kunnen vullen met
Bestuur Rob van der Velden is recent toegetreden tot het bestuur en heeft wat taken van andere bestuursleden overgenomen, zoals de ledenadministratie, regioactiviteiten en sociale contacten. De aftredende leden Bram Bloemendaal en Eric Roqué worden herkozen. Duidelijk is dat het bestuur er plezier in
warme en koude spijzen. Na de lunch geeft de redactie van het VGGmagazine een toelichting op haar plannen voor 2009 en gaat Wim Koot van Getronics in op het wel en wee van Getronics. Pensioenen Aansluitend geven o.a. de heren van het pensioenbureau uitgebreid aandacht aan het onderwerp pensioenen. De berichten in de media hebben vele le-
heeft.
den op scherp gezet, zoals uit de vragen blijkt. Om-
Penningmeester
plex zijn of alleen van belang zijn voor de huidige
De penningmeester geeft een duidelijke uitleg bij
premiebetalers, blijft het voor velen onduidelijk of
het presenteren van zijn jaarrekening over 2008. De
er in hun persoonlijke situatie nog andere zaken aan
vragen uit de vergadering worden naar tevreden-
de orde zijn dan het achterwege blijven van de
heid door hem beantwoord. De kascommissie advi-
indexering.
seert zijn werk goed te keuren en dat wordt met
Keurig op tijd sluit de voorzitter om drie uur de ver-
applaus door de leden bekrachtigd.
gadering en nodigt iedereen uit voor een drankje.
dat veel van de te nemen maatregelen tamelijk com-
__________________________________________________________________________________________________________________ 5
behandeld. Het is misschien een leuk idee om routes
Digitale Doka (5)
of tickets te verwerken in het album. Dit is mogelijk
door Henny Looijestein
als je kunt scannen of je maakt een digitaal-plaatje als je de route op het scherm hebt staan.
De vakantietijd komt eraan. Daar-
Ook deze foto’s sla je op in de map ”album 1”
bij hoort vanzelfsprekend fotogra-
en zo kan je ook deze
feren en dat natuurlijk digitaal. Deze keer wil ik
tussen de foto’s van het
het hebben over het maken van een fotoalbum van
album zetten.
jullie digitale plaatjes. Er is uiteindelijk toch niets mooier dan al die
Bij wie ?
indrukken op papier vast te leggen en er mee te
De volgende stap is dan
pronken bij familie en kennissen, waarbij de bele-
een keuze maken bij een
venissen van die vakantie weer boven komen
van de aanbieders voor
drijven. In voorgaande edities heb ik uitgelegd hoe
het afdrukken van een
je de digitale foto's kunt opslaan en organiseren op
digitale album. Hiervan
je PC. Voor het maken van een fotoalbum moet je
zijn er diverse aanbie-
natuurlijk wel uitgaan van een bepaalde volgorde
ders op de markt waar-
en moet er een keuze gemaakt worden van de
van Hema en Kruidvat wel de bekendste zijn. Ikzelf
foto's die je uit die hele berg in het album wilt
heb goede ervaringen met de Hema versie, waarin
hebben. Het is een goede start om te beginnen met
veel keuzemogelijkheden geboden worden bij de
het selecteren van de foto's die je wilt gebruiken
samenstelling van het album en het heeft een gemak-
en deze in een aparte map (folder) te zetten met bij-
kelijke bediening.
voorbeeld de naam "album l".
Ook zitten er veel controles ingebouwd ter voorkoming van fouten en, niet onbelangrijk, ook een con-
Ordenen
trole op slechte kwaliteit foto's.
De volgende stap is nu de volgorde, want, net als in
Bij alle aanbieders ontkom je er niet aan om een pro-
een ouderwets album, is het handig om voor je gaat
gramma te downloaden waarmee het album
plakken na te denken over de volgorde.
uiteindelijk kan worden opgebouwd. Ga naar
De volgorde binnen de map "album 1" kan je door
www.albumprintservice.nl/HEMA_fotoproducten
Windows laten uitvoeren door de naamgeving van
daar kan je het programma downloaden en vervol-
de foto's te manipuleren met een nummer toevoe-
gens installeren op jouw PC.
ging. Zie ook de eerdere “Digitale Doka”artikelen.
Hierbij gewoon de aanwijzingen volgen en het is zo
Ook jij zult wel de gewoonte hebben om foldertjes
gepiept. Hier zijn geen kosten aan verbonden.
en prentbriefkaarten tijdens de vakantie te be-
Die komen pas als je daadwerkelijk een album laat
waren en er daarna nooit meer naar te kijken of
afdrukken.
net als vroeger in je fotoalbum te plakken. Dit kan nu nog steeds door ze te digitaliseren met behulp
Zodra je het programma opstart om een album te
van een scanner en met een fotoprogramma kunt
maken, begint het spannend te worden. De eerste
je daar dan weer stukjes uithalen, waarna je ze als
keuze die je moet maken is het type album. Wil je een
foto kunt tussenvoegen in de map "album 1".
harde of een zachte kaft? Indien je kiest voor een harde
Let hierbij wel op de kwaliteit. Mijn ervaring is
kaft is de volgende stap het kiezen van het gewenste
dat een kwaliteit van zo'n 250 tot 300 pixels per
formaat album, wat natuurlijk helemaal van jouw
inch voldoende is om een goede afdruk te garan-
persoonlijke voorkeur afhangt.
deren. Dit geldt natuurlijk ook voor al je foto's. Ook dit heb ik in de voorgaande ”Digitale Doka's” __________________________________________________________________________________________________________________ 6
Hier kiezen we: vierkant Large met harde kaft.
album per 2 pagina's en daar kan je nu doorheen
Het programma kijkt meteen in de map
stappen door met de muis te klikken. Alles is nu
"my pictures" / "mijn afbeeldingen" op jouw PC en haalt
voor je gedaan en je zou kunnen overgaan tot het
een serie
bestellen van het album dat het programma voor
foto's daar-
jou heeft gemaakt. Maar dit is wel een héél mak-
uit naar vo-
kelijke weg, want er kunnen nog zoveel leuke truc-
ren. Niet
jes worden uitgehaald bij de opmaak van het album
schrikken,
dat het eigenlijk zonde is om dit zo te doen. Voor
want jij bent
niets meer kan je er echt iets moois van maken.
