E d i t o r i a l
W o r d s
Facing uncertainty again
T
finance student and friend, what he sees
cial instability and economic hardship pro-
around him nowadays. He wrote me: ‘I can
voked by the maladjustments of our eco-
tell you this: I saw a recent study that locates
nomic system to the new realities of the glo-
around 30 to 40 percent of the Portuguese
bal economy, which will only be surpassed if
people on or below the poverty line (it dif-
we stick together, not only as a country, but
fers on the criteria used). Most people have
also as an union. The European Union.’
been living on government subsidies in-
My friend could be right, but I am still un-
he new academic year has started and
stead of being proactive and entrepreneurial
certain about how the European Union will
that means a new Faces: the first of five
to acquire new skills and capabilities. And
look like in the future. That is also why our
to be published this year. For the first edition
now, here we are: non-adjusted, non-flexible
Face2Face section shows two sides of this
we have spoken with Sjoerd Vollebregt of
people who have difficulties with innovation
coin. As for me, before forming my opinion
Stork and Willem Vermeend. One of the most
- and, as you certainly know, flexibility and
upon future Europe, I hope to learn more
important themes in this Faces is the current
innovation are much needed characteristics
about this heavily discussed topic continu-
Euro crisis. It will return in the interviews and
to maintain a healthy economy in the global
ing my studies abroad.
other articles of this edition. Therefore, I
context we live in. This is referent to the ge-
Consequently, it means this Faces is the
would like to start this edition by highlight-
neration previous to mine: as a whole, we are
last edition with me as Editor-in-Chief. First
ing the situation, taking Portugal as an
very much like you have gotten to know us:
of all, I would like to thank the whole Edito-
example. According to the Portuguese their
competent and capable but still loving our
rial Board for their efforts and I wish my suc-
crisis is not about the lack of potential, but
spare time. I and many people I know have a
cessor Robert Hahn a successful continua-
rather due to structural problems in the
nice life, but we had to shrink our normal
tion. Moreover, since a new academic year
economy that were not targeted during the
spending in a reasonable way. The future is
means a change in board members, I would
Maastricht convergence period to the euro.
very uncertain and I am afraid of social insta-
like to use this final opportunity to thank
The consequences of irresponsible eco-
bility which I detect frequently, for example,
the board of Asset | Accounting & Finance.
nomic policies and incompetent politicians
in public transports. In the old days, you
Joost
now show.
would hear people complain; now they are
Goudriaan, Joep Engelhart, Lennard van
Peels,
Wouter
Lenders,
Simone
After looking deeper into the Portuguese
angry. The difference is that the latter is more
Veen and Robert Vriese: thank you for sup-
situation and reading the articles in this
prone to aggression and unrest than the
porting our creative ideas and making it a
Faces, I was interested in how the people
former. Hope for the better, but prepare for
pleasure to work at the offices.
who live in these countries perceive the im-
the worse, that's my motto for these days
pact of the crisis in their daily lives. Therefore
with all the uncertainty around us. This is
Annick Verhoeven
I asked Diogo Nogueira Leite, a Portuguese
how I see it: a very dire situation of great so-
Editor-in-Chief Faces
Fac es - 1
faces11!.p65
1
12/22/2011, 9:45 PM
ADVERTENTIE Govers
Fac es - 2
faces11!.p65
2
12/22/2011, 9:45 PM
C o n t e n t s Contributions
Colophon 01.
Editorial Words
Finance for members, both Activum and Financials,
17.
Stock Exchange
relations of Asset | Accounting & Finance, and other
19.
Opinions
23.
Column Accountancy T. Nierop
37.
Flashback
42.
Flexroom - G. Koren
44.
Student Entrepreneur
47.
Column Finance C. Smit
48.
Face to Face
51.
Column Van Tuijl
53.
About us
Faces is a magazine published by Asset | Accounting &
persons interested. Faces is published four times a y e a r.
Editor-in-Chief Annick Verhoeven
Copy Editor Tijmen Kampman
Editors Robert Hahn, Rob Blij, Leonie van Kaam
Contributions S.S. Vollebregt, A. Dieleman, J. Vetter, Prof. Dr. W.A.F.G. Vermeend, M. Bonants, M. Martens, N. Dikmans BSc., G. Koren, dr. M. Van Tuijl, C. Smit, T. Nierop, J. Willemse, Prof. B. Majoor, C. Spaenjers, W.
Articles
van Egeraat BSc., H. de Jong, R.J. Tissen, R. ten Voorde BSc., J. Schubert MSc., R. van Maanen BSc., R. Vriese BSc.
04.
Interview met Sjoerd Vollebregt
Correspondence Asset | Accounting & Finance, p.a.
Sjoerd Vollebregt is sinds 2002 CEO van Stork. In dit interview
Universiteit van Tilburg, Kamer E106, Postbus 90153, 5000 LE Tilburg, Telefoon: 013 - 466 2662, Fax: 013 -
bespreken we onder andere de afgewende opsplitsing van Stork en de
466 2992, E-mail:
[email protected],
rol die de Joint Strike Fighter inneemt binnen Stork en in Nederland.
Internet: www.Asset-AccountingFinance.nl
Membership
Students:
€
7,50
a
year
(by
10.
authorisation) Patrons: € 12,50 a year
Accountantsverklaring en onzekerheid Bij de werkzaamheden van een accountant wordt de accountant geconfronteerd met verschillende vormen van onzekerheid. Dit artikel
Lay-out Mark Koevoets, Michel Lerou
gaat in op de verschillende varianten van onzekerheid en de wijze Printing Orangebook | almanakken & verenigings-
waarop de accountant daarmee omgaat in zijn verklaring.
bladen, www.orangebook.nl,
[email protected]
24.
ISSN 1566-225X
De Arabische lente, de Westerse herfst en de Oosterse zomer We zitten middenin een langdurige verschuiving van zowel de
Circulation 1100 copies
politieke als economische macht in de wereld. Deze verschuiving is
Nothing from this edition of Faces may be copied and/
jaren geleden ingezet en zal nog enkele decennia voortduren. Dit heeft
or made public using press, microfilm, photocopy, or
grote gevolgen voor pensioenen en vermogens, kortom de (financiële)
whatever other means, without authorisation from
toekomst van consumenten.
the Editor-in-Chief.
30.
Advertisements
Interview met Willem Vermeend In dit interview spreken we met professor en voormalig minister Willem Vermeend. De heer Vermeend geeft onder andere zijn mening over de huidige politiek en de situatie in Griekenland. Verder legt de heer
cover KPMG 02. Govers 06. HLB van Daal & Partners 12.
Vermeend uit hoe de vele mogelijkheden van het internet ons land
Deloitte 18. Accon AVM 22. ABAB 26. Foederer DFK 36.
verder vooruit zou kunnen helpen.
Departement Accountancy 46. Koenen & Co 50. PwC 52. Mininisterie van Financien 54. Wesselman cover Ernst & 38.
De internationale accountantswereld: Wenselijk en te realiseren?
Young cover NIBC
Internationalisering,ofwel de toename van internationaal contact tussen landen, organisaties, bedrijven en mensen, is een veelgehoord begrip van toepassing op verschillende aspecten in onze maatschap-
Address changes Did you move? Let us know by sending an email to
[email protected] so we can make sure you will receive our mail.
pij. De vraag die centraal staat in dit artikel en tijdens Accounting Insight is wat dit precies betekent voor de accountancy in Nederland en de gehele wereld. Is internationalisering een goede of slechte zaak?
Fac es - 3
faces11!.p65
3
12/22/2011, 9:45 PM
Sjoerd Vollebregt is sinds 2002 CEO van Stork. In dit interview bespreken we onder andere de afgewende opsplitsing van Stork en de invloed van de Joint Strike Fighter op Stork en Nederland.
Tekst: A.Verhoeven en T. Kampman*
Fac es - 4
faces11!.p65
4
12/22/2011, 9:45 PM
Kunt u iets over uzelf vertellen? Wat heeft u gestu-
in 1996 een aantal bedrijfsonderdelen, vooral aan de maak-
deerd en hoe bent u vervolgens aan de slag gegaan?
en ontwikkelkant, van Fokker overgenomen. Zo maken wij
Ik kom uit een een sportachtergrond en ik ben een tijd
voorbeeld staarten voor de businessjets, panelen en veel
fulltime met de zeilsport bezig geweest. Met mijn tweeling-
bekabeling onder andere voor de Joint Strike Fighter (JSF).
broer ben ik wereldkampioen geweest en heb ik meege-
Stork zelf is 185 jaar oud en heeft mede de industrile revo-
daan aan verscheidene olympiades. Ik heb bedrijfs-
lutie in Nederland tot stand gebracht. We zijn vanuit de
economie in Rotterdam gestudeerd en de universiteit bood
zware industrie naar procesinstallaties gegaan en we heb-
me gelukkig de gelegenheid om mijn aandacht volop op
ben over de hele wereld raffinaderijen neergezet. Een tijd
de sport te kunnen richten. Ze hielpen mee om alle tenta-
lang heeft Stork tevens in de voedselverwerkingsindustrie
mens op een gunstig moment te laten vallen. Op mijn 28ste
gezeten, maar dit succesvolle bedrijf is afgestoten. Tegen-
ben ik daarom pas gaan werken. De eerste jaren heb ik ge-
woordig is Stork Technical Services vooral bezig met het
werkt bij Van Ommeren, een tankopslagbedrijf. Daar ben ik
onderhoud van het vernieuwen van allerlei raffinaderijen
onderaan begonnen met het sjouwen van slangen om
en chemieplants.
daarna door te groeien in allerlei andere functies. Op een gegeven moment was er een logistiek gericht bedrijfsonderdeel in Belgi, dat verliesgevend was. Het hogere ma-
In welke gebieden opereert Stork nu international ge-
nagement zei toen tegen me dat ik mocht proberen om er
zien?
iets van te maken. Ik heb dit met beide handen aangepakt
Oorspronkelijk is Stork Technical Services een op West-Eu-
om het tot een succes te maken. Daarna, via eerst verzelf-
ropa georienteerd bedrijf, maar we zijn steeds meer aan het
standiging van deze logistieke groep middels een MBO,
uitbreiden naar de rest van de wereld. Zo hebben we nu
hebben we het doorverkocht aan het Britse bedrijf Ocean
onderhoud aan installaties in Kazachstan, Azerbeidjan, Co-
Plc. Op een gegeven moment kwam ik in contact met Stork,
lumbia en Peru. In het Midden-Oosten zijn ook erg veel in-
het was voor mij een vrij mysterieus bedrijf. Ik kwam er al
stallaties die onderhouden moeten worden en daarin zijn
snel achter dat het bedrijf vele goede dingen deed, maar
wij specialist.
Inter view met Sjoerd Vollebregt CEO van Stork ook een aantal dingen wat uit het oog verloren was. Met
Waarom wilden de hedgefondsen alleen de aerospace
een aantrekkende economie als rugwind hebben we van
divisie vergroten?
deze bedrijfsonderdelen weer een succes weten te maken.
Nederland is geen groot land, waardoor we al snel over de
Stork was een conglomeraat en we hebben het inmiddels
grens heen moeten kijken. Van oudsher is Nederland dan
gereduceerd tot een paar grote kerndivisies.
ook een groot exportland. Veel bedrijven in landen als Duitsland en Frankrijk blijven vooral mainstream produceren, omdat de afzetmarkt in hun eigen land veel groter is. In
Wat zijn tegenwoordig uw dagelijkse werkzaamheden?
Nederland is de afzetmarkt veel kleiner en dus hebben be-
De rol die ik vervul is tweeledig. Aan de ene kant betreft het
drijven veel eerder de neiging om door te ontwikkelen en
een verantwoordelijkheid voor Stork als geheel, met daar-
zich te specialiseren in niches in de markt. Een hedgefonds
onder Stork Technical Services en Fokker Technologies. Het
had graag dat Stork zich ging specialiseren in de aerospace
is ons doel om uiteindelijk deze twee divisies een eigen le-
divisie, het Fokker gedeelte. De overige activiteiten zouden
ven te laten leiden. De raad van bestuur van Stork BV, de
dan versneld moeten worden verkocht en het geld moest
commisarisen en de grote aandeelhouders bepalen in samenspraak wanneer en hoe dit zal plaatsvinden. Daarnaast geef ik leiding aan Fokker Technologies. Dit bestaat eigenlijk uit het oude Fokker, de grote vliegtuigbouwer. Stork heeft
*
Annick Verhoeven is Masterstudent International Management/CEMS en Tijmen Kampman is Bachelorstudent Bedrijfseconomie.
Fac es - 5
faces11!.p65
5
12/22/2011, 9:45 PM
ADVERTENTIE AkzoNobel
Fac es - 6
faces11!.p65
6
12/22/2011, 9:45 PM
genvesteerd worden in de aerospace divisie. Het idee was dat
die we bouwen gebruiken we dus zowel in de civiele vliegtui-
er uit n gespecialiseerde divisie meer valt te halen dan uit aller-
gen als in gevechtsvliegtuigen. Toestellen die geproduceerd
lei kleinere divisies. Op de achtergrond speelde mee dat bedrij-
worden in groot volume, zoals de Airbus 320 en de Boeing 737
ven die drastische maatregelen namen vaak beter werden ge-
voor de civiele markt en de JSF voor de militaire markt, stellen
waardeerd op de beurs dan bedrijven die een rustige groei
ondernemingen en landen in staat om een enorme stap te
omhoog lieten zien. Dit zagen wij echter niet zitten. In deze fase
doen in kennisopbouw. Wij werken samen met kennisinstituten
van de ontwikkeling van de onderneming was het verstandi-
zoals het Nationaal Lucht- en Ruimtevaartlaboratorium, univer-
ger en stabieler voor de klanten, de medewerkers en voor de
siteiten en met aangesloten middelgrote en kleine onderne-
financiële resultaten om uit meerdere divisies te blijven bestaan.
mingen. Als je dus niet meedoet aan het ontwikkelen van een
Tevens waren wij het er niet mee eens dat de aerospace divisie
toestel als de JSF dan mis je een slag van technologie-
de meest krachtige divisie was om alleen mee door te gaan.
vernieuwing die je eigenlijk niet meer in kunt halen. Dat komt mede omdat er gigantische bedragen mee gemoeid gaan. Europa betaalt relatief weinig als je ziet hoeveel de Amerikanen
Destijds heeft de raad van bestuur besloten om via een
aan de ontwikkeling van de JSF besteden van de in totaal vijf-
omstreden juridische constructie ervoor te zorgen dat de
tig miljard. Wij leren veel zaken bij de ontwikkeling van de JSF
hedgefondsen hun zin niet kregen. Dit is een veelbesproken
die we ook in de civiele luchtvaart kunnen gebruiken, zoals het
beslissing geweest, kunt u de beweegredenen voor een
lichter maken van vliegtuigen waardoor ze minder brandstof
dergelijke oplossing belichten?
nodig hebben en minder geluidsoverlast door het toepassen
We hebben aandelen met stemrecht bij een stichting geplaatst
van betere materialen. Het is erg belangrijk om zowel in de ci-
om het plan van het hedgefonds tegen te gaan. Om de rechts-
viele- als militaire luchtvaart te zitten. Bij de ontwikkeling van
geldigheid vast te stellen is dit voor de rechtbank gebracht.
de JSF maken wij vooral gebruik van Nederlandse partners. Ge-
Deze heeft bepaald dat het niet zwart maar ook niet wit was en
zien de vele kennis die in Nederland aanwezig is hebben we
de rechter heeft een aantal eisen opgesteld waardoor Stork
geen reden om naar het buitenland te gaan. Het oude Fokker
nog een jaar heeft kunnen nemen om een begaanbare weg te
stond bekend om zijn technologische kennis. De meeste mede-
vinden. (Wat in een vergelijkbare situatie nu zou helpen is dat
werkers bij Fokker zijn in de vliegtuigbranche blijven werken
het klimaat wereldwijd aan het veranderen is. Het op de korte
nadat Fokker als vliegtuigbouwer was gestopt en dus is de
termijn gerichte activisme van hedgefonds is inmiddels niet
meeste kennis behouden.
meer acceptabel.) We hebben destijds besloten om Stork van de beurs te halen met private equity. Waarschijnlijk worden de verschillende onderdelen nog steeds onafhankelijk, maar zo heb-
Op een gegeven moment was het onzeker of Nederland wel
ben we in ieder geval nog een aantal jaren de tijd om de divi-
mee ging doen met de Joint Strike Fighter. Hoe hebben jul-
sies sterker te maken. We hebben recentelijk een overname ge-
lie op deze onzekerheid ingespeeld?
daan in onze technische dienstverlening, waardoor onze totale
Het is allereerst belangrijk om te weten dat het echte risico in
omzet in deze divisie nu uitkomt op 1.5 miljard. De aerospace
het programma wordt gedragen door de Amerikanen, niet
divisie heeft een omzet van ongeveer 700 miljoen, wat dus een
door Nederland. Nederland krijgt uiteindelijk een toestel dat het
totale omzet geeft van 2.2 miljard met ongeveer 18.000 mede-
meest doelmatig is maar wat ook over tien en twintig jaar voor
werkers.
nog onbekende missies nog heel belangrijk kan zijn. Het enige andere alternatief dat je hebt is met de luchtmacht stoppen. Dan moet je je afvragen of je je dat in internationaal verband wel
Wat is de rol van Stork in de veelbesproken ontwikkeling
kunt permitteren. De Nederlandse overheid heeft gezegd dat
van de Joint Strike Fighter?
niet te kunnen en willen. We moeten wel oppassen met einde-
Stork is sterk betrokken bij de ontwikkeling van de Joint Strike
loze discussies en uitstel, hierdoor kunnen we geloofwaardig-
Fighter en maakt in de Fokker divisie allerlei componenten. Het
heid verliezen. Als je iets goeds hebt besloten, moet je dat dur-
ontwikkelen van een toestel als de JSF neemt gemakkelijk tien
ven vieren. Het doet me denken aan wat de Engelse voetbal-
jaar in beslag, en het toestel kent een levensduur van ongeveer
coach Bobby Robson eens heeft gezegd: Nederlanders kunnen
veertig jaar. Stork is zowel betrokken bij het ontwikkelen van
fantastisch voetballen, maar op het moment suprme schieten
het vliegtuig als bij het gebruik en het onderhoud. We produ-
ze zichzelf in de voet. Daarnaast is Nederland een hele actieve
ceren zowel voor de civiele als voor de militaire markt. De ver-
participant voor het maken van componenten. Daar is veel
houding is ongeveer zestig/veertig procent. De componenten
werkgelegenheid mee gemoeid, maar ook toekomst voor een
Fac es - 7
faces11!.p65
7
12/22/2011, 9:45 PM
succesvolle industrietak. Iedereen zou natuurlijk het liefst zien dat je het hele project niet nodig hebt, maar er is toch ook wel een politiek besef dat dit niet realistisch is. Bepaalde regio's, zoals Libi, zijn erg onstabiel. De Westerse landen moeten allemaal een bijdrage leveren om dat stabiel te houden. Dan ontkom je niet aan een project als de JSF, het is een noodzake-
IEDEREEN ZOU NATUURLIJK HET LIEFST ZIEN DAT HET HELE PROJECT NIET NODIG IS, MAAR ER IS TOCH WEL EEN
lijk kwaad.
Op welke manier ondervindt u problemen door de economische crisis?
BESEF DAT DIT NIET REALISTISCH IS
De militaire kant, waar je componenten levert, blijft relatief stabiel, daar waar het gaat om langdurige programma's. Wel krijg je te maken met beperkingen in budgetten. Het bedrijfsleven moet met de kennisinstituten slimme concepten ontwikkelen
vangrijk bij beide units dat die altijd een continuteit zullen heb-
die op een goede manier worden gebracht zodat je ook nog
ben voor de lange termijn in ons land.
effectief kunt blijven. Dat is de ene kant van de recessie. Anderzijds gingen de business jets hard achteruit. Uiteindelijk gaat die industrietak mee met de ontwikkeling van het nationaal
U bent inmiddels bijna tien jaar CEO van Stork, dit is een
product wereldwijd. Gegeven ook het opkomen van Azi, wat
lange periode voor een dergelijke functie. Waarom heeft u
natuurlijk een fenomenale impact heeft, zijn de vooruitzichten
ervoor gekozen zo lang bij Stork deze functie te bekleden?
relatief goed. Amerika bestelt nog altijd grote aantallen, waar-
Ik vind het met bedrijven omgaan en ze vormgeven leuk. Zeker
door je daar nog voor een groot deel in de markt zit. Wij heb-
zoiets als je hier ziet met een rijke historie en zoveel turbulentie
ben recent aangekondigd een fabriek in Mexico te bouwen die
en waar ook nog steeds kernelementen vanuit de vroege da-
staarten van business jets gaat assembleen. Daarnaast zijn we
gen hebben zitten. Het is het voor mij niet goed te zien waar ik
even hard aan de weg aan het timmeren om in China samen-
in Nederland een vergelijkbaar bedrijf zou vinden. Waarom zou
werkingsverbanden op te zetten los van de fabriek die we al
ik naar het buitenland gaan wanneer ik het hier dichter bij huis
hebben. India is ook een land waar we verder in willen. Wij moe-
kan vinden?
ten in deze bedrijfstak op drie continenten spelen.
Hoe ziet u de toekomst van Stork over vijf jaar? Wat zou belangrijker zijn voor de continuïteit van het be-
De expertise in de onderneming moet staan als een huis. Het
drijf: het behouden van alle divisies binnen Stork, of het
moet verankerd blijven in Nederland. Het blijft altijd mogelijk
project Joint Strike Fighter?
dat Stork wordt overgenomen, het blijft een markteconomie.
