INTEGRITEIT VAN BESTUREN Waar het om gaat, wat mis gaat en wat beter kan
8 april 2015
Leo Huberts VU
GOED EN INTEGER BESTUREN
Centrale thema’s vandaag • integriteit in perspectief goed besturen; integritisme • integriteit? • centrale dilemma’s / thema’s • wat te doen: wie, wat? 2
DAT VANUIT ONDERZOEK MAAR OOK WEL MET EIGEN INVULLING, ALS BUITENSTAANDER EN BETROKKENE BIJ……..
Integriteit in perspectief: Goed besturen
Bij goed besturen of de kwaliteit van besturen gaat het om - besturen dat recht doet aan relevante (publieke) waarden. Waarden die nogal eens conflicteren.
Vrije Universiteit Amsterdam
Goed besturen? (botsende waarden) behoorlijk bestuur integriteit rechtmatigheid
resultaatgericht bestuur effectiviteit efficiency
responsief bestuur democratie, openheid, participatie, legitimiteit
Vrije Universiteit Amsterdam
INTEGRITEIT (en integritisme)
1. Integriteit betreft morele kwaliteit besturen (proces): overeenstemming met morele waarden en normen. 2. Integriteit gaat om het ‘hoe’ en niet om het ‘wat’ 3. Oppassen voor ‘integritisme’ cq. ten onrechte ‘I-woord’ op tafel leggen. Ofwel: lang niet alle klachten of aantijgingen gaan over integriteit…. Wordt ook misbruikt. Daarmee omgaan vergt eigen bewustzijn, moreel besef…
Vrije Universiteit Amsterdam
Integriteit wel erg relevant…. Wat er toe doet en wat mis gaat…
Vrije Universiteit Amsterdam
Integriteitsschendingen raad (griffiers)
tenminste 1 maal ltst periode
1. Het in functie aannemen van geld of gunsten om iets te doen of na te laten
6.6%
2. Het tegen betaling (in geld of natura) verstrekken van vertrouwelijke informatie aan derden
4.1%
3. Bevoordelen van familie, vrienden of bekenden
31.9%
4. Niet correct omgaan met onkostendeclaraties
19.8%
5.Onzorgvuldig omgaan met vertrouwelijke informatie
52.7%
6. Woordvoering over zaken waarbij men als privépersoon betrokken is
54.1%
7. Meestemmen over zaken waarbij men als privépersoon betrokken is
30.7%
Vrije Universiteit Amsterdam
Cruciale thema’s anno 2015
belangenverstrengeling / favoritisme (met consequenties privé en publiek)
declaraties/omgaan met publieke middelen gedrag in privétijd // social media (omgangsvormen, -relaties) Vrije Universiteit Amsterdam
WAT TE DOEN: BESEF VAN HET THEMA EN DE DILEMMA’S
Integriteitsdilemma’s in de PS praktijk Wie durft (nu al)?
10
Vrije Universiteit Amsterdam
WAT TE DOEN / WAT HELPT?
voor uzelf voor uw ‘organisatie’(fractie, PS, provincie)
Vrije Universiteit Amsterdam
Wat helpt uzelf? 1. Op de eigen agenda, bewustzijn, (beroepstrots en –risico’s) 2. Openheid, toetsing eigen idee aan dat van anderen 3. Zelf op orde hebben voldoen aan regels en afspraken 4. Samen bespreekbaar maken van dilemma’s 5. Ook aandacht voor organisatie en beleid (intern en portefeuille) Vrije Universiteit Amsterdam
Wat helpt collectief? 1. Op de agenda, aandacht 2. (Ethisch) leiderschap op alle niveaus 3. Vormgeving/organisatie van ook integriteit: code, vertrouwenspersoon, melden/onderzoeken…. 4. Balans in strategieen: compliance (regels) en value-based (kernwaarden functie), voor top en basis 5. Immer nadenken over wat werkt Vrije Universiteit Amsterdam
Kortom / conclusies - Goed besturen is cruciaal - Integriteit is dan een van de centrale waarden. Positief (wat telt) en negatief (wat gaat mis). Oppassen voor integritisme - Wel immer consequenties voor uzelf (moreel besef / antenne) als ook voor -Samen inrichten van aandacht, afspraken (code), open cultuur, in eigen kring en in -Vormgeven beleid en organisatie provincie m.b.t. integriteit. Boeiende agenda… Vrije Universiteit Amsterdam
[email protected] www.fsw.vu.nl/huberts
Vrije Universiteit Amsterdam
Verder lezen/denken Literatuur Heuvel, J.H.J. van den, L.W.J.C. Huberts & E.R. Muller (Red.) (2012). Integriteit: Integriteit en integriteitsbeleid in Nederland. Deventer: Kluwer (ISBN 978 90 13 11027 2). Met daarin de stand van zaken van onze kennis over het thema incl. het beleid. Huberts, L. W. J. C. (2005) Integriteit en Integritisme in Bestuur en Samenleving. Wie de schoen past … Oratie 23 februari 2005). Amsterdam: Vrije Universiteit. http://www.fsw.vu.nl/nl/Images/Oratie%20Integriteit%20van%20Bestuur%20februari%202005_tcm30-35954.pdf. Karssing, Edgar, and Marijn Zweegers (Eds.) (2009). Jaarboek Integriteit 2010. Den Haag: BIOS (zie ook hieronder). http://www.integriteitoverheid.nl/fileadmin/BIOS/data/Brochures/Jaarboek_Integriteit_2010.pdf Slingerland, W., F. Eijkelhof, M. van Hulten, O. Popovych and J. Wempe (2012). National Integrity System Assessment Netherlands. The Hague: Transparency International Netherlands, April 2012 zie http://www.transparency.nl/wp-content/uploads/2012/05/TI-NL-NIS-report.pdf (acc. 20-10-2012). Verheij, Suzanne and Karssing, Edgar (Eds.) (2011). Jaarboek Integriteit 2011. Den Haag: BIOS http://www.integriteitoverheid.nl/fileadmin/BIOS/data/Brochures/Jaarboek_BIOS_2011.pdf Marijn Zweegers & Edgar Karssing (red.) (2012). Jaarboek Integriteit 2012. Den Haag: BIOS (via http://www.integriteitoverheid.nl/fileadmin/BIOS/data/Brochures/BIOS_Jaarboek_Integriteit_2012.pdf). Zwieten, M van en Verbeeck, A, Grijs, onderzoek naar achtergronden en risicofactoren bestuurlijke integriteit, 2012, Zilverwerk https://zoek.officielebekendmakingen.nl/blg-190968.pdf Websites www.integriteitoverheid.nl www.fsw.vu.nl/huberts Materiaal Handreikingen integriteit politiek ambtsdragers: VNG: http://www.vng.nl/onderwerpenindex/arbeidsvoorwaarden-en-personeelsbeleid/integriteit BIOS: http://www.integriteitoverheid.nl/instrumenten/handreikingen.html
Vrije Universiteit Amsterdam