de baas en je
Kies dus maar voor "handmatig" en er gaat een we-
kan nu zelf
reld aan mogelijkheden open. Wees niet bang, want
kiezen voor
je zit nog nergens aan vast, ook niet aan deze inde-
de foto's uit de map "album 1" door deze map te se-
ling. Door op de pagina's te klikken kan je nu door
lecteren in het venster linksboven.
het lege album stappen en per pagina kan je nu een aantal keuzes maken; n.l. de indeling van de
Het album samenstellen
pagina, de achtergrondkleur, een kader, een sja-
In het venster linksonder kan je nu de foto's selecteren
bloon, invoegen van teksten, etc. etc..
die in het album geplakt moeten worden. Die selectie heb je al vooraf gemaakt bij het ordenen dus we kun-
Bestellen
nen met een gerust hart kiezen voor "alles erbij". Al
Tenslotte druk je op bestellen waarna het pro-
jouw foto's verschuiven nu naar het rechter venster en
gramma een controle uitvoert en alle onvolkomen-
worden opgenomen in het album. Op dit punt kan je
heden aangeeft welke dan alsnog kunnen worden
weer een keuze maken en wel onderin het scherm
gecorrigeerd. Pas als alles klopt kom je door de be-
voor "handmatig" of "automatisch".
stelling procedure heen, dit om teleurstellingen
We kiezen nu even voor de makkelijke weg, dus auto-
zoveel mogelijk te voorkomen.
matisch. Bedenk wel dat je het vanaf nu niet meer
Mijn advies: ga experimenteren met zo'n album-
helemaal in de hand hebt, het programma maakt nu
programma en dan komt de lol en de handigheid
geheel automatisch een album. Het is wel heel erg
vanzelf, want je kan echt schitterende resultaten
comfortabel, maar de indeling is wellicht niet wat je
boeken. De afdrukkwaliteit is prima, waarbij ook
zou willen. Na het aanmaken van het album ver-
de kwaliteit van het papier en de wijze van inbin-
schijnt nog de vraag of je een persoonlijke omslag wilt
den een rol meespelen. Heel veel succes gewenst
maken voor de prijs van € … . En natuurlijk kiezen
in de komende maanden met het creëren van de
we voor "JA" want dat is wel zo leuk, toch?
leukste en mooiste fotoalbums. Indien jullie het willen kan ik de volgende keer verder gaan met het
Er verschijnt nu een venster met de omslag waarin
aantal opties en mogelijkheden die nog niet bespro-
je vervolgens foto's in de vakken kunt slepen die
ken zijn, want er kunnen nog veel meer leuke
dan op de omslag zullen worden afgedrukt.
trucs worden toegepast.
Links is de
Wellicht is het een idee om in samenwerking met de
achterkant en
regioconsulenten workshops te organiseren over dit
rechts de
onderwerp. Ik verneem graag jullie mening en zie
voorkant van
de reacties met belangstelling tegemoet. Je kunt het
het album.
ook aan de regioconsulent laten weten.
Onderin het scherm ver-
[email protected]
schijnt het __________________________________________________________________________________________________________________ 7
Puzzelpagina door Jan Boekhout Beproef uw scherpzinnigheid op deze hersenkronkel. Alles wat u nodig heeft voor het beantwoorden van de vragen zijn onderstaande aanwijzigingen, uw analytisch vermogen en … koppig volhouden.
Veel puzzelplezier WIE DRINKT ER WATER EN WIE BEZIT DE ZEBRA? De naast elkaar staande huizen, elk van een verschillende kleur, worden bewoond door mensen van verschillende nationaliteiten, met verschillende troeteldieren, drink- en rookgewoonten. De Engelsman woont in het rode huis. De Spanjaard is eigenaar van de hond. In het groene huis wordt koffie gedronken. De Oekraïner drinkt thee. Het groene huis staat rechts van het witte huis (van u uit gezien). De Clan-roker houdt slakken. In het gele huis wordt Amphora-tabak gerookt. In het middelste huis wordt melk gedronken. De Noor woont in het eerste huis van links. De man die zijn pijp met Coopvaert stopt woont in het huis naast
de man met de vos. Amphora wordt gerookt in het huis van de man met het paard. De man die sinaasappelsap drinkt, rookt Senator. De Japanner rookt Willem II. De Noor woont naast het blauwe huis.
Kijk voor de oplossing op de VGG-website of vraag de redactie. (zie colofon)
__________________________________________________________________________________________________________________ 8
Oplossing puzzel VGGmagazine december 2008 De vraag was: Welke functie wordt door elk van de spoorwegmannen bekleedt? Functie
Bekleedt door:
Poetser
Bertus
Rangeerder
Floor
Stoker
Krelis
Conducteur
Gert-Jan
Machinist
Lubbert
Stationschef
Janus
Opzichter
Hannes
Kijk op de VGG-website voor de uitwerking van de oplossing, u vindt er ook de puzzel zelf. (www.vggetronics.nl)
Bedrijfshistorisch Archief door Nelleke Persoons
Er wachten nog dozen vol foto’s en dia’s – ook van andere bedrijfsonderdelen – die geselecteerd en gescand moeten worden. Gelukkig is inmiddels een extra computer en fotoscanner geïnstalleerd. Het grootste deel van het archief is papierwerk. He-
Voortgang
le jaargangen personeelsbladen, technische hand-
Het werk in het Bedrijfshistorisch Archief gaat
boeken en jaarverslagen zijn inmiddels geordend, in
gestaag door. Een aantal projecten is zo goed als
zuurvrije dozen gepakt en geregistreerd. Dit geeft
afgerond of aardig op dreef.
goede achtergrondinformatie bij de apparaten en
Ongeveer 450 voorwerpen die in het systeem bij de
foto’s. Helaas is voor het napluizen soms te weinig
categorie computers, randapparaten, onderdelen,
tijd.
