Infosheet
Tijdig ingrijpen: werkzame ingrediënten voor interventies
Tijdig ingrijpen betekent voorkomen dat een jongere de fout ingaat. Wie wil dat niet? Dat is dan ook precies wat deze infosheet beoogt: inzicht geven in de werkzame
Gemeenten worden per 1 januari 2015 verantwoordelijk voor alle jeugdtaken: jeugdzorg, jeugdbescherming en
ingrediënten van interventies die tijdig ingrijpen
-reclassering, jeugd-ggz en
mogelijk maken. Speciaal bedoeld voor veiligheids- en
beperking. Kernbegrippen bij
jeugdprofessionals van gemeenten.
deze verandering zijn: preventie,
zorg voor jeugdigen met een
tijdige signalering, zorg en hulp zo dicht mogelijk bij het kind,
Leidend in de infosheet zijn de ‘secundaire preventieve
het versterken van de sociale
interventies’: interventies gericht op jongeren die risico- of licht
netwerken van kind en gezin.
delinquent gedrag vertonen (ook wel ‘first-offenders’ genoemd), én die nog niet zijn afgegleden naar ernstig of hardnekkig crimineel gedrag. Jongeren dus die mogelijk aan het begin van een eventuele criminele carrière staan.
TIJDIG SIGNALEREN
EFFECTIEVE INTERVENTIES
Om succesvol te voorkomen dat jongeren
De hierboven gesignaleerde factoren spelen
het criminele pad op gaan, is tijdig signaleren
een grote rol bij het kiezen van een juiste
van groot belang. Dat begint al door de eerste
interventie. Deze bepalen namelijk de keuze
aanraking met justitiële instanties goed in
voor een interventie. Na de verdiepende
beeld te hebben of te krijgen, zoals na een
analyse waarin onder andere doel en doelgroep
winkeldiefstal of schoolverzuim. Risicosignalen
inzichtelijk zijn gemaakt, volgt de keuze voor
kun je onderscheiden op relatie- of
specifieke bestanddelen. Een groot aantal
gezinsniveau.
bestanddelen is in het (verkennend) onderzoek van het WODC onderzocht op hun mate van
Belangrijke risicofactoren bij jonge kinderen
effectieve toepasbaarheid in de praktijk. Het
(6-11 jaar) die de kans op hardnekkig crimineel
gaat dan om de volgende factoren:
gedrag vergroten, zijn:
■■
Gebruik van positieve rolmodellen.
■■
Goede afspraken rondom gewenst en
■■
Ouders vertonen ‘antisociaal’ gedrag.
■■
Het kind groeit niet op bij beide biologische
■■
ongewenst gedrag.
ouders.
■■
Opvoedingsvaardigheden van ouders.
Het gezin heeft een lage sociale
■■
Vrijetijdsbesteding in groepsverband.
economische status.
■■
Betrekken van het hele gezin: ouders en broertjes/zusjes van de jongere.
Bij jongeren tussen de 12-18 jaar gaat het om: ■■
Antisociale vrienden.
■■
Criminele vrienden.
■■
Lid van een bende.
■■
Ontbreken van gemeenschapsgedrag.
■■
Individuele begeleiding van de jongere (in plaats van in de groep).
■■
Kortdurende interventie, met beperkt aantal sessies.
BESTANDDELEN WERKZAME INTERVENTIES
CCV HELPT
Tabel 1 in de bijlage geeft een overzicht van de
brainstorm op het thema Jeugd of andere
onderzochte interventies met daarbij een korte
veiligheidsonderwerpen? Het CCV helpt je
doelgroepomschrijving. Tabel 2 helpt bij het
graag verder. We denken actief mee en nemen
kiezen voor een bepaalde interventie. Op de
desgewenst deel aan een (gemeentelijk)
horizontale as staan de werkzame bestanddelen
overleg. Interesse? Neem vrijblijvend contact op
van de interventie.
met
[email protected], projectleider
Interventies die relatief veel van de genoemde
Jeugd. Bellen kan ook, op 06 103 203 72.
Behoefte aan een analyse, reflectie of een
behandelcomponenten bevatten zijn: FFT, Basta! (voorheen JPT-12min), IOG-EV en SNAP.
De tekst is gebaseerd op het onderzoeksrapport
De verwachting is dat deze interventies een
‘Effectief vroegtijdig ingrijpen. Een verkennend
relatief groot effect hebben op het verminderen
onderzoek naar effectief vroegtijdig ingrijpen
en/of voorkomen van crimineel gedrag.
ter voorkoming van ernstig delinquent gedrag’
Interventies die veel effectieve behandel-
van het WODC (2013). De infosheet is in
componenten hebben, zijn veelbelovend.
opdracht van het Ministerie van Veiligheid en Justitie opgesteld.
ZELF AAN DE SLAG Op www.wegwijzerjeugdenveiligheid.nl staan verschillende instrumenten om zelf mee aan de slag te gaan. Zoals bijvoorbeeld de matrix Vroegsignalering, die een overzicht geeft van de rollen, taken en verantwoordelijkheden van de verschillende partners. Meer voorbeelden van bestaande praktijk of evidence based interventies staan in de database Aanpakken jeugdgroepen, databank effectieve jeugdinterventies NJI en op de website van de Erkenningscommissie Gedragsinterventie Justitie.