De luchtvaart is een industrietak met stevige risico's. De klanten
Zelfstandigheid is geen doel op zich, het is een middel. Als de
hechten er veel waarde aan dat je meerdere activiteiten hebt.
onderneming zich goed kan doorontwikkelen en er komt een
Het dilemma waar wij eerder tegenaan liepen was dat som-
onderneming die denkt er nog veel mee te kunnen bereiken en
mige units nog niet groot en stabiel genoeg waren om ze indi-
bereid is daar in te investeren dan gaan wij dat niet dogmatisch
vidueel door te laten floreren. Het is erg belangrijk om de tijd te
tegenhouden.
nemen ook deze units om te bouwen en omvang te geven. We zijn nu drie jaar bezig en met de grote overname die we hebben gedaan in de Stork Technical Services, de onderhoudstak voor
To t s l o t , h e e f t u n o g t i p s / a d v i e z e n v o o r d e s t u d e n t e n v a n
chemische, olie-, gas- en energiecentrales, zijn we op weg om in
Tilburg University?
wat meer rust en op afstand van de beurs kritische omvang van
We gaan een zeer boeiende periode in. Er is een aantal genera-
de Divisies als zelfstandige bedrijven op te bouwen. De bedrij-
ties aan het aankomen van mensen die al heel vroeg buiten-
ven naar de beurs brengen is een optie, maar je kunt de onder-
landse contacten hebben en veel van de wereld hebben gezien.
delen ook op een bepaald moment inbedden in een andere
De opkomst van China en India is iets wat je maar een keer in je
onderneming. Je moet er echter wel voor zorgen dat je Neder-
leven kunt meemaken, dat maakt het zeer fascinerend om aan
land's kenniscentrum en vakmanschap behoudt. Dat is zo om-
de slag te gaan.
Fac es - 8
faces11!.p65
8
12/22/2011, 9:45 PM
■
C o m p a n y
P r o f i l e
Alliander Netwerkbedrijf Alliander is werkzaam in de energiesector en bestaat uit Liander, Endinet en Liandon. Elk onderdeel heeft een eigen rol. Zoals het beheren van ons gas- of elektriciteitsnet of het leveren van complexe energieinfrastructuren. Samen zorgen wij voor een betrouwbare energievoorziening in een groot deel van Nederland. Bij Alliander werken ongeveer 6000 medewerkers. Energie verandert Alliander is volop in beweging. We maken onze energienetten klaar voor een duurzame toekomst met zonnepanelen, windmolens en bijvoorbeeld de elektrische auto. In de komende jaren investeren we dus fors in onze assets. Onze klanten rekenen erop dat energie ook in de toekomst op elk moment beschikbaar is. Veilig, betrouwbaar, betaalbaar en schoon. En daar zorgen wij voor.
Betrokken werkgever Informeel, open en collegiaal, zo kun je de cultuur van Alliander het beste typeren. We hebben aandacht voor elkaar, werken plezierig samen en zijn trots op ons bedrijf. En we stimuleren jou om je in te zetten voor de maatschappij. Met al het talent in onze organisatie kunnen we – hoe klein ook - een verschil maken. Groei naar de top Alliander heeft in 2011 het Keurmerk Persoonlijke Ontwikkeling gekregen van carrièreplatform Intermediair. Het bewijs dat we jouw ontwikkeling serieus nemen. Je kunt bij Alliander College of een ander erkend opleidingsinstituut werken aan jouw persoonlijke of vakgerichte ontwikkeling. Zo geef je zelf richting aan je toekomst. Ga je binnenkort afstuderen? Alliander heeft passende Traineeships, waaronder het Financieel Traineeship en het Management Traineeship. Talent krijgt bij Alliander alle kans om naar de top te groeien. Statistieken Naam
Alliander
Vestigingen
Gelderland, Noord Holland, Flevoland, Brabant, Zuid Holland en Friesland
Oprichting
2009
Aantal werknemers
6000
Website
www.alliander.com
Email
[email protected]
Fac es - 9 ■ faces11!.p65
9
12/22/2011, 9:45 PM
Bij de werkzaamheden van een accountant - meestal resulterend in de afgifte van een accountantsverklaring - wordt de accountant geconfronteerd met verschillende vormen van onzekerheid. Dit artikel gaat in op de verschillende varianten van onzekerheid en de wijze waarop de accountant daarmee omgaat in zijn verklaring. Tekst A. Dieleman RA
*
Accountantsverklaring En onzekerheid Bij de werkzaamheden van een accountant - meestal resulterend in de afgifte van een accountantsverklaring - wordt de accountant geconfronteerd met verschillende vormen van onzekerheid. Dit artikel gaat in op de verschillende varianten van onzekerheid en de wijze waarop de accountant daarmee omgaat in zijn verklaring. De accountantsverklaring wordt in dit verband, mede gelet op de hiervoor gebruikelijke terminologie sinds december 2010, gedefinieerd als ‘de verklaring van een accountant’. Een dergelijke
Fac es - 10
faces11!.p65
10
12/22/2011, 9:45 PM
accountantsverklaring kan het product zijn van een
S C H E M AT I S C H E V O O R S T E L L I N G
controleopdracht (‘controleverklaring’), een beoordelingsopdracht (‘beoordelingsverklaring’) of een samenstellingsop-
Zekerheid’ kan worden gezien als het complement van ‘onze-
dracht (‘samenstellingsverklaring’). Tot december 2010 was
kerheid’. Dit verschil komt tot uiting in de verschillende verkla-
de term ‘accountantsverklaring’ gereserveerd voor de verkla-
ringen die de accountant afgeeft bij de diverse opdrachten.
ring van de accountant die het resultaat was van een controleopdracht; daarvoor is nu de term ‘controleverklaring’ gereserveerd.
ALGEMEEN Bij het afgeven van een accountantsverklaring voegt de accountant al dan niet een bepaalde mate van zekerheid toe
Essentieel bij de controleverklaring is dat – ongeacht de
aan de (veelal financiële) informatie 1 waarbij hij de verkla-
strekking van de controleverklaring – het ‘oordeel’ met een
ring verstrekt. ‘Zekerheid’ kan worden gezien als het comple-
hoge (of redelijke) mate van zekerheid wordt gegeven.
ment van ‘onzekerheid’; ofwel: hoe hoger de mate van zeker-
■
Een goedkeurende controleverklaring houdt in dat de
heid, des te lager de onzekerheid. Dit verschil komt tot ui-
accountant met een hoge mate van zekerheid verklaart
ting in de verschillende verklaringen die de accountant af-
dat de jaarrekening een getrouw beeld geeft van vermogen en resultaat;
geeft bij de diverse opdrachten: ■
In een controleverklaring (als product van een controle-
■
opdracht) verklaart de accountant met een hoge, maar
countant met een hoog zekerheidsniveau aangeeft dat
niet absolute, mate van zekerheid dat de jaarrekening
de jaarrekening een fout (van diepgaande omvang) bevat;
een getrouw beeld geeft van de omvang en samenstelling van het vermogen en resultaat 2. In de controles-
■
Een afkeurende controleverklaring betekent dat de ac-
■
Een controleverklaring van oordeelonthouding bete-
tandaarden die van toepassing zijn op controle-
kent dat de accountant met een hoge mate van zeker-
opdrachten en in de tekst van de controleverklaring
heid kan verklaren dat hij zich van een oordeel moet
wordt dit aangeduid met ‘redelijke mate van zekerheid’.
onthouden, omdat hij niet voldoende en geschikte con-
Een hoge mate van zekerheid betekent een laag niveau
trole-informatie heeft kunnen verkrijgen. Dit betekent
van onzekerheid;
overigens wel dat met dezelfde hoge mate van zeker-
Indien sprake is van een beoordelingsverklaring (bij een
heid op andere posten dan waarop de oordeel-
beoordelingsopdracht) geeft de accountant door mid-
onthouding betrekking heeft de accountant (impliciet)
del van zijn verklaring een beperkte mate van zeker-
verklaart dat de jaarrekening juist is.
heid met betrekking tot de door hem beoordeelde informatie. Consequentie hiervan is dat sprake is van een redelijke (maar niet hoge) mate van onzekerheid; ■
Tot slot kan sprake zijn van een samenstellingsver-
ONZEKERHEID IN DE JAARREKENING
klaring (bij een samenstellingsopdracht). De accountant
Een onzekerheid in de jaarrekening doet zich voor indien
verstrekt dan geen zekerheid bij de door hem samenge-
zowel de directie als de accountant onzekerheid hebben
stelde informatie. Wel mag de gebruiker, door de be-
over een bepaalde post (of bepaalde posten). Situaties
trokkenheid van een deskundige accountant en zijn
waarin de directie wel voldoende zekerheid heeft (of denkt
deskundigheid op het terrein van externe verslagge-
te hebben), maar de accountant niet, vallen buiten het be-
ving, vertrouwen ontlenen aan het feit dat de samengestelde informatie op de juiste wijze is opgesteld in overeenstemming met de van toepassing zijnde regelge*
ving. Schematisch is het zekerheidsniveau als volgt weer te geven:
1 2
Anton Dieleman RA is directeur vaktechniek bij Mazars. Kijk voor meer publicaties van hem over de accountantsverklaring en andere vaktechnische onderwerpen op www.mazars.nl (onder ‘Mazars in de media’). In dit artikel verder eenvoudigheidshalve aangeduid met ‘jaarrekening’. Of alternatieve bewoordingen: ‘de jaarrekening geeft in alle van materieel van belang zijnde aspecten het vermogen en resultaat juist weer’.
Fac es - 11
faces11!.p65
11
12/22/2011, 9:45 PM
ADVERTENTIE Ernst & Young
Fac es - 12
faces11!.p65
12
12/22/2011, 9:46 PM
stek van dergelijke onzekerheden. Laatstgenoemde onzekerhe-
oordeel met beperking verstrekt indien de ontbrekende toe-
den leiden tot een beperking in de controle, waaraan in de vol-
lichting van materiële, maar niet van diepgaande invloed is.
gende paragraaf aandacht wordt besteed.
Kwalificeert de ontbrekende toelichting als tekortkoming van diepgaande invloed, dan leidt dit tot een afkeurend oordeel.
Bij onzekerheden in de jaarrekening is verder essentieel dat de
Een niet-adequate toelichting met betrekking tot een ernstige
directie om objectieve redenen, die hun oorzaak vinden buiten
continuïteitsonzekerheid heeft over het algemeen zodanige
de huishouding (dan wel de daaraan gerelateerde partijen),
(mogelijke) consequenties voor het beeld van de jaarrekening
onzeker is over een bepaalde post. Voorbeelden hiervan zijn:
dat dit moet leiden tot een afkeurend oordeel.
■
■
De onderneming is verwikkeld in een juridische procedure waarvan het – op het moment van opmaken van de jaarre-
Tot slot kan zich ook de situatie voordoen – bij een veelvoud
kening – onmogelijk is in te schatten wat de eventuele (fi-
van onzekerheden – dat de situatie zoveel beperkingen in de
nanciële) consequenties zullen zijn;
controle voor de accountant met zich brengt dat een oordeel-
Het ‘klassieke’ voorbeeld van een – al dan niet ernstige –
onthouding op zijn plaats is. Hoewel de Controlestandaarden
onzekerheid omtrent de continuïteit die leidt tot een onze-
opmerken dat zo’n situatie uitzonderlijk is, kan die zich eveneens
kerheid in de jaarrekening.
onder meer voordoen bij ernstige continuïteitsonzekerheid.
Bij onzekerheden in de jaarrekening mag het niet gaan om onjuistheden die op die manier ‘verdoezeld’ worden. Evenmin mag de route van de onzekerheid in de jaarrekening worden
BEPERKING IN DE CONTROLE
toegepast als de directie onvoldoende informatie heeft verza-
Een andere situatie doet zich voor bij een beperking in de con-
meld, terwijl die wel beschikbaar zou zijn.
trole. In dat geval is voor de directie geen sprake van onzekerheid, maar kan de accountant onvoldoende geschikte controle-
Indien sprake is van dergelijke onzekerheden in de jaarrekening
informatie verkrijgen om met een hoge mate van zekerheid te
is allereerst van belang dat de jaarrekening een adequate toe-
verklaren dat de jaarrekening een getrouw beeld geeft van ver-
lichting bevat van die onzekerheid met de mogelijke conse-
mogen en resultaat. Een dergelijke beperking wordt ofwel op-
quenties. Voor de controleverklaring betekenen onzekerheden
gelegd door de directie, dan wel ontstaat door oorzaken die
in de jaarrekening het volgende: indien sprake is van een ade-
buiten de huishouding liggen. Een door de directie aange-
quate toelichting wordt bij de jaarrekening een controle-
brachte beperking wordt ook wel aangeduid als ‘subjectieve
verklaring met goedkeurend oordeel afgegeven. De jaarreke-
verhindering’; een externe beperking als ‘objectieve verhinde-
ning geeft immers – met de toelichting op de desbetreffende
ring’. Indien sprake is van een objectieve verhindering heeft dit
onzekerheid – een getrouw beeld van vermogen en resultaat.
de volgende consequenties voor de controleverklaring:
Afhankelijk van de aard en omvang van de onzekerheid kan de accountant
besluiten
een
zogenaamde
‘paragraaf
ter
benadrukking van aangelegenheden’ aan de controleverklaring toe te voegen. In een dergelijke paragraaf (voorheen als ‘toelichtende paragraaf’ aangeduid) verwijst de accountant naar de toelichting op de onzekerheid.
VOORBEELDEN
Indien sprake is van ernstige continuïteitsonzekerheid is een
Indien de balanspost voorraad van materiële omvang is en de ac-
dergelijke paragraaf ter benadrukking van aangelegenheden
countant is niet in staat de inventarisatie bij te wonen en daar-
verplicht. De gedachte daarbij is dat – gegeven het uitgangs-
door voldoende en geschikte controle-informatie te verkrijgen, leidt
punt van waardering van activa en passiva op basis van going-
dit tot een oordeel met beperking.
concern – de ernstige continuïteitsonzekerheid van zodanige invloed is dat expliciete aandacht daarvoor in de controle-
Indien sprake is van een kleine huishouding met onvoldoende
verklaring vereist is.
functiescheiding en interne beheersingsmaatregelen kan de accountant veelal onvoldoende en geschikte controle-informatie krij-
Ontbreekt in de jaarrekening een adequate toelichting op de
gen over de belangrijkste posten in de jaarrekening, zoals omzet
onzekerheid, dan geeft de jaarrekening niet langer een ge-
en kostprijs van de omzet. In dat geval leidt de beperking in de
trouw beeld van vermogen en resultaat. In dat geval wordt een
controle tot een oordeelonthouding.
Fac es - 13
faces11!.p65
13
12/22/2011, 9:46 PM
■
Indien de beperking om voldoende en geschikte controleinformatie te verkrijgen van materiële, maar niet van diepgaande invloed is, wordt een oordeel met beperking verstrekt;
■
Is de beperking in de controle van diepgaande invloed, dan leidt dit tot een oordeelonthouding.
Een subjectieve verhindering heeft zwaardere consequenties, aangezien een directie die de accountant bewust verhindert bepaalde controlewerkzaamheden uit te voeren een belangrijke – en bovendien onnodige – beperking aanbrengt in de controlewerkzaamheden. Voor de controleverklaring betekent dit het volgende: ■
Indien de beperking van materiële maar niet van diepgaande invloed is, wordt een oordeel met beperking afgegeven;
■
Is de beperking in de controle daarentegen van diepgaande invloed, moet de accountant in principe de opdracht teruggeven. Een uitzondering hierop vormt de situatie dat het teruggeven van de opdracht niet uitvoerbaar is, dan wel niet is toegestaan onder de van toepassing zijnde wet- en regelgeving.
Interessant is de vraag welke consequenties voor de controleverklaring ontstaan indien de directie weigert de bevestigingsbrief bij de jaarrekening te ondertekenen. In de bevestigings-
bevestigingsbrief op meerdere posten in de jaarrekening be-
brief erkent de directie haar verantwoordelijkheid voor het op-
trekking heeft, wordt het feit dat de directie weigert deze te
maken van de jaarrekening en voor het verstrekken van alle
ondertekenen gezien als een omstandigheid met diepgaande
relevante
invloed. Dit leidt daarom tot een controleverklaring van
informatie
aan
de
accountant.
Omdat
de
oordeelonthouding.
N E G AT I V E A S S U R A N C E VOORBEELDEN
Bij de controleverklaring van oordeelonthouding was het tot voor enkele jaren meer gewoonte dan uitzondering dat aan de
Stel dat de directie niet toestaat dat de accountant de inventari-
oordeelparagraaf (‘Dientengevolge geven wij geen oordeel
satie van de voorraden bijwoont. De omvang van de voorraden is
omtrent de jaarrekening als geheel’) de zogenaamde negative
van materiële, maar niet diepgaande invloed. Consequentie hier-
assurance-zinsnede werd toegevoegd: ‘Onze werkzaamheden
van is dat de accountant – door deze verhindering – een controle-
hebben geen andere tekortkomingen aan het licht gebracht’. In
verklaring met beperking verstrekt.
de voorbeeldteksten die sinds 15 december 2010 beschikbaar zijn, komt deze optie niet meer voor.
In de situatie dat sprake is van een (al dan niet buitenlandse) groepsmaatschappij die van significante omvang is – en dus van
Een dergelijke zinsnede vormde in het verleden een aantrekke-
diepgaande invloed in de jaarrekening – en de directie weigert
lijke aanvulling op de in de ogen van velen weinig zeggende
om de jaarrekening van de desbetreffende groepsmaatschappij te
verklaring van oordeel-onthouding. In het verleden onder de
laten controleren, is sprake van een beperking in de controle van
Richtlijnen voor de Accountantscontrole (voorloper van de hui-
diepgaande invloed. Dit leidt tot het teruggeven van de opdracht,
dige Controle-standaarden) was een dergelijke negative
dan wel het verstrekken van een oordeelonthouding.
assurance-zinsnede zelfs expliciet toegestaan. Toen de ge-
Fac es - 14
faces11!.p65
14
12/22/2011, 9:46 PM
ning dus een getrouw beeld van vermogen en resultaat geeft. En dat terwijl de accountant zich juist van een oordeel onthoudt!
BEOORDELINGSVERKLARING De hiervoor in dit artikel behandelde situaties hebben betrekking op de controleverklaring. Interessant is uiteraard de vraag welke consequenties in vergelijkbare omstandigheden voor de beoordelingsverklaring van toepassing zouden zijn. Omdat ook bij een beoordelingsopdracht sprake is van een assurance-opdracht, waarbij zekerheid wordt verstrekt (zij het een beperkte mate van zekerheid) is de wijze waarop met onzekerheden waarmee de accountant wordt geconfronteerd (zowel onzekerheden in de jaarrekening als beperkingen in de werkzaamheden) gelijk aan de vergelijkbare situaties bij een controleopdracht. Hierop bestaan twee uitzonderingen: ■
Een controleopdracht bij een kleine huishouding met een onvoldoende functionerend stelsel van interne beheersing leidt tot een beperking in de controle. Door het onvol-
noemde Richtlijnen in 2007 werden vervangen door de Nadere Voorschriften inzake Controle en Overige Standaarden (de hui-
G E S C H I E D E N I S N E G AT I V E A S S U R A N C E - PA R A G R A A F
dige Controle-standaarden) is de optie vervallen. In de praktijk bleef – al dan niet door middel van voorbeeldteksten – de mo-
Tot eind 2006 was de negative assurance-zinsnede in de
gelijkheid echter nog langer bestaan.
accountantsverklaring van oordeelonthouding meer regel dan uitzondering.
Met ingang van 2010 is de negative assurance-zinsnede definitief vervallen. Eén van de redenen hiervoor is dat de zinsnede
Bij de introductie van de gewijzigde accountantsverklaringen op
niet in de IFAC-tekst van de standaarden voorkomt. En de Ne-
basis van de Nadere Voorschriften Controle- en Overige Standaar-
derlandse Controlestandaarden zijn inmiddels één op één ge-
den (begin 2007) is de negative assurance-zinsnede uit de
baseerd op de IFAC-standaarden. Gelet op internationale unifor-
voorbeeldteksten verwijderd.
miteit is het daarom terecht dat deze optie ook in de tekst van de Nederlandse Standaarden is vervallen.
In mei 2007 hebben NIVRA en NOvAA het gebruik van de negative assurance-zinsnede opnieuw expliciet toegestaan.
Belangrijker is echter dat het toevoegen van een dergelijke negative assurance-zinsnede aan de oordeelonthouding leidt
Tot en met de 2009-versies van de controleverklaring werd door
tot een verkeerd beeld bij de gebruiker van die verklaring. De
de voorbeeldteksten de optie van de negative assurance-zinsnede
accountant kan immers niet voldoende en geschikte controle-
mogelijk gemaakt.
informatie verkrijgen om te concluderen dat de jaarrekening geen afwijking van materieel belang of diepgaande invloed
Begin 2010 is de zinsnede uit de voorbeeldteksten verwijderd.
bevat. Als in die situatie aan de oordeelonthouding de zinsnede wordt toegevoegd dat ‘geen andere tekortkomingen aan het
In de voorbeeldteksten van de controleverklaring van oordeel-
licht zijn gebracht’ bestaat het risico dat de gebruiker ervan uit-
onthouding die sinds 15 december 2010 wordt gehanteerd, komt
gaat dat geen sprake is van onjuistheden en dat de jaarreke-
de negative assurance-zinsnede eveneens niet meer voor.
Fac es - 15
faces11!.p65
15
12/22/2011, 9:46 PM
doende functionerende stelsel is de accountant
toelichting. In dat geval prevaleert de onzekerheid in de jaarrekening bo-
niet in staat om voldoende controlezekerheid te
ven de beperking waarmee de accountant wordt geconfronteerd.
verkrijgen. In de praktijk zijn de consequenties hiervan over het algemeen zodanig dat sprake is
Ook hier geldt dat een ernstige continuïteitsonzekerheid adequaat in de
van een beperking in de controle van diep-
jaarrekening moet worden toegelicht en tot een aanvullende paragraaf
gaande invloed. Dat leidt derhalve tot een
inzake benadrukking van aangelegenheden bij de samenstellings-
controleverklaring van oordeelonthouding. Bij
verklaring leidt. In de praktijk leidt dit nogal eens tot vragen, omdat Stan-
een beoordelingsopdracht daarentegen wordt
daard 4410 (‘Opdrachten tot het samenstellen van financiële overzichten’)
de werking van het stelsel van interne beheer-
hierover niets regelt.
■
sing niet getoetst. Van een beperking in de beoordelingswerkzaamheden is dan ook geen sprake. Dat betekent dat een beoordelingsopdracht in die omstandigheden over het alge-
S C H E M AT I S C H E V O O R S T E L L I N G
meen tot een goedkeurende beoordelings■
verklaring leidt;
De in dit artikel behandelde situaties waarbij de accountant te maken krijgt
Als om andere redenen bij een beoordelingsop-
met onzekerheden en de consequenties daarvan voor de controleverklaring
dracht sprake is van een beperking in de
zijn weergegeven in het volgende schema (afgezien van fouten in de jaar-
beoordelingswerkzaamheden die van diep-
rekening).
gaande invloed is, leidt dit tot de vermelding in de beoordelingsverklaring ‘dat geen enkele zekerheid wordt verstrekt’. Volledigheidshalve merk ik op dat een ernstige continuïteitsonzekerheid ook bij een beoordelingsopdracht leidt tot een beoordelingsverklaring met verplichte paragraaf inzake benadrukking van aangelegenheden.