dataopslag, e.d. zijn ingeschreven, schoongemaakt,
Onze vrijwilligers Geert Fokkema en Hans Elsinger
gefotografeerd en beschreven. Zij zijn veilig en stof-
zijn druk bezig met het selecteren van
vrij ingepakt en zullen klimatologisch veilig worden
(voornamelijk) GevekeGetronics-materiaal.
opgeslagen. Door de foto’s en de beschrijvingen is als het ware een virtueel museum ontstaan. Bij een enkele vestiging is op locatie gewerkt om de computers en apparatuur te fotograferen en te registreren. Bijna 1200 films en video’s zijn gedigitaliseerd en globaal beschreven. Nog een dertigtal video’s worden gedigitaliseerd en daarmee is dit project bijna afgerond. Al kunnen we tussen het ‘ongesorteerde goed’ nog video’s tegenkomen. Circa 400 foto’s zijn ingescand en opgenomen in het bestand. Dit zijn foto’s uit het RCC/Roccadetijdperk. Voorzover er een beschrijving op de foto stond, is die overgenomen in het systeem. Bij lang niet alle foto’s is een
▶
beschrijving voorhanden. __________________________________________________________________________________________________________________ 9
Zo worden bijvoorbeeld de foto’s van de verschillende locaties uitgezocht of de aanvullende informatie bij de apparatuur gezocht. Alle materialen die we hebben vastgelegd worden opgeslagen in een geconditioneerd depot bij een opslagbedrijf. Wij zoeken nog vrijwilligers die ons willen helpen met de overige bedrijfsonderdelen. Tijdens de ledenvergadering van 1 april deed Nico Boerboom van het Bedrijfshistorisch Archief door middel van een presentatie een oproep. Biografie van de ‘bloedgroepen’ Samen met de redactie van VGG kijken we of een ‘biografieproject’ kans van slagen heeft. Veel (oud-)werknemers zijn via één van de rechtsvoorgangers bij het bedrijf gekomen en zij hebben
Maar wat heeft dit nieuws met het bedrijf te maken?
verschillende veranderingen meegemaakt. Verande-
Pink Elephant heeft in het verleden via de Pink
ringen van bedrijf(scultuur) en technische ontwik-
Foundation een project met jonge olifanten in Em-
keling. Wat heeft dat voor effect gehad op hun per-
men financieel ondersteund. Zo was er een project
soonlijk leven en carrière? Deze verhalen willen wij
waarbij olifanten weer de kans kregen om te baren
optekenen. Hiervoor zijn we op zoek naar zowel
zoals zij dat in de natuur zouden doen.
“slachtoffers” als “journalisten” die het interview
In het Bedrijfshistorisch Archief hebben wij een
kunnen afnemen en vastleggen. Dit verhaal kunnen
gedigitaliseerde video waarop Aung Naing Lay
we dan weer koppelen aan voorwerpen en/of foto’s
(Geboren Winnaar in het Birmees) wordt geboren.
in onze collectie. Voelt u voor een van deze rollen?
Olifanten leven in een vrouwenmaatschappij en tan-
Neem dan contact met ons op.
tes spelen bij geboorte en opvoeding van een jonge
In het bedrijf is ons bestaan niet onopgemerkt geble-
olifant een grote rol. Annabel was ongetwijfeld een
ven. Regelmatig krijgen wij verzoeken om informa-
van die tantes! Pink Roccade/Megaplex bleef enkele
tie of foto’s.
jaren lang vriend van de olifant. Als vriend hebben zij projecten financieel ondersteund.
Annabel, een beetje Pink!
Als bewijs hiervan hebben wij video’s, peetouder-
Het nieuws rond olifant Annabel werd door velen
certificaten en nieuwsbladen. Alleen betreft het nu
gevolgd. Zij was met haar 45 jaar de oudste olifant
Afrikaanse olifanten in plaats van Aziatische.
in het dierenpark van Emmen en de publiekslieveling. Annabel kwam in de verdrukking toen twee
Reacties of vragen
jonge bulletjes aan het stoeien waren en viel in de
Bedrijfshistorisch Archief
droge greppel. Ze kwam daarbij zo ongelukkig te-
Donauweg 2 B, 1043 AJ Amsterdam
recht dat ze niet meer zelfstandig kon opstaan.
E-mail:
[email protected]
Op 1 maart heeft men Annabel laten inslapen. Ont-
Telefoon: 020-587 6910 (parttime aanwezig)
roerend zijn de foto’s waarbij de olifanten afscheid van haar nemen door stil te staan op de plaats waar zij in de greppel is gevallen en te trompetteren.
__________________________________________________________________________________________________________________ 10
Vietnam, een reisimpressie door Roland van Rossum
Hue is de oude keizerstad. Naar chinees voorbeeld hadden de keizers hier hun Verboden Stad. Tijdens het zogenaamde Tet-offensief in 1968 in de
Aangespoord door enthousiaste
“American war” is veel verloren gegaan.
verhalen van vrienden over Vietnam
Met Unesco-geld wordt er nu veel herbouwd.
kunnen we in februari van 2009 dit land aan onze Azie-ervaringen toevoegen.
Oude culturen Voor ons als 60-plussers wordt het beeld van Viet-
De steden
nam bepaald door de zwart-wit beelden van de
We beginnen onze reis in Ho Chi Minh-stad, voor-
Vietnam oorlog, die hier de “American war” ge-
heen Saigon.
noemd wordt.
Bij het verlaten van het hotel viel de hectiek van het
Maar de geschreven geschiedenis gaat ver terug tot
verkeer onmiddellijk op.
het begin van onze jaartelling. Zo ongeveer 380 na Chr. vestigden de Cham zich hier, een volk dat vermoedelijk uit Indonesië stamt. Dicht bij de stad Hoi An ligt My Son. In 1898 ontdekten Franse archeologen resten van tempels in het oerwoud. Uiteindelijk wezen de ruïnes op een grote stad die vergelijkbaar is met de Mayavondsten in Midden-Amerika. Ook nu nog wonen er afstammelingen van de Cham in centraal Vietnam. Zij hebben nog hun eigen religieuze ritue-
Saigon
len. De tempels van My Son hebben erg veel te lijden gehad van bombardementen door
De staat ontmoedigt autobezit, maar een 100cc
B52 bommenwerpers en ook hier vindt herstel
brommer is toegestaan. Die komen dan ook in grote
plaats met steun van de Unesco.
golven op je af. Van oversteekplaatsen trekt
Bij Nah Trang kan
niemand zich wat aan. Om aan de overkant te ko-
je Cham-tempels vin-
men moet je maar gewoon rustig beginnen te lopen
den die minder on-
en het verkeer aankijken. Je hoopt er dan maar op,
der de oorlog te lij-
dat ze rustig om je heen rijden.
den gehad hebben.