OVERZICHT ONDERZOCHTE INTERVENTIES In onderstaand tabel staan de interventies die het WODC onderzocht, met daarbij een korte doelgroep beschrijving. Tabel 1 Overzicht interventies met doelgroep beschrijving. Interventie
Doelgroep
Functionele Gezinstherapie (FFT)
Jongeren (11-18 jaar) met gedragsproblemen (waaronder delinquentie) en hun gezinnen.
Intensieve Orthopedagogische Gezinsbehandeling – Erger Voorkomen (IOG-EV)
Gezinnen met kinderen (8-17 jaar) van elke leeftijd die meervoudige en ernstige problemen hebben en/of een langdurige hulpverleningsgeschiedenis.
Basta! (voorheen JPT-12min)
Kinderen jonger dan 12 jaar die na het plegen van delicten in aanraking komen met politie.
SNAP (Stop Ander Plan)
12-minners met antisociale en agressieve gedragsproblemen en/of politiecontacten, die ofwel met politie in aanraking gekomen zijn, of die hierop - door antisociale en agressieve gedragsproblemen - risico lopen.
Minder Boos en Opstandig (MBO)
Kinderen (8-12 jaar) met agressieve of opstandige gedragsstoornis, eventueel in combinatie met ADHD, en hun ouders.
Nieuwe Perspectieven (NP)
Jeugdigen (10-23 jaar) die in maatschappelijk opzicht risicogedrag en/of delinquent gedrag vertonen en die bovendien op meerdere levensgebieden problemen ondervinden.
Opstandige Kinderen (OK)
Ouders van kinderen (2-12 jaar) met opstandig gedrag.
Ouders van Tegendraadse Jeugd (OvTJ)
Ouders van kinderen in de leeftijd van 8 tot 16 jaar.
Parent Management Training Oregon (PMTO)
Ouders van kinderen (4 -12 jaar) die externaliserend probleemgedrag vertonen, al dan niet in combinatie met hyperactiviteit.
Signalering en PReventieve INTerventie bij antisociaal gedrag (SPRINT)
Kinderen (7-12 jaar) die openlijk en/of heimelijk probleemgedrag vertonen en/of in een bepaalde mate moeite hebben met het aanvaarden van autoriteit.
Triple P (Positief Pedagogisch Programma)
Ouders van kinderen (12 min) met matige tot ernstige gedrags- en emotionele problemen.
Wijkgerichte Intensieve Gezinsbegeleiding (WIG)
Multi-probleemgezinnen met minimaal één kind jonger dan 12 jaar, dat risico loopt om delinquent gedrag te ontwikkelen.
ja
ja
soms
nee
nee
nee
nee
soms
ja
nee
ja
Intensieve Orthopedagogische Gezinsbehandeling-Erger Voorkomen (IOG-EV)
Basta! (voorheen JPT-12min)
Minder Boos en Opstandig (MBO)
Nieuwe Perspectieven (NP)
Opstandige Kinderen (OK)
Ouders van Tegendraadse Jeugd (OvTJ)
Parent Management Training Oregon (PMTO)
Stop Nu Ander Plan (SNAP)
Signalering en PReventieve INTerventie bij antisociaal gedrag (SPRINT)
Triple P (Positief Pedagogisch Programma)
Wijkgerichte Intensieve Gezinsbegeleiding (WIG)
* Interventies die in totaal minder dan 25 uur duren.
ja
Functionele Gezinstherapie (FFT)
Modeling gericht op jongere
nee
ja
nee
deels
nee
ja
nee
nee
nee
ja
ja
ja
Gedragscontract
ja
ja
ja
ja
ja
ja
ja
nee
ja
ja
ja
ja
Opvoedvaardigheden ouders
nee
nee
nee
soms/nee
nee
nee
nee
ja/nee
nee
soms/nee
ja/nee
soms/nee
Vrijetijdsbesteding in groepsverband
ja
alleen op ouders
ouders en jongere
ouders en jongere
alleen op ouders
alleen op ouders
alleen op ouders
alleen op jongere
ouders en jongere
ouders en jongere
ouders en jongere
ja
Betrokkenheid hele gezin
Tabel 2 Totaaloverzicht werkzame ingrediënten in relatie tot de onderzochte interventies door het WODC.
nee
nee
nee
ja
nee
nee
nee
nee
ja
nee
nee
nee
Groepsgerichte interventie voor jongeren
nee
ja
nee
nee
ja/nee
ja
ja
nee
nee
nee
nee
ja
Kortdurend/ beperkte intensiteit*
Tekst: Het CCV. Vormgeving: Studio S&H (Bunnik). Fotografie: Inge van Mill (Den Haag). © Het CCV, juli 2014.
De Wegwijzer Jeugd en Veiligheid is een initiatief van het ministerie van Veiligheid en Justitie, de Vereniging van Nederlandse Gemeenten en het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid.