SAMENSTELLINGSVERKLARING Bij een samenstellingsverklaring zal zich niet vaak een beperking in de werkzaamheden voordoen. Uiteraard kan wel sprake zijn van een onzekerheid in de jaarrekening die in de toelichting op de jaarrekening adequaat moet worden toegelicht en in de samenstellingsverklaring tot een paragraaf ter benadrukking van aangelegenheden kan leiden. Doet zich echter bij de samenstellingsverklaring de situatie voor dat de accountant geen onderbouwing kan krijgen voor een bepaalde post of toelichting in de jaarrekening, dan betekent dit dat deze beperking adequaat in de samenstellingsverklaring tot uiting zal moeten worden gebracht. Maar veelal zal het – gelet op het feit dat de accountant bij een samenstellingsopdracht geen zekerheid beoogt – gaan om een situatie waar ook de directie onvoldoende onderbouwing mist voor de desbetreffende post of
Fac es - 16
faces11!.p65
16
12/22/2011, 9:46 PM
S t o c k
E x c h a n g e
Wij vrouwen zijn dus niet die emotionele
Vrouwen beleggen beter
wezens waarvoor we altijd worden aangezien. In ieder geval niet als we beleggen. Dan heeft de man juist het meest last van ge-
Vrouwen. We kunnen klagen over het glazen plafond, lagere salarissen, en over een gebrek aan
voelens. Logisch, vind ik. Vergelijk het met
erkenning en waardering. Maar op één gebied in het zakelijke leven zijn we duidelijk beter dan
een stel dat de weg kwijt raakt op vakantie.
mannen: we beleggen beter. Echt.
hij de weg vraagt aan een voorbijganger. Een
Voor een man is het bijna ondenkbaar dat
Tekst J. Willemse*
vrouw vraagt naar de weg voordat ze die
B
kwijt is.
egrijp me niet verkeerd. Ik ben de laatste die verschillen tussen mannen en vrou-
Dan een opsteker voor de beleggende
wen wil onderstrepen. Maar de onderzoeken
mannen: het aantal beleggende vrouwen
naar ‘typisch’ vrouwelijk en mannelijk beleg-
groeide de afgelopen zeven jaar 1,5 keer zo
gingsgedrag leveren bruikbare kennis op.
snel als dat van jullie, maar jullie zijn nog al-
Kennis waarmee betere beleggingsresul-
tijd in de meerderheid. En de beleggings-
taten gerealiseerd kunnen worden. En dus
strategie van de gemiddelde vrouw werkt
waag ik me op dit vlak graag aan gegene-
ook prima voor mannen – die kun je dus
raliseer.
gewoon afkijken: scoor je meteen een beter rendement.
Want vrouwen beleggen in het algemeen beter. Het blijkt keer op keer uit buitenlands
Overigens loont het om niet alleen te be-
onderzoek en ook recent weer uit een on-
leggen als een vrouw, maar ook te letten op
derzoek naar Nederlandse beleggers door
het aantal vrouwen in de top van het bedrijf
beleggersbank Alex. De vrouwelijke Alex-
waarin je wilt beleggen. Bedrijven met 20 tot
klanten boekten in 2010 gemiddeld een ren-
30 procent vrouwen in leidinggevende posi-
dement van 3,5 procent, terwijl de mannen
ties genereren 10 procent meer rendement
een half procent verloren.
op vermogen en een 48 procent hoger be-
Hoe dat kan, is interessant voor veel beleg-
drijfsresultaat. Dat blijkt uit onderzoek van
gers. Welk gedrag zorgt nu precies voor dat
McKinsey. Een ander onderzoek stelt zelfs
hogere resultaat? Allereerst nemen vrouwen
dat het rendement 53 procent hoger is.
minder risico en laten ze hun verliezen minder oplopen. Oftewel: ze geven eerder toe dat ze fout zitten en nemen dan verlies. Daarnaast is de gemiddelde vrouw minder overtuigd van haar eigen gelijk. Ze stelt veel meer vragen voordat ze een beslissing neemt en spreidt haar beleggingen beter: niet alle eieren in één mandje. Dat betekent ook dat vrouwen minder beleggen in hefboomproducten als turbo’s en futures. Grappig genoeg bleken de vrouwe-
minder meeslepen door het spel. Ze doen
lijke Alex-klanten wel veel vaker gebruik te
minder transacties, gaan beheerster te werk
maken van opties: 10 procent meer dan hun
en gebruiken hun gezond verstand. Door
mannelijke evenknieën. Vermoed wordt dat
bijvoorbeeld eerst een bedrijfsmodel te
met de opties aandelenposities werden afge-
doorgronden, voor de aandelen te kopen. Of
dekt, maar dat is niet onderzocht.
eens in de winkelstraat te kijken hoe vol de
Vrouwen laten zich over het algemeen
tassen zijn van de voorbijgangers.
*
Janneke Willemse is hoofdredacteur van Belegger.nl.
Fac esFac - 17 es - 17
faces11!.p65
17
12/22/2011, 9:46 PM
ADVERTENTIE "
Baker Tilly Berk
Fac es - 18
faces11!.p65
18
12/22/2011, 9:46 PM
Opinions EFFICIËNTE MARKTHYPOTHESE VS.
Beleggers kopen en verkopen aandelen antici-
REFLEXIVITEIT
perend op toekomstige verwachtingen, waar-
Sinds de crisis van 2008 heeft miljardair en meesterspeculant George Soros voor zijn theorie veel gelijk gekregen, waardoor de
door deze prijzen afhankelijk zijn van de verwachtingen. De verwachtingen kunnen echter niet gelden als kennis en bij het ontbreken hier-
dominatie van de efficiënte markthypothese in de beleggingswereld enigszins is afgezwakt.
van moeten de beleggers een component van een beoordeling en/of vooroordeel in de besluitvorming nemen. De reflexieve situaties
ON SEASHELLS AND FINE-WINE FRAUD Thanks to a longterm performance which may be higher than that of government bonds,
worden gekenmerkt door een gebrek aan overeenkomst tussen hun vooroordelen en de feitelijke toestand. Op de markt leidt dit naar
collectibles have the potential to contribute to a diversified investment portfolio, and are surely worth our attention.
grote verschillen tussen de marktprijzen en de fundamentele waarde, waardoor markten immers niet (kunnen) neigen naar stabiliteit. Dit leidt tot “boom and bust” situaties die altijd
DE NIEUWE ACCOUNTANT LIGT OP DE TEKENTAFEL BIJ DE TUACC GROEP
zullen blijven voorkomen, al sinds de befaamde tulpenbubbel van 1637.
De Tuacc is een groep betrokken liefhebbers van het accountantsvak die zich tot doel
Neem ter voorbeeld bovengenoemde opmerking over het mogelijk verlies van de AAA sta-
hebben gesteld een bijdrage te leveren aan de heroriëntatie van het accountantsvak. Zij
tus van Frankrijk. Credit-rating agency S&P zegt dat het momenteel niet aan de orde is om bij
hebben daarvoor een hervormingsagenda
Frankrijk een downgrade toe te passen. Ondanks
opgesteld.
dat dit laatste terecht is, kunnen de feiten anders (negatief) geïnterpreteerd worden en zal een significant deel van de beleggers dit
Efficiënte markthypothese vs. reflexiviteit
meenemen in hun besluitvorming. Dit heeft effect op de koers en in de extreme situatie kan dit, het zogenoemde self fulfilling prophecy,
DOOR
I
W.
VA N
EGERAAT*
tatief hoogwaardig eindproduct, organisatie en
ook leiden tot het verlies van een AAA status
schuldenpositie), werkt Soros met een
van Frankrijk.
n deze bijzondere economische tijden geldt
conceptueel kader dat gebaseerd is op
Tot de crisis van 2008 werd Soros door we-
het voor veel beleggers dat ze moeten stil-
reflexiviteit. In zijn boek The Alchemy of
tenschappers niet geroemd om zijn stellingen
zitten om geschoren te worden. In augustus
Finance maakt Soros de grond gelijk met de
over reflexiviteit, temeer omdat deze botste
2011 verloren de VS hun AAA status en beland-
klassieke efficiënte markthypothese dat geba-
met de efficiënte markthypothese. Sindsdien
den landen als Italië en Spanje in de proble-
seerd is op volmaakte mededinging en ratio-
heeft hij echter voor zijn theorie veel gelijk
men waardoor de ECB flink moest ingrijpen. Ge-
nele verwachtingen en dat deelnemers (in de
gekregen,
durende het schrijven wordt er ook veel gespe-
markt) bij het nastreven van zijn of haar ei-
criticasters, waardoor de dominatie van de
culeerd over het behoud van de AAA status van
genbelang hun beslissingen baseren op de
efficiënte markthypothese in de beleggings-
Frankrijk, kortom onzekerheid troef. Een van de
vooronderstelling dat de andere deelnemers
wereld enigszins is afgezwakt. Men luistert nu
weinige beleggers die de daling aan zag ko-
hetzelfde zullen doen. Volgens Soros is dit on-
volop naar de nieuwe voorspelling van Soros.
men, was de miljardair en meesterspeculant
mogelijk te praktiseren omdat deelnemers aan
De goudbubbel is de nieuwe “boom and bust”,
George Soros. In mei dumpte Soros het groot-
de markt niet handelen op basis van hun beste
zo niet de ultieme bubbel van de afgelopen
ste deel van zijn beleggingen, waaronder al zijn
belangen, maar op de perceptie van hun beste
tijd. De vroegere veilige haven is al ingenomen
rechtstreekse investeringen in goud. Daar waar
belangen. Experimenten in de gedragseconomie
door de speculanten en kan elk moment ge-
de andere superbelegger Warren Buffet bekend
tonen aan dat de bovengenoemde deelnemers
plunderd worden.
staat om zijn Value Investing (investeren in
handelen op grond van gebrekkig inzicht en dat
ondergewaardeerde bedrijven met een kwali-
hun handelingen onbedoelde gevolgen hebben.
zelfs
door
zijn
voormalige
* Werner van Egeraat is Masterstudent Accounting.
Fac es - 19
faces11!.p65
19
12/22/2011, 9:46 PM
O O K
E E N
M E N I N G
?
M
A I L
D E
R E D A C T I E
:
I N F O
@A
S S E T
-A
C C O U N T I N G
F
I N A N C E
.
N L
the highest-quality “objets d’art” eclipsed the amounts laid out for the most expensive art works. Art only gradually became a more valuable collecting category, eventually commanding the exorbitant prices observed in recent decades. Not only aesthetic tastes, but also wealth distributions may shift. Changing wealth patterns and the corresponding changes in demand can have a significant impact on collectibles prices. The Japanese boom in the late 1980s caused a bubble in those kinds of art favored by Japanese collectors; something similar is happening today with Chinese and Russian art buyers. The previous paragraphs point to the danger of survivorship bias in every research on collectibles. The danger is that we are only looking at those artists and collectibles that have not fallen out of fashion with wealthy western collector-investors in recent times. One must wonder whether all collectibles that have been
On seashells and fine-wine fraud
important over the last century will hold their appeal in the future. Take stamps, for example. It is telling that between 1982 and 2007 the
BY
average age of the members of the American
C . S PA E N J E R S *
A
nineteenth and twentieth century new discov-
Philatelic Society rose from 44 to 63. And al-
eries of shells led to a strong decline in prices,
though the inflow of new collectors from
strong growth in the number of wealthy
and most types are nowadays nearly worthless.
emerging economies can somewhat compen-
households worldwide, combined with a
Keeping supply constant, returns on col-
sate for the lower interest in stamps among
dismal performance of many traditional finan-
lectibles ultimately depend on the evolution of
younger generations in developed economies,
cial assets, has led to an increased scrutiny of
demand. Because of variation in tastes, future
their focus may be on stamps from their own
alternative asset categories like art, stamps,
demand may be hard to predict. A Johannes
country.
wine, and other collectibles. Thanks to a long-
Vermeer painting that originated from the
Still, the most visible risk of investing in col-
term performance which may be higher than
same estate as the seashell just discussed sold
lectibles is probably that of forgeries and
that of government bonds, collectibles indeed
for roughly seven times less. Vermeer has long
frauds, which have long been a danger in phi-
have the potential to contribute to a diversi-
been ignored by art historians and collectors.
lately. Lately, there have also been concerns
fied investment portfolio, and are surely worth
Even in 1881, the painting “Girl with a Pearl
about counterfeit wines. The Economist re-
our attention. However, a number of dangers
Earring”, in poor condition, sold for not more
ported that “by some estimates 5 percent of
and pitfalls are sometimes overlooked by in-
than two guilders. A shift in fashion—and a
fine wines sold at auction or on the secondary
vestor collectors.
movie—made Vermeer a much more popular
market are not what they claim to be on the
artist in the late twentieth and early twenty-
label”. Wine bottles can be relabeled, or refilled
first century than before.
with cheaper wine. It may make the wine
To begin, it is useful to point out that high prices for collectibles are nothing new. At the end of the eighteenth century, the shell of a
Over time, even whole collecting categories
particular sort of sea snail sold for the small
can become more or less fashionable. Aston-
fortune of 299 guilders at auction in
ishingly high prices were paid for silverware—
Amsterdam. At the time, seashells were bought
some of it “inconceivably hideous”, according
by wealthy collectors craving for something
to an art historian—at the end of nineteenth
unique and exotic—the same kind of people
century, and for tapestry in the early twenti-
who bought tulips a century earlier. But in the
eth century. For a long time, prices paid for
trade’s advice that “if all else fails, you can still drink the wine” a bit less attractive!
* Christophe Spaenjers has just finished his Ph.D. thesis in Finance, on the topic of alternative investments. As from 1 September, he is an Assistant Professor in Finance at HEC Paris.
Fac es - 20
faces11!.p65
20
12/22/2011, 9:46 PM
O p i n i o n s Tuacc is constant bezig nieuwe onderwerpen
De Nieuwe Accountant ligt op de tekentafel bij de Tuacc Groep
op te pakken. Denk hierbij aan Innovatie, SBR visie en de koppeling HBO onderwijs, master en wetenschap. Voor de nieuwe onderwerpen zoeken we steeds nieuwe trekkers; als je enthousiast bent kan je aan de slag.
DOOR
Het afgelopen jaar is er veel gesproken over
B. MAJOOR*
de toegevoegde waarde van de dienstverlening door de accountant. Mijn afdronk van deze dis-
H
et debat over het accountantsberoep gaat
cussie is dat, naast het leveren van top kwali-
onverminderd door. Het najaar wordt
teit bij de controle van historische financiële
spannend. Dan worden voorstellen vanuit de
informatie, van de accountant meer wordt
Europese Commissie verwacht, zoals uitwerking
gevraagd. Namelijk een mening over de kwali-
van het Groenboek van Barnier. Ook in Neder-
teit van het risico management en de duur-
land zal de politiek zich in het najaar buigen
zaamheid van het business model van de on-
over voorstellen om het accountantsberoep te
derneming. De duurzaamheid van een onder-
herstructureren. De initiatiefnota van Plasterk
neming valt of staat bij het tijdig scherp en in
‘De accountancy na de crisis’ fungeert daarbij
beeld hebben van risico’s. Terugkijken op cij-
als belangrijke input. Dit debat over de toe-
fers gaat evolueren naar vooruitkijken in een
komst van het beroep bepaalt ook in belang-
bredere zin. De accountant gaat zich in bre-
rijke mate de agenda van de Tuacc groep. De
dere zin meer bezighouden met de risico’s en
Tuacc is een groep betrokken liefhebbers van
voorwaarden waaronder een bedrijf zich duur-
het accountantsvak die zich tot doel hebben
zaam ontwikkelt. Tevens ligt het op de weg van
gesteld een bijdrage te leveren aan de heroriën-
de accountant om zijn vinger op te steken als
tatie van het accountantsvak. Zij hebben daar-
hij risico’s signaleert. Dit in het belang van de
voor een hervormingsagenda opgesteld.
cliënt én van de samenleving.
De #tuacc groep is inmiddels uitgegroeid naar
De vormgeving van deze dienstverlening be-
bijna 100 deelnemers. De deelnemers komen
gint met de inrichting van een robuuste en
uit alle geledingen van het vak, maar jonge-
structurele dialoog met onze belangrijkste
ren maken wel de hoofdmoot uit van de deelne-
stakeholders voor een goed begrip van de op-
mers. Daarom voel ik mij daartoe ook aange-
vattingen en gewenste inhoud en vormen van
trokken, vanuit een veranderingsgezinde dyna-
rapportering aan toezichthoudende organen
miek meedenken over de toekomst van het vak.
binnen de onderneming en het brede maat-
De groep komt regelmatig bij elkaar om over
is. Tuacc werkt op dit moment aan 5 onderwer-
schappelijke verkeer daarbuiten. Dat betekent
de hervormingsagenda live te discussiëren (“de
pen:
overigens nog steeds dat kwaliteit de basis is
tweet-ups”). Tuacc communiceert via Twitter
■
Permanente Educatie Building Blocks
voor vertrouwen in de dienstverlening van de
met de naam @tuacc. De eerstkomende bij-
■
IT auditing / best practise ontwikkeling /
accountant. Een goed en consistent bouwwerk
handreikingen maken voor collega's
van regels en toezicht op de naleving hoort
Communicatie over het mooiste vak - Een
daarbij als vanzelfsprekendheid.
eenkomst is op 6 oktober gepland. Twitter is het medium waarmee Tuacc com-
■
municeert. Zoals de Tuacc groep zelf verwoord:
Heb je interesse en vind je het leuk om ook
communicatieplan
“Twitter is het domein waarop wij 'creatieve
■
Wisseling werking RvC en Accountant
mee te twitteren over je eigen toekomst als
chaos' een plek zullen geven, op deze website
■
Gedragsverandering en ethiek
accountant dan kan ik je adviseren om je aan te sluiten bij de Tuacc groep om mee te doen.
gaat het om debat, inbreng en communicatie van ambities. Op basis van het model van Luis-
Tuacc wil echter ook andere onderwerpen op-
teren, Dialoog, Schakelen en Leveren gaan wij
pakken zoals: Innovatie, SBR visie, koppeling
onze missie volbrengen.”
HBO onderwijs, master en wetenschap oppak-
De agenda van Tuacc is te vinden op de Tuacc
ken en zoekt daarvoor nieuwe trekkers. Dat is
site en bestaat uit een verscheidenheid aan on-
ook het leuke van Tuacc, als je enthousiast bent
derwerpen waarin de rode draad hervorming
kan je aan de slag.
* Prof.dr. Barbara Majoor is hoogleraar Accountancy aan Nyenrode Business Universiteit en Partner bij Deloitte.
Fac es - 21
faces11!.p65
21
12/22/2011, 9:46 PM
Fac es - 22
faces11!.p65
22
12/22/2011, 9:46 PM
C o l u m n
A c c o u n t i n g
In elk van de voorgaande crisisepisoden
Beslissende fase voor accountantswereld
kwamen de hervormingsvoorstellen voorbij: scheiding van controle en advies, verplichte roulatie van controlerend accountant, op-
Voor de accountantswereld is dit een beslissende tijd. Zoiets moet je niet te vaak aankondigen, maar
drachtverlening door een ander dan de ge-
dit keer lijkt het werkelijk zo te zijn. Er zitten fundamentele beslissingen in de pijplijn. Politieke
controleerde onderneming. Maar in de uit-
beslissingen.
werden ze sterk afgezwakt of zelfs helemaal
eindelijke regelgeving (bijvoorbeeld SOx)
Tekst T. Nierop*
niet meer teruggevonden. Nu staan deze
N
ee, het gaat hier niet om typisch Neder-
voorstellen wederom op de agenda’s, bij-
landse ‘provinciale’ hobby’s. Dezelfde
voorbeeld in het Groenboek van de Euro-
kritiek, discussies en hervormingsvoorstellen
pese Commissie, aangevuld met voorstellen
klinken internationaal, van landelijke parle-
om de scope van de accountantscontrole te
menten tot Europese Unie en Verenigde Sta-
verbreden. Sommige voorstellen maken
ten. In de kern gaat het overal om hetzelfde:
meer kans dan andere, maar het verschil met
de constatering dat het accountants bij hun
voorgaande episoden is dat de politiek (ze-
jaarrekeningcontroles te vaak ontbreekt aan
ker de Europese) dit keer vastbeslotener lijkt
een professioneel sceptische en onafhanke-
– al moet je ook met zo’n uitspraak (‘dit keer
lijke houding, plus de vraag wat daar aan
is het echt anders’) erg oppassen.
kan worden gedaan. Aangevuld met de
Zelf veranderen is altijd beter dan wachten
vraag wat accountants bij hun jaarrekening-
op van bovenaf opgelegde maatregelen. De
controle méér zouden kunnen doen, bijvoor-
Nederlandse beroepsorganisatie NBA heeft dat goed gezien, beter dan buitenlandse
beeld op het terrein van het signaleren van risico’s en mogelijke fraudes.