Zo begeven we ons de eerste dag naar het centrum, dat door de koloniale architectuur ook een Franse
Cham-tempel
stad had kunnen zijn. De Centrale hooglanden Over 25 dagen zullen we de reis afsluiten in Hanoi.
De helft van de reis wordt besteed aan gebieden die
Ook hier is een wijk die herinnert aan de Franse tijd.
tegen de grenzen van Cambodja en Laos liggen.
De laatste dag lopen we de Chinese winkelwijk in.
Hier wonen etnische minderheden, die hun eigen
Overal ter wereld blijft dit boeien.
taal spreken. Vanwege conflicten met Cambodja zijn
Tussen HCM-stad en Hanoi bezoeken we de stadjes
deze gebieden nog lang voor toeristen gesloten ge-
aan de kust in centraal Vietnam. Hoi An is een schil-
weest. We brengen een paar dagen door in Dalat,
derachtig stadje, dat zijn hoogtepunt 150 jaar gele-
een voormalig Frans vakantieoord.
den had. Naast de vele Chinese handelshuizen heeft
Overal zie je nog villa’s uit die tijd.
▶
ook de VOC hier een vestiging gehad. Daar is helaas niets van terug te vinden. __________________________________________________________________________________________________________________ 11
Momenteel is het een geliefd vakantieoord voor jon-
se religies samenkomen. De tempel is erg kleurrijk
ge Vietnamezen, die er graag hun huwelijksreis
en zou zo als sprookjespaleis in de Efteling passen.
doorbrengen. Trouwen is namelijk erg in en overal in de steden
Cao Dai tempel
zie je bruidswinkels. We maken een aantal wandelingen in dit gebied, waarbij we door de dorpjes van de Montagnards lopen, zoals de bewoners door de Fransen genoemd werden. Naast aan de eigen taal, houden ze ook vast aan animistische gebruiken, die vaak weer vermengd zijn met het katholieke geloof. In Kontum bezoeken we een RK-weeshuis dat door onze reisorganisatie gesteund wordt. Wij hadden kleertjes van onze
“American war”
kleinkinderen meegenomen, die dankbaar aanvaard
Gelukkig ligt de
werden. Juist als wij er zijn geeft een jonge vader
nadruk bij deze
zijn tweeling af.
reis niet op de
De moeder was aan malaria overleden en hij was
oorlog, maar na 40 jaar kan je er ook niet omheen.
niet in staat voor de kinderen te zorgen.
Onze Vietnamese gids Phuong zegt dat ze er veel van haar ouders en op school over gehoord heeft.
Kinderen in Kontum
Wat direct opvalt is de jonge bevolking in de steden. Waar zijn de ouderen? Vlak bij Ho Chi Minh-stad gaan we het tunnelstelsel bij Cu Chi bezoeken. Verbazend is het vernuft waarmee men het met eenvoudige middelen tegen de techniek van de Amerikanen opnam. Zoals we ons nog kunnen herinneren hebben die het dan ook geweten. We laten ons leiden langs boobytraps, geca-
Godsdiensten
moufleerde keukens, kleermakerijen en schoenma-
Onderweg komen we veel pagodes(tempels) tegen.
kers die autobanden verwerken tot sandalen.
Het Boeddhisme en de Chinese varianten ervan vormen de godsdiensten met de grootste aanhang. In
Cu Chi
tegenstelling tot Mao Zedong in China heeft Ho Chi Minh nooit een godsdienst verboden. Vietnamezen blijken een bijgelovig volkje te zijn. Pagodes worden druk bezocht om voorouders te vereren of wensen te doen. Die schrijf je op een formulier waar je iets voor betaalt en je koopt een wierrookspiraal. Onder het slaan op een gong worden de spiraal met de wens in de tempel opgehangen. Ook wij zullen als groep wensen dat de reis
In Hanoi bezoeken we nog een oorlogsmuseum.
zonder problemen zal verlopen.
Naast Amerikaans materieel en het wrak van een
Een typisch Vietnamese godsdienst is de Cao Dai.
B52 is er ook een foto-expositie. Interessant vond ik
Vlak bij Ho Chi Minh-stad wonen we een ceremonie
vooral de expositie van de protesten in de wereld.
in de hoofdtempel bij. Het is een in 1926 ontstaan
Wie herinnert zich niet het ”Johnson moordenaar”.
geloof, waarin de gedachten van oosterse en wester__________________________________________________________________________________________________________________ 12
Sapa Vanwege onbegaanbare wegen voor bussen gaan we per trein naar het Noorden. Voor een aantal medepassagiers was dit even slikken, maar ons nachtverblijf zag er keurig uit met
Hmong vrouw
een bloemetje voor het raam en zelfs het hurktoilet Halong baai
is acceptabel. Bij de kleurrijke Hmong-stammen
Wie kent niet de foto’s van uit mistflarden oprijzen-
brengen we de laatste week door. Ook hier maken
de rotsen te midden van een blauwe zee? Dat ge-
we een aantal bergwandelingen en bezoeken zo een
bied is tot werelderfgoed uitgeroepen. Het beslaat
aantal markten.
ruim 2000 eilandjes. We hebben veel geluk tijdens
Wil je meer weten, kijk dan op:
deze tocht want het weer zit mee.
http://home.planet.nl/~rvrossum
Wouter van der Horst, eendenjager
De stemming zat er goed in, in het
door Ton van Daal en Henny Looijestein (foto’s)
busje. Opa met zijn Tommetje is de weg kwijt. Had ‘ie natuurlijk net op
Op naar IJsselstein. Daar woont hij. Geen nood,
zijn verjaardag gekregen. Komt ‘ie
TomTommetje aan, adresje ingetikt en hup met
een keer op tijd. Ik heb een vrouw-
de geit. Half Nederland gezien met diezelfde geit.
tjes Tomtom. Er zit gewoon een ver-
Was kennelijk loops. Een ritje van drie kwartier
keerde juffrouw in of ze had haar
werd twee keer zo lang, geen file gezien en ook
dag niet of juist wel. Eva van Tom-
geen bord waarop IJsselstein stond. Ik reed over
Tom kon er ook geen chocola meer van maken. En-
weggetjes waar een auto bijna te breed is. Prachtig,
fin, zo gezegd, zo gedaan. Eva haakte meteen in
met boerderijen er langs. Mooi als je er moet zijn.
alsof ze het zelf uitgevonden had.
Maar ik kwam twee of drie maal langs dezelfde
Het is wat die man zei die ook ondanks zijn naviga-
plekken. Op een bepaald moment stond ik voor een
tor verkeerd gereden was: ”Het zou ook de eerste
trambaan.
vrouw zijn die de weg weet”. Eenmaal In IJsselstein reden we er prompt weer uit, Eva en ik, want mijn
Wat nu?
slachtoffer woont aan een landelijk weggetje tussen
Het zag er nogal raar uit. Aan de andere kant van
de weilanden. Henny was er al en zat prinsheerlijk
de spoorbaan stonden paaltjes, aan deze kant niet.
met gastheer Wouter van der Horst achter in de tuin
Omkeren dus. Daar stond een politiebusje dat al op
voor het prieel. Zonnetje scheen, blauwe lucht, lek-
mij af reed. Hoe attent. “Maar goed dat u niet bent
ker warm en rust alom. Ideaal om de gemoederen te
doorgereden”, zei een agent in het politiebusje,
kalmeren. De koffie hadden ze al op, ook dat nog.
“want daar loopt een trambaan en dan komt u in de
Geen nood, het prieeltje bevatte alles wat nodig is
problemen. U mag hier helemaal niet komen”.
om daarin snel te voorzien. Ik deed mijn verhaal
Hij dus wel. Aardige man, die agent. “Hoe komt u
waarom ik zo laat was, maar dat maakte weinig in-
hier terecht?”. “Weet ik niet. Ik rij’ op een TomTom-
druk. Hún TomToms waren anders, die deden zul-
metje”. Láchen die man. “Tja, die zijn ook wel eens
ke dingen niet… zeker een oude versie… je moet
de kluts kwijt. Waar moet u naar toe?”. “IJsselstein”.
hem updaten… IJsselstein lag vroeger ergens an-
Ik denk nog: dat weet ‘ie nooit, want gevoelsmatig
ders… nieuwe kaart… maar ouwe kaart beter…
zat ik in China aan Zee. “Hier uitrijden, tweemaal
Ja, het begon lekker. Waar kwamen we ook weer
links, eerste rechts. Veel succes, meneer”.
voor? O, ja.
▶
__________________________________________________________________________________________________________________ 13
niet. Hij neemt ons mee naar een voormalige var-
Wouter van der Horst
kensstal op zo’n 5 minuten rijden van het huis, waarin hij een garagebox heeft waar nog meer auto’s wachten op een facelift. Daar staat hij dan: de witte kever, verstopt onder een stofhoes. Na enkele pogingen start de motor, hij wordt naar buiten gereden en de kap gaat open. Het is een schoonheid van een auto en hij oogt dan ook schitterend tussen het prille groen in de uitbundige voorjaarszon. Je ziet het voor je: een bevallig bruidje dat dolgelukkig met een boeketje zwaait. Wouter werkte bij Olivetti, was achtereenvolgens buitendienstengineer voor computers, projectcoör-
De show
dinator kantoorautomatisering bij ABN AMRO,
Ook de aangepaste Eend wordt onder de hoes van-
manager buitendienst en ging later terug naar de
daan gehaald en uitgereden. Het is een type
afdeling ABN. Hij kocht ooit een witte volkswagen
“Hoffmann”, kenbaar aan een ongebruikelijk uitge-
kever cabriolet en ging die voor de gein opknappen.
bouwde achterkant, crèmekleurig met donkerrode
Na de omvangrijke technische renovatie spoot hij
spatborden, werkelijk een plaatje om te zien. Het is
hem weer mooi wit en zette er ook wit leren stoelen
een soort reisauto met een verchroomd bagagerek
en bekleding in. Dat bracht iemand uit z’n omge-
achterop.
ving op het idee dat hij er wel in wilde trouwen. Zo
Prachtige wagen. Hij heeft er veel bekijks mee,
werd hij van de ene dag op de andere dag chauffeur
vooral in Frankrijk, waar ze hem toeterend voorbij-
in een trouwauto. Dat groeide vanzelf
rijden met opgestoken duim. Ach, het is eigenlijk te mooi om in te gaan rijden denk je dan.
uit en zo rijdt hij nu regelmatig bruidsparen rond in zijn trotse bezit. Hij heeft nu vaste contacten met fotografen en staat zelfs met zijn opknappertjes op bruidsbeurzen. Donor-eend Inmiddels had hij zich ook op een Citroën 2CV als hobbyobject gestort. Hij vertelt enthousiast wat daar
Mandje eieren
allemaal aan te pas komt. Je start met een donor-
Als je weet dat de Eend ooit is bedacht om te ge-
eend die je vervolgens helemaal uitkleedt en daarna
bruiken op het platteland door boeren die er mee
zorgvuldig gaat opbouwen met behulp van een
met volle melkbussen door de weilanden moesten
2CV-Kit, zoals een zogenaamde Hoffman-Kit. Het
kunnen rijden. Op de achterbank een mandje met
mechanische en motorische gedeelte neemt hij hele-
eieren waarvan er niet één mocht breken. Het is
maal voor z’n rekening alleen het spuitwerk wordt
duidelijk dat dit een uitdagend project was. Dat is
uitbesteed bij een autospuiterij. Al dit werk voert hij
gelukt en daarmee is de Eend de best geveerde auto
uit in de schuur achter het huis, die hij daarvoor ge-
die ooit gemaakt is.
heel heeft ingericht. Zelfs een douche en natuurlijk koelkast en koffiezet benodigdheden ontbreken __________________________________________________________________________________________________________________ 14
Gekte? Als je hoort wat een tijd en moeite het kost om zo’n voor de sloop weggetrokken vehikel in deze glorieuze staat te brengen, vraag je je af waarom iemand dat allemaal doet. Het resultaat is weliswaar fantastisch, maar als je hoort wat er allemaal aan te pas komt om aan de juiste spullen te komen en wat je aan research moet doen om er achter te komen hoe het precies moet, dan denk je: die man is gek. Wat doe je als het object klaar is? Dan pak je de volgende van jou of van een ander. Het is de sport, de uitdaging, de voldoening. Als het klaar is de lol er eigenlijk af. Het is de worsteling met de materie waar het om gaat. Een ander leert zijn hond een pootje geven.