(onder meer) vanwege een schrikbarend snel
collega-organisaties, en kwam met initia-
En nee, dit debat komt ook niet voort uit
oplopend aantal restatements van eerder
tieven als Kennis Delen en een Plan van Aan-
de waan van de dag of een politieke be-
goedgekeurde jaarrekeningen en het feit dat
pak (zie het Dossier op Accountant.nl). Maar
hoefte aan makkelijk scoren na de financiële
accountants bij het lobbyen voor (beleg-
waarschijnlijk is er meer nodig. In een uniek
crisis. Dezelfde discussies klinken namelijk
gersonvriendelijke) boekhoudregels volgens
initiatief van ‘onderop’ zijn ook de zoge-
met tussenpozen op zijn minst al sinds be-
Levitt wel erg broederlijk optrokken met de
noemde twitteraccountants (zie bijvoorbeeld
gin jaren negentig (geheugens zijn vaak
door hen gecontroleerde ondernemingen.
www.tuacc.nl) al enige tijd actief met debat-
kort). Voor een goede inschatting van wat er
Begin deze eeuw plaatsten de boekhoud-
ten en plannen.
nu speelt is het daarom, zeker voor jonge
schandalen, met Enron als aftrap, hervorming
Interessante tijden dus. Zeker ook voor
(aankomende) accountants, nuttig te besef-
van het accountantsberoep wederom hoog
jonge (bijna-)accountants. Ik merk wel eens
fen dat dit niet ‘van gisteren’ is.
op de agenda.
dat de huidige discussies aan te veel studen-
Even kort wat geschiedenis. Begin jaren
Net toen die periode, die had geleid tot
ten voorbij gaan. Dat is jammer, want het
negentig richtte de Amerikaanse overheid
scherpere regelgeving en extern toezicht (in
gaat ook over hún toekomst. En die toe-
naar aanleiding van de savings and loan-cri-
Nederland door de AFM), weer in het geheu-
komst is niet alleen voor de jonge generatie
sis (circa 750 van de ruim drieduizend Ameri-
gen begon weg te zakken, riep de krediet-
accountants maar ook aan hen. Daarom is
kaanse spaarinstellingen gingen op de fles)
crisis nieuwe vragen op: Hoe kan het dat ac-
het belangrijk de vinger aan de pols te hou-
nadrukkelijk het vizier ook op accountants-
countants een schone controleverklaring
den en op de hoogte te blijven. De jonge
kantoren.
gaven bij banken die luttele maanden later
generatie heeft mede de sleutel in handen
In 1998 pleitte voorzitter Arthur Levitt van
door de overheid moesten worden gered?
tot een blijvend bloeiende accountants-
beurstoezichthouder SEC (google even op
En waarom waarschuwden ze niet eerder
toekomst. Dat geldt ook voor de lezers van
The numbers game) voor het aan banden
voor de enorme risico’s die banken namen,
dit blad.
leggen van de commercialisering van de
met hun financiële /acrobatiek en extreme
accountancy (onder meer advisering). Dit
leverage?
*
Tom Nierop is hoofdredacteur bij 'de Accountant'.
Fac es - 23
faces11!.p65
23
12/22/2011, 9:46 PM
Fac es - 24
faces11!.p65
24
12/22/2011, 9:46 PM
De Arabische lente, de Westerse herfst en de Oosterse zomer De wereld om ons heen verandert sneller dan we ons voor mogelijk kunnen houden. Nu hebben mensen van nature moeite met veranderingen en daarom lijken velen het te negeren. Niet uit angst, maar simpelweg uit onwetendheid. Wij zijn allemaal opgegroeid met alsmaar stijgende welvaart en extrapoleren gemakshalve de rest van ons leven zoals dat er tot nu toe uitzag. Inclusief dat van onze kinderen. Echter, we zitten middenin een langdurige verschuiving van zowel de politieke als economische macht in de wereld. Deze verschuiving is reeds jaren geleden ingezet en zal nog enkele decennia voortduren voordat de contouren van een 'nieuwe wereld' zichtbaar zijn. Dit heeft grote gevolgen voor pensioenen en vermogens, kortom de (financiële) toekomst van consumenten. Tekst J.Vetter
*
De Arabische lente verwijst naar de opstanden in Oost-Europa tijdens de lente van 1989 die de val van het communisme inluidde. Al sinds begin dit jaar breiden de opstanden in het Midden-Oosten zich uit. In de Arabische wereld strijden mensen voor het verwerven van waarden als democratie, vrijheid, sociaaleconomische gelijkheid en rechtvaardigheid. Iets wat wij als vanzelfsprekend beschouwen. Daarmee lijkt het eind in zicht voor de dictatoriale regimes in het Midden-Oosten. Vreemd genoeg zijn Westerse regeringen bezig met een min of meer tegengestelde beweging. Zelfs in Nederland wordt er strijd gevoerd tegen de afbraak en het verlies van al deze verworvenheden evenals in veel andere Westerse landen zoals de Verenigde Staten. Westerse landen en hun regeringen hebben jarenlang ‘op de pof’ geleefd en leggen de rekening bij hun eigen burgers neer. Het is buigen of barsten. Een sterk vergrijzende bevolking en een afnemende economische groei drukken hard op de alsmaar oplopende begrotingstekorten van veel Westerse landen. Onze toekomstige generatie zit nu al opgescheept met een torenhoge staatsschuld. Per eind 2010 bedroeg de Nederlandse staatschuld ruim 382 miljard euro. Dat is zo’n zestig procent van ons Bruto Nationaal Product. Veel Westerse landen zijn in de herfstfase beland waarin alles van kleur verandert…
*
Jeroen Vetter is mede-oprichter en managing partner van CapitalGuards.
Fac es - 25
faces11!.p65
25
12/22/2011, 9:46 PM
ADVERTENTIE "
Flow Traders
Fac es - 26
faces11!.p65
26
12/22/2011, 9:46 PM
En dan de mooie zomers in veel landen in het zonnige Azië en
machtsverschuiving in de wereld (de laatste keer was de aftake-
Zuid-Amerika. Landen die tien jaar geleden nog als ‘ontwikke-
ling van het Britse Koninkrijk en de opkomst van de Verenigde
lingslanden’ te boek stonden, zijn inmiddels de snelstgroeiende
Staten) is het onmogelijk voor de kortere termijn exact te voor-
economieën ter wereld, de bevolking groeit en de staatsschuld
spellen wat de invloed hiervan is en in welke ‘richting’ de finan-
heeft er ‘normale’ proporties. Het zijn de eerste contouren van
ciële markten gaan bewegen. Vreemd genoeg is het een onder-
de ‘nieuwe wereld’. De vraag is natuurlijk hoe snel die ‘nieuwe
werp waar veel economen en beleggingsprofessionals zich nog
wereld’ er komt en wat betekent het voor de ‘huidige wereld’ die
niet heel druk over lijken te maken. Op het hoogte punt van
gekenmerkt wordt door Westerse dominantie.
het Britse rijk was het Verenigd Koninkrijk goed voor 45 procent van alle investeringen in het buitenland (FDI). De Verenigde Staten bereikten dit ‘hoogtepunt’ in 1967 waar zij
D E A Z I A T I S E R I N G VA N D E W E R E L D
goed waren voor zo’n vijftig procent van alle directe buiten-
Westerse dominantie maakt stap voor stap plaats voor (voorna-
landse investeringen. China (inclusief Hong Kong en Macau) zit
melijk) Aziatische dominantie. Sommigen spreken al van een
op dit moment pas op zo’n zes procent! Er staat ons dus nog
Aziatisering van de wereld. Hiermee komt ook een paradigma
wat te wachten. Ruim een derde van de wereldbevolking woont
verschuiving op gang. In Westerse bedrijfsculturen (het Anglo-
in India en China en die gaan hun deel van de welvaart in de
Amerikaanse model) staan aspecten als winstgroei, dividend,
wereld opeisen. Reken maar! De Singaporese professor Kishore
aandeelhouderswaarde, een private banksector en geen tot
Mahbubani heeft het heel krachtig samenvat: ’De afgelopen
beperkte overheidsbemoeienis centraal. Bedrijfsculturen zijn
tweehonderd jaar van Westerse dominantie in de wereldge-
‘ego’ gedreven. In Aziatische bedrijfsculturen is dat veel minder
schiedenis hebben geleid tot een historische dwaling. Azië zal
het geval. Aziatische overheden hebben veelal belangen in be-
terugkeren als centrum van de wereld. Desondanks kunnen veel
langrijke bedrijven, winst en dividend zijn er niet ‘het hoogst
opinieleiders dit niet begrijpen omdat zij mentaal achterblijven
haalbare’ en het landsbelang staat voorop. Bedrijfsculturen zijn
door een beperkende Westerse visie op wereld. De wereld is een
er voornamelijk ‘gemeenschappelijk’ gedreven. Wat dat betreft
nieuw historisch tijdperk ingegaan. De 21ste eeuw zal heel an-
zou Europa haar kansen moeten verzilveren omdat het
ders zijn dan de afgelopen twee eeuwen.’
Rijnlandse model (dat door de veramerikanisering naar de achtergrond is verdwenen) veel overeenkomsten heeft met het Aziatische model waarin gedeeld leiderschap, solidariteit en gemeenschapszin de boventoon voeren. Van nature zouden wij
DE CHANGING COUNTRIES, DE STRONG DEVELOPING
dus goed moeten kunnen functioneren in de Aziatische
C O U N T R I E S E N D E T E R I O R AT I N G C O U N T R I E S
bedrijfscultuur. Iets wat over tien, twintig of dertig jaar mis-
Dit brengt mij gelijk bij de terminologie waar de beleggings-
schien wel de gewoonste zaak van de wereld is. Steeds meer
industrie zich nog steeds van bedient. Ze gebruiken termen die
vooraanstaande bedrijven komen namelijk in handen van de
inmiddels hopeloos achterhaald zijn, de lading al lang niet
Aziaten. Het zijn vooral de Chinezen en Indiërs die Westerse
meer dekken en beleggers op het verkeerde been zetten omdat
bedrijven kopen. De Chinezen kochten de pc-divisie van IBM
ze ongeschikt zijn. Neem bijvoorbeeld de term 'emerging mark-
(nu Lenovo), het Zweedse Volvo (door Geely) en het Indiase
ets'. Dit is een hopeloos achterhaalde term, omdat een land als
staalconcern Tata Steel nam in de afgelopen jaren het Brits/Ne-
China inmiddels de tweede economie ter wereld is, een hoge
derlandse Corus over alsmede de Britse prestige automerken
economische groei heeft en een gezonde handelsbalans. Het
Jaguar en LandRover. En dit is nog maar het begin. Chineze be-
land groeit in hoog tempo. Sommige gebieden zijn weliswaar
drijven die grotendeels in handen van de overheid zijn, zijn al
nog onderontwikkeld maar andere delen (de steden) zijn mo-
jaren op overnamepad om China en haar bevolking te voorzien
derner dan een gemiddelde Amerikaanse stad. Dus hoe moet
van voldoende grondstoffen en om de voedselvoorziening
een land als China dan wel gekwalificeerd worden? En hoe
veilig te stellen.
moeten we een land als de Verenigde Staten dan kwalificeren? Ik doe een poging.
De politieke en economische machtsverschuiving van het Westen naar het Oosten heeft dus grote invloed op de prijzen van
Landen die momenteel een grote verandering ondergaan, zoals
grondstoffen, valuta, obligaties en aandelen de komende jaren.
in het Midden-Oosten en Noord-Afrika, zijn te kwalificeren als
Omdat we in de recente (financiële) geschiedenis geen verge-
changing countries. Landen zoals Griekenland, Ierland en Portu-
lijkbare situatie hebben van een politieke en economische
gal als deteriorating countries en tenslotte landen als China,
Fac es - 27
faces11!.p65
27
12/22/2011, 9:46 PM
India en Brazilië als strong developing countries. Ik weet dat geen enkele zichzelf respecterende financiële instelling nu op de markt komt met het Deteriorating Greece Fund met shortposities in Griekse staatobligaties of zo, maar mijn voorstel is vooral cynisch bedoeld. Door alles in hokjes te duwen en er vervolgens stickertjes op te plakken, worden weer nieuwe beleggingsproducten bedacht waar eigenlijk niemand op zit te wachten. Zo gaat het al heel lang. De beleggingsindustrie verandert niet mee met de wereld om ons heen. Dat is angstig. Ik zie om mij heen dat veel banken alleen maar bezig zijn hun klanten in het juiste beleggingsprofiel te krijgen en maar niet met de toekomst bezig zijn en welk beleggingsbeleid daar bij hoort.
K I J K VA N A F S TA N D N A A R D E W E R E L D Het is moeilijk – zo niet onmogelijk – om exact te voorspellen hoe financiële markten zich gaan bewegen. Maar dat over enkele decennia de wereld gedomineerd wordt door Azië en dat de Chinese en Indiase aandelenmarkt dan de grootste aandelenmarkten ter wereld zijn is aannemelijk. Helaas is het geen rechte lijn omhoog. Integendeel. De weg naar de ‘nieuwe’ wereld is er een die nog in aanleg is. En op zo’n weg kun je dus niet zomaar doorrijden. Deze weg stopt ineens omdat er aan de
ven die inmiddels meer dan de helft van hun omzet uit opko-
weg gewerkt wordt. Het is hollen of stilstaan. Dit komt ook
mende economieën halen.
omdat Westerse landen hun dominantie willen behouden in de wereld en daar alle middelen voor zullen inzetten. De bewijzen daarvoor zijn al geleverd (‘bail-outs’, QEII…). Anderzijds zullen de landen uit de ‘nieuwe wereld’ hun positie op de finan-
WAARDERINGEN OPKOMENDE LANDEN
ciële markten verder vergroten. Kortom, het wordt vooral een
Wie naar de rendementen van de aandelenmarkten van de op-
politieke aangelegenheid die gepaard zal gaan met veel korte
komende landen kijkt over de afgelopen tien jaar kan niet an-
termijn bewegingen. Dit is nu al goed zichtbaar in valuta-
ders dan concluderen dat het ‘the place to be’ was. Niet verwon-
markten. Handelsoorlogen zullen in de toekomst vaker voorko-
derlijk dat er steeds meer geld richting opkomende markten
men dan in het verleden.
gaat. Juist nu het bewijs geleverd is dat aandelenmarkten van opkomende landen beter hebben gepresteerd dan Westerse
Wie wil profiteren van de groei van Azië moet zich goed bera-
aandelenmarkten is het oppassen geblazen. ‘Emerging
den hoe dat het slimst kan worden aangepakt. Door de
valuations raise anxiety’ kopte de Financial Times eind vorig jaar.
mondialisering is de vestigingsplaats van een bedrijf van on-
In het afgelopen decennium is er voor 1.787 miljard US dollar
dergeschikt belang alsmede aan welke beurs het staat geno-
(dat is ruim 1,7 biljoen US dollar volgens de Nederlandse taal
teerd. Bedrijven kunnen in Amerika beursgenoteerd zijn, maar
en 1,7 trillion US dollar volgens de Amerikaanse spreekwijze….)
hun omzet grotendeels uit andere landen halen. Zo is Apple
in voornamelijk aandelen van opkomende markten gestroomd
hard op weg om de wereld te veroveren met iPhones, iPads en
wat de koersen (MSCI Emerging Markets Equity Index) cumula-
iMacs. Joe Sixpack heeft ze al. Maar ook Hing Pan Too uit China,
tief met ruim 230 procent deed stijgen (in US dollar). Daarmee
Danitsja Dostojevski uit Rusland en Nyai Permana uit Indonesië
deden opkomende markten het vele malen beter dan ontwik-
willen deze hebben. En wat voor Apple geldt, geldt voor heel
kelde markten. Niet voor niets wordt iedere belegger er nu door
veel bedrijven. Andersom geldt dat dus ook. U hoeft niet in een
zijn bank op gewezen om toch vooral maar in fondsen te stap-
Chinafonds of een Braziliëfonds te beleggen om van de groei in
pen die beleggen in opkomende markten. Volgens sommigen
opkomende markten te profiteren. Er zijn veel Westerse bedrij-
is het al mosterd na de maaltijd. Maar dat is het recept waar
Fac es - 28
faces11!.p65
28
12/22/2011, 9:46 PM
EMERGING MARKETS IS EEN
gen… Opkomende markten kunnen dus wederom vele miljar-
HOPELOOS ACHTERHAALDE
moet zien. Sommige experts verwachten juist dat de bubbel in
TERM: EEN LAND ALS CHINA IS INMIDDELS DE TWEEDE
den aan vers kapitaal van beleggers uit de hele wereld tegeopkomende markten de komende tijd verder wordt opgeblazen en zijn climax bereikt. Waarom? Als er consensus is onder (professionele) beleggers (nog nooit was die zo groot) dan is dit veelal een signaal dat de markt zich weleens in een heel andere richting kan gaan bewegen. Over de eerste helft van 2011 daal-
ECONOMIE TER WERELD
den opkomende markten met zo’n 8 procent! De geschiedenis zal zich herhalen. Ook de groei van Westerse aandelenmarkten ging gepaard met vallen en opstaan of te wel om de zoveel jaar een crash of bear-markt. Dat zal in opkomende markten ook gebeuren. De eindbestemming is zonnig maar de weg erna toe is stormachtig.
V E R G E E T O B L I G AT I E S N I E T Werden tien jaar geleden staatsobligaties van opkomende markten nog als ‘zeer riskant’ beschouwd en die van Westerse landen als ‘ultra veilig’, de situatie lijkt nu bijna 180 graden gedraaid. Veel opkomende landen (maar zeker niet alle) hebben een gezonde handelsbalans en staatschulden van normale veel banken patent op lijken te hebben. Rendementen uit het
proporties. Daarbij zijn ze goede debiteuren omdat hun verdien-
verleden verkopen nou eenmaal goed. En u dient ook niet te
capaciteit toeneemt en dus rentebetalingen geen risico vormen
vergeten dat de fondsindustrie is opgezet om fondsen te verko-
evenals aflossing. Dit in tegenstelling tot veel Westerse landen
pen. Als er een thema is dat goed aanslaat, zullen ze er alles aan
waarbij juist de verdiencapaciteit afneemt (de economie krimpt)
doen om er het maximale uit te halen. Wanneer hebben we dat
waardoor de toch al forse rentebetalingen en aflossingen een
eerder gezien? Inderdaad de internet- en technologiebubbel.
steeds hogere kostenpost in de begroting gaan vormen. Grie-
Koop dus geen opkomende markten fondsen simpelweg van-
kenland is nog maar het begin van wat het Westen te wachten
wege het feit omdat iedereen dat nu doet. Een groot deel van
staat.
de toekomstige groei is reeds in de aandelen uit opkomende landen ingeprijsd.
Staatsobligaties uit opkomende markten kunnen weleens de nieuwe ‘veilige haven’ worden. En staatsobligaties kunt u eigenlijk niet los zien van de valuta waarin ze zijn uitgegeven. Westerse valuta zijn ten opzichte van valuta uit opkomende mark-
BUBBEL?
ten overgewaardeerd en andersom. Dit betekent dat de valuta
Nu uw volledige vermogen in opkomende markten pompen is
van opkomende landen geleidelijk meer waard dient te wor-
wellicht niet heel zinvol, al zullen veel beleggers dit wel gaan
den ten opzichte van Westerse valuta. Waar aandelen van op-
doen. Simpelweg omdat de in het verleden behaalde rende-
komende markten inmiddels al immens populair zijn, zijn
menten hiertoe aanleiding geven en ze deze graag extrapole-
staatsobligaties dat nog niet.
ren. Een recent onderzoek uitgevoerd door Deutsche Bank onder professionele beleggers toont aan dat bijna de helft van de
De politieke en economische machtsverschuiving in de wereld
ondervraagden aangeeft zijn weging naar opkomende mark-
zal gepaard gaan met heftige bewegingen op financiële mark-
ten (aandelen) te vergroten en ruim een kwart verhoogt de
ten. Wat dat betreft hebben we al leuke voorproefjes gehad!
weging naar schuldpapier uit opkomende markten in 2011.
China, India maar ook Brazilië, Rusland, Mexico, Indonesië en
Slechts een handjevol professionele beleggers denkt er serieus
Nigeria zullen hun opmars voortzetten in een tempo dat wij ons
over na om juist minder in opkomende markten te gaan beleg-
nu nog niet kunnen voorstellen.
■
Fac es - 29
faces11!.p65
29
12/22/2011, 9:46 PM
Willem Vermeend was Tweede Kamerlid van de PvdA van 1984 tot 1994. Daarna is hij achtereenvolgens staatssecretaris van Financiën en minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid geweest. Vermeend is hoogleraar en tegenwoordig actief als internetondernemer.
Tekst: L. van Kaam en R. Hahn*
Fac es - 30
faces11!.p65
30
12/22/2011, 9:46 PM
Fotografie: Kees Hummel
Kunt u iets over uzelf vertellen? Wat heeft u gestu-
Verder zijn we binnen de bedrijven waar ik op dit moment
deerd en hoe bent u vervolgens aan de slag gegaan?
ben betrokken veel bezig met internettelevisie. De jongere
Ik ben opgegroeid in een ondernemersgezin. Mijn vader had
generatie kijkt veel minder televisie en maken veel meer
een houtbewerkingbedrijf en daarin heb ik zelf ook jaren-
gebruik van het internet. Het grootste deel van het nieuws
lang meegewerkt. Daarna heb ik economie en fiscaal recht
wordt nu al verspreid via internet. De internetbedrijven
gestudeerd. Tijdens mijn studieperiode heb ik een aantal
waar mee ik werk richten zich steeds meer op de markten
kleine financiële bedrijven opgericht. Vervolgens heb medio
van de opkomende ontwikkelingslanden, zoals de BRIC lan-
jaren zeventig gesolliciteerd op een functie bij de belasting-
den (Brazilië, Rusland, India en China); wereldwijd vindt in
dienst en zo kwam ik bij de universiteit van Leiden terecht
deze landen de snelste economische groei plaats. Boven-
waar in samenwerking met de belastingdienst een speciale
dien is het Chinese internet veel groter dan het westerse
postdoctorale opleiding in het leven was geroepen om
internet, maar dat beseft bijna niemand. China is met zijn
belastinginspecteurs op te leiden. In die periode was er na-
450 miljoen gebruikers het grootste internetland ter wereld.
melijk een groot tekort aan belastinginspecteurs. Daar gaf ik colleges en schreef ik daarnaast boeken en artikelen voor kranten en weekbladen. Ook had ik adviesfuncties bij een
U heeft jarenlang meegedraaid in de politieke wereld.
aantal bedrijven. Verder was ik penningmeester in het lan-
Hoe ervaart u het om binnen het bedrijfsleven werk-
delijk bestuur van de PvdA en stond ik op de kandidaten-
zaam te zijn? Was het een grote omslag?
lijst voor de Tweede Kamer. Toen er in de Tweede Kamer
Nee. Van jongs af aan ben ik met eigen bedrijven bezig. Tij-
fractie van de PvdA een plaats vrij kwam, werd ik hiervoor
dens mijn politieke loopbaan moest ik met het ondernemer-
gevraagd. Als Kamerlid heb verschillende portefeuilles ge-
schap stoppen; dat mag vanwege mogelijke belang-
had en na negen jaar werd ik staatssecretaris van Financiën
verstrengeling niet gecombineerd worden. Toen ik uit de
en vervolgens Minister van Sociale Zaken en Werkgelegen-
politiek ging, ben ik weer als ondernemer aan de slag ge-
heid. Na de verkiezingsnederlaag in 2002 ben ik uit de poli-
gaan.
tiek gestapt en weer een eigen bedrijf begonnen.
Aan welke politieke onderwerpen hecht u veel waarde? Wat zijn tegenwoordig uw werkzaamheden?