En nog een
Ook leuk.
O ja, er staat nog een “Charleston”,
Andere Eend
die komt hierna
Wij gaan terug naar de werkplaats bij zijn huis.
aan de beurt. Daar
Daar staat nog een Eend, maar in zijn onderbroek.
rijdt zijn vrouw nu
Je gelooft niet dat het een auto is en dat het ooit nog
in. In de werkplaats
goed komt. Het ziet er niet uit. Alle functies zijn tot
wonen ook een paar
hun basale essenties teruggebracht met houtje-
zwarte schapen en lammetjes.
touwtjeconstructies, maar het werkt! De Fransen
Ik verdenk Wout ervan dat hij die ook wil reviseren,
zijn onmiskenbaar ingenieus, maar een Duitser zou
maar hij hikt waarschijnlijk tegen het overspuiten
het niet in zijn hoofd halen. Hij komt er waarschijn-
aan. In de sloot zitten vijftig kooikarpers, maar die
lijk niet eens op.
zijn nog niet aan de beurt. Ach, het is een huis vol hobby’s.
Op de website van Wout vind je nog veel meer. http://home.kabelfoon.nl/~wvdh/
Eén ding is zeker: Wout komt zijn VUT-tijd wel door.
__________________________________________________________________________________________________________________ 15
Glas door Hugo Groeneveld
Naar aanleiding van de tentoonstelling Glinsterend Glas in het Haags Gemeentemuseum, kwam ik op het idee een bijdrage over glas te schrijven. Bij mijn bezoek aan de tentoonstelling ben ik diep onder de indruk geraakt van de grote technische vaardigheden van de makers van de glazen voorwerpen. De catalogus van Glinsterend Glas heb ik uiteraard aangeschaft. Ik heb daaruit een keuze gemaakt voor deze bijdrage. Ook heb ik geput uit het boek Glass of the Caesars, uitgegeven ter gelegenheid van de tentoonstelling van diezelfde naam in Londen 1987. Deze tentoonstelling werd mede mogelijk gemaakt door Olivetti en vertelt het verhaal van het Romeinse glas uit de periode 100 jaar vóór, tot 500 jaar ná Christus. Over enkele stukken uit beide tentoonstellingen gaat deze bijdrage. De drinkhoorn
Zoals vele machthebbers waren ook de Romeinse
Een Romeinse drinkhoorn van minstens zeventien-
keizers verzot op naamsbekendheid. Tenslotte dient
honderd jaar oud! Het glas is blauwgroen van kleur,
de massa te weten wie de baas is.
sommige ‘bubbels’ zijn van dezelfde tint en vormen één geheel met de hoorn. De blauwe nokken daarentegen zijn opgebracht, zogezegd geappliqueerd. De twee glazen ophangogen hebben een dolfijnachtig motief. Een glazen meesterwerk van 29 cm. lengte met een opening van ongeveer 8 cm., waarvan alleen de Romeinse “jetset” zich de aanschaf kon permitteren! De datering van de hoorn is te danken aan de vindplaats. In de buurt van Keulen is in 1965 een Romeinse begraafplaats ontdekt met daarin een gebroken stenen sarcofaag. Zeer waarschijnlijk de laatste rustplaats van een belangrijke Romein of een
Romeinse glazen drinkhoorn. Eerste helft 4e eeuw na Chr. Gevonden in Keulen in1965 in een sarcofaag in de Achterstrasse, bij de kruising met de Landsbergerstrasse.
hoge militair.
Anders gezegd: aan wie ze zonder mankeren hun
Naast de drinkhoorn werd nog een aantal glazen
belasting verschuldigd waren. Dus liet elke nieuwe
kostbaarheden aangetroffen. Maar de belangrijkste
machthebber grote aantallen nieuwe (bronzen)
vondst bestond uit een zevental munten met afbeel-
munten en iets minder gouden munten slaan,
dingen van keizer Constantijn die leefde van 280 tot
uiteraard met zijn beeldenaar. Door de grote aantal-
337 na Chr. Hij was het die Constantinopel, het hui-
len die toen in omloop waren, worden vandaag de
dige Istanboel, heeft gesticht en de christelijke reli-
dag nog altijd munten uit de Romeinse keizertijd
gie tot staatsgodsdienst van het Romeinse Rijk heeft
gevonden! De munten in de sarcofaag dragen de
verheven. Hij bekeerde zich tot het Christendom
beeldenaar van Constantijn. Dus zijn ze geslagen in
nadat hij droomde dat hij de veldslag bij de Milvius
de vierde eeuw. De glazen drinkhoorn is dan mini-
-brug alleen kon winnen als hij de slag als Christen
maal zo oud als keizer Constantijn toentertijd was.
zou aangaan. Aldus geschiedden de bekering en de
Zo zit de berekening van de leeftijd in elkaar.
overwinning. Overigens is de wetenschap het nog steeds niet eens over hetgeen Constantijn precies gedroomd zou hebben. __________________________________________________________________________________________________________________ 16
Eén van de drie, Medusa, was sterfelijk en werd daarom door Perseus onthoofd. Het hoofd was zo afschrikwekkend dat het door Zeus op zijn schild, de Aigis, werd geplaatst. Pallas Athena, zijn dochter, schijnt het schild later in haar bezit te hebben gehad. Geërfd of gejat, zij had wel iets afschrikwekkends nodig. Ze was de grote intrigante binnen de mythologische “upperten”, ze wist ‘er’ zogezegd raad mee. Medusa is dus van origine Grieks. Klopt, maar de Romeinen waren meesters in het jatten en namaken van cultuurschatten van volken die ze hadden overMedusa plaquette, 1e of 2e eeuw.