Economie is wat mij betreft het meest belangrijk, daar draait
Ik heb een kleine investeringsmaatschappij en ik richt on-
alles om. Economie betekent inkomen, werkgelegenheid, en
dernemingen op, waarbij ik me voornamelijk focus op de
uiteindelijk is het bepalend voor het welvaartsniveau. Zon-
internetsector. Tachtig procent van mijn tijd ben ik bezig
der een goed draaiende economie kun je het wel schudden.
Interview met Willem Vermeend Hoogleraar, voormalig minister en internetondernemer met internet. Daarnaast schrijf ik boeken en geef ik colleges,
Het is van belang dat je economie groeit op een gezonde
maar de meeste tijd besteed ik aan mijn bedrijven. Momen-
manier en dat je daarbij rekening houdt met de leef-
teel ben ik bezig met het ontwikkelen van een zogenoemde
omgeving.
crossmedia e-book. Dat is een boek dat je kunt downloaden van internet en waarin sociale media zijn geïntegreerd. In het boek kun je naar Facebook, Twitter en LinkedIn en communiceren met mensen die op dat moment ook het boek lezen. Dit nieuwe type digitale boek is toekomstgericht; ik denk dat klassieke studieboeken op den duur zullen verdwijnen en dat digitaal de trend wordt.
*
Leonie van Kaam en Robert Hahn zijn beiden bachelor student Bedrijfseconomie.
Fac es - 31
faces11!.p65
31
12/22/2011, 9:46 PM
Wat vindt u van de politiek in Nederland? De politiek is nu vooral de waan van de dag; politici rennen te vaak van het ene incident naar het andere. De Tweede Kamer zou zich meer moeten beperken tot de grote beleidslijnen: waar gaan we heen met ons land? Hoe bouwen we aan een gezonde duurzame economische toekomst? Hoe zorgen voor voldoende werkgelegenheid, een eerlijke inkomensverdeling en
IK ZOU BEGINNEN MET HET IPAD ONDERWIJS, DAAR HAAL JE ALLE WERELDKRANTEN MEE
solide oudedagsvoorzieningen. Nederland zou meer moeten uitgeven aan onderwijs, want vooral door te investeren in kennis kan ons land de komende jaren groeien. Nederland haalt door export van goederen en diensten het grootste deel van het inkomen uit het buitenland, dus dan moet je dat buitenland wel wat te bieden hebben. Een topkennisniveau en innovaties zijn daarbij cruciaal. Nederland moet de komende jaren extra investeringen doen op het gebied van onderwijs en onderzoek, daar zullen we op de lange termijn profijt van hebben.
Helaas heeft de overheid vanwege de economische crisis niet veel te besteden. Waarop moet worden bezuinigd? Er zou vooral bezuinigd moeten worden op de bureaucratie van de overheid. Ook de gezondheidszorg kan veel efficiënter
Er wordt gesproken over een eurocrisis, maar die bestaat hele-
en doelmatiger, door bijvoorbeeld meer internet te gebruiken.
maal niet. De koers van de euro staat namelijk erg hoog op dit
Bezuinigen moeten leiden tot een kleinere overheid, maar wel
moment. Binnen de eurozone is er een schuldencrisis, die is
een overheid die effectiever en slagvaardiger werkt. Dit kan
ontstaan doordat landen zich niet aan afspraken houden.
mede bereikt worden door meer te gaan werken met internet in
Deze afspraken houden onder andere in dat het tekort niet
te zette; e-government en e-health. Ons land zou er naar
groter mag zijn dan drie procent van het BBP en de staats-
moeten streven om tot de wereldkoplopers op het terrein van
schuld maximaal zestig procent van het BBP mag zijn. Veel lan-
het internet te gaan behoren; Nederland een internetland. Dat
den houden zich daar niet aan. De beste oplossing is een Eu-
kan door overal super snel internet aan te leggen (bijvoorbeeld
ropese Verordening ( een Europese wettelijke regeling die
via glasvezel) waarbij je heel grote bestanden in een paar
automatisch in alle Eurolanden van toepassing is) waarin deze
seconden kunt downloaden. Ook scholen, opleidingen en
afspraken zijn neergelegd. Als een regering zich dan niet aan
universiteiten zouden veel meer gebruik moeten maken van
de financiële afspraken houdt dan kan iedere burger in elk
internet waarbij voor onderwijs en studie gebruik wordt
Euroland op grond van deze Verordening de eigen regering
gemaakt van tabletcomputers, zoals de iPad. Onderwijs en
voor de nationale rechter dagen en eisen dat de regering zich
studie worden daardoor actueler en interactief. Tegelijk leer je
aan de afspraken houdt.
ook hoe je met behulp van het wereldwijde web sneller en beter kan studeren en hoe je met het net op nieuwe manieren
Ik ben overigens van mening dat Griekenland nooit lid had
geld kunt verdienen, hoe je nieuw creatieve bedrijfjes kunt
mogen worden van de Eurozone. Als gevolg van malversatie
starten. Het gaat erom dat je gebruikmaakt van de nieuwe
(het manipuleren van cijfers) is het land in de euro terechtgeko-
mogelijkheden die het web te bieden heeft, denk bijvoorbeeld
men. Voor de stabiliteit van de eurozone is het belangrijk dat
aan e-commerce, onder meer webwinkels
economieën zoveel mogelijk van een gelijkwaardige kracht zijn. Nu zijn er sterke noordelijke economieën en zwakke zuidelijke economieën. Kijkend naar de Griekse staatsschuld en de zwakke
Het IMF en de EU hebben vorig jaar een pakket aan nood-
economie kan Griekenland alleen overleven als een deel van de
hulp van totaal 110 miljard euro toegezegd aan Grieken-
schuld wordt kwijt gescholden. De politici zijn tijd aan het win-
land. Is dit voldoende voor de heropbouw van Griekenland
nen in de hoop dat Griekenland er in de toekomst bovenop
en wat moeten de instanties doen als Griekenland nog
komt, maar gezien de enorme staatsschuld en een economie
meer nodig heeft?
die op dit moment zelfs krimpt, is die kans heel klein.
Fac es - 32
faces11!.p65
32
12/22/2011, 9:46 PM
Wat is volgens u de beste oplossing voor de situatie
In tegenstelling tot een onderneming kan een land niet zo-
waarin Griekenland verkeert?
maar failliet zijn, een land houdt immers niet zomaar op
Het is onwaarschijnlijk dat Griekenland de lening kan terugbe-
te bestaan. Welke scenario's ontstaan er als Griekenland
talen, dus herstructureren is de beste oplossing. Er kan een deel
"failliet" zou gaan?
van de schuld worden afgeschreven, de looptijd kan worden
Griekenland gaat natuurlijk nooit echt failliet, omdat het een
verlengd of de rente kan verlaagd worden. De banken die een
land is. Als het land failliet gaat, betekent het dat Griekenland
groot deel van de Griekse staatschuld in handen hebben zullen
niet meer kan betalen aan zijn schuldeisers. Als gevolg hiervan
daaraan aan ook een financiële bijdrage moeten leveren; ook zij
zullen een aantal banken in de problemen komen en zij zullen
dragen een belangrijke verantwoordelijkheid voor de giganti-
verplicht worden hun bankbalans aan te passen. De balansen
sche staatschuld. Op dit moment zit Griekenland in een vicieuze
van die banken zien er dan buitengewoon slecht uit. Sommige
cirkel, want er is geen economische groei en de rente en
banken kunnen dat hebben, maar er zijn ook banken die bijge-
aflossingslasten nemen almaar toe.
staan moeten worden door de overheid. Dit betekent dat de financiële problemen van het bankwezen dan weer, net als bij de
Met de Europese reddingsoperatie voor Griekenland zijn we
kredietcrisis in 2008/2009, opgelost moet worden door de over-
deze banken via een omweg aan het redden en dat is het rare
heden. Nederland zal er niet veel last van hebben, we krijgen
van deze schuldencrisis. Vroeg of laat moeten de banken hun
wel een klein tikje mee maar dat zal niet leiden tot een crisis in
verlies nemen. De meeste banken houden er al rekening mee
Nederland. Ook de meeste Duitse banken kunnen op het mo-
dat ze een deel moeten afschrijven. Doorgaan met geld pom-
ment wel een financiële klap opvangen, die staan er weer rede-
pen in de kwakkelende Griekse economie heeft geen zin. Het
lijk goed voor.
land moet zich bovendien gaan afvragen of ze binnen de eurozone wel in staat zijn om de economie voldoende te laten
Kredietbeoordelaars als Moody's en Standard & Poors zijn
groeien.
machtige spinnen in het web van de financiële markten. In hoeverre beïnvloeden zij de huidige (obligatie)markt en is Hoe ziet u de toekomst van landen als Ierland, Portugal en
er ook sprake van manipulatie?
Spanje? Gaan die een zelfde scenario doormaken als Grie-
Deze Amerikaanse kredietbeoordelaars hebben een dubieuze
kenland?
rol gespeeld. Tijdens de kredietcrisis zijn ze door veel landen
Die landen kun je niet met elkaar vergelijken. Griekenland heeft
beschuldigd van kwalijke praktijken bij het afgeven van on-
maar 2,5 procent van het BBP van de eurozone, dat stelt niet al
juiste waarderingen. Dat is een van de redenen waarom er bin-
te veel voor als economie. Landen als Ierland, Portugal en
nen Europa wordt gepleit voor onafhankelijke Europese bu-
Spanje hebben sterkere economieën en staan er veel beter
reaus. De Europese Commissie vindt dat de EU niet meer afhan-
voor. In Ierland groeit de economie zelfs alweer. De vrees over
kelijk moet zijn van die Amerikaanse bureaus, omdat zij teveel
besmetting deel ik dan ook niet, dat zie ik niet gebeuren. Bo-
invloed hebben op de financiële sector. Bovendien worden
vendien hebben deze landen minder schulden en mindere
deze ratingbureaus als mede veroorzakers van de crisis gezien.
rentelasten. Als er in de Griekse schatkist honderd euro aan be-
De wetgeving in Europa en de Verenigde Staten zijn inmiddels
lastingen binnenkomt, gaat er 35 euro naar de rentelasten. Bij
aangescherpt; deze bureaus staan nu onder verscherpt toezicht.
die andere landen is dat maximaal slechts vijf procent.
En eigenlijk zouden landen moeten zeggen; bekijk het maar. In mijn ogen trekken landen zich veel te veel aan van deze beoordelaars; ze hebben bij de kredietcrisis een slechte rol, gespeeld
Hoe kan de situatie in Griekenland zover zijn gekomen?
en hebben nu nog steeds te veel invloed.
Dat heeft vooral te maken met een uitdijend overheidsapparaat, heel veel Grieken zijn in dienst bij de overheid. Er wordt
Dit komt ook door de financiële sector zelf. De financiële sector
relatief kort gewerkt, boven; veel mensen konden met 55 al met
overschat zichzelf; ze vinden zich zelf veel te belangrijk. De prak-
pensioen. Bovendien heeft Griekenland heel veel geleend. Ze
tijk leert dat je bijvoorbeeld met staatsbanken ook de internatio-
konden zoveel lenen omdat ze de euro hadden. Als ze de
nale financiële sector draaiend kan houden. Bovendien is er
drachme nog hadden, zouden ze nooit zoveel kunnen lenen.
veel mis met het imago van de huidige banksector. De sector
Dus de euro heeft het voor de Grieken gemakkelijk om overal
die is gered door de overheden en de belastingbetalers. Dan
geld te lenen. Maar als je schuld op schuld blijft stapelen, houdt
mag van zo’n sector toch enige bescheidenheid worden ver-
het een keer op.
wacht. Maar nee hoor, in veel landen zie je dat ze zichzelf nog
Fac es - 33
faces11!.p65
33
12/22/2011, 9:46 PM
GRIEKENLAND MOET ZICH AFVRAGEN WAT HET IN DE EUROPESE UNIE DOET steeds hoge bonussen en hoge salarissen toekennen. Het is
sche risico’s gingen lopen, hebben ze een belangrijke bijdrage
ongehoord dat dat nog steeds kan plaatsvinden. Op den duur
geleverd aan het ontstaan van de kredietcrisis.
zullen ze daar zelf wel de tol voor betalen; de publieke opinie straft dit gedrag af.
Sommige experts beweren dat de nieuwe pensioenakkoorden slechts van tijdelijke aard zijn. De jongeren die nu Wat moet er dan met de bonuscultuur binnen banken veran-
pensioen opbouwen komen er slecht vanaf. Is dit zo en
deren?
welke maatregelen zijn er wel noodzakelijk?
Eigenlijk moeten er geen bonussen uitgekeerd worden, althans
Naar mijn mening is het pensioenakkoord onevenwichtig,
niet op de huidige manier. De regels moeten worden
omdat de pensioenfondsen te hoge risico’s lopen. De pensioen-
aangescherpt. Als je een goed salaris verdient, is het niet nodig
fondsen zijn bovendien erg optimistisch in hun ramingen, want
dat je voor je ‘normale werk’ een bonus krijgt. Als je iets
ze denken dat ze relatief hoge beleggingsresultaten kunnen
exceptioneels doet kan ik me een bonus wel voorstellen. De
realiseren. Het risico is dat rekening hiervoor uiteindelijk terecht
afgelopen jaren is er niets bijzonders gepresteerd, in tegendeel
komt bij jongeren. Het akkoord is ook onevenwichtig omdat het
zou ik zeggen, dus dan zouden er geen bonussen betaald moe-
de pensioenvoordelen en lasten niet goed verdeelt. Het kan
ten worden. Meestal is het zo dat de grote bovenbazen niet de
evenwichtiger door de risico’s die de pensioenfondsen mogen
echte creatieve bankiers zijn die het geld verdienen; dat is vooral
lopen te verkleinen. Ze rekenen nu met te optimistische rente-
de totale organisatie met talentvolle werknemers.
voet. Naarmate je op de lange termijn gaat rekenen met lagere opbrengsten dan ga je ook minder risico lopen. Als je nu al re-
Als het goed gaat met bedrijven, komt het vaak door creatieve
kening gaat houden met hoge opbrengsten dan kan het alleen
talentvolle mensen die uiteindelijk nieuwe dingen voor jou
maar tegenvallen; en voor die tegenvallers wordt vooral bij jon-
bedenken (innovaties). Dan moet je zelf wel een goede bestuur-
geren aangeklopt. Gezien de bezwaren die kleven aan het hui-
der zijn, maar dat wil niet zeggen dat jij de bonus verdiend
dige akkoord verwacht ik dat in het debat daarover in de
hebt. Dan verdient eigenlijk het hele bedrijf de bonus. Boven-
Tweede Kamer het akkoord zoals het er nu ligt bijgesteld gaat
dien werkt een bonus binnen de bankensector niet echt, want
worden.
eigenlijk is het bankvak helemaal niet zo ingewikkeld. Zeker het normale bancaire werk staat niet bekend als een ingewikkeld vak, ook internationaal niet. Het vak is ingewikkeld gemaakt
Worden bepaalde bezuinigingsmaatregelen niet te snel
door ondoorzichtige producten te creëren. Maar doordat de
d o o r g e v o e r d , o m d a t h e t k a b i n e t ' s l e c h t s ' vier j a a r
bankiers die producten zelf niet meer begrepen en ze giganti-
regeertermijn heeft? Moet het kabinet niet stapsgewijs
Fac es - 34
faces11!.p65
34
12/22/2011, 9:46 PM
teractieve “iPad onderwijs”. Het onderwijs wordt dan veel actueler, je kunt digitaal veel sneller reageren op allerlei nieuwe ontwikkelingen. Nu werken we nog met klassieke papieren boeken. Ik schrijf bijvoorbeeld studieboeken over economische en financiële zaken en binnen een jaar of zelfs eerder weet je dat ze verouderd zijn. Nu moet ik bijvoorbeeld mijn papieren boek over de euro dat vorig jaar is verschenen al weer ingrijpend gaan aanpassen terwijl ik via een app-publicatie op de iPad of een digitale publicatie op een andere tabletcomputer constant up dates kan aanbrengen
Heeft u nog tips voor de studenten van Tilburg University? Als je wereldwijd aan de slag wilt gaan, heb je een mooie voorsprong als je tijdens studie je in ieder geval hebt verdiept in de
(over een langere periode) ingrijpende maatregelen nemen
wereld van internetbusiness ook wel e-business genoemd. Met
om zo verkeerde maatregelen te voorkomen?
die kennis kun je in alle landen terecht en veel internationale
Bezuinigen zijn noodzakelijk. De overheid moet de tering naar
bedrijven zijn op zoek naar medewerkers die weten hoe je de
de nering zetten en de staatsschuld en het begrotingstekort
vele mogelijkheden van het internet kan benutten voor zake-
verkleinen. Wel kan je twisten over de snelheid. Voor de econo-
lijke doeleinden; daarbij gaat het onder meer om e-commerce, e-
mische groei zou het beter kunnen zijn de bezuinigingslast niet
marketing, social media marketing, e-health enz. Vooral door de
over vier, maar bijvoorbeeld over zes jaar uit te smeren. Daarbij
wereldwijde razend snelle opmars van het internet is een deel
is het ook mogelijk om dan uit te gaan van een hoger
van de kennis die je tijdens je studie opdoet al verouderd als je
ombuigingsbedrag dan de achtien miljard die nu in vier jaar
bent afgestudeerd en een baan gaat zoeken.
gerealiseerd moet worden. Een deel van het bedrag dat je verdient met deze extra bezuiniging zou je kunnen gebruiken
Een goed voorbeeld dat ik in de praktijk ervaar is bijvoorbeeld
voor vormen van lastenverlichting of extra uitgaven voor on-
marketing; veel boeken op dit terrein zijn niet meer up to date.
derwijs en onderzoek; daarmee stimuleer je de groei van de
Inmiddels gaat het al over marketing 3.0 en social media mar-
Nederlandse economie.
keting. Steeds meer bedrijven zetten het internet in voor bedrijfsdoeleinden. Een mooi voorbeeld is Starbucks; deze
Politiek Den Haag moet veel meer inzetten op hoe je de econo-
koffiegigant zet het internet heel slim in en heeft nu al meer
mie extra kunt laten groeien, verduurzamen en aantrekkelijker
dan 20 miljoen vrienden op het internet. Samen met deze vrien-
maken. Hoe kun je Nederland weer overal in de top 10 laten
den/klanten worden nieuwe koffiesmaken bedacht. Zo maakt
komen. Op veel internationale concurrentieladders is ons land
Starbucks gebruik van de creativiteit van vrienden die veelal
aan het zakken, zoals op het terrein van innovatie, op het vlak
kant zijn of worden. Dat is een nieuwe vorm van marketing.
van internationale economische concurrentiekracht, het aantrekken van buitenlandse investeringen beneden en met inves-
Een ander voorbeeld is bedrijfseconomie. De bedrijfseconoom
teringen in het internet lopen we ook niet voorop. Naast de
in het internettijdperk moet bij alle bedrijfsprocessen bedenken
noodzakelijke bezuinigingen zou het kabinet ook met een lan-
‘hoe kan ik mijn processen zodanig organiseren dat ik maxi-
gere termijn visie moeten komen voor onze economie en wel-
maal profijt kan trekken van de digitale snelweg?’ Ik zou studen-
vaart. Meer nadruk op onderwijs en onderzoek zijn essentieel.
ten adviseren, in welk vak je ook gaat afstuderen, zorg in ieder
Daarnaast zou ik een nationaal meerjarenplan lanceren om ons
geval dat je bij je sollicitatie als extra aanbeveling kunt melden
onderwijs in snel tempo te digitaliseren. Dan loop je wereldwijd
dat de werkgever die jou aanneemt in ieder geval ook iemand
voorop en kan ons land zich internationaal onderscheiden en
in huis haalt die een gedegen kennis van zaken van het inter-
bovendien wereldwijd extra studenten aantrekken met ons in-
net heeft.
■
Fac es - 35
faces11!.p65
35
12/22/2011, 9:46 PM
Fac es - 36
faces11!.p65
36
12/22/2011, 9:46 PM
F l a s h b a c k
Ik denk niet dat je je volledig kunt voorbereiden op de omschakeling tussen studietijd en bedrijfsleven. Regel voor jezelf een afstudeerstage of een meeloopstage. Hiermee kun je je
In Flashback komt een oud-actief lid van Asset |
deels voorbereiden op de overgang naar het bedrijfsleven.
Accounting & Finance aan het woord. In deze editie is dat Jeroen Schubert. Hij is momenteel een jaar werkzaam als business analist bij NIBC.
In welke mate heeft de opgedane ervaring bij Asset | Accounting & Finance een bijdrage geleverd aan je huidige functie? Zou je hier een concreet voorbeeld van kunnen noemen? Tijdens mijn actieve periode bij de vereniging heb ik in ver-
Wat is je huidige functie? Hoe zag je loopbaan eruit na je
scheidene commissies gezeten en tot slot ook nog in het be-
afstuderen?
stuur. Je werkt samen met een team om een gezamenlijk doel te
Na mijn studie bedrijfseconomie ben ik gaan werken bij NIBC in
bereiken. Dit doel kun je alleen bereiken door goed met elkaar
Den Haag. Ik ben daar gestart als datamanager bij de afdeling
te communiceren en duidelijke afspraken te maken. Deze opge-
retail. Mijn aandachtsgebied lag hierbij op het internetsparen
dane ervaring vind ik ook in mijn dagelijks werk terug en met
voor consumenten, wat we toen nog volledig van de grond af
name binnen projecten waarbij mensen uit verschilllende disci-
moesten opbouwen. Dit was een zeer leerzame tijd voor mij,
plines met elkaar samenwerken. Het is van essentieel belang dat
omdat met een nieuw product menig probleem op korte ter-
je jouw taken goed plant en dit ook helder communiceert naar
mijn getackeld moest worden om onze deadlines te halen. Daar-
de overige projectleden, want eenieder is van de ander afhan-
naast kom je met veel mensen in contact, zowel extern als in-
kelijk om zijn/haar doel te volbrengen en zodoende de gestelde
tern, en breidt je je netwerk razendsnel uit.
deadline van het project te halen.