Dwarsdoorsnede
Gevonden in Rome. Diameter: ca. 15 cm.
wonnen. Bovendien werden de belangrijkste kunstenaars uit hun hele rijk verhuisd naar de artistieke centra van het Romeinse Rijk om daar hun kunsten
Medusa Plaquette
te vertonen. Het is dus mogelijk dat de glazen
Dit stukje glas was ooit transparant groen. Door
Medusa in Griekenland is gemaakt en naar Rome is
verwering is het echter ondoorzichtig geworden en
vervoerd of in Rome is gemaakt door ‘verhuisde’
heeft het kleuren aangenomen die variëren van
Griekse handwerkslieden.
geelachtig bruin tot diepblauw. Het is gevonden in
Heden ten dage zijn Medusa-achtige platte koppen
zeven stukken. Gelukkig bleek het kompleet te zijn
in vele uitvoeringen te koop. Een versteende inbre-
en daardoor uitstekend restaureerbaar.
ker duidt op een poging tot inbraak. Het gilde is
Onduidelijk is welke functie deze ‘Medusa Plaque’
gewaarschuwd!
heeft gehad. Verfraaiing van een meubel misschien? Op hout gelijmd? Ingemetseld als siervenstertje?
De Portland Vaas
Geen enkel spoor van lijm of cement is in de vele
De Portland Vaas is een van de beroemdste glazen
oneffenheden van het glas gevonden.
objecten uit de Oudheid. De vaas is gemaakt in de
De plaquette is gevormd met de ‘mould-pressed’-
tijd van keizer Augustus, omstreeks het begin van
techniek. Vele sporen op het glas getuigen hiervan.
onze jaartelling. De keramische kopieën die in de
Het glas werd verhit tot het ‘kneedbaar’ was, waar-
17e eeuw zijn gemaakt door de Engelse
na het in een veelal houten mal werd gedrukt.
pottenbakker Josiah Wedgwood, (van de crème-
Wat het voorstelt? Eens even zien: diepliggende bol-
kleurige kop- en-
le ogen, een zuinig mondje en de haren: een slan-
schotels) hebben
genkuil. Een tronie om van te schrikken, vooral in
sterk bijgedragen
het donker. Ik denk dat daarom heden ten dage de
tot de weten-
Medusa-afbeelding als versiering op voordeuren en
schappelijke
ramen te vinden is. Wie kwade bedoelingen heeft en
interesse voor het
door Medusa wordt aangestaard, verandert op slag
glazen object.
▶
in een klomp steen, aldus de Griekse mythologie, want dat is de achtergrond van mijn verhaal over het stukje groene glas. Medusa was een van drie Gorgonen. Dat waren afzichtelijke wezens die woonden bij de ingang van de onderwereld.
Glazen amfoor met cameotechniek. Gedateerd: omstreeks begin jaartelling. Hoog: 25 cm. Grootste diameter: 18 cm.
__________________________________________________________________________________________________________________ 17
De vaas is van donkerblauw transparant geblazen
de. De data die aan de tekst zijn toegevoegd liggen
glas. De witte taferelen bestaan uit opaalglas dat
tussen 1643 en 1677.
zachter is dan het blauwe glas. Het werd opgebracht als het blauwe glas nog een hoge temperatuur had. De glassoorten moesten aan elkaar hechten maar mochten niet in elkaar overlopen. Na afkoeling werden in het opaalglas de afbeeldingen uitgesneden. Een andere techniek is het dopen van de glazen vaas in een bak vloeibaar opaalglas. De dikte van het opaalglas ‘omhulsel’ is bij die techniek echter moeilijk te controleren. Gegoten, geblazen, na het opbrengen van het opaalglas opnieuw verhit, gelijmd zelfs? Eén ding is zeker: de vaas trekt al eeuwenlang de belangstelling van wetenschappers. Overigens is de vaas vernoemd naar de laatste eigenaar, de Duke of Portland, die de vaas in 1810 voor onbepaalde tijd uitleende aan het British Museum. Na deze kennismaking met enkele antieke glazen
Herkomst: Duitsland 1657 met diamantgravure, hoogte 12,3 cm, diam. 8,6 cm.
‘Trinck mich auss und wutft mich nider Heb mich auff und vill mich wider Ao 1657.‘
voorwerpen, nemen we een kijkje in Den Haag. De
De gegraveerde tekst is hierboven zonder vertaling
pracht van de tentoonstelling doet mij verzuchten
weergegeven omdat de gravering glashelder is.
dat ik u helaas slechts enkele voorwerpen kan tonen. Ik begin met enige toelichting op het Waldglas. Waldglas Met de term waldglas of woudglas wordt gebruiksglas aangeduid dat tussen 1250 en 1700 is vervaardigd in glasovens die waren gevestigd in de bossen van Noord- en Midden-Europa. Bosrijke omgevingen waren bij uitstek geschikt voor de productie
De voet en de mondrand vertonen slijtplekken! Die
van glas, omdat hout zowel een van de grondstof-
duiden op een roerig bestaan.
fen van glas is als brandstof voor de smeltovens.
Zoals veel oud glaswerk zijn ook deze bekers voor-
Bovendien was het veiliger de hete ovens ver buiten
zien van noppen. Bovendien is een zogenaamde
de steden met hun houten huizen, te stoken.
glasdraad aangebracht. Versiering of maatstreep?
Ook in Nederland werd veel van dit groene, in
Hoe het zij, de noppen dienden als houvast. De
Duitsland geproduceerde, glas gebruikt. Kenmer-
maaltijden werden toentertijd nog vrijwel zonder
kend voor woudglas is de groene kleur door veront-
bestek genuttigd. Het kluiven zorgde voor vette
reiniging van de glasmassa door ijzeroxide. Tot het
kluiven die zonder noppen op de bekers zouden
waldglas behoren ook de Onbreekbare Bekers.
zorgen voor glijpartijen en dat zou toch vreselijk zonde zijn van gerstenat of druivensap.
Deze bekers worden vrijwel zeker zo genoemd omdat een groot aantal identieke exemplaren bewaard is gebleven. Ze waren niet stuk te krijgen! Niet alleen het model, ook de gegraveerde tekst is dezelf__________________________________________________________________________________________________________________ 18
De Roemer De kenmerken van de roemer zijn een bolle kelk, noppen in braammotief en een voet met veelal spiraalmotief. Waar komt de soortnaam ‘roemer’ vandaan? Vrijwel zeker is dit type drinkglas vernoemd naar Anna Roemer Visscher. Ze was een Nederlandse dichteres en schrijfster in de 17ee eeuw; een tijdgenote van vadertje Cats. Naast haar poëtische kwaliteiten was ze een begaafd graveerster. Het graveren van glas werd in haar tijd door velen uit de hogere kringen als tijdverdrijf beoefend. De kunst bestond echter hierin dat men niet alleen het schoonschrijven diende te beheersen, maar ook inzicht moest hebben in vlakverdeling en het effect van de rondingen en bollingen van het glas op de te graveren teksten. Het was ook een kostbaar tijdverdrijf. Met een stift waarop een ruwe diamant was bevestigd werden lijnen op het glas getrokken of gestippeld. Er zijn meerdere glazen met graveringen van Anna bewaard gebleven. Helaas is op de huidige tentoonstelling geen graveerwerk van haar te bewonderen. Maar er komt een vervolg op deze tentoonstelling. Daar zullen wel graveringen van Anna Roemer Visscher te zien zijn. In elk geval bent u op de hoogte van de herkomst van wellicht uw favoriete model drinkglas. Jammer, jammer Toen ik aan dit artikel begon dacht ik aan vier pagina’s wel genoeg te hebben om iets boeiends over glas te vertellen. Het artikel werd tweemaal zo groot en de illustraties het dubbele aantal van wat u onder ogen heeft. Dat werd schrappen! De glaskunst blijkt eenvoudigweg onuitputtelijk te zijn. Omdat het drinkglas zo’n alledaags karakter heeft, hebben vele kunstenaars zich uitgeleefd om het drinkglas iets bijzonders te laten zijn. Op de tentoonstelling in Den Haag, die tot 1 november te zien is, kunt u nog veel meer genieten. Met deze bijdrage hoop ik u een voorproefje te hebben gegeven. Met de roemer in de hand zeg ik: Proost! Op een prachtige zomer!
De standaard waarop deze roemer is geplaatst wordt een bekerschroef genoemd en heeft geen andere functie dan indruk te maken op gasten. Het materiaal is gedeeltelijk verguld zilver. Op veel stilleven-schilderijen uit de 17e eeuw zijn rijkversierde roemers afgebeeld. Ook dat had geen andere reden dan het tonen van vaardigheden. In dit geval van de schilder.
__________________________________________________________________________________________________________________ 19
In Ivrea houden gepensi-
OLISERVICE WEB
oneerde werknemers op
door Nelleke Persoons
vrijwillige basis een Olivetti-museum open.
Oprichter Olivetti; Camillo Olivetti
In oktober 2008 bestond Olivetti honderd jaar.
Het 100-jarig jubileum is
Olivetti, de fabrikant van typemachines, rekenauto-
gevierd met een reünie
maten en computers geniet vooral bekendheid van-
van oud-medewerkers.
wege de vormgeving en bedrijfsfilosofie (licht en
Uiteraard vonden deze
ruimte voor de arbeider).
feestelijkheden plaats in
Gezellig in de lounge van hotel Sirio in Ivrea. Het jubileum werd vanuit Nederland bijgewoond door vlnr) Joris Seebrechts, Nico Beuker (Enzo Biandrino—IT) en Hans Kalkman
Ivrea. Daar werd het iniIn de hoogtijdagen (midden jaren zeventig) werkten
tiatief genomen voor de
er 20.000 mensen in Ivrea,
oprichting van een (internationaal) Oliservice web
Italië en 50.000 elders in
met veel foto’s.
de wereld. Note: In Nederland werd de naam Olivetti Service
De afdeling Systemen en
gebruikt, Oliservice deed te veel aan olie denken.
Service, die de computers Olivetti fabriek
en diensten ontwikkelde,
werd in 1997 verkocht aan Wang, dat in 1999 weer opging in Getronics.
Wilt u de Oliservice website
De belangstelling voor de oude machines van
bezoeken ga dan naar:
Olivetti is nog steeds groot.
http://www.oliservice.org/
Olivetti M1, de eerste Olivetti schrijfmachine
Olivetti ET 110, model uit Electrische schrijfmachinelijn
Olivetti M24, de eerste Olivetti PC
Programma 101, Desktopcomputer van Olivetti
Oproep voor Nederlandse foto’s
Wij zorgen dan dat het ter bestemder plekke komt
Uiteraard horen in het museum ook foto’s van de
en wij slaan het meteen op in ons eigen Bedrijfshis-
Nederlandse tak.
torische Archief.
Met nadruk wordt gevraagd om foto’s van gebouwen,
U kunt de foto zelf opsturen of in digitale vorm. Als
elektronisch lab, helpdesk, auto met logo en mensen die
u de foto terug wil, geeft u dit dan aan.
een machine repareren.
Alvast hartelijk dank voor uw hulp.
Hiervoor is het Bedrijfshistorisch Archief benaderd maar helaas was onze opbrengst wat mager.
Het adres is om uw foto’s naar toe te sturen is:
Daarom doe ik hierbij een oproep aan oud-Olivetti/Olsy-
Bedrijfshistorisch Archief Getronics
medewerkers om foto’s uit die tijd in te zenden voor dit
Donauweg 2 B, 1043 AJ Amsterdam
web. Wellicht is dit het moment om eens te kijken wat er
E-mail:
[email protected]
allemaal in die oude schoenendoos zit.
Telefoon: 020-587 6910 (parttime aanwezig)
__________________________________________________________________________________________________________________ 20