Na 2,5 jaar heb ik gekozen om de overstap naar de afdeling risk management te maken, waar ik tot op heden werk als business
Welke stappen zou je graag nog in je loopbaan willen on-
analyst. Ik kijk dagelijks naar de informatie die wij binnenkrij-
dernemen?
gen, die van invloed kan zijn op onze risicocijfers en onderneem
Mijn loopbaan plan ik nooit te ver vooruit. Er zijn vooralsnog
stappen indien nodig. Daarnaast houd ik mij bezig met diverse
genoeg interessante zaken die mijn pad kruisen en waar ik veel
projecten om onze systemen en modellen te verbeteren. Daar-
van leer. Als je teveel plant kun je, in mijn ogen, juist deze zijpa-
bij heb ik nog veelvuldig contact met mijn oude afdeling, maar
den missen, omdat je zo gefocust bent op je doel. Wat ik zeker
dan aan de andere kant van de tafel. Mijn opgedane kennis van
nog wel wil, is enkele kleine en grote projecten leiden om erva-
beide afdelingen komt op die manier goed van pas in de dis-
ring op te doen met het managen van teams. Daarnaast lijkt mij
cussies.
werkzaam zijn op een van onze buitenlandse kantoren, waar een andere werkcultuur dan de Nederlandse heerst, erg leerzaam.
Hoe verliep de omschakeling van je studie naar het bedrijfsleven? Welke tips zou je studenten willen meegeven om deze omschakeling zo vlot mogelijk te laten verlopen?
To t s l o t , w e l k a d v i e s z o u j e a a n s t u d e n t e n w i l l e n g e v e n ?
Voor mijn afstuderen heb ik nooit stage gelopen bij een bedrijf.
Studenten kan ik alleen maar aanraden om bij een studie-
De eerste weken waren voor mij erg zwaar om om te schakelen
vereniging actief te zijn. Uiteraard ontmoet je er veel nieuwe
naar een werkritme van vroeg beginnen en lange dagen maken,
mensen en zul je een gezellige tijd tegemoet gaan. Daarnaast
iets wat je als student niet gewend bent. Daarbij word je de eer-
doe je juist ook veel ervaring op met zaken als communicatie,
ste paar maanden overstelpt met een stortvloed aan informatie.
samenwerking en planning. Iets waar je in de collegebanken
Ik was dus maar wat blij met de weekenden om op adem te
niet of maar deels mee in aanraking komt, maar wat juist zo
komen.
waardevol zal zijn in je loopbaan na je studententijd.
Fac es - 37
faces11!.p65
37
12/22/2011, 9:46 PM
De internationale accountantswereld We n s e l i j k e n t e r e a l i s e r e n ? Internationalisering, ofwel de toename van internationaal contact tussen landen, organisaties, bedrijven en mensen, is een veelgehoord begrip van toepassing op verschillende aspecten in onze maatschappij. Als men zich afvraagt wat internationalisering op het gebied van de accountancy betekent komt men al snel uit op het antwoord; dezelfde regels en standaarden voor iedereen. De vraag is echter wat dit precies betekent voor de accountancy in Nederland en de gehele wereld; ofwel is dit een goede of slechte zaak? Tekst M. Bonants, M. Martens en N. Dikmans*
Fac es - 38
faces11!.p65
38
12/22/2011, 9:47 PM
Om op deze kwesties in te zoomen en mogelijk antwoord te
van de regels geeft wel aan dat het gebruik ervan wel de-
geven gaan we eerst terug in de tijd en bekijken we waar
gelijk voordelen met zich meebrengt. Het gebruik van (een
de eerste perikelen van de internationalisering begonnen.
vereenvoudigde versie van) internationale standaarden zou
Daarnaast zal tijdens Accounting Insight, wat plaats zal vin-
voor het MKB de toegang tot (internationaal) kapitaal moe-
den op 24 november aanstaande, uitgebreid ingegaan wor-
ten verbeteren, grensoverschrijdende transacties makkelij-
den op dit onderwerp. Er zullen lezingen gehouden worden
ker maken en de administratieve lasten moeten verlagen.
over drie subonderwerpen: de internationale kwaliteitscon-
Momenteel wordt er wereldwijd in ongeveer dertig landen
trole, governance kwesties en offshoring.
gebruik gemaakt van volledige IFRS regels voor zowel beursgenoteerde als niet-beursgenoteerde bedrijven. In de
Voor de tweede wereldoorlog waren bedrijven gericht op
EU bestaan er echter nog steeds veel lokale standaarden
een lokale, soms regionale en soms nationale markt: handel
(Light-versie IFRS, 2009; Backhuis en Veerman). IFRS is samen-
over de grens kwam weinig voor. De boekhoudregels waren
gesteld uit de 41 IAS-normen (International Accounting
kort en bondig en de financiële wetgeving was per sector
Standards) die uitgebreid zijn met acht additionele eisen die
verschillend. Na de tweede wereldoorlog nam de internatio-
in IFRS-normen vastgelegd zijn. De invoering van IFRS was
nale handel in een snel tempo toe, terwijl de financiële wet-
een feit en volgens velen een grote stap richting een inter-
geving deze snelle tendens niet kon bijbenen. Dit had nade-
nationale accountantswereld. Niet alleen Europa heeft mee-
lige gevolgen voor bijvoorbeeld een bedrijf dat opereerde
gewerkt aan de ontwikkeling van deze standaarden, ook
in verschillende landen. Dit bedrijf moest voor ieder land
landen als Australië, Japan, Canada en de VS zijn er vanaf het
waarin het opereerde een afzonderlijk verslag afleveren.
begin bij betrokken geweest.
Daarnaast waren er grote verschillen tussen landen en waren jaarrekeningen slecht te vergelijken. Toen ook de
Op papier klinkt IFRS prachtig: jaarrekeningen worden beter
aandelenmarkt ging globaliseren ontstond er een grotere
vergelijkbaar, cijfers worden voor iedereen in de financiële
behoefte aan uniforme voorschriften met betrekking tot de
wereld inzichtelijker en getrouwer en de risicobeheersing
financiële verslaggeving. Rond 1970 veranderde de oude
van beschrijven en de aansprakelijkheid van bestuurders
situatie: de nationale grenzen bij financiële verslaggeving
wordt transparanter. Zeker niet iedereen was vanaf het eer-
brokkelden langzaam af, er ontstond vervaging van de
ste moment blij met de invoering van IFRS. Het was voor
grenzen tussen bankieren, verzekeren en beleggen.
bedrijven een omvangrijk project wat gepaard ging met veel tijd en geld. De onzekerheid over de nieuwe regelge-
Op 29 juni 1973 werd het IASC (International Accounting
ving was voor veel mensen benauwend. Nu, zes jaar later is
Standards Committee) opgericht vanwege de behoefte aan
IFRS niet meer weg te denken uit de accountantswereld. In
internationale afspraken over de financiële verslaggeving.
zes jaar tijd heeft IFRS zich verder uitgebreid en zich ontwik-
Dit leidde in 1998 tot de IAS standaarden voor het opzetten
keld. Het gebruik van IFRS heeft zich ver uitgebreid, meer
van jaarverslagen en jaarrekeningen.
dan 12.000 bedrijven in 113 landen maken gebruik van IFRS. Daarnaast wordt IFRS nu ook meer gebruikt voor het mkb en bestaat er een light versie van IFRS (Van den Ende, 2011).
IFRS In 2001 zijn de taken van het IASC overgenomen door de IASBC (International Accounting Standards Board), die de
IFRS WERELDWIJD
IAS standaarden hebben uitgebreid en verder hebben ont-
Hoewel IFRS in veel landen, al dan niet verplicht, is inge-
wikkeld. Dit leidde tot de International Financial Reporting
voerd, is er een zeer grote economie waar nog steeds geen
Standards (IFRS) die bij iedereen inmiddels bekend zijn; een
gebruik wordt gemaakt van deze standaard. In de Verenigde
boek van 2500 pagina’s vol met regels. Vanaf 2005 werd het
Staten gebruikt men US GAAP, wat op diverse punten afwijkt
voor alle beursfondsen in de EU verplicht om de geconsoli-
van IFRS. Globaal gezien wordt gesteld dat US GAAP meer
deerde jaarrekening op basis IFRS op te stellen. Er bestaat inmiddels ook een verkorte versie van de IFRS regels, die speciaal zijn ontwikkeld voor niet-beursgenoteerde bedrijven. IFRS is niet verplicht voor niet-beursgenoteerde ondernemingen, maar het ontwikkelen van een verkorte versie
*
Marissa Bonants en Marjan Martens zijn bachelorstudenten Bedrijfseconomie. Nicoline Dikmans is masterstudent Accounting.
Fac es - 39
faces11!.p65
39
12/22/2011, 9:47 PM
rules-based is dan IFRS. Deze rules-based standaard wordt
ze niet gewend zijn en waar geen ervaring mee is. Ook is het
vooral in Europa flink bekritiseerd. De regels zouden te com-
maar de vraag of er wel behoefte is aan de gedetailleerde infor-
plex en te gedetailleerd zijn waardoor het zelfs voor professio-
matie die IFRS oplevert in het management bij het MKB. Boven-
nals lastig is om deze allemaal correct toe te passen. Leo van der
dien brengt de invoer van IFRS ook eenmalige kosten met zich
Tas, hoogleraar aan de Universiteit van Tilburg en partner bij
mee voor bijscholing, administratieprogramma’s en mogelijke
Ernst&Young, zal tijdens Accounting Insight in zijn lezing over
inhuur van expertise (de Accountant, Peter van Rietschoten, 01-
governance kwesties onder andere terugkomen op deze dis-
04-2005).
cussie tussen een rules-based en een priciples-based benadering en de rol van toezichthouders en accountants hierbij. Vanwege het feit dat een grote economie als de Verenigde Staten een afwijkende standaard heeft als een andere grote economie,
E E N I N T E R N AT I O N A L E A C C O U N TA N T S W E R E L D ?
de EU, is het moeilijk hard te maken dat IFRS nu al heeft geleid
De vraag is of er daadwerkelijke een internationale accoun-
tot een internationale accountantswereld. (Van Helleman, 2006)
tantswereld gecreëerd is wanneer IFRS als wereldwijde accountantstandaard is ingevoerd. Voor een echte internationale
Er is echter wel met redelijke zekerheid te stellen dat de Vere-
accountantswereld moet er verder worden gekeken dan alleen
nigde Staten in de toekomst ook gebruik gaat maken van IFRS.
dezelfde regels in de vorm van IFRS; want houdt een echte inter-
Op het moment van schrijven heeft de SEC (Securties and
nationale accountantswereld niet in dat accountants inter-na-
Exchange Commission) nog geen definitief besluit genomen
tionaal en in verschillende landen kunnen werken? Dit is nu
over wat de beste manier is om IFRS te convergeren; in een klap
namelijk nog niet het geval, zo kan een Registeraccountant uit
of geleidelijk. Er wordt verwacht dat de SEC eind dit jaar hier
Nederland in Italië geen handtekening zetten. Dit komt omdat
nog een besluit over zal nemen en dat voor 2017 kan worden
er aan de opleidingen in diverse landen verschillende eisen
begonnen met de invoer van IFRS in de Verenigde Staten. Met
worden gesteld en vanwege verschillende wettelijke regels. De
enige voorzichtigheid kan daarom geconcludeerd worden dat
wettelijke bevoegdheden van de accountants zijn ook niet in
IFRS de leidende standaard van de toekomst zal zijn. (SEC-ver-
ieder land gelijk, een Registeraccountant in Nederland is bijvoor-
klaring: Werkplan, 2010)
beeld automatisch een auditor, terwijl dit in Engeland maar voor een klein gedeelte geldt. Uit deze voorbeelden kan geconcludeerd worden dat er wat dit betreft zeer zeker geen sprake is van een internationale accountantswereld. Om wel een interna-
KOSTEN EN NADELEN VAN IFRS
tionale accountantswereld te realiseren zal er universeel onder-
Tot nu toe zijn enkel positieve aspecten en voordelen van IFRS
wijs noodzakelijk zijn. De vraag is echter of dit te realiseren is.
ter sprake gekomen. Hoewel IFRS zeker toegevoegde waarde
Arnold Schilder, voorzitter van de IAASB (International Auditing
op kan leveren voor grotere ondernemingen, brengt het ook
and Assurance Standards Board) zal in zijn lezing tijdens
veel kosten met zich mee. Het implementeren van IFRS vraagt
Accounting Insight bespreken welke stappen er ondernomen
om grote veranderingen binnen de organisatie wat niet koste-
moeten worden om de accountant op internationaal niveau te
loos is. De baten voor grote, beursgenoteerde ondernemingen
laten opereren en wat de moeilijkheden zijn als het gaat om
zijn echter vaak groter dan de lasten. Dit is voor het MKB nog
een internationale accountant. (Boxmeer, 2010)
maar de vraag. Over het algemeen geldt: Hoe kleiner de onderneming, Nederlandser de markt en beperkter het vreemd ver-
Een opmerkelijke ontwikkeling van de afgelopen jaren is het
mogen, hoe minder voordelen IFRS geeft.
begrip offshoring. Steeds meer accountantskantoren zijn aan het experimenteren met het offshoren van hun accountants-
Het is dus verstandig voor mkb-bedrijven om eerst een kosten-
werkzaamheden naar lagelonenlanden zoals China of India. De
batenanalyse uit te voeren alvorens IFRS in te voeren. Voor de
vraag is hoe dit zich verder zal ontwikkelen wanneer er wereld-
meeste MKB-ondernemingen zal blijken dat er weinig voordeel
wijd één accountingstandaard zal zijn. In India zijn er plannen
te behalen valt met IFRS. Zo leidt IFRS tot verminderde flexibili-
om IFRS in te voeren, eigenlijk zou de standaard al op 1 april
teit. Het is complexer dan de Richtlijnen voor jaarverslaggeving
van dit jaar geïmplementeerd zijn maar dit is een jaar uitge-
en de wettelijke voorschriften en geeft minder ruimte en vrij-
steld. Wanneer IFRS eenmaal ingevoerd is, is het waarschijnlijk
heid om van de regels af te wijken. Ook een light-versie van
dat de vraag in dit land alleen nog maar meer zal toenemen.
IFRS zal dit probleem waarschijnlijk niet oplossen. Een ander
Kan er dan nog lang geprofiteerd worden van deze offshore
bezwaar is dat IFRS van het MKB een openheid vereist waaraan
mogelijkheid? Wanneer de vraag zal toenemen zullen ook de
Fac es - 40
faces11!.p65
40
12/22/2011, 9:47 PM
OM EEN INTERNATIONALE
internationaler maakt, maar of dit zo op de lange termijn zal
ACCOUNTANTSWERELD TE
wereld en de ontwikkelingen daarbinnen leiden tot veel dis-
REALISEREN ZAL UNIVERSEEL
als wenselijk wordt gezien. Tijdens Accounting Insight op 24
ONDERWIJS NOODZAKELIJK
sproken worden en zal dit ongetwijfeld tot diverse discussies
blijven is nog maar de vraag. De internationale accountantscussie omdat er geen eenduidige formule is die door iedereen november aanstaande zal er uitgebreid over dit onderwerp geleiden.
■
ZIJN REFERENTIES Light-versie IFRS. (2009.) Light –versie IFRS biedt mkb op langere termijn voordelen, Retrieved from http://www.pleinplus.nl/ nieuws/artikel/13903/light-versie_ifrs_biedt_mkb_op_langere_ termijn_grote_voordelen prijzen stijgen. Het is mogelijk dat India dan helemaal niet meer zo aantrekkelijk is. Daarnaast vraagt offshoring om de nodige
Backhuis, J. Veerman, P.J. Van, sectoriaal toezicht naar gecentra-
investeringen, waardoor de kostenvoordelen moeten worden
liseerd toezicht, Retrieved from http://www.pwc.com/nl/nl/
gerelativeerd. Aan de andere kant zijn lagere lonen niet de
spotlight/assets/documents/1.van-sectoraal-toezicht.pdf
enige drijfveer voor accountantskantoren om hun activiteiten te offshoren, ook flexibiliteit is erg belangrijk. Klanten vragen
Van den Ende, H. Eén standaard voor verslaggeving? Retrieved
een efficiënter verloop van het controleproces met steeds krap-
from http://www.pwc.com/nl/nl/spotlight/assets/documents/
pere tijdslijnen. Door middel van offshoring is het mogelijk om
spotlight2011-1-4-een-standaard-voor-verslaggeving.pdf
capaciteit flexibel in te zetten en in drukke maanden wordt de werkdruk voor Nederlandse accountants verlaagd. Offshoring
Van Helleman, J. (2006.) IFRS en US GAAP: Principes versus regels.
brengt echter ook de nodige risico’s met zich mee. Klanten zul-
Retrieved rom http://archive.controllersmagazine.nl/pdf/control-
len weliswaar blij zijn met efficiëntere dienstverlening, echter is
lersmagazine/06_7%20pag%2014-17%20helleman.pdf
het mogelijk dat zij gaan twijfelen aan de geleverde dienstverlening, kwaliteit en de omgang met vertrouwelijke informatie
SEC-verklaring: Werkplan, (2010.) SEC-verklaring: Werkplan voor
(The Financial Times, 2011; Koopmans, 2010).
overgang op IFRS. Retrieved from http://www.accountant.nl/Accountant/Nieuws/SEC-verklaring+Werkplan+voor+overgang
Door de internationalisering van het bedrijfsleven is er in de af-
+op+IFRS.aspx
gelopen decennia een duidelijke vraag ontstaan naar een meer internationalere accountantswereld. Om dit te realiseren is IFRS
Boxmeer, A. (2010.) Internationalisatie, specialisatie en opleiding.
in het leven geroepen, een internationale accountingstandaard
Retrieved from http://www.accountant.nl/readfile.aspx?Content
die steeds meer teruggezien wordt in het bedrijfsleven, zeker bij
ID=65655&ObjectID=742265&Type=1&File=0000027584_
de grotere bedrijven. Het feit dat IFRS nog niet in de Verenigde
Internationalisatie_specialisatie_opleiding.pdf
Staten wordt toegepast betekent dat IFRS nog niet als wereldwijde standaard gezien kan worden. Echter, hoewel het afwach-
The Financial Times. (2011.) India stelt implementatie IFRS een
ten is of dit in de toekomst zal veranderen, is de kans groot dat
jaar uit. Retrieved from http://www.accountancynieuws.nl/actu-
de Verenigde Staten op termijn zullen overstappen naar IFRS.
eel/accountancymarkt/india-stelt-implementatie-ifrs-een-jaar-
Ook dan kunnen we echter nog niet spreken van een echte in-
uit.98791.lynkx
ternationale accountantswereld, omdat accountants nog niet wereldwijd kunnen werken. Naast de IFRS dient ook het onder-
Koopmans, L. (2010.) Do’s en dont’s van offshoring. Retrieved
wijs op internationaal niveau gelijk te zijn, er moet een interna-
from http://www.accountant.nl/Accountant/Archief/Archief+'de
tionale accountantsopleiding komen. Verder is offshoring is
+Accountant'/2010/Oktober+2010/Dos+en+donts+van+
een ontwikkeling van de laatste tijd die de accountantswereld
offshoring.aspx
Fac es - 41
faces11!.p65
41
12/22/2011, 9:47 PM
Crowdfunding voor startende ondernemingen: het financiële model van de toekomst Crowdfunding is een alternatief voor klassieke financieringsvormen en maakt van iedere Nederlander een potentiële financier van projecten. Omdat iedereen een financier wordt, zorgt crowdfunding voor democratisering van innovatie en de economie; we bepalen immers samen wat wel van de grond komt en wat niet.
Tekst G. Koren*
Crowdfunding is dé nieuwe vorm van financieren. Door een
Crowdfunding voor startende ondernemingen
grote groep mensen een klein bedrag te laten investeren, kan
Waar een startende ondernemer zich normaal in allerlei boch-
er binnen afzienbare tijd een grote financiering verzameld wor-
ten moet wringen om investeringen bij een bank of venture
den waarmee een project opgezet kan worden. Crowdfunding
capitalist los te krijgen, kan hij via een crowdfunding model van
is gebaseerd op het principe van crowdsourcing, waarbij een
sympathisanten financiering krijgen. Ondernemers worden dus
grote groep mensen zich achter één doel schaart. Een voor-
minder afhankelijk van grote partijen en investeerders hoeven
beeld hiervan is Wikipedia, een volledig door gebruikers ge-
geen miljonair te zijn om in veelbelovende onderneming te
schreven online encyclopedie, die in het Engels meer dan drie
kunnen investeren!
miljoen artikelen bevat en dagelijks door meer dan tien miljoen mensen geraadpleegd wordt.
Door het contact dat een ondernemer aangaat met een grote groep kleine investeerders, krijgt de ondernemer meer dan al-
Bekende crowdfunding projecten zijn KIVA en Sell a Band, maar
leen geld; hij bouwt een groot netwerk op van mensen die in
ook president Obama heeft de kracht van de massa ingezet en
zijn product geloven en zijn toekomstige klanten zouden kun-
in 2007/2008 voor zijn verkiezingscampagne 137 miljoen dollar
nen worden. Het netwerk en de expertise van deze investeer-
opgehaald door middel van crowdfunding! Voor de aanko-
ders kunnen bovendien ingezet worden om een bijdrage te le-
mende verkiezingen zet Obama opnieuw crowdfunding in.
veren aan het succes van de onderneming.
Fac es - 42
faces11!.p65
42
12/22/2011, 9:47 PM
F l e x r o o m
Financieringsbehoefte
gen opleverde, of omdat 1,5 miljoen donateurs zich als ambas-
Startende ondernemers kunnen hun financieringsbehoefte
sadeurs gingen gedragen? Crowdfunding ziet in geld niet al-
momenteel vervullen door een investering van friends, family,
leen het middel om projecten te financieren, maar vooral ook
fools, een banklening en/of durfkapitaal van fondsen of indivi-
als middel dat mensen activeert en duurzaam rondom een ini-
duele investeerders. Het aanbod aan kapitaal en de behoeften
tiatief kan verbinden.
aan financiering komen niet volledig overeen. De behoefte aan pre-seed en seed financieringen tussen de 20.000 en 100.000 euro worden momenteel niet voldoende ingevuld. Nu banken
Efficiëntie
en investeerders bovendien minder geld investeren, biedt
Bij de financiering van ondernemingen en bij grote aantallen
crowdfunding een unieke stepping stone voor startende on-
geldstromen in het algemeen, is efficiëntie van groot belang. Is
dernemers.
crowdfunding efficiënt? Per opgehaalde euro, heeft een ondernemer waarschijnlijk relatief veel moeite gedaan. Waar een ondernemer normaal gesproken een bank of grote investeerder
Proof of concept
moet overtuigen om een groot bedrag te investeren, moet hij
Als een onderneming door middel van crowdfunding bijvoor-
bij crowdfunding een hele groep mensen één voor één over-
beeld 40.000 euro ophaalt bij tweehonderd investeerders die
tuigen van een kleine bijdrage. Aan de andere kant is
elk gemiddeld tweehonderd euro geïnvesteerd hebben, is dit
crowdfunding juist ontzettend efficiënt; het is opeens mogelijk
een indrukwekkende proof of concept. Blijkbaar zijn er dan
om voor de financiering van een paar duizend euro een pu-
tweehonderd mensen die geloven in de ondernemer en/of
blieke aanbieding van aandelen te doen, waar dat voorheen
onderneming. Voor grotere investeerders heeft deze proof of
voorbehouden was aan multinationals die voor een beursgang
concept een positieve impact op de inschatting van de
vele miljoenen betalen aan zakenbanken. Crowdfunding is als
haalbaarheid van de onderneming en de kwaliteiten van de
het ware een beursgang op kleine schaal.
ondernemer. Crowdfunding is daarmee een springplank voor startende ondernemers.
Goede doelen en creativiteit Naast het financieren van startende ondernemingen wordt
Marketing
crowdfunding ook met succes ingezet in de creatieve- en
Natuurlijk is het overtuigen van tweehonderd investeerders
goede doelen sector. In het eerste half jaar van 2011 is in Neder-
geen peulenschil; een ondernemer zal ontzettend zijn best moe-
land naar schatting voor zo’n 750.000 euro gecrowdfund, waar-
ten doen om op een aantrekkelijke en overtuigende manier
van vijftig procent creatieve projecten. Goede doelen projecten
zijn netwerk aan te sporen om in zijn onderneming te investe-
zijn goed voor ongeveer 33 procent van het geheel. Hoewel de
ren. In feite is het ophalen van geld middels crowdfunding een
sector nog in de kinderschoenen staat, is de groei indrukwek-
vorm van marketing. Wij spreken daarom ook wel van een
kend en zijn de verwachtingen hoog. Financiële producten, die
crowdfunding campagne. Even achteroverleunen is er bij een
via een platform aangeboden worden, zonder dat daarbij een
crowdfunding campagne niet bij! Natuurlijk is deze vorm van
financiële instelling als tussenpersoon optreedt, zijn de finan-
financiering niet voor iedereen geschikt; als er geen leuk verhaal
ciële producten van de toekomst.
te vertellen is over jouw onderneming, of als je daar geen zin in hebt, dan is crowdfunding geen geschikt model. Als het wel mogelijk is en je er voor wil gaan, dan zal een campagne waarschijnlijk meer vruchten afwerpen dan pure financiering.
Ambassadeurs
*
Crowdfunding gaat uit van een radicale visie op geld als de sleutel tot de massa. Was Obama’s fundraising campagne op internet succesvol omdat het financiering voor campagne uitin-
Gijsbert Koren is adviseur en partner bij Douw&Koren Crowdfunding Consultancy. Met collega Simon Douw, was hij mede-oprichter van CrowdAboutNow, het Nederlandse crowdfunding platform voor ondernemers en investeerders. Momenteel adviseren zij organisaties die crowdfunding in willen zetten voor financiering van projecten en binding met klanten.
Fac es - 43
faces11!.p65
43
12/22/2011, 9:47 PM
Amerion IT Amerion IT is een ICT bedrijf voor het midden- en klein bedrijf dat zich tegenwoordig richt op bedrijven tot honderd werkplekken. Amerion IT richt zich vooral op Cloud Compunting, omdat dit volgens het bedrijf de toekomst is. In dit artikel wordt onder andere uitgelegd hoe het idee voor het bedrijf ontstaan is, hoe het bedrijf zich heeft ontwikkeld en hoe je een eigen bedrijf met je studie kunt combineren.
Tekst R. ten Voorde*
Kun je in het kort omschrijven wat het bedrijf is en waar
Wanneer is het idee ontstaan om een eigen bedrijf te be-
het zich mee bezig houdt?
ginnen?
Amerion IT is een ICT-bedrijf voor het midden- en kleinbedrijf.
Mijn interesse voor het ondernemerschap is erg toegenomen
Daarbinnen richten wij ons momenteel op bedrijven tot hon-
tijdens mijn studie. Ik heb onder andere de cursus Kennis Inten-
derd werkplekken. Wij bieden onze klanten verschillende
sief Ondernemerschap (KIOS) gevolgd aan de Universiteit van
producten en diensten aan, waaronder Cloud computing,
Tilburg. Tijdens deze cursus schrijft iedere student een
Virtualisatie, traditionele netwerk omgevingen en VoIP-
ondernemingsplan. Ook zijn er verschillende activiteiten, voor-
telefonie. Wij focussen ons echter vooral op Cloud computing,
namelijk gericht op de praktische kant van het ondernemen.
waar volgens ons de toekomst van ICT ligt.
Deze cursus vond ik op dat moment veel interessanter dan mijn andere, meer theoretische vakken, binnen de master
Cloud computing maakt het mogelijk om volledig online te
Financial Management. Ik heb daarna ook nog stage gelopen
kunnen werken. Het is niet meer nodig om op een computer te
bij een Corporate Finance kantoor in Amsterdam. Ondanks dat
werken waarop specifieke applicaties of documenten staan. Al
ik het daar erg goed naar mijn zin heb gehad, was dit toch niet
deze applicaties en documenten kunnen vanuit ‘de Cloud’ (het
helemaal wat ik wilde met mijn carrière. Mijn huidige compag-
internet) worden geladen. Een gebruiker heeft op deze manier
non (Merl Nijhuis) was op dat moment met zijn eenmanszaak
enkel een internetverbinding nodig om toegang te hebben tot
al vijf jaar actief als ondernemer in de ICT-sector, zowel voor
e-mail, agenda, contacten, documenten en andere applicaties.
particulieren als voor de klein zakelijke markt. We hebben in de
Het is hierdoor mogelijk om altijd en overal te kunnen werken.
zomer van 2010 besloten om samen Amerion IT op te richten
Daarnaast wordt het voor medewerkers veel makkelijker om
en ons te focussen op de zakelijke markt. Onze kracht ligt in de
met elkaar te communiceren en samen te werken, ook als ze
combinatie van jarenlange ervaring in de ICT-sector en de theo-
zich niet op dezelfde locatie bevinden. Bedrijven kunnen door
retische kennis die vertaald kan worden naar het ondernemer-
Cloud computing dus productiever en efficiënter werken. Daar-
schap. Daarnaast zijn we allebei erg ambitieus en gemotiveerd,
naast kan Cloud computing leiden tot enorme kosten-
en het belangrijkste vind ik dat we dezelfde visie hebben over
besparingen, omdat het niet langer nodig is om dure hardware,
onze toekomst en de toekomst van ons bedrijf.
zoals servers, aan te schaffen en te onderhouden. Cloud providers timmeren de laatste tijd hard aan de weg om
Hoe heeft de onderneming zich ontwikkeld sinds de oprichting?
bedrijven in deze behoefte te kunnen voorzien. Google heeft
Amerion IT is officieel opgericht in september 2010. We hebben
met Google Apps al enige tijd een dienst voor Cloud
een erg goede start gekend. Dit hebben we voornamelijk te
computing. Daarnaast heeft Microsoft op 28 juni een concurrent
danken aan het netwerk dat Merl Nijhuis al had opgebouwd in
van Google Apps op de markt gebracht, Office 365. Amerion IT is
de vijf voorgaande jaren als ondernemer, waar meerdere klan-
reseller van deze Cloud diensten. Wij begeleiden en verzorgen
ten voor Amerion IT uit zijn gekomen. Daarna hebben we een
de gehele overstap naar de Cloud, zodat bedrijven zorgeloos
periode gehad waarin het iets moeizamer ging. De bedrijven
kunnen overstappen. Daarnaast geven wij na de migratie trai-
die we vooraf als potentiële klanten zagen, waren inmiddels
ningen en ondersteuning voor alle problemen en vragen. Voor
allemaal klant van Amerion IT. We zaten op een punt dat we
bedrijven die (nog) niet klaar zijn om in de Cloud te werken of
meerdere kanten op konden met ons bedrijf, wat betekende
bedrijven waarbij dit niet binnen de organisatie past, bieden wij
dat we een belangrijke keuze moesten maken. We hebben er
ook server virtualisatie en traditionele IT netwerken aan.
toen voor gekozen om ons te gaan richten op Cloud
Fac es - 44
faces11!.p65
44
12/22/2011, 9:47 PM
S t u d e n t
E n t r e p r e n e u r
computing. Met deze focus konden we een stuk makkelijker de
Hoe zie je de toekomst van de onderneming?
acquisitiefase in. Inmiddels gaat het weer stukken beter met
Momenteel zijn we een regionale speler. Met het concept van
Amerion IT en proberen we ons klantbestand steeds verder uit
Cloud computing willen we ook buiten de regio actief worden.
te breiden.
Ondanks dat het al heel lang bestaat, staat het werken in de Cloud nog steeds in de kinderschoenen. Toch is het wel te merken dat Cloud computing meer begint te leven. Grote bedrijven
Is een eigen onderneming wel te combineren met een studie?
als Ahold en KLM zijn bijvoorbeeld al overgestapt op Cloud
Het is best lastig om de studie te combineren met een eigen
computing met Google Apps. De toekomst van ICT ligt waar-
onderneming. Ik ben erg gemotiveerd in het ondernemerschap,
schijnlijk dan ook in handen van de Cloud. Het zal waarschijnlijk
waardoor ik zo veel mogelijk tijd in de onderneming wil steken.
nog jaren duren, maar ik denk dat de computer langzamer-
Dit komt de studie natuurlijk niet ten goede. Ik had het geluk
hand plaats zal maken voor thin clients (of nog kleinere machi-
dat ik al in de eindfase van mijn studie zat toen we Amerion IT
nes) die enkel een webbrowser opstarten.
hebben opgericht. Tijdens het afstuderen kon ik mijn eigen tijd indelen. Aan de andere kant was dit natuurlijk ook mijn grootste gevaar, aangezien het moeilijk is om de motivatie en tijd te
Tot slot, wat zou je nog willen meegeven aan studenten die
vinden om nog af te studeren. Ik ben vorige maand uiteinde-
ook van plan zijn om een eigen onderneming te starten?
lijk toch afgestudeerd, maar ik denk dat het lastiger was ge-
Ik denk dat de motivatie voor een stap in het ondernemerschap
weest als ik in een eerder stadium van mijn studie ondernemer
heel belangrijk is. Doe het niet voor het geld, zeker in de begin-
was geworden. Wanneer je een eigen bedrijf moet combineren
fase verdien je vaak veel minder dan bij een werkgever. Voor mij
met colleges en tentamens, dan is een goede planning nog
is ondernemen dan ook niet een manier van geld verdienen,
veel belangrijker.
maar een manier van leven. Heb je echter een goed idee en ben je ambitieus en gemotiveerd, dan denk ik dat niets je in de weg staat. Ondernemen op jonge leeftijd heeft als voordeel dat de
Welke vaardigheden die je tijdens je studie hebt opge-
vaste lasten nog niet zo hoog zijn, zoals met een hypotheek en
daan, komen ook terug bij je dagelijkse ondernemers-
kinderen. Hierdoor heb je meer tijd en ruimte om een mooi be-
activiteiten?
drijf op te bouwen. Als je een goed idee hebt en een onderne-
Tijdens mijn studie heb ik veel theoretische kennis opgedaan
ming start met een dosis lef, een heldere visie en de juiste instel-
op het gebied van Bedrijfseconomie en Financial Management.
ling, dan is er een goede kans op succes.
Deze theoretische kennis kan ik goed toepassen bij het ondernemen. Daarnaast heb ik ook tijdens de cursus Kennis Intensief
A L G E M E NE I N F O R M AT I E
Ondernemerschap veel vaardigheden opgedaan, vooral gericht Founder
Robin ten Voorde (samen met Merl Nijhuis)
Study Programme
Master Financial Management
Company Name
Amerion IT B.V.
dernemen?
Location
Enschede
Ondernemen en studeren zijn niet met elkaar te vergelijken. Bij
Number of Employees
2
Activities
Aanbieden van producten en diensten op het gebied van cloud computing, virtualisatie, traditionele netwerk omgevingen en VoIP telefonie.
Website
www.amerion.nl
op de praktijk. Hierbij valt te denken aan bijvoorbeeld (marketing)strategieën, onderhandelingen en acquisitie.
En welke vaardigheden heb je pas opgedaan tijdens het on-
het ondernemen komen ineens veel meer verantwoordelijkheden kijken. Alles wat je doet kan vergaande gevolgen hebben voor het bedrijf en je eigen inkomsten. Tijdens gesprekken en onderhandelingen met klanten of leveranciers is het daarom heel anders dan tijdens onderhandelingscursussen of trainingen. Naarmate je meer ervaring opdoet in de praktijk, gaan zulke dingen steeds beter. Fouten maken is daarom ook geen probleem, zolang je er maar van leert.
*
Robin ten Voorde is master student Financial Management. Samen met Merl Nijhuis heeft hij het bedrijf Amerion IT opgericht.
Fac es - 45
faces11!.p65
45
12/22/2011, 9:47 PM
ADVERTENTIE "
KPMG
Fac es - 46
faces11!.p65
46
12/22/2011, 9:47 PM
C o l u m n
Door de bomen het Bos?
F i n a n c e
echt uit een paasei komen om geen inschatting te kunnen maken over het effect van een dalende huizenprijs. Waarom zeg je als topman juist op die positie dat je ge-
Al bij de toetreding van Griekenland tot de EU waren er meerdere economen en meerdere hoogleraren
schrokken bent van de zwakte van de
die zo hun bedenkingen hadden bij de begroting en de begrotingsdiscipline van de Grieken. Toch
ken over de schokeffecten die dit soort uit-
kwam Griekenland vrolijk in de muntunie en nog erger, niemand dacht, ondanks de vragen, na over een exit scenario voor landen die (in de toekomst) in de problemen zouden geraken.
Tekst C. Smit
hypotheekmarkt? Om nog maar niet te sprespraken had kunnen hebben op de financiële wereld. Hebben we dan bij de overheid en de AFM
*
niets kunnen leren uit het verleden toen de rente op consumptieve kredieten ook nog
E
r waren dus bedenkingen over de
belegger wel en daarom ben ik ook een
aftrekbaar was? Dit werd zelfs als verkoop-
begroting van de Grieken, maar nie-
stock picker en bewijs ik al twintig jaar op
argument gebruikt in aandelen lease pro-
mand dacht echt na over wat de maatregelen
transparante wijze dat de markt op lange
ducten. Verder hebben we gezien hoe de
moesten zijn als een land de boel zou bedot-
termijn wel degelijk te verslaan is. Op korte
overwaarde van huizen jarenlang gebruikt
ten. Als belegger keek ik met verbazing naar
termijn kunnen markten heel irrationeel rea-
werd voor consumptief krediet en beleg-
deze muntunie. Ik vond het bizar dat één
geren maar uiteindelijk komt het altijd weer
gingen. Een deel van die beleggingen zijn
moment in tijd alles bepalend was. Dat mo-
goed. Er zijn dus toch problemen met infor-
door woekerpolissen en een slechte beurs
ment bepaalde bijv. wat je conversiekoers
matie voorziening uit en naar de financiële
(willekeurige volgorde) volledig vernietigd.
voor jouw munt zou worden voor eens en
markten. Niet alle informatie wordt juist op-
De consumptie zorgde er hoe dan ook voor
altijd. Ook wil ik als belegger (vermogens-
gevat en veel informatie wordt genegeerd
dat het geld dat extra opgenomen werd in
beheerder) altijd een exit scenario klaar heb-
dan wel meer dan proportioneel opgeno-
hypotheken werd vernietigd (geconsu-
ben voor het geval dat het niet loopt zoals
men.
meerd). De hypotheekschuld is dus jarenlang
verwacht. Ik raad iedere belegger een exit
Dat er problemen met converteren en in-
fors opgelopen en niemand maakte zich daar
scenario aan maar bij de euro vond men een
terpreteren van informatie zijn begrijp ik wel.
druk om, omdat er maar weinig mensen re-
exit scenario niet nodig.
Toch schrok ik van het interview dat de oud
kening hielden met ook dalende huizen-
In 2006 en 2007 (dus nog voor de krediet-
AFM topman, Hans Hoogervorst, gaf bij zijn
prijzen. Nu de huizenprijzen een tijdje aan
crisis) waren er al boeken uit waarbij de
vertrek. Hij verklaarde in een interview van 8
het dalen zijn, wordt men ineens wakker en
schrijvers zo hun twijfels hadden over de
april in de Telegraaf geschrokken te zijn van
ziet men de gevaren.
piramidefinanciering van de huizenmarkt in
de Nederlandse hypotheekmarkt. Hoezo wist
Je gaat jezelf afvragen waarom men, in het
de VS. In boeken en columns werd uitgelegd
hij dit niet als topman van de AFM? Ieder-
woud van informatie die we dagelijks via TV,
dat bijvoorbeeld een klein aantal wanbeta-
een die een bank binnen loopt kan met een
internet en andere media op ons af krijgen,
lers de totale piramide van CDO en andere
gemiddeld inkomen gemakkelijk een meer
door de bomen het bos niet meer kan zien?
afgeleide producten zo kon laten ineenstor-
dan 110 procent van een te kopen woning
Zien we het leven teveel door een roze bril, of
ten. Toch maakte geen bankier zich druk en
financieren en dus heeft die persoon bij ie-
is het iets van incompetentie? De overheid
konden de Europese banken deze gestructu-
dere daling (zelf iedere niet stijgende markt)
zou net als een goede vermogensbeheerder
reerde leningen volop kopen van de Ameri-
een probleem, of eigenlijk zijn financier
altijd een exit scenario moeten hebben.
kanen zonder dat de markt of de overheid
heeft een probleem met de borg. Tevens is
de gevaren van deze producten inzag. Ik zeg
het hebben van hypotheekschulden fiscaal
hier expliciet de markt en de overheid omdat
gezien interessant, omdat je zo aftrekposten
er wel degelijk analisten en experts waren
hebt (dus zelfs aangemoedigd door de over-
(waaronder ikzelf ) die met boerenverstand
heid). Hoe kun je in godsnaam dan verbaasd
de gevaren zagen nog ver voor ze echt pro-
zijn dat mensen liever een aflossingsvrije
blemen gaven.
hypotheek willen en te veel schuld hebben?
Dat de markten niet perfect zijn wist ik als
Je moet, zoals we dat in Amsterdam zeggen,
In de rubriek wisselcolumn schrijven twee personen uit de financiële wereld een column over de vakgebieden finance en accountancy. *
Cees Smit is algemeen directeur van de hedendaagse vennootschap Today's Beheer en schrijft deze column op persoonlijke titel.
Fac es - 47
faces11!.p65
47
12/22/2011, 9:47 PM
IN DE RUBRIEK FACE TO FACE GEVEN TWEE PARTIJEN HUN MENING OVER EEN ACTUEEL THEMA. IN DEZE EDITIE:
✔ M
H. de Jong
Chief economist ABN AMRO
oeten de EU en het IMF de in finan-
kunnen daarnaast tot onzekerheid in het fi-
zwakke munten zeker een enorme tuimeling
ciële problemen geraakte landen blij-
nanciële systeem leiden dat zeer verweven
maken. Want wie wil die nieuwe valuta aan-
is.
houden? Een daling van 30 procent of (veel)
ven steunen? Op deze vraag is slechts één
meer ligt voor de hand.
antwoord mogelijk: ja! Wel is de vraag hoe-
Is het een toeval dat direct na de Europese
ver die steun moet gaan. Is het te rechtvaar-
top van 21 juli, waarbij is overeengekomen
Dat betekent in het betrokken land dat
digen dat belastinggeld wordt geriskeerd
dat private crediteuren 'meebetalen' aan
alle ingevoerde goederen, denk aan energie,
om crediteuren (volledig) te voldoen? Moe-
Griekenland de liquiditeit op de interban-
veel duurder worden. Het land komt daar-
ten we een land als Griekenland uit de euro
caire geldmarkt sterk is verminderd? Daar-
door zeker in een diepe recessie. Als het al-
zetten?
door komt de kredietverlening in de euro-
leen Griekenland zou betreffen, heeft dat op
Afgezien van de vraag naar Europese soli-
zone in gevaar. En is het toeval dat beleggers
de rest van het eurogebied niet al te veel in-
dariteit, moeten de antwoorden hier afhan-
direct na 21 juli op grote schaal Spaans en
vloed. Maar markten zullen gaan testen of ook Spanje en Italië in de euro kunnen blij-
gen van een soort kosten-batenanalyse van de diverse opties. Kunnen de betrokken landen uit de problemen komen? Dat wordt zeker moeilijk, maar er is niet op voorhand te zeggen dat het niet kan. Griekenland heeft al een enorme prestatie geleverd. Het heeft het overheidstekort in 2010 al met een derde teruggebracht. Natuurlijk, het land moet ook groeien en het lijkt aan groeipotentie te ontbreken. Via aanpassing van het binnenlandse
ven. Als ook die landen de euro verlaten, fors
“Men moet zoveel mogelijk blijven steunen omdat de alternatieven nog veel minder aantrekkelijk zijn”
devalueren en in een diepe recessie komen, zal dat ons ook zwaar treffen. Onze export naar die landen wordt dan immers bemoeilijkt en de concurrentie met producenten uit die landen op derde markten wordt plots veel groter. Onze banken leiden bovendien verliezen door de afwaardering van de nieuwe munten hetgeen de binnenlandse krediet-
kostenniveau moet het land concurrerender worden. Moeilijk, maar niet onmogelijk. Een
Italiaans schuldpapier van de hand hebben
verlening bemoeilijkt. Ook wij komen dan in
land als Ierland maakt op dit terrein goede
gedaan? Zelfs Frankrijk is onder druk geko-
een recessie, vrees ik. Dan loopt de werk-
vorderingen. Mijn jongste zoon studeert
men. Terwijl sommigen na de Europese top
loosheid op en komt de huizenmarkt, die
scheikunde in Dublin. Had deze zomer de-
uitriepen dat de eurocrisis was opgelost,
toch al zwak is, verder onder druk. Ook het
zelfde vakantiebaan als vorig jaar, maar
bleek het tegendeel waar: de crisis is ver-
MKB dat grotendeels nog niet hersteld is
kreeg 10% minder betaald. Vervelend voor
scherpt.
van de recessie van 2008/2009 komt in grote
hem, gunstig voor de Ierse concurrentiepositie.
Moet Griekenland uit de euro, of moet die
problemen. Deze ontwikkelingen zullen dan
zelfs worden opgebroken? Zonder twijfel
weer leiden tot additionele verliezen bij onze
Moeten landen hun schuld afstempelen?
was het voor iedereen beter geweest als
banken, waardoor de financiële stabiliteit in
De voordelen zijn duidelijk: het scheelt in de
sommige landen niet hadden deelgenomen
ons land in het geding komt.
rentebetalingen. Maar wat zijn de nadelen?
aan de euro. Maar dat wil nog niet zeggen
Nee, het lijkt me dat het IMF en de EU de in
Griekenland heeft nog steeds een begro-
dat 'uitstappen' nu de beste optie is. Als een
problemen geraakte landen zoveel mogelijk
tingstekort. Wie gaat dat financieren? De
land nu uitstapt of als de euro grotendeels
moeten blijven steunen omdat de alter-
verliezen die moeten worden genomen
of volledig wordt opgebroken, zullen de
natieven nog veel minder aantrekkelijk zijn.
Fac es - 48
faces11!.p65
48
12/22/2011, 9:47 PM
F a c e
t o
F a c e
[ UITEENZETTING ]
De EU en het IMF moeten in financiële problemen geraakte landen blijven steunen
✘
R.J. Tissen
Professor of Business Studies Nyenrode Business Universiteit
G
riekenland had niet gered mogen wor-
gekeerde proces in gang worden gezet. Dat
den) mogelijk is om te lang boven de eigen
den. Althans niet op de huidige manier
kan in relatieve zin, door wettelijke (lage)
stand te leven en op de pof. Om Europa tot
van schuld op schuld stapelen. De Griekse
rentes vast te stellen en in absolute zin door
een eenheid te kunnen smeden moeten de
redding dreigt de Europese ondergang te
de staatschuld van de lidstaten (ook van de
huishoudboekjes van de lidsta-ten kloppen.
worden. Wil Europa daarom nog een kans
gezonde) tegen elkaar weg te strepen.
Er mag niet méér worden uit-gegeven dan
maken dan moet er snel ander beleid ko-
De tweede manier is door het stopzetten
er binnenkomt en er mag alleen geleend
men. Het probleem is echter dat er geen an-
van de handel in staatschuld en -dus- nor-
worden volgens reële terugverdienmogelijk-
der beleid is, althans niet een beleid dat te-
maliseren van de banken. Nu nog wordt het
heden en -termijnen, zoals dat in Nederland
genwicht kan bieden aan het hardnekkige
verdienvermogen van banken en verzeke-
het geval is met hypotheken. Aan investerin-
idee dat het schuldenprobleem verdwijnt als
raars voor een belangrijk deel bepaald door
gen moeten realistisch verhandelbare on-
er van regeringswege maar met genoeg
de handel in staatschuld en aanverwante
derpanden ten grondslag liggen en altijd
geld gesmeten blijft worden, terwijl dat geld
dienstverlening.
handel
goed onderbouwde businessplannen. Waar
er niet is en het ook steeds duidelijker wordt
wordt stopgezet ontstaat de acute noodzaak
nodig zal door lidstaten de tering naar de
dat goed geld in het zwarte gat van kwaad
van herstructurering van de financiële sector
nering moet worden gezet, echter niet via
geld verdwijnt. Het is de politiek er alles aan
met als (wettelijk vast te leggen) doel om te-
Europese fiscalisering waarin de rijke landen
gelegen om het systeem van schuldfinan-
rug naar af te gaan. Door het grotendeels
opdraaien voor de armlastige. Het is in dit
ciering in stand te houden en zelfs uit te
afschaffen van de onderlinge handel in
geval beter om burgers in één keer naar een
breiden ( bijvoorbeeld via het EFSF en moge-
staatschuld tussen systeembanken en door
lager welvaartsniveau te brengen dan via de
lijk zelfs via het nieuw op te richten Euro-
het gelijktijdig afschaffen van het systeem
pijnlijkere methode van de kaasschaaf, om te
obligatiefonds, het EMF) in de verwachting
van ‘opgeknipte’ risicoverzekeringen, ont-
voorkomen dat acute onvrede omslaat in
dat wanneer de wereldeconomie weer aan-
staan weer gewone banken, namelijk voor
een smeulende veenbrand.
trekt de rentelasten op schulden wederom
particulieren en ondernemingen. Door deze
draagbaar zullen worden, al dan niet in
maatregelen zullen veel banken ophouden
rechtvaardiger dan de huidige Europese
combinatie met een hardvochtig bezuini-
te bestaan en dat brengt hoge kosten met
aanpak van de crisis omdat afscheid geno-
gingsbeleid. Europa hoopt de race tegen de
zich mee. Maar de bonusdiscussie hoeft niet
men wordt van ‘geleende’ welvaart, in ruil
schuldenklok te winnen maar doet dat rij-
meer gevoerd te worden. Per lidstaat kan
voor ‘verdiende’ welvaart. Griekenland zal er-
dend in het donker en met de koplampen
weldegelijk aan problematische eigen ban-
aan moeten wennen, net zoals alle andere
uit. Is alternatief beleid (nog) mogelijk? Drie
ken steun worden gegeven wanneer het
lidstaten, maar het is de enige weg naar
wegen moeten dan bewandeld worden.
Wanneer
deze
Het
bovenstaande
driepuntenplan
is
maatschappelijk belang daarmee is gediend
gezondwording van Europa. Onze collectieve
Ten eerste door middel van het afbouwen
en via democratische besluitvorming is vast-
rijkdom wordt in één klap omlaag wordt ge-
van de Europese schuldenberg, in plaats van
gesteld. Lokale steun is in ieder geval beter
bracht. Iedereen in Europa zal armer zijn dan
het opbouwen ervan. Het huidige Europese
dan de huidige Europese steun.
daarvoor. In de plaats daarvan komt er weer
(en Amerikaanse) crisisbeleid is erop gericht
Ten slotte moeten de huishoudboekjes
een toekomst. Daar is grote behoefte aan. De
om schuld op schuld te stapelen. Dat moet
sluitend gemaakt worden. De crisis heeft on-
huidige manier is uitzichtloos. Van het stape-
stoppen. Via een gecontroleerd proces van
omstotelijk duidelijk gemaakt dat het voor
len van schuld op schuld is nog nooit ie-
kwijtschelding van schulden moet het om-
niemand ( burgers, ondernemingen, overhe-
mand beter geworden.
Fac es - 49
faces11!.p65
49
12/22/2011, 9:47 PM
ADVERTENTIE Joanknecht & Van Zelst
Fac es - 50
faces11!.p65
50
12/22/2011, 9:47 PM
C o l u m n V a n Tu i j l
The economics of Gert Jakobs
the Alpe d’Huez faster than the stage-winner, the famous Italian campionissimo Gianni Bugno. Hardly surprising, the jury had added three minutes to his time because of the
Dutch cyclists were not very successful during the Tour de France 2011, to say the least. Of course,
pushing and he also had to pay a fine
Zeeland-born Johnny Hoogerland was extremely courageous. Furthermore, Rob Ruijgh, the man
quently, the manager asked whether Jakobs
amounting to 5,000 French francs. Subse-
from the South of the Netherlands, turned out to be promising, while Laurens ten Dam, the man from the North, exhibited a high degree of bravery. However, the nicest things about the Tour 2011 for Dutch people were the two talk-shows.
was fit enough to do his normal job during the remainder of the Tour de France. After Gert had given an affirmative answer, the manager promised to pay the fine out of
Text Martin van Tuijl*
the team’s budget. Third, Gert told us about the negotiations
E
vidently, Mart Smeets did not leave the
riders take the lead in the decisive phase of
between a Dutch cyclist and a Belgian cyclist
response to any of his questions in the
an important race like, for example, Liège-
who were clearly in the lead in the last ten
Avondetappe (Evening Stage) to his guests.
Bastogne-Liège. Suppose that the prizes are
kilometers of a race. The Dutch cyclist pro-
On the contrary, ever since the Stone Age, ‘his
50,000 euro for the winner, 25,000 euro for
mised the Belgian the nice sum of 10,000
Martship’ (thank you, Johan Derksen) has
the runner-up, 15,000 euro for number three
Dutch guilders (in 1988), if the latter would
answered these questions all by himself. Ad-
and 10,000 euro for number four. The leaders
allow him to win. However, the Belgian
mittedly, he has always succeeded in creat-
will then probably decide to share equally,
answered that this amount of money was
ing a nice atmosphere. Moreover, the issues
irrespective from the final result of the race.
simply not enough to do so. Yet, 100,000 Bel-
raised are seldom irrelevant. Therefore, I was
Thus, they all get 25,000 euro. After the race, a
gian francs would be sufficient. However, the
glad to hear that this program will be contin-
large part of this sum is distributed to the
value of one Belgian franc then amounted
ued next year. What is a summer in the Neth-
people who have performed the role of as-
only to something like 0.055 Dutch guilder!
erlands without ‘his Martship’ commenting
sistant in the first 200 kilometers of the race.
In summary, Gert Jakobs taught us at least
on the Grand Boucle day in, day out?
Thus, there is always a clear incentive for
three important lessons. First, professional
these riders to do their utmost.
cyclists are clever enough to reward the rid-
The goal of the Tour du Jour, with the sometimes rather irritating Wilfred Genee as
How do the first-class riders earn their
ers of the aide-de-camp type, independent
the anchorman, was quite different, viz. maxi-
money? Gert did not say anything about
from the result of their captains. Of course,
mization of entertainment. Otherwise, one
this, but I can imagine it goes as follows.
that is a solid strategy, as these ‘assistants’ do
does not allow Dries Roelvink to sing the
First, these cyclists get a lot more points in
not really influence the final outcome of a
same song every night at the end of the
the world ranking, so that their salary will go
race. Second, crime does pay sometimes, be-
show. Admittedly, sidekick number one,
up, either automatically or after the negotia-
cause the assistance of a non-exhausted
former amateur world champion (1995)
tions for a new contract. Second, they can
Gert Jakobs was always invaluable and cer-
Danny Nelissen, knows everything there is to
ask a higher fee, whenever they are invited
tainly worth more than 5,000 lousy French
know about professional road cycling. In the
to participate in races like the Draai van de
francs. Third, money illusion seems to be a
course of time, he will probably become the
Kaai and the Acht van Chaam.
fact of life!
successor to his legendary uncle, the late
Second, Gert told us how the Dutch fans
Jean Nelissen. However, the star of the show
once pushed him up all the way to the top of
was, no doubt, sidekick number two, former
Alpe d’Huez, because he had requested them
cyclist Gert Jakobs. By the way, this former
to do so via Radio Netherlands Worldwide
aide-de-camp of Jean-Paul Poppel and Erik
Broadcasting. After the stage, his team man-
Breukink taught us some nice lessons in
ager asked Jakobs if he was aware of the fact,
economics. In the remainder of this column, I
that the organization of the Tour de France
will discuss three of his lectures.
clocked the time of all the riders on this leg-
First, Gert described what happens if four
endary climb. Jakobs had actually climbed
*
Martin van Tuijl is an Associate professor of the Department of Economics at Tilburg University.
Fac es - 51
faces11!.p65
51
12/22/2011, 9:47 PM
ADVERTENTIE ABAB
Fac es - 52
faces11!.p65
52
12/22/2011, 9:47 PM
A b o u t
u s
Word of the Chairman Dear reader, In front of you lies the 13th volume of Faces. By now the summer is almost over, lectures have started and the sandal tan lines on your feet are starting to fade. Everyone is going back to business. Hopefully you had a great summer, so that you can
Asset
|
Accounting
&
Finance
start the new academic year with a fresh glance. As you may have noticed the board of Asset |
The association Asset | Accounting & Finance is the financial study association of Tilburg Univer-
Accounting & Finance has been very busy this
sity. Asset | Accounting & Finance is an active, professional study association, which focuses on stu-
summer. Besides the incorporation of the new
dents, interested in the fields of accountancy, controlling, finance and investment theory. The as-
board members, the rooms in the Esplanade build-
sociation holds over 900 members, who are mainly in the last stage of their study.
ing on the campus of Tilburg University are renewed. Of course this took a lot of hard work, dedication and tenacity. I would like to thank everyone who helped for his or her dedication. The result is stunning!
By offering study-related as well as career-oriented activities, Asset | Accounting & Finance combines the theory of the study and the practice of business. Examples of study-related activities, which the association organises, are Accounting Insight and iFinance (former symposia), a Studytour and a Financial Business Dinner. Furthermore, Asset | Accounting & Finance also participates in the Economic Business weeks Tilburg.
The academic year will be officially opened by the University on the 5th of September and the
Also, Asset | Accounting & Finance fulfils a supporting role during the study by publishing guide-
celebratory opening of the new academic year, the
lines and organising guest lectures and information sessions. Also, the association tries to fulfil an
Asset Kickoff Party, will take place on the 22nd of
intermediary role between students and business.
September. One week later The Asset conference will take place. This year’s theme will be “Success” and among others prominent speakers like Ruud
By visiting renowned companies at their offices
Finance not only provides students interested in
Lubbers and Jan Kees de Jager will participate.
and by participating in different cases students
accountancy, finance, controlling and investment
will gain a real insight in the daily activities of dif-
theory with numerous possibilities to develop
ferent financial institutions.
themselves beyond their studies, we also offer the
Of course, Asset | Accounting & Finance will also offer a diverse and challenging activities package for the upcoming year. We will start with the
The Traders Trophy, a national event organised
chance to build an elaborated network. Asset | Ac-
twelfth edition of the Financial Business Dinner.
by the FAN (Financial Association of the Nether-
counting & Finance gives you the opportunity to
This evening provides an excellent opportunity
lands) will start in Tilburg in November. After the
experience the ‘student life’ in an ambitious way.
for students who are now in the last phase of their
first round, a winner will be selected during the fi-
To conclude, I would like to introduce the new
studies, to get acquainted with different fields of
nale in Amsterdam and he or she will be named
board members. Nina Jeukens (Vice-Chairman),
business in an informal way. In short, the Financial
‘Trader of the year’. The Asset In-house days must
Anneke Kuiltjes (External Affairs) and I have started
Business Dinner is the ideal opportunity to get an-
be pointed out as well. If you want to know what
this September. Together with Joep, Robert and
swers on your questions about the internal
real business life is about, you can subscribe to an
Lennard we will devote ourselves to getting us
organisation, work ethic of companies and career
enterprise of your interest. You will be invited to
through the promising upcoming year and work
opportunities.
the company and get to participate in an exciting
on a thriving future. I would like to wish you a
program the company composed!
booming academic year. Aim high and enjoy life!
After this activity, a group of thirty students is going to explore accounting and finance in Rio de
Accounting Insight on the 24rd of November
Janeiro and Sao Paulo, Brazil. During this two week
will be about ‘The international accountant’s
Studytour, they will visit companies and discover
world’. Of course, Sinterklaas will pay a visit to our
the Brazilian culture. Shortly after the Studytour,
association at the end of the first semester.
the Finance Expedition will take off to Amsterdam.
On behalf of the board, Rik van Maanen
As one might have noticed, Asset | Accounting &
Chairman Asset | Accounting & Finance
Fac es - 53
faces11!.p65
53
12/22/2011, 9:47 PM
ADVERTENTIE "
Koenen en Co
Fac es - 54
faces11!.p65
54
12/22/2011, 9:47 PM
Business Cafe Nationale Nederlanden 29 JUNE 2011
Together with Asset | Marketing, Asset | SBIT, Asset | FIRST International and Asset | Economics, Asset | Accounting & Finance organised a business cafe at the 29th of June for Nationale Nederlanden, one of the largest insurance companies in the Netherlands. During the evening, which was held on the first floor of 't Pakuys, about twenty students heard all about the company's 'Talent Ontwikkel Programma' ( TOP). With a slideshow and three enthusiastic representatives of Nationale Nederlanden telling us all about the possibilities within the TOP programme, it became clear to all students that the company has much more to offer than you might have expected beforehand. After the presentation it was time for the informal drink. While enjoying a 'bitterbal' and a nice glass of beer all participants chatted the night away until it was time to end the evening. The representatives of Nationale Nederlanden received a traditional present from Tilburg, a bottle of Schrobbelèr, as a token of our appreciation for this successful event.
Business lunch 11 MAY 2011
On a sunny 11th of May a business lunch with Rembrandt Fusies & Overnames took place at restaurant De Auberge de Bonheur. Rembrandt Fusies & Overnames gave a brief introduction about the organisation and their respective career opportunities. After that the lunch with 14 master students started. While enjoying a soup and pastries, the students had the opportunity to ask all kinds of questions and discuss their career opportunities at Rembrandt Fusies & Overnames.
Fac es - 55
faces11!.p65
55
12/22/2011, 9:47 PM
Focus
Overview Activities First Semester 2011-2012 tation and a tour at the company to get to know the cul-
their social involvement by organising an auction and a
ture where the companies operate. Besides this, students
show with various artists. This year B.E.S.T. will take place on
are offered enough time to get to know the culture of
24 February in Popcentre 013. Previous year artists like
Brazil and enjoy the beautiful nature.
Valerius and Vato Gonzalez performed at B.E.S.T. The last year's charity was Villa Pardoes.
Tuesday 15 November until Friday 18 November 2011
Thursday 29 September 2011
Finance Expedition. From 15 November until 18 Novem-
Monday 5 March until Thursday 15 March 2012
ber Asset | Accounting & Finance organises in cooperation
Economic Business weeks Tilburg (EBT). Together with
with Asset | Econometrics and Asset | FIRST International
the Faculty Association Asset, Asset | Accounting & Fi-
the Finance Expedition. The selected students will depart
nance will organise for the fourteenth time the Economic
on Tuesday evening to a hotel in Amsterdam. On Wednes-
Business weeks Tilburg. During these weeks, students are
day, Thursday and Friday five financial companies will be
offered several ways to get in contact with companies.
visited where the participants will participate in an interac-
Students can participate in, for example, trainings, com-
tive programme with cases and presentations. Selection
pany presentations, individual talks, dinners, lunches and
of students will be based on their Curriculum Vitae.
cases. The Economic Business weeks Tilburg is the career
Asset International Conference . The International Con-
event for students studying business or economics in
ference is the yearly recurring conference which is orga-
Thursday 24 November 2011
nized by Faculty Association Asset. The theme of the 2011
Accounting Insight . Accounting Insight is the first of two
Tilburg.
edition of the conference will be:“Success”. This year's title
symposia Asset | Accounting & Finance organises the
National Investment Competition . Asset | Accounting &
is The Blueprint of Success; unraveling the secret. The con-
coming year. This year’s title is ‘The international account-
Finance organises the National Investment Competition in
ference will take place on Thursday 29 September at
ing world’. Accounting Insight is not only interesting for
cooperation with the Finance Association Netherlands
Tilburg University. During the conference the central ques-
accountancy students but also for controlling students
(FAN). The National Investment Competition consists of
tion will be “What is the key to success?” This will be an-
and other students interested in finance. PE-points can be
two independent rounds of each six weeks. In the first
swered by looking at an individual, business and
earned at this symposium. This activity will be for Dutch
round students will compete against other students of
(inter)national level of success.
speaking students only.
their own city. After this period the top investors are com-
Tuesday 4 October 2011
Tuesday 6 December 2011
sides the title of being the best student investor, students
Financial Business Dinner. This activity offers students
Traders Trophy. This year will be the fourth time that the
can also win attractive prizes.
the possibility to orientate on a career and internship op-
Traders Trophy is organised. Asset | Accounting & Finance
portunities in accountancy, controlling, finance and invest-
organises this in cooperation with the Finance Association
FAN Multinational Battle. The Multinational Battle is a fi-
ment theory. During this evening, students are offered
Netherlands (FAN). During the qualifying round in Tilburg
nance & controlling event of three days in which students
the possibility to informally meet three companies of
on 6 December students from Tilburg will trade in stock
will work on cases and get in contact with interesting
choice. This offers a unique chance to ask questions to re-
options. The goal of the day is to find the best traders
companies. The first round will take place at Tilburg Univer-
cruiters of different companies and to inform about intern-
from Tilburg. These best traders will get the opportunity
sity. The four best students will represent Tilburg Univer-
ships, traineeships, and starter functions. This activity will
to go to final of the Traders Trophy in Amsterdam on 8
sity during the final. The students will work in teams on
be for Dutch speaking students only.
December. This final will be held at the Amsterdam Stock
five different cases and have lunch and dinner with the
Exchange. The winner will be titled ‘Best Trader of The
companies to get to know them better. Previous year the
Netherlands’.
participating companies were Ahold, KPN, Heineken, TNT
peting in the second round which is held nationwide. Be-
Sundag 17 October until Sunday 31 November 2010 Asset In-house Days . During these four weeks, Faculty
and Unilever.
Association Asset organises the Asset In-house Days. This
Tuesday 31 January 2012
is the opportunity to get to know different companies.
Orientation Day. The orientation day aims to give more
During the year
During this period, every association within Asset
information to students about the different master tracks
Members of Asset | Accounting & Finance will receive a
organises several In-house days. This makes the Asset In-
a student can follow at the Tilburg international School of
newsletter monthly. This newsletter contains all the infor-
house Days the most important in-house cycle of Tilburg
Economics and management, after finishing a bachelor
mation about activities in the upcoming month. More in-
University.
programme. The orientation day is a good opportunity to
formation about activities, but also on interesting career
find out more about the master programme(s) you are
opportunities, can be found on our website.
Saturday 22 October until Sunday 6 November 2011
interested in. Become Active
Studytour Brazil, Sao Paulo and Rio de Janeiro . This year Asset | Accounting & Finance again organises the
Thursday 9 February 2012
We are always looking for new enthusiastic active mem-
Studytour. This year’s destination is Brazil. During these six-
Benefit Event Students Tilburg (B.E.S.T). Benefit Event
bers to strengthen one of our committees. Interested? Do
teen days, both Sao Paulo and Rio de Janeiro will be visited.
Students Tilburg is an evening organised for a charity by
not hesitate to email us for more information at
During this Studytour several companies, like Bloomberg,
T.F.V. "De Smeetskring", Magister JFT, and Asset | Account-
[email protected]. You can also go to our
BDO and KPMG will be visited. Students will get a presen-
ing & Finance. With this event, study associations show
website or drop by at our room (E106). Ask for Wouter.
Fac es - 56
faces11!.p65
56
12/22/2011, 9:47 PM